Ο «εξ απορρήτων του Βλαντιμίρ Πούτιν, κορυφαίος Ρώσος γεωπολιτικός, Αλεξάντρ Ντούγκιν, μιλάει στον Δημήτρη Κωνσταντακόπουλο
- Θα μπορούσε η Ελλάδα να στηριχθεί στη Ρωσία, αν θελήσει κάποια στιγμή να αποτινάξει τον ιδιόρρυθμο «αποικιακό» ζυγό της «χρεοκρατίας»;
- Ποια είναι η γεωπολιτική στόχευση της επίθεσης στην Κύπρο;
Αυτές ήταν δύο από τις ερωτήσεις που υποβάλαμε στον Αλεξάντρ Ντούγκιν, «εξ απορρήτων» του Βλαντιμίρ Πούτιν, αν τουλάχιστο πιστέψουμε τον αγγλοσαξωνικό τύπο, και πάντως έναν από τους σημαντικότερους σήμερα «γεωπολιτικούς» της Ρωσίας.
Μαζί του συζητήσαμε επίσης για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, την πιθανότητα πολέμου κατά του Ιράν και διάλυσης της Ευρώπης και όχι μόνο. Η συνέντευξη πάρθηκε προτού η κυπριακή κρίση την καταστήσει ακόμα πιο φλέγουσα και έρθουν τα ίδια τα γεγονότα να φωτίσουν τις αναλύσεις.
Εκφραστής της «νέας ρωσικής γεωπολιτικής» και του ρεύματος του «ευρασιανισμού», ο Ντούγκιν συνέβαλε σημαντικά στον ιδεολογικό προσανατολισμό της Ρωσίας του Πούτιν, αλλά και στην πρακτική κατεύθυνση της εξωτερικής της πολιτικής. Ορισμένες από τις βασικές ιδέες που εξέφρασε ο Ντούγκιν στη δεκαετία του 1990, με πρώτη από όλες τον προσανατολισμό στη σύσταση Ευρασιατικής ‘Ενωσης, με πυρήνα τη Ρωσία, το Καζαχστάν και τη Λευκορωσία, έγιναν έκτοτε ρωσική κρατική πολιτική. «Διαφωνών» επί σοβιετικού καθεστώτος, ο Ντούγκιν προσχώρησε στην εθνικιστική αντιπολίτευση κατά του Γέλτσιν και συνεργάστηκε με διάφορα ρεύματα και της δεξιάς και της αριστεράς, από τον «εθνικομπολσεβίκο» Εντουάρντ Λιμόνωφ έως τον κομμουνιστή Γκενάντι Ζιουγκάνωφ. Οι ιδεολογικο-πολιτικές αναζητήσεις του τον έσπρωξαν τελικά στην επεξεργασία μιας «Τέταρτης Πολιτικής Θεωρίας», προορισμένης να υπερβεί τον φιλελευθερισμό, τον κομμουνισμό και τον εθνικισμό, τις τρεις μεγάλες «σχολές» του μοντερνισμού, που θεωρεί παρωχημένες. Ελπίζουμε μελλοντικά να μας δοθεί η ευκαιρία να αναφερθούμε αναλυτικότερα στις ιδέες αυτού του ρεύματος.
Τέτοιες ιδεολογικές ζυμώσεις και η όλη πολιτική εξέλιξη της «μετακομμουνιστικής» Ρωσίας ξενίζουν ενδεχομένως τον Ελληνα αναγνώστη, που είναι ελάχιστα εξοικειωμένος με τη μετασοβιετική πραγματικότητα. Πάρτε π.χ. τον φέροντα έκφραση παράφρονος υπερεθνικιστή Βλαντίμιρ Ζιρινόσφσκι, οι «παραλογισμοί» του οποίου ήταν πολύ λογικοί σε μια κατάσταση αληθινής παραφροσύνης που συνόδευσε τη διάλυση της υπερδύναμης και μια τεράστια καταστροφή, όχι μόνο γεωπολιτική, όπως αναγνώρισε αργότερα ο κ. Πούτιν, αλλά επίσης δημογραφική, οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική.
Είναι αδύνατο να προσανατολιστεί κανείς σωστά σε ότι αφορά τη δυναμική των διαφόρων ρευμάτων ιδεών, απλώς μεταφέροντάς τα και συγκρίνοντάς τα με αυτό που σημαίνουν στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής μεταπολεμικής πολιτικής κουλτούρας. Δεν μπορούμε να κρίνουμε την πράξη ενός Αφγανού, ενός Κινέζου, Αφρικανού ή Ιρανού, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που κρίνουμε την ίδια πράξη ενός Γάλλου ή ενός Γερμανού, αφαιρώντας δηλαδή τη νοηματοδοτική λειτουργία του ιστορικού τόπου και χρόνου – όπως και την πίεση που ασκεί η ένοπλος Αμερική και η οικονομική και πολιτιστική παγκοσμιοποίηση σε όλα τα κράτη του πλανήτη. Αν το κάνουμε, καταλήγουμε να μην καταλαβαίνουμε τίποτα.
Συχνά, ο δυτικός τύπος προσάπτει αυταρχισμό στο «καθεστώς» του Βλαντιμίρ Πούτιν. Λένε π.χ. ότι δολοφονούνται δημοσιογράφοι. Αλλά δεν επέδειξε κανενός είδους ενδιαφέρον ο ίδιος τύπος όταν δολοφονούντο δημοσιογράφοι από τον «χαϊδεμένο» τους Γέλτσιν, τον οποίο μάλιστα ενεθάρρυναν το 1993, όταν διέλυσε δια κανονιοβολισμού (!) το Συνέδριο των Λαϊκών Αντιπροσώπων, το πιο αντιπροσωπευτικά και δημοκρατικά εκλεγμένο κοινοβουλευτικό σώμα σε όλη τη ρωσική ιστορία.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης π.χ. έδωσε ολόκληρο αγώνα για να απαγορευθεί η θανατική ποινή για εγκληματίες στην Ανατολική Ευρώπη. Ουδόλως ενδιεφέρθη για το ότι οι δυτικές οικονομικές συνταγές που εξήχθησαν μαζικά στην πρώην ΕΣΣΔ μετά το 1991, οδήγησαν στον θάνατο εκατομμύρια ανθρώπων, μεταξύ των οποίων πολλοί φιλήσυχοι και έντιμοι συνταξιούχοι! Σε μια Ρωσία που «μετέβη» από τη δήθεν «προλεταριακή» δικτατορία στη δήθεν «Δημοκρατία» μιας Μαφιόζικης Ολιγαρχίας. Αφού ανεχτήκαμε και ενθαρρύναμε, οι Δυτικοί, την κυριαρχία των Μπερεζόφσκι και Χοντορκόφσκι, μετά παραπονιόμαστε γιατί εμφανίστηκε η ανάγκη ενός Πούτιν.
Ακόμα άλλωστε κι αν δεχθούμε ότι έχουν βάση οι κριτικές στον «μη δημοκρατικό» χαρακτήρα του ρωσικού καθεστώτος, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι η ύπαρξη της ΕΣΣΔ παληότερα και της «πουτινικής» Ρωσίας σήμερα ήταν/είναι ένας σημαντικότατος παράγων παγκόσμιας δημοκρατίας, στο μέτρο που εξισορροπεί κάπως τον μονοπολισμό της Αυτοκρατορίας. Επ’ αυτού ρωτήστε τους κατοίκους της πρώην Γιουγκοσλαβίας για να μην πάμε στις ανείπωτες καταστροφές που επισώρευσε σε όλη τη Μέση Ανατολή η δυτική καμπάνια δήθεν υπέρ της δημοκρατίας!
Ρεύματα όπως αυτό του Ντούγκιν, δύσκολα κατανοητά και αντιφατικά στο δικό μας πλαίσιο, προέκυψαν από την αγωνία μιας κοινωνίας που είδε τον μαρξισμό να μετατρέπεται από επαναστατική φιλοσοφία σε απωθητική ιδεολογία μιας αποστεωμένης γραφειοκρατίας και στη συνέχεια είδε τη φιλελεύθερη ιδεολογία και το σύνθημα «Ελευθερία και δολλάρια» να την οδηγεί σε μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία του βιομηχανικού κόσμου.
Η διπλή κατάρρευση του (αν)ύπαρκτου σοσιαλισμού και του επίσημου ψευτομαρξισμού που τον συνόδευε από τη μια, του κίβδηλου φιλελευθερισμού που τον διαδέχθηκε από την άλλη, προκάλεσε ένα ιδεολογικό κενό που επιχειρούν τώρα να καλύψουν διάφορα ρεύματα, έχοντας ως κοινό τους παρονομαστή την αντίθεση στη διάλυση της ρωσικής κοινωνίας εσωτερικά, στην ανάδυση διεθνώς μιας «ολοκληρωτικής αυτοκρατορίας της παγκοσμιοποίησης».
Ερώτηση: Επί αιώνες, ‘Ελληνες και Ρώσοι νοιώθουν κοινό πεπρωμένο και ιστορική προοπτική. Η «συναισθηματική» εξίσωση δεν παρήγαγε όμως αντίστοιχα αποτελέσματα. Γιατί;
Απάντηση: Η Ελλάδα έπαιξε τεράστιο ρόλο στη ρωσική ταυτότητα. Μας έδωσε σχεδόν τα πάντα – Πίστη, αλφάβητο, κουλτούρα, κοσμικό όραμα, την πολιτική αντίληψη της Ορθόδοξης Αυτοκρατορίας (το παράδειγμα του Βυζαντίου), την ιδέα της «κοινωνίας», τη φιλοσοφία, το νόμο…Θα μπορούσε να ειπωθεί το ίδιο για όλους τους Ευρωπαίους, αλλά οι δικοί μας δεσμοί είναι βαθύτεροι, πιο οργανικοί, άμεσοι. Εμείς οι Ρώσοι χρωστάμε στους ‘Ελληνες.
Αλλά στην πορεία της ιστορίας ‘Ελληνες και Ρώσσοι γνωρίσαμε διάφορες δραματικές στροφές, άλλοτε είμαστε μαζί, άλλοτε χωριστά…Δύσκολο στη διάρκεια μιας συνέντευξης να επισκοπήσουμε επαρκώς όλες τις στροφές…
Ο κόσμος αλλάζει γύρω μας, αλλάζουμε σε συμφωνία μαζί του, αλλά κάτι μένει πάντα ίδιο, η βαθύτερη ταυτότητα. Η ελληνική αντίληψη του κόσμου τονίζει την ουσία. Ας προχωρήσουμε θεωρώντας πιο ουσιώδη σημεία όσα σχετίζονται με τις βαθύτερες ταυτότητες. Ας οικοδομήσουμε μια νέα εποχή στις ελληνορωσικές σχέσεις πάνω τους.
Ερώτηση: Κριτικοί διανοούμενοι και πολιτικοί πιστεύουν ότι η Ελλάδα μετασχηματίστηκε σε πρωτότυπο, ιδιόμορφο είδος «αποικίας χρέους» του χρηματιστικού κεφαλαίου, με τη χρήση του «όπλου χρέους» και των συμφωνιών με την ΕΕ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ. Ο ελληνικός λαός και το κράτος έχασαν πολλή από την ανεξαρτησία και κυριαρχία που διέθεταν πριν το 2010. Αν αύριο, ο ελληνικός λαός ή/και μια ελληνική κυβέρνηση αποφασίσουν να αρνηθούν το ιδιαίτερο αποικιακό καθεστώς και τις συμφωνίες επί των οποίων βασίζεται, θα μπορούσαν να περιμένουν υποστήριξη και βοήθεια από τη Ρωσία;
Απάντηση: Προκειμένου να προβλέψουμε την πιθανή στρατηγική της σύγχρονης Ρωσίας σε μια τέτοια περίπτωση (που θεωρώ δυνατή και ρεαλιστική) πρέπει να καταλάβουμε τη ρωσική στάση απέναντι στην παρούσα, μεταμοντέρνα, χρηματοκεντρική Παγκόσμια Τάξη. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες.
Πρώτον ο Πούτιν. Είναι προσωπικά αντίπαλος της μονοπολικής παγκοσμιοποίησης, που ελέγχεται από ανώτερους κοσμοπολιτικούς χρηματιστικούς κύκλους και προσπαθεί να αντιδράσει πάντα απέναντι στην προσπάθεια να υπονομευτεί η εθνική ανεξαρτησία ιδίως φιλικών χωρών, αλλά οι δυνατότητές του καθορίζονται από τις περιστάσεις και ο Πούτιν, ως ρεαλιστής, ποτέ δεν επιμένει σε περιπτώσεις που είναι σίγουρος ότι θα χάσει.
Δεύτερο, η υψηλή οικονομική ελίτ της Ρωσίας είναι μερικά ενσωματωμένη στην παγκόσμια ελίτ και συνεχίζει να ακολουθεί εντολές δυτικών κέντρων παρόλη τη δράση του Πούτιν κατά της εξάρτησης και τον αγώνα εναντίον των ολιγαρχών. Αυτή η ελίτ θα πιέσει τον Πούτιν να μείνει μακριά από την Ελλάδα σε μια κρίσιμη κατάσταση, να μην επέμβει.
Τρίτο, ο ρωσικός λαός γενικά γίνεται συναισθηματικά όλο και περισσότερο αντιδυτικός με την έννοια του αντικοσμοπολίτη και αντιφιλελεύθερου. Θα υποστηρίξει μάλλον μια σκληρή γραμμή του Πούτιν στην περίπτωση μιας Ελλάδας που εξεγείρεται εναντίον της παγκόσμιας τάξης και των χρηματιστικών της στρατηγικών
Τέταρτο, πολλά εξαρτώνται από τον ακριβή χρόνο μιας ενδεχόμενης «ελληνικής εξέγερσης» και την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή (Τουρκία, Συρία, Μέση Ανατολή, Νοτιοανατολική Ευρώπη).
Ερώτηση: Πως εκτιμάτε την παρούσα κρίση της Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης; Ποιες είναι οι προβλέψεις σας σε ότι αφορά το μέλλον αυτής της ‘Ενωσης – και της Ελλάδας εντός της ‘Ενωσης; Ποιες νομίζετε ότι θα είναι οι πιθανές γεωπολιτικές συνέπειες αυτής της κρίσης, ιδίως στην Ανατολική Μεσόγειο;
Απάντηση: Υπάρχουν πολλές όψεις. Πρώτα απ’ όλα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η παγκόσμια χρηματιστική ολιγαρχία δεν επιθυμούν σταθερή, αναπτυσσόμενη και ανεξάρτητη ηπειρωτική Ευρώπη, αυτή που αντιπροσωπεύει η συμμαχία του γαλλικού Γκωλισμού και του γερμανικού «βιομηχανισμού». Είναι λοιπόν σαφές ότι χρησιμοποιούν τα όργανά τους για να υπονομεύσουν αυτή την Ευρώπη, να κλονίσουν την ενότητά της, να ζημιώσουν την οικονομία της. ‘Ολες οι χώρες της Νότιας Ευρώπης και ιδίως η Ελλάδα εμφανίζουν ευνοϊκές συνθήκες για τέτοιο παιχνίδι. Η περίπλοκη, δύσκολη κατάσταση της ελληνικής οικονομίας εξυπηρετεί πάρα πολύ μια τέτοια επιδίωξη. Η κρίση μπορεί πολύ εύκολα να πάει από την Ελλάδα στην Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία, που είναι σε περίπου ανάλογες συνθήκες. Η έξοδος της Ελλάδας από την ΕΕ μπορεί ίσως να καταλύσει μια αλυσιδωτή αντίδραση και να επιφέρει θανάσιμο πλήγμα στην ‘Ενωση.
Γεωπολιτικά, μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν απώλεια των Ευρωπαϊκών Χερσαίων Δυνάμεων (η ευρωπαϊκή Heartland είναι η Γαλλία και η Γερμανία) και νίκη του ατλαντικού πόλου (της Θαλάσσιας Ισχύος, αντιπροσωπευόμενης από τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και την παγκόσμια ολιγαρχία).
Αυτό είναι το κύριο γεωπολιτικό πλαίσιο αλλά το θέμα είναι προφανώς πολύ πιο σύνθετο. Καταρχήν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στη θέση των ΗΠΑ ως κράτους και των παγκοσμιοποιητικών χρηματιστικών κύκλων (που ενσαρκώνουν άτομα όπως ο Τζωρτζ Σόρος και η ομάδα Ρότσιλντ). Από την άλλη, η Ευρώπη δεν έχει επαρκή συνείδηση της γεωπολιτικής της ταυτότητας και παρερμηνεύει τη γεωπολιτική αξία και σημασία της ‘Ενωσης, την αντιλαμβάνεται μόνο με οικονομικούς και φιλελευθερο-κοινωνικούς όρους.
Η Γερμανία η ίδια δρα μερικά ως ευρωπαϊκή δύναμη, υπερασπιζόμενη την Ευρώπη και το ευρώ, μερικά για τα εθνικά της συμφέροντα. Εντούτοις παραμένει περισσότερο ηπειρωτικός παίκτης στα δραματικά γεγονότα. Αν η Ρωσία ήταν πιο ενεργή στη διαδικασία, θάπρεπε να δράσει στην ίδια κατέυθυνση, από κοινού με τη Γερμανία και τη Γαλλία προσπαθώντας να σώσει την ευρωπαϊκή ενότητα ως τον αναγκαίο άξονα του πολυπολικού κόσμου – εξισορροπώντας τις ΗΠΑ και ανατρέποντας τα όνειρα των παγκοσμιοποιητών ή, αν προτιμάτε, τις «συνωμοσίες» τους…
Ερώτηση: Εσείς πως «διαβάζετε» τις « βαθιές» στρατηγικές του Χρήματος και των ΗΠΑ απέναντι στην Ευρώπη;
Απάντηση: Δεν γνωρίζω τις λεπτομέρειες και υποθέτω ότι κανείς δεν τις γνωρίζει, εκτός από τον μικρό κύκλο των μυημένων. Στο γεωπολιτικό επίπεδο σας απάντησα ήδη. Η Ελλάδα ως τέτοια είναι μικρής σημασίας για τις ΗΠΑ ή για την παγκόσμια χρηματιστική ολιγαρχία. Αλλά η Ελλάδα είναι ηλιακό πλέγμα (солнечное сплетение, το νευρικό σύστημα πίσω από το στομάχι που αντιστοιχεί επίσης στο kshetram, το σημείο διέγερσης του σημείου Manipura, τρίτου σημαντικότερου στην ινδουϊστική παράδοση σ.σ.) μιας ζώνης “shatter-belt” σύμφωνα με τον Αμερικανό γεωπολιτικό Collin Gray (μια εξειδικευμένη έννοια της αμερικανικής γεωπολιτικής που συγκεντρώνει ορισμένα χαρακτηριστικά που την κάνουν αδύνατο σημείο, κάτι σαν γεωπολιτική Αχίλλειο Πτέρνα μιας ευρύτερης δομής, σ.σ.). Γι’ αυτό ένα μικρό (σε παγκόσμια κλίμακα) πρόβλημα στην Ελλάδα θα μπορούσε να προκαλέσει μείζονες συνέπειες.
Απομένει να μαντέψουμε αν στην πραγματικότητα (όχι στην επιφάνεια) το status quo είναι τόσο επικίνδυνο για την παγκόσμια ελίτ, που είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει προγράμματα έκτακτης κατάστασης (όπως ενδεχόμενη αποσύνθεση της ΕΕ και πρόκληση σοβαρών περιφερειακών διενέξεων στη ζώνη της Μεσογείου) ή αν διεξάγει «πόλεμο θέσεων», αυξάνοντας τις εντάσεις χωρίς πραγματικά να σπάσει την κλωστή. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και ορισμένοι από αυτούς είναι απολύτως κρυμμένοι από μας.
Ερώτηση: Πως εκτιμάτε την κατάσταση γύρω από την Κύπρο; Για παράδειγμα μια γεωπολιτική ανάλυση που διάβασα τελευταία υποστηρίζει ότι πίσω από την κυπριακή κρίση υπάρχει μια «μυστική» γεωπολιτική ατζέντα: να «κλειδωθεί» η Κύπρος σε ισραηλινή ζώνη επιρροής και να αποκλεισθεί, όσο γίνεται, η Ρωσία από τη Μεσόγειο. (σ.σ. η συνέντευξη πάρθηκε πριν τον πρόσφατο παροξυσμό του κυπριακού)
Απάντηση: Υπάρχει κάποια πραγματικότητα σε αυτό που λέτε. Η Ρωσία θεωρείται από τις ΗΠΑ και τον «ατλαντισμό» συνολικά ως αντίπαλη δύναμη σε όλες τις ευαίσθητες περιοχές, πολύ μεγάλη, πολύ ισχυρή, πολύ ανεξάρτητη (ιδίως επί Πούτιν) για να ελεγχθεί από την Ουάσιγκτον ή τη Wall Street. Λογικά επομένως, η Ναυτική Δύναμη επιδιώκει να διώξει τους Ρώσους από οποιοδήποτε αδύναμο και στρατηγικά σημαντικά σημείο. Η Κύπρος είναι ακριβώς τέτοιο σημείο.
Ορισμένοι αναλυτές ερμηνεύουν την επίθεση των Ισραηλινών κατά του «Μαβί Μαρμαρά» ως πρόσχημα για να φέρουν κοντύτερα Ισραήλ και Ελλάδα (που αντιτίθενται και οι δύο στην Τουρκία) προκειμένου να αναδιατάξουν τις δυνάμεις στην Κύπρο και τελικά να περιορίσουν τη ρωσική επιρροή εκεί. Είναι δυνατό, αν εξετάσουμε τα εμπειρικά δεδομένα – τις συνέπειες που είχαμε.
Ερώτηση: Μεταξύ ‘Αγκυρας και Τελ-Αβίβ έχουμε τώρα μια σειρά διενέξεις (σ.σ. η συνέντευξη πάρθηκε πριν από την ανακοίνωση της τουρκο-ισραηλινής συμφιλίωσης). Πόσο βαθύ εκτιμάτε το ρήγμα Τουρκίας-Ισραήλ; Τι προβλέπετε για το μέλλον των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων;
Απάντηση: Ισραήλ και Τουρκία είναι γεωπολιτικά υπο-ηγεμονικά κέντρα. Εξυπηρετούν τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ – όπως και οι Σαουδάραβες και το Κατάρ. Στη μόνη περίπτωση που θα πίστευα σε πραγματικό πάγωμα των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων θα ήταν μια ευρασιατική, αντι-ατλαντική στροφή της ‘Αγκυρας. ‘Ηταν αρκετά πιθανή πριν από μερικά χρόνια, αλλά μετά την υπόθεση Εργκενεκόν και τη δίωξη των «ευρασιατιστών» και εθνικιστών αρχηγών των ενόπλων δυνάμεων δεν τίθεται τέτοιο θέμα. Επομένως δεν είναι σοβαρή η «ρήξη» Ισραήλ-Τουρκίας, αφού υπηρετούν το ίδιο αφεντικό. Το μέλλον των σχέσεων των δύο χωρών προκαθορίζεται πλήρως από τη στάση τους προς την τρίτη δύναμη, τις ΗΠΑ. Δεν είναι αρκετά κυρίαρχες για να δράσουν για δικό τους λογαριασμό. That’s all.
Ερώτηση: Ορισμένοι αναλυτές διαβλέπουν σημεία νέου «ψυχρού πολέμου» στη Μέση Ανατολή, άλλοι βλέπουν νέα προσέγγιση, ίσως Γιάλτα. Υπάρχει σύγκρουση σχετικά με τη Συρία και το Ιράν, αλλά η Γκαζπρόμ παίρνει συμβόλαια σε Ισραήλ και ιρακινό Κουρδιστάν. Πως εξελίσσονται οι σχέσεις σας με ΗΠΑ και Ισραήλ στη Μέση Ανατολή;
Απάντηση: Η γεωπολιτική στρατηγική της σύγχρονης Ρωσίας είναι έντονα αμφιθυμική. Από τη μια υπάρχει η επιθυμία του Πούτιν να δημιουργήσει μια πολυπολική παγκόσμια τάξη. Αυτή εξηγεί τη στάση μας στη Συρία και όλα τα άλλα βήματα εναντίον της αμερικανικής ηγεμονίας. Από την άλλη υπάρχει – όπως σας εξήγησα – η συνεχής επιρροή της παγκόσμιας ελίτ στη ρωσική οικονομία κι αυτή είναι στα χέρια των φιλελεύθερων και των δυτικών. Δεν πρέπει επίσης κανείς να αποκλείει εντελώς καιροσκοπικούς λόγους.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι σχέσεις Ρωσίας, ΗΠΑ και Ισραήλ (όπως και άλλες διμερείς ή πολυμερείς σχέσεις που περιλαμβάνουν τη Ρωσία) δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές γραμμικά. ‘Ολοι οι παράγοντες λειτουργούν ταυτόχρονα, δημιουργώντας ένα είδος πουεπίπεδου παιχνιδιού κινούμενων (καταστασιακών) επιδιώξεων.
Ερώτηση: Ποιες πιθανότητες δίνετε σε πόλεμο κατά του Ιράν;
Απάντηση: Λέγονται πολλά για τον πιθανό πόλεμο κατά του Ιράν και μοιάζει κάτι πολύ πιθανό. Η απειλή αυτή λειτουργεί από μόνη της. Βοηθά την αποσταθεροποίηση της πολιτικο-οικονομικής κατάστασης στο Ιράν και πιέζει διαρκώς. Επιμένοντας στην άμεση απειλή πολέμου η Δύση (ΗΠΑ και Ισραηλινοί) διευκολύνουν την εσωτερική αντιπολίτευση να επιτίθεται στους Ιρανούς συντηρητικούς κύκλους, που εκπροσωπεί ο Αχμαντινετζάντ, τελικά στηρίζοντας την ανάγκη «πολιτικών μεταρρυθμίσεων». Δεν είμαι όμως βέβαιος ότι αυτοί που ισχυρίζονται ότι είναι δυνατός ο πόλεμος πραγματικά το πιστεύουν. Το Ιράν δεν περιορίζεται στα σύνορά του, είναι ο σιϊτικός κόσμος συνολικά. Αν θα χτυπήσουν το Ιράν, η αντίδραση θα έρθει στο Ιράκ, τον Λίβανο, τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Μπαχρέιν και την ίδια τη Σαουδική Αραβία. Θα συσπειρώσει την ιρανική κοινωνία και θα αναγκάσει τη Ρωσία και την Κίνα να ευθυγραμμιστούν με το θύμα της επέμβασης. Θα είναι πολύ δυσκολότερο να το διαχειριστούν από τον δεύτερο πόλεμο του Ιράκ.
Το αν θα γίνει πόλεμος εξαρτάται από το βάθος της κρίσης, της οποίας η πραγματική έκταση παραμένει μυστική. Αν γίνει πόλεμος σημαίνει ότι η παρούσα παγκόσμια τάξη σπάει και θα τελειώνει σύντομα.
Είναι πολύ ριψοκίνδυνο να αρχίσουν μια τέτοια περιπέτεια, αν μπορούν να διατηρήσουν το στάτους κβο με λιγότερες δαπάνες και άλλα μέσα.
Ερώτηση: Τι έχουμε, «αμερικανική» ή «αυτοκρατορία του χρήματος»;
Απάντηση: Καλή ερώτηση…Μερικά αλληλοκαλύπτονται. Η αμερικανική μονοπολική ηγεμονία (υπό την έννοια της ρεαλιστικής σχολής των διεθνών σχέσεων) από τη μια και από την άλλη η παγκόσμια κυριαρχία της κοσμοπολίτικης χρηματιστικής ελίτ (που επίσης την ονομάζουμε ηγεμονία, αλλά με τη γκραμσιανή έννοια). Σε ορισμένους τομείς δρουν σε απόλυτη συμφωνία. ‘Ότι είναι καλό για τις ΗΠΑ, είναι καλό για τη χρηματιστική ολιγαρχία. Δεν είναι πάντα έτσι, αλλά δεν έχω την τάση να υπερτιμώ τις αντιθέσεις τους. Είναι ένα είδος θεωρίας συνωμοσίας με τη χειρότερη έννοια. Στις ΗΠΑ υπάρχει πράγματι μια ομάδα αποφασιζόντων (decision makers) που καθοδηγούνται από το εθνικό συμφέρον της χώρας τους – είτε κατά το κλασικό ρεαλιστικό παράδειγμα, είτε κατά τον νεορεαλιστικό τρόπο, δεν έχει μεγάλη σημασία.
Υπάρχουν επίσης φιλελεύθεροι και νεοφιλελεύθεροι (πολυεθνικοί/παγκοσμιοποιητές) που προωθούν την αντίληψή τους για παγκόσμια κυβέρνηση. Υπάρχουν επίσης πολλές μεικτές ή υβριδικές μορφές. Αλλά όλοι εκφράζουν αρκετά ανοιχτά τις απόψεις τους και οι συζητήσεις τους αποτελούν το περιεχόμενο του πολύ ακαδημαϊκού τομέα που ονομάζεται «Διεθνείς Σχέσεις». Οι θεωρητικοί συνωμοσιών ασχολούνται με εκδοχές καρικατούρας ή ντελίριου στις Διεθνείς Σχέσεις.
Για να ξαναθέσω το ερώτημά σας πρέπει να διερωτηθούμε που είμαστε στην αιώνια διαμάχη μεταξύ ρεαλιστών και φιλελεύθερων. Η διαμάχη συνεχίζεται αλλά υπάρχει επίσης βαθιά συναίνεση: καυτές συζητήσεις των μεθόδων δεν πρέπει να κρύψουν την ενότητα σκοπών και την κοινότητα αξιών. Οι αξίες αυτές είναι δυτικές, φιλελεύθερες καπιταλιστικές, οικουμενικές και ρατσιστικές, με την ευρύτερη έννοια του όρου (όπως έχει δείξει ο ‘Αγγλος διεθνολόγος John Hobson στην πρόσφατη και λαμπρή ανάλυσή του για τον «Ευρωκεντρισμό στην Παγκόσμια Πολιτική» – “Eurocentrism in the World Politics”).
Ερώτηση: Η Λατινική Αμερική μετά τον Τσάβες;
Απάντηση: Ο Ούγκο Τσάβες ήταν σύμβολο. ‘Εφερε σε πέρας την αποστολή του. Και τόκανε καλά. Νομίζω ότι οι ιδέες μιας «ενδοκεντρικής» και «αντι-ΗΠΑ» τάσης θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται στη Λατινική Αμερική, προωθούμενες από άλλους ηγέτες. Ο Τσάβες ήταν τόσο σημαντικός ακριβώς γιατί εκπροσώπησε σε υψηλό επίπεδο αυτό που η απόλυτη πλειοψηφία των Λατινοαμερικανών πιστεύει. Κατόρθωσε έτσι να γίνει αθάνατος. Μεγάλος πολιτικός. Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι θα επιβιώσει του θανάτου του.
Ερώτηση: Το όραμά σας για τη Ρωσία του 21ου αιώνα;
Απάντηση: Η Ρωσία θα γίνει Ευρασιατική ‘Ενωση – ένας μεγάλος χώρος ενωμένος γύρω από τον ρωσικό πυρήνα αποτελούμενος από τις μεγάλες επικράτειες των μετασοβιετικών χωρών, που θα επιβεβαιώνει τον εαυτό του ως ισχυρός και πολυπολικός κόσμος. Αυτός ο πόλος θα είναι ένα σημαντικό στοιχείο έλξης για διαφορετικές ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες. Ελπίζω ότι η ορθόδοξη Ελλάδα, όπως και ορισμένες κοινωνίες της Ανατολικής Ευρώπης θα μπουν μια μέρα στη ζώνη της ευρασιατικής συν-ευημερίας.
Οι σχέσεις με την Ευρώπη θα είναι στενές και φιλικές, αν η Ευρώπη θα είναι ηπειρωτική (ευρωπαϊκή), ή μάλλον ψυχρές, αν θα ακολουθήσει τη γραμμή των ΗΠΑ και του ατλαντισμού. Πιθανώς θα διασπαστεί και ορισμένα κομμάτια της θα πέσουν υπό ευρασιατικό έλεγχο.
Το Ιράν και η Ινδία θα είναι οι καλύτεροι σύμμαχοί μας στον Νότο. Η Κίνα είναι από μόνη της ένας πόλος. Αν κατευθύνει τη δημογραφική της μάζα προς νότον και σεβαστεί το αδύνατο σημείο της ρωσικής Σιβηρίας, θα μπορούσε να είναι αξιόπιστος εταίρος στην πολυπολικότητα.
Ο ισλαμικός κόσμος πιθανώς θα διαιρεθεί σε Σαουδαραβικό, Ουαχαμπιτικό μέρος, φιλο-ΗΠΑ και τις παραδοσιακές μουσουλμανικές κοινωνίες. Το πρώτο μέρος θα είναι αντίπαλος της Ρωσίας, οι δεύτερες σύμμαχοι.
Ο αμερικανικός Βορράς θα είναι ο πιο σημαντικός εχθρός της Ευρασίας, όπως προβλέπει η κλασική γεωπολιτική. Η Νότιος Αμερική αντίθετα είναι πιθανό να γίνει στενός φίλος, ελκόμενη από την πολύπολικότητα.
Το μέλλον είναι ευρασιατικό και πολυπολικό. Το γεγονός ότι οι Ρώσοι είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί δίνει μια καλή ελπίδα στους αδελφούς ‘Ελληνες.
Konstantakopoulos.blogspot.com
Δημοσιεύτηκε στα «Επίκαιρα», 28/03-03/04/2013, 1806 τεύχος
βιβλιοπωλείο "χωρίς όνομα" 