Αν η αξιοπρέπεια είναι εθνικισμός, δηλώνω ένοχος

του  Λυσσαρίδη Βάσου (Άρδην / τεύχος 72)

Οταν η πατρίδα είναι μοιρασμένη 
Όταν πατρογονικές εστίες δημοπρατούνται από τους σφετεριστές 
Όταν πολυχιλιόχρονη πολιτισμική παράδοση δολοφονείται 
Όταν μνημεία, ναοί και εκκλησιές βιάζονται, εξευτελίζονται, ερειπώνονται 
Όταν η ανθρώπινη αξιοπρέπεια προκαλείται 
Όταν οι γερο-Μίχαλοι της προσφυγιάς διαμαρτύρονται από τα προσφυγικά μνήματα 
Όταν ο Μούσκος από το αιχμάλωτο ηρώο στην Έπεια μας λοιδωρεί 
Όταν ο Μάτσης προτιμά να παραμένει άταφος 
Όταν ο Κανάρης οργίζεται γιατί τ΄ αχνάρια του στη Λάπηθο ποδοπατούνται από τους ξένους 
Όταν οι κατακτητές και οι σύντροφοι τους απαιτούν λύση δύο κρατών, δυο λαών, ισότιμο συνεταιρισμό άνισων ποσών, 
Όταν επιχειρείται αναβίωση αποικιοκρατικών δομών, 
Όταν οι ρεαλιστές προσφέρουν γην και ύδωρ 
Όταν τα φυλακισμένα μνήματα είναι πιο οδυνηρά φυλακισμένα σε ελεύθερες φυλακές και φυλακισμένη αντρειοσύνη 
Τότε η ιεράρχηση προτεραιοτήτων και καθηκόντων γίνεται εξόφθαλμη και υποβάλλεται από την φύση του προβλήματος. 
Το Κυπριακό δεν είναι μια διακοινοτική διαμάχη. 
Το Κυπριακό είναι θέμα εισβολής, εθνοκάθαρσης, κατοχής, καταπάτησης της ανεξαρτησίας μιας χώρας μέλους του Ο.Η.Ε. και της Ε.Ε. και των δικαιωμάτων ενός λαού με πολυχιλιόχρονη παρουσία στα Κυπριακά χώματα. 
Κι εμείς ταπεινοί απόγονοι του Ονήσιλλου, του Ζήνωνα, του Ρε, του Αυξεντίου δεν θα ανεχθούμε να είμαστε η τελευταία γενιά Ελληνοκυπρίων στα χώματα που φιλοξενούν Ομηρικές, κλασσικές Βυζαντινές και νέο-Ελληνικές παραδόσεις. 
Το Κυπριακό δεν είναι διακοινοτική διαμάχη γιατί εμείς όχι μόνο δεν αμφισβητούμε αλλά είμαστε εγγυητές για τα δικαιώματα ακόμα και τα προνόμια των Τουρκοκυπρίων. Όμως απορρίπτουμε την πολυαποικιοποίηση, τα ξένα κηδεμονικά δικαιώματα, την ξένη στρατιωτική παρουσία με πρόσχημα δήθεν την προστασία των Τουρκοκυπρίων. 
Απορρίπτουμε προτάσεις που μας καθιστούν δεύτερης τάξης πολίτες στη δική μας πατρίδα με όλους τους άλλους Ευρωπαίους πολίτες να έχουν στην Κύπρο τα δικαιώματα που κατοχυρώνει το Ευρωπαϊκό κεκτημένο και μ΄ εμάς να τα ασκούμε σ` ολόκληρη την Ευρώπη πλην της δικής μας πατρίδας. 
Ασφαλώς η λύση πρέπει να προκύψει από τους γηγενείς κατοίκους της Κύπρου. Όμως αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τον τερματισμό της κατοχής, κηδεμονικών δικαιωμάτων της Τουρκίας και του εποικισμού. 
Ο Ταλάτ, όπως και ο Ντενκτάς πριν, δεν εκπροσωπούν τα Τουρκοκυπριακά συμφέροντα αλλά συμπεριφέρονται ως γκαουλάϊτερς της Άγκυρας. Πρόσφατα ο Ταλάτ δήλωσε δημοσίως ότι ακόμα και για να παρακαθήσει στις συνομιλίες χρειάζεται την άδεια της Άγκυρας.

Ο μύθος για χαμένες ευκαιρίες είναι αφελής. 
Η τουρκική επιδρομική πολιτική ήταν προκαθορισμένη. 
Η Μεγ. Βρετανία ενέπλεξε την Τουρκία στην αποικιακή περίοδο για να διασφαλίσει την δική της πολιτικοστρατιωτική παρουσία και η Τουρκία ασφαλώς άρπαξε την ευκαιρία για να επανέλθει στο Κυπριακό προσκήνιο κατά παράβαση των προνοιών της συνθήκης της Λωζάνης και να διασφαλίσει κηδεμονικό ρόλο. 
Τουρκικός στόχος η διοικητική διχοτόμηση και επικυριαρχία σ΄ ολόκληρη την Κυπριακή επικράτεια. 
Αναμενόμενη η προώθηση του σχεδίου.Έτσι δεν μας τους έφερε κατά το τραγούδι η αγαπημένη θάλασσα της Κερυνείας. 
Κανένας δεν τους έφερε /Η θάλασσα αγαλήνευτη βογγούσε / Ο Ποσειδώνας γερασμένος/ και με την τρίαινα κουλή/ άδικα καταριόταν τις μοίρες/ και τους άμοιρους 
Ξέγνοιαστοι οι νεο-αχαιοί/ ή και με πρόσφορα ντροπής/ καλοδεχόντουσαν τους νεοπέρσες/ κάστρα βρέθηκαν ξαρμάτωτα. 
Ο Εφιάλτης κυβερνούσε την Αθήνα/ Στις εκκλησιές δεν πρόλαβαν/ να ψάλνουνε τη υπερμάχω 
που όμως κι αυτή είχε βαρεθεί/ τις χωρίς πάθος πια τις ψαλμωδίες 
Και τώρα βρέθηκα στο τέρμα της πορείας/Χωρίς καν τον οβολό για ναύλα για τον Άδη/ Όμως αν άταφος γυμνόσαρκος/ στην προδομένη χώρα/απομείνω 
το σφάλμα θάναι πια δικό τους. 
Γιατί εγώ/ και άψυχος θα πολεμώ 
με την ψυχή μου τώρα/ αθάνατη. 
Οι σοφοί της μοιρολατρίας και των εκπτωτικών τάσεων μας υπενθυμίζουν ότι πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. 
Ότι το ισοζύγιο δυνάμεων και δυνατοτήτων είναι αρνητικό και ότι πρέπει να αποδεχθούμε τα όποια σχέδια που μας προσφέρονται από τους ξένους άλλως θα οδηγηθούμε στη διχοτόμηση. 
Ναι. Το είπα πολλές φορές ότι η πολιτική είναι η επιστήμη του εφικτού. Αλλά στο εφικτό περιλαμβάνεται και η διάσταση της απόφασης ενός λαού να αγωνισθεί για δίκαια κατοχυρωμένα από το διεθνές δίκαιο και η ικανότητα αξιοποίησης των εμπλεκομένων συμφερόντων. Και υπάρχουν οι δυνατότητες. 
Η Κύπρος είναι μέλος της Ε.Ε. και η Τουρκία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ερωτοτροπεί προς μιας μορφής Ευρωπαϊκή πορεία που εξαρτάται και από τις δικές μας αποφάσεις.

Πώς αξιοποιούμε αυτή την πραγματικότητα; 
Πρώτος στόχος είναι ο εξαναγκασμός της Τουρκίας να συμμορφωθεί προς τις Ευρωπαϊκές της υποχρεώσεις και όχι να αφεθεί σε μια πορεία α la carte. 
Γνωρίζουμε πόση σημασία αποδίδουν ξένα κέντρα αποφάσεων στον περιφερειακό ρόλο της Τουρκίας. Ακόμα και ο Ο.Η.Ε. υποβιβάσθηκε σε όργανο υλοποίησης σχεδίων από πλανητάρχες όπως αποδείχθηκε από την επιδιαιτησία που κακώς έγινε αποδεκτή και όπως αποδεικνύεται από τη στάση ισχυρών Ευρωπαϊκών παραγόντων που εθελοτυφλούντες αναφέρονται σε δήθεν απομόνωση των Τουρκοκυπρίων και που εν συνεχεία αποκαλύπτουν τις προθέσεις τους με εισηγήσεις για απ΄ ευθείας εμπόριο με τους Τουρκοκύπριους και άλλα μέτρα αναβάθμισης ενός καθεστώτος που αποτελεί δορυφορικό μόρφωμα της κατοχικής δύναμης. Αδιανόητη η εκ μέρους μας προσυπογραφή απρόσκοπτης Ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας όταν παραβιάζει κάθε Ευρωπαϊκή αρχή. 
Δίκαια κάποιοι αναφέρουν ότι η στασιμότητα εμπερικλείει τον κίνδυνο για διχοτόμηση. 
Όμως τα νέο-ανανικά σχέδια είναι πιο αποκρουστικά. 
Ισοδυναμούν με διοικητική διχοτόμηση και Τουρκική επικυριαρχία σ` ολόκληρο τον Κυπριακό χώρο. 
Και οι σοφοί της μοιρολατρίας μας υπενθυμίζουν πως είμαστε μικροί και πρέπει ρεαλιστικά να αποδεχθούμε τα νέο-ανανικά σχέδια. Κι εγώ σας υπενθυμίζω τους στίχους που αποτελούν μόνιμο βίωμα μας. 
Μούπαν /Είσαι μικρός. Αν κάνεις ένα ακόμα βήμα 
θα σ` αφανίσουν 
Είπα. /Αν δεν το κάνω θα είμαι ακόμα πιο μικρός. 
Δυστυχώς δεν διδαχθήκαμε από τα σφάλματα του παρελθόντος.Τη συμφωνία Ζυρίχης-Λονδίνου με τις φυλετικές διακρίσεις και το μη λειτουργικό σύνταγμα και προβλεπτή την ανωμαλία. 
Τις συνεχώς μονόπλευρες παραχωρήσεις με την φρούδα ελπίδα ότι έτσι θα οδηγηθούμε σε λύση ή θα αποκαλύπταμε την Τουρκική αδιαλλαξία και θα διασφαλίζαμε πιέσεις προς την Τουρκία. 
Το αποτέλεσμα ήτο μια συνεχής μετατόπιση των πλαισίων λύσης για ικανοποίηση των συνεχώς αναβαθμιζομένων απαιτήσεων της Τουρκίας. Να μη μας διαφεύγει ότι δεν υπάρχει αλληλεγγύη σε ανύπαρκτο αγώνα. 
Και μετά την κατοχή συνεχίσθηκε η ίδια πολιτική και η αποδοχή διαδικασίας διακοινοτικού διαλόγου που πρόβαλλε το Κυπριακό ως διακοινοτική διαμάχη και πρόσφερε άλλοθι στην Τουρκία και αποτελούσε εκτροπή από την ουσιαστική υφή του Κυπριακού. 
Ο Μακάριος αντιλαμβανόμενος την εκτροπή στην τελευταία ομιλία του στην πλατεία Ελευθερίας δήλωνε ότι ο διακοινοτικός διάλογος διέδραμε τη χρησιμότητα του, ότι οι υποχωρήσεις ξεπέρασαν το όριο ασφάλειας και όποιος επιθυμεί λύση πρέπει να στραφεί προς πιέσεις προς την Τουρκία. 
Πού βρισκόμαστε σήμερα; 
Ενώ ορίσθηκαν επιτροπές και ομάδες εργασίας με στόχο την προπαρασκευή για εύρεση κοινού εδάφους, άρχισαν οι διακοινοτικές συνομιλίες χωρίς τις προϋποθέσεις που ομόφωνα είχαμε καθορίσει. Προκαλεί αγωνία το γεγονός ότι από Τουρκικής πλευράς και από μερικές Ελληνοκυπριακές ηγεσίες γίνονται δηλώσεις ότι το πλαίσιο έχει ήδη συμφωνηθεί. Ποιο πλαίσιο; Το πλαίσιο των προεκλογικών δεσμεύσεων για λύση που να διασφαλίζει την ενότητα του χώρου, του κράτους, των θεσμών, της οικονομίας θα τερματίζει την κατοχή, την ξένη στρατιωτική παρουσία και κηδεμονικά εγγυητικά δικαιώματα και θα διασφαλίζει τις βασικές ελευθερίες και τα δικαιώματα όλων των πολιτών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος όλων των προσφύγων για επάνοδο στις πατρογονικές εστίες και περιουσίες τους ή στη βάση δυο λαών, δυο κρατών, παρθενογένεση, νέο συνεταιρισμό και πολιτική ισότητα κοινοτήτων; Αγωνιώ γιατί έγιναν ολισθήματα με αναφορά σε κοινό ανακοινωθέν για Ελληνοκυπριακό και Τουρκοκυπριακό κράτος, συνεταιρισμό και δημιουργία μιας ομόσπονδης κυβέρνησης. Λάθη που ελπίζω έγιναν αντιληπτά όπως διαφαίνεται από την ικανοποίηση ότι το ανακοινωθέν δεν περιλήφθηκε στα έγγραφα του Ο.Η.Ε. 
Αδιανόητος ο φυλετικός διαχωρισμός σε οποιαδήποτε χώρα. Δεν θα δεχθούμε Μπαντουστάνς που απέρριψε και φυλακισμένος ο Μαντέλα. Και κανένας δεν μπορεί να μας επιβάλει μια τέτοια λύση. 
Ούτε και αποδεκτός ο συνεταιρισμός που απορρίφθηκε ήδη από το 1964. 
Όταν οι Τουρκοκύπριοι πιεζόμενοι από την Άγκυρα απεχώρησαν από τα πολιτειακά σώματα προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι το καθεστώς Ζυρίχης-Λονδίνου ήταν συνεταιρικό και ότι ο Μακάριος αντιπροσώπευε μόνο τους Ελληνοκύπριους και ο Κουτσιούκ (ο Τούρκος αντιπρόεδρος) τους Τουρκοκύπριους. Όλες οι χώρες του κόσμου αποδέχθηκαν ότι υπήρχε μόνο μια Κυπριακή κυβέρνηση και ότι ο Μακάριος (και όλοι οι μετέπειτα προέδροι) ήταν πρόεδρος όλων των Κυπρίων και ολόκληρης της Κυπριακής επικράτειας. 
Άλλο συνεταιρισμός και άλλο η εγγυημένη συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στα πολιτειακά όργανα ακόμα και η κατοχύρωση προνομίων τα οποία έγιναν ήδη αποδεκτά. Ούτε ασφαλώς είναι δεκτή η εκ περιτροπής προεδρία και μάλιστα χωρίς να έχει συμφωνηθεί ο τρόπος εκλογής και κοινοί εκλογικοί κατάλογοι. 
Ανεξαρτήτως της τελικής απόφασης το έγκλημα του εποικισμού είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και δεν είναι δυνατόν a priori να νομιμοποιηθεί. Ασφαλώς τελικός άρχων ο λαός ο οποίος για να ασκήσει αποτελεσματικά αυτό το δικαίωμα πρέπει να είναι ενημερωμένος για τη βάση της λύσης. Και επισείουν την διχοτόμηση για να επιβάλουν Αλεξανδρεττοποίηση. 
Ο απλός άνθρωπος. Ο δάσκαλος πολιτικών και αρχόντων έχει τον τελευταίο λόγο. 
Κι εσύ αδελφέ / μ΄εκείνα τα ατέλειωτα τα/ροζιασμένα χέρια 
Τι καρτεράς; /Αν μια σφαλιάρα δώσεις στον/ πλανήτη 
Οι πληγωμένες ρύμες / θα γιομίσουν ένα/ ολάκαιρο ουρανό. 
Συνοψίζω.

Τι πρέπει να κάνουμε; 
Είμαστε μέλος της Ευρωπαϊκής οικογένειας. 
Η Τουρκία υποψήφια χώρα. 
(α) Να απαιτήσουμε άμεση συμμόρφωση της Τουρκίας προς τις υποχρεώσεις της. 
(β) Αν όχι, να μη επιτρέψουμε συνέχιση Ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας a la carte. 
(γ) Να δημιουργήσουμε τις όσο το δυνατό ευρύτερες συμμαχίες μέσα στην Ε.Ε. 
(δ) Να αξιοποιήσουμε τις ήδη υπάρχουσες (Ρωσία, Κίνα, τρίτες χώρες). 
(ε) Να είμαστε σαφείς στις διεκδικήσεις μας. Επαναλαμβάνω. Δεν υπάρχει αλληλεγγύη σε ανύπαρχτο αγώνα. 
(στ) Να προβάλλουμε τις απαιτήσεις μας στα διεθνή και Ευρωπαϊκά σώματα με σαφήνεια. Αν εμείς επιδεικνύουμε διάθεση εκπτώσεων οι άλλοι δεν θα είναι βασιλικότεροι του βασιλέως. 
(ζ) Να διαφυλάtτουμε την έννοια που είναι σύμφυτη του κράτους για κυριαρχία. Διττή πηγή προέλευσης (ομάδες, κοινότητες, κράτη) ισοδυναμεί με διττή κυριαρχία και αυτό δεν θεραπεύεται ούτε με συνταγματικές πρόνοιες. 
(η) Οι μονόπλευρες υποχωρήσεις οδηγούν σε συνεχή μετάθεση των ορίων αναζήτησης λύσης 
Το κατάλοιπο εξουσίας ανήκει στην κεντρική κυβέρνηση, άλλως συζητούμε για συνομοσπονδία. Έτσι είναι αδόκιμη η συζήτηση των εξουσιών της κεντρικής κυβέρνησης ότι η κυριαρχία είναι μία. 
(θ) Να υπάρχει συντονισμός με την Ελλάδα 
(ι) Ο λαός να ενημερώνεται. Κρίνεται η τύχη του. Δεν υπάρχει εντολή εν λευκώ. 
(ια) Να αξιοποιήσουμε τη γεωστρατηγική μας σημασία 
(ιβ) Να επαναδημιουργήσουμε τις στενές σχέσεις με την περιοχή. 
Στόχος να είναι όχι η προσαρμογή μας στις Τουρκικές αξιώσεις. 
(ιγ) Να πείσουμε τους Τουρκοκύπριους ότι η κοινή πορεία προϋποθέτει ελεύθερη από ξένους πατρίδα 
(ιδ) Να ενισχύσουμε την άμυνα μας 
Η λύση που θα προκύψει θα είναι πολιτική. Όμως πολιτική γυμνή από άμυνα είναι ανίσχυρη. 
Βρίσκομαι στη μητρόπολη του ελληνισμού και θα επαναλάβω. Το θεωρώ άτοπο να αναφέρομαι σε αλληλεγγύη. Η αλληλεγγύη αφορά ξένους. Οι ομόαιμοι συστρατεύονται σ` ένα κοινό αγώνα. Άλλωστε τα εθνικά θέματα είναι συγκοινωνούντα αγγεία, δεδομένου ότι κοινή πηγή κινδύνου, είναι ο τουρκικός επεκτατισμός. 
Και δεν θέλω παρερμηνείες. Δεν έχουμε αντιδικία με λαούς, αλλά με κυβερνητικά σχήματα και πολιτικές. 
Φιλία και κατοχή είναι έννοιες ασυμβίβαστες. 
Το είπα εκατοντάδες φορές. Μονόπλευρη φιλία ισοδυναμεί με δουλεία. 
Σεβόμαστε την εθνική οντότητα όλων. Λαών και κοινοτήτων 
Απαιτούμε σεβασμό και στην δική μας. 
Και δεν θα υποκύψουμε σε πνευματική τρομοκρατία με άτοπους χαρακτηρισμούς. 
Θα προασπίσουμε το εθνικό μας είναι και θα προστατεύσουμε και το εθνικό είναι των Τουρκοκυπρίων. 
Αν το ν` αγωνίζεσαι για εθνική επιβίωση, για αξιοπρέπεια, για ελευθερία είναι εθνικισμός δηλώνω ένοχος. 
Όμως σας συμβουλεύω / 
Μην ακουμπήσεις σ` αυτό το χώμα/ Θα σ` αφανίσει η οργή του./ Νερό απ΄ τη βρύση της 
Λαπήθου μη / γευτείς. 
Πικρό αφιόνι θα/ πικρολυώσει/ Τα πικραμένα σωθικά σου. 
Μην ξαποστάσεις στη/ 
σκιά του πεύκου/ της Καντάρας ηφαίστειο θα σε πυρώσει / 
η αλυσοδεμένη η / σκιά του. 
Λεμόνι απ` τον Καραβά/ 
γλυκοπατάτα απ΄ το Καρπάσι / 
σε ορμηνεύω μη,/ 
να μη τα δοκιμάσεις/ 
Της ορφανιάς το αφιόνι/ 
τάχει σημαδέψει. 
Αέρα όταν φυσάει απ` τον/ 
βορρά./ μην ανασάνεις./ 
Θάναι στο λέω η τελευταία/ 
σου πνοή.Ένα σου μένει./ 
Το χώμα ν` αναδέψεις / 
με τη δική σου οργή/ 
Τη ξένη μπόχα από/ 
τον Κεφαλόβρυσο εσύ/ 
ν` αποδιώξεις/ 
Αν στην Καντάρα θ`/ 
ανεβείς για συντροφιά/ 
νάχεις αρχαίους θεούς / 
και απροσκύνητα ορμάνια / 
Στο απροσκύνητο Καρπάσι/ απροσκύνητος να πας/ 
τον άνεμο/ 
Και τον βοριά στης/ 
λευτεριάς την κολυμβύθρα / 
να βαφτίσεις,/ 
Τότε θα ζεις.

Η ελληνική γλώσσα απειλείται από τα greeklish

«Τα greeklish σκοτώνουν την ελληνική γλώσσα»
Έθνος, 08 Σεπτεμβρίου 2009
Τα greeklish απειλούν την ελληνική γλώσσα. Η συνήθεια των μαθητών να χρησιμοποιούν αυτόν τον τρόπο γραφής στο Διαδίκτυο ή στα γραπτά μηνύματα στο κινητό τους τηλέφωνο, επηρεάζει αρνητικά την ορθογραφική τους ικανότητα και οδηγεί στην αύξηση των λαθών τους στα γραπτά του σχολείου.
Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας σε μαθητές γυμνασίων και λυκείων της Κοζάνης, αλλά και σε φιλολόγους, οι τελευταίοι έχουν συναντήσει λέξεις γραμμένες σε greeklish σε ποσοστό 64,3%.
Παράλειψη τονισμού των λέξεων ή σημείων στίξης, χρήση λατινικών σημείων στίξης (κυρίως ερωτηματικών), συνδυασμός ελληνικών και λατινικών γραμμάτων στις λέξεις, ορθογραφικά λάθη (π.χ. ο αντί για ω), φωνητικά λάθη (π.χ. κς αντί για ξ) και σύντμηση λέξεων (π.χ. τεσπα αντί τέλος πάντων, τπτ αντί για τίποτα, δλδ αντί για δηλαδή, κ.ά.)
Οι φιλόλογοι παρατήρησαν και λάθη που χαρακτηρίζονται ως μη αναμενόμενα, όπως αλλαγή χρόνου ή προσώπου στα ρήματα, αλλαγή πτώσης στα ουσιαστικά, αντικατάσταση λέξης με άλλη, με εντελώς διαφορετική σημασία.
Συνολικά, το 77,4% των μαθητών χρησιμοποιούν greeklish, με σημαντική αύξηση μεταξύ γυμνασίου και λυκείου (67,8% στο γυμνάσιο, 88,5% στο γενικό λύκειο), ενώ τα ευρήματα δείχνουν ότι η χρήση τους αρχίζει και από το δημοτικό.
Περίπου οι μισοί τα χρησιμοποιούν από δύο έως και περισσότερα χρόνια, πάνω από 63% τα χρησιμοποιεί καθημερινά, ενώ σε ποσοστό 15,7% γράφουν σε greeklish ακόμα και σε χειρόγραφα, όπως προσωπικές σημειώσεις, σχολικές εργασίες κ.α.
Σε ό,τι αφορά τους λόγους χρήσης, η πλειοψηφία (83,9%) είπε ότι τα χρησιμοποιεί από συνήθεια.
Το 75,8% για εξοικονόμηση χρόνου και το 71,4% τα θεωρούν χρήσιμο ή βολικό εργαλείο και το 33,9% επειδή είναι «μόδα».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι σε ποσοστό 38,7% οι μαθητές δήλωσαν πως γράφουν greeklish για να αποφεύγουν ορθογραφικά λάθη.
Σχεδόν έξι στους δέκα μαθητές θεωρούν πως η χρήση αυτού του τρόπου γραφής απειλεί την ελληνική γλώσσα.
Την ίδια άποψη έχει το 64,3% των φιλολόγων, ενώ το 53,6% έχει παρατηρήσει αύξηση των ορθογραφικών λαθών σε μαθητές που παλαιότερα παρουσίαζαν καλύτερες επιδόσεις στον γραπτό λόγο.

 

Αναρτήθηκε από skal

Η πολιτική των παραλείψεων

Οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες φιλοδοξούν να περάσουν στην ιστορία με τις πράξεις τους. Κατά κανόνα, πράξεις που θα αντέξουν στον χρόνο. Και κατά προτίμηση όσο πιο χειροπιαστές. Παράδειγμα, ο Βαβυλώνιος βασιλιάς που θέλησε να περάσει στην ιστορία με το τερατώδες κατασκεύασμά του, τον πύργο της Βαβέλ. Ο πύργος δεν άντεξε, βέβαια, αλλά ο μύθος του αποδείχτηκε αιώνιος.
Άλλων πάλι η φιλοδοξία είναι πιο μετριοπαθής. Τους αρκεί η διάρκεια ζωής ενός αυτοκινήτου -5 έως 10 χρόνια- και προτιμούν να συνδέσουν τ’ όνομά τους μ’ ένα πρόγραμμα απόσυρσης ΙΧ (ο κ. Σουφλιάς, καλή ώρα, αν και υπάρχουν πράξεις του με καλύτερη τύχη στον χρόνο, οι νέοι αυτοκινητόδρομοι, για παράδειγμα, που θα αφανίσουν τα τελευταία ίχνη πρασίνου από την Αττική. Έργο με διάρκεια πολλών δεκαετιών…). Γενικώς, η τάση των ηγετών είναι να συνδέουν το όνομά τους με μεγάλα έργα, μεγάλα στην κυριολεξία, όσο πιο ογκώδη, όσο πιο τερατώδη γίνεται (και όσο πιο ακριβά, παρεμπιπτόντως).

Σπάνια έχουν εμφανιστεί πολιτικοί ηγέτες που η φιλοδοξία τους είναι να περάσουν στην ιστορία με παραλείψεις, αποκαθηλώσεις ή κατεδαφίσεις μικρών, μικρομέγαλων και κολοσσιαίων έργων. Εξαιρώ, βέβαια, τους μεγάλους ολετήρες της ιστορίας, όπως ο Τζένγκις Χαν, που στο πέρασμά τους άφηναν συντρίμμια. Αλλά κι αυτών η περίπτωση επιστρέφει στον κανόνα. Οι περισσότεροι έφτιαξαν τα δικά τους πομπώδη μνημεία από τα σπαράγματα των γκρεμισμένων. Γενικώς, ελάχιστοι ηγέτες μπόρεσαν με ψυχραιμία να αντικρίσουν το ευεργετικό κενό που μπορεί να αφήσει ένα ανυλοποίητο φαραωνικό έργο, μια ματαίωση, μια παράλειψη.

Άκουσα, λοιπόν, με πολύ ενδιαφέρον την (επιμελώς ασαφή) απάντηση του Γ. Παπανδρέου στο ερώτημα τι θα κάνει με την εκτροπή του Αχελώου. Παρ’ ότι δεν έχω καμία προσδοκία ότι τελικώς θα εκτραπεί η εκτροπή, το ρίσκο που εμπεριέχει το ενδεχόμενο -έστω- επανεξέτασης του έργου, του τερατώδους αριστουργήματος όπου θα πνιγεί η συλλογική συνενοχή αρκετών δεκαετιών, έχει μια γοητεία. Ω, μην ανησυχείτε, δεν με παράσυρε και μένα το ρεύμα (του ΠΑΣΟΚ, όχι του Αχελώου). Αλλά έχει οπωσδήποτε ενδιαφέρον ότι ένας υποψήφιος πρωθυπουργός αποτόλμησε να εκτραπεί από τα «εθνικά αυτονόητα». Και η εκτροπή του Αχελώου είναι από τα πιο παράδοξα «αυτονόητα», μια αντιπεριβαλλοντική χίμαιρα στην οποία έχουν εγκλωβιστεί οι μεταπολεμικές γενιές των νεοελλήνων, και μάλιστα σε μια καταθλιπτική ομοφωνία που περιλαμβάνει ακόμη και το «κόμμα της εργατιάς και της φτωχής αγροτιάς».

Η γοητεία αυτής της «εκτροπής» του κ. Παπανδρέου (έστω κι αν δεν αποδειχθεί ειλικρινής τελικά) ενισχύεται από το γεγονός ότι τον φέρνει σε συμβολική ρήξη με τη βαριά του ιστορική κληρονομιά: ήταν, ως γνωστόν, ο πατέρας του που ως πρωθυπουργός τη δεκαετία του ’80 πήρε την πρώτη κυβερνητική απόφαση για την υλοποίηση του έργου, που υπόσχεται με μαθηματική ακρίβεια μια περιβαλλοντική καταστροφή ανυπολόγιστων διαστάσεων όχι σε βάθος αιώνων, αλλά ίσως λίγων μόνον ετών. Επομένως, στην περίπτωση που τα έργα των 580 εκατ. ευρώ που έχουν υλοποιηθεί μέχρι στιγμής διακοπούν και αχρηστευτούν, θα έχουμε ένα γνήσιο δείγμα πολιτικής της εποικοδομητικής παράλειψης.

(Ας ρώταγαν, εξάλλου, τον ίδιο τον Αχελώο πριν τον εκτρέψουν από την πανάρχαια κοίτη του. Το επιχείρημα ότι οι σήραγγες παροχέτευσης του νερού και τα φράγματα είναι έτοιμα και μόλις 280 εκατομμυριάκια και λίγοι μήνες χωρίζουν τους Θεσσαλούς αγρότες από τα πολύτιμα νάματα, δεν αντέχει ιδιαίτερα. Ο Αχελώος χρειάστηκε εκατομμύρια χρόνια για ν’ ανοίξει τα 250 χιλιόμετρα της υδάτινης διαδρομής του και το μοναδικό Κέρας της Αμάλθειας που διέθετε, ως γνωστόν, το έδωσε στον Ηρακλή. Ποιος ο λόγος να ακολουθήσει ο Αχελώος την τύχη της Κάρλας ή του Πηνειού, αυτών των ξερών και ρυπαρών μνημείων της νεοελληνικής αφροσύνης; Η υστεροφημία του Γ. Σουφλιά;)

Έχει ενδιαφέρον, πάντως, ότι η «ατζέντα των παραλείψεων» που αίφνης εισέβαλε στην προεκλογική διαπάλη περιλαμβάνει κι άλλες γκρίζες ζώνες στο πέλαγος του αυτονόητου. Αρκετοί έβγαλαν φλύκταινες στο άκουσμα της ιδέας ότι το βαμβάκι που απομύζησε τον υδροφόρο ορίζοντα του θεσσαλικού κάμπου ίσως πρέπει να το ξεχάσουμε. Έτσι κι αλλιώς θα το «ξεχάσουν» οι κοινοτικές επιδοτήσεις σε 4 χρόνια – και όχι από οικολογική ευαισθησία. Το ότι ξεκληρίζεται η φτωχή ελληνική αγροτιά με ευθύνη των πολιτικών αναδιάρθρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι γεγονός. Αλλά, εξίσου γεγονός είναι ότι η απληστία για τις επιδοτήσεις, που καλλιεργήθηκε στις δεκαετίες της ευρωπαϊκής μας θητείας, εγκλώβισε την αγροτιά σε θνησιγενή προϊόντα, έγινε μέσο συγκέντρωσης της γης και την κατέστησε συνένοχο του εγκλήματος εις βάρος του εαυτού της. Η αγροτιά σφάχτηκε -κυριολεκτικά- με το βαμβάκι της και από παραγωγικό τμήμα της κοινωνίας γλίστρησε (ενδεχομένως μαζί με το βαμβάκι της) σε έναν ανομολόγητο παρασιτισμό εις βάρος άλλων φορολογουμένων. Δεν περιέχει, λοιπόν, κανένα στοιχείο προόδου το να κολακεύεις αυτόν τον παρασιτισμό που εξέθρεψε διαδοχικά την πράσινη ή τη γαλάζια πλημμυρίδα του δικομματισμού, που διαμόρφωσε την επιδοτούμενη ψευδαίσθηση ευμάρειας και δηλητηρίασε ακόμη και το νερό που πίνουμε.

Οι «εκτροπές» από την ορθοδοξία της γραμμικής ανάπτυξης περιλαμβάνουν μερικές ακόμη ενδιαφέρουσες εκπλήξεις. Στα «εθνικά αυτονόητα» περιλαμβάνεται ως γνωστόν και ο πετρελαϊκός αγωγός Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη. Δηλαδή, η διεύρυνση της εξάρτησης της ελληνικής οικονομίας από το εισαγόμενο πετρέλαιο, σε μια περίοδο που η ανθρωπότητα αναζητεί το εναλλακτικό καύσιμο του μέλλοντός της. Οι διαδοχικές κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. έχουν στήσει πολλούς ανδριάντες στους πρωθυπουργούς και υπουργούς που έχουν βάλει την υπογραφή τους στο έργο και έχουν επενδύσει με μια παραπλανητική αντιιμπεριαλιστική, αντιαμερικανική πατίνα την επιλογή, της οποίας τα οφέλη δεν είναι τόσο αυτονόητα όσο φαίνονται. Δεν έχει αποδειχτεί, για παράδειγμα, ποια ακριβώς τμήματα της ελληνικής κοινωνίας θα ωφεληθούν και με ποιον τρόπο, εκτός βεβαίως από τους εργολάβους και υπεργολάβους που καίγονται ν’ αρχίσουν το σκάψιμο. Και δεν έχει αναιρεθεί η βασική ένσταση για την οικολογική πίεση που θα υποστούν τα θαλάσσια και χερσαία οικοσυστήματα τα οποία θα διασχίζει ο αγωγός συνεχούς πετρελαϊκής ροής.

Κι αν οι περιβαλλοντικές αγωνίες για τον Αχελώο και τον αγωγό ηχούν ιδεολογικά άχρωμες και άοσμες (κατά ορισμένους, δε, μαλακίες πολυτελείας σε καιρούς ύφεσης), η επιμελημένη προεκλογική ασάφεια του νεο-ΠΑΣΟΚ προκαλεί κι άλλα ρήγματα. Ρήγματα πιο φορτισμένα ιδεολογικά στο σύμπαν των αυτονόητων, στο οποίο προσαρμοστήκαμε από μωρά, που θα ’λεγε κι ο Κ. Καραμανλής. Θα ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα σύγκρουση του ΠΑΣΟΚ με τον εαυτό του και τη σοσιαλφιλελεύθερη προϊστορία του η επανεξέταση και επαναδιαπραγμάτευση των συμβάσεων με τις οποίες εκποιήθηκαν διά μιας ή με δόσεις τα ασημικά, τα χρυσαφικά και τα χαλκώματα της οικογένειας. ΟΤΕ, Ολυμπιακή, λιμάνια… Παρ’ ότι έχει κατασυκοφαντηθεί το κράτος-επιχειρηματίας και αποδεδειγμένα έχει στραγγίξει τους φορολογούμενους, η ανάκτηση του δημοσίου ελέγχου των ΔΕΚΟ που δόθηκαν κοψοχρονιά είναι ένα χρήσιμο ρήγμα στον δογματισμό της αποκρατικοποίησης που δεν απέδωσε ούτε ένα από τα υπεσχημένα οφέλη της: φθηνότερες υπηρεσίες, άρση των μονοπωλιακών καταστάσεων στην οικονομία, καρτέλ, μείωση του κόστους για τους φορολογούμενους.

Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, έχει δημιουργηθεί μια καυτή μετεκλογική ατζέντα παραλείψεων, αποκαθηλώσεων, απαρνήσεων, που αποκλίνει, έστω και ελαφρά, από την ευθύγραμμη αντίληψη της μεγέθυνσης, της «προόδου», της σωρευτικής ανάπτυξης. Κι αν, για τα δεδομένα του ΠΑΣΟΚ, η ρεαλιστική πρόβλεψη είναι ότι δεν θα την τηρήσει, και η μη τήρησή της θα είναι η πρώτη του καταγραφή στην «πολιτική των παραλείψεων», για τα δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας δημιουργείται σταδιακά ένα υπόστρωμα απογαλακτισμού της από τον φιλελευθερισμό και τη λατρεία της ανάπτυξης. Η οποία, έτσι κι αλλιώς, έχει μεταφραστεί σε θλιβερή υπανάπτυξη για την κοινωνική πλειοψηφία του κόσμου της εργασίας. Κατά τα λοιπά, δεν έχω αμφιβολία ότι θα μείνουμε με το Κέρας της Αμάλθειας στο χέρι. Ή στο μέτωπο.

 

Posted by ΚΙΜΠΙ

Η ανάγκη για αυτοδυναμία

 Όταν ο Κ. Καραμανλής προκήρυξε τις εκλογές, προέβαλε δύο λόγους για να αιτιολογήσει την απόφασή του. Πρώτον, επειδή η χώρα δεν αντέχει μια μακρά προεκλογική περίοδο – μέχρι, δηλαδή, τον Μάρτιο του 2010 οπότε το ΠΑΣΟΚ, όπως απειλούσε, θα μπλόκαρε την προεδρική εκλογή. Και δεύτερον, επειδή η κυβέρνηση χρειάζεται νωπή και ισχυρή εντολή, προκειμένου να λάβει εκείνες τις απαραίτητες και κρίσιμες αποφάσεις που θα βγάλουν τη χώρα από την οικονομική κρίση.posted by felnikos

 

Ο πρώτος λόγος, για πολλούς, ήταν προσχηματικός. Μάλιστα, υποστηρίζεται ότι η απόφαση είναι ένα μπουλκουμέ προσωπικών προτεραιοτήτων του πρωθυπουργού, επερχόμενων οικονομικοκοινωνικών αδιεξόδων και ναρκοθετημένης κοινοβουλευτικής δεδηλωμένης.

Ο δεύτερος λόγος είναι όμως αληθής. Όντως, η όποια νέα κυβέρνηση χρειάζεται ισχυρή εντολή. Δεδομένης, δε, της καταστάσεως ασφυξίας στην οποία βρίσκονται ο επιχειρηματικός κόσμος, οι εργαζόμενοι, το πολιτικό σύστημα και η κοινωνία, θα έλεγα ότι η εντολή που πρέπει να λάβει το πρώτο κόμμα από τους πολίτες-εκλογείς απαιτείται να είναι πανίσχυρη.

Η κοινοβουλευτική του πλειοψηφία θα πρέπει να είναι τόσο άνετη ώστε να έχει λυμένα τα χέρια προκειμένου, γρήγορα, με τόλμη, χωρίς εκπτώσεις και συμβιβασμούς, να υλοποιηθούν οι μεταρρυθμίσεις και οι αλλαγές που είναι αναγκαίες.

Εάν δεν θέλουμε η χώρα είτε να περιπέσει στην ακυβερνησία είτε να καταστεί όμηρος ανεύθυνων μειοψηφιών και ιδιοτελών συμφερόντων, πρέπει η κυβέρνηση, ήτις θα προκύψει από την κάλπη της 4ης Οκτωβρίου, να διαθέτει μη αμφισβητούμενη αυτοδυναμία.

Το γεγονός ότι αυτή η αναγκαιότητα, διαγενομένου του χρόνου, γίνεται κοινός τόπος για την πλειονότητα των πολιτών και καταγράφεται ως ισχυρή τάση του εκλογικού σώματος είναι σίγουρα θετικό και ελπιδοφόρο μήνυμα. Σε κάθε, δε, περίπτωση αποδεικνύει τον υψηλό βαθμό συνειδητοποίησης, εκ μέρους της κοινωνίας, των αδιεξόδων τα οποία αντιμετωπίζει η χώρα και της ανάγκης να επιλυθούν πάραυτα.

Ευχής έργο θα ήταν η νέα Βουλή να διαθέτει τη μεγαλύτερη δυνατή πολυχρωμία και να έχει διαμορφωθεί μια κουλτούρα ευρύτερων πολιτικών συναινέσεων, η οποία θα αποτυπώνεται και σε αποτελεσματικά κυβερνητικά συνεργατικά σχήματα. Δυστυχώς αυτή τη στιγμή κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό. Οι προσεγγίσεις, οι προτεραιότητες και οι στρατηγικές των κομμάτων -μεγάλων και μικρών- είναι αποκλίνουσες, σε ορισμένες δε περιπτώσεις και «εμφυλιοπολεμικές».

Μάλιστα, εφόσον δεν υπάρξει αυτοδυναμία, τυχόν προσπάθειες κυβερνητικού συνεταιρισμού, εκτός από ατελέσφορες, πιθανότατα θα αποδεικνύονταν και καταστροφικές για τη συνοχή των κομμάτων, ενώ η χώρα θα εισήρχετο σ’ έναν φαύλο κύκλο πολιτικής αστάθειας, με δραματικές επιπτώσεις στην οικονομική και πρωτίστως στη δημοσιονομική σταθερότητα.

Και βέβαια παρενέργειες θα υπήρχαν στην κοινωνική συνοχή, αλλά και στη διεθνή θέση της χώρας, περιλαμβανομένων και των λεγόμενων εθνικών μας θεμάτων. Ειδικότερα για τα τελευταία, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το επόμενο τρίμηνο υπάρχουν δρομολογημένες εξελίξεις τις οποίες τουλάχιστον πρέπει να ελέγξουμε, εάν δεν θέλουμε να βρεθούμε προ εκπλήξεων, «ατυχημάτων» και υποχωρήσεων.

Ασχέτως επιθυμιών, ευγενών προθέσεων και φαντασιώσεων, η μόνη πολιτική στρατηγική η οποία πρέπει να επικυρωθεί την 4η Οκτωβρίου είναι αυτή της αυτοδυναμίας του ενός εκ των δύο κομμάτων εξουσίας. Διαφορετικά θα μπούμε σε περιπέτειες, για τις οποίες όχι μόνον δεν είμαστε προετοιμασμένοι, αλλά ούτε και διαθέτουμε προσώρας τα εχέγγυα και τις δυνάμεις για να τις αντιμετωπίσουμε.

Από αυτή την άποψη, μόνον ως δείγμα υγιούς πολιτικής συμπεριφοράς πρέπει να καταγραφεί το γεγονός ότι οι ψηφοφόροι των δύο κυβερνητικών κομμάτων, ασχέτως προτιμήσεως, τάσσονται με συντριπτικά ποσοστά υπέρ της αυτοδυναμίας.

Αντίθετα, ως ανεύθυνη πρέπει να χαρακτηριστεί η στάση όσων -είτε κυβερνητικών παραγόντων, είτε μιας ελαχιστότατης αντιπαπανδρεϊκής κομματικής μειοψηφίας, είτε εξωπολιτικών κύκλων- εμφανίζονται να επιθυμούν μια φθισική -στα όρια του στατιστικού λάθους- νίκη και αυτοδυναμία του ΠΑΣΟΚ.

Εάν δεχθούμε ως ειλικρινή και αληθή τη δήλωση του Κ. Καραμανλή ότι η χώρα χρειάζεται κυβέρνηση με νωπή και ισχυρή εντολή για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και ότι η απόφασή του συνιστά πράξη ευθύνης έναντι του έθνους, θα πρέπει η στρατηγική της Ρηγίλλης να είναι υπέρ της αυτοδυναμίας της δικής της παράταξης και όχι η στέρηση της αυτοδυναμίας του ΠΑΣΟΚ.

Εκτός από ηλίθια πολιτικά (καθώς εμφανίζεται να έχει ψυχολογικά αποδεχθεί την ήττα), είναι και εθνικά ανεύθυνη μια τέτοια στρατηγική, αφού αντιστρατεύεται πλήρως τις πρωθυπουργικές παραδοχές επί τη βάσει των οποίων ελήφθη η απόφαση για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Πρέπει να υπάρξει, λοιπόν, είτε ισχυρή αυτοδυναμία της Ν.Δ. είτε ισχυρή αυτοδυναμία του ΠΑΣΟΚ.

Αυτό είναι το δίλημμα που ουσιαστικά και ορθά έθεσε ο Κ. Καραμανλής και το οποίο επίσης ορθά υιοθετεί και ο Γ. Παπανδρέου. Οι οπαδοί του δικομματισμού, δηλαδή σχεδόν το 80% των ψηφοφόρων, σ’ αυτό το δίλημμα καλούνται να απαντήσουν. Όσοι θέλουν συνέχιση της υφιστάμενης καταστάσεως, με τις βελτιώσεις που προτείνονται, πρέπει να υπερψηφίσουν τη Νέα Δημοκρατία. Όσοι επιθυμούν αλλαγή πορείας, προτεραιοτήτων και πολιτικών πρέπει να υπερψηφίσουν το ΠΑΣΟΚ.

Και στη μία και στην άλλη περίπτωση οι ψηφοφόροι του δικομματισμού θα πρέπει να δώσουν ισχυρή εντολή διακυβέρνησης και άνετη αυτοδυναμία. Η στρατηγική της μη αυτοδυναμίας του αντιπάλου, των αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων και του «τρίτου γύρου» είναι μυωπική, ανεύθυνη και καταστροφική, καθώς ως «εθνική υπόθεση» δεν λογίζεται η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, αλλά το κομματικό συμφέρον.

Είναι προφανές ότι μια τέτοια προσέγγιση θεωρεί εκ προοιμίου αντίπαλες και ιδιοτελείς τις «στοχεύσεις» των εξωπολιτικών κέντρων, ενώ κατατάσσει στη σφαίρα της υπομανιακής καταθλίψεως και του απολιτικού κρετινισμού τυχόν φανατικούς, ήσσονος όμως σημασίας και περιθωριακής εμβέλειας, αντιπαπανδρεϊκούς κομματικούς θύλακες.

Αντίθετα, μπορεί να είναι κατανοητή η στρατηγική των μικρών κομμάτων «ενάντια στον δικομματισμό», παρ’ ότι ο πολιτικός βολονταρισμός τους ελέγχεται ως προς την αποτελεσματικότητα των διακηρύξεών τους.

Σήμερα αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι να κοιταχτεί στον καθρέφτη και να συνειδητοποιήσει τις ατέλειες και την ασχήμια της. Απαιτείται κατεπειγόντως να διακόψει την αμεριμνησία της. Είναι ανάγκη να υπάρξει εθνική αυτογνωσία, παραγωγική και πολιτική ανασυγκρότηση. Πρέπει να ελέγξει και να διορθώσει τις δημοσιονομικές και οικονομικές ανισορροπίες της. Να αναδείξει τα assets της – και έχει πάρα πολλά. Να αναδιανείμει υπέρ των ασθενέστερων στρωμάτων και της μεσαίας τάξης τον πλούτο της.

Κυρίως, όμως, πρέπει να βάλει στο κέντρο της οικονομικής, κοινωνικής, επιστημονικής και μορφωτικής δράσης τα δυναμικά και νέα (και σε ηλικία) στρώματα, που σήμερα νιώθουν, παρά τις δυνατότητες που έχουν, εκτός ή και απέναντι από το πολιτικοοικονομικό κατεστημένο.

Μόνο από αυτήν την άποψη η ισχυρή κυβερνητική αυτοδυναμία αποτελεί προϋπόθεση για να βρει η χώρα μια νέα «θέση στον ήλιο». Εάν η κυβερνητική αυτοδυναμία είναι απλώς ένα κοινοβουλευτικό άθροισμα δυνάμεων που μόνο τους μέλημα είναι τα «κοστούμια» και τα «ταγέρ» της εξουσίας, τότε καλύτερα να μην επιτευχθεί ποτέ. Εάν απλώς αλλάξει χέρια το γκουβέρνο και αντί των γαλάζιων το καταλάβουν οι πράσινοι, τότε η αυτοδυναμία ίσως αποδειχθεί η τελευταία στάση στο μετρό του δικομματισμού.

Η κυβέρνηση λοιπόν που θα αναδείξει η κάλπη της 4ης Οκτωβρίου πρέπει, εκτός από το να διαθέτει άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, να συγκροτείται από όσο το δυνατόν νέα (και σε ηλικία) πρόσωπα, να συνέχεται από ριζοσπαστικές αντιλήψεις, να διαθέτει επαρκές και με ιεραρχημένες προτεραιότητες σχέδιο, να εμφορείται από διάθεση σύγκρουσης με κατεστημένα συμφέροντα, χρόνιες αγκυλώσεις και παγιωμένες ισορροπίες. Και βέβαια να υλοποιήσει χωρίς παλινωδίες και υποχωρήσεις τα όσα προεκλογικά υπόσχεται.

Μια τέτοια αυτοδύναμη κυβέρνηση όχι μόνον είναι καλοδεχούμενη και επιθυμητή, αλλά θα πρέπει, μετεκλογικά, να διευρύνει και τις δυνάμεις στήριξής της. Πρέπει μέσω των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών μετώπων που θα ανοίξει να συγκροτεί το νέο μπλοκ εξουσίας που χρειάζεται η χώρα για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις προκλήσεις και τα προβλήματα που θέτει στο εγχώριο, ευρωπαϊκό, αλλά και το παγκόσμιο περιβάλλον η οικονομική κρίση, καθώς και η νέα τάξη πραγμάτων που θα φέρουν οι νέες γεωπολιτικές και οικονομικές ισορροπίες που θα προκύψουν.

Ο τόπος χρειάζεται μια νέα ισχυρή αυτοδύναμη κυβέρνηση όχι επειδή απλώς απέτυχε η προηγούμενη, αλλά επειδή η άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία αποτελεί προϋπόθεση για να δουλέψει, χωρίς τους συμβιβασμούς, τους εκβιασμούς και τις παραλυτικές ισορροπίες που επιβάλλει η τρομοκρατία του ελάχιστου των εδρών της δεδηλωμένης.

Από μόνη της η αυτοδυναμία δεν σημαίνει τίποτε. Μπορεί πρόσκαιρα να αλλάξει την ψυχολογία, που σαφέστατα και είναι απαραίτητη για οποιαδήποτε αλλαγή και μεταβολή, όμως εάν μέχρι τέλους του έτους ή το αργότερο την άνοιξη η νέα κυβέρνηση δεν έχει επιτύχει να τροχοδρομήσει η χώρα σε μια νέα πορεία τότε είτε σε 155 είτε σε 160 βουλευτές στηρίζεται θα ταλαιπωρηθεί αφάνταστα – και μαζί της και η χώρα. Και σίγουρα δεν θα μακροημερεύσει.

Και βέβαια η νέα κυβέρνηση που θα εκλεγεί πρέπει να λάβει σοβαρά υπ’ όψιν ότι η όποια άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία τής δοθεί δεν θα είναι ταξική ή έκφραση ενός συνεκτικού κοινωνικοοικονομικού δυναμικού με ιδεολογική συναντίληψη, αλλά απόρροια ενός γενικού αισθήματος απαλλαγής άμα και αλλαγής του υφιστάμενου συστήματος διακυβέρνησης.

Το αίτημα της αυτοδυναμίας, και μάλιστα της καθαρής και άνετης, διατυπώνεται σχεδόν απ’ όλους. Από απλούς εργαζόμενους, αλλά και μεγαλοεπιχειρηματίες. Από δεξιούς και αριστερούς. Από νέους ανθρώπους, αλλά και ηλικιωμένους. Από καινούργια και δυναμικά τμήματα της κοινωνίας, αλλά και κατεστημένα συμφέροντα και συντεχνίες. Είναι γενικευμένο, πολυτασικό, ετερόκλητο.

Στο «ποτάμι» της αυτοδυναμίας εκχύνονται πολλά και από διαφορετικές κατευθύνσεις «ρέματα». Μάλιστα, δεν είναι υπερβολή να πει κάποιος ότι το αίτημα της αυτοδυναμίας γράφεται με πολλά μολύβια και εμφανίζεται ως ένα γκράφιτι επιθυμιών όπου ο καθένας σκιαγραφεί και προβάλλει τη δική του αναμονή για το δέον και το μέλλον γενέσθαι.

Αυτή η «συμμαχία» επιθυμιών και προσμονών ενδεχομένως την τελευταία, προ των εκλογών, εβδομάδα να προσδώσει στην αυτοδυναμία τον χαρακτήρα αναπάντεχου και ισχυρότατου πλειοψηφικού ρεύματος για ριζική ανανέωση του πολιτικού προσωπικού και συστήματος. Εάν συμβεί αυτό εξυπακούεται ότι θέτει νέα προβλήματα και καθήκοντα όχι μόνον για την κυβέρνηση που θα εκλεγεί, αλλά γενικότερα.

Αυτό όμως δεν είναι της παρούσης. Είναι ένα τοπίο που πρέπει να ανιχνευθεί μετά την 5η Οκτωβρίου…

Αυτή είναι η αποστολή της ΓΣΕΕ;

Εξοργιστικό το γεγονός ότι οι συνδικαλιστικές μας κεφαλές φορούν κομματικά πηλήκια και δίνουν μάχες για τα κόμματά τους την ώρα που το συνδικαλιστικό κίνημα καταρρέει – κραταιό στην ασφάλεια του δημόσιου τομέα, ανύπαρκτο στην ανασφάλεια του ιδιωτικού τομέα. Συνήθως ανταμείβονται –με θέσεις στο εθνικό και στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η συζήτηση για την οικονομία ευτελίζεται σε μια ανούσια κόντρα μεταξύ του «πού πήγαν τα λεφτά» και «πού θα βρείτε τα λεφτά». Η συζήτηση για τα εθνικά θέματα και την εξωτερική πολιτική καταλήγει σε αστήρικτες κατηγορίες και μυθοπλασίες περί ενός… κραταιού παρελθόντος (το οποίο ουδέποτε υπήρξε, αλλά χρησιμεύει για την ενίσχυση του προφίλ του σημερινού προέδρου του ΠΑΣΟΚ και πρώην υπουργού επί των Εξωτερικών). Η συζήτηση για τη Δημόσια Διοίκηση διεξάγεται ερήμην όλων εκείνων των δυνάμεων που παρεμποδίζουν κάθε βήμα προόδου στη χώρα, εξυπηρετώντας μόνο συντεχνιακού τύπου συμφέροντα.

Ετσι, φυσικό ήταν και η συζήτηση για την απασχόληση να καταλήξει σε μια γελοία αντιπαράθεση για τα περίφημα stage. Επί του προκειμένου, ο καθένας λέει ό,τι του κατέβει στο κεφάλι. Ουδείς μέχρι στιγμής έχει κάνει την αυτοκριτική του για το γεγονός ότι από το 1997 η πολύ χρήσιμη «εργασιακή εμπειρία» παραμένει στην πρώτη γραμμή της ρουσφετολογικής πρακτικής.

Μέσα στη γενική σύγχυση, βρέθηκε και ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ χωμένος στα άδυτα του ΟΑΕΔ να ψάχνει έγγραφα και κούτες, παριστάνοντας τον επικεφαλής του Καθαρτηρίου. Εξοργιστικό το γεγονός ότι οι συνδικαλιστικές μας κεφαλές φορούν κομματικά πηλήκια και δίνουν μάχες για τα κόμματά τους την ώρα που το συνδικαλιστικό κίνημα καταρρέει – κραταιό στην ασφάλεια του δημόσιου τομέα, ανύπαρκτο στην ανασφάλεια του ιδιωτικού τομέα. Συνήθως ανταμείβονται –με θέσεις στο εθνικό και στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ακόμη πιο εξοργιστικό, όμως, το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της ΓΣΕΕ παρέμενε χωμένος στα άδυτα του ΟΑΕΔ και πραγματοποιούσε τηλεοπτικές εμφανίσεις, την ημέρα ακριβώς που 5.000 άνθρωποι έχαναν τη δουλειά τους, λόγω των λουκέτων στην ασφαλιστική «Ασπίς» και στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.

Και ακόμη εξοργιστικότερο το γεγονός ότι δεν βρέθηκε ένας από τους αρμοδίους –πολιτικούς ταγούς, υποψηφίους, γραμματείς και φαρισαίους, επικοινωνιολόγους– να θυμίσει στον πρόεδρο της ΓΣΕΕ ότι δουλειά του δεν είναι να ασχολείται με μια ανούσια συζήτηση (που ούτε το κόμμα του ωφελεί εκλογικά), αλλά με τους ανθρώπους που μένουν στο δρόμο και των οποίων την προστασία υποτίθεται ότι έχει αναλάβει.

ΣΟΦΙΑ ΒΟΥΛΤΕΨΗ
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ

Θέματα εξωτερικής πολιτικής: σιγά, η πατρίδα κοιμάται!

 Αν ο Ρώσος πρέσβης στην Ουάσιγκτον, στο Παρίσι ή στο Πεκίνο ζητήσει να δει έναν κυβερνητικό αξιωματούχο θα τον δει, λογικά, μέσα σε μερικές μέρες. Υπάρχει όμως μια χώρα στον κόσμο που αυτό δεν γίνεται: η Ελλάδα. Επί τρεις μήνες προσπαθούσε το περασμένο φθινόπωρο ο και φιλέλλην Ρώσος πρέσβης να μιλήσει με κορυφαίο Υπουργό της κυβέρνησης για μεγάλο πρόγραμμα διμερούς συνεργασίας και δεν το κατάφερνε! Η απερχόμενη ελληνική κυβέρνηση κατάφερε το ακατόρθωτο: και να προκαλέσει την μήνι της Ουάσιγκτον με τη ρωσική πολιτική της εισπράττοντας το σχετικό κόστος και να μην την προχωρήσει με τη δέουσα συνέπεια (αλλά και να την εκμεταλλευθεί πολιτικά στο εσωτερικό όσο θα μπορούσε). ‘Ενας νέος Πρέσβης της Ρωσίας τοποθετήθηκε στις αρχές του χρόνου στην Αθήνα. ‘Οπως ήταν φυσικό ζήτησε να συναντηθεί με τους πολιτικούς παράγοντες της χώρας, περιλαμβανομένου του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πιθανού αυριανού πρωθυπουργού. Πέρασαν πολλοί μήνες χωρίς να το καταφέρει! Ο Πρέσβης της Βουλγαρίας ζήτησε κι αυτός να συναντηθεί με τον κ. Παπανδρέου. Τον είδε ο κ. Δρούτσας, διευθυντής του διπλωματικού του γραφείου. “Πήρα το πολιτικό κόστος γιατί υποστήριξα ευθέως το σχέδιο Ανάν”, περηφανεύτηκε στο ντιμπέιτ με τον κ. Καραμανλή ο κ. Παπανδρέου. Ακριβές. Δεν μας είπε όμως αν έκανε καλά που το υπερασπίστηκε. Αυτό ενδιαφέρει τον ελληνικό λαό, όχι το εκλογικό ή πολιτικό κόστος του α΄ ή β΄ πολιτικού. Σε μια άλλη (και πολύ ελαφρότερη) περίπτωση ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε πει στη Βουλή “mea culpa” (λάθος μου) για το Νταβός… Ποιά είναι σήμερα η θέση του ΠΑΣΟΚ για το σχέδιο Ανάν, ή μια ανάλογου περιεχομένου λύση; Αν την ξέρετε πείτε την και σε μας να τη μάθοιυμε. ‘Ολο πάντως το προσωπικό που εργάσθηκε τότε, δίπλα στον κ. Παπανδρέου, για το σχέδιο αυτό βρίσκεται και σήμερα στη θέση του, όχι μόνο απολαμβάνοντας της πλήρους εμπιστοσύνης του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ, αλλά και μονοπολώντας όπως μαθαίνουμε την επιρροή στα κρίσιμα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Λέγεται ότι ακόμα και ο διαβόητος ‘Αλεξ Ρόντος βρίσκεται στο «περιβάλλον», αν και σε διακριτική «απόσταση μη ορατότητας». Ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ δεν κρύβει τις απόψεις του. ‘Οταν ο κόσμος ολόκληρος είχε ξεσηκωθεί με την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ και τα όσα ακολούθησαν ο κ. Παπανδρέου, μιλώντας στο Συνέδριο του κόιμματός του, είπε ότι «δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε τις ΗΠΑ». Και πιο πρόσφατα τάβαλε με τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη που, ανεξαρτήτως των όποιων αρετών ή προβλημάτων του, είναι μια στρατηγική κίνηση για την υπεράσπιση της Ελλάδας γενικά και της Θράκης ειδικά. Μα αν δεν έχει καλές σχέσεις με τη Ρωσία και άλλους «εναλλακτικούς» παίκτες, αν αντιμετωπίζει με αντιπάθεια τους Γάλλους, αν έχει σχέσεις μόνο με τους ανθρώπους των ΗΠΑ στον αραβικό κόσμο, πως θα μπορέσει η Αθήνα να αντισταθεί στη συνδυασμένη πίεση ‘Αγκυρας και Ουάσιγκτον; Εκτός αν δεν θέλει να αντισταθεί. Ο κ. Ρόντος έγινε πρέσβης εκ προσωπικοτήτων όταν ήταν ΥΠΕΞ ο κ. Παπανδρέου. Τορπίλισε επιτυχώς τις προσπάθειες ρωσικής μεσολάβησης στην περίοδο της πτώσης Μιλόσεβιτς στη Γιουγκοσλαβία – παρόλο όμως που ο κ. Κουστούνιτσα ωφελήθηκε από τη δράση του, δεν ήθελε στη συνέχεια να τον δει ούτε ζωγραφιστό. Χρησιμοποιώντας το όνομα «Παπανδρέου» άνοιξε ουκ ολίγες πόρτες στη Μέση Ανατολή που δεν θα άνοιγαν ποτέ στους Αμερικανούς. Συνέγραψε μετά του κ. Μπρεζίνσκι και άλλων τινών λίβελλο σε μεγάλες εφημερίδες αμφισβητώντας τη σημασία της σοβιετικής συμμετοχής στη νίκη κατά των ναζί το 1945. Μετά έγινε σύμβουλος του Γεωργιανού ηγέτη κ. Σαακασβίλι και, τρεις μήνες πριν ξεσπάσουν οι εχθροπραξίες στον Καύκασο έγραψε άρθρο στην Ινετρνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν, «προβλέποντας» τα γεγονότα… Δείξε μου τους φίλους μου να σου πω ποιός είσαι, λέει ο λαός… Αυτή τη χώρα όμως ποιός θα την υπερασπιστεί;

ΥΓ. 1. Ο Καραμανλής δεν πέφτει γιατί ο ελληνικός λαός αποδοκιμάζει την εξωτερική πολιτική του, για την οποία άλλωστε κέρδισε οριακά τις εκλογές του 2007 και την οποία μισοεγκατέλειψε κι ι ίδιος στη συνέχεια. Πέφτει γιατί επί των ημερών του διαλύθηκε η Ελλάδα εσωτερικά (και φυσικά αυτό το εκμεταλλεύθηκαν όσοι τον εχθρεύονταν για την εξωτερική του πολιτική). Το τέλος του κ. Παπανδρέου μπορεί να είναι απείρως τραγικότερο, αν επί των ημερών του διαλυθεί η Ελλάδα εξωτερικά. Ας ελπίσουμε ότι ξέρει γιατί τον υποστηρίζουν και τι περιμένουν από αυτόν οι υπερατλαντικοί «φίλοι» κι ότι έρχεται στην εξουσία ωριμότερος απότι στο παρελθόν

2. Τι σχέση μπορούν να έχουν με το ΠΑΣΟΚ Μάνος, Κοντογιαννόπουλος, Ανδρουλάκης και Δαμανάκη, διερωτήθηκαν πολλοί το 2004. ‘Ετσι και τώρα διερωτώνται πόθεν η τόση εμπιστοσύνη του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ στον κ. Γερουλάνο, που μάλιστα τυγχάνει και γιος του αυλάρχη του Βασιλέως Παύλου, του κατεξοχήν εχθρού της οικογένειας Παπανδρέου, και του Γεωργίου και του Ανδρέα Παπανδρέου;

Αναρτήθηκε από skal

Καταλυτική παρέμβαση του Μίκη Θεοδωράκη

Πηγή: http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?t=3699

  ΤΟ  ΧΡΗΜΑ  ΚΑΙ  Η  ΘΕΟΠΟΙΗΣΗ  ΤΟΥ

(Μερικές επίκαιρες, αισιόδοξες θέσεις του Μίκη Θεοδωράκη) 

 

Mε κάποιες αγωνιώδεις ερωτήσεις που μου θέτουν πολλοί φίλοι, φοβάμαι ότι όλοι έχουμε «μολυνθεί» από τον ιό της απελπισίας, με τον οποίο προσπαθούν εδώ και καιρό κάποιοι γνωστοί-άγνωστοι σκοτεινοί κύκλοι να κάνουν το λαό μας να χάσει την εμπιστοσύνη του στους πάντες και τα πάντα ξεκινώντας από τους πολιτικούς και το κράτος και φτάνοντας ως τον ίδιο τον εαυτό του.

    Έχω τελείως διαφορετική άποψη, ειδικά για τη θέση και την κατάσταση της χώρας και του λαού μας, αν λάβουμε υπ’ όψιν από πού ξεκινήσαμε και πού φτάσαμε μέσα σε πενήντα μονάχα χρόνια.

    Για όσους γνώρισαν την Ελλάδα του ΄30, του ΄40 και του ΄50, η διαφορά είναι όση της νύχτας από τη μέρα. Κι αυτό χάρη κυρίως στην αντοχή, τη δύναμη, την εργατικότητα και τις προσπάθειες του ελληνικού λαού.

    Εδώ θα πρέπει να υπογραμμίσω ότι τα μεγαλύτερα δεινά ήταν … εισαγόμενα. Δυστυχώς η μοίρα της χώρας μας σφραγίστηκε από τα «ενδιαφέροντα» των ισχυρών, που από την πρώτη στιγμή της επανάστασης του ΄21 έως σήμερα, δεν μας αφήνουν ούτε μια ώρα ησυχίας, να κοιτάξουμε μόνοι μας ελεύθεροι και αδέσμευτοι τη ζωή μας.

    Έτσι και σήμερα είμαι βέβαιος ότι το 90% των όσων αρνητικών φαινομένων συγκλονίζουν τον τόπο μας, προέρχονται από ξένα κέντρα και τα εγχώρια όργανά τους, για να αποπροσανατολίσουν και να παραλύσουν τον λαό μας, να τον διαιρέσουν και να τον εκβαρβαρίσουν, να τον καταστήσουν άβουλο υποχείριο στα στρατηγικά και οικονομικά τους συμφέροντα.

    Και δέχομαι να εκτεθώ λέγοντας ότι πίσω ακόμα και από τις πυρκαγιές και φυσικά απ’ τους κάθε λογής «κουκουλοφόρους» που καταστρέφουν περιουσίες, διαλύουν την Παιδεία και σπέρνουν την αμφιβολία και τον φόβο, κρύβεται βασικά το μένος της υπερδύναμης, γιατί η κυβέρνηση της χώρας μας είχε το θάρρος να πει ΟΧΙ στις εντολές της για την Κύπρο, τα Σκόπια και τις οικονομικές σχέσεις με την Ρωσία και την Κίνα. Μας τιμωρούν! Όχι μόνο την Πολιτεία αλλά και τον ίδιο τον λαό, για την αντίθεσή του στα εγκλήματα που έγιναν στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στη Γάζα. Μας τιμωρούν, όπως συνέβη τόσες και τόσες φορές στο παρελθόν. Και όπως έγινε και τότε, έτσι και τώρα μας διαιρούν για να περάσουν ευκολότερα τα σχέδιά τους.

    Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε την πλήρη ευθυγράμμιση ορισμένων ολιγαρχικών κύκλων με τις ξένες επιταγές, που έχοντας υπό τον πλήρη τους έλεγχο τα ΜΜΕ και σημαντικά τμήματα από πολιτικές δυνάμεις, έχουν αποδυθεί σε έναν άνευ προηγουμένου αγώνα πλύσης εγκεφάλου του ελληνικού λαού με κύριο στόχο όπως είπαμε να τον απογοητεύσουν, να τον αποπροσανατολίσουν και να εξουδετερώσουν κάθε θετικό στοιχείο που υπάρχει μέσα του, ώστε να τον μετατρέψουν σε άβουλο όργανο στα σχέδιά τους. Αν μελετήσουμε την ιστορία μας,θα διαπιστώσουμε  ότι,πάντοτε, πριν επιβάλλουν οι «προστάτες» μας οποιαδήποτε ανώμαλη λύση, είχαν, προηγουμένως, συστηματικά κατασκευάσει και επιβάλλει, παντοιοτρόπως, την ίδια ακριβώς, σημερινή, μαύρη απελπισία μας, πάντοτε, βέβαια, με την κύρια ευθύνη ανίκανων πολιτευτών και εύπιστων οπαδών και τη φανερή συνεργασία των εξαρτημένων Μ.Μ.Ε.

    Ανήκω κι εγώ στην σιωπηλή πλειοψηφία των Ελλήνων, που κάτω από την επιφάνεια της λαμπερής αλλά δηλητηριώδους βιτρίνας που σκεπάζει τη χώρα μας, εργάζονται, μοχθούν, προοδεύουν, ελπίζουν και ονειρεύονται  ένα μέλλον καλύτερο. Γνωρίζουμε ότι παρά τις δυσκολίες, τα επιτεύγματα που έγιναν στη χώρα μας, ευτυχώς, μάς επιτρέπουν να διαφυλάξουμε τις κατακτήσεις μας, να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες και να εξαπλώσουμε την κοινωνία της αλληλεγγύης που είναι προϋπόθεση για τον εξανθρωπισμό της ζωής μας.  

    Ποια είναι όμως τα βασικά εμπόδια; Οι κάθε είδους εξουσίες, οικονομικές, μιντιακές, πολιτικές και ξενόφερτες που μας διαιρούν, μας αγχώνουν και μας διαλύουν πνευματικά, ψυχικά και βιολογικά. Έτσι όλες αυτές οι στρατιές των τίμιων εργαζόμενων, επιστημόνων, διανοουμένων, εργατών, υπαλλήλων, αγροτών, που με το ταλέντο, την αξία και τη συνεχή προσπάθειά τους γυρίζουν καθημερινά τον τροχό της ζωής, παράγοντας τον πλούτο της χώρας, παραμένουν στο σκοτάδι της αφάνειας, μιας και σήμερα μας διαφεντεύουν τα κάθε είδους παράσιτα, που όχι μόνο δεν προσφέρουν αλλά αντίθετα προσπαθούν με κάθε τρόπο να μας πάνε πίσω.

    Και κοντά στα δικά μας στραβά και ανάποδα, μάς ήρθε και η διεθνής οικονομική κρίση, για να μας εξουθενώσει. Πρόκειται για μια ξένη εισβολή χειρότερη ίσως από στρατιωτική. Τι έκαναν οι Έλληνες στο παρελθόν σε παρόμοιες περιπτώσεις; Ας θυμηθούμε την Αλβανία. Ας θυμηθούμε την Κρήτη. Και ποιοι άραγε είναι αυτοί που και σήμερα  εμποδίζουν την εθνική ομοψυχία; Αυτοί που πιστεύουν, υπηρετούν και πατούν επί πτωμάτων, δοξάζοντας και προσκυνώντας τον ένα και μοναδικό Θεό τους:  ΤΟ  ΧΡΗΜΑ..

    Και, με οποιοδήποτε βίαιο ή «γοητευτικό» μέσο, μας αναγκάζουν  να το δοξάζουμε και να το προσκυνούμε και εμείς…

    Διαβάζουμε ότι 100, 200, 300 δισεκατομμύρια δολλάρια έφυγαν από μια βιομηχανία που άφησε πίσω της χιλιάδες άνεργους που τρώνε σε συσσίτιο. Έφυγε! Και πού πήγε; Εγώ πάντως δεν καταλαβαίνω τίποτα. Μονάχα ένα: ότι ήρθε ο καιρός να απαλλαγούμε από την λατρεία-θεοποίηση του χρήματος. Και να αναζητήσουμε την κοινωνία της αλληλεγγύης. Πώς; Πότε; Ποιοι; Δεν ξέρω… Είμαι βέβαιος όμως ότι θα βρεθούν. Αλλοιώς μας περιμένει το απόλυτο χάος.

    Όσο για την Ελλάδα, έχει συσσωρευμένο πολιτισμό (κάθε είδους), ικανό να «θρέψει» δέκα γενιές.  Εκείνο που μας λείπει είναι η Παιδεία, η αυτοεκτίμηση και η γνώση και προβολή του κάθε καλού και της κάθε αξίας που διαθέτει η χώρα μας. Και ας μην ξεχνάμε ότι κυριαρχούν δυστυχώς δυνάμεις που συστηματικά μποϋκοτάρουν ο,τιδήποτε είναι ελληνικό. Ιδιαίτερα στους ευαίσθητους τομείς της Ιστορίας του Πνεύματος και της Τέχνης. Αρχής γενομένης από την ίδια την Πολιτεία, που αγνοεί -αν δεν περιφρονεί- κάθε ελληνικό στοιχείο είτε είναι ιστορική παράδοση (ιδιαίτερα πολιτιστική) είτε ατομική δημιουργία στους τομείς της επιστήμης ή -προ παντός-του Πνεύματος και της Τέχνης.

    Αυτό φαίνεται εξ άλλου από τις κρατικές δαπάνες που δίδονται κάθε χρόνο από τους ίδιους, στους ίδιους… Αυτό το αλισβερίσι, υπήρξε έργο της ελληνικής ολιγαρχίας απ’ τις αρχές του αιώνα μας και συνεχίζεται από όλες τις Κυβερνήσεις όλων των παρατάξεων. Τώρα δε μετά τον Κίσσινγκερ που διέταξε από το 1974: «Καταστρέψτε το σύγχρονο ζωντανό ελληνικό πολιτισμό», τα χιλιάδες «αμερικανάκια», τα τοποθετημένα σε θέσεις κλειδιά (ραδιόφωνο, τηλεόραση και τα ελεγχόμενα από το Κράτος και τους ολιγάρχες ιδρύματα) έχουν φιμώσει από καιρό όλες τις  δημιουργικές φωνές που δεν εννοούν να  υποταχτούν στον ψυχοφθόρο, ξενόφερτο, καταναλωτικό αμοραλισμό της εποχής μας..

               Μίκης Θεοδωράκης  – 21.9.09

Τουρκική ένταξη στην ΕΕ: η «χαριστική βολή» στην ευρωπαϊκή ιδέα

του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου 

Η τουρκική ένταξη στην Ευρωπαϊκή ‘Ενωση είναι μια ιδέα που ξεκίνησε και προωθείται κυρίως από το Λονδίνο και την Ουάσιγκτον, εδώ και δεκαετίες, παρά τις σοβαρές και σταθερές αντιρρήσεις των ευρωπαϊκών λαών, αλλά και σημαντικών Ευρωπαίων πολιτικών της δεξιάς, αλλά και της αριστεράς (Χέλμουτ Κολ, Χέλμουτ Σμιτ, Οσκαρ Λαφονταίν, Βαλερί Ζισκάρ Ντ’Εσταίν, Λωράν Φαμπιούς κλπ.). Είναι μια πολιτική εναντίον της ευρωπαϊκής ανεξαρτησίας από τις ΗΠΑ, πολιτική φιλελεύθερη, αντιδημοκρατική, ατλαντική και διαλυτική του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Την πολιτική αυτή έχει αποδεχθεί και η Αθήνα μετά το 1999, ισχυριζόμενη ότι εξυπηρετεί το ελληνικό εθνικό συμφέρον και ότι οδηγεί στη λύση του κυπριακού και των ελληνοτουρκικών διαφορών, στην πραγματικότητα όμως προσαρμοζόμενη σε μεγάλο βαθμό στη θέληση του αμερικανοβρετανού «ηγεμόνα» και αναπτύσσοντας διάφορα επιχειρήματα – δικαιολογίες για να το κάνει (1).

Ακόμα κι αν δεχτούμε ότι η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ θα μπορούσε όντως να χρησιμοποιηθεί για την επίλυση των ελληνικών προβλημάτων με την Τουρκία, για να γίνει αυτό θάπρεπε Αθήνα και Λευκωσία να θέσουν σοβαρούς όρους για τη συγκατάθεσή τους στην ενταξιακή πορεία. ‘Οχι μόνο δεν έθεσαν τέτοιους όρους, αντίθετα εμφανίστηκαν διατεθειμένες, στην καλύτερη παράδοση ελληνικής υποτέλειας στους Αγγλοαμερικανούς, να αποδεχθούν εξωφρενικές ρυθμίσεις, όπως την αυτοδιάλυση του κυπριακού κράτους με το σχέδιο Ανάν, προκειμένου να διευκολύνουν την ένταξη της Τουρκίας! Σήμερα, η τουρκική ένταξη δεν είναι μοχλός πίεσης στα χέρια Ελλάδας και Κύπρου, αλλά μοχλός πίεσης επί της Ελλάδας και της Κύπρου, από τις οποίες οι Αγγλοαμερικανοί ζητούν να κάνουν μείζονες, καταστροφικές παραχωρήσεις κυριαρχίας, προκειμένου να διευκολύνουν την πρόοδο της Τουρκίας. Αυτή, η εξυπηρέτηση δηλαδή των αγγλοαμερικανικών επιδιώξεων, εις βάρος αυτού που συνηθίζουμε μέχρι τώρα να αποκαλούμε εθνικό συμφέρον, είναι και η «φιλοδοξία» μεγάλου μέρους της ελληνικής και κυπριακής πολιτικής ελίτ.

Η διεύρυνση της ΕΕ ως διάλυσή της

‘Οσο περισσότερο μεγαλώνει το ζώο που λέγεται Ευρώπη, τόσο δυσκολότερα διακρίνεται το μυαλό του. Αυτό το μότο χρησιμοποίησε προ ετών το γαλλικό περιοδικό Geopolitique, θέλοντας να καταδείξει τα διαλυτικά αποτελέσματα της διεύρυνσης, ειδικά και πολύ περισσότερο της διεύρυνσης στην Τουρκία, επί της συνοιχής, λειτουργίας και ρόλου της ΕΕ. Η διαρκής προσθήκη νέων κρατών στην ‘Ενωση παρέλυσε ήδη σε μεγάλοι βαθμό την πολιτική λειτουργία της, παρόξυνε τα θεσμικά της προβλήματα και κατέστησε έτι δυσχερέστερη τη ριζική μεταρρύθμισή της, που έθεσε, ήδη από το 2005, στην ημερήσια διάταξη η ψήφος του γαλλικού και του ολλανδικού λαού εναντίον της ευρωπαϊκής συνταγματικής συνθήκης. Μια μεταρρύθιμιση που επιβάλει επίσης η προφανής αδυναμία της ΕΕ να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση, ή να παίξει οποιονδήποτε αξιοσημείωτο διεθνή ρόλο. Πόσο μάλλον συμβαίνουν αυτά, στο μέτρο που τα νέα μέλη διαφέρουν όλο και περισσότερο από τα παληά, από την άποψη του οικονομικού επιπέδου, της πολιτικής κουλτούρας τους και του τρόπου που αντιλαμβάνονται την Ευρώπη και τον ρόλο της στον κόσμο. ‘Ηδη το 2003, τα περισσότερα από τα κράτη της «νέας Ευρώπης» ετάχθησαν υπέρ των ΗΠΑ, στηρίζοντας την εισβολή στο Ιράκ, εναντίον της θαραλλέας αντίθεσης του ευρωπαϊκού πυρήνα (Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο). Χρειαζόταν όλο το (ομολογουμένως τεράστιο) απόθεμα (ιστορικά εξηγήσιμης) γερμανικής ιδίως «στρατηγικής ηλιθιότητας», για να γίνουν δεκτά, ένα χρόνο αργότερα, τα αμερικανικά «νεοπροτεκτοράτα» της Αν. Ευρώπης στους κόλπους της ‘Ενωσης!

Είναι προφανές ότι η διαρκής διεύρυνση αποσυνθέτει κάθε έννοια συλλογικότητας στην Ευρώπη και, επιπλέον, εμπεδώνει την απουσία δημοκρατίας στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Τι κοινό μπορεί να έχει ένας χρηματιστής στο Σίτυ, ένας ολλανδός ομοφυλόφιλος που θέλει να υιοθετεί παιδιά και μια Κούρδισσα αγρότισσα του Ντιαρμπακίρ που υποφέρει από το τουρκικό κράτος, τον πατριάρχη άντρα της και την υπανάπτυξη; Προφανώς κανένα. Μόνο ένα πολιτικό και τεχνοκρατικό προσωπικό που ζει στον «κόσμο του Νταβός», μετακινείται διαρκώς από το ένα διεθνές ξενοδοχείο στο άλλο και συμμετέχει ακατάπαυστα σε «συσκέψεις χωρίς σκέψεις», μπορεί να πιστέψει στα αλήθεια σε ένα τέτοιο «όραμα». Η «ελίτ» αυτή είναι αποκομμένη από τους ευρωπαϊκούς λαούς, όσο και η Μαρία Αντουανέττα από τον δικό της (2)

Επειδή οι ευρωπαϊκές συνθήκες απαγορεύουν ρητά οποιαδήποτε εναρμόνιση των κοινωνικών και φορολογικών στάνταρτς και θέτουν ως θεμέλιο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος τον «ελεύθερο και ανόθευτο ανταγωνισμό», η διεύρυνση σε πολύ φτωχότερες χώρες, λειτουργεί πρακτικά ευνοώντας την εξίσωση των κοινωνικών, φορολογικών και οικολογικών στάνταρτς προς τα κάτω, χρησιμοποιείται δηλ. ως όπλο για την κατεδάφιση του κοινωνικού κράτους της Δυτ. Ευρώπης, που είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Πόσο μάλλον που δεν συνοδεύεται από χρηματοδοτικές ροές, έστω και από μακριά αντίστοιχες αυτών που πήγαν στις (πολύ πλουσιώτερες της Αν. Ευρώπης και, ακόμα περισσότερο, της Τουρκίας) Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλλία, για να βοηθήσουν (χωρίς πάντα να το καταφέρουν) την ένταξή τους σε πιο ανεπτυγμένο περιβάλλον.

Διεύρυνση: εργαλείο μετατροπής της ΕΕ σε ζώνη ελεύθερων ανταλλαγών υποτελή του ΝΑΤΟ

Με δύο λόγια, η διεύρυνση έχει ως συνέπεια τη μετατροπή της Ευρώπης σε αυτό που πάντα επεδίωκε η Βρετανία, μια μεγάλη ζώνη ελεύθερων ανταλλαγών, στην εμπέδωση του μονεταριστικού, νεοφιλελεύθερου οικοδομήματος του Μάαστριχτ και στην υποταγή της Ευρώπης στο ΝΑΤΟ, δηλαδή στις ΗΠΑ. Δύο δηλώσεις του απερίγραπτου Μπαρόζο, που ανταμείφθηκε για την υποστήριξή του στην εισβολή του Ιράκ, τοποθετούμενος επικεφαλής της ΕΕ, αντιπροσωπευτικότατο σύμβολο της ευρωπαϊκής υποτέλειας και παρακμής, είναι απολύτως χαρακτηριστικές. «Όλοι ξέρουμε ότι οι επόμενες γενηές θα ζήσουν χειρότερα» ήταν η μία, «χρειαζόμαστε μια αυτοκρατορία» ήταν η άλλη. Η ΕΕ είναι η οικονομική, πολιτική και ιδεολογική κάλυψη της αυτοκρατορίας. Μόνο που αυτή η «αυτοκρατορία» δεν είναι καν ευρωπαϊκή, ο πυρήνας της εξουσίας της, οι πράγματι αποφασίζοντες είναι εκατό ευρωατλαντικές τράπεζες και επιχειρήσεις, που ελέγχουν την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Κομισιόν, όπως επίσης, για θέματα στρατηγικής, το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ.

Μια διεύρυνση υπέρ της Ευρώπης δεν θα ήταν αδύνατη, μια τέτοια διεύρυνση όμως θα προϋπέθετε ριζική αλλαγή του οικονομικού και πολιτικού μοντέλου, αποσαφήνιση του πολιτικού σχεδίου πίσω από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ανεξαρτοποίηση από τις ΗΠΑ, μεγάλες χρηματοδοτικές ροές, είδει σχεδίου Μάρσαλ, προς τις νέες χώρες και μια μορφή λελογισμένου προστατευτισμού, μερική τουλάχιστον αναθεώρηση της πλήρους ελευθερίας διεθνών ανταλλαγών που επέβαλαν τρεις δεκαετίες συνεπούς διεθνούς νεοφριλελευθερισμού. Τίποτα από αυτά δεν είναι στη σημερινή τουλάχιστο ημερήσια διάταξη της Ευρώπης. Επιπλέον, η διεύρυνση δεν έχει τέλος. Μετά την Τουρκία γίνεται λόγος για το Ισραήλ, το Μαγκρέμπ, την Ουκρανία, την Υπερκαυκασία. Αυτό δεν είναι Ευρώπη. Είναι η παγκόσμια αυτοκρατορία των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Βρετανίας, με μέσο και εργαλείο τα σχεδόν κατηργημένα ευρωπαϊκά κράτη και την Ευρώπη σε μια θέση υποτελούς, που θυμίζει, επί της ουσίας, τις πόλεις της αρχαίας Ελλάδας υπό τον Φίλιππο της Μακεδονίας ή τους Ρωμαίους.

Ακόμα όμως κι αν όσα υποστηρίξαμε πιο πάνω είναι όλα λάθος, παραμένει γεγονός η κατηγορηματική και σταθερή αντίθεση της πλειοψηφίας των Ευρωπαίων πολιτών στην τουρκική ένταξη. Δεν είναι όμως δυνατόν να συνεχισθεί η «ευρωπαϊκή οικοδόμηση» ερήμην τους. ‘Οπως πραγματοποιείται, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση όχι μόνο δεν είναι «ευρωπαϊκή», αλλά εξελίσσεται όλο και περισσότερο στην κατάργηση της δημοκρατίας στην ήπειρο, στην εισαγωγή ενός μεταμοντένρου ολοκληρωτισμού που μπορεί, κάποια στιγμή, να μετατραπεί σε κανονικό ολοκληρωτισμό, περισσότερο ταιριαστό με την Αυτοκρατορία. Η όποια δυνατότητα δημοκρατικού ελέγχου της εξουσίας εξαφανίζεται από το επίπεδο του έθνους-κράτους, εν ονόματι της υπερεθνικής ολοκλήρωσης, δεν επανεμφανίζεται όμως σε δημοκρατικά πλαίσια, αλλά συνήθως ως στοιχείο ισχύος αντιδημοκρατικών ευρωπαϊκών θεσμών.

Τουρκικός «εκδημοκρατισμός», «εξευρωπαϊσμός» και επεκτατισμός

Το επιχείρημα των ελληνικών ελίτ την τελευταία δεκαετία είναι ότι, δια της εντάξεως, η Τουρκία θα «εξευρωπαϊσθεί» και θα «εκδημοκρατισθεί», ο στρατός της θα περιθωριοποιηθεί και, ως αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών, θα παύσει να είναι επεκτατική. Θα ζήσουν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα. Μόνο που είναι τελείως συζητήσιμη η εκδοχή ότι μια χώρα που εντάσσεται στην ΕΕ δημοκρατικοποιείται, πέραν του ότι αυτός ο υπολογισμός αντιστρέφει στην πραγματικότητα τα «κριτήρια της Κοπεγχάγης», σύμφωνα με τα οποία η δημοκρατία είναι προϋπόθεση για να μπει μια χώρα σε ενταξιακή διαπραγμάτευση. Αν η δημοκρατία εξηρτάτο από την απερίγραπτη ευρωπαϊκή Κομισιόν, πιθανώς δεν θα διέφερε και πολύ από το καθεστώς του Λουδοβίκου ΙΔ’. Η δημοκρατία υπήρξε, ιστορικά, προϊόν συνέργειας πληβειακών μαζών και ριζοσπαστών διανοουμένων, δεν συνοψίζεται στον τύπο της, ούτε είναι ένα τραμ που παίρνεις για να πας στον προορισμό σου, όπως την περιέγραψε, στις αρχές της δεκαετίας, ο ηγέτης των Τούρκων ισλαμιστών Ταγίπ Ερντογάν. Βλέποντας κανείς το φοβισμένο βλέμμα του μέσου Τούρκου πολίτη στους δρόμους της χώρας του, αναλογιζόμενος το απολυταρχικό παρελθόν της Τουρκίας, το ότι είναι μια από τις ελάχιστες χώρες που δεν γνώρισαν επανάσταση στην ιστορία τους και σκεπτόμενος το μεγάλο ποσοστό της κουρδικής μειονότητας, συνειδητοποιεί τα προβλήματα της τουρκικής δημοκρατίας. Και μόνο το γεγονός ότι η Ευρώπη έχει αναθέσει στο «κόμμα της μαντήλας» τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας, την ίδια ώρα που απαγορεύει στα δικά της σχολεία (ανοήτως και απαραδέκτως κατά τη γνώμη μας) τη «μαντήλα» (Γαλλία), δείχνει το μέγεθος των εκρηκτικών αντιφάσεων και του υφέρποντος παραλογισμού της τουρκικής ενταξιακής πορείας. Το ίδιο δείχνει και η επιλογή των ισλαμιστών να εντάξουν την Τουρκία όχι σε μια μεσανατολική ή ισλαμική, αλλά στην Ευρωπαϊκή ‘Ενωση!

Εν πάσει περιπτώσει το βέβαιο είναι ότι η δημοκρατία, και αν ακόμα προκύψει, δεν οδηγεί αναγκαστικά στη διεθνή ειρήνη. Το γνωρίζουμε από την εποχή της Αρχαίας Αθήνας έως τις σύγχρονες εισβολές των Αγγλοαμερικανών και τη ρατσιστική αποικιοκρατία του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή. Μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, τα μεγάλα προβλήματα σημειώθηκαν με ισχυρές πολιτικές κυβερνήσεις (Μεντερές, Ετσεβίτ, Οζάλ, Τσιλέρ), όχι όταν κυριαρχούσαν οι κεμαλιστές στρατιωτικοί. Το μόνο που δείχνει η συχνή επίκληση διαφόρων υποτίθεται αυτονόητων επιχειρημάτων, που όχι αυτονόητα, αλλά ούτε καν σωστά δεν είναι, από τους ‘Ελληνες πολιτικούς, «αναλυτές», «διανοούμενους» και πανεπιστημιακούς, είναι το πολύ χαμηλό μορφωτικό τους επίπεδο και ο «ετερόφωτος», υποτελής χαρακτήρας της σκέψης τους.

Μια καταστροφή για το ελληνικό εθνικό συμφέρον

Μπορεί κάποτε στο μέλλον να μην υπάρχει τουρκική απειλή και επεκτατισμός σε Κύπρο, Αιγαίο και Θράκη. Μέχρι νάρθει όμως αυτός ο όμορφος, καλός κόσμος, καλό θάταν να προσέχει αυτή η χώρα μην πάθει καμιά καταστροφή.

‘Οπως σημειώνει ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής σε ένα σημείωμα που δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό του στα αρχεία του (αλλά και σύμφωνα με πληθώρα άλλων μαρτυριών) ο βασικός λόγος για τον οποίο θέλησε την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ, ήταν γιατί μια τέτοια ένταξη θα μετέτρεπε μια επίθεση κατά της Ελλάδας επίθεση κατά της Ευρώπης. Με άλλα λόγια, γιατί μετατρέπει το ελληνοτουρκικό σε ευρωτουρκικό σύνορο. Σήμερα, οι ελληνοκτουρκικές διαφορές είναι διαφορές μιας τρίτης χώρας και ενός μέλους της ΕΕ. Αύριο θα είναι διαφορές δύο μελών της ΕΕ – με την Τουρκία μάλιστα να παίζει, λόγω πληθυσμού αν μη τι άλλο, πολύ σπουδαιότερο ρόλο στα ευρωπαϊκά πράγματα. ‘Οπως άλλωστε γνωρίζουμε, η συμμετοχή των δύο κρατών σε έναν διεθνή οργανισμό όπως το ΝΑΤΟ, δεν απέτρεψε τη μεταξύ τους σύγκρουση για το κυπριακό.

Υποστηρίζοντας την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, η Αθήνα χάνει το μεγαλύτερο στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι της ‘Αγκυρας, ότι δηλαδή ανήκει σε μια ισχυρή ‘Ενωση στην οποία δεν ανήκει η Τουρκία. Και επιπλέον, συμβάλει στην καταστροφή αυτής της περιφερειακής ‘Ενωσης στην οποία αποβλέπει για μια πληθώρα λόγων! Επιπλέον, η ένταξη της Τουρκίας θα σημάνει αργά ή γρήγορα την ελεύθερη διακίνηση Τούρκων πολιτών στην Κύπρο, τα νησιά του Αιγαίου και τη Θράκη. Επιθυμούμε μια τέτοια ελεύθερη διακίνηση;

Μέχρι τώρα άλλωστε, η εμπειρία, τελικός κριτής κάθε «θεωρίας», είναι σαφής. Από το 1999, όταν η Ελλάδα άρχισε να υποστηρίζει την τουρκική ένταξη στην ΕΕ, δεν υπήρξε καμμιά βελτίωση στις διμερείς σχέσεις, το αντίθετο, εκτός αν θεωρηθεί επιτυχία αυτής της πολιτικής η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Μόνο που η ΕΕ δεν μπορούσε να αποφύγει την ένταξη της Κύπρου γιατί α) δεν θα βρισκόταν εύκολα ελληνική βουλή που να εγκρίνει τη μεγάλη διεύρυνση αποκλείοντας την Κύπρο και β) γιατί χωρίς ένταξη της Κύπρου δεν θα μπορούσε να γίνει συζήτηση για ένταξη της Τουρκίας. ‘Αλλωστε είναι ούτως ή άλλως προς ώφελος της ΕΕ η ένταξη της Κύπρου. Είναι μάλλον αναξιοπρεπές το γεγονός ότι οι ‘Ελληνες και Κύπριοι πολιτικοί, εμφορούμενοι συχνά από νοοτροπία αναξιοπρεπών ζητιάνων, δεν το επισημαίνουν καν αυτό.

Εν πάσει περιπτώσει, αν η Αθήνα πίστευε αυτά που έλεγε, πίστευε δηλαδή ότι η ευρωτουρκική συνεννόηση θα ήταν προς ώφελος της επίλυσης των διαφορών, όφειλε να θέσει ως προϋπόθεση την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τον τερματισμό της στρατιωτικής κατοχής της, την άρση του casus belli και τη διάλυση των μέσων της απειλής, την άρση των διεκδικήσεων στο Αιγαίο και μέτρα αμοιβαίου ελέγχου των εξοπλισμών, προτού αρχίσουν οι συνομιλίες ένταξης. ‘Οχι μόνο δεν το έπραξε, αλλά ενοχλήθηκε όταν ο Γάλλος Πρωθυπουργός Ντομινίκ Ντε Βιλπέν και η μετέπειτα Καγκελλάριος της Γερμανίας ‘Αγκελα Μέρκελ έθεσαν ως προϋπόθεση έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων την αναγνώριση της Κύπρου. Λυπάται κανείς να κάνει τέτοιες διαπιστώσεις, αν θέλει όμως να είναι ειλικρινής είναι υποχρεωμένος να διαπιστώσει ότι, τόσο η Ελληνική, όσο και η Κυπριακή Δημοκρατία ακολουθούν δυστυχώς, εν έτει 2009, και σε συνθήκες σοβαρής κρίσεως της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ μια διπλωματία «καραγκιόζη» και μια πολιτική υποτέλειας στην Ουάσιγκτον, το Λονδίνο (και εμμέσως το Ισραήλ) που κινδυνεύουν, όπως και στο παρελθόν, να πληρώσουν πολύ ακριβά.

Αύγουστος 2009

Το άρθρο αυτό θα δημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος της ελληνικής έκδοσης της επιθεώρησης Monthly Review, στα πλαίσια αφιερώματος στις ευρωτουρκικές σχέσεις

Σημειώσεις

(1) Είναι πιθανό ότι υπάρχουν λίγοι ‘Ελληνες πολιτικοί που πιστεύουν ειλικρινά αυτά που λένε για την ευεργετική επίδραση της τουρκικής ενταξιακής πορείας για τα ελληνοτουρκικά (π.χ. Γιώργος Παπανδρέου). Είναι προφανές όμως ότι οι περισσότεροι μας κοροϊδεύουν σε αυτό, όπως και στα περισσότερα άλλα θέματα. Δεν χρειάζεται να πάει κανείς μακριά. Μια ματιά στο ‘Ιντερνετ να ρίξει θα βρει πολλές και σοβαρές μελέτες για τις επιπτώσεις της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Οι μόνες χώρες όπου το θέμα δεν έχει μελετηθεί (απλώς η χώρα εφαρμόζει όσα της υπαγορεύει η Ουάσιγκτων) είναι η Ελλάδα και η Κύπρος, οι δύο χώρες δηλαδή που θα επηρεασθούν περισσότερο από την ένταξη της Τουρκίας. Την καλύτερη απόδειξη ότι πρόκειται για άσκηση υποτέλειας και όχι αυτόνομη εθνική πολιτική την προσέφερε ο ίδιος ο εμπνευστής της πρώην Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης. Επί των ημερών της κυβέρνησής του και με Υπουργό Εξωτερικών τον Γιώργο Παπανδρέου εγκαινιάστηκε αυτή η πολιτική και αναπτύχθηκε η «ιδεολογία» που τη στηρίζει, ότι δηλ. οδηγεί στον εκδημοκρατισμό και «εξευρωπαϊσμό» της Τουρκίας, άρα στην παραίτηση από τον επεκτατισμό της, άρα στη διαρκή ειρήνη. Προ δύο ετών όμως, ο ίδιος ο κ. Σημίτης αποφάσισε να ταχθεί υπέρ της «ειδικής σχέσης» και εναντίον της «ένταξης», χωρίς να μπει στοιν στοιχειώδη κόπο να εξηγήσει σε μας, τους φτωχούς υπηκόους του, που ενδέχεται να είχαμε πεισθεί από τα δικά του επιχειρήματα, γιατί τώρα του φαίνονται λάθος. Στην πραγματικότητα, μοιάζει πιθανότερο ότι ο κ. Σημίτης συμφώνησε και εν συνεχεία διαφώνησε με την ένταξη, ανεξαρτήτως της αξίας των επιχειρημάτων του, προσαρμοζόμενος απλώς στη μεταβαλλόμενη πολιτική βούληση του γερμανικού κατεστημένου, με το οποίο συνδέεται περισσότερο απότι οι περισσότεροι άλλοι ‘Ελληνες πολιτικοί, που προτιμάνε Ουάσιγκτον. Και η Ουάσιγκτον, πριν από οτιδήποτε άλλο, απαιτεί από οποιονδήποτε ‘Ελληνα πολιτικό, «δήλωση υποστήριξης της τουρκικής ένταξης», είτε πιστεύει, είτε δεν πιστεύει σε αυτή την πολιτική. Ακόμα κι ο Αντώνης Σαμαράς, που επιχειρεί να εκφράσει την πιο «εθνική» πτέρυγα της ΝΔ, υιοθέτησε το σύνθημα «πλήρης ένταξη, πλήρης συμμόρφωση», στην «προγραμματική» ομιλία του στο ‘Ιδρυμα Καραμανλή. Η «πλήρης συμμόρφωση» απευθύνεται στους πολίτες, η «πλήρης ένταξη» στις ΗΠΑ.

(2) Φίλοι που εργάζονταν στην έδρα του ΟΟΣΑ στο Παρίσι και στην Κομισιόν στις Βρυξέλλες, μου εξηγούσαν ότι δεν υπήρχε ούτε ένας (αρ. 1) μεταξύ χιλιάδων γαλλικής καταγωγής υπάλληλος ή αξιωματούχος που να ψήφισε όχι στο δημοψήφισμα του 2005. ‘Οταν έγινε γνωστόι το αποτέλεσμα μάλιστα, οι Γάλλοι κυκλοφορούσαν με έντονα αισθήματα ντροπής για τη χώρα τους!

Eλλάδα και Yδρογόνο

Δρ. Ολγα Παρίση, περιβαλλοντολόγος – φυσικός Kέντρο Aνανεώσιμων Πηγών Eνέργειας (KAΠE)

Tο υδρογόνο ως ενεργειακός φορέας θεωρείται διεθνώς ότι μπορεί μακρόχρονα να συμβάλει στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα με ταυτόχρονη αύξηση της διείσδυσης των Aνανεώσιμων Πηγών Eνέργειας, με θετικές συνέπειες στην ασφάλεια εφοδιασμού ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος.

Στα προηγούμενα χρόνια οι συνέπειες της χρήσης των ορυκτών καυσίμων, όπως το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η λεγόμενη τρύπα του όζοντος ή η όξινη βροχή, είχαν συζητηθεί και διάφοροι επιστήμονες είχαν προβλέψει τη σοβαρή περιβαλλοντική ζημία που προκαλεί η χρήση τους.

Aυτό που αποτελούσε μια πρόβλεψη στο παρελθόν έγινε πραγματικότητα στο παρόν. H αναγνώριση της ανάγκης να περιοριστεί η ολοένα και αυξανόμενη χρήση των ορυκτών καυσίμων είναι το πρώτο απαραίτητο βήμα προκειμένου να αλλάξει αυτή η κατάσταση. O καθορισμός πιθανών εναλλακτικών λύσεων και η υλοποίηση των πιο πολλά υποσχόμενων μεταξύ αυτών είναι το επόμενο βήμα. Aυτή τη στιγμή, η κοινωνία έχει κάνει το πρώτο βήμα και αγωνίζεται να κάνει το δεύτερο.

Καθαρά καύσιμα
H επιλογή και η χρήση καθαρών καυσίμων και πηγών ενέργειας μπορούν να θεωρηθούν ως μια από τις προκλήσεις για το μέλλον του περιβάλλοντος και της κοινωνίας. Tο υδρογόνο σαν ενεργειακός φορέας θεωρείται διεθνώς ότι μπορεί μακρόχρονα να συμβάλει στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα με ταυτόχρονη αύξηση της διείσδυσης των Aνανεώσιμων Πηγών Eνέργειας, με θετικές συνέπειες στην ασφάλεια εφοδιασμού ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος.

Tο μεγάλο εύρος των επιλογών για την παραγωγή του (από τις AΠE, τα ορυκτά καύσιμα και την πυρηνική ενέργεια) έχει φέρει το υδρογόνο σε πολύ υψηλή θέση στην ατζέντα της ενεργειακής πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν θα πρέπει, όμως, να παραβλέπεται ότι το υδρογόνο είναι τόσο «καθαρό» όσο η πηγή που το παράγει.

Διεθνώς
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αναγνώριση του ρόλου του υδρογόνου ως ένα από τους σημαντικότερους μεσο-μακροπρόθεσμους ενεργειακούς φορείς κατοχυρώνεται από την ανάπτυξη στρατηγικών και πολιτικών τόσο από την Eυρωπαϊκή Ένωση όσο και από τις Hνωμένες Πολιτείες της Aμερικής και την Iαπωνία.

Στην Eλλάδα το 2006 δημιουργήθηκε η Eλληνική Tεχνολογική Πλατφόρμα Yδρογόνου και Kυψελών Kαυσίμου, με συμμετοχή ακαδημαϊκών, ερευνητικών φορέων και επιχειρήσεων και σε συνεργασία με το υπουργείο Aνάπτυξης και τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Tεχνολογίας, με βασικό σκοπό την προώθηση της οικονομίας υδρογόνου στη χώρα, έτσι ώστε να συνεισφέρει στη βιώσιμη ανάπτυξη της Eλλάδας.

Αξιοπιστία
Oι τεχνολογίες υδρογόνου είναι αρκετά εξελιγμένες ώστε να υπάρχουν σήμερα αξιόπιστα συστήματα, αλλά χρειάζονται ακόμη σημαντικά τεχνολογικά επιτεύγματα τόσο σε υλικά όσο και διεργασίες για να γίνουν τα συστήματα αυτά οικονομικά ανταγωνιστικά. H Eλλάδα διαθέτει μια αξιόλογη ερευνητική κοινότητα στον τομέα του υδρογόνου και των κυψελών καυσίμου που θα πρέπει να ενισχυθεί και σε εθνική κλίμακα για να μπορέσει να συμμετάσχει ανταγωνιστικά στις κοινοτικές εξελίξεις.

Πρόταση
Σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η πρόταση-έκκληση της Eλληνικής Tεχνολογικής Πλατφόρμας Yδρογόνου και Kυψελών Kαυσίμου για τη διαμόρφωση Eθνικού Προγράμματος Yδρογόνου, που θα περιλαμβάνει από χρηματοδότηση έργων βασικής έρευνας μέχρι έργα «φάρους», για να δοθεί μεγαλύτερη ώθηση και να ενημερώνεται το κοινό. Άλλωστε, η ενημέρωση του κοινού και η εκπαίδευση συμβάλλουν στην ασφαλή ένταξη μιας νέας τεχνολογίας στην αγορά.

Είναι αυτοκαταστροφική η ζωή στη Γη;

Του Τάσου Σαραντή

Τα τελευταία 50 χρόνια οι περισσότεροι άνθρωποι, ειδικοί και μη, σκέφτονται τη Γη σαν ένα καλόβολο μέρος, που κάνει ότι μπορεί για να διατηρήσει την ισορροπία του, ώστε η ζωή να συνεχίζει να αναπτύσσεται πάνω στον πλανήτη μας, παρά τις πάσης φύσης «τρικλοποδιές» που βάζουν οι άνθρωποι και ο τεχνολογικός πολιτισμός τους.

H ιδέα αυτή, που προβλήθηκε εμβληματικά ως η «Yπόθεση της Γαίας» από τον Bρετανό επιστήμονα Tζέιμς Λάβλοκ, έχει προωθήσει στα μυαλά πολλών ανθρώπων την αντίληψη ότι η Γη συμπεριφέρεται σαν ένα είδος γιγάντιου ενιαίου «ζωντανού» οργανισμού, με τα πολύπλοκα οικοσυστήματά της να αυτο-επιδιορθώνονται και να αλληλοσυμπληρώνονται όταν κάτι πάει στραβά.

Tώρα, ένα νέο ανατρεπτικό βιβλίο από τον Πίτερ Γουόρντ, καθηγητή βιολογίας και γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο της Oυάσιγκτον στις Ηνωμένες Πολιτείες, έρχεται να παρουσιάσει την ακριβώς αντίθετη εικόνα: H Γη, στην πραγματικότητα, είναι αφιλόξενη για τη ζωή και ίσως γι’ αυτό φταίει η ίδια η ζωή, η οποία, μέσα από τη διαρκή εξέλιξή της, έχει απρόσμενες και συχνά αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον της.

Μήδεια
Aντί για την καλοκάγαθη θεά Γαία, ο Γουόρντ προτιμά τη μοχθηρή Mήδεια της ελληνικής μυθολογίας. Στο βιβλίο του «H Yπόθεση Mήδεια: Eίναι τελικά αυτοκαταστροφική η ζωή στη Γη;», που μόλις εκδόθηκε από τις Πανεπιστημιακές Eκδόσεις του Πανεπιστημίου Πρίνστον, υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι καλά θα κάνουν να χρησιμοποιήσουν τη διαθέσιμη τεχνολογία (π.χ. την τροποποίηση μικροβίων για διατροφικούς και ενεργειακούς λόγους) για να διαχειριστούν το φυσικό περιβάλλον τους, αλλιώς αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο μιας δυνητικής εξαφάνισης αν η Γη αφεθεί μόνη της να διαχειριστεί τα του οίκου της.

Για να υποστηρίξει το επιχείρημά του, θυμίζει πόσες μαζικές εξαφανίσεις ειδών έχουν ήδη συμβεί στην ιστορία του πλανήτη μας, χωρίς καν ο άνθρωπος να είναι παρών και άρα να μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος ότι εξαιτίας του τα οικοσυστήματα αποσταθεροποιήθηκαν (όπως υποστηρίζει η υπόθεση της Γαίας).

Εκδίκηση
O Γουόρντ αναφέρει διάφορα παραδείγματα που, όπως λέει, δείχνουν ότι η Γη έχει «εκδικητική» φύση, σαν τη Mήδεια που σκότωσε τα δύο παιδιά που είχε κάνει με τον Iάσονα. Mεταξύ άλλων, αναφέρει:

H εξέλιξη των οργανισμών που παράγουν οξυγόνο δύο φορές οδήγησε τη Γη σε εποχές παγετώνων, καθώς το διοξείδιο του άνθρακα, που είναι ζωτικό για τη φωτοσύνθεση, αφαιρέθηκε από την ατμόσφαιρα (εξαφανίζοντας το φαινόμενο του θερμοκηπίου) και έτσι η θερμοκρασία της Γης έπεσε δραματικά.

H εξέλιξη των πρώτων πραγματικών ζώων προκάλεσε την εξαφάνιση των περισσότερων μικροβίων, γεγονός που οδήγησε μεν σε πιο πολύπλοκες μορφές ζωής, αλλά, από την άλλη, και σε ένα τρομερά μικρότερο όγκο ζωντανής ύλης.

H εξέλιξη των πρώτων δασών, πριν από 400 εκατομμύρια χρόνια, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία του πλανήτη μας.

Όμως, οι ρίζες των δέντρων, καθώς εξαπλώνονταν, ανάγκασαν τους μέχρι τότε βράχους που ήσαν κάτω από την επιφάνεια να εκτεθούν στην επιφανειακή φθορά, μια διαδικασία που επίσης οδήγησε στην αφαίρεση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και προκάλεσε μια νέα εποχή των παγετώνων πριν από 90 εκατομμύρια χρόνια.

Πολύτιμο το διοξείδιο του άνθρακα!
Σύμφωνα με τον Γουόρντ, αποτελεί τραγική ειρωνεία ότι αυτή την εποχή η Γη διαθέτει άφθονο διοξείδιο, το οποίο, ενώ θα έπρεπε να το αποθηκεύουμε σε μια «τράπεζα», γιατί κάποτε θα το χρειαστούμε, κάνουμε ότι μπορούμε για να το μειώσουμε. Σύμφωνα με το απαισιόδοξο σενάριό του, με βάση τις παρατηρήσεις για το τι έχει συμβεί στην ιστορία της Γης μέχρι τώρα, το διοξείδιο του άνθρακα αφαιρείται σταδιακά από την ατμόσφαιρα και αποθηκεύεται σε δέντρα, βράχους και ωκεανούς.

Oι διαδικασίες αυτές θα συνεχιστούν ώσπου το ατμοσφαιρικό διοξείδιο του άνθρακα μειωθεί στα 10 μέρη ανά εκατομμύριο (από 380 μέρη που είναι σήμερα, εμφανίζοντας ανοδική τάση), οπότε δεν θα μπορούν πια να ζήσουν τα φυτά. Aπό τη στιγμή που θα εξαφανιστούν τα φυτά, μέσα σε 20 εκατομμύρια χρόνια το οξυγόνο θα μειωθεί μόλις στο 1% της συνολικής ατμόσφαιρας και η ζωή, όπως την ξέρουμε σήμερα, θα σταματήσει.

«Tότε θα έχουμε φθάσει σε ένα σημείο όπου θα είναι για πάντα αδύνατο να ξαναφέρουμε τη ζωή και τη βιοποικιλότητα πίσω. Θα είναι για πάντα αδύνατο να επαναφέρουμε μια ατμόσφαιρα πλούσια σε οξυγόνο. Aυτή δεν είναι η Γαία.

Eίναι το αντίθετο της Γαίας», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, επιμένοντας ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να εμπιστεύονται τις αυτορρυθμιζόμενες φυσικές διαδικασίες για τη συνέχιση της ζωής στον πλανήτη μας, γι’ αυτό πρέπει να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους (όσο τουλάχιστον περνάει από το χέρι τους).

Σύμφωνα με τον Γουόρντ, από τις 15 μαζικές καταστροφές που έχουν συμβεί ως τώρα στη Γη, μόνο μια (αυτή που πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια εξαφάνισε τους δεινόσαυρους) πιθανώς προήλθε από έναν εξωγενή και «εξωγήινο» παράγοντα, δηλαδή από την πτώση κάποιου κομήτη ή αστεροειδούς.

Όλες οι άλλες μαζικές καταστροφές προέκυψαν ενδογενώς, μέσα από τις φυσικές διαδικασίες της ίδιας της Γης. Oπως τονίζει ο ίδιος, διαφωνεί κατηγορηματικά με τις ευρέως διαδεδομένες πεποιθήσεις ότι, με κάποιο «μαγικό» τρόπο, ο πλανήτης μας θα «αυτοθεραπευόταν», αν όλοι οι άνθρωποι ξαφνικά απομακρύνονταν από αυτόν.

Aπεναντίας, τονίζει, οι άνθρωποι, χάρη στη νοημοσύνη τους, αποτελούν το «κλειδί» για τη σωτηρία του πλανήτη και ίσως τελικά αποδειχθούν ότι αυτοί αποτελούν την κατ’ εξοχήν γνήσια «δύναμη της Γαίας».

ΤΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΩΣ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ

Εκλογές και εξωτερική πολιτική

Κ.Ι.ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ kagel1@otenet.gr

Του Κωνσταντίνου Αγγελόπουλου

Συζήτηση για την ελληνική εξωτερική πολιτική δεν γίνεται ως γνωστόν στην πολιτική σκηνή. Κυβερνηση και κόμματα αποφεύγουν τη δατυπωση καθαρών θέσεων αλλά και την ενεργή παρακολούθηση τρεχουσών εξελίξεων,που ζητούν άμεσες «απαντήσεις»,όταν αυτές οι εξελίξεις ειναι δυσάρεστες για την ελληνική πλευρα, ειδικότερα δε στο μετωπο προς Τουρκία και στον τομέα τωνελληνο-αμερικανικών σχέσεων. Δεν πρέπει λοιπόν να κάνει εντύπωση το γεγονός, οτι και σε τουτη την προεκλογική αναμέτρηση, συζήτηση σοβαρή για τις εξωτερικές υποθέσεις της χωρας δεν γίνεται από τα ελληνικά κόμματα. Τα ζητήματα αυτά ειναι κατα παράδοση πλεόν,»καταραμένα» για το νωθρό πολιτικό προσωπικό εξουσίας στην Ελλάδα. Ομως μια ιστοσσελίδα όπως αυτή του Δ. Κωνσταντακοπουλου δινει ευκαιρίες για την έκθεση προβληματισμών γύρω από αυτό τον «καταραμένο» τομέα πολιτικής που τόσες ανατριχίλες προκαλεί στους πολιτικούς «αστέρες» μας.

Τι θα έπρεπε να συζητείται στην πολιτική σκηνή σήμερα,πέραν του οικονομικού ζητήματος,όταν μάλιστα οι ηγεσίες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ καλούν τους πολίτες να κανουν τις «μεγάλες επιλογές» τους ενωπιον της καλπης του Οκτωβρίου, διότι τώρα «κρίνεται το μέλλον της χώρας»; Θα έπρεπε να περιλαμβάνονται,τουλάχιστον στη ρητορική των πολιτικων ηγεσιών , έστω και με αδρές γραμμές, σοβαρά ζητήματα όπως :

– Η οργάνωση των πολιτικών σχεσεων της Αθήνας με την Ευρωπαϊκή Ενωση καιτα κέντρα της Κομισιόν. Η κατάσταση και εξέλιξη αυτών των σχέσεων έχει νακάνει με θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος όπως ειναι το (ακόμη εκκρεμές)»Μακεδονικό»,η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, οι υποχρεώσεις της εναντι της Κύπρου, οι πολιτικές της Αγκυρας προς την Ελλάδα και βεβαίως ο βαθμός πολιτικής παρεμβασης της ΕΕ στο Κυπριακό

– Οι θέσεις των ελληνικών πολιτικών δυνάμεων για τις πολιτικές συμμαχίες που θα έπρεπε(ή δεν χρειαζόταν ) να επιδιώκει η Ελλάδα στην ΕΕ και ειδικότερα με τη Γαλλία και τη Γερμανία σ ένα πεδίο οπου διαμορφώνονται»ισορροπίες» στο πλαίσιο ενός εντεινόμενου ερυρω-ατλάντικου ανταγωνισμού σε πολλά επίπεδα

– Η αιτιολόγηση της σταθερής,δεκαετούς, θέσης της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ υπέρ της εντάξεως της Τουρκίας στην ΕΕ,θέσης που τα δυό κόμματα θεωρούν ότι μπορεί ακόμη και σήμερα να «καλύπτει» την απροκάλυπτα επιθετική πολιτική της Αγκυρας, δεδομέμου ότι αυτη η πολιτική ασκείται ξεκάθαρα από την Τουρκία χωρίς υπολογισμό της «ευρωπαϊκής πορείας» της

– Οι θεσεις που θα αναγκαστεί να εμφανίσει και να υπερασπιστεί η Αθήνα προσεχώς, στην ΕΕ σχετικά με την αξιολόγηση της ενταξιακής πορείας τηςΤουρκίας

– Οι τρόποι με τους οποίους θα πρέπει να αντιμετωπίσει ενδεχομένωςμέσα στο φθινόπωρο η ελληνική ηγεσία την Τουρκία στο σοβαρό ζητημα τωνπετρελαιϊκων ερευνών( από αμερικανική εταιρία για λογαριασμό τηςΛευκωσίας)στην κυπριακή ΑΟΖ- ένα ζητημα που έχει φέρει το προσκήνιο τηντουρκική θέση περί της ανυπαρξίας υφαλοκρηπίδας του Καστελόριζου

– Η γενικότερη βαλκανική πολιτική της Αθήνας- σε σχέση και με τηενεργειακή πολιτική της-με δεδομένο και ,ότι σήμερα η Τουρκία επιχειρεί μεμία εντονη διπλωματική δραστηριότητα να οικοδομήσει ιδιαίτερες σχέσεις μετην Σερβία,τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία(τι απέγιναν άραγε τα περίφημα»συγκριτικά πλεονεκτήματα» της Ελλάδας έναντι των άλλων βαλκανικωνχωρών;…)

– Οι «στρατηγικές» σχέσεις Ελλάδας-ΗΠΑ υπό τα νεα δεδομένα τα οποία τίθενται από την ομαδα Ομπάμα,που έχει προχωρήσει ως γνωστόν σε νέες αξιολογήσεις καταστάσεων στο διεθνές περιβάλλον μας

Ολα τούτα,βρίσκονται για μια ακόμη φορά εκτός πολιτικήςσυζήτησης ,πράγμα ενδεικτικό του τι μπορεί να περιμένουν οι Ελληνες πολίτεςγια το μέλλον της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής,δηλαδη για την ασφάλειακαι τη θεση της χωρας στο διεθνες περιβάλλον της .

Πούτιν: Η Τουρκία θα λάβει τη θέση της Ουκρανίας

Ο πρωθυπουργός της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν είπε ότι το επόμενο διάστημα η Τουρκία θα λάβει τη θέση της Ουκρανίας στο θέμα της τράνζιτ μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου.
Ο Βλαδιμίρ Πούτιν, σε συνάντηση που είχε με ειδικούς της Valday Grup που κάνουν έρευνες για την Ρωσία, αναφέρθηκε διεξοδικά στις σχέσεις που έχει αναπτύξει η Ρωσία με την Τουρκία στον τομέα της ενέργειας και σημείωσε ότι στο εγγύς μέλλον η Τουρκία θα λάβει τη θέση της Ουκρανίας στον τομέα αυτό.
Η Ρωσία πραγματοποιεί το 80% των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, μέσω Ουκρανίας. Λόγω των πολιτικών προβλημάτων που παρουσιάστηκαν με τη χώρα αυτή, η Ρωσία επιδόθηκε σε έναν αγώνα αναζήτησης και άλλων δρόμων για τις εξαγωγές αυτές. Η Μόσχα, που σχεδιάζει την κατασκευή του αγωγού North Stream, για τη μεταφορά φυσικού αερίου στη Βόρεια Ευρώπη, έχει εντείνει τις προσπάθειές της για την κατασκευή του South Stream, που θα περνάει από τη Βουλγαρία και την Ελλάδα, με την συναίνεση της Τουρκίας, όσον αφορά τη διαδρομή και τη διέλευση του υποθαλάσσιου αγωγού από την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Τουρκίας στον Εύξεινο Πόντο.
Ο Βλαδιμίρ Πούτιν, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Τουρκία, στη συνάντησή του με τον Ερντογάν εξασφάλισε τη συναίνεση της Τουρκίας στη διέλευση του αγωγού South Stream από την δική της ΑΟΖ.
Οι συζητήσεις που έκανε ο Βλαδιμίρ Πούτιν πίσω από κλειστές πόρτες με την Ομάδα Σκέψης Valday, συνεχίζουν να απασχολούν τα ρωσικά ΜΜΕ, ενώ έχουν αρχίσει να παρουσιάζονται και πάλι σενάρια για την επάνοδο του Πούτιν στο Κρεμλίνο, το 2012.
Με βάση δημοσίευμα της The Moscow Times, σε ερώτημα του Aleksander Rahr, στελέχους του γερμανικού ιδρύματος σκέψης, ο Βλαντιμίρ Πούτιν απάντησε ότι ο τράνζιτ διάδρομος για τη μεταφορά φυσικού αερίου, αντί από την Ουκρανία, στο εγγύς μέλλον θα περνάει από την Τουρκία.
Επίσης, η εφημερίδα Kommersant έγραψε ότι ο Πούτιν περιόρισε τη διάρκεια της συνάντησης στις 2,5 ώρες, για να μιλήσει τηλεφωνικά με τον Ταγίπ Εντρογάν.

ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗ ΘΡΑΚΗ – DEFOL

 Ποιο θα ήταν το μειονοτικό θέμα της Θράκης αν έλειπε η διαβρωτική δράση του Τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής; Όλοι γνωρίζουν την πραγματική αιτία πλήθους προβλημάτων στην περιοχή, όμως κανείς δεν τολμάει να την ονομάσει ρητά και ταυτόχρονα να αναδείξει το ζήτημα ασφάλειας για την ελληνική πολιτεία και πλειονοτική κοινωνία, το ζήτημα εκδημοκρατισμού και ένταξης της μειονοτικής κοινωνίας, το ζήτημα εξορθολογισμού και εξομάλυνσης της πολιτικής και οικονομικής ζωής της Θράκης. Ποιος χρειάζεται το Προξενείο της Τουρκίας στην πόλη μας; – Υπάρχουν Τούρκοι υπήκοοι στη Θράκη; – Υπάρχουν τόσες γραφειοκρατικές διαδικασίες – ιδίως μετά την κατάργηση της βίζας για την Τουρκία – που δικαιολογούν μια τέτοια πολυπρόσωπη και πολυέξοδη υπηρεσία στην Κομοτηνή; – Υπάρχουν μειονοτικά δικαιώματα που, μέσα στη σύγχρονη Ελλάδα της ΕΕ, έχουν ανάγκη έναν τέτοιο «εγγυητή», όπως π.χ. τον βλέπουμε να τα προσφέρει στο τουρκοκρατούμενο Κουρδιστάν; – Ή μήπως η Συνθήκη της Λωζάνης, που η Τουρκία την έχει κάνει κουρελόχαρτο από την ημέρα της υπογραφής της, χρειάζεται την κηδεμονία του βιαστή της; Η απάντηση είναι προφανώς αρνητική σε όλα τα παραπάνω, λέει η κοινή λογική. Ποιος ο λόγος τότε της ύπαρξής του στη Θράκη; – Μήπως η συντήρηση ενός παρακρατικού μηχανισμού που οδηγεί τους μουσουλμάνους συμπολίτες μας σε γκετοποίηση; – Μήπως η δημιουργία / χειραγώγηση κάποιων μειονοτικών ηγεσιών για τον έλεγχο της μειονοτικής κοινωνίας; – Μήπως η μεθόδευση ενεργειών που εκτουρκίζουν Πομάκους και Ρομά για να δημιουργήσουν μέσα από αυτήν την εθνοκάθαρση «τουρκική μειονότητα»; Όλα τούτα τα γνωρίζει πολύ καλά η τοπική κοινωνία, μα δεν μιλάει. Άλλοι λόγω οικονομικών συμφερόντων, άλλοι λόγω πολιτικών βλέψεων, άλλοι λόγω εφησυχασμού με το άλλοθι των «αρμοδίων» που δήθεν «ξέρουν τι κάνουν», δεχόμαστε όλοι την παρουσία του λύκου μέσα στο μαντρί. Είναι όμως άμεση ανάγκη να γίνει ένας δημόσιος, δημοκρατικός διάλογος για το ζήτημα και η θρακική κοινωνία να εκφράσει τη βούλησή της. Χρειαζόμαστε ένα κοινωνικό κίνημα που θα προτάσσει τα αληθινά προβλήματα του τόπου, τα οποία έχουν φτάσει σε τέτοιον παροξυσμό, που η επίλυσή τους είναι όρος όχι μόνο συλλογικής αλλά και ατομικής προόδου κι επιβίωσης. Η απομάκρυνση του Τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής είναι ένα τέτοιο μείζον θέμα που δεν μπορεί να σκεπάζεται διαρκώς από σιωπή. Αν είμαστε πράγματι κοινωνία πολιτών, έχουμε λόγο και πρέπει ν’ ακουστεί!

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ http://www.proxeneio-stop.org

Άλωση-Ανόρθωση-Πτώση

 

του Γιάννη Κορδάτου, Άρδην τ. 51

Απόσπασμα από το βιβλίο του Γιάννη Κορδάτου, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Εκδόσεις 20ός Αιώνας, Αθήνα 1960, τόμ. Β΄, σσ. 13-18.

Το πάρσιμο της Πόλης από τους Λατίνους σήμανε και τη διάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Οι σταυροφόροι πέρασαν στη Μικρασία, στην κυρίως Ελλάδα, στα νησιά και όπου αλλού μπόρεσαν και ίδρυσαν μικρά ή μεγάλα κράτη. Μια νέα περίοδος αρχίζει για την Ανατολή. Οι λαοί της άλλαξαν αυθέντη και ζουν τώρα, κάτω από την κατοχή των Δυτικών, μαρτυρικό βίο. Οι δυτικοί (στρατιωτικοί, σταυροφόροι, κληρικοί και κάθε λογής τυχοδιώχτες) φέρνονται βάρβαρα στους ντόπιους. Η Βαλκανική και η Ανατολή γενικά, μέσα σε λίγα χρόνια, απαθλιώθηκαν. Πείνα και δυστυχία παράδερναν τα μεγάλα στρώματα του πληθυσμού, ενώ οι ντόπιοι φεουδάρχες, στις πιο πολλές περιοχές, συμβιβάστηκαν με τους καταχτητές και παίρνανε το ανάλογο μερτικό τους από την εκμετάλλευση των λαϊκών και αγροτικών μαζών. Όχι μόνο τίποτα δεν άλλαξε, παρά χειροτέρευσε πιο πολύ η κατάσταση. Ο αποσυγκεντρωτισμός ευνοούσε τους επαρχιακούς φεουδάρχες και η Ανατολή έχασε έτσι την οικονομική της δραστηριότητα, γιατί το εμπόριο πέρασε στα χέρια των Βενετσάνων και των Γενοβέζων.

Η Πόλη έπαψε πια να είναι το γεφύρι Ανατολής και Δύσης. Το διαμετακομιστικό εμπόριο άλλαξε δρόμους και μεταφέρονταν δυτικότερα στις ιταλικές Πολιτείες. […]

Πρέπει να χουμε υπόψη πως ο πληθυσμός της κεντρικής και νότιας Βαλκανικής βρισκόταν σε ανώτερο πολιτιστικό επίπεδο από τους Λατίνους (δυτικούς Ευρωπαίους).

Όμως η πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν αναπόφευκτη, γιατί η πρωτεύουσα της, η ξακουστή Πόλη, με τον περίπλοκο και συγκεντρωτικό μηχανισμό της, δημιούργησε τους όρους για την οριστική διάλυση της αυτοκρατορίας. Εξηγήσαμε στον Α’ τόμο τους λόγους που έφεραν το Βυζάντιο στην παρακμή. Οι Βυζαντινοί φεουδάρχες, από καιρό, με τις καταπιέσεις και τη σκληρή εκμετάλλευση των αγροτικών μαζών στην ύπαιθρο και των μικροαστών στις πόλεις και στην πρωτεύουσα, ύφαιναν το σάβανο του Βυζαντίου και στο τέλος μαζί με τους σταυροφόρους έγιναν οι νεκροθάφτες του.

Ωστόσο η κατάσταση με την επικράτηση των Λατίνων δεν καλυτέρεψε. Αντίθετα χειροτέρεψε ακόμα πιο πολύ. Όταν έπεσε η Πόλη στα χέρια των σταυροφόρων, στις επαρχίες που έχασαν τον μοναδικό δεσμό που τις σύνδεε σε ενιαίο σύνολο, δεν σταμάτησε η πάλη ανάμεσα στους φεουδάρχες και στα κατώτερα στρώματα, στους υπάλληλους και στις λαϊκές μάζες των πόλεων. Γι’ αυτό η νίκη των Λατίνων δεν απάλυνε και ούτε παραμέρισε τις οξύτατες αντιθέσεις και έχθρες που χώριζαν τη φτωχολογιά και τους ευγενείς.

Οι σταυροφόροι-Λατίνοι ήρθαν να ληστέψουν την Ανατολή, γι’ αυτό δεν πήραν κανένα μέτρο για να ικανοποιήσουν τα αιτήματα της φτωχολογιάς. Όπως θα δούμε πιο κάτω, συμβιβάστηκαν με τους Βυζαντινούς άρχοντες.

Εξάλλου, η λεηλασία και οι καταστροφές πού κάνανε στην Πόλη, που είχε γίνει πρωτεύουσα του κράτους τους, έδειξε την απρονοησία τους. Κατάστρεψαν τη μεγάλη πρωτεύουσα του Βυζαντίου και έτσι όχι μόνο προκάλεσαν το μίσος των Βυζαντινών, αλλά και έχασαν τους πόρους της που ήταν απαραίτητοι για να οργανώσουν το νέο κράτος.

Κι ακόμα η εχθρική στάση που κράτησαν απέναντι στους Βουλγάρους και οι πόλεμοι που ξέσπασαν μ’ αυτούς, είχαν μεγάλες συνέπειες, γιατί έχασαν όχι μόνο στρατό και υλικές δυνάμεις, αλλά και φάνηκαν πόσο αδύνατοι και ανίκανοι ήταν. Οι Βούλγαροι πολλές φορές νίκησαν τους Λατίνους και τους ταπείνωσαν. Οι ήττες των Λατίνων εμψύχωσαν τους σκλαβωμένους Έλληνες και δημιούργησαν σ’ αυτούς αντιστασιακή ψυχολογία.

Η ταχτική τους αυτή υπόσκαψε τη θέση τους στη Θράκη και Μακεδονία. Και σα να μην έφτανε η σκληρή εκμετάλλευση των μαζών, άρχισαν να συμπεριφέρονται σαν καταχτητές και στους ντόπιους φεουδάρχες που στα πρώτα χρόνια βρήκαν απ’ αυτούς ανοχή και συνεργάστηκαν μαζί τους.

Το μίσος που χρόνο με τα χρόνο μεγάλωνε ανάμεσα στους καταχτητές και ντόπιους και κυρίως ανάμεσα στους Έλληνες και δυτικούς, δεν άργησε να πάρει μεγάλες διαστάσεις.

Οι Λατίνοι περιφρονούσαν τους Έλληνες που είχαν ανώτερο πολιτισμό. Επιβάλανε τη δική τους γλώσσα και εκβιάζανε και αναγκάζανε τους ντόπιους ν’ ασπαστούν τον καθολικισμό. Έτσι οι δογματικές αντιθέσεις οξύνθηκαν πάλι και το εκκλησιαστικό σχίσμα έγινε αγεφύρωτο. Η ορθοδοξία έγινε κι’ αυτή τη φορά η αντιστασιακή ιδεολογία που κρατούσε τους Βυζαντινούς σε αναβρασμό και τους έσπρωχνε να οργανώσουν κινήματα ενάντια στους Λατίνους. […]

Για τους Έλληνες που συνεργάζονταν με τους Λατίνους και έγιναν λακέδες στους καταχτητές, οι πατριώτες μιλούσαν με μεγάλη περιφρόνηση και λέγανε πως είχαν δουλικές ψυχές που από απληστία έγιναν εχθροί της πατρίδας τους και προδότες, και πως για να εξασφαλίσουν τα τσιφλίκια τους, υποτάχτηκαν στους καταχτητές αντί να μείνουν αιώνιοι εχθροί τους.

Οι φεουδάρχες της Πελοποννήσου, κατά το “Χρονικό του Μορέως”, το μόνο που ζητούσαν από τους κατακτητές ήταν να μην τους βιάζουν να αλλάξουν τη θρησκεία τους. “Τούτο ζητουμεν, λέγομεν, μεθ’ όρκου να μας πείσης εγγράφως να το έχωμεν εμείς και τα παιδιά μας: από του νυν και έμπροσθεν Φράγκος μη μας βιάση την πίστιν μας ν’ αλλάξωμεν και Φράγκοι να γενούμεν”.

Το ίδιο και ο ανώτερος ορθόδοξος κλήρος. Δεν σήκωσε τη σημαία της ενεργητικής αντίστασης.

Για τους ορθόδοξους κληρικούς δεν χρειαζόταν καμιά ενεργητική αντίσταση στους Λατίνους κατακτητές, παρά μόνο παθητική. Δίδασκαν, πως οι ορθόδοξοι πρέπει να είναι πιστοί στην Ορθοδοξία και να μην παραδέχονται τα δόγματα της καθολικής (παπικής) Εκκλησίας σχετικά με τα άζυμα καί το φιλιόκβε. […]. Τις ίδιες αντιλήψεις είχαν και οι τρανοί φεουδάρχες. Γι’ αυτό όσοι από αυτούς έμειναν στην Πόλη, δήλωσαν στον αυτοκράτορα των Λατίνων: “Ημείς μεν αλλού γεγονότες γένους και άλλον αρχιερέα έχοντες, εαυτούς τω κράτει σου υπετάξαμεν, ώστε σωματικώς κατάρχειν ημών, ού μην γε πνευματικώς καί ψυχικώς” (βλ. Γεωργ. Ακροπολίτη, τ. Α’. σ. 30).

Όμως οι πληβείοι, οι φτωχοαγρότες και οι δουλοπάροικοι, που στην αρχή έδειξαν αδιαφορία και κράτησαν παθητική στάση, όχι μόνο διαμαρτύρονταν και αγαναχτούσαν, αλλά και άρχισαν να εκδηλώνουν ενεργητικά τα αντιλατινικά φρονήματά τους. […]

Η αντίσταση του σκλαβωμένου λαού ενάντια στους δυνάστες βαρόνους και Ιππότες της Δύσης από την πρώτη στιγμή άρχισε να οργανώνεται και δεν άργησαν να σχηματιστούν τρία ανεξάρτητα και αυτόνομα ελληνικά κράτη σε διάφορες περιοχές της πρώην βυζαντινής αυτοκρατορίας: Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, η Αυτοκρατορία της Νίκαιας και το Δεσποτάτο της Ηπείρου.

Για την Ήπειρο και τη Νίκαια ξέρουμε πως ήταν περιοχές στις οποίες οι Βυζαντινοί φεουδάρχες είχαν γερά πόστα. Επίσης και η Τραπεζούντα είχε μεγάλο ενδιαφέρον για το Βυζάντιο.

Πρέπει έχουμε υπόψη πως ήταν το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι στη Μαύρη θάλασσα. Από την Τραπεζούντα ξεκινούσαν τρεις μεγάλοι στεριανοί εμπορικοί δρόμοι. Ο ένας απ’ αυτούς τραβούσε δυτικά, μέσα από την παράλια και έφτανε στην Πόλη. Ο άλλος ανατολικά περνούσε από τις όχθες του ποταμού “Φάσιδα”. Κι ο τρίτος προς τον νότο, που έφτανε, περνώντας μέσα απ’ τα βουνά, στον Ευφράτη. Στο σημείο τούτο ο δρόμος αυτός είχε δυο διακλαδώσεις. Η μία έφερνε στην Περσία, μέσα από την κοιλάδα του Άραξου, και η άλλη στη Συρία. Οι εμπορικοί αυτοί δρόμοι ήταν γεμάτοι από καραβάνια εμπόρων και ταξιδιωτών, που μεταφέρανε κάθε λογιώ πραμάτειες στην Τραπεζούντα και από εκεί έπαιρναν άλλες και τις πήγαιναν στην Περσία, Συρία και αλλού (βλ. “Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας”. Επιτομή από το σχετικό έργο του Άγγλου Ιστορικού Γ. Φίνλεϋ, στο περ. Χρυσσαλίς, τ. Γ’ καί Δ’ (1865-1866) σ. 698-700).

Υπήρχαν λοιπόν στην Τραπεζούντα οι αντικειμενικοί όροι, στην περίοδο της κατάρρευσης του Βυζαντίου, να δημιουργηθεί στην περιοχή αυτή ανεξάρτητο κράτος.

Η αποσύνθεση του συγκεντρωτικού κράτους (του Βυζαντίου) σε φέουδα, που είχε αρχίσει από την περίοδο που κυβερνούσαν οι Άγγελοι, έγινε αιτία ώστε σε ορισμένες περιοχές, που οι Λατίνοι δεν τις καταλάβανε, να φανούν ικανοί ν’ αντισταθούν στους Λατίνους και στον μισητό κλήρο του Πάπα. Πρώτοι που μπήκαν επικεφαλής της αντίστασης ήταν οι συγγενείς του βυζαντινού οίκου, που ήταν και μεγάλοι φεουδάρχες με επιρροή ή ανώτατοι διοικητές στις επαρχίες.

Απ’ αυτούς, κοντά εννιά ως δέκα, σήκωσαν στις διάφορες περιοχές τη σημαία της αντίστασης ενάντια στους Λατίνους, άλλα μόνο τρεις μπόρεσαν να δημιουργήσουν μεγάλες καί σταθερές εστίες αντίστασης. Ο Λάσκαρις στη Νίκαια, ο Αλέξιος Κομνηνός στην Τραπεζούντα καί ο Μιχαήλ Άγγελος στην Ήπειρο.

Από τα τρία αυτά κράτη μόνο τα δύο –το Δεσποτάτο της Ηπείρου και η Αυτοκρατορία της Νίκαιας– πρωταγωνίστησαν στον αγώνα ενάντια στους Φράγκους. Το βασίλειο της Τραπεζούντας, ύστερα από δυο απόπειρες των δυο πρώτων βασιλέων του να καταλύσουν το κράτος της Νίκαιας, απομονώθηκε στην ανατολική άκρη της Μικρασίας και έπαψε να ενδιαφέρεται για την ανάκτηση της Πόλης.

Από τα δύο άλλα ελληνικά κράτη, η αυτοκρατορία της Νίκαιας έπαιξε τον σπουδαιότερο ρόλο στους αγώνες των Βυζαντινών για τον διώξιμο των Λατίνων από τη Βαλκανική: “Η Νίκαια –λέει ο Μαρξ– έγινε το κέντρο του ελληνικού πατριωτισμού”.

Οι κυβερνήτες της Νίκαιας δεν τα έβαλαν μόνο με τους Λατίνους και τους δεσπότες της Ηπείρου, αλλά και πολέμησαν τους Σελτζούκους Τούρκους που τότε περνούσαν κρίσιμη περίοδο. Οι Σελτζούκοι Τούρκοι, που νικήθηκαν από τον Λάσκαρι, χτυπήθηκαν και από τους Μογγόλους (Τάταρους) και αδυνάτισαν πολύ. Το σουλτανάτο του Ικονίου αναγκάστηκε τότε να πληρώσει φόρο υποτέλειας στους Τάταρους. Ο ρόλος που έπαιζε στον προηγούμενο αιώνα περιορίστηκε πολύ.

Έτσι η αυτοκρατορία της Νίκαιας δεν είχε εχθρούς στη Μικρασία και μπόρεσε να σταθεροποιηθεί και να εξελιχτεί σε ισχυρό κράτος. Για μια περίοδο αντίκρισε τον κίνδυνο από τους Μογγόλους (Τάταρους), αλλά ο Βατατζής τα κατάφερε να εκμεταλλευτεί ορισμένες αδυναμίες των Μογγόλων ώστε να μην εισβάλουν στο κράτος της Νίκαιας.

Από τους άλλους βαλκανικούς λαούς έπαιξαν ρόλο στα χρόνια αυτά οι Βούλγαροι. Όμως υστέρα από τη δολοφονία του τζάρου Ιωαννίτζη, η Βουλγαρία πέρασε για πολύν καιρό οξύτατη εσωτερική κρίση κ’ έτσι οι Βούλγαροι δεν μπόρεσαν να δημιουργήσουν ισχυρό κράτος και ν’ απειλήσουν τη λατινική αυτοκρατορία, που οι Λατίνοι την αποκαλούσαν Ρωμανία.

Αν και οι συνθήκες που είχαν δημιουργηθεί στη Βαλκανική και στην Ανατολή ύστερα από την πτώση του Βυζαντίου ήταν ευνοϊκές για τους Λατίνους, δεν μπόρεσαν να σταθεροποιήσουν το καθεστώς τους.

Η λατινική αυτοκρατορία δεν πέρασε πολύς καιρός και βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση. Τα σύνορά της ήταν περιορισμένα και δεν είχε τις οικονομικές δυνατότητες για να αναδιοργανωθεί και σχηματίσει μεγάλο στρατό και στόλο. Από τη μια μεριά η Πελοπόννησος και η κεντρική Ελλάδα αποτελούσαν ανεξάρτητες περιοχές, όπως και η Μακεδονία, ενώ οι Βενετσάνοι και οι Γενοβέζοι που είχαν στόλο κρατούσαν το εμπόριο στα χέρια τους και τα σπουδαιότερα λιμάνια στο Αιγαίο και στην Πελοπόννησο. Από την άλλη πάλι μεριά περιβάλλονταν από τα τρία ελληνικά κράτη που την εχθρεύονταν και οργάνωναν επιδρομές στη Θράκη, τη Μακεδονία και σ’ άλλες περιοχές που ανήκανε στους Λατίνους της Πόλης.

Αν και τα τρία ελληνικά κράτη αλληλομάχονταν το ένα το άλλο, όμως ήρθε η στιγμή που η αυτοκρατορία της Νίκαιας επιβλήθηκε και παραμέρισε το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Τότε άρχισε ο αγώνας ενάντια στη λατινική αυτοκρατορία που είχε σαν αποτέλεσμα ο διάδοχος του Λάσκαρι, Βατάτζης, να βγει νικητής. Έγιναν πολλές εκστρατείες και μάχες και το 1261 η Πόλη ελευθερώνεται.

Η αποκατάσταση της βυζαντινής αυτοκρατορίας κράτησε ως το 1453. Στο χρονικό όμως αυτό διάστημα, το Βυζάντιο δεν ήταν πια το μεγάλο και ισχυρό κράτος της Βαλκανικής και Ανατολής που ήταν ως τον 12ο αιώνα. Έπαιξε όμως στους δυο αυτούς αιώνες σημαντικό ρόλο στα πράγματα της Ανατολής.

Και πάλι οι φεουδάρχες ήταν εκείνοι που το αποσύνθεσαν και το οδήγησαν στην οριστική εξαφάνισή του. Oι ταξικοί ανταγωνισμοί συγκλόνισαν πολλές φορές την αυτοκρατορία που δεχόταν χτυπήματα από τη Δύση και Ανατολή.

Τελικά όμως επικρατήσανε οι Τούρκοι. Οι ιστορικές συνθήκες που δημιουργήθηκαν στη Μικρασία και Βαλκανική έδωσαν το προβάδισμα στους Τούρκους για να καταχτήσουν πρώτα τις γύρω στην Πόλη περιοχές και τελευταία να πάρουν την πρωτεύουσα.

Άλλοι από την άρχουσα τάξη του Βυζαντίου στην περίοδο αυτή ήταν φιλολατίνοι και αγωνίστηκαν να παραδώσουν το Βυζάντιο στον Πάπα και στους πίσω απ’ αυτόν δυτικούς φεουδάρχες. Οι πιο πολλοί όμως ήταν τουρκόφιλοι και, έχοντας μαζί τους τους καλόγερους και τους πιο πολλούς ανώτερους κληρικούς, έφεραν τους Τούρκους στη Θράκη και Μακεδονία πρώτα και στην Πόλη παραΰστερα.

Η ανάπτυξη της εθνικής ελληνικής ιδέας

 

του Νίκου Σβορώνου, Άρδην τ. 51

*Απόσπασμα από το βιβλίο του Νίκου Σβορώνου, Το Ελληνικό έθνος, γένεση και διαμόρφωση του νέου ελληνισμού που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις “Πόλις” με πρόλογο Σπύρου Ασδραχά.

Η νέα τούτη πορεία του Ελληνισμού αρχίζει να διαγράφεται καθαρά από το τέλος του 11ου και τις αρχές του 12ου αιώνα, για να διαρκέσει, περνώντας από διάφορα στάδια, ως τις αρχές του 19ου αιώνα. Είναι η περίοδος που ένας παλαιός λαός, με την προοδευτική του διαμόρφωση σε ένα συντελεσμένο έθνος, ανανεώνεται και αποτελεί μια καινούργια ιστορική οντότητα, τον Νέο Ελληνισμό, δηλαδή το Ελληνικό έθνος.

Οι ιστορικοί παράγοντες, εσωτερικοί και εξωτερικοί, που θα προκαλέσουν το αδυνάτισμα και την πτώση της συγκεντρωτικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, έχουν βαθιές τις ρίζες, εκδηλώνονται όμως με ιδιαίτερη δύναμη από το τέλος του 11ου αιώνα και προκαλούν την πρώτη βαθιά κρίση, που η Αυτοκρατορία δεν θα καταφέρει να ξεπεράσει τελικά. Η αριστοκρατία των μεγάλων γαιοκτημόνων στο τέλος του 11ου αιώνα έχει κερδίσει την οριστική της μάχη, και με τις συγκεντρωτικές της τάσεις απειλεί την ενότητα του κράτους. Οι εξωτερικοί εχθροί στα Βαλκάνια, την Ανατολή και στη Δύση, επωφελούμενοι από την εσωτερική κρίση, επιτίθενται από παντού. Ένα μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας χάνεται, ύστερα από την ήττα του Ματζικέρτ (1071), για την Αυτοκρατορία και πέφτει στα χέρια των Σελτζούκων Τούρκων, που ιδρύουν το μεγάλο τουρκικό κράτος στη Μικρά Ασία. Η σύγκρουση με τον Δυτικό κόσμο, σύγκρουση οικονομική, ιδεολογική και πολιτική, οξύνεται και γίνεται οριστική. Η εχθρότητα που είχε προκαλέσει ήδη από τον 9ο αιώνα η ίδρυση μιας Φραγκικής Αυτοκρατορίας, που διεκδικεί την Ρωμαϊκή οικουμενικότητα, εντείνεται τώρα με τις διαμάχες ανάμεσα στην Αγία Έδρα και το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως επί Φωτίου, για να καταλήξει στο οριστικό σχίσμα επί Κιρουλαρίου (1078). Η οικονομική διείσδυση των Ιταλικών πόλεων στην Ανατολή παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Τέλος, η στρατιωτική σύγκρουση των δυο κόσμων αρχίζει με την επίθεση των Νορμανδών στην Ιταλία, που χάνεται για το Βυζάντιο ύστερα από την κατάληψη του Μπάρι (1071), και εντείνεται με τις επιθέσεις των ίδιων των Νορμανδών εναντίον των Βαλκανικών κτήσεων της αυτοκρατορίας, προοίμια των Σταυροφοριών που θα ακολουθήσουν και που θα λήξουν με την διάλυση της Αυτοκρατορίας (1204). Στην ίδια αυτή περίοδο, ανάμεσα στα 1040 περίπου και 1200, οι διάφοροι μη ελληνικοί λαοί που ήταν υποταγμένοι στην Αυτοκρατορία (Αρμένιοι και Ίβηρες στην Ανατολή, Σέρβοι και Βούλγαροι στα Βαλκάνια), αρχίζουν να αποχωρίζονται ο ένας μετά τον άλλον, ιδρύουν ανεξάρτητους πολιτικούς σχηματισμούς με πυρήνες εθνικούς και τείνουν διαρκώς να συνενωθούν και να εξελιχθούν σε πραγματικά εθνικά κράτη.

Το βασικό χαρακτηριστικό της περιόδου αυτής _που αν θέλουμε να της δώσουμε μια συμβατική χρονολογική αφετηρία, θα μπορούσαμε να διαλέξουμε το έτος 1071 (έτος των δυο μεγάλων ηττών στην Ανατολή και στη Δύση), ή, ακόμα, το 1081, έτος της ανόδου στο θρόνο του Αλεξίου Κομνηνού, του ιδρυτή της πρώτης καθαρά ελληνικής δυναστείας, και που διαρκεί ως την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1204)_ είναι η βαθμιαία ανεξαρτητοποίηση όλων των μη εξελληνισμένων στοιχείων. Το μόνο συστατικό στοιχείο της μένει ο Ελληνισμός που, απομονωμένος και περικυκλωμένος από εχθρικούς πλέον λαούς-εθνότητες, παίρνει βαθύτερη συνείδηση του εαυτού του ως ιδιαίτερης πολιτικής και πολιτισμικής οντότητας. Η ελληνική ιδέα, που είχε αρχίσει ν’ αποκαθίσταται από πριν, παρουσιάζεται στους σημαντικότερους συγγραφείς σαν δική τους κληρονομιά για την οποία είναι υπερήφανοι. Το όνομα Έλλην αρχίζει και ξαναπαίρνει το διπλό πολιτιστικό και εθνολογικό του περιεχόμενο. Έλλην είναι όποιος μετέχει ελληνικής παιδείας και έχει ελληνική καταγωγή. Για άλλη μια φορά οι Βυζαντινοί λόγιοι χωρίζουν τον κόσμο σε Έλληνες και βαρβάρους.

Από το τελευταίο, λοιπόν, τέταρτο του 11ου αιώνα ως το 1204, ο Βυζαντινός αρχίζει να συνδέεται με το ιστορικό του παρελθόν και να ξαναβρίσκει σιγά-σιγά τις λαϊκές ρίζες του πολιτισμού του. Αρχαία Ελληνική κληρονομιά και χριστιανική πίστη αρχίζουν να συμβιβάζονται στη συνείδησή του και να γίνονται τα συστατικά της στοιχεία. Η ίδια η επίσημη εκκλησία, παρ’ όλη την αντίδρασή της στους νέους αυτούς προσανατολισμούς, με τις διαμάχες της με την Παποσύνη και τον οριστικό της χωρισμό από την δυτική εκκλησία, αρχίζει να χάνει τον οικουμενικό της χαρακτήρα και να μεταβάλλεται σε ανατολική ορθόδοξη εκκλησία, που έχει για κύριο στήριγμα τον Ελληνισμό. Η νέα αυτή ιδεολογία εκφράζει το πρώτο στήριγμα ενός εθνικού αισθήματος στον Ελληνισμό, που έχει μείνει πλέον το μόνο στήριγμα του Βυζαντίου.

Οι ιδεολογικές αυτές κατευθύνσεις θα ξεκαθαρίσουν περισσότερο στους αιώνες που ακολουθούν, με την ανάπτυξη ενός ισχυρού πατριωτικού αισθήματος μέσα στους πολύπλευρους αγώνες του Ελληνισμού. Το παλαιό αυτοκρατορικό-πατριωτικό αίσθημα που γνώρισε το Βυζάντιο σε παλαιότερους αιώνες κατά τους αγώνες του εναντίον των Αβάρων, των Σλάβων ή των Αράβων, παίρνει πράγματι τώρα για πρώτη φορά εθνικό-ελληνικό περιεχόμενο με την αντίθεση ολόκληρου του Ελληνισμού εναντίον της φραγκικής κατάκτησης, αντίσταση που ο εθνικός της χαρακτήρας τονίζεται περισσότερο από το γεγονός ότι ο Ελληνισμός δεν παλεύει μόνο εναντίον ξένων προς την Αυτοκρατορία στοιχείων (των Φράγκων ή των Τούρκων κατακτητών), αλλά και εναντίον λαών όπως οι Σέρβοι και οι Βούλγαροι που είχαν θεωρηθεί επί αιώνες αναπόσπαστα τμήματα της Αυτοκρατορίας.

Εθνική και κοινωνική Συνείδηση

του Κ. Μοσκώφ, Άρδην τ. 74

Μια παραγωγική εμπορευματική δραστηριότητα διασώζεται ανάμεσα στον 16ο και 18ο αιώνα, στον ελεύθερο από τα αντικίνητρα του οθωμανικού φεουδαλισμού νεοεποικισμένο ορεινό χώρο, ή στις όμοιας ιστορικής γένεσης νησιώτικες κοινωνίες του Αιγαίου, αποκλειστικά σχεδόν εκεί.

Η οικονομική ενότητα της ελλαδικής κοινωνίας έχει διασπαστεί τώρα: Οι αστικές σχέσεις αναπτύσσονται στα εμπορευματικά βουνίσια αυτά κέντρα, διεισδύουν σταδιακά στην περίοική τους αγροτιά, δεν διοχετεύονται όμως και προς τον φεουδαλοποιημένο πεδινό χώρο. Όχι ότι μια ανάπτυξη της οικονομίας δεν πραγματοποιείται και στα μέρη αυτά. Οι καινούργιες καλλιέργειες, η σταφίδα κυρίως, αλλά και το βαμβάκι, ο καπνός, το καλαμπόκι, ανταποκρίνονται στην αυξανόμενη ολοένα ζήτηση της Ευρώπης, κι έστι η παραγωγή αυξάνεται σημαντικά από τα τέλη του 17ου αιώνα στον ελλαδικό χώρο σαν σύνολο.

Όμως, τα πλεονάσματα στον κάμπο δημιουργούνται κυρίως με διοικητικό τρόπο από φορολογίες, ιδίως από τη δεκάτη, από τον ισστιρά, την υποχρέωση πώλησης μέρους της παραγωγής σε χαμηλές τιμές προς το κράτος. Η εξαγωγική δραστηριότητα που θα αναπτυχθεί δίνει στους εξαγωγείς, μεγάλους φεουδαλικούς άρχοντες κυρίως, και στην κεντρική διοίκηση, ένα σημαντικό εισόδημα σε νόμισμα «σκληρό», ευρωπαϊκό, αλλά στην τέτοια οικονομική διαδικασία οι καλλιεργητές ελάχιστα θα συμμετέχουν. Η αγορά, στον πεδινό αυτό χώρο, δεν θα διαμορφωθεί παρά μέσα από θύλακες, «comptoirs», που αφομοιώνουν στον διεθνή χώρο τα πιο προσοδοφόρα τμήματα της πεδινής αγροτικής οικονομίας σε μια κατευθείαν σύνδεση άρχουσας τάξης και εισαγωγέων της Ευρώπης· η σταφιδοπαραγωγή, ιδίως, μέσα σε τέτοια πλαίσια αναπτύσσεται· μέσα σε τέτοια πλαίσια, πάνω σε μια φεουδαλική και μεταπρατική βάση, θα διαμορφωθούν κοινωνικά και οι ασχολούμενοι με τις καλλιέργειες αυτές πληθυσμοί.

Αντίθετα, τα παραγωγικά πλεονάσματα δεν θα δημιουργηθούν στα ορεινά κέντρα, παρά μόνο περιθωριακά μέσα από την αγροτική παραγωγή. Βέβαια, η εισαγωγή νέων καλλιεργειών θα προκαλέσει, και εδώ, το πολλαπλασιαστικό φαινόμενο· το καλαμπόκι, το βαμβάκι βοηθούν στο να αξιοποιηθεί καλύτερα η γη στο βουνό, όπου η ύδρευση, σύμφωνα με τα τεχνικά μέσα της εποχής, είναι πιο πρόσφορη· η κάποια ανάπτυξη όμως της αγροτικής παραγωγής, που επακολουθεί, δεν οδηγεί προς την εξαγωγή αλλά προς την εξασφάλιση μεγαλύτερης αυτάρκειας απέναντι στην πεδιάδα σε ό,τι αφορά τα εδώδιμα, στη σημαδιακή στροφή προς τη βιοτεχνία, προς τα υφαντικά ιδίως προϊόντα. Η νηματουργία βαμβακιού και μαλλιού, η μεταξουργία και η βαφική θα αποτελούν τους κυριώτερους πόλους της οικονομικής ανάπτυξης μέσα σ’ αυτόν τον ορεινό ελλαδικό χώρο.

Καινούργιοι όροι, αυτοί εξωγενείς, θα ωθήσουν την παραγωγή προς μια νέα, επιταχυνόμενη ανάπτυξη· η συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, που τερματίζει τον ρωσοτουρκικό πόλεμο, στα 1774, δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους χριστιανούς υπηκόους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να χρησιμοποιήσουν τη ρωσική προστασία, εξασφαλίζοντάς τους από το αυθαίρετο της διοίκησης, αλλά και εξομοιώνοντάς τους, από φορολογική άποψη, με τους Ευρωπαίους ανταγωνιστές, θέτοντάς τους ακόμα σε μια θέση πιο ευνοϊκή από αυτήν που κατέχουν οι μουσουλμάνοι και οι Εβραίοι συντοπίτες τους. Η διάνοιξη της Μαύρης Θάλασσας και της ρωσικής αγοράς στο ελληνικό εμπόριο, ο ηπειρωτικός αποκλεισμός και οι ναπολεόντειοι πόλεμοι, προσφέρουν καινούργιες δυνατότητες στην ελλαδική οικονομία· η οικονομική απογείωση αγκαλιάζει, από τα 1780-1790, τα εμπορευματικά κέντρα του βουνού, από τα 1790 το σύνολο του ελλαδικού χώρου. Η οικονομική δραστηριότητα θα συγκεντρωθεί σε τρεις τομείς· στα βιοτεχνικά κέντρα, στα ναυτικά νησιά, στις πλουσιώτερες σταφιδοπαραγωγικές πεδινές εκτάσεις.

Τα βιοτεχνικά κέντρα είναι, όπως είδαμε, δημιουργήματα της διαφοροποιημένης αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής του νεοεποικισμένου ορεινού χώρου· μοναδική εξαίρεση στον τομέα αυτόν, η περίπτωση της υφαντουργίας του θεσσαλικού Τυρνάβου(1)· η μεταξοβιοτεχνία γίνεται η κύρια παραγωγική απασχόληση στα Πηλιορίτικα χωριά και στην περιοχή της δυτικής Μάνης, ενώ στον βορεινό Κίσσαβο και στα χωριά του Κάτω Ολύμπου αναπτύσσεται η βαφική, η νηματουργία και η υφαντική· μια σειρά άλλα ορεινά κέντρα συγκεντρώνουν την κατεργασία του μαλλιού και των δερμάτων. Στα 1800 η βιοτεχνία απασχολεί ένα σύνολο 40.000-50.000 ατόμων και κινητοποιεί κεφάλαια το λιγώτερο 50.000.000 χρυσών φράγκων, με ένα ετήσιο κέρδος κυμαινόμενο από 12% ως 30%(2).

Τα νησιά είναι ο άλλος πόλος της νεοελληνικής αναγέννησης· άλλα στο χρώμα της ώχρας του ξερού τοπίου τους, και άλλα στο χρώμα της ελιάς, γεννούν ανάλογα με την υφή της γης τους και δική τους μορφή κοινωνίας. Τα πλουσιώτερα νησιά, αυτά της μικρασιατικής ακτής, βρίσκονται στην ελληνική ιστορία από τα πιο αρχαία χρόνια, όπως η Λέσβος της αιολικής ποίησης και του αθηναϊκού λαδιού, όπως η Σάμος, η Χίος, η Ρόδος· πλούσια όμως και άγονα, θα μοιραστούν την κατάπτωση που προκαλούν οι διαρπαγές και η πειρατεία στα υστερώτερα χρόνια· η Σάμος δεν κατοικείται παρά από λίγες εκατοντάδες βοσκούς στα χρόνια του Σουλεϊμάν, η Λέσβος και η Ρόδος, από 10.000 η καθεμιά τους πενόμενους αγρότες, και η Δήλος, κάποτε κέντρο ιερό ή μέγιστο σκλαβοπάζαρο της Μεσογείου, καταντά στα ίδια αυτά χρόνια και για αιώνες πολλούς βοσκοτόπι της γειτονικής Μυκόνου. Αν η Χίος διατήρησε, χάρη στα προνόμιά της και στην εύνοια της Γαλλίας, τη θέση της μέσα στο Αιγαίο και αν η βενετσιάνικη ως τα 1715 κατοχή στην Τήνο διατήρησε στο νησί έναν πληθυσμό πυκνό, 28.000 στα 1780, ωστόσο δεν είναι τα πλούσια αυτά ελαιοφόρα νησιά που βγαίνουν θριαμβευτικά στο προσκήνιο της νεοελληνικής ιστορίας, αλλά τα άλλα, τα ξεχασμένα και μικρά, που η λειτουργία τους προσομοιάζει με αυτήν των βουνών της ηπειρωτικής χώρας και που γίνονται, μετά τα 1700, καταφύγια, από την ανασφάλεια, το στερνό κύμα φεουδαλοποίησης των κάμπων, της αλλαγής στο επαχθέστερο της αγροτικής φορολογίας. Η Ύδρα, οι Σπέτσες, τα Ψαρά, αλλά και ο Πόρος, η Μύκονος, η Κάσσος, η Σύμη, η Σκιάθος, βράχια του Μυρτώου και του Αιγαίου ακατοίκητα, συγκεντρώνουν έναν πληθυσμό που φτάνει τις 15.000-20.000 ήδη την εποχή των Ορλωφικών· οι μετά τα 1774 ευνοϊκές συνθήκες θα αυξήσουν παραπέρα τον πληθυσμό τους, που θα φτάσει στα 1820 στις 20.000 για την Ύδρα, 8.000 για τις Σπέτσες, 6.000 για τα Ψαρά, κάπου 100.000 για όλα τα μη γεωργικά νησιά του Αρχιπελάγους(3). Το ειδικό βάρος του νησιωτικού αυτού χώρου δεν φαίνεται μόνο από τη δημιουργημένη μέσα σε 30 χρόνια κραταιή ναυτιλία του -πάνω από 300 καράβια άνω των 100 τόννων, συνολικού εκτοπίσματος 61.500 τόννων στα 1819-, αλλά από την εμπορική και τραπεζιτική λειτουργία, που ασκεί για το σύνολο του ελλαδικού χώρου η συσσώρευση του ναυτιλιακού κεφαλαίου στα κυριώτερα από αυτά, κάπου 50.000.000 χρ. φράγκα σε νομίσματα, ένα ανάλογο ποσό επενδυμένο σε καράβια(4).

Όσο και αν ο οικονομικός διχασμός του ελλαδικού χώρου γίνεται μέσα στα χρόνια της οικονομικής απογείωσης ολοένα και εντονώτερος, ωστόσο από τα τέλη του 18ου αιώνα θα εμφανιστούν και στη φεουδαλική οικονομία του κάμπου τα επακόλουθα των ευνοϊκώτερων όρων που η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή παραχώρησε.

Ο μεταπρατικός αγροτικός χώρος θα απλώνεται σε όλη τη δυτική πλευρά του Μωρηά, από την Κόρινθο ως την Καλαμάτα. [ ] Οι καλλιέργειες αρχίζουν βαθειά στα ενδότερα, στους πρόποδες των λόφων, όπου η ελιά, το αμπέλι και η συκιά δίνουν σταδιακά τη θέση τους στη σταφίδα· τα 5 ή 6 καράβια φόρτωμα, που μας πληροφορούν τα περιηγητικά κείμενα του 17ου αιώνα ότι αποτελούσαν την τότε παραγωγή, γίνονται εκατοντάδες, εκατό χρόνια πιο μετά· στα 1800 ένα προϊόν αξίας 4.000.000 φράγκων κατευθύνεται προς τα ευρωπαϊκά λιμάνια ή τα βρεττανικά νησιά(5).

Η αγορά τα χρόνια αυτά έχει απόλυτο κυρίαρχο τον χριστιανό μεγαλοκτηματία, έμπορο και φοροεισπράκτορα μαζί, σαράφη ακόμα και προύχοντα της κοινότητάς του(6). Στα 1820, μετριούνται σε εκατοντάδες αυτοί οι πλούσιοι έμποροι και κτηματίες στον δυτικό Μωρηά· μεταξύ τους μοιράζονται κεφάλαια αξίας πάνω από 20.000.000 χρ. φράγκα· η Πελοπόννησος συγκεντρώνει 97.118 άτομα στα 1687, 259.564 στα 1719 και η αύξηση συνεχίζεται και μετά τη λήξη της δεύτερης βενετικής κατοχής· στα πρόθυρα της εξέγερσης του ’21 ο πληθυσμός θα έχει υπερδιπλασιασθεί ακόμα στα 504.000 άτομα(7).

Η οικονομική διαφοροποίηση, προχωρώντας μετά τα 1770 με ολοένα και πιο γοργό ρυθμό, έχει οδηγήσει και εδώ σε μια κοινωνική ιεράρχηση. Στην Πελοπόννησο, η πρώτη φορολογική τάξη, μεγαλοκτηματίες και μεγαλέμποροι, καραβοκυραίοι, σαράφηδες και ανώτεροι κληρικοί, οι «αϊλάδες», όπως αποκαλούνται στην οθωμανική δημοσιονομία, αποτελούν τα 3%-5% του χριστιανικού πληθυσμού· η μεσαία τάξη, κτηματίες κυρίως των βορειοδυτικών περιοχών, οι «εσσατλάρ», αποτελούν τα 30%-35% του πληθυσμού, αλλά 50% περίπου οι μεγάλες μάζες, ενώ οι άποροι, οι «φουκαριλάρ» των κειμένων, άλλα 10%-15% του πληθυσμού, εξαιρούνται, σύμφωνα με το Σεριάτ, από φόρους. Στην Κεντρική Μακεδονία, αντίθετα, η ανώτερη τάξη αποτελεί τα 6%-9% του πληθυσμού, τα 70%-75% η μεσαία, τα 15%-19% η κατώτερη· η διαφοροποίηση εδώ είναι πιο προχωρημένη, αλλά και τα εισοδήματα σημαντικά ανώτερα· είναι χαρακτηριστικοί οι αριθμοί για την πόλη της Θεσσαλονίκης· μέσα στην ελληνική κοινότητα των 2.175 οικογενειών, που σε σημαντικό βαθμό διατηρούν μιαν αγροτική λειτουργία, οι σχέσεις είναι: 7% η ανώτερη, 60% η μεσαία, 30% περίπου η κατώτερη τάξη· ανάμεσα στις 3.671 οικογένειες τής αποκλειστικά με τη βιοτεχνία και το εμπόριο απασχολούμενης ισραηλιτικής κοινότητας, οι ίδιες σχέσεις είναι αντίστοιχα: 5%, 20% και 70% περίπου(8).

Η οικονομική απογείωση ολοκληρώνεται έτσι στις αρχές του 19ου αιώνα, πρόκειται όμως για μια απογείωση ανώμαλη, που όχι μόνο δεν πραγματοποιεί, αλλά εντείνει ακόμα περισσότερο τη διάσπαση της ενότητας της ελλαδικής αγοράς· με την Ελλάδα του ξερικού κάμπου, την εγκαταλελειμμένη στην ελονοσία και τον υποπληθυσμό της, θα συνυπάρχει τώρα η Ελλάδα των ορεινών βιοτεχνικών κέντρων, των ναυτικών νησιών, των μεταπρατικών κοιλάδων του Μωρηά· η Ελλάδα της σύνθετης ήδη και προηγούμενης στον καιρό της -σε ό,τι αφορά τις επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τουλάχιστο- βιοτεχνικής παραγωγής, θα έχει τώρα να υποστεί όλες τις συνέπειες της έλλειψης μιας δικής της ενδοχώρας, τις συνέπειες ίσως, να έλεγε κανείς, της τραγικής της «ύβρεως», που θα αποτελέσει ο εποικισμός και η πραγμάτωση, παρά τις τόσες αντιξοότητες, μιας οικονομικής ανάπτυξης στο βουνό. Η αδιαφιλονίκητη μετά το Βατερλώ κυριάρχηση της διεθνούς αγοράς από την βρεττανική βιομηχανία θα υπαγορέψει τώρα τους όρους ενός δύσκολου θανάτου· η ελληνική βιοτεχνία θα πεθάνει μέσα στην πιο σφριγηλή της εφηβεία, ανυπεράσπιστη από την πολιτική ηγεσία του τόπου, οπού θα κυριαρχήσει ο μεταπρατικός κόσμος.

Τα Αμπελάκια, όπου έχουν συσσωρευτεί κεφάλαια 30.000.000 χρ. φράγκων στα 1807, αποδυναμωμένα από την αυστριακή χρεωκοπία του 1811, που εξανεμίζει τα 2/3 των σε βιεννέζικες τράπεζες κατατεθειμένων διαθεσίμων τους, θα επιζήσουν επώδυνα ως τα μέσα του 19ου αιώνα· στα 1850 θα υπάρχουν ακόμα εκεί 300 περίπου παραγωγικές ομάδες υφαντικής και βαφής από τις 1.500 που υπήρχαν 20 χρόνια προτήτερα(9). Στον Τύρναβο της Θεσσαλίας, παρ’ όλες τις απανωτές κρίσεις ανάμεσα 1811 και 1818, παρ’ όλες τις δηώσεις των δύο πρώτων χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης, θα επιζούν στα 1830 κάπου 400 από τους 2.500 αργαλειούς του 1812(10). Η ελληνική βιοτεχνία πεθαίνει, αλλά πεθαίνει δύσκολα και αργά.

Η ακόμα πιο μεγάλη διαφοροποίηση της ελλαδικής αγοράς, που φέρνει η ανεξαρτησία των μεσημβρινών επαρχιών, η καλπάζουσα αποικιοποίηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα βόρεια, θα δώσουν το χαρακτηριστικό κτύπημα εκεί ανάμεσα 1830 και 1850. Η οικονομική απογείωση των τελευταίων χρόνων του 18ου αιώνα βοηθά στο να εμφανιστεί για μια ακόμα φορά ο Έλληνας στον πανάρχαιο ρόλο του· η ίδια η εντελέχεια της κοινωνίας του θα τον έχει σπρώξει μέσα στην ζέση της ενεργητικότητάς του προς τον ορεινό χώρο πρώτα, προς τον εξωτερικό χώρο έπειτα· η μοίρα του θα είναι για τα μεγάλα και όχι για τα μικρά της ιστορίας· ενώ το εσωτερικό της εθνικής αγοράς του θα βρεθεί να κατακλύζεται, να αλλοτριώνεται, στην οικονομία της ανεπτυγμένης Ευρώπης, αυτός θα συνεχίζει κοντοτιέρος της εμπορευματικής ανάπτυξης και του νεωτερικού πνεύματος στα βορειότερα Βαλκάνια, τον Εύξεινο και την Μικρασία, να διοργανώνει τις αστικές σχέσεις στον γύρω χώρο του, σπέρνοντας εκεί, όπου άλλα έθνη με το πλήρωμα του χρόνου θα δρέψουν…

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΙΚΙΑΣ

Τίποτα δεν χαρακτηρίζει περισσότερο αυτή τη διάχυτη υφή της ελληνικής δομής, από την ανάπτυξη που παίρνει μετά τον 17ο αιώνα η παροικιακή εξάπλωση του ελληνισμού σε όλον τον χώρο της οικονομικής του δράσης· το φαινόμενο δεν αποτελεί βέβαια παρά έξαρση μιας κατάστασης που ενυπάρχει στις ελλαδικές κοινωνίες από τον πρωταρχικό σχηματισμό τους, φθάνει όμως την φορά αυτή σε τέτοιο μέγεθος, που τείνει να γίνει ένα από τα κυριαρχικά στοιχεία του ελλαδικού συστήματος στα μεταξύ 1800 και 1900 χρόνια(11).

Η παροικία στην αρχή είναι το αποτέλεσμα μιας φυγής· άλλη μορφή στο ίδιο φαινόμενο που προκαλεί τον εποικισμό του ελλαδικού βουνού, πιο ολοκληρωμένη αυτή, καθώς διακόπτει, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ή και οριστικά, κάθε επαφή του πάροικου με τον γενέθλιό του τόπο· ωστόσο, με την παραπέρα ανάπτυξη των αστικών παραγωγικών σχέσεων, η λειτουργία της παροικίας θα αλλάξει· τα μέλη της γίνονται οι προσωπικοί φορείς της επαφής της ελληνικής αγοράς με τον εξωτερικό χώρο, αλλά και οι φορείς συνάμα προς τον εσωτερικό χώρο του νεωτερικού πνεύματος.

Ενδεικτικός είναι σχετικά ο τρόπος που σχηματίζεται, το παροικιακό πληθυσμιακό στρώμα σε μια τυπική, για την ανάπτυξη του φαινομένου στις ευρωπαϊκές χώρες, περίπτωση στην πόλη της Τεργέστης(12).

Η παροικία της Τεργέστης, όπως όλες οι ανάλογες της Δύσης, στην καινούργια αυτή περίοδο θα λειτουργήσει σαν πρακτορείο της ελλαδικής αγοράς· οι πάροικοι θα μείνουν περιθωριακά στοιχεία του εξελιγμένου ήδη τόπου εγκατάστασης· φροντίζουν για την τοποθέτηση των αγροτικών και βιοτεχνικών προϊόντων του τόπου τους στην ξένη αγορά, είναι και διάμεσοι συνάμα της εισαγωγής των ξένων προϊόντων στην χώρα τους. Η παροικία θα έχει 16 οικογένειες μέλη στα 1774, 27 στα 1782, πάνω από 200 στα πρόθυρα της Ελληνικής Επανάστασης.

Στα βορεινά Βαλκάνια, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και στο εσωτερικό της Μικρασίας -οι ακτές της, αυτή την εποχή, αποτελούν ακόμα εθνικό χώρο του Ελληνισμού- η παροικία αποκτά μια λειτουργία πρόσθετη· πρακτορεύει από τη μία πλευρά τις ανταλλαγές με τον ελλαδικό χώρο, αλλά από την άλλη πλευρά γίνεται και ο διοργανωτής της αγοράς μέσα στις ξένες και καθυστερημένες αυτές οικονομίες, που διανύουν το πατριαρχικό ή το πρώτο φεουδαλικό τους στάδιο.

Στα πριν την Επανάσταση χρόνια το παροικιακό είναι ακόμα ένα νέο φαινόμενο· οι παλαιότεροι παροικιακοί -προσφυγικής γένεσης- πληθυσμοί μόνο μετά τα 1750 θα αποκτήσουν μια κάπως άνετη οικονομική υπόσταση. [ ]

Από τα 1805 ήδη μπορούμε να διακρίνουμε διαφορετικές τάσεις στην διαμόρφωση της κοινωνικής συνείδησης των παροικιών, ανάλογα με το ειδικό βάρος που στο εσωτερικό της κάθε μιας έχει παίξει ο καθένας από τους παραπάνω παράγοντες. Οι Δυτικές παροικίες, ιδιαίτερα οι ιταλικές, γαλλικές και της Τεργέστης, ηγεμονεύονται ιδεολογικά από το Παρίσι, μέσα από τον κύκλο που δημιουργείται γύρω στον Κοραή· η επίδραση της γαλλικής πολιτικής και ιδεολογικής ζωής είναι στον κύκλο αυτό πιο άμεση, ίσως και πιο μηχανιστική και άκριτη· εδώ θα είναι το προπύργιο της φιλελεύθερης τάσης, όχι όμως πάντοτε και του αστικού ριζοσπαστισμού.

Στις Ανατολικές παροικίες, αντίθετα, ηγεμονεύει το Βουκουρέστι, αν και λιγώτερο αποκλειστικά απ’ ό,τι στον δυτικοευρωπαϊκό χώρο η γαλλική πρωτεύουσα. Εδώ υπάρχει μια κρατική παράδοση, δημιουργημένη στις καλύτερες στιγμές του Φαναριωτισμού, και η προέλευση των παροίκων από τα ορεινά βιοτεχνικά κέντρα θα δώσει μια πιο λαϊκιστική, εθνικιστική, πιο ριζοσπαστική κάποτε χροιά στην ιδεολογική τους στάση. Αλλά και εδώ η διαμόρφωση του παροικιακού πνεύματος δεν θα είναι ομοιόμορφη· τα Βαλκάνια, οι Μαυροθαλασσίτικες ακτές, η Ανατολή, ζούνε ακόμα τότε μες στην πληθώρα των εθνικών ομάδων ταυτόχρονα πολλές κοινωνικοϊστορικές εποχές. Το παρόν, το μέλλον, το παρελθόν, διαχέονται στον ίδιο τόπο· δεν έχεις παρά να μετακινηθείς από το ένα χωριό στο άλλο, στις πόλεις από τον ένα στον άλλο μαχαλά, για να βρεθείς από το ένα στάδιο της ιστορικής εξέλιξης σε ένα άλλο· στο καθένα το άτομο κρατά και άλλη πολιτιστική στάση. Η παροικία, κάτω από την αλληλοεπίδραση των γύρω της καταστάσεων, στα καθένα φορεί κι ένα διαφορετικό ηθικό και υλικό προσωπείο.

Μπορεί να μιλήσει κανείς για αλλαγή θεμελιακή στην δεύτερη και τρίτη γενιά του παροικιακού κόσμου· ανεξάρτητα από την τοπική προέλευση, η παροικία τείνει να καταστεί τώρα φορέας πάντοτε μεταπρατικής ιδεολογικής επίδρασης· από εδώ θα ξεκινήσουν στα χρόνια του Αγώνα χιλιάδες οι πάροικοι με τις πιο καλόβουλες προθέσεις, εδώ όμως θα πρέπει να αναζητηθεί και η μεγαλύτερη πηγή του κοσμοπολίτικου πνεύματος, η απαρχή της κατεστημένης μας λεβαντίνικης ιδεολογίας.

Ο Κοραής και ο κύκλος του, ο Ά. Γαζής και ο δικός του κύκλος της Βιέννης, οι Σμυρνιοί έμποροι -χιώτικης οι περισσότεροι ή καραμανλήδικης προέλευσης-, ο κύκλος της «Νέας Ημέρας» της Τεργέστης, οι Ψυχάρηδες, οι Αιγυπτιώτες βαμβακέμποροι -μια γενιά πιο μετά- θα είναι φορείς μιας τέτοιας πνοής.

Η ανάπτυξη στα νοτιώτερα της Ελλάδας ενός κράτους ανεξάρτητου δεν θα θέσει σε περιθωριακό επίπεδο την επίδραση της παροικίας. Οι μεγάλοι πάροικοι, όπως θα δούμε, θα είναι η ισχυρότερη οικονομική δύναμη μέσα στην αθηναϊκή κοινωνία του 19ου αιώνα, και στον πολιτικό κόσμο θα καταλάβουν καίριες θέσεις. Η ιδεολογική τους επίδραση, μέσα από τέτοια πόστα, θα μείνει πάντοτε δυνατή, στήριγμα της ντόπιας μεταπρατικής τάξης. Έτσι, οι παροικίες, ως ένα σημείο, θα γυρίσουν πίσω την οφειλή, ένα κομμάτι από την εθνική ενέργεια που είχαν απορροφήσει· η είσπραξη όμως θα γίνεται με τη μορφή ελεημοσύνης και δωρεάς· ο τόπος θα έχει για πάντα στερηθεί την εργασία και τα κεφάλαιά τους σαν στοιχεία μιας δικής του οργανικής ζωής, τη συμβολή τους σε μια εθνοτική, αυτόνομη προοπτική ανάπτυξης. Και στην δική τους ύπαρξη θα έρθει άλλωστε καιρός -στη Ρουμανία από τα 1904, στην Βουλγαρία από τα 1907, από τα 1908 ήδη στις έξω από τον εθνικό χώρο περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αργότερα στην Αίγυπτο-, που η άρνηση των παροικιακών πληθυσμών να μεταβληθούν από ξένα σώματα σε μειονότητες εθνικές της χώρας όπου έχουν ανθήσει, οδηγεί στην καταπίεσή τους και στην παρακμή. Θα είναι οδυνηρή η στιγμή που για μιαν ακόμα φορά ένα κομμάτι της εθνικής μας ζωής θα εκμηδενίζεται, οδηγημένο από την εντελέχεια της ελλαδικής δομής, δίχως δυνατότητες αντίστασης· θα είναι η ώρα της τραγικής Αλεξάνδρειας του Καβάφη.

* Από το ομώνυμο βιβλίο του συγγραφέα, Θεσσαλονίκη 1972.

Σημειώσεις

1. Βλ. Α. Βακαλόπουλου, έ.α., τόμ. Β΄1, σελ. 96.

2. Βλ. ιδίως Pouqueville, έ.α., τόμ. III, σελ. 167-170.
3. Βλ. Ι. Κοντογιάννη, Οι Έλληνες κατά τον Α΄ Ρωσσοτονρκικό πόλεμο, Αθήναι, 1952, σελ. 235-236, που αναφέρεται σε σχετική απογραφή του λοχαγού Α. Κρίνεν· επίσης Α. Μάμουκα, Στατιστική…, ΙΑ΄, σελ. 230, και J. Hasluck, De Population in the Aegean Islands and the turkish conquest, «Annual of the British School of Athens», τόμ. 17 (1910-1911), σελ. 156-181.
4. Α. Andreades, La marine marchande grecque, «Alcan», Paris, 1916, σελ. 36-37.
5. Pouqueville, έ.α., τόμ. Ill, σελ. 171.
6. Συχνή είναι η χρησιμοποίηση του κοινοτικού ταμείου, ή και του επισκοπικού, για τη διευκόλυνση και επέκταση των εμπορικών συναλλαγών. Ο Pouqueville αναφέρεται σχετικά στην Μητρόπολη Καστοριάς, στο ταμείο της οποίας κατέθεταν και μωαμεθανοί ακόμα γαιοκτήμονες ή πραματευτάδες, και τα κεφάλαια του οποίου αξιοποιούνται με τόκο 10%-12% μέσω των μεγαλεμπόρων, κάτω από την αλληλέγγυο ευθύνη της Μητρόπολης. Βλ. Pouqueville, έ.α., τόμ. III, σελ. 1-2.
7. Η Πελοπόννησος συγκεντρώνει τα χρόνια αυτά τα 25% του πληθυσμού του ελλαδικού χώρου, σε σύγκριση με 10% σήμερα. Για δημογραφικά την εποχή της απογείωσης βλ. Pouqueville, έ.α., τόμ. III, σελ. 192-195.
8. Βλ. Pouqueville, έ.α., τόμ. VI, σελ. 225-261, και Ι. Βασδραβέλλη, Οθωμανικά αρχεία Θεσσαλονίκης, τόμ. Ι, σελ. 526.
9. L. Heuzey, Excursion dans la Thessalie turque, Paris, «Belles Lettres», 1927, σελ. 23.
10. L. Heuzey, έ.α., σελ. 24.
11. Τη σπουδαιότητα της λειτουργίας του παροικιακού φαινόμενου μέσα στην νεοελληνική ιστορία επισημαίνουν οι περισσότεροι ιστοριογράφοι· βλ. ιδίως Π. Καρολίδη, Ιστορία του ΙΘ΄ αιώνος, τόμ. Β΄, σ. 109-110, Αθήνα, 1892, Κ. Ντίτριχ, Ο εν διασπορά Ελληνισμός, «Εμπορεία Αθηνών», τεύχ. 33, 1920, Γ. Κορδάτου, Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας, τόμ. Α΄, σ. 214, Αθήνα, 1957, και τη μονογραφία του Ν. Ψυρούκη, Το παροικιακό φαινόμενο, Αθήνα, 1965.
12. Βλ. Σ. Λάμπρου, Περί το συνοικισμού των γραικών εν Τεργέστη (παρουσίαση χειρόγραφης μελέτης του Χ. Φιλητά), «Δελτίον Εθνολογικής Αρχαιολογικής Εταιρείας», 1897, σελ. 370-376.

Η Κίνα προβάλλει τις ναυτικές φιλοδοξίες της

Le Monde Diplomatique

Στρατιωτικές αντιπαλότητες στην ΑσίαΟι μεγάλες γεωπολιτικές ισορροπίες αλλάζουν πάντοτε με αργούς ρυθμούς. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν στρατιωτικές δυνάμεις πολύ ανώτερες από εκείνες που διαθέτει ο υπόλοιπος κόσμος, ιδιαίτερα όσον αφορά το Ναυτικό. Όμως, ακόμα και σε αυτόν τον τομέα, οφείλουν στο εξής να λαμβάνουν υπόψη τους και άλλους «παίκτες», όπως· η Κίνα, η οποία έχει ενταχθεί στην κλειστή λέσχη των οκτώ κρατών με τον μεγαλύτερο πολεμικό στόλο στον κόσμο (1). Η αντίθεση με τη δεκαετία του ’50 είναι εξαιρετικά έντονη: εκείνη την εποχή, η Κίνα κατόρθωσε να αποκτήσει ένα μικρό στόλο που προοριζόταν για την άμυνα των παραλίων της μονάχα χάρη στη βοήθεια της Σοβιετικής Ένωσης! Μήπως η Κίνα, η οποία για πολλές χιλιετίες υπήρξε μια εσωστρεφής ηπειρωτική δύναμη μεταμορφώνεται σε θαλασσοκράτειρα παγκόσμιας εμβέλειας, όπως υποστηρίζουν οι αμερικανικές εκθέσεις;
Το 2006, στην Κίνα γνώρισε τεράστια επιτυχία η σειρά «Daguo Juequi» (2): επρόκειτο για μια σειρά ντοκιμαντέρ, παραγωγή της Κεντρικής Κινεζικής Τηλεόρασης (CCTV), με θέμα την άνοδο των μεγάλων δυνάμεων. Τα επεισόδιά της στηρίζονταν σε συζητήσεις με ιστορικούς και πολιτικούς ηγέτες (ανάμεσά τους και ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν). Η παραγωγή θεωρήθηκε αρκετά σοβαρή ώστε να μεταδοθεί -σε αγγλική βερσιόν- από το αμερικανικό τηλεοπτικό κανάλι History Channel.Παρουσίαζε τη δημιουργία, τα χρόνια της ευημερίας και την κατάρρευση αυτοκρατοριών όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ολλανδία, η Γαλλία, η Αγγλία, η Ιαπωνία, η Ρωσία και οι ΗΠΑ.

Τεράστιος ενθουσιασμός

Σύμφωνα με τον εμπνευστή της σειράς Κιαν Τσενγκ Νταν, καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Πεκίνου, ο τεράστιος ενθουσιασμός του κινεζικού κοινού γι’ αυτή τη σειρά (δώδεκα επεισόδια των πενήντα λεπτών) είναι κατανοητός: «Η Κίνα μας, ο κινεζικός λαός, η κινεζική “φυλή”, έχουν αναζωογονηθεί και κάνουν ξανά την εμφάνισή τους στη διεθνή σκηνή (3)».
Η σειρά «Daguo Juequi» προβάλλει σε μεγάλο βαθμό την έμφαση που έδωσαν στη θαλασσοκρατορία οι μεγάλες δυνάμεις, κατά τη διάρκεια της ανόδου τους προς την παγκόσμια ηγεμονία. Πράγματι, στα περισσότερα από τα «μοντέλα» που εξετάστηκαν, ανεξάρτητα από το μέγεθος της χώρας και του πληθυσμού της, συναντάμε το άνοιγμα προς το εξωτερικό, τον έλεγχο των σημαντικότερων θαλασσίων διαδρόμων αλλά και των σημείων που χρησίμευαν ως βάσεις για τον έλεγχο των ανοιχτών θαλασσών, καθώς και την τεχνολογική πρωτοπορία στη ναυπηγική τέχνη.
Αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά βρίσκονται στην καρδιά των νέων προτεραιοτήτων της κινεζικής κυβέρνησης και αποκρυσταλλώνονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο σχέδιο για την «Υψηλή Ναυτική Τεχνολογία» του 2000 και στην κατακόρυφη άνοδο της ισχύος του Ναυτικού του Απελευθερωτικού Λαϊκού Στρατού (ΝΑΛΣ).
Από αυτή την άποψη, η «Daguo Juequi» αποτελεί μια ρήξη με τον ιδεολογικοποιημένο ιστορικό λόγο που προωθούσε επί δεκαετίες το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ): πρόκειται για τον εξωστρεφή πραγματισμό μιας δύναμης που βρίσκεται σε τροχιά μεγάλης ανάπτυξης και επιθυμεί να αποφύγει την αλαζονική τύφλωση αλλά και την υστερική αίσθηση περικύκλωσης που βύθισε στην αδυναμία την Αυτοκρατορία του Μέσου (4) τον 19ο αιώνα. Απ’ ό,τι φαίνεται, οι επίσημες απόψεις που εκφράζει ο πρόεδρος Χου Ζιντάο συνοψίζονται στις λέξεις κλειδιά «ειρηνική» κι «αρμονική» επιρροή, δηλαδή στο άνοιγμα της Κίνας προς τον κόσμο και, κυρίως, στο άνοιγμα του υπόλοιπου κόσμου προς την Κίνα.

Η «soft power»

Το 2007, σε μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια ναυτικής διπλωματίας, τα κινεζικά πολεμικά πλοία πραγματοποίησαν επίσημες επισκέψεις σε γαλλικά, αυστραλιανά, ιαπωνικά, ρωσικά, σιγκαπουριανά, ισπανικά και αμερικανικά λιμάνια, ενώ συμμετείχαν και σε επιχειρήσεις για την πάταξη της πειρατείας.
Η φιλοδοξία για απόκτηση «soft power» οφείλει να εξεταστεί, τόσο με βάση τις συγκυρίες σε περιφερειακό επίπεδο, όσο και με τα δύο μεγαλύτερα διακυβεύματά της. Το πρώτο αφορά τις εδαφικές διεκδικήσεις απέναντι στην Ταϊβάν και, γενικότερα, στην περίμετρο των κινεζικών χωρικών υδάτων με βάση την οποία καθορίζεται και η έκταση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Επιπλέον, από την ικανοποίηση των διεκδικήσεων της Κίνας εξαρτάται η ελεύθερη πρόσβασή της στα ανοιχτά ύδατα του Ειρηνικού Ωκεανού και στους θαλάσσιους διαδρόμους της Νοτιοανατολικής Ασίας που εκτείνονται πέρα από τη χερσόνησο της Ινδοκίνας. Το δεύτερο διακύβευμα αφορά την προστασία των θαλάσσιων οδών μέσα από τις οποίες πραγματοποιείται ο ανεφοδιασμός σε ορυκτά καύσιμα της χώρας η οποία είναι σήμερα ο δεύτερος εισαγωγέας πετρελαίου σε ολόκληρο τον κόσμο.
Για την ώρα, καθοριστική σημασία έχει το πρώτο διακύβευμα. Το Πεκίνο έχει ήδη επιτύχει τον φιλικό διακανονισμό των διαφορών για τα χερσαία σύνορα, οι οποίες δημιουργούσαν τριβές με τις δεκατρείς γειτονικές χώρες (5).
Απομένουν μονάχα δύο διαφορές, οι οποίες δημιουργούν μια αντιπαράθεση μάλλον χαμηλής έντασης της Κίνας με το Μπουτάν και την Ινδία. Αντίθετα, σύμφωνα με τον Λοϊκ Φρουάρ της ομάδας στρατηγικών υποθέσεων του γαλλικού Υπουργείου Άμυνας, «τα 14.500 χλμ των θαλάσσιων συνόρων της Κίνας αποτελούν ισάριθμες ζώνες δυνητικών κρίσεων και τριβών. Οι διαφορές έχουν βαθύτατες ρίζες και παραμένουν άλυτες (6)». Συνολικά, το Πεκίνο διεκδικεί την πλήρη εθνική κυριαρχία σε τέσσερα εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσιας επιφάνειας.

Πρόβλημα η Ταϊβάν

Φυσικά, οι κινεζικές αρχές επιθυμούν να αποκαταστήσουν την κυριαρχία της Κίνας πάνω στην Ταϊβάν, «ακόμα και δια της βίας αν χρειαστεί», σύμφωνα με την επίσημη θέση του Πεκίνου, έστω κι αν η επιστροφή του κόμματος Κουόμιτανγκ και του ηγέτη του Μα Γινγκ Ζέου στην εξουσία στην Ταϊπέι έχει αναθερμάνει τις σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες (7). Η Κίνα σκοπεύει να χρησιμοποιήσει την αύξηση της ισχύος του ναυτικού της και τη –σχετική- μείωση της διαφοράς του τονάζ του κινεζικού στόλου απέναντι στο αμερικανικό πολεμικό ναυτικό, για να ασκήσει ψυχολογικές πιέσεις και να επηρεάσει την «αναπόφευκτη» εξέλιξη που θα οδηγήσει με ειρηνικό τρόπο την Ταιβάν στους κόλπους της μητέρας πατρίδας. Η λογική που υιοθετείται είναι ο συνδυασμός αποτροπής και έλξης : οι κινεζικοί πύραυλοι που είναι στραμμένοι προς το νησί –και η στάση των Αμερικανών- παρακινούν την Ταϊπέι να μην προχωρήσει στη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της, ενώ ταυτόχρονα η αυξανόμενη οικονομική αλληλεξάρτηση ανάμεσα στην ηπειρωτική Κίνα και στην Ταϊβάν προετοιμάζει τα πνεύματα για μια ενδεχόμενη ενσωμάτωση του νησιού στην Κίνα, με τρόπο παρόμοιο με εκείνον που εφαρμόστηκε στην περίπτωση του Χονγκ Κονγκ.

Όμως, η Ταϊβάν είναι ένα μονάχα από τα τετραγωνάκια αυτής της θαλάσσιας σκακιέρας. Έτσι, η Κίνα βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την Ιαπωνία εξαιτίας των Νήσων Ντιαόγιου (Σενκάκου στα ιαπωνικά) που γειτνιάζουν με τη νήσο Οκινάουα, η οποία φιλοξενεί μια αμερικανική βάση. Το Τόκιο διακηρύσσει ότι η ιαπωνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη εκτείνεται 450 χλμ δυτικά του Αρχιπελάγους, γεγονός το οποίο αμφισβητεί το Πεκίνο διεκδικώντας το σύνολο της υφαλοκρηπίδας, η οποία αποτελεί προέκταση του εδάφους του μέσα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Σε αυτή τη διένεξη, υπάρχει κι ένα παράπλευρο διακύβευμα το οποίο συνίσταται σε ένα κοίτασμα το οποίο ενδέχεται να περιέχει 200 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Η Κίνα διεκδικεί επίσης από την Ταϊβάν, το Βιετνάμ, τις Φιλιππίνες, τη Μαλαισία, το Μπρουνέι και την Ινδονησία τις Νήσους Σπράτλεϊ (Νάν Σα στα κινεζικά) και το αρχιπέλαγος Πράτας (Ντονγκ Σα). Επίσης, διαπληκτίζεται έντονα με το Βιετνάμ και την Ταϊβάν για το αρχιπέλαγος Πάρασελ (Ξι Σα).

Άλλες διεκδικήσεις

Εξάλλου, εκτός από τις νησιωτικές διεκδικήσεις, η Κίνα αμφισβητεί και ορισμένα θαλάσσια σύνορα με το Βιετνάμ και την Ιαπωνία. Επιπλέον, οι ποσοστώσεις των αλιευμάτων έχουν οδηγήσει τον νέο γίγαντα που αναδύθηκε στην Ασία σε αντιπαράθεση με τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία, το Βιετνάμ και τις Φιλιππίνες.

Έχουμε την τάση να ξεχνάμε ότι το Πεκίνο επεδείκνυε ανέκαθεν εξαιρετικά έντονα αντανακλαστικά σε όλα τα ζητήματα που αφορούσαν τη συγκεκριμένη γεωγραφική ζώνη. Ήδη από τη δεκαετία του ’50, το κινεζικό ναυτικό ανακατέλαβε δια της βίας σχεδόν όλες τις νησίδες που βρίσκονταν κοντά στα παράλια, εκδιώκοντας από αυτές τους εθνικιστές του Τσανγκ Κάι Σεκ. Το 1974, εκμεταλλεύτηκε την ήττα του Νότιου Βιετνάμ και κατέλαβε το αρχιπέλαγος Πάρασελ. Το 1988, κατέλαβε δια της βίας τον ύφαλο Φίερι Κρος (κοντά στο αρχιπέλαγος Σπράτλεϊ) τον οποίο κατείχαν οι Βιετναμέζοι. Έτσι, όλες οι χώρες της περιοχής, οι οποίες στο παρελθόν υπήρξαν υποτελείς της Αυτοκρατορίας του Μέσου, φοβούνται –δικαίως ή αδίκως- τις ναυτικές φιλοδοξίες που εκφράζει για άλλη μια φορά το Πεκίνο.

Πρόσβαση στην ανοιχτή θάλασσα

Βέβαια, σύμφωνα με τα σχέδια που εκπόνησε τη δεκαετία του ’80 ο Λίου Χούα Κινγκ (8), ο σημαντικότερος στόχος δεν είναι η ιδιοποίηση του πλούτου των πετρελαίων ή των αλιευμάτων της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, αλλά η πρόσβαση του κινεζικού στόλου στην ανοιχτή θάλασσα. Σε πρώτη φάση, το ζητούμενο είναι να επιβάλλει την αδιαμφισβήτητη παρουσία του στο δυτικό τμήμα μιας «πράσινης γραμμής» η οποία ξεκινάει από την Ιαπωνία και καταλήγει στη Μαλαισία, περνώντας από την Ταιβάν και τις Φιλιππίνες. Ο πρώτος ανταγωνιστής είναι το ιαπωνικό ναυτικό, το οποίο το Πεκίνο έχει αρχίσει να «δοκιμάζει» με συνεχείς παραβιάσεις που πραγματοποιούν τα κινεζικά υποβρύχια (στις οποίες περιλαμβάνεται και ένα επεισόδιο, τον Μάιο του 2004, στο οποίο ενεπλάκη ένα κινεζικό πυρηνικό υποβρύχιο).
Σε δεύτερη φάση, το Πεκίνο θα προσπαθήσει να διασπάσει την ασυνεχή «Γραμμή Μαζινό» για να περάσει από τα αβαθή ύδατα της Θάλασσας της Ανατολικής Κίνας και της Νότιας Κίνας στα «γαλανά νερά» μιας λεκάνης που εκτείνεται από την Ιαπωνία ως την Ινδονησία και περνάει από το Γκουάμ, την αμερικανική αεροναυτική βάση στην οποία στηρίζεται η αμερικανική παρουσία στον Δυτικό Ειρηνικό. Η Ταιβάν αποτελεί το κυριότερο εμπόδιο για τις κινεζικές δυνάμεις να περάσουν από την «πράσινη γραμμή» των περιοχών με τα αβαθή ύδατα στην «γαλανή γραμμή» των ωκεάνιων υδάτων στα οποία περιπολεί ο 7ος αμερικανικός στόλος. Τον Ιανουάριο του 2008, ο Κο Τσεν Χενγκ, Υφυπουργός Άμυνας της Ταιβάν, κατήγγειλε την έντονη δραστηριότητα του κινεζικού ναυτικού στην περιοχή του πορθμού Μπάσι που χωρίζει την Ταϊβάν από τις Φιλιππίνες.

Μόλις το εμπόδιο πάψει να υφίσταται, το κινεζικό ναυτικό θα διαθέτει μεγαλύτερη ελευθερία για να αφοσιωθεί στην υλοποίηση του δεύτερου διακυβεύματος : να καταστήσει περισσότερο ασφαλείς τους διαδρόμους της Νότιας Ασίας μέσα από τους οποίους πραγματοποιείται ο ανεφοδιασμός της χώρας σε πετρέλαιο. Ο πρώτος από τους διαδρόμους χρησιμοποιείται από πετρελαιοφόρα μικρότερα των 100.000 τόνων, που εκτελούν το δρομολόγιο από την Αφρική ή την Μέση Ανατολή ως την Νότια Κίνα μέσω του πορθμού της Μαλάκας. Τα δε γιγάντια πετρελαιοφόρα που έρχονται από αυτές τις δύο περιοχές, περνάνε από τους πορθμούς της Σοντ και του Γκάσπαρ (9). Ο τρίτος διάδρομος ξεκινάει από τη Λατινική Αμερική και περνάει μέσα από τα ύδατα των Φιλιππίνων. Ο τέταρτος, ο οποίος αποτελεί εναλλακτική λύση για τα πετρελαιοφόρα που έρχονται από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, ακολουθεί μια μακρά διαδρομή, περνώντας από τα στενά του Λομπόκ και του Μασακάρ της Ινδονησίας, από τις Φιλιππίνες και τον Δυτικό Ειρηνικό, για να καταλήξει στα κινεζικά λιμάνια.

Η Μαλάκα αποτελεί το κυριότερο πέρασμα, απ’ όπου περνάει το 80% των κινεζικών εισαγωγών πετρελαίου: σε περίπτωση σύγκρουσης, η εξάρτηση θα αποδειχθεί ανησυχητική. Έτσι, το Πεκίνο προσπαθεί να διαφοροποιήσει τις προσβάσεις του, αναπτύσσοντας για παράδειγμα το σιδηροδρομικό δίκτυο που συνδέει τις χώρες της Ένωσης των Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) (10), προωθώντας το σχέδιο του κινεζοβριρμανικού πετρελαιαγωγού Σιτβε – Κουν Μινγκ (11), ενισχύοντας την αύξηση της ικανότητας παραγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου των υπεράκτιων κοιτασμάτων της Βιρμανίας και της Ταϊλάνδης, ή ακόμα και με τη διάνοιξη διώρυγας στον ισθμό του Κρα, στο νότιο τμήμα της Ταϊλάνδης (μια περιοχή στην οποία δραστηριοποιείται εδώ και πολλά χρόνια ένα αυτονομιστικό κίνημα).

Ασφαλείς διάδρομοι

Όμως, τα νέα σχέδια –τα οποία δεν είναι εύκολο να υλοποιηθούν- θα περιορίσουν μονάχα εν μέρει την εξάρτηση της Κίνας από τους τέσσερις ενεργειακούς διαδρόμους. Καθώς η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΚ έχει την υποχρέωση να καταστήσει ασφαλείς τους διαδρόμους, τόσο όσον αφορά την πειρατεία η οποία βρίσκεται σε διαρκή έξαρση, όσο και απέναντι στις (πραγματικές ή υποτιθέμενες) βλέψεις των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας ή της Ινδίας, ενισχύει την πολιτική του «ναυτικού ανοιχτής θαλάσσης». Το Πεκίνο δημιουργεί αυτό που αποκαλεί «μαργαριταρένιο κολιέ», δηλαδή μια σειρά μόνιμων κινεζικών βάσεων στις ακτές του Ινδικού Ωκεανού και στις θαλάσσιες οδούς που οδηγούν στον πορθμό της Μαλάκα: στις νήσους Κόκος της Βιρμανίας, στο Τσίταγκονγκ του Μπαγκλαντές, στο Μοράο των Μαλδίβων και στο Γκβαντάρ του Πακιστάν, ενώ επιδιώκεται και η δημιουργία βάσεων στις ακτές της Αφρικής, η οποία ανοίγεται ολοένα περισσότερο στις κινεζικές επενδύσεις. Για την κατασκευή και τη συντήρηση των εγκαταστάσεων στις συμμαχικές χώρες διατίθενται αφειδώς κονδύλια και εργάτες.
Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις το Πεκίνο φτάνει στο σημείο να προσφέρει ακόμα και πολεμικά πλοία ώστε να έχουν τη δυνατότητα να προστατεύσουν τις υπεράκτιες εγκαταστάσεις άντλησης που βρίσκονται στις ζώνες εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων τους (12).
Εκτός από τις ΗΠΑ, που προβλέπουν ότι ο Ειρηνικός θα έχει κατά τη διάρκεια της επόμενης πεντηκονταετίας τεράστια στρατηγική σημασία, η Κίνα έχει στη συγκεκριμένη ζώνη άλλους δύο σημαντικούς ανταγωνιστές: την Ινδία και την Ιαπωνία. Μια έντονη δυσπιστία χωρίζει τους δύο δημογραφικούς γίγαντες: πράγματι, η Κίνα ήταν εκείνη που υποστήριζε για μεγάλο χρονικό διάστημα το Πακιστάν στο ζήτημα του Κασμίρ και συνεχίζει να προσφέρει στο Ισλαμαμπάντ τον κυριότερο στρατιωτικό εξοπλισμό του. Το Νέο Δελχί, το οποίο φιλοδοξεί να αποκτήσει στη διεθνή σκηνή το ίδιο ειδικό βάρος που διαθέτει το Πεκίνο (μια περιφερειακή δύναμη με παγκόσμιες βλέψεις), έχει αντίστοιχες ναυτικές φιλοδοξίες και διευρύνει τον στόλο του, του οποίου η στρατηγική αποστολή συνίσταται στο να μετατρέψει τον Ινδικό Ωκεανό σε «Ωκεανό των Ινδών». Συνεπώς, η κινεζική στρατηγική του «μαργαριταρένιου κολιέ» εκλαμβάνεται ως παρέμβαση στο ζωτικό της χώρο.

Ανταγωνισμός με Ινδία

Για να εδραιώσει την κυριαρχία της σε αυτό που θεωρεί ως το «mare nostrum» της, η Ινδία ναυπηγεί δύο αεροπλανοφόρα (το πρώτο θα μπορεί να αναλάβει επιχειρησιακή δράση το 2010), ενώ ένα τρίτο, το οποίο αγόρασε μεταχειρισμένο από τη Ρωσία, βρίσκεται υπό εκσυγχρονισμό. Ο στόλος των υποβρυχίων της διαθέτει γαλλική τεχνολογία (υποβρύχια τύπου Scorpène) η οποία είναι ανώτερη των κινεζικών. Όμως, από την άλλη πλευρά, η Κίνα και η Ινδία, οι οποίες βρίσκονται σε φάση αλληλοπαρατήρησης, αποφεύγουν επιμελώς οποιαδήποτε ένταση στις θάλασσες.

Μάλιστα, παρατηρείται πρόοδος στις σχέσεις ανάμεσα στις ναυτικές δυνάμεις των δύο χωρών: πράγματι, μετά τη σύναψη της συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας τον Απρίλιο του 2005, τα κοινά ναυτικά γυμνάσια διαδέχονται το ένα το άλλο.

Όσο για τις κινεζοϊαπωνικές σχέσεις, βρίσκονται σε μια φάση εξαιρετικής έντασης. Το ιαπωνικό ναυτικό, το οποίο είναι ισχυρό και πολύ πιο σύγχρονο από το κινεζικό, επιδίδεται εδώ και καιρό σε κοινά γυμνάσια με το αμερικανικό. Ωστόσο, η διαμάχη για τα Σενκάκου έδωσε την εικόνα μιας Ιαπωνίας που δεν μπορεί να κρύψει τον εκνευρισμό της καθώς δεν έχει ελευθερία κινήσεων εξαιτίας του ειρηνιστικού Σύνταγματός της, στο οποίο ασκείται κριτική από ένα διαρκώς διογκούμενο εθνικιστικό ρεύμα. Επιπλέον, η Ιαπωνία εμφανίζεται αναποφάσιστη απέναντι στη στάση που οφείλει να κρατήσει μπροστά στις προκλήσεις του Πεκίνου.

Εκτός από το Νέο Δελχί και το Τόκιο, η αύξηση της ναυτικής ισχύος της Κίνας ανησυχεί κι άλλες, μικρότερες χώρες, από την Μαλαισία και την Ινδονησία ως τη Σιγκαπούρη, οι οποίες ενισχύουν κι εκσυγχρονίζουν με ταχύτατο ρυθμό τους στόλους τους. Φοβούνται ότι, καθώς η Ουάσιγκτον έχει εμπλακεί στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, δεν θα μπορέσει να εμποδίσει την ανάδειξη της Κίνας σε κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή. Φοβούνται επίσης μήπως η προσωρινή χαλαρότητα κι επιείκεια που επιδεικνύουν οι Αμερικανοί εξελιχθεί σε μόνιμη κατάσταση.
«Υψηλή θαλάσσια τεχνολογία»

Συνειδητοποιώντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Αμερικανοί, τα κινεζικά ναυπηγεία εργάζονται αξιοποιώντας το μέγιστο του παραγωγικού δυναμικού τους, από την Κίτρινη Θάλασσα ως τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Παράλληλα με την οικονομική έκρηξη ενός έθνους του οποίου το 90% του εξωτερικού εμπορίου πραγματοποιείται μέσα από τις θαλάσσιες οδούς, πολλαπλασιάζονται και οι ναύσταθμοι, τα παραποτάμια λιμάνια, οι υδατοφράχτες, οι προστατευμένες βάσεις υποβρυχίων (στις οποίες περιλαμβάνεται και η νέα βάση της Σάνια, στη νήσο Χαϊνάν). Το 2006, οι βιομηχανίες που είχαν σχέση με την θάλασσα αντιπροσώπευαν το 10% του κινεζικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, ενώ επτά από τα σημαντικότερα λιμάνια σε ολόκληρο τον κόσμο είναι κινεζικά. Η προσπάθεια που καταβάλλεται αφορά τόσο το πολεμικό, όσο και το εμπορικό ναυτικό. Το σχέδιο «Υψηλή θαλάσσια τεχνολογία» συμπλήρωνε την ναυπηγική φρενίτιδα χρηματοδοτώντας παράλληλα προγράμματα που εδραίωναν την αυτονομία του στόλου: δορυφορικό σύστημα πλοήγησης, σύστημα Beidou, μέσα επιτήρησης των θαλασσών και ανάπτυξη των ναυπηγείων.

Όσον αφορά τη ναυπήγηση εμπορικών πλοίων, η Κίνα έγινε το 1995 η τρίτη μεγαλύτερη ναυπηγική δύναμη μετά την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, των οποίων απειλεί την κυριαρχία. Καθώς στηρίζεται σε δύο γιγάντιες επιχειρήσεις, την China State Shipbuilding Corporation (CSSC) και την China Shipbuilding Industry Corporation (CSIC), είναι πολύ πιθανό ότι μέχρι το 2020 θα έχει γίνει η πρώτη ναυπηγική δύναμη στον κόσμο. Κι αυτό κάθε άλλο παρά αδιάφορο είναι: στον εθνικό σχεδιασμό δεν γίνεται διάκριση ανάμεσα στη ναυπήγηση πολεμικών και εμπορικών πλοίων, η οποία εξάλλου πραγματοποιείται από τα ίδια ναυπηγεία.

Στον στρατιωτικό τομέα, στην πέμπτη Λευκή Βίβλο που συντάχθηκε το 2006 (13) συμπυκνώνεται η σημασία που έχει για το Πεκίνο οτιδήποτε αφορά τις θάλασσες. Μάλιστα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αφύπνηση ξεκίνησε τη δεκαετία του ’90. Οι προτεραιότητες μετατοπίζονται από τον Στρατό Ξηράς που κυριαρχούσε παραδοσιακά, προς το Ναυτικό και την Αεροπορία. Στην Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΚ, καθώς και στην ισχυρή κεντρική στρατιωτική επιτροπή η οποία αποτελεί παρακλάδι της, περιλαμβάνονται ολοένα περισσότεροι αξιωματικοί του Ναυτικού και της Αεροπορίας (14): το 2007, οι τελευταίοι αποτελούσαν το 25% της στρατιωτικής ελίτ, έναντι 14% το 1992.

Συμμετρικές αλλαγές

Αντίστοιχες αλλαγές παρατηρούνται σε όλα τα μείζονα συστήματα των ενόπλων δυνάμεων. Καθένας από τους τρεις στόλους (Ανατολικό Ναυαρχείο με έδρα τη Σαγκάη, Νότιο Ναυαρχείο στο Ζαν Ζιανγκ και Βόρειο στο Τσινγκ Τάο) διαθέτει τη δική του αεροναυτική πτέρυγα που περιλαμβάνει βομβαρδιστικά και καταδιωκτικά αεροσκάφη. Παραλαμβάνουν δε ολοένα πιο σύγχρονα όπλα, όπως τα αντιτορπιλικά αντιαεροπορικής προστασίας Luyang ή οι «αόρατες» φρεγάτες Ma’anshan κινεζικής κατασκευής, οι οποίες αντικαθιστούν τις φρεγάτες κλάσης Jiangwei που ναυπηγήθηκαν τη δεκαετία του 1990. Ενώ στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ο κινεζικός στόλος διέθετε περισσότερες από πεντακόσιες ακταιωρούς, ο αριθμός τους σήμερα έχει μειωθεί στο ήμισυ. Αντίθετα, έχει αυξηθεί η ισχύς του στόλου ανοιχτής θαλάσσης, ο οποίος αριθμεί σήμερα εξήντα μονάδες (15).

Όσον αφορά τον τομέα των αμφίβιων επιχειρήσεων, έχει καταβληθεί κι εδώ σημαντική προσπάθεια: έχουν ναυπηγηθεί εκατό περίπου σκάφη με τα οποία θα μπορούσαν να υλοποιηθούν οι βλέψεις της Κίνας στις νήσους Σπράτλεϊ ή στην Ταιβάν. Επίσης, έχουν παραγγελθεί ναρκαλιευτικά, πυραυλάκατοι και νέα πετρελαιοφόρα για τον ανεφοδιασμό του στόλου σε καύσιμα. Συχνά, στη ναυπηγική προσπάθεια συμμετέχουν και ξένες χώρες: η Κίνα προμηθεύεται αυστραλιανά καταμαράν υψηλών ταχυτήτων τύπου WPC, ρωσικά αντιτορπιλικά Sovremenny και υποβρύχια Kilo, ιταλικά και γαλλικά οπλικά συστήματα μάχης και ολλανδικά πυροβόλα ειδικά σχεδιασμένα για πολεμικά πλοία (16).

Η Κίνα εισάγει, αντιγράφει, προσαρμόζει στις ανάγκες της και –προς μεγάλη έκπληξη των προμηθευτών της- συχνά βελτιώνει ό,τι την ενδιαφέρει περισσότερο. Ωστόσο, σε ορισμένους τομείς όπως ο ηλεκτρονικός πόλεμος, οι κινητήρες, και τα συστήματα μάχης των πλοίων, εξακολουθεί να εξαρτάται από τους ξένους προμηθευτές της και ιδιαίτερα από τη Ρωσία.

Όσον αφορά τα υποβρύχια, κατέχουν σημαντική θέση στον σχεδιασμό του Πεκίνου για τις θάλασσες. Καθώς η Κίνα δεν διαθέτει κανένα αεροπλανοφόρο, παρά τις επίμονες φήμες για την είσοδο στην ενεργό υπηρεσία του Varyag, το οποίο αγοράστηκε από τη Ρωσία (και εξακολουθεί να βρίσκεται ελλιμενισμένο και υπό εκσυγχρονισμό), μονάχα τα σύγχρονα υποβρύχια θα μπορούσαν ενδεχομένως να λειτουργήσουν ως κάποια δύναμη αποτροπής απέναντι στον 7ο αμερικανικό στόλο, ο οποίος από τις βάσεις του στο Γκουάμ, στην Ιαπωνία και στη Νότια Κορέα εξακολουθεί να αποτελεί την κυριότερη εγγύηση για την αυτονομία της Ταϊβάν. Ο κινεζικός στόλος θα μπορούσε να στηριχθεί στα πέντε επιθετικά πυρηνικά υποβρύχιά του, καθώς και σε ένα πυρηνικό υποβρύχιο το οποίο μπορεί να εκτοξεύσει βαλλιστικούς πυραύλους (σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, μπορεί να φέρει δώδεκα ως δεκαέξι πυρηνικούς βαλλιστικούς πυραύλους με βεληνεκές έως 3.500 Km). Επιπλέον, εκτός από τα παραπάνω υποβρύχια που κινούνται με πυρηνική ενέργεια, διαθέτει τριάντα περίπου ντηζελονίνητα-ηλεκτροκίνητα υποβρύχια, ενώ βρίσκονται υπό ναυπήγηση περισσότερα από είκοσι νέα υποβρύχια.
Προς κινεζική υπεροπλία

Αυτό το οπλοστάσιο ανησυχεί τον 7ο στόλο, η ηγεσία του οποίου πολιορκεί το Κογκρέσο και τον Λευκό Οίκο προειδοποιώντας ότι, από το 2020, ο στόλος των κινεζικών υποβρυχίων θα ξεπερνάει τον αριθμό των αμερικανικών «μαύρων πλοίων» στον Ειρηνικό. Πρόσφατα, ορισμένοι πολιτικοί με σημαντική επιρροή όπως ο Ντάνκαν Χάντερ (17) ευαισθητοποιήθηκαν για το ζήτημα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, κατά τη διάρκεια του 2007, τα κινεζικά πυρηνικά επιθετικά υποβρύχια πραγματοποίησαν περισσότερες περιπολίες απ’ όσες κατά τη διάρκεια ολόκληρης της προηγούμενης πενταετίας. Η ίδια ανησυχία διαφαίνεται και στην ετήσια έκθεση του Πενταγώνου για την κινεζική στρατιωτική ισχύ (18). Βέβαια, πιθανότατα οι ανησυχίες δεν ευσταθούν ιδιαίτερα: κανένας δεν γνωρίζει με ακρίβεια τις –πιθανότατα χαμηλές- επιδόσεις των καλύτερων από τα κινεζικά υποβρύχια. Επιπλέον, ο αμερικανικός στόλος διαθέτει πενήντα τρία σύγχρονα επιθετικά πυρηνικά υποβρύχια (δηλαδή διπλάσιο αριθμό απ’ όσα διαθέτουν τα Πολεμικά Ναυτικά των υπόλοιπων χωρών της υφηλίου), δώδεκα από τα δεκαπέντε αεροπλανοφόρα που υπάρχουν παγκοσμίως, καθώς κι έναν ασύγκριτο αεροπορικό ανθυποβρυχιακό στόλο. Εξάλλου, το τελευταίο τεύχος της αμερικανικής Quadrennial Defense Review (19), η οποία κρατάει ουδέτερη στάση απέναντι στο ζήτημα, κάνει λόγο περισσότερο για συνεργασία και λιγότερο για αντιπαράθεση.

Όσον αφορά την κατάσταση που επικρατεί στις θάλασσες της Νότιας Ασίας, δεν μπορεί να παρομοιαστεί με ξεκάθαρο ανταγωνισμό των εξοπλισμών. Πρόκειται για μια αντίθεση με εξαιρετικά μεταβλητή γεωμετρία ανάμεσα σε δύο πλευρές : στη τετράδα των στόλων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ινδίας, της Αυστραλίας και της Ιαπωνίας, και στ0 δίδυμο των στόλων της Κίνας και του Πακιστάν.

Απ’ ότι φαίνεται, οι ναυτικές φιλοδοξίες της Κίνας οφείλονται σε ένα αίσθημα στέρησης που δημιουργείται από την ανάμνηση του πώς μια υπερήφανη μεγάλη δύναμη αμέλησε πριν τετρακόσια χρόνια να κάνει το βήμα που θα της είχε επιτρέψει να κυριαρχήσει σε ολόκληρη την υφήλιο, την εποχή που εκδηλώθηκε για πρώτη φορά η παγκοσμιοποίηση, την οποία τελικά σφετερίστηκαν οι «βάρβαροι» Δυτικοί. Εκείνη την εποχή, οι Κινέζοι ήταν πρωτοπόροι στην πλοήγηση με βάση τους αστρονομικούς υπολογισμούς και την χρήση της πυξίδας, ενώ είχαν «εφεύρει» την άγκυρα, την εκτύπωση των ναυτικών χαρτών, το βαρούλκο για τις άγκυρες του πλοίου και την κινητή τρόπιδα, ενώ λέγεται ότι είχαν αρχίσει να ναυπηγούν γιγάντια πλοία που διέθεταν πολλά κατάρτια με ένα νέο τύπο αρματωσιάς που τους επέτρεπε να περιστρέφονται (20). Οι ζόνκες τους (τα παραδοσιακά κινεζικά πλοία με την χαρακτηριστική μορφή) διέθεταν στεγανά διαμερίσματα και τιμόνι που στηριζόταν σε ποδόστημα. Όλες αυτές τις καινοτομίες τις τελειοποίησαν οι Δυτικοί και τις χρησιμοποίησαν για… να ταπεινώσουν την Αυτοκρατορία του Μέσου.
Λάθη του παρελθόντος

Στα τέλη της δυναστείας Μινγκ, η Κίνα αδιαφόρησε για την ανοιχτή θάλασσα και ξέχασε τα κατορθώματα των θαλασσοπόρων του 15ου αιώνα. Η πλέον εμβληματική μορφή υπήρξε ο ευνούχος ναύαρχος Ζενγκ Χε, ο οποίος οδήγησε το στόλο του αυτοκράτορα -ο οποίος διέθετε περισσότερα από τριακόσια πλοία- στην εξερεύνηση των ωκεανών του κόσμου (21). Μάλιστα, η χώρα έφθασε στο σημείο να θεσπίσει την ποινή του θανάτου για όσους κατασκεύαζαν πλοία ανοιχτής θαλάσσης. Σήμερα, αναγνωρίζεται ανοιχτά ότι αυτή η τακτική υπήρξε μεγάλο σφάλμα και καταβάλλεται προσπάθεια για την αξιοποίηση αυτής της κληρονομιάς.

Άραγε, τι θα φέρει το μέλλον σε αυτά τα ταραγμένα νερά της Νοτιοανατολικής Ασίας; Ήδη έχουν πολλαπλασιαστεί οι αμερικανικές πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην εδραίωση των ανταλλαγών και τη συνεργασία ανάμεσα στις ναυτικές δυνάμεις των χωρών της Ασίας (του ινδικού και του ιαπωνικού Ναυτικού), αλλά και του κινεζικού: χωρίς αμφιβολία, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούν να ελέγξουν –όσο αυτό είναι δυνατόν- την ενίσχυση του τελευταίου, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί με ταχύτατους ρυθμούς.
Αμερικανικοί ελιγμοί

Ο πιο πρόσφατος ελιγμός των Ηνωμένων Πολιτειών, η Global Maritime Partnership Initiative, η οποία προτάθηκε από το αμερικανικό ναυτικό το 2007, αποσκοπεί σε μια παγκόσμια ναυτική συμμαχία : η πρόταση απευθύνεται σε κάθε «σύμμαχο» (μεταξύ των οποίων και η Κίνα) ο οποίος καλείται να συμμετάσχει σε ένα «στόλο χιλίων σκαφών» (thousand ship fleet) με αποστολή την αντιμετώπιση της πειρατείας. Σύμφωνα με τον Γιανγκ Γι, διευθυντή του Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών του Πανεπιστημίου Άμυνας του κινεζικού στρατού, δεν είναι βέβαιο ότι η Κίνα θα δεχθεί παρόμοιες προτάσεις, τουλάχιστον όσο δεν θα έχει εντοπίσει τις υστερόβουλες σκέψεις που κρύβονται πίσω από αυτές, τα κίνητρά τους και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες που θα μπορούσαν να έχουν γι’ αυτήν (22).

Φαίνεται δε μάλλον αποφασισμένη να μην αφήσει κανέναν παρελκυστικό ελιγμό να της κλέψει τη δεύτερη ιστορική ευκαιρία της να αναδυθεί ως παγκόσμια ναυτική δύναμη. Απ’ ό,τι φαίνεται, ο «κίτρινος κίνδυνος» ανήκει στη σφαίρα του φανταστικού. Όμως, από την άλλη πλευρά, η Κίνα, η οποία δεν έχει ξεχάσει ούτε τους Πολέμους του Οπίου, ούτε τη λεηλασία του θερινού ανακτόρου του αυτοκράτορα (23), δεν σκοπεύει να επιτρέψει σε κανέναν να την απειλήσει ή να την εξαναγκάσει με τη βία σε ενέργειες που δεν επιθυμεί. Γι’ αυτό το λόγο, λαμβάνει ορισμένες «προφυλάξεις». Αν και απέχει πολύ από την υπεροπλία απέναντι στον πανίσχυρο αμερικανικό στόλο, η ιστορία χρησιμεύει ως πυξίδα και ως προειδοποίηση για το κινεζικό ναυτικό. Έτσι, ακόμα και το παραμικρό επίτευγμά του λαμβάνει συμβολικές διαστάσεις. Το 1989, το πρώτο σκάφος του κινεζικού ναυτικού που επισκέφθηκε επίσημα τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ένα εκπαιδευτικό πλοίο. Εκείνη την εποχή, κανένας δεν σκέφθηκε να σχολιάσει το όνομά του: Ζενγκ Χε.

Υποσημειώσεις

1. ΗΠΑ (2.900.000 τόνοι), Ρωσία (1.100.000), Κίνα (850.000), Ηνωμένο Βασίλειο (470.000), Ιαπωνία (432.000), Γαλλία (307.000), Ινδία (240.000) και Ιταλία (143.000) 2. Ιστοσελίδα της σειράς http://finance.cctv/special/C16860/01/index.shtml 3. Joseph Kahn, «China, shy giant, shows signs of shedding its false modesty», «The New York Times», 9 Δεκεμβρίου 2006. 4. (ΣτΜ) Οι Κινέζοι θεωρούσαν ότι η αυτοκρατορία τους αποτελεί το κέντρο του κόσμου και την αποκαλούσαν «Αυτοκρατορία του Μέσου». 5. Αφγανιστάν, Βιρμανία, Μπουτάν, Βόρεια Κορέα, Καζακστάν, Κιργιζιστάν, Λάος, Μογγολία, Νεπάλ, Πακιστάν, Ρωσία, Τατζικιστάν, Βιετνάμ. 6. «La Revue de défense et de sécurité collective», Παρίσι, Μάιος 2007, σε. 31. 7. (ΣτΜ) Καθώς οι πραγματικά ελεύθερες εκλογές αποτελούν πολύ πρόσφατη κατάκτηση για την Ταιβάν, μονάχα το 2000 έγινε δυνατόν να σπάσει το μονοπώλιο της εξουσίας που κατείχε από το 1949 το αυταρχικό κόμμα Κουόμιτανγκ και να ανέλθουν στην εξουσία οι οπαδοί της ανακήρυξης της ανεξαρτησίας του νησιού. Αντίθετα, το Κουόμιτανγκ, το εθνικιστικό κόμμα του Τσανγκ Κάι Σεκ το οποίο ηττήθηκε στον κινεζικό εμφύλιο από τους κομμουνιστές του Μάο και του οποίου τα υπολείμματα κατέφυγαν στη Φορμόζα (μελλοντική Ταϊβάν), σκόπευε να χρησιμοποιήσει το νησί ως εφαλτήριο για την ανακατάληψη της ηπειρωτικής Κίνας και πάντα θεωρούσε την Ταϊβάν αναπόσπαστο κομμάτι της Κίνας, της οποίας ωστόσο απεχθανόταν το κομμουνιστικό καθεστώς. 8. Βλέπε Alexandre Sheldon-Duplaix, «La marine de l’Armée populaire de libération de 1949 à nos jours», στην «Revue historique des armées», n° 230, Παρίσι, 2003. Ο Λίου υπήρξε επίσης ο πρώτος επικεφαλής του κινεζικού ναυτικού που επισκέφθηκε επίσημα τις Ηνωμένες Πολιτείες, το 1985. 9. Ο πορθμός της Σοντ χωρίζει τη νήσο Ιάβα από την Σουμάτρα.. Ο πορθμός Γκάσπαρ χωρίζει τις νήσους Μπάνγκα και Μπέλιτουνγκ στην Ινδονησία. 10. Βλέπε Xavier Monthéard, «Οταν το τρένο θα σφυρίξει στο Λάος» «Le Monde diplomatique» -«ΚΕ», 31-8-2008. 11. Η Σίτβε βρίσκεται στη δυτική ακτή της Βιρμανίας, ενώ το Κουν Μινγκ είναι ποτάμιο λιμάνι του Γιουνάν, στη Νότια Κίνα 12. Τον Οκτώβριο του 2007, η Κίνα προσέφερε εννέα ακταιωρούς στην Καμπότζη για να προστατεύσει τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της στον Κόλπο της Ταϊλάνδης. Βλέπε «Defense News», διεθνής έκδοση, Σπρίνγκφιλντ (Βιρτζίνια), 18 Φεβρουαρίου 2008, σελ. 1. 13. Η πρώτη κινεζική Λευκή Βίβλος εκδόθηκε το 1998. 14. Βλέπε Li Cheng και Scott W. Harold, «China’s new military elite», «China Security,» τόμος 3, τεύχος 4, Ουάσιγκτον, φθινόπωρο 2007, σελ. 72. 15. Ένα πολεμικό σκάφος θεωρείται «ανοικτής θαλάσσης» όταν ξεπερνάει τους 2.000 τόνους. 16. Βλέπε Bernard Dreyer, «La montée en puissance maritime de la Chine», «Défense», Παρίσι, Δεκέμβριος 2005. 17. Ρεπουμπλικάνος εκπρόσωπος της Καλιφόρνιας στο Κογκρέσο, ο οποίος συνήθως υπερασπίζεται τις δαπάνες του προϋπολογισμού που διατίθενται για την αμερικανική πολεμική βιομηχανία. 18. Βλέπε http://www.defenselink.mil/pubs/pdfs/070523-China-Military-Power-final.pdf Πολλοί Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αναλυτές καταγγέλλουν την κινδυνολογία και τις ανακρίβειες αυτής της έκθεσης, χωρίς ωστόσο να αρνούνται το γεγονός ότι η Κίνα έχει κάνει προόδους. 19. Η «Quadrennial Defense Revue» (QDR) επικαιροποιείται κι ενημερώνεται κάθε τέσσερα χρόνια από το Αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας και παρουσιάζει την αμυντική στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών σε ορίζοντα εικοσαετίας. 20. Βλέπε UCLA center for Chinese Studies, http://www.international.ucla.edu/china 21. Ως ναύαρχος, ο Ζενγκ Χε πραγματοποίησε την περίοδο 1405-1433 επτά ταξίδια στους ωκεανούς. 22. China Security, ο.π. 23. Πρόκειται για τους πολέμους που πραγματοποιήθηκαν για την επιβολή της εισαγωγής του οπίου στην Κίνα, αρχικά μονάχα από τους Άγγλους (1839-1842) και στη συνέχεια από την γαλλοβρετανική συμμαχία (1858-1860). Τον Οκτώβριο του 1860, τα στρατεύματά της λεηλάτησαν το Θερινό Ανάκτορο του Αυτοκράτορα. Βλέπε την επιστολή του Βίκτορα Ουγκό στον λοχαγό Μπάτλερ («Lettre au capitaine Butler»), η οποία αναδημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2004 από την «Le Monde diplomatique».

Αναρτήθηκε από Geopolitics-Gr.blogspot

Η Κίνα προβάλλει τις ναυτικές φιλοδοξίες της

Του Olivier Zajec Υπεύθυνου μελετών της Compagnie Européenne d’Intelligence Stratégique (Παρίσι).

Το ΑΕΠ και η εμμονή με τη στατιστική

Toυ Τζόζεφ Στίγκλιτζ*

Την ώρα που πασχίζουμε να φέρουμε την παγκόσμια οικονομία στο δρόμο της ανάκαμψης και ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουμε την παγκόσμια κλιματική κρίση, ανακύπτει ένα βασανιστικό ερώτημα: άραγε τα στατιστικά στοιχεία δίνουν τις σωστές «ενδείξεις» για το τι θα πρέπει να κάνουμε; Στο σημερινό κόσμο που επικεντρώνεται στις αποδόσεις, οι δείκτες μετρήσεων αποκτούν ολοένα μεγαλύτερη βαρύτητα: οι μετρήσεις καθορίζουν τις πράξεις μας.

Εάν τα αποτελέσματα των μετρήσεων είναι απογοητευτικά, αυτό που πασχίζουμε να κάνουμε (π.χ. να αυξήσουμε το ΑΕΠ) στην πραγματικότητα συμβάλλει στην επιδείνωση του βιοτικού μας επιπέδου. Συχνά, επίσης, ερχόμαστε αντιμέτωποι με ψευτοδιλήμματα, όπως η αντιστρόφως ανάλογη σχέση παραγωγής-προστασίας του περιβάλλοντος, η οποία δεν υφίσταται. Αντιθέτως, η σωστότερη μέτρηση των οικονομικών επιδόσεων μπορεί να αποδείξει ότι τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος έχουν θετική επίδραση στην οικονομία.

Πριν από 18 μήνες, ο Γάλλος πρόεδρος Νικόλας Σαρκοζί, ίδρυσε τη διεθνή Επιτροπή για την Μέτρηση των Οικονομικών Επιδόσεων και της Κοινωνικής Προόδου, μετά από την απογοήτευση –του ιδίου και πολλών άλλων– για την τρέχουσα ποιότητα των στατιστικών στοιχείων που αφορούν στην οικονομία και την κοινωνία. Στις 14 Σεπτεμβρίου θα δοθεί στη δημοσιότητα η πρώτη πολυαναμενόμενη έκθεση της Επιτροπής.

Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν το ΑΕΠ είναι κατάλληλος δείκτης μέτρησης του βιοτικού επιπέδου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα στατιστικά στοιχεία του ΑΕΠ υποδηλώνουν ότι η οικονομία τα πηγαίνει πολύ καλύτερα απ’ ότι πιστεύουν οι ίδιοι οι πολίτες. Επιπλέον, η επικέντρωση στο ΑΕΠ δημιουργεί προστριβές: οι πολιτικοί ηγέτες έχουν μάθει να μεγιστοποιούν τη σημασία του, ενώ οι πολίτες ζητούν να δίνεται προτεραιότητα και στην ενίσχυση της ασφάλειας, στη μείωση της ρύπανσης των θαλασσών και του αέρα, καθώς και της ηχορύπανσης κ.ο.κ. –τα οποία ενδεχομένως λειτουργούν ως τροχοπέδη για την αύξηση του ΑΕΠ. Το γεγονός ότι το ΑΕΠ δεν είναι ο κατάλληλος δείκτης για τη μέτρηση του βιοτικού επιπέδου – ούτε καν της οικονομικής δραστηριότητας– έχει γίνει αντιληπτό εδώ και πολύ καιρό. Τα προβλήματα κάνουν εντονότερα οι οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές, παρότι η βελτίωση των οικονομικών και στατιστικών τεχνικών μας παρέχουν δυνατότητες αναβάθμισης των υφιστάμενων μετρικών συστημάτων.

Για παράδειγμα, ενώ το ΑΕΠ υποτίθεται ότι μετρά την αξία της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών, για έναν βασικό τομέα της οικονομίας –το κράτος– δεν υπάρχει τυπικός τρόπος μέτρησης, με αποτέλεσμα η παραγωγή να υπολογίζεται συνήθως με βάση τις δαπάνες. Εάν οι δημόσιες δαπάνες αυξάνονται –έστω και αναποτελεσματικά– θεωρείται ότι έχει αυξηθεί και η παραγωγή. Τα τελευταία 60 χρόνια, το μερίδιο των δημόσιων αγαθών στο ΑΕΠ έχει σημειώσει σημαντική αύξηση από 21,4% σε 38,6% στις Ηνωμένες Πολιτείες, από 27,6% σε 52,7% στη Γαλλία, από 34,2% σε 47,6% στη Βρετανία και από 30,4% σε 44,0% στη Γερμανία. Αυτό, λοιπόν, που κάποτε θεωρούνταν αμελητέο, πλέον αποτελεί σημαντικό πρόβλημα.

Ομοίως, οι ποιοτικές βελτιώσεις–καλύτερα αυτοκίνητα αντί για περισσότερα αυτοκίνητα– είναι αυτές που ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την αύξηση του ΑΕΠ σήμερα. Η αξιολόγηση των αναβαθμίσεων σε όρους ποιότητας, όμως, είναι δύσκολη υπόθεση.

Προβλήματα ανάλογα με αυτά που προκύπτουν στις διαχρονικές συγκρίσεις παρουσιάζονται και στις συγκρίσεις μεταξύ των χωρών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν στην υγεία περισσότερα χρήματα από οποιαδήποτε άλλη χώρα (τόσο σε κατά κεφαλήν επίπεδο, όσο και ως ποσοστό επί του εισοδήματος) χωρίς, ωστόσο, ικανοποιητικά αποτελέσματα. Ένα μέρος της διαφοράς στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ ΗΠΑ και ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών ενδέχεται να οφείλεται σε διαφορές των μεθόδων μέτρησης.

Μια αξιοσημείωτη μεταβολή στις περισσότερες κοινωνίες σήμερα είναι η ενίσχυση των ανισοτήτων, το άνοιγμα δηλαδή της ψαλίδας μεταξύ του μέσου εισοδήματος (μέσος όρος) και του διάμεσου εισοδήματος (του εισοδήματος του «μέσου ανθρώπου», το οποίο τέμνει στη μέση την κλίμακα των εισοδημάτων). Εάν οι απολαβές ελάχιστων τραπεζιτών αυξηθούν θεαματικά, το μέσο εισόδημα αυξάνεται, αλλά τα διάμεσα εισοδήματα των περισσοτέρων μειώνονται. Αυτό σημαίνει ότι τα στατιστικά στοιχεία του κατά κεφαλήν ΑΕΠ δεν αντανακλούν την πραγματική οικονομική κατάσταση των περισσότερων πολιτών. Για την αποτίμηση αγαθών και υπηρεσιών χρησιμοποιούμε τις αγοραίες τιμές. Σήμερα όμως, ακόμη και εκείνοι που εμπιστεύονται τυφλά τις αγορές, αμφιβάλλουν για τις αγοραίες τιμές αμφισβητώντας τις τρέχουσες αξίες. Για παράδειγμα, τα προ της κρίσης κέρδη των τραπεζών –τα οποία αντιστοιχούσαν στο ένα τρίτο των εταιρικών κερδών– αποδείχθηκαν ψευδαίσθηση.

Η διαπίστωση αυτή ρίχνει νέο φως όχι μόνο στις μεθόδους μέτρησης των επιδόσεων που χρησιμοποιούμε, αλλά και στα συμπεράσματα που συνάγουμε. Πριν την κρίση, όταν οι ρυθμοί ανάπτυξης τις ΗΠΑ (με βάσει τους τυπικούς δείκτες μέτρησης του ΑΕΠ) έμοιαζαν πολύ υψηλότεροι από τους αντίστοιχους στην Ευρώπη, πολλοί Ευρωπαίοι υποστήριζαν ότι η Ευρώπη πρέπει να υιοθετήσει τον αμερικάνικο καπιταλισμό.

Φυσικά, εάν κάποιος ήθελε, θα μπορούσε να δει τους αυξανόμενους δείκτες χρέους των αμερικανικών νοικοκυριών, τα οποία θα χρειαστούν πολύ χρόνο για να αποκαταστήσουν την εσφαλμένη εντύπωση της επιτυχίας που προσφέρουν τα στατιστικά στοιχεία του ΑΕΠ.

Οι πρόσφατες εξελίξεις σε επίπεδο μεθοδολογίας μάς έχουν δώσει τη δυνατότητα να αξιολογούμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τους παράγοντες που καθορίζουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών και να υπολογίζουμε τα στοιχεία που χρειάζονται για την πραγματοποίηση των αξιολογήσεων αυτών σε τακτική βάση. Οι συγκεκριμένες μελέτες, για παράδειγμα, επικυρώνουν και ποσοτικοποιούν αυτό που θα έπρεπε να είναι προφανές: μια απόλυση έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο από αυτόν που μπορεί να μετρηθεί μόνο με γνώμονα την απώλεια του εισοδήματος, καθώς έχει επίσης βαρύτατες κοινωνικές επιπτώσεις.

Ένας δείκτης μέτρησης των συνθηκών διαβίωσης θα έπρεπε, επίσης, να λαμβάνει υπ’ όψιν του τη βιωσιμότητα. Όπως μια εταιρεία υπολογίζει την απόσβεση επί του κεφαλαίου της, έτσι και τους κρατικούς λογαριασμούς θα έπρεπε να αντανακλάται η εξάντληση των φυσικών πόρων και η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος. Τα στατιστικά πλαίσια αποσκοπούν στη συνοπτική παρουσίαση των όσων συμβαίνουν στη σύνθετη κοινωνία μας με λίγους, εύκολα ερμηνεύσιμους αριθμούς. Θα έπρεπε να είναι προφανές ότι δεν είναι δυνατόν να συμπεριληφθούν όλα σε έναν μόνο αριθμό, το ΑΕΠ.

Μπορεί κανείς να ελπίζει ότι η έκθεση της Επιτροπής για την Μέτρηση των Οικονομικών Επιδόσεων και της Κοινωνικής Προόδου θα συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των χρήσεων, και καταχρήσεων, της στατιστικής.

Η έκθεση μπορεί να ανοίξει το δρόμο για τη καθιέρωση ενός ευρύτερου συνόλου δεικτών που θα αντιπροσωπεύουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το βιοτικό επίπεδο και τη βιωσιμότητα και θα αποτελέσει εφαλτήριο για τη βελτίωση της ικανότητας του ΑΕΠ και των αντίστοιχων στατιστικών μεγεθών να αξιολογούν τις επιδόσεις σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Αυτού του είδους οι μεταρρυθμίσεις θα μας βοηθήσουν να κατευθύνουμε τις προσπάθειες (και τους πόρους) μας σε στόχους που θα φέρουν καρπούς και στα δύο επίπεδα.

*Ο Τζόζεφ Στίγκλιτζ είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια, βραβευμένος με το Βραβείο Νόμπελ του 2001, και έχει διοριστεί πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις του διεθνούς νομισματικού και χρηματοοικονομικού συστήματος.
Πηγή naftemporiki.gr

Μιά ἑνωμένη Ἑλλάδα – Κύπρος ἔχει δύναμη

  Συνέντευξη μέ τόν Δ. Ἀλευρομάγειρο:  [απο τον Αντιφωνητή]συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στο οποίο τελέστηκε ο τραγικός επίλογος μιάς ενδοτικής πολιτικής που εξελισσόταν επί μακρόν. Και για να έχουμε μία αφετηρία, απλά σημειώνω την τετραμερή του 1955, όπου ύστερα από πολλά χρόνια, η νικήτρια και δοξασμένη Ελλάδα του 1940-41 και της Εθνικής Αντίστασης του 1941-44, υπέκυψε στον Αγγλικό εκβιασμό και επανέφερε ως “σημαντικό παίκτη” στο Κυπριακό την Τουρκία…

35 χρόνια μετά τόν Ἀττίλα εἶδαν τό φῶς οἱ ἀποδείξεις μέσῳ DNA ἑνός ἀκόμη κτηνώδους ἐγκλήματός του, τῆς ἐκτέλεσης τῶν αἰχμαλώτων πολέμου τῆς κάτωθι φωτογραφίας. 35 χρόνια μετά, θυμόμαστε μέ ἕναν ἀπό τούς πρωταγωνιστές, τόν τότε ταγματάρχη Δημήτρη Ἀλευρομάγειρο, στρατιωτικές, διπλωματικές καί πολιτικές λεπτομέρειες τοῦ Κυπριακοῦ.

Ὁ μανιάτικης καταγωγῆς ἀντιστράτηγος ε.α. (πού τιμᾶ τόν «Α» μέ τήν ἀγάπη του), ἡγήθηκε τοῦ 336 Τάγματος Ἐπιστράτων, τό ὁποῖο πλήρωσε μέ 37 νεκρούς καί 120 τραυματίες τήν τριήμερη ἡρωική ἀντίστασή του κατά τῶν Τούρκων στή δυτική Λευκωσία. Ὅσο κι ἄν ὁ ἴδιος ἀρνεῖται κάθε μερίδιο στήν μεγαλύτερη ἀποτυχία τοῦ «Ἀττίλα 2», ἀπονέμοντας – ὀρθῶς – στούς νεκρούς τή δόξα, ὁ περιορισμός τῶν κερδῶν τῶν πάνοπλων εἰσβολέων σέ …ἑκατό μέτρα δέν μπορεῖ παρά νά ὀφείλεται καί στήν ἡγεσία τοῦ Δημήτρη Ἀλευρομάγειρου.

– Στρατηγέ, οι αφηγήσεις για τα πολεμικά γεγονότα του ‘74 εμπεριέχουν και ηρωϊκές και ατιμωτικές μαρτυρίες. Ισχύουν όλες; Κι αν ναί, πού οφείλεται η διαφορά;

– Τα γεγονότα του Ιουλίου-Αυγούστου του 1974 στην Κύπρο, έχουν όλα τα στοιχεία της Ελληνικής τραγωδίας. Στοιχεία που αγγίζουν την προδοσία και στοιχεία αφθάστου ηρωισμού, προσφοράς και θυσίας. Θα ήταν λάθος όμως να τα απομονώσουμε στο

Είχε προηγηθεί βέβαια – και με δική μας ευθύνη – ο βροτολοιγός εμφύλιος 1946-1949, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί η Πατρίδα μας στας “αγκάλας” του ιμπεριαλισμού το 1952 (είσοδος στο ΝΑΤΟ), για να ακολουθηθεί “πιστά” η διολίσθηση προς την πλήρη υποτέλεια: γενοκτονία των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη τον Σεπτέμβρη του 1955, εξευτελισμός των Ελλήνων Αξιωματικών και των οικογενειών τους στη Σμύρνη το ίδιο έτος, βίαιη απομάκρυνση των λοιπών Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη το 1963-64, Χούντα του 1967 και απόσυρση της Ελληνικής Μεραρχίας (αρχή του τέλους), προδοτικό πραξικόπημα και εισβολή…

Στο παραπάνω χρονικό διάστημα, ο άφθαστος ηρωισμός και αυτοθυσία του Κυπριακού Ελληνισμού, καταγράφουν ηρωικές σελίδες δόξας: ο άοπλος και ανεκπαίδευτος Κύπριος αντάρτης εξευτέλισε με τον αγώνα της ΕΟΚΑ (ισάξιον της Επανάστασης του ‘21, τηρουμένων βέβαια των αναλογιών) τον βρεττανικό “λέοντα”. Η λήξη όμως αυτού του επικού αγώνα έφερε την κολοβωμένη απελευθέρωση, που οδήγησε στα μετέπειτα γεγονότα. Έχει πλέον αποδειχθεί, και από τα αρχεία των Αμερικάνικων και Αγγλικών υπηρεσιών, αλλά και από πλήθος άλλων στοιχείων, ότι η Χούντα του 1967 έγινε για να καταστραφεί η Κύπρος ως συνδεδεμένη άρρηκτα με το δυσεπίλυτο πρόβλημα της Μέσης Ανατολής.

Συνεπώς, μέσα σ` αυτή την προδομένη – εκ των έσω – κατάσταση θα ήταν άδικο – νομίζω – να μιλήσουμε για ατιμωτικές πράξεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν περιπτώσεις όπου κάποιοι ελάχιστοι δεν έπραξαν το καθήκον τους. Όμως, ξεκαθαρίζω ότι ο Κύπριος και ο Ελλαδίτης στρατιώτης πολέμησε ηρωικά και εθελοντικά, φτύνοντας την προδοσία της στρατιωτικής χούντας των Αθηνών και των οργάνων της στην Κύπρο και έσωσε την ελληνική τιμή με τη θυσία του. Έχει απόλυτη εφαρμογή εδώ ο στίχος του Αλεξανδρινού ποιητή “…Και περισσότερη τιμή σας πρέπει γιατί γνωρίζατε ότι οι Μήδοι στο τέλος θα περάσουν…”

– Πώς είδατε τον Τούρκο πολεμιστή, αξιωματικό και οπλίτη, ποιές αρετές και ποιά μειονεκτήματα έχει; Καί πώς τον βλέπετε σε σύγκριση με τον Έλληνα;

– Η χούντα των Αθηνών και τα όργανά της στην Κύπρο στέρησαν από την Ελλάδα μία θαυμάσια ευκαιρία να καταστρέψει την τουρκική αποβατική δύναμη στα νερά της Κερύνειας. Η Τουρκία έφερε στην Κύπρο τεράστια δύναμη, δυσανάλογη του εγχειρήματος το οποίο ανέλαβε, απέναντι σε μία Εθνοφρουρά που μάζευε τα κουρέλια της μετά το προδοτικό πραξικόπημα. Και με αυτές τις συνθήκες ωστόσο, μπορούσε να αποκρουστεί ή να περιοριστεί η “επιτυχία” της, αν η Αθήνα αντιδρούσε όπως είχε την υποχρέωση να πράξει. Και ενώ η Τουρκία αποβίβαζε, κατά τη διάρκεια της μετά τον πρώτο γύρο εκεχειρίας, ανενόχλητη στο μικρό προγεφύρωμα της Κερύνειας 40.000 στρατό με οπλικό και αρματικό υλικό και προχωρούσε ανενόχλητη προς Καρραβά, η Αθήνα συρόταν στη διάσκεψη της Γενεύης και απειλείτο για να υπογράψει τη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας (ένα σχέδιο όμοιο με το μετέπειτα σχέδιο Ανάν…) αρκούμενη σε αναιμικές διαμαρτυρίες προς τον ΟΗΕ. Και όταν ναυάγησε – όπως προβλεπόταν – η διάσκεψη της Γενεύης, η Τουρκία προχώρησε στον δεύτερο Αττίλα, με τα γνωστά αποτελέσματα.

Όμως, και εδώ, το μόνο «κατόρθωμα» του Τούρκου στρατιώτη, παρά την υπεροπλία του, (ακόμη και σε επίπεδο Λόχου, υπήρξε υποστήριξη από την Τουρκική αεροπορία, η οποία δεν είχε καν αεροπορικό αντίπαλο, πέρα από μια ισχνή, αναποτελεσματική και ανοργάνωτη αντιαεροπορική αντίδραση) ήταν να βυθίσει το δικό τους πλοίο ΚΟΤΖΑΤΕΠΕ με πλήρωμα περί τους 200 αξιωματικούς και ναύτες και να πλήξει άλλα δύο πολεμικά τους πλοία τα οποία, για να αποφύγουν την βύθιση, κατέρριψαν 19 -ναι, 19!- τουρκικά αεροσκάφη… (από μαρτυρίες Τούρκων αξιωματούχων οι οποίοι, προς τιμήν τους, περιέγραψαν με ακρίβεια τα γεγονότα στον τουρκικό Τύπο). Επιπλέον, η λυσσαλέα επίθεσή τους στον πρώτο γύρο για την κατάληψη της ΕΛΔΥΚ πνίγηκε στο αίμα, καθώς και οι λυσσώδεις επιθέσεις τους κατά του αεροδρομίου και της Λευκωσίας, την οποία, σημειώνω, είχαν σχέδιο να καταλάβουν, αποκρούστηκαν πλήρως. Σημείωσαν μόνον ελάχιστες επιτυχίες στις ακραίες συνοικίες προς Τράχωνα.

– Οι άνδρες υπό την ηγεσία σας έγραψαν χρυσές σελίδες ανδρείας και φιλοπατρίας. Ήταν κάτι που το αναμένατε πριν συμβεί, ή εξέπληξε κι εσάς;

– Θα περιοριστώ να πω ότι η τιμή ανήκει και ΜΟΝΟ στους ηρωικούς νεκρούς, σε όλη τη γη της Κύπρου. Το μόνο που κατορθώσαμε εμείς οι συμπολεμιστές τους είναι να μην έχουμε – έκτοτε – υποκύψει στον ψόγο του ποιητή: “Ιδιοτέλεια, να καρπωθείς το αίμα των άλλων” (Γ. Σεφέρης, Τελευταίος Σταθμός, 1944). Όμως, για να μην θεωρηθεί ότι δεν απαντώ, θα σημειώσω ότι στο πνεύμα των Κυπρίων, υπήρχε ακόμη μία δύναμη που προερχόταν από τον ηρωικό αγώνα της ΕΟΚΑ [1955-1959] και πολλοί Κύπριοι έσπευσαν εθελοντικά να θυσιαστούν, κάτω από το βάρος αυτής της τεράστιας ευθύνης απέναντι στην ιστορία τους. Θα σημειώσω επιπροσθέτως – όσον αφορά το 336 Τάγμα, το οποίο είχα την ύψιστη τιμή να διοικώ – ότι είχα μαζί μου πολλούς συμπολεμιστές, με τους οποίους είχαμε ξαναπολεμήσει μαζί το 1964 στις μάχες της Μασούρας (4-8 Αυγούστου 1964) και οι οποίοι με βοήθησαν αφάνταστα.

– Η προδοσία και οι όλες συνθήκες του ‘74 δεν σας ανέστειλαν από το να πολεμήσετε μέχρις εσχάτων. Υπάρχει λέτε τελικά τρόπος να ανατραπεί επί του πεδίου μία άνωθεν πολιτική ή όλα καθορίζονται στις μυστικές διαβουλεύσεις των ισχυρών;

– Επιπροσθέτως, στα όσα στην αρχή σημείωσα περί Ελληνικής τραγωδίας, μπορώ να πω κάτι πολύ σημαντικό κατ` εμέ, το οποίο πρέπει να γνωρίζουν οι εκάστοτε πολιτικοί ηγέτες μας αλλά και οι αντίπαλοί μας: Η αγάπη για την Ελευθερία είναι η δύναμή μας. Αυτή οδήγησε έφηβους το 1955-59 στο ικρίωμα, τραγουδώντας τον ύμνο εις την Ελευθερία. Αυτή οδήγησε τα παλληκάρια του 1974, μέσα σε συνθήκες προδοσίας, να πέσουν, φτύνοντας την προδοσία. Αυτή η δύναμη υπάρχει και σήμερα και είναι πολύ γελασμένοι όσοι νομίζουν ότι ο Έλληνας κοιμάται…

– Έχοντας ηγηθεί μιας ηρωικής αντίστασης που κόστισε πλήθος ζωών, πώς κρίνετε σήμερα την τότε στάση σας, την δική σας και των συμπολεμιστών σας, και σε σχέση με ό,τι ακολούθησε; Νιώθετε ότι «άξιζε»;

– Επαναλαμβάνω ότι η αποκλειστική τιμή ανήκει σε όσους θυσιάστηκαν. Αναμφίβολα, το αίμα τους δεν πήγε χαμένο. Και διατήρησαν ό,τι μπόρεσαν να διατηρήσουν (είναι σημαντικό στη διεθνή οπτική ότι η Λευκωσία παραμένει πρωτεύουσα της Κυπριακής Δημοκρατίας) και, όσο περνάει ο καιρός, έχουν γίνει σύμβολα στη συνείδηση όλων των Κυπρίων. Όμως, μας παρακολουθούν από κει που βρίσκονται αυστηρά, συμβάλλοντας και με αυτόν τον τρόπο στη διατήρηση προς τη σωστή κατεύθυνση του εθνικού μας αζιμούθιου.

– Ακούσαμε τις τελευταίες μέρες τα νέα για την τύχη των αγνοουμένων που έγιναν γνωστοί από φωτογραφίες της εποχής. Πώς σχολιάζετε την τουρκική στάση και πώς πιστεύετε πρέπει να κινηθούμε ως Έλληνες, Κύπριοι και Ελλαδίτες;

– Ακόμα και η νόθα λύση των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου δεν έδινε -νομικά- το δικαίωμα στην Τουρκία να επέμβει. Είναι όμως γνωστό ότι το Διεθνές Δίκαιο δεν έχει καμμιά σχέση με την ηθική, αλλά συνιστά αποτύπωση του εκάστοτε συσχετισμού δυνάμεων. Η Τουρκία σχεδίαζε από τη δεκαετία του ‘50 την εισβολή. Ο αντιπρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960, Τουρκοκύπριος γιατρός Κιουτσούκ, είχε ξεκάθαρα δηλώσει ότι “οι Τ/Κ θα αγωνιστούν για τη διχοτόμηση”… Οι δικές μας πολιτικές ηγεσίες – διαχρονικά – κάνουν πως δεν ακούνε. Η Τουρκία στην Κύπρο παραβίασε όλους τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και των ανθρωπιστικών κανόνων του, κι έχει κατ` επανάληψη καταδικαστεί στα διεθνή φόρα. Εμείς αντί να κάνουμε αγώνα για τα θέματα αυτά που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ψελλίζουμε αναιμικές διαμαρτυρίες… Η πρόσφατη αποκάλυψη (συνέχεια πολλών παρόμοιων εγκλημάτων) αντιμετωπίζεται και αυτή χλιαρά… Απλά διερωτώμαι, ρητορικά, τι θα γινόταν αν υπήρχε κάποια παρόμοια ενέργεια από την πλευρά μας. Δεν θα είχε ξεσηκωθεί όλη η Τουρκία και όλη η διεθνής κοινότητα;!

– Βρισκόμαστε 35 χρόνια από την εισβολή, 35 χρόνια άκαρπων διαπραγματεύσεων με διακηρυγμένο στόχο μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Ποια ρεαλιστική προοπτική βλέπετε να διαγράφεται, με στόχο τη διατήρηση της ευημερίας και της ελληνικότητας της Μεγαλονήσου;

– Το 2004, ο Κυπριακός Ελληνισμός, με το ΟΧΙ στο απαράδεκτο και προσβλητικό για Ελλάδα και Κύπρο αλλά και για τη διεθνή κοινότητα Σχέδιο Ανάν (το οποίο, επαναλαμβάνω, είναι ακριβώς το ίδιο που πρότεινε το 1974 στην κωμωδία της Διάσκεψης της Γενεύης ο τότε Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Γκιουνές) έσωσε την ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας και έδωσε παγκόσμιο μάθημα αντίστασης σε όλους του καταπιεσμένους Λαούς που αγωνίζονται για την ελευθερία τους.

Λυπάμαι να πω ότι οι συνομιλίες που άρχισαν πέρυσι και συνεχίζονται, δεν είχαν καμμία πιθανότητα επιτυχίας, ακριβώς γιατί είναι γνωστό ότι από το 1974 και εντεύθεν, οι Τούρκοι δεν έχουν υποχωρήσει ούτε κατά ένα χιλιοστό. Τα πράγματα είναι δύσκολα γιατί εμείς λειτουργούμε ενδοτικά. Πρέπει – κατά τη γνώμη μου – έστω και τώρα, να τερματιστούν οι συζητήσεις και να χαραχτεί από κοινού σε Ελλάδα και Κύπρο, σε όλο το φάσμα όλων των πολιτικών ηγεσιών και κομμάτων, νέα στρατηγική, ακρογωνιαίος λίθος της οποίας θα είναι η άμεση απόσυρση των κατοχικών στρατευμάτων και η συγκρότηση χρονοδιαγράμματος απομάκρυνσης των εποίκων. Η προς την Τουρκία πίεση για την ένταξη της στην Ε.Ε. είναι ένα χαρτί αλλά, επειδή πιστεύω ότι η Τουρκία αδιαφορεί για την πίεση αυτού του είδους, η χάραξη μιας τέτοιου είδους ορθής στρατηγικής, όσο δύσκολη και αν φαίνεται, είναι η μόνη λύση. Η Τουρκία μας έχει δώσει πολλές αφορμές για την ανατροπή του σημερινού ιλαροτραγικού σκηνικού. Μια ενωμένη Ελλάδα- Κύπρος σε επίπεδο ηγεσιών και Λαού έχει δύναμη, Ας ακούσουμε τη φωνή των δύο Λαών.

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου 

Μέρος του προβλήματος ή μέρος της λύσης η «ριζοσπαστική αριστερά»; Σημ. Το κείμενο που ακολουθεί είναι τμήμα άρθρου που θα δημοσιευθεί ολόκληρο στο επόμενο τεύχος (αρ.34) του περιοδικού Hellenic Nexus. Το άρθρο γράφτηκε πριν από την προκήρυξη των βουλευτικών εκλογών, πρώτο … θύμα των οποίων μοιάζει ο …ΣΥΡΙΖΑ! Για τις εξελίξεις μετά την προκήρυξη των εκλογών, μας φάνηκε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η προκήρυξη των «οικοσοσιαλιστών», συνιστώσας του ΣΥΡΙΖΑ, που αναδημοσιεύουμε στο τέλος του παρόντος κειμένου. Ο ελληνικός κοινωνικός-κρατικός σχηματισμός αντιμετωπίζει σήμερα μια από τις σοβαρότερες, ίσως τη σοβαρότερη μεταπολεμική κρίση του, αδυνατεί να «αναπαραχθεί» χωρίς μείζονες καταστροφές (όπως αυτή που προκάλεσε στην Αττική η «Ελλάδα των εργολάβων»), αδυνατεί να αντιμετωπίσει την «κρίση των κρίσεων» (εκτίναξη κάθε μορφής χρέους), δυσκολεύεται να διατηρήσει την εθνική κυριαρχία στα (αλληλένδετα, «σιαμαία») κράτη Ελλάδας- Κύπρου (το 2004 η πολιτική ελίτ Ελλάδας-Κύπρου παρουσίασε ένα σχέδιο αυτοκατάλυσης του κυπριακού κράτους ως λύση του κυπριακού και σήμερα το επαναφέρει!). Μια οικολογική καταστροφή μεγάλης κλίμακας ενεγράφη στην ημερήσια διάταξη επίσης λόγω φαινομένου θερμοκηπίου, δεν γνωρίζουμε όμως τη χρονικότητά της (οι «μεγαφωτιές» της Ηλείας ενδέχεται να την ανήγγειλαν). Ο «κρατικο-διαπλεκόμενος και κλεπτοκρατικός» τρόπος συσσώρευσης του κεφαλαίου, που στηρίζεται όλο και περισσότερο σε χρέωση από το τέλος της δεκαετίας του 1970, τρόπος ύπαρξης του ελληνικού καπιταλισμού και η ιδεολογία που τον συνοδεύει εξαντλείται, προκαλώντας στην καλύτερη περίπτωση βαθειά παρακμή, στη χειρότερη καταστροφικές κρίσεις. Τα δύο «κόμματα εξουσίας», απονομιμοποιημένα όσο ποτέ άλλοτε μετά τη μεταπολίτευση, γίνονται αντιληπτά από τους πολίτες σε μεγάλο βαθμό ως «κόμματα Μαυρογιαλούρων», με τον πολίτη να καλείται ουσιαστικά να αποφασίσει ποιός θα τον … καταστρέψει λιγότερο. Ακόμη και οι κάπως έντιμοι πολιτικοί είναι υποχρεωμένοι, αν μη τι άλλο, να κλείνουν τα μάτια απέναντι σε όσα βλέπουν δίπλα τους. Ο εκάστοτε κ. Χριστοφοράκος και οι εγχώριοι «βαρώνοι» έχουν περισσότερη δύναμη στη χώρα απότι ο διοικητής της … Βέρμαχτ στην κατοχή: εκείνος τουλάχιστο είχε 100.000 Ελασίτες να αντιμετωπίσει. Η διαιώνιση του «λαμογιστάν», τρόπου μη παραγωγής, ληστρικής διανομής της «υπεραξίας» και αναπαραγωγής της υποτέλειας, απειλεί τώρα βιοτικό επίπεδο, δημοκρατικές κατακτήσεις και τον σημερινό βαθμό εθνικής ανεξαρτησίας του ελληνικού λαού. Πιθανή, τυχόν εμβάθυνση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και της κρίσης της ΕΕ θα συμπαρασύρει και την Ελλάδα, καθιστώντας πιθανότερες μεγάλες καταστροφές. Πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι η σοβαρή κοινωνικο-οικονομική και πολιτική κρίση συνδυάζεται με την «ωρίμανση» μειζόνων γεωπολιτικών στρατηγικών που μας αφορούν. ΗΠΑ-Βρετανία επιδιώκουν άμεσα επίλυση του κυπριακού με μετατροπή της Κύπρου σε προτεκτοράτο, «επίλυση» ελληνοτουρκικών, επιτάχυνση τουρκικής ενταξιακής πορείας και αποκοπή Ελλάδας και Ρωσίας. Το βάθος της απειλής για την Ελλάδα το αντιλαμβάνονται ενστικτωδώς πολύ καλύτερα οι λαϊκές τάξεις και μερίδα της νεολαίας. Αυτή η αίσθηση εξηγεί την εμφάνιση και σταθερή άνοδο του ΛΑΟΣ, την εκτόξευση και κατακρήμνιση του ΣΥΡΙΖΑ, την εξωφρενική (δεδομένης της κρίσης της ΝΔ) αδυναμία του ΠΑΣΟΚ, τη φοβερή εξέγερση του Δεκέμβρη, την μαζική αποχή και την ψυχολογία κατάθλιψης, νευρικής κρίσης, εντονότατης απαισιοδοξίας που χαρακτηρίζει τον πληθυσμό της χώρας, την αγανάκτηση και την αποστροφή απέναντι στο σάπιο πολιτικό προσωπικό και τους διεφθαρμένους αξιωματούχους. Αυτοί που δεν αντιλαμβάνονται το βάθος της κρίσης είναι οι κάθε είδους «βολεμένοι» – δεν έχουν ούτε εργαλεία, ούτε συμφέρον. Οι «ελίτ» πάσχουν από «σύνδρομο Μαρίας Αντουανέττας», δεν αντιλαμβάνονται την κρίση, ή επενδύουν στα ιδιαίτερα πολιτικο-επιχειρηματικά τους σχέδια, πως να επιβιώσουν εν μέσω καταστροφής. Οι περισσότεροι «διανοούμενοι» της χώρας αντήλλαξαν προ πολλού την όποια κριτική διάθεση με μια όμορφη καριέρα ως θεραπαινίδες της εξουσίας στα ιδρύματα της μετριότητας. Ορισμένοι κερδίζουν, ως γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι, πάσης φύσεως σύμβουλοι έναν «Αγλέορα». Δεν βλέπουν κρίση ή την αντιμετωπίζουν ως ακαδημαϊκή ενασχόληση, αφήστε που, αν τη δουν, πρέπει να τη σχετίσουν με το «πάρτυ στην τσέπη τους». Βέβαια δεν είναι όλοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επιστήμονες έτσι – αλλά οι περισσότεροι φιλοδοξούν να γίνουν, αυτό είναι το κυρίαρχο μοντέλο. Πριν από τριάντα χρόνια, η συζήτηση π.χ. για το φακελάκι στα νοσοκομεία έδινε και έπαιρνε – σήμερα κανείς δεν θίγει τις εξωφρενικές αμοιβές της ιδιωτικής, όλο και χειρότερης ιατρικής. Πριν τριάντα χρόνια οι γιατροί σέβονταν τον συνάδελφό τους που «δεν τάπιανε», σήμερα τον λένε «μαλάκα», ενώ ο Δήμαρχος Μαραθώνα ξιφουλκεί υπέρ της αποζημίωσης των ιδιοκτητών αυθαιρέτων (πάλι καλά που δεν ζητά να αμοιφθούν και οι … εμπρηστές για την αναντικατάστατη συμβολή τους στην επέκταση της πόλης). Η κυβέρνηση πολλαπλασιάζει, εν μέσω σοβαρότατης οικονομικής, δημοσιονομικής, οικολογικής κρίσης, παραχωρήσεις σε εργολάβους και εισαγωγείς πολυτελών και μη αυτοκινήτων, σχεδιάζοντας με το χωροταξικό μια Αθήνα, χαβούζα οκτώ εκατομμυρίων ανθρώπων. Τα καλοβολεμένα παράσιτα που δίνουν τον τόνο στη δημόσια ζωή, ούτε δυνατότητα, ούτε συμφέρον έχουν να κάνουν σωστή διάγνωση της κατάστασης. Κράτος, παιδεία, πολιτικά κόμματα, κοινωνικοί και κρατικοί θεσμοί της χώρας, προβληματικοί ακόμα και σε καλές συνθήκες, γνωρίζουν σχεδόν πλήρη απονομιμοποίηση, πλήρη αδυναμία λειτουργίας. Διαπαιδαγωγημένο με παραστάσεις και βιώματα από μια περίοδο εξαιρετικής σταθερότητας, της Ελλάδας μετά το 1974, το πολιτικό προσωπικό δεν έχει δυνατότητα να αντιμετωπίσει κρισιακά φαινόμενα. Από ορισμένες απόψεις η σημερινή κρίση είναι σοβαρότερη εκείνης του 1974, όταν κατέρρευσε το καθεστώς της χούντας και, ευρύτερα, η όποια ηγεμονία της «εθνικόφρονος» δεξιάς παράταξης, στα ερείπια της Κύπρου, αποτέλεσμα ιδίως της υποτέλειας και εξάρτησης από τις ΗΠΑ που χαρακτήρισε την Ελλάδα μετά το 1947, υποτέλειας και εξάρτησης που συνδέεται βαθιά, οργανικά με τον μεταπρατικό και ιδίως «κλεπτοκρατικό» χαρακτήρα της οικονομίας. Το 1974 η μισή Ελλάδα, στην οποία συγκαταλέγονταν η πλειοψηφία και πάντως οι καλύτεροι από τους διανοούμενους και επιστήμονες της χώρας, ήταν καταδιωκόμενη, εκτός «συστήματος» επί δεκαετίες. Παρά το τεράστιο κόστος που πληρώθηκε για τον αποκλεισμό αυτό, η μισή αυτή Ελλάδα, ούσα περιθωριοποιημένη, εκτός συμφερόντων, μπόρεσε να λειτουργήσει ως «συνείδηση» και «στρατηγική εφεδρεία» της χώρας (όπως λειτούργησε ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος του 1909). Σήμερα, το πολιτικό «σύστημα» έχει «ολοκληρωθεί» σε βαθμό που δεν επιτρέπει στον εαυτό του αυτοδιόρθωση. Το 1974, η απάντηση της Ελλάδας στην κρίση ήταν εξωτερικά η ένταξη στην ΕΟΚ, εσωτερικά η δημιουργία ενός μεγάλου μεταρρυθμιστικού κινήματος, του ΠΑΣΟΚ. Σήμερα όμως, δεν υπάρχει εσωτερική «εφεδρεία» τέτοιου τύπου, ενώ το διεθνές περιβάλλον χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλο βαθμό οικονομικής-γεωπολιτικής αβεβαιότητας. Η εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ ως αντανάκλαση της κρίσης Αν η ανάλυση αυτή είναι σωστή, προσφέρει ένα ερμηνευτικό πλαίσιο για την προ διετίας εκτόξευση της υποστήριξης προς τον ΣΥΡΙΖΑ (που φάνηκε να το οδηγεί πάνω από το ΠΑΣΟΚ), για το είδος πολιτικής ζήτησης που του απευθύνθηκε και για την εν συνεχεία κατακρήμνισή του. Δημοσκοπικά μεν, τα ευρήματα αυτά έχουν πάντως τεράστια σημασία γιατί είναι πολύ ισχυροί στην Ελλάδα οι δεσμοί ψηφοφόρων-κομμάτων. Οι εκλογές «παίζονται» συνήθως σε λίγες μονάδες μετατόπισης από το ένα κόμμα στο άλλο. Μια αριστερά που εγγίζει στο σύνολό της το 30%, έστω και δημοσκοπικά, είναι κάτι πρωτοφανές για τα δεδομένα μετά το 1958, όταν η ΕΔΑ έγινε αξιωματική αντιπολίτευση. Η δημοσκοπική εκτόξευση τρόμαξε το ελληνικό κατεστημένο και … κυρίως, την ηγεσία της αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ), που αντέδρασε πανικόβλητη, φοβούμενη την ανεπάρκειά της απέναντι στις ξαφνικές νέες προκλήσεις – πολλοί μάλιστα μίλησαν για «συγκυριακές διακυμάνσεις», αν όχι περίπου «λάθος» των δημοσκοπήσεων! Μη μπορώντας να ερμηνεύσει την άνοδο, η Αριστερά δεν μπόρεσε να ερμηνεύσει και την πτώση της. Οι δημοσκοπήσεις δεν λάθεψαν. Απογοητευμένο από την κυβέρνηση, αντιμέτωπο με τραγική αδυναμία του ΠΑΣΟΚ να εμφανίσει αξιόπιστη εναλλακτική, επιφυλακτικό απέναντι στην «άκρα», «ριζοσπαστική» δεξιά και εκτιμώντας ως μη πολιτική την ψήφο στο σταλινικό ΚΚΕ, μέρος των πολιτών αναζήτησε μαζικά, πολύ φυσιολογικά λύση στον ΣΥΡΙΖΑ. Αναζήτησε όμως λύση για τα προβλήματα της χώρας κι όχι συμπαθείς πολιτικούς να τους ενισχύσει στις παρυφές του πολιτικού συστήματος. Η κοινωνία αντιλήφθηκε τα προβλήματα πολύ καλύτερα και οξύτερα από το συντηρητικής ψυχολογίας στελεχιακό δυναμικό της αριστεράς. Οι πολίτες είδαν στον Αλέκο Αλαβάνο έναν πολιτικό που, αν μη τι άλλο, μιλάει μόνος του και δείχνει να σκέφτεται και να πάσχει σε κάποιο μέτρο για τα κοινά – όλο και περισσότεροι από τους διαθέσιμους πολιτικούς μας μοιάζουν με ρομπότ που δεν έχουν επαφή με τον ελληνικό λαό, απαγγέλλουν, όπως κάναμε στο σχολείο, «ποιήματα» γραμμένα από άλλους, ενδιαφέρονται κυρίως για τα δικά τους πολιτικά-ιδιωτικά συμφέροντα. Μόνο ηλίθιοι μπορούν να πιστέψουν τον απίστευτο αριθμό από ψέμματα και γελοιότητες που μας αραδιάζουν. Η υποψηφιότητα Τσίπρα ως Δημάρχου Αθηναίων, πολύ περισσότερο η εκλογή ενός νέου και «άφθαρτου» προσώπου στην προεδρία του ΣΥΝ, έμοιασε να σπάει τη μονοτονία των διεφθαρμένων, αναποτελεσματικών προσώπων που ανακυκλώνονται διαρκώς στην πασαρέλα της δυναστικής «δημοκρατίας» μας. Από την άλλη, το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ απετέλεσε κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των «συνιστωσών» του. Φάνηκε να υλοποιεί τον «προαιώνιο πόθο» των αριστερών για την ενότητά τους, μια αριστερά που «να κάνει κάτι» για τις ιδέες της και όχι για τους πάσης φύσεως μηχανισμούς της, τα διάφορα ισόβια «στελέχη» και «παράγοντες», ισόβια από συνήθεια συχνά παρά γιατί κάποιιος θυμάται πια τι έκαναν που να άξιζε κάποτε την εκλογή τους, που διαχειρίζονται ενίοτε με πολύ μικρό τρόπο μια πολύ μεγάλη υπόθεση, χωρίς τουλάχιστο νάχουν το θάρρος να παραδεχθούν την αδυναμία τους. Σηματοδότησε μια αριστερά που σταματούσε άνευ νοήματος, δήθεν ιδεολογικούς «καυγάδες», γύρω από τις διαφορές Στάλιν-Τρότσκι, Χρουστσώφ-Μάο, ευρωκομμουνιστών-σοβιετόφιλων, διαμάχες που, χωρίς να στερούνται σημασίας, δεν αποτελούν το κλειδί της απάντησης στα σημερινά προβλήματα. Ούτε ο Συνασπισμός, ούτε οι μικρότερες συνιστώσες ήταν έτοιμες να εγκαταλείψουν το παρελθόν τους, δεν μπορούσαν να το δουν κριτικά, ο ΣΥΡΙΖΑ τους προσέφερε όμως ένα πλαίσιο στο οποίο θα μπορούσαν να «παραμερίσουν» χωρίς να αποδοκιμάσουν έναν εαυτό, μια παράδοση, ένα παρελθόν που διαισθάνονταν και οι ίδιοι ανεπίκαιρα, επενδύοντας σε κάτι μεγαλύτερο από τις μικροομάδες τους και διευρύνοντας το κοινό ενός κόμματος (ΣΥΝ), που επιχειρούσε μέχρι τότε να επιβιώσει στις παρυφές του ορίου κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης 3% (κάτι που κάνουν ότι λησμονούν σήμερα οι εκπρόσωποι της «ανανεωτικής πτέρυγας»). Γι’ αυτό και ο ΣΥΡΙΖΑ ενθουσίασε και ως ιδέα και με τη δημοσκοπική του απήχηση, χιλιάδες αδρανοποιημένους (για σωστούς συχνά λόγους και συχνά «υγιέστερους» από τα επαγγελματικά του στελέχη) αριστερούς που, ιδίως στην επαρχία, έσπευσαν στις τάξεις του, ζήτησαν να οργανωθούν κλπ. Που απέτυχε ο ΣΥΡΙΖΑ Οι παράγοντες που αναφέραμε τράβηξαν τους ψηφοφόρους, φέρνοντας τον ΣΥΡΙΖΑ στο κέντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος. Αν κρίνουμε εκ του αποτελέσματος το συμπέρασμα της «εξέτασης» δεν κρίθηκε ικανοποιητικό. Η εμφάνιση Τσίπρα ήταν δυνατό «μέσο», το «μήνυμα» όμως ήταν δυσδιάκριτο πίσω από το «μέσο». Η Αθήνα π.χ. είναι ίσως το μεγαλύτερο οικολογικό σκάνδαλο της Ευρώπης. Χρειάζεται βαθύτατες τομές στη λειτουργία της, μερική ή πλήρη απαγόρευση ΙΧ, προγράμματα μαζικής αποκέντρωσης, αν όχι μεταφοράς της πρωτεύουσας, απαγόρευσης περαιτέρω οικοδόμησης. Χρειάζεται πόλεμος σε αυτοκίνητο και εργολάβους. Χωρίς μέτωπο σε «εργολαβιστάν» (και «ρουσφετιστάν» και διαφθορά) η ελληνική Οικολογία κινείται μεταξύ γραφικότητας και απάτης. Ούτε η Αριστερά, ούτε οι Οικολόγοι βιάζονται όμως να κηρύξουν τέτοιους πολέμους. Οι πολίτες χρειάζονται λύσεις στα οικολογικά, οικονομικά, εθνικά κλπ. προβλήματα – το αν θα είναι νέοι, γέροι ή μεσήλικες, άνδρες ή γυναίκες αυτοί που θα τις δώσουν ενδιαφέρει ιδιαίτερα μόνο όσους έχουν λύσει τα βασικά προβλήματά τους, όχι όσους γονατίζουν από αυτά. Ορθώς η αριστερά ανακάλυψε, με τρεις δεκαετίες καθυστέρηση, ότι το «μήνυμα», η «επικοινωνία» έχουν μεγάλη σημασία – δεν κατάλαβε όμως γιατί έχουν. Δεν κατάλαβε δηλαδή ότι έχουν γιατί υποδεικνύουν στους πολίτες καταλληλότητα επίλυσης προβλημάτων. Από την άποψη αυτή, η ανάδειξη Τσίπρα στην Προεδρία του ΣΥΝ θα μπορούσε να είναι πολύ σημαντικό βήμα, εφόσον ο νέος Πρόεδρος κατάφερνε να ξεπεράσει τους περιορισμούς του κοινωνικού στρώματος και της εποχής από τα οποία ανεδείχθη, ειδικά μάλιστα τώρα, καθώς η χώρα εισέρχεται πλήρης σε κρισιακή εποχή. Αν είναι σωστή η ανάλυσή μας, η Ελλάδα χρειαζόταν απελπιστικά πολιτική, η Αριστερά της πρόσφερε επικοινωνία και έχασε. Ο Αλαβάνος ορθώς διαισθάνθηκε ότι έπρεπε να βρει έναν τρόπο να δραπετεύσει από τον «σοβαροφανή», «σοσιαλιστικό πουριτανισμό» της «σχολής» του ΚΚΕ, να ανοιχτεί στην κοινωνία. Μόνο που η αριστερά δεν μπορεί απλώς να επηρεάζεται, πρέπει και να επηρεάζει την κοινωνία. Και μπορεί να το πράξει, στις σημερινές ελληνικές συνθήκες, μόνο αναπτύσσοντας, σε αλληλεπίδραση ασφαλώς με την κοινωνία, ένα σχέδιο «ριζοσπαστικού ρεφορμισμού», «αριστερής διεξόδου», υποτάσσοντας τις πρωτοβουλίες της σε αυτό, αποφεύγοντας να προσαρμοστεί απλά στην κοινωνική ζήτηση, όπως και να της αντιτάξει μια «χιλιαστικού» τύπου θεωρητική κατασκευή. Ειρήσθω εν παρόδω, μόνο ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να τη βγάλει από τη δύσκολη θέση, σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας του ΠΑΣΟΚ – γιατί θα υπέτασσε την όποια τακτική συνεργασιών, σε στρατηγικές ανάγκες που θα είχε εγκολπωθεί μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Αντί να αμύνεται πολιτικά απέναντι στο ΠΑΣΟΚ, θα χρειαζόταν να αμυνθεί το ΠΑΣΟΚ απέναντι στην Αριστερά. (Προς το παρόν βέβαια, η Αριστερά μοιάζει τελούσα εν πλήρει και καταστροφική αμηχανία απέναντι στο ενδεχόμενο αυτό). Η πολιτική γίνεται στις μέρες μας με ηγετικές τηλεοπτικές παρεμβάσεις. Για ένα κόμμα της αριστεράς όμως έχει σημασία και η διατύπωση ενός συνεκτικού μεταβατικού προγράμματος, προορισμένου να «γεφυρώσει» την απόσταση ανάμεσα στη συνείδηση του πιο προχωρημένου κομματιού της κοινωνίας και τις μακροχρόνιες στρατηγικές επιδιώξεις του, μεταφράζοντάς το σε μια σειρά συνθημάτων-συμπυκνώσεων των αναγκών. Δυστυχώς, η Επιτροπή Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ ουσιαστικά δεν λειτούργησε κι όσο λειτούργησε τόκανε με σαφή πρόθεση να αποφύγει κι όχι να λύσει το πρόβλημα. Δεν αντιμετώπισε κανένα από τα προβλήματα που απορρέουν από το ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε τον ίδιο καπιταλισμό πούχουμε στη Γερμανία, αλλά το «εργολαβιστάν-λαμογιστάν-ρουσφετιστάν». Δεν θέλησε να αναγνωρίσει τις πραγματικές διαδρομές της «υπεραξίας», της «εξουσίας» και της «εκμετάλλευσης» στη σημερινή Ελλάδα, και ως αποτέλεσμα παρήγαγε ένα κλασικό «πρόγραμμα-ευχολόγιο», που ουδείς μπαίνει στον κόπο να διαβάσει και όλοι γνωρίζουν ότι δεν θα εφαρμοσθεί. (3) Ειδικά στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, υπήρξε μια συμπαιγνία της μεγάλης πλειοψηφίας των συνιστωσών να μην συζητηθούν, με το επιχείρημα ότι «αν συζητηθούν θα σκοτωθούμε». Μετά, όσοι διατυπώνουν τέτοιες απόψεις, καθιστώντας αρετή την κραυγαλέα πολιτική τους ανεπάρκεια, παραπονούνται και κατηγορούν τους συντρόφους και όχι τους εαυτούς τους, γιατί οι ψηφοφόροι τους στέλνουν στο διάβολο. Η πολιτικο-ιδεολογική αφωνία είχε το ισοδύναμό της και στα οργανωτικά. Ο ΣΥΝ και η πλειοψηφία των συνιστωσών αρνήθηκαν πεισματικά να μετατρέψουν τον ΣΥΡΙΖΑ σε Μέτωπο, Κίνημα, Κόμμα, οργανωτικό σχήμα δηλαδή που θα του επέτρεπε να υποδεχθεί στις τάξεις του τις χιλιάδες αριστερούς που ενδιαφέρθηκαν να επαναδραστηριοποιηθούν, αλλά χρειάζονται οργανώσεις για να το κάνουν. Καταλήξαμε έτσι ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και ΛΑΟΣ να δίνουν, τουλάχιστο στα χαρτιά, περισσότερα δικαιώματα στους πολίτες που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στις τάξεις τους από την «ανανεωτική», «δημοκρατική», «αντισταλινική» ή «ριζοσπαστική» αριστερά! Υποθέτουμε, γιατί πειστική απάντηση άλλη δεν ακούσαμε, ότι πρυτάνευσε ο «φόβος του άγνωστου» και η ανασφάλεια μηχανισμών που επιδιώκουν κυρίως την αναπαραγωγή τους. Μόνο που έτσι στέρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ τη δυνατότητα να ενεργοποιήσει χιλιάδες ενδιαφερόμενα στελέχη, να επωφεληθεί της πείρας και των βιωμάτων τους (οι τοποθετήσεις των λαϊκότερων και επαρχιακών στελεχών στις πανελλαδικές συσκέψεις ήταν απείρως πιο ενδιαφέρουσες από τις τοποθετήσεις των «Λένιν» της Αθήνας, κι αν θα άξιζε να υπάρξει κάποια ποσόστωση στα όργανα θάπρεπε να επιβάλλει αυξημένη παρουσία λαϊκών στελεχών, μη ελεύθερων επαγγελματιών και επαρχιακών), αλλά και να διαθέτει σήμερα ένα δημοκρατικό πλαίσιο απόφασης, για να αντιμετωπίζει κρίσεις όπως αυτή που προέκυψε με την σύγκρουση Αλαβάνου-Τσίπρα. Αντιλαμβάνομαι ότι πολλοί θα βρουν εξαιρετικά σκληρή την κριτική του γράφοντος στον ΣΥΡΙΖΑ. Στο κάτω-κάτω, είναι καλύτερα τα άλλα κόμματα της χώρας, περισσεύουν στους άλλους χώρους οι ιδέες για τη χώρα; Η όντως σκληρή κριτική στην οποία υποβάλαμε το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ, έχει να κάνει με το ότι τον παίρνουμε στα σοβαρά. Δεν θα δαπανούσαμε ούτε δύο λεπτά για να συζητήσουμε αίφνης τα προγράμματα του ΠΑΣΟΚ ή της ΝΔ – όλοι ξέρουμε ότι δεν θα εφαρμοσθούν. Είναι το αδιέξοδο στο οποίο οδήγησαν τη χώρα τα δύο μεγάλα κόμματα και η ασκούσα την πραγματική εξουσία διαπλεκόμενη και υποτελής στο εξωτερικό ολιγαρχία, που μας κάνει να ενδιαφερόμαστε για τις εναλλακτικές. Αν το πρόβλημα της χώρας ήταν μικρότερο, τότε και οι απαιτήσεις από την αριστερά θα ήταν μικρότερες. ‘Οπως ξαναέδειξαν τα τελευταία γεγονότα, μια αριστερά που περιορίζεται να ζητά εξονόματος μιας απαθούς κοινωνίας τον «ουρανό με τα άστρα» από ένα χρεωκοπημένο και διεθθαρμένο κράτος δεν έχει κανένα μέλλον. Από την κουλτούρα που κυριαρχεί μετά το 1974, χρειαζόμαστε όλο τον ριζοσπαστισμό του Ανδρέα Παπανδρέου (και του ΚΚΕ και των αριστεριστών που τον μιμήθηκαν), ούτε στάλα όμως από τη δημαγωγία του. ‘Οσο κι αν φαίνεται πολύ δύσκολο, η Ελλάδα πρέπει πια να μάθει να λέει, να σκέφτεται και να ενεργεί με τον ίδιο τρόπο. Μπορεί να αντιτάξετε στον γράφοντα τα χιλιάδες επενδεδυμένα συμφέροντα στην παραοικονομία, στη φοροδιαφυγή, στη διαφθορά, τη δυσκολία να βρεθεί κοινωνικό υποκείμενο που να στηρίξει μια απόπειρα αναμόρφωσης της χώρας. ‘Ομως, όλο και μεγαλύτερα κοινωνικά στρώματα θα αρχίσουν, εκ των πραγμάτων, να ζουν επίσης το όλο και πιο δυσανάλογο κόστος της καθολικής διάλυσης της χώρας – τι να το κάνεις το αυθαίρετο στην έρημο μέσα; Αν υπάρξει ηγέτης και ηγεσία μπορούν να γίνουν θαύματα, όπως έδειξε η δημοσκοπική εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ το 2007, όπως έδειξε η απόρριψη της ευρωσυνθήκης στη Γαλλία, την Ολλανδία, την Ιρλανδία, όπως έδειξαν τα μεγάλα κοινωνικά κινήματα του 2005-06 στη Γαλλία, οι επιτυχίες της γερμανικής αριστεράς και του ‘Οσκαρ Λαφονταίν πρόσφατα. Χρειάζεται όμως ηγεσία και σοβαρότητα – και δυστυχώς όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες, καθώς γράφεται αυτό το άρθρο, μόνο σοβαρότητα δεν δείχνουν. Αντίθετα, υπογραμμίζουν τον κίνδυνο μιας ιστορικής ήττας του εγχειρήματος δημιουργίας μιας δημοκρατικής και ριζοσπαστικής αριστεράς, που έχει απόλυτη ανάγκη η χώρα. Είναι κρίμα για τους χιλιάδες ανιδιοτελείς αγωνιστές της αριστεράς, κληρονόμους μιας τόσο ηρωϊκής παράδοσης, να βλέπουν το θέαμα που παρουσιάζουν σήμερα οι ηγέτες, ακυρώνοντας με τη συμπεριφορά τους το πολιτικό τους διάβημα. Και θα ήταν πολύ περισσότερο κρίμα, αν η κρίση της ελληνικής αριστεράς (και κεντροαριστεράς) σε όλες τις εκδοπχές της, άνοιγε τον δρόμο, ιδίως αν συνοδευθεί με επαχθείς εθνικές ρυθμίσεις σε Κύπρο και σε Αιγαίο, σε μια νέα μορφή ελληνικού νεοφασισμού. Για λόγους χώρου είναι αδύνατο, στο πλαίσιο αυτού του άρθρου, να αναφερθούμε σε δύο επίσης κρίσιμους παράγοντες που προσδιόρισαν τα τελευταία χρόνια την αριστερά, δηλαδή τη στάση της απέναντι στο μεταναστευτικό φαινόμενο και στην εξωτερική πολιτική. ‘Ισως σε μια επόμενη ευκαιρία να αναφερθούμε σε αυτά, όπως και στους ευρωπαίκούς και διεθνείς παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά την ελληνική αριστερά. Σημειώνουμε πάντως την πολύ σημαντική, κατά την εκτίμησή μας, πρόσφατη δήλωση του Αλέκου Αλαβάνου, που ζήτησε πάγωμα της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας, όσο καιρό η ‘Αγκυρα εξακολουθεί τη στρατιωτική κατοχή τμήματος της Κύπρου και την ακραία προκλητική πολιτική της έναντι της Ελλάδας. Το ζήτημα της κυβερνητικής συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ Η προσπάθεια να συγκροτηθεί μια αριστερά που να «ξεπερνάει» το ΚΚΕ, να παραμένει ριζοσπαστική, αξιόπιστη και δημοκρατική, χωρίς να λειτουργεί ως «αιμοδότης» και «τσόντα» του ΠΑΣΟΚ είναι ασφαλώς εξαιρετικά δυσχερές εγχείρημα. Η εμπειρία των τελευταίων ετών, αλλά και η παρούσα κρίση Αλαβάνου-Τσίπρα, θα οδηγούσαν φυσιολοιγικά στο συμπέρασμα ότι το στοίχημα, τουλάχιστον υπό τη μορφή ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ χάθηκε, ότι το ΚΚΕ έμεινε χωρίς σοβαρό ανταγωνιστή στον χώρο της αριστεράς και το ΛΑΟΣ στον χώρο του «ριζοσπαστισμού». Δεν αποκλείεται το συμπέρασμα να είναι ορθό. Δεν είναι όμως βέβαιο. Αν η ανάλυσή μας είναι σωστή, η Ελλάδα θα περάσει από πολύ μεγάλες κρίσεις και οι κρίσεις είναι εξίσου ευκαιρίες και κίνδυνοι για τη ριζοσπαστική αριστερά. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα πιεσθεί πολύ έντονα πολιτικά από το ΠΑΣΟΚ αν το τελευταίο δεν κερδίσει αυτοδυναμία (ενώ αν κερδίσει θα γνωρίσει πιθανότατα σοβαρότατη κρίση και δυσκολία έως αδυναμία διακυβέρνησης). Στο άμεσο μέλλον θα κριθούν επίσης πολύ μεγάλα οικονομικά ζητήματα, όπως και μείζονα στρατηγικά ζητήματα σε Κύπρο και Αιγαίο. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ αποκτήσει, γιατί δεν έχει, πολιτική επ’αυτών, τότε μπορεί να μετατρέψει το πρόβλημα σε ευκαιρία. Σε ότι αφορά τη διακυβέρνηση δεν μπορεί να αποφεύγει το πρόβλημα, ούτε να λέει, όπως έγραφαν το 2007 «Αυγή» και «Εποχή», γελοιότητες τοιυ τύπου «η ακυβερνησία είναι ευλογία»! Ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε αίφνης να προτείνει στο ΠΑΣΟΚ, στην περίπτωση μη αυτοδυναμίας, να στηρίξει μειοψηφικά και για τακτό χρονικό διάστημα μια κυβέρνηση χωρίς να συμμετάσχει και με συγκεκριμένους, σαφείς όρους, η παραβίαση των οποίων θα οδηγούσε σε άρση της εμπιστοσύνης. Τέτοιοι μίνιμουμ όροι θα μπορούσαν π.χ. να περιλάβουν παντελή απαγόρευση του ρουσφετιού, δραστικές απαγορεύσεις αυτοκινήτων και οικοδόμησης στην Αθήνα, πρόγραμμα δράσης κατά της παραοικονομίας, της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής με μετρήσιμους στόχους, σκληρή φορολόγηση μεγάλης ακίνητης περιουσίας, αυτοκινήτων και πολυτελούς κατανάλωσης, μεγάλες αυξήσεις των κατώτερων συντάξεων, επανεθνικοποιήσεις ορισμένων κρίσιμων τμημάτων της οικονομίας, αυστηρή συσχέτιση της περαιτέρω ενταξιακής πορείας της Τουρκίας με την πολιτική της, διεύρυνση των σχέσεων με τη Ρωσία κλπ. Πρόκειται ασφαλώς για ριζικές αλλαγές που θα προσκρούσουν σε σοβαρά εμπόδια, δεν βλέπουμε όμως άλλο τρόπο ανάταξης της χώρας. Πρόκειται ασφαλώς για ενδεικτικό κατάλογο, με αξία παραδείγματος, δεν είναι δουλειά του γράφοντος η σύνταξη ενός τέτιου μίνιμουμ πλαισίου. Το κριτήριο είναι να πρόκειται για μέτρα ώριμα στην κοινωνική συνείδηση, που να απειλούν, αν διαφωνήσει το ΠΑΣΟΚ, τους δεσμούς του με τη βάση του, να αποδεικνύουν ταυτόχρονα την ωφελιμότητα της αριστεράς για τα λαϊκά στρώματα και να οξύνουν τη συνείδηση της κοινωνίας για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει και την προθυμία της να ακολουθήσει πιο ριζοσπαστικές λύσεις. Οι άλλες δύο λύσεις που υπάρχουν είναι είτε μια συμμαχία χωρίς αρχές με το ΠΑΣΟΚ, είτε η ηρωϊκή απομόνωση με ορίζοντα πενήντα χρόνια ή το άπειρο! Η φύση όμως απεχθάνεται το κενό. Τα προβλήματα με τα οποία θα αρνηθεί να καταπιαστεί η αριστερά, θα καλέσουν άλλους να τα αντιμετωπίσουν – και λόγω ακριβώς του βάθους της κρίσης, η άκρα δεξιά και ο νεοφασισμός θα είναι μεταξύ των υποψηφίων. Αύγουστος 2009 Σημείωση: Η Αριστερά, αν όντως θέλει να ανταποκριθεί στο χαρακτηρισμό «ριζοσπαστική» που αποδίδει η ίδια στον εαυτό της, πρέπει να ανιχνεύσει, όσο οδυνηρό και πολιτικά επικίνδυνο και αν είναι, τις διαδρομές της εκμετάλλευσης στην Ελλάδα. Τον 19ο αιώνα ήταν επαναστατική η ανακάλυψη από τον Καρλ Μαρξ της κλοπής της υπεραξίας των εργατών από τους καπιταλιστές. Στην Ελλάδα όμως του 21ου αιώνα μπορεί να με κλέβει περισσότερο ο γιατρός που μου παίρνει 100 ή 150 ευρώ για μια εξέταση μιας ώρας και δεν μου δίνει απόδειξη. ‘Η μπορεί να με στείλει κυριολεκτικά στο διάολο ο διευθυντής του τάδε μεγάλου νοσοκομείου που το έχει διαλύσει, ώστε οι πελάτες να πηγαίνουν στο διαγνωστικό απέναντι. Μπορεί να ψηφίζεις αριστερά, αλλά να χρεώνεις τη φτωχή αγρότισσα 400 ευρώ τη γέννα, μπορεί να σταδιοδρομείς ως στέλεχος της αριστεράς, κατακρίνοντας τον δικομματισμό, γράφοντας περισπούδαστα άρθρα στην κυριακάτικη Αυγή, να τρέχεις όμως στον χ διεφθαρμένο πρώην και μέλλοντα Υπουργό του ΠΑΣΟΚ για να μη σου γκρεμίσουν το αυθαίρετο! Δεν είναι ριζοσπαστισμός τα 1300 ευρώ κατώτερος μισθός, 30% πάνω από τη Γαλλία, γιατί δεν υπάρχουν αυτά τα χρήματα, αν τα κατοχύρωνες θα οδηγούσες σε έκρηξη μαύρης εργασίας και γιατί δεν υπάρχει λόγος να εντείνεις το κυρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης και τις εισαγωγές αυτοκινήτων και ηλεκτρονικών – θάταν καλύτερα να αύξαινες τον «κοινωνικό Μισθό». Ούτε συνιστά λύση η πρόσληψη 100.000 υπαλλήλων στο δημόσιο που ζητούσε ο ΣΥΡΙΖΑ προεκλογικά, και που θα τοιυς προσλάβει ως ρουσφέτια η ΝΔ – ποιός διασφαλίζει επιπλέον ότι αυτοί οι υπάλληλοι θα εργάζονται και δεν θα χτυπάνε κάρτα για να φύγουν, όπως πράττουν οι σαράντα πέντε (45!) ηλεκτρολόγοι κεντρικού νοσοκομείου. Τι έχει να πει για το κράτος, τι παρεμβάσεις έκανε η «ριζοσπαστική αριστερά»; Θα μπορούσαμε να πολλαπλασιάσουμε επ’ άπειρον τα παραδείγματα. Από δεκαενιά μέτρα για την κρίση που ανακοίνωσε ο ΣΥΡΙΖΑ τον περασμένο Γενάρη, τα δεκαεπτά ήταν αναδιανεμητικής υφής. Αν πραγματοποιούνταν δεν θα υπήρχε μεγάλη ανάγκη να συνεχισθεί ο αγώνας για τον σοσιαλισμό…Δεν υπήρχε ούτε ένα που να οδηγεί σε διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της χώρας, ούτε ένα που να κάνει λόγο για συγκεκριμένη αναδιανομή, να ονοματίζει τα στρώματα που θα πληρώσουν δηλαδή… Με άλλα λόγια, το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ αναπαράγει το σύνηθες δημαγωγικό ευχολόγιο που χαρακτηρίζει τα προγράμματα της Αριστεράς και του ΠΑΣΟΚ από τη δεκαετία του 1970. Αν όμως από κάτι έχει ανάγκη η Αριστερά και η χώρα δεν είναι ένας κατάλογος ευχών, είναι ένα σοβαρό σχέδιο εξόδου της χώρας από την κρίση, βασισμένο στην αναγνώριση και την ανάλυση των πραγματικών σχέσεων εξουσίας, παραγωγής και διανομής. Γιατί η Αριστερά δεν παίρνει ούτε μία πρωτοβουλία δημιουργίας καταναλωτικών και παραγωγικών συνεταιρισμών, γιατί δεν ζητάει την αληθινή κοινωνικοποίηση του Ταχυδρομικού Ταμιευτήριου, που θα μπορούσε να απαντήσει και στο ασφαλιστικό και στο τραπεζικό πρόβλημα της χώρας, γιατί ενώ είναι άφθαστη στην υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα των πανεπιστημίων, είναι τόσο συντηρητική στη διατύπωση προτάσεων που θα βοηθούσαν να πάψουμε να έχουμε πανεπιστήμια (και εν γένει δημόσιο τομέα) μπάχαλο; ΥΓ Δεν θελήσαμε να σχολιάσουμε τη σύγκρουση Αλαβάνου-Τσίπρα. Φαίνεται ότι στην αριστερά πολλοί εκτιμούν και ότι τους περισσεύουν τα στελέχη εθνικής εμβέλειας. Δυστυχώς οι μηχανισμοί της αριστεράς διακρίνονται ενίοτε προς ενστικτώδη απέχθεια προς όσους ξεχωρίζουν. Συχνά επίσης η γραφειοκρατική ικανότητα είναι αντιστρόφως ανάλογη της πολιτικής ικανότητας. Απορεί κανείς με πολλά και διάφορα που συμβαίνουν τελευταίως στον χώρο της αριστεράς, όπως π.χ. τη στάση μιας ανανεωτικής πτέρυγας που, ενώ αποστρέφεται τον Αλέξη Τσίπρα και ότι εκπροσωπεί, πρωταγωνιστεί τώρα στην υποστήριξη προς το πρόσωπό του, προκειμένου να φύγει ο Αλαβάνος! Πέραν πάντως του πολιτικού, υπάρχει μια ηθική πτυχή στον τρόπο που ορισμένα στελέχη της Αριστεράς διαχειρίζονται την υπόθεσή της. Οι ιδέες της δεν είναι ιδιοκτησία του ενός ή του άλλου ηγέτη, του ενός ή του άλλου μηχανισμού. Αλλά στην περίπτωση της Αριστεράς, το ηθικά απαράδεκτο θα γίνει μετά βεβαιότητος, αργά ή γρήγορα, και πολιτικά καταστροφικό! ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ-ΕΚΚΛΗΣΗ Οι «Οικοσοσιαλιστές Ελλάδας» μετά τη συνεδρίαση της Κεντρικής Γραμματείας, απευθύνουν σε όλο τον κόσμο της Αριστεράς το ακόλουθο κάλεσμα: Εκατοντάδες χιλιάδες οπαδοί και αγωνιστές της Αριστεράς παρακολουθούν με θλίψη, οργή και αγανάκτηση τη συμπεριφορά των ηγετικών τους στελεχών, που θέτει σε κίνδυνο την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, αν όχι το ιστορικό κύρος και την πολιτική επιβίωση της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Ηγετικά στελέχη που πρωταγωνιστούν στην απαράδεκτη αυτή, άνευ αρχών, άνευ κατανοητού πολιτικού διακυβεύματος, φραξιονιστική σύγκρουση για την εξουσία και τους μηχανισμούς, αναλαμβάνουν ιστορική ευθύνη απέναντι στον κόσμο της Αριστεράς, απέναντι στους εργαζόμενους και τους νέους που την έχουν ανάγκη, απέναντι στους αγωνιστές της και απέναντι στην κληρονομιά μιας από τις ηρωϊκότερες παραδόσεις του ελληνικού λαού. Ούτε η Ιστορία, ούτε οι Αριστεροί, ούτε η κοινωνία θα είναι επιεικείς απέναντι σε μικρά πρόσωπα που θα αναλάβουν την ευθιύνη να «τελειώσουν» το εγχείρημα μιας ριζοσπαστικής Αριστεράς, που τόσο έχει ανάγκη η Ελλάδα κι ο Λαός της. Σεβόμαστε όλες τις τάσεις του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα κι όταν διαφωνούμε μαζί τους. Αλλά τι το πολιτικό (και τι το «ανανεωτικό») έχουν αίφνης οι συνεχείς εκκλήσεις επιφανών στελεχών της «ανανεωτικής πτέρυγας» προς τον Αλέξη Τσίπρα (με τον οποίο βρίσκονται κατά τα άλλα σε πλήρη πολιτική διαφωνία) να «πάρει όλη την εξουσία», διαλύοντας εν ανάγκη και τον ΣΥΡΙΖΑ, ή τουλάχιστο μεταβάλλοντάς τον σε δορυφόρο της Κουμουνδούρου, όπως κάποτε το ΚΚΕ «κατασκεύαζε» Αγροτικά και Σοσιαλιστικά Κόμματα; Ποιός υπαγορεύει και ποιόν εξυπηρετούν οι σχεδόν καθημερινές δημόσιες προσβολές του Νίκου Κωνσταντόπουλου προς τον Αλέκο Αλαβάνο και οι δηλητηριώδεις «προτροπές» του να αποχωρήσει; Ο ελληνικός λαός αντιμετωπίζει σοβαρότατη, οξύτατη κρίση, οικονομική, κοινωνική, αξιών. Η χώρα μας καλείται ήδη για το επόμενο τετράμηνο, να «προσαρμοσθεί» στις απαιτήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών στην Κύπρο, το Αιγαίο, τα Βαλκάνια, τις ελληνορωσικές σχέσεις. Η διαπλεκόμενη και ατλαντική ελληνική ολιγαρχία, οι υπηρέτες του Χριστοφοράκου, οι ΗΠΑ, το διευθυντήριο της Ε.Ε.οι φίλοι και το λόμπυ τους, έχουν ασφαλώς τεράστιο συμφέρον να βγάλουν τώρα από τη μέση την Αριστερά, να ξαναστήσουν στα πόδια του, τουλάχιστο κατά το ένα σκέλος του, τον παραπαίοντα δικομματισμό και να ευνοήσουν την κυριαρχία των ατλαντιστών στον άλλο. Εμείς, οι Αριστεροί, θέλουμε να είμαστε απόντες από τη χάραξη των δραματικών εξελίξεων που έρχονται με μαθηματική βεβαιότητα, μα 100% παρόντες στις μάχες για την ανατροπή τους. Καλούμε όλα τα στελέχη της αριστεράς να συνέλθουν προτού καταστρέψουν το εχγείρημα του ΣΥΡΙΖΑ, τόσο αναγκαίο και ελπιδοφόρο, που σε μια στιγμή συγκέντρωσε τις προτιμήσεις του 20% του ελληνικού λαού – έστω κι αν αποδειχθήκαμε τραγικά ανέτοιμοι να ανταποκριθούμε. Υπάρχει χώρος και για τον Αλέξη Τσίπρα και για τον Αλέκο Αλαβάνο και για όσους έχουν κάτι να προσφέρουν κι όχι μόνο κάτι να πάρουν από την αριστερά. Ζητάμε να σταματήσουν τα τελεσίγραφα και να συγκληθεί σε κοινή συνεδρίαση η Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ και του ΣΥΝ. Απευθύνουμε έκκληση προς την ηγεσία του ΣΥΝ να διακόψει άμεσα την (εν ονόματι της ανανέωσης της Αριστεράς μάλιστα!) σταλινική πολιτική τελεσιγράφων και δορυφοροποίησης των συνεργαζομένων, που πάντα προκάλεσε καταστροφές στην ιστορία της ελληνικής αριστεράς. Απευθύνουμε έκκληση και στην ηγεσία του ΣΥΝ και σε όλες ανεξαιρέτως τις συνιστώσες και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, να αναζητήσουν μια συμβιβαστική λύση, που να επιτρέψει την ομαλή κάθοδό μας στις εκλογές. Οι ευθύνες όλων μας είναι ιστορικές. Οι Οικοσοσιαλιστές για την κρίση στον ΣΥΡΙΖΑ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ-ΕΚΚΛΗΣΗ Οι «Οικοσοσιαλιστές Ελλάδας» μετά τη συνεδρίαση της Κεντρικής Γραμματείας, απευθύνουν σε όλο τον κόσμο της Αριστεράς το ακόλουθο κάλεσμα: Εκατοντάδες χιλιάδες οπαδοί και αγωνιστές της Αριστεράς παρακολουθούν με θλίψη, οργή και αγανάκτηση τη συμπεριφορά των ηγετικών τους στελεχών, που θέτει σε κίνδυνο την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, αν όχι το ιστορικό κύρος και την πολιτική επιβίωση της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Ηγετικά στελέχη που πρωταγωνιστούν στην απαράδεκτη αυτή, άνευ αρχών, άνευ κατανοητού πολιτικού διακυβεύματος, φραξιονιστική σύγκρουση για την εξουσία και τους μηχανισμούς, αναλαμβάνουν ιστορική ευθύνη απέναντι στον κόσμο της Αριστεράς, απέναντι στους εργαζόμενους και τους νέους που την έχουν ανάγκη, απέναντι στους αγωνιστές της και απέναντι στην κληρονομιά μιας από τις ηρωϊκότερες παραδόσεις του ελληνικού λαού. Ούτε η Ιστορία, ούτε οι Αριστεροί, ούτε η κοινωνία θα είναι επιεικείς απέναντι σε μικρά πρόσωπα που θα αναλάβουν την ευθιύνη να «τελειώσουν» το εγχείρημα μιας ριζοσπαστικής Αριστεράς, που τόσο έχει ανάγκη η Ελλάδα κι ο Λαός της. Σεβόμαστε όλες τις τάσεις του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα κι όταν διαφωνούμε μαζί τους. Αλλά τι το πολιτικό (και τι το «ανανεωτικό») έχουν αίφνης οι συνεχείς εκκλήσεις επιφανών στελεχών της «ανανεωτικής πτέρυγας» προς τον Αλέξη Τσίπρα (με τον οποίο βρίσκονται κατά τα άλλα σε πλήρη πολιτική διαφωνία) να «πάρει όλη την εξουσία», διαλύοντας εν ανάγκη και τον ΣΥΡΙΖΑ, ή τουλάχιστο μεταβάλλοντάς τον σε δορυφόρο της Κουμουνδούρου, όπως κάποτε το ΚΚΕ «κατασκεύαζε» Αγροτικά και Σοσιαλιστικά Κόμματα; Ποιός υπαγορεύει και ποιόν εξυπηρετούν οι σχεδόν καθημερινές δημόσιες προσβολές του Νίκου Κωνσταντόπουλου προς τον Αλέκο Αλαβάνο και οι δηλητηριώδεις «προτροπές» του να αποχωρήσει; Ο ελληνικός λαός αντιμετωπίζει σοβαρότατη, οξύτατη κρίση, οικονομική, κοινωνική, αξιών. Η χώρα μας καλείται ήδη για το επόμενο τετράμηνο, να «προσαρμοσθεί» στις απαιτήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών στην Κύπρο, το Αιγαίο, τα Βαλκάνια, τις ελληνορωσικές σχέσεις. Η διαπλεκόμενη και ατλαντική ελληνική ολιγαρχία, οι υπηρέτες του Χριστοφοράκου, οι ΗΠΑ, το διευθυντήριο της Ε.Ε.οι φίλοι και το λόμπυ τους, έχουν ασφαλώς τεράστιο συμφέρον να βγάλουν τώρα από τη μέση την Αριστερά, να ξαναστήσουν στα πόδια του, τουλάχιστο κατά το ένα σκέλος του, τον παραπαίοντα δικομματισμό και να ευνοήσουν την κυριαρχία των ατλαντιστών στον άλλο. Εμείς, οι Αριστεροί, θέλουμε να είμαστε απόντες από τη χάραξη των δραματικών εξελίξεων που έρχονται με μαθηματική βεβαιότητα, μα 100% παρόντες στις μάχες για την ανατροπή τους. Καλούμε όλα τα στελέχη της αριστεράς να συνέλθουν προτού καταστρέψουν το εχγείρημα του ΣΥΡΙΖΑ, τόσο αναγκαίο και ελπιδοφόρο, που σε μια στιγμή συγκέντρωσε τις προτιμήσεις του 20% του ελληνικού λαού – έστω κι αν αποδειχθήκαμε τραγικά ανέτοιμοι να ανταποκριθούμε. Υπάρχει χώρος και για τον Αλέξη Τσίπρα και για τον Αλέκο Αλαβάνο και για όσους έχουν κάτι να προσφέρουν κι όχι μόνο κάτι να πάρουν από την αριστερά. Ζητάμε να σταματήσουν τα τελεσίγραφα και να συγκληθεί σε κοινή συνεδρίαση η Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ και του ΣΥΝ. Απευθύνουμε έκκληση προς την ηγεσία του ΣΥΝ να διακόψει άμεσα την (εν ονόματι της ανανέωσης της Αριστεράς μάλιστα!) σταλινική πολιτική τελεσιγράφων και δορυφοροποίησης των συνεργαζομένων, που πάντα προκάλεσε καταστροφές στην ιστορία της ελληνικής αριστεράς. Απευθύνουμε έκκληση και στην ηγεσία του ΣΥΝ και σε όλες ανεξαιρέτως τις συνιστώσες και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, να αναζητήσουν μια συμβιβαστική λύση, που να επιτρέψει την ομαλή κάθοδό μας στις εκλογές. Οι ευθύνες όλων μας είναι ιστορικές.

Η Κεντρική Γραμματεία των «Οικοσοσιαλιστών Ελλάδας» 5-9-2009

Σύγχρονες μορφές Ολοκληρωτισμού…

Τι είναι Ολοκληρωτισμός;
Είναι το έσχατο όριο του Ιδεαλισμού: Η πεποίθηση ανθρώπων, ότι αυτοί γνωρίζουν την απόλυτη αλήθεια – αυτό που ΘΑ συμβεί κι αυτό που ΠΡΕΠΕΙ να συμβεί – και στο όνομα αυτής της «ακλόνητης βεβαιότητας» πιστεύουν ότι μπορούν να επιβάλουν στους άλλους τις άκαμπτες εμμονές τους.
Οι οπαδοί του Ολοκληρωτισμού επικαλούνται είτε την επίφαση της Φιλοσοφικής αναζήτησης (κυρίως στον αρχαιοελληνικό κόσμο), είτε το πρόσχημα της Μεταφυσικής οντολογίας (κυρίως στο Ευρωπαϊκό Μεσαίωνα) είτε το άλλοθι της «Επιστήμης» (στη σύγχρονη εποχή).
Σε κάθε ιστορική περίοδο οι οπαδοί ολοκληρωτικών αντιλήψεων επικαλούνταν είτε την «ανώτερη φιλοσοφική σκέψη» (την εξουσία των φιλοσόφων) είτε το «εξ αποκαλύψεως Θεϊκό θέλημα» (την εξουσία του Ιερατείου) είτε την «ακλόνητη επιστημονική αλήθεια» (την εξουσία της «πρωτοπορίας» – Πολιτικής ή Τεχνοκρατικής) για να επιβάλουν τη θέλησή τους. Και να υποτάξουν τη θέλησή – και την ψυχή – των οργανωμένων κοινωνιών…
Μετά την κατάρρευση των Κομμουνιστικών κοινωνιών, υπήρξαν νέες ολοκληρωτικές θεωρίες «επιστημονικής τελεολογίας» του κόσμου:
Οι οπαδοί της «παγκόσμιας διακυβέρνησης» επαγγέλλονται και ευαγγελίζονται τη «νομοτελειακή κατάλυση» των εθνικών κοινωνιών (όπως οι σοσιαλιστές προκάτοχοί τους ευαγγελίζονταν τη «νομοτελειακή κατάλυση» της ελεύθερης αγοράς) και την επικράτηση μιας «παγκόσμιας δημοκρατίας» (όπως οι προκάτοχοί τους ευαγγελίζονταν την «αναπόδραστη επικράτηση» μιας παγκόσμιας Κομμουνιστικής κοινωνίας). Και για να το επιτύχουν δεν διστάζουν να συγκρουστούν με τις τοπικές κοινωνίες…
Κι αυτή ακριβώς η σύγκρουση με τις τοπικές κοινωνίες είναι το κοινό χαρακτηριστικό όλων των ολοκληρωτικών ιδεαλισμών: Συγκρούονται μαζί τους, όχι για να τους επιβάλουν το κοινό καλό, αλλά για να τις υποτάξουν στις δικές τους ιδεοληπτικές εμμονές.
Το βλέπουμε σήμερα με πολλαπλούς τρόπους να εκδηλώνεται γύρω μας.
— Πότε οι «περιβαλλοντολόγοι», αποφασίζουν – χωρίς να ρωτήσουν κανένα – να «αποκαταστήσουν» την ισορροπία του οικοσυστήματος σε διάφορες απομονωμένες περιοχές της χώρας. Και πετάνε οχιές στην Άνδρο (κόντρα στη θέληση των κατοίκων), ή εγκαθιστούν αρκούδες στο βορειοδυτική Ελλάδα (προκαλώντας απόγνωση στους τοπικούς πληθυσμούς, γιατί καταστρέφουν καλλιέργειες και επιτίθενται σε ανυποψίαστους ανθρώπους, χώρια που προκαλούν σοβαρά ατυχήματα σε περιφερειακούς δρόμους), ενώ αλλού προσπαθούν να εγκαταστήσουν κοπάδια λύκων!
Όλα αυτά, βέβαια, δεν έχουν καμία σχέση με την αποκατάσταση του οικοσυστήματος. Γιατί ο άνθρωπος είναι μέρος του οικοσυστήματος και η εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας, αλλάζει αναπόφευκτα και τις ισορροπίες στη Φύση. Δεν μπορεί να απαιτούμε να υπάρχουν τα ίδια ζωικά είδη και με τις ίδιες μεταξύ τους αναλογίες και σχέσεις (στην τροφική αλυσίδα) σήμερα, με αυτές που υπήρχαν πριν εκατό, διακόσια ή τρεις χιλιάδες χρόνια…
Τι θα πει «αποκατάσταση» της οικολογικής ισορροπίας. Αποκατάσταση σε σχέση με πότε;
Πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια στην Αττική υπήρχαν λιοντάρια και ύαινες. Πρέπει, άραγε, να τα επαναφέρουμε;
Πριν μερικές δεκαετίες το αστικό συγκρότημα των Αθηνών έφτανε ως το «τέρμα Αμπελοκήπων» κι από κει άρχιζαν κήποι με οπωροφόρα δένδρα κι αμπέλια. Στην πανίδα της περιοχής αφθονούσαν τα φίδια. Θα ʼπρεπε, τάχα, να φέρουμε σήμερα και να εγκαταστήσουμε φίδια στους Αμπελοκήπους ή στο Νέο Ψυχικό ή στο Μαρούσι ή στην Κηφισιά;
Αυτό ασφαλώς ούτε που το διανοούνται οι «οικολόγοι» (διότι οι ίδιοι κατοικούν εκεί γύρω). Το κάνουν όμως στην Άνδρο και σε άλλα κυκλαδονήσια! Χώρια που προσπαθούν να φέρουν… λύκους στη Μυτιλήνη. Προκαλώντας την οργή των Μυτιληνιών…
Πάλι καλά που δεν θυμήθηκαν τα θαλάσσια τέρατα της ελληνικής μυθολογίας και δεν σκέφτηκαν – ακόμα – να αμολήσουν λευκούς καρχαρίες στις θάλασσές μας!
–Κι ύστερα υπάρχουν και οι αναρχοαυτόνομοι οπαδοί της «παγκοσμιοποίησης», που θεωρούν τη μαζική εισαγωγή μεταναστών ως βασικό μοχλό για τη διάλυση των εθνικών κοινωνιών. Κι όπου αρνούνται οι κάτοικοι παραμεθορίων περιοχών να αποδεχθούν τους λαθρομετανάστες, πάνε και διαδηλώνουν εναντίον τους κι εναντίον των αρχών. Και προσπαθούν να ματαιώσουν την επαναπροώθηση των λαθρομεταναστών, βρίζοντας τους ντόπιους ως «ρατσιστές» και τις αρχές ως «φασιστικές».
Από πού αντλούν όλο αυτό το θράσος;
Από τη βεβαιότητα ότι οι ίδιοι γνωρίζουν καλύτερα τι «αναπόφευκτα» θα γίνει και τι «αδιαμφισβήτητα» πρέπει να γίνει. Άρα, ως «προφήτες» μιας «νέας εποχής» οφείλουν να συγκρουστούν με όποιους αντιστέκονται στην «αναπόδραστη εξέλιξη».
Νομίζουν ότι κατέχουν την απόλυτη επιστημονική γνώση (αγνοώντας, προφανώς, ότι η επιστημονική γνώση δεν είναι ποτέ απόλυτη). Και πιστεύουν ότι οφείλουν να γίνουν κήρυκες τις «μοναδικής αλήθειας», επιβάλλοντας σε όλους τους υπόλοιπους το δικό τους «μονόδρομο σκέψης».
Αλλά όταν στα μυαλά των ανθρώπων κυριαρχεί η «νομοτέλεια» – το αναπόφευκτο «τέλος» και το χωρίς εναλλακτικές επιλογές «πρέπει» – τότε ο Ολοκληρωτισμός γίνεται αληθινή απειλή για την κοινωνία.
Τα πρόβλημα, ασφαλώς, δεν είναι μόνο οι ακρότητες τέτοιων ομάδων, που μοιάζουν γραφικές. Το πρόβλημα είναι αυτοί που βρίσκονται πίσω από τέτοιες «γραφικότητες» σε διεθνή κλίμακα: όσοι τις χρηματοδοτούν και τις καθοδηγούν, όσοι προβάλλουν εγκωμιαστικά τη δράση τους και εξιδανικεύουν τα κίνητρά τους.
Αυτοί δεν είναι γραφικοί.
Είναι επικίνδυνοι!
Κι απέναντι τους δεν συγχωρείται η παραμικρή ολιγωρία.
Ούτε δικαιολογείται η παραμικρή επιείκεια…

N.Z.

http://www.diktyo21.gr/item.asp?ReportID=917

Στις Συμπληγάδες των ιδεολογημάτων…

του Χρύσανθου Λαζαρίδη, αντιπροέδρου ΔΣ/Δ21

Σε μια προεκλογική περίοδο αξίζει να αναρωτηθούμε τι ακριβώς σημαίνουν οι έννοιες που ακούμε συνέχεια δίπλα μας: προοδευτικός, συντηρητικός, φιλελεύθερος κλπ.
Φαίνονται, ίσως, προφανείς. Όμως, δεν είναι.
Και η κατανόησή τους είναι κρίσιμη, διότι αρκετοί ψηφοφόροι πλέον (13-15% του συνολικού εκλογικού σώματος τους υπολογίζουν οι δημοσκόποι), θα διαλέξουν τι θα κάνουν ανάλογα με το νόημα που δίνουν στις έννοιες αυτές, εκείνες που επιλέγουν ως προτάγματα για τον εαυτό τους, και τον τρόπο που αξιολογούν τα υπάρχοντα κόμματα ανάλογα με τα προτάγματα που οι ίδιοι υιοθετούν.
Αξίζει, λοιπόν, να εξετάσουμε πιο προσεκτικά αυτές τις έννοιες…

Η μεγάλη ψευδαίσθηση της «Προόδου»

Πρώτον ο όρος «προοδευτικός»: Προϋποθέτει ότι ο χρόνος κινείται προς μια κατεύθυνση μόνο. Αυτοί που επικαλούνται την «πρόοδο» ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν προς τα πού κινείται η Ιστορία. Και που θα «καταλήξει» ακόμα…
Αλλά αυτό είναι η πιο επικίνδυνη ψευδαίσθηση: Διότι απλούστατα, η Ιστορία πάντα διαψεύδει όσους νομίζουν ότι την ελέγχουν ή ότι γνωρίζουν τις «σιδερένιες νομοτέλειές» της.,,
Το ίδιο ισχύει για την έννοια «σύγχρονος» ή «εκσυγχρονισμός».
— Για παράδειγμα, μέχρι πριν εικοσιπέντε χρόνια, «προοδευτικός» θεωρείτο ο οπαδός του «υπαρκτού Σοσιαλισμού». Αυτά τα καθεστώτα θεωρούνταν ότι συνόψιζαν το μέλλον της ανθρώπινης κοινωνίας. Ύστερα κατέρρευσαν με πάταγο. Οι κοινωνίες που αναδείχθηκαν από τα ερείπια τους έφεραν βαριά τραύματα και σοβαρές αναπηρίες που έκαναν χρόνια να ξεπεράσουν. Κι όμως για δεκαετίες, εκατομμύρια μορφωμένοι άνθρωποι (ιδιαίτερα διανοούμενοι) πίστεψαν ότι αυτές οι κοινωνίες ήταν η «αναπόφευκτη πρόοδος» της ανθρωπότητας…
Τι είναι λοιπόν, σήμερα «προοδευτικό» και τι «αντιδραστικό»;
— Υπάρχει κι άλλο παράδειγμα: Μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρείτο «σύγχρονο» (κι οπωσδήποτε «εκσυγχρονιστικό») ο,τιδήποτε οδηγούσε στην απορρύθμιση των αγορών (από τον έλεγχο του κράτους). Αυτή η διευρυνόμενη εκστρατεία «απορρύθμισης» οδήγησε στην χρηματοπιστωτική κρίση των τελευταίων δύο χρόνων, που γονάτισε την παγκόσμια οικονομία. Και σήμερα έχει ήδη αντιστραφεί η τάση: Οδηγούμαστε σε αναζήτηση νέων ρυθμιστικών κανόνων, εθνικών και διεθνών, καθώς και σε νέες – έστω και προσωρινές – κρατικοποιήσεις μεγάλων επιχειρηματικών κολοσσών.
Τι είναι λοιπόν «σύγχρονο» πλέον, και τι αναχρονιστικό;
Η έννοια του «προοδευτικού» (που καταχράστηκε η Αριστερά) και του «εκσυγχρονιστικού» (που καταχράστηκε η Κεντροδεξιά και η Κεντροαριστερά φιλελεύθερων αποκλίσεων) εμπεριέχει την αυταπάτη ότι γνωρίζουμε «το βέλος του χρόνου»: Προς τα πού κινούνται τα πράγματα «νομοτελειακά»…
Όμως τα πράγματα συχνά κινούνται με αντιφάσεις, με άλματα και ασυνέχειες, ακόμα και κυκλικά. Αν εκλάβουμε την κυκλική διακύμανση ως «ιστορική τάση», κινδυνεύουμε να κάνουμε πολύ σοβαρά λάθη.
Συνήθως γνωρίζουμε τι είναι «αναχρονιστικό» ή «αντιδραστικό» – τι έχει παλιώσει ή φρενάρει την προσαρμογή στις νέες συνθήκες – αλλά δεν γνωρίζουμε τι είναι «εκσυγχρονιστικό» και «προοδευτικό». Γνωρίζουμε τι έχουμε αφήσει στο παρελθόν, αλλά δεν ξέρουμε με την ίδια βεβαιότητα που οδηγεί το μέλλον.

Κυκλικές διακυμάνσεις και Ιστορικές τάσεις

Πολλές φορές, μάλιστα, ούτε για το τι αποτελεί οριστικά παρελθόν μπορούμε να είμαστε σίγουροι:
* Για παράδειγμα στη δεκαετία του ʼ30, ο Ολοκληρωτισμός κέρδιζε έδαφος παντού. Λόγω της Μεγάλης Κρίσης του 1929 στις ΗΠΑ και των σεισμικών επιπτώσεών της στον υπόλοιπο κόσμο, ναζιστικά και φασιστικά καθεστώτα κέρδιζαν την εξουσία (ή σημαντική επιρροή), σε πολλές χώρες, ενώ και ο Κομμουνισμός ενισχυόταν από την άλλη πλευρά, καθώς η πρόβλεψή του για την «αναπόφευκτη κατάρρευση του καπιταλισμού» φαινόταν να επαληθεύεται.
Έτσι οι φιλελεύθερες δημοκρατίες έμοιαζαν να συντρίβονται. Παρʼ όλα αυτά ο Ολοκληρωτισμός ηττήθηκε τελικά παντού, και οι φιλελεύθερες δημοκρατίες επικράτησαν διεθνώς.
* Η Κοινωνία των Εθνών δημιουργήθηκε το 1919 με τη βεβαιότητα ότι αν εγκαθιδρύονταν δημοκρατικά καθεστώτα παντού και εντάσσονταν σε ένα διεθνές όργανο συνεργασίας μεταξύ τους με βάση κανόνες δικαίου, ο κόσμος θα οδηγείτο σε μόνιμη και σταθερή διεθνή Ειρήνη.
Τρείς δεκαετίες αργότερα – μετά από μια Μεγάλη Κρίση στη δεκαετία του ʼ30 κι ένα εφιαλτικό Παγκόσμιο Πόλεμο στη δεκαετία του ʼ40 – ο κόσμος βρέθηκε μοιρασμένος σε δύο στρατόπεδο, που το καθένα τους είχε διακηρύξει ως τελικό του στόχο την εξαφάνιση του άλλου.
Αυτό που έμοιαζε «αδιαμφισβήτητη πρόοδος» και «ιστορικό άλμα της ανθρωπότητας προς τα μπρός», τρείς δεκαετίες αργότερα έμοιαζε αφελές ιδεολόγημα, που ουδείς έδειχνε διάθεση να υπερασπιστεί.
* Από τη δεκαετία του ʼ50 ως τη δεκαετία του ʼ70 ο κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία της αγοράς, κυριαρχούσε παντού. Ελάχιστοι τον αμφισβητούσαν.
Στη δεκαετία του ʼ70 μετά από τριπλή κρίση που συντάραξε τη διεθνή οικονομία (κατάρρευση του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών το 1971-73 και δύο πετρελαϊκές κρίσεις, το 1973 και το 1979), εμφανίστηκε το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού, κλονίστηκαν όλες οι οικονομίες κι άρχισε να κερδίζει έδαφος μια νεοφιλελεύθερη αντίληψη αποδέσμευσης των οικονομιών από τον ασφυκτικό έλεγχο του κρατισμού.
Στη δεκαετία του ʼ90, μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού», η κυριαρχία των αγορών έγινε παγκόσμια «θρησκεία». Η απορρύθμιση προχώρησε ως οδοστρωτήρας παντού. Οι δυνάμεις των αγορών που απελευθερώθηκαν προκάλεσαν την ευφορία μιας εκρηκτικής και «αδιατάρακτης ανόδου». Το όνειρο κατέληξε σε εφιάλτη με τη μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση του 2008…
Υπάρχει, λοιπόν, μια κυκλική διακύμανση στην επικράτηση αντίθετων αντιλήψεων και οικονομικών μοντέλων διεθνώς:
— Άλλοτε κερδίζουν έδαφος φιλελεύθερες κι άλλοτε κρατικιστικές απόψεις.
— Άλλοτε οι κοινωνίες τείνουν να συσπειρωθούν γύρω από εθνικά κράτη κι αυτά να δημιουργούν ισχυρούς συνασπισμούς για να προστατευθούν, κι άλλοτε συμβαίνει το αντίθετο: αποδυναμώνονται τα εθνικά κράτη και προσχωρούν σε χαλαρές ενώσεις διεθνούς δικαίου, με την ελπίδα ότι αυτό θα φέρει την παγκόσμια σταθερότητα και την αιώνια Ειρήνη.
— Άλλοτε επικρατούν τάσεις συγκέντρωσης της ισχύος (πολιτικής, στρατιωτικής και επιχειρηματικής) σε μεγάλα σύνολα που διαθέτουν «αποτελεσματικότητα» λόγω του μεγέθους τους (οικονομίες κλίμακος κλπ.) κι άλλοτε κυριαρχεί το σπάσιμο σε μικρότερα μεγέθη που μοιάζουν αποτελεσματικότερα λόγω της ευελιξίας τους και της μεγαλύτερης προσαρμοστικότητάς τους σε ένα ρευστό περιβάλλον.
Ακόμα και στην αισθητική, άλλοτε κυριαρχούν οι «τετραγωνισμένες» μορφές κι άλλοτε οι «στρογγυλεμένες», άλλοτε η μινιμαλιστική γραμμή κι άλλοτε η περίτεχνα δουλεμένη λεπτομέρεια.
Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχει μια αίσθηση μακροχρόνιας «προόδου». Ξέρουμε ότι ο ηλεκτρισμός είναι πρόοδος σε σχέση με τον ατμό. Κι ότι οι μηχανές εσωτερικής καύσεως είναι ανώτερες των ατμομηχανών. Ξέρουμε ότι κοινωνίες που αναδιανέμουν ευημερία με κάποιο τρόπο, είναι σταθερότερες, πιο δίκαιες και πιο αναπτυξιακά δυναμικές από κοινωνίες μεγάλων και αξεπέραστων αντιθέσεων στο εσωτερικό τους. Όπως ξέρουμε ότι οικονομίες που καταστρέφουν το περιβάλλον είναι υποδεέστερες εκείνων που το προστατεύουν, το συντηρούν και το βελτιώνουν.
Γνωρίζουμε, λοιπόν, ότι υπάρχουν μακροχρόνιες τάσεις που επιτρέπουν να διακρίνουμε την Πρόοδο από την Οπισθοδρόμηση και το Σύγχρονο από το Αναχρονιστικό.
Αλλά υπάρχουν και κυκλικές διακυμάνσεις που εμφανίζουν κάθε φορά ως «προοδευτική» ή «εκσυγχρονιστική», τη «μόδα», τις πολιτικές κι αισθητικές αντιλήψεις που επικρατούν προσωρινά σε κάθε φάση…

Συμπληρωματικά όχι αντίπαλα

Εδώ έχουν σημασία δύο πράγματα:
— Πρώτον, να διακρίνουμε την μακροχρόνια (ιστορική) «τάση», από την (εκάστοτε) «μόδα». Αυτό που αποτελεί σταθερό «βέλος του χρόνου», από την εκάστοτε «κυκλική διακύμανση» αντιλήψεων. Αυτό που είναι η μόνιμη «φορά» της Ιστορίας απʼ αυτό που είναι το προσωρινό «καπρίτσιο» της συγκυρίας.
— Δεύτερον, να ισορροπήσουμε ανάμεσα σε διαφορετικά προτάγματα, διαφορετικές προτεραιότητες, διαφορετικές αξιακές κλίμακες. Κι όχι να παρασυρόμαστε από το ένα άκρο του «εκκρεμούς» στο αντίθετο, και να αλλάζουμε κατεύθυνση μετά από πολύ οδυνηρές κρίσεις.
* Στην Οικονομία, όταν επικρατούν αντιλήψεις κρατικιστικές, να μην αφήνουμε την τάση για έλεγχο να οδηγήσει σε ακρότητες που πνίγουν την δημιουργικότητα της οικονομίας. Αλλά κι αντιστρόφως: όταν κυριαρχούν φιλελεύθερες αντιλήψεις, να μην αφήσουμε την τάση για απελευθέρωση των αγορών, να οδηγήσει στη χαοτική διάλυσή τους.
* Στο Δίκαιο, όταν επικρατούν τάσεις για απελευθέρωση του ατόμου από την κρατική κηδεμονία, να μην οδηγηθούμε σε άκρα που υπονομεύουν τη δημόσια ασφάλεια. Και αντιθέτως, όταν επικρατούν αντιλήψεις που δίνουν προτεραιότητα στην δημόσια ασφάλεια, να μην αφήσουμε την κρατική «προστασία» να πνίξει την κοινωνία.
* Στη διεθνή Πολιτική, όταν επικρατούν τάσεις αποδυνάμωσης του εθνικού κράτους, εν ονόματι της «παγκόσμιας σύγκλισης», να μην επιτρέψουμε την αποδόμηση των εθνικών κοινωνιών, που είναι προϋποθέσεις δημοκρατίας. Κι όταν επικρατεί η αντίθετη τάση, ενίσχυσης των εθνικών κρατών, να μην επιτρέψουμε την δημιουργία «περίκλειστων φρουρίων», μέσα στα οποία ασφυκτιούν οι κοινωνίες κι ωθούνται σε αμοιβαία καταστροφή.
* Στην Τέχνη, όταν επικρατούν μινιμαλιστικές τάσεις να μη φτάνουμε στο σημείο της αμορφίας, όπου η «εκφραστική λιτότητα» της Τέχνης γίνεται άναρθρη κραυγή. Γιατί το «άμορφο» δεν είναι «όμορφο»! Κι αντιθέτως, όταν επικρατούν τάσεις στροφής στην εικαστική λεπτομέρεια, να μην φτάνουμε στο άλλο άκρο, όπου η εξαιρετικά «δουλεμένη μορφή» πνίγει το περιεχόμενο της, κι όπου η εκφραστική δεινότητα της Τέχνης γίνεται «φλυαρία» που σκοτώνει την Αλήθεια της.

Δύο «αντίθετα», το ένα προϋπόθεση του άλλου!

Αυτό όμως μας αναγάγει σε μια άλλη προσέγγιση που δεν είναι ούτε «προοδευτική» ούτε η «συντηρητική», είναι ισορροπημένη. Κατανοεί την ανάγκη σύνθεσης – ή μάλλον συνεχών ανά-συνθέσεων – ανάμεσα σε δύο διαφορετικές τάσεις των σύγχρονων κοινωνιών:
— την τάση συνεχούς προσαρμογής σε νέα δεδομένα (ακόμα κι όταν η προσαρμογή αυτή γίνεται σε πρόσκαιρες μόδες, όχι σε ιστορικές τάσεις).
— και στην αντίθετη προδιάθεση κάθε κοινωνίας να διατηρήσει ένα πυρήνα αντιλήψεων και σχέσεων που παραμένει σταθερός, για να μην αποσυντεθεί ολόκληρο το οικοδόμημα.
Η πρώτη τάση (συνεχούς προσαρμογής) συνήθως εκλαμβάνεται ως «προοδευτικότητα». Η δεύτερη τάση (διατήρησης ενός ελάχιστου πυρήνα συνέχειας με το παρελθόν) συνήθως εκλαμβάνεται ως «συντηρητισμός».
Το που θα επιλέξει κάποιος να ενταχθεί κάθε φορά, είναι ασφαλώς προσωπική του υπόθεση. Όμως η κοινωνία έχει μακροχρόνια ανάγκη και τις δύο αυτές τάσεις.
* Για να προχωρήσει μια κοινωνία προσαρμοζόμενη συνεχώς στις νέες συνθήκες πρέπει να διατηρεί την ισορροπία και την ενότητά της. Χρειάζεται, λοιπόν, ένα ελάχιστον σταθερότητας κι ευστάθειας.
Για να είναι «προοδευτική», χρειάζεται ένα ελάχιστο συντηρητισμού.
* Κι αντιστρόφως: για να διατηρεί την σταθερότητά της χρειάζεται να προσαρμόζεται συνεχώς στις νέες συνθήκες. Για να είναι «συντηρητική», χρειάζεται ένα ελάχιστο «προοδευτικότητας».
Οι πιο ρηξικέλευθοι οπαδοί των μεγάλων αλλαγών χρειάζονται κάποια συντηρητικά ανακλαστικά, για να μην εκτροχιαστούν.
Κι οι πιο σταθεροί υπέρμαχοι των παραδοσιακών αξιών, χρειάζονται κάποια προοδευτική διορατικότητα, για να επιβιώσουν σʼ ένα μεταβαλλόμενο κόσμο.
Αυτή η προσέγγιση είναι διαφορετική και υπερβατική, γιατί επιτρέπει να δούμε την «πρόοδο» και τη «συντήρηση» ως μακροχρόνια συμπληρωματικά στοιχεία προκοπής μιας κοινωνίας. Όχι ως αντίπαλα προτάγματα που οφείλει να επικρατήσει το ένα σε βάρος του άλλου.
Όταν θα ακούτε τους πύρινους λόγους της προεκλογικής εκστρατείας, ίσως είναι χρήσιμο να θυμάστε αυτές τις σκέψεις…

http://www.diktyo21.gr/item.asp?ReportID=922#top

Σεισάχθεια τώρα!

Μιλώντας σε μια παρέα δίπλα στη θάλασσα, εκεί γύρω στο Δεκαπενταύγουστο, η συζήτηση γύρισε στην δημόσια πράγματα. Στην ομήγυρη συμμετείχαν πρόσωπα με ιδιαίτερα υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Όλοι πτυχιούχοι με μεταπτυχιακά, οι περισσότεροι με διδακτορικά, όλοι με θέσεις υψηλές και με σταδιοδρομίες λαμπρές. Χαλάρωναν εκεί στην αμμουδιά, κουβεντιάζοντας… Κάποια στιγμή σχολιάζοντας την οικονομική κατάσταση, κάποιος ανέφερε την λέξη «σεισάχθεια». Η συζήτηση άναψε. Αλλά όχι για όλους. Οι κάπως μεγαλύτεροι – πάνω από τα 40 ας πούμε – έσπευσαν να πουν τη γνώμη τους. Οι νεώτεροι σώπασαν περίεργα. Μέχρι που κάποιος αποτόλμησε να ρωτήσει: — Τι θα πει σεισάχθεια, βρε παιδιά; Οι μεγαλύτεροι κεραυνοβολήθηκαν: Δεν φαντάζονταν ότι υπάρχουν μορφωμένα άτομα που δεν γνωρίζουν (ή, έστω, δεν θυμούνται πια) την έννοια αυτή. Αμέσως δόθηκαν οι απαραίτητες εξηγήσεις. Σεισάχθεια είναι η ανακούφιση της κοινωνίας από το βάρος εξυπηρέτησης συσσωρευμένου χρέους. Όταν το «άχθος» (βάρος) «αποσείεται» (μικραίνει σημαντικά ή εξαλείφεται ακόμα). Έμεινε στην Ιστορία από την κοινωνική μεταρρύθμιση του Σόλωνα, στην προ-κλασική αρχαία Αθήνα, εκεί στις αρχές του 6ου π. Χ αιώνα… Σε κάθε ιστορική εποχή όταν το χρέος της κοινωνίας γίνεται δυσβάστακτο και δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί πλέον, υπάρχει παράλυση, οικονομική συρρίκνωση, πολιτική αποσταθεροποίηση και πολιτιστική καθίζηση. — Αν δεν ανακοπεί αυτή η «κάτω βόλτα» από μέτρα σεισάχθειας, η κοινωνία βυθίζεται στην πλήρη παρακμή. — Αν, αντίθετα, υπάρξουν μέτρα σεισάχθειας, η οικονομική ανάκαμψη είναι άμεση και η κοινωνική αναζωογόνηση συνήθως θεαματική. Η ιστορία της Ρώμης (από τους αδελφούς Γράκχους ως τον Διοκλιτιανό), αλλά και του Βυζαντίου, είναι γεμάτη τέτοια παραδείγματα. Η νεώτερη ευρωπαϊκή ιστορία το ίδιο. Και η Αμερική δεν αποτελεί εξαίρεση… Ακόμα και ο πληθωρισμός είναι μια «νομισματική σεισάχθεια» που επιδρά μέσω απαξίωσης του συσσωρευμένου χρέους – αλλά με παρενέργειες πολύ οδυνηρές για όλους… Ή αλλιώς ο πληθωρισμός είναι η εκδίκηση στους τοκογλύφους. Αν γίνει έγκαιρα η σεισάχθεια και περιοριστούν οι τοκογλυφικές πρακτικές, τότε δεν χρειάζεται πληθωρισμός στη συνέχεια… Όσο περισσότερο στηρίζεται μια κοινωνία στο χρήμα τόσο περισσότερο απαραίτητο είναι να εμποδιστούν όσοι διαχειρίζονται το χρήμα να λειτουργήσουν ως καρτέλ (έννοια πολύ συγγενής προς τη νόμιμη τοκογλυφία). Η κυκλοφορία του χρήματος δεν πρέπει να οδηγεί σε υπερβολική συγκέντρωση ισχύος, ούτε σε ασφυκτικό έλεγχο πάνω στην υπόλοιπη οικονομία. Η αγορά απαιτεί συνεχή διάχυση: εισοδήματος, πλούτου ευημερίας και ιδεών. Αν η συγκέντρωση (τραπεζικής) ισχύος εμποδίζει τη διάχυση, τότε ο δυναμισμός του συστήματος αναστέλλεται. Και το ίδιο το σύστημα της αγοράς – που είναι εξ ορισμού ιδιαίτερα δυναμικό και δεν αντέχει καθεστώς ασφυξίας – καταρρέει. Η σημερινή διεθνής κρίση είναι αποτέλεσμα μιας τέτοιας υπερβολικής κυριαρχίας των τραπεζών στη διεθνή οικονομία (μέσω των χρηματο-οικονομικών υπηρεσιών). Ιδιαίτερα στην Ευρώπη η κυριαρχία αυτή υπήρξε πολύ έντονη. Στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι συντριπτική. Τα μέτρα που λήφθηκαν διεθνώς – εξ αιτίας της κρίσης και για την αντιμετώπισή της – οδήγησαν στον εκμηδενισμό των βασικών επιτοκίων, κι επιδίωκαν ακριβώς αυτό: να ανακουφίσουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους που είχε ήδη συσσωρευτεί από κυβερνήσεις και ιδιώτες κατά τα προηγούμενα χρόνια. Ήταν, δηλαδή, ένα μέτρο σεισάχθειας σε διεθνή κλίμακα. Δυστυχώς, αυτή η παγκόσμια σεισάχθεια δεν έφτασε ποτέ στην Ελλάδα! Εδώ το ανεξέλεγκτο τραπεζικό κατεστημένο δεν επέτρεψε να «περάσει» η χωρίς προηγούμενο μείωση του ευρω-επιτοκίου στους έλληνες δανειολήπτες. Στην Ελλάδα δεν έχουμε «ελεύθερη τραπεζική αγορά» – έχουμε ένα σκληροπυρηνικό κι άκαμπτο τραπεζικό καρτέλ. Που όσο ανέβαιναν το βασικό ευρω-επιτόκιο (πριν ξεσπάσει η κρίση) ανέβαζαν τις τοκοχρεολυτικές δόσεις των οφειλετών τους, αλλά όταν άρχισαν να υποχωρούν τα ευρω-επιτόκια (μετά την κρίση) δεν μείωσαν αντίστοιχα τις μηνιαίες δόσεις των δανειοληπτών. Η σεισάχθεια έγινε παντού αλλού. Αλλά δεν ήλθε ποτέ στην Ελλάδα. Αν λειτουργούσαν ως «τραπεζική αγορά» κι όχι ως αδίστακτο καρτέλ, τότε η μέση ελληνική κοινωνία θα ανακουφιζόταν γύρω στα 1000 ευρώ το μήνα! Και βέβαια, η κρίση θα είχε ήδη ξεπεραστεί στην Ελλάδα – όπως αρχίζει ήδη να ξεπερνιέται (υπό πολύ πιο δύσκολες συνθήκες ανεργίας) στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιαπωνία μάλλον και στις ΗΠΑ… Εδώ όμως, η σεισάχθεια δεν έφτασε ποτέ. Κι αν θέλει η κυβέρνηση να κάνει κάτι αληθινά δραστικό, επαναστατικό και ταυτόχρονα σύμφωνο με τις νέες διεθνείς τάσεις στην παγκόσμια οικονομία, ας σπάσει επιτέλους το τραπεζικό καρτέλ: να υποχρεωθούν οι τράπεζες να μειώσουν άμεσα τις τοκοχρεολυτικές μηνιαίες δόσεις των δανειοληπτών. Αυτό θα είναι η μεγαλύτερη, η πιο ουσιαστική, η πιο αποτελεσματική μεταρρύθμιση. Και προϋπόθεση για όλες τις άλλες. Σεισάχθεια τώρα! Ή μάλλον να επανεισάγουμε στην σύγχρονη Ελλάδα μια έννοια που γεννήθηκε εδώ, σήμερα αποδίδει παντού αλλού και σε μας παραμένει άγνωστη. Τόσο άγνωστη που κατάντησε σχεδόν «απαγορευμένη». Την έχουμε αποσιωπήσει σε τέτοιο σημείο, που την αγνοούν πια οι πάντες. Σεισάχθεια τώρα!   N.Z. http://www.diktyo21.gr/item.asp?ReportID=918