ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ-Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΜΙΑΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ

Του ΄Ομηρου Φωτιάδη

Σάββατο πρωί, της 20ης Ιουλίου 1974…την αποφράδα ημέρα της μαρτυρικής μας Κύπρου…το ξημέρωμα βρήκε τους Έλληνες Στρατιώτες της ΕΛ.ΔΥ.Κ., της 107 ΕΣΟ που μόλις την προηγούμενη ημέρα είχαν αφιχθεί από την Ελλάδα, να προετοιμάζονται για το πρωινό εγερτήριό τους…Ήταν 05.30΄ το πρωί, όταν από την οροσειρά του Πενταδάκτυλού φάνηκαν δύο Τούρκικα μαχητικά αεροσκάφη F 104, σε ιδιαίτερα χαμηλή πτήση, να κατευθύνονται με ταχύτητα προς το στρατόπεδο της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου. Σπάζοντας το φράγμα του ήχου και αγγίζοντας κυριολεκτικά τις κορυφές των δένδρων του στρατοπέδου, εξαπέλυσαν το φονικό τους φορτίο. Δύο ρουκέτες. Η πρώτη καρφώθηκε στο κέντρο του στρατοπέδου με εκκωφαντικό θόρυβο

και η δεύτερη περνώντας ξυστά πάνω από το Διοικητήριο καρφώθηκε στο διπλανό τόλ σε απόσταση 20 μέτρων, όπου στεγάζονταν το Ταχυδρομείο της Μονάδος. Εκατοντάδες γράμματα γέμισαν, λαμαρίνες, ξύλα, πέτρες και κομμάτια από μπετόν εκτινάχθηκαν σε μια ευρεία περίμετρο, αφήνοντας αποσβολωμένο, τον νέο Ταχυδρόμο της ΕΛ.ΔΥ.Κ.

Στρατιώτη Μαντζουριά Παναγιώτη από την Καρδίτσα, λίγα μέτρα μακρύτερα….

Ευτυχώς για τους Ελληνες Στρατιώτες ο Διοικητής της ΚΥΠ στην Κύπρο Αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Κούρτης, είχε την πρόνοια να επισκεφθεί κατά της 04.00΄ και να ενημερώσει την ΕΛ.ΔΥ.Κ. για επικείμενη Τουρκική επίθεση και η μονάδα ήδη είχε διασπαρθεί εντός του στρατοπέδου, σε διάφορους οχυρωμένους χώρους.

Η πρώτη του ημέρα στην Κύπρο ξεκίνησε με την «καλημέρα» των Τούρκικων ρουκετών.

Την ίδια ώρα όλα τα στρατόπεδα της Λευκωσίας δέχονταν εκατοντάδες βόμβες από τα Τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη, τα οποία μετέτρεψαν το όμορφο πρωινό σε πραγματική κόλαση για τους Ελλαδίτες και Ελληνοκυπρίους στρατιώτες .

Ένα δεύτερο κύμα Τουρκικών μαχητικών ευθύς αμέσως, άφησε το καταστροφικό του

φορτίο, στον πρωταρχικό και κύριο στόχο των Τούρκων. Την ΕΛ.ΔΥ.Κ.!

Οι πρώτες βόμβες χιλίων λιβρών, έπεσαν δίπλα στο τόλ του Λόχου Βαρέων Όπλων τραυματίζοντας τον Υπολοχαγό Πίο, τον Στρατιώτη Τριανταφυλλόπουλο από την Ημαθία, και έκοψε από το ύψος του ώμου το χέρι του Στρατιώτη Σολωμού…

Το πρώτο Ελληνικό αίμα ποτίζει την μαρτυρική γη της Κύπρου μας…

Ανά δεκαπέντε λεπτά σμήνη τεσσάρων Τουρκικών μαχητικών, προσβάλουν ακατάπαυστα το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ., με κάθε είδους βόμβες και πυρομαχικά.

Το ΚΝΕ (Κέντρο Νοσηλείας ΕΛ.ΔΥ.Κ.) γεμίζει τραυματίες…

Με ορμή ακολουθεί το τρίτο κύμα των Τουρκικών F 104, και εξαπολύει δεκάδες ρουκέτες εναντίων των Ελδυκάριων, οι οποίοι ακόμα προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει. Ο Στρατιώτης Μπόλας Γεώργιος από την Πυλαία Θεσσαλονίκης, πετάει το τσάι του και τρέχει σε κοντινό όρυγμα να καλυφθεί. Δίπλα του ένας νέος της 107 μπαίνει κι αυτός σε ένα όρυγμα να καλυφθεί.΄Ερχεται ένας παλιός της 103 και του λέει να φύγει…να πάει σε άλλο όρυγμα και υπακούει. Ο παλιός ίσα που προλαβαίνει να μπει στο όρυγμα που άφησε ο νεότερος…και δέχεται μια ρουκέτα η οποία τον εξαϋλώνει.

Στο βάθος του ορίζοντα προς τον βορά, στα χωριά Αγύρτα και Κιόνελι, και με κατεύθυνση από Δυτικά προς Ανατολικά πέντε Τούρκικα μεταγωγικά Ντακότα, εκτελούν ρίψεις αλεξιπτωτιστών, εντός των τοπικών ισχυρών Τουρκοκυπριακών θυλάκων. Γέμισε αλεξίπτωτα ο γαλάζιος Κυπριακός ουρανός.

Οι Στρατιώτες της ΕΛ.ΔΥ.Κ., οι οποίοι ακόμη δεν είχαν παραλάβει τον ατομικό τους οπλισμό, μέσα στην κόλαση των ανηλεών βομβαρδισμών, παραλαμβάνουν ότι μπορούν και προσπαθούν να αναχαιτίσουν τους Τούρκους εισβολείς, με τα Μ 1 τους.

Παρά το τραγελαφικό της υπόθεσης, οι Τούρκοι πιλότοι τα χάνουν και πολλές φορές αδειάζουν το φονικό τους φορτίο, μέσα στο ήδη από την προηγουμένη ημέρα άδειο στρατόπεδο της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ..

Οι ΄Ελληνες στρατιώτες δεν εγκαταλείπουν το Στρατόπεδό τους και καλυπτόμενοι όπου μπορούν αναδιοργανώνονται και προσπαθούν να αμυνθούν.

Οι ρίψεις αλεξιπτωτιστών συνεχίζονται αμείωτα αλλά κατά κύματα καταφθάνουν και δεκάδες Τουρκικά ελικόπτερα τα οποία μεταφέρουν καταδρομείς στον θύλακα του Κιόνελι. Ένα Τουρκικό μεταγωγικό αεροσκάφος αδειάζει το φορτίο του σε λάθος μέρος..

Ακολουθούν και άλλα. Οι λανθασμένες ρίψεις τους, εντός του Ελληνικού τομέα, φέρνουν τις πρώτες βαριές απώλειες για τους Τούρκους. Οι απλοί Ελληνοκύπριοι χωρικοί, καταφέρνουν και εξοντώνουν πάνω από 80 αλεξιπτωτιστές. Η εποποιία της Κρήτης επαναλαμβάνεται! Σημειώνονται ταυτόχρονα και οι πρώτες καταγραφές αιχμαλώτων. Δεκαπέντε Τούρκοι αλεξιπτωτιστές συνελήφθησαν και μόλις 7-8 διέφυγαν τον θάνατο και την σύλληψη, από τους χωρικούς της Μίας Μηλιάς.

Έχει πάει 09.30΄ και ακόμα κανένας δεν γνωρίζει ότι ισχυρότατες αποβατικές δυνάμεις των Τούρκων αποβιβάζονται δυτικά της Κερύνειας στην περιοχή Πεντεμίλι. Ήδη από τις 06.00 Τούρκοι βατραχάνθρωποι είχαν βγει στην ακτή και έκαναν αναγνωρίσεις. Ακολούθησε η αποβίβαση του 6ου Τάγματος Πεζοναυτών, ενώ πυκνά πυρά των Τουρκικών αντιτορπιλικών τύπου FREM, σάρωναν στην κυριολεξία την περίμετρο του προγεφυρώματος και άλλους στόχους στην ευρύτερη περιοχή. Ήταν 07.15΄ το πρωί.

Προηγήθηκε η ηρωική έξοδος των Κυπριακών τορπιλακάτων, της Τ3 με Κυβερνήτη τον Υποπλοίαρχο Ελευθέριο Τσομάκη και της Τ1 με Κυβερνήτη τον επίκουρο Σημαιοφόρο Νικόλαο Βερύκιο, στις 05.05’ από το λιμάνι της Κερύνειας. Λίγα λεπτά αργότερα Τουρκικά αεροσκάφη πλήττουν καίρια την Τ1 τραυματίζοντας 6 από το προσωπικό της.

Η Τ1 προσάραξε στην περιοχή του Βοσπόρου. Η Τ3 πλησίασε πολύ επικίνδυνα και σε απόσταση 1 ν.μ. τον Τουρκικό αποβατικό στόλο και ξεκίνησε ελιγμούς για να λάβει κατάλληλη θέση βολής. Ήταν 05.23΄ όταν δέχθηκε καταιγισμό πυρών από τα Τούρκικα αντιτορπιλικά. Όλο το προσωπικό της σκοτώθηκε. Μόνο ο Αρχικελευστής Διονύσιος Μαγέτος, βαριά τραυματισμένος με μυθιστορηματικό τρόπο κατάφερε μετά από 6 ώρες υπεράνθρωπων προσπαθειών να βγει στην ακτή.

Στην περιοχή της απόβασης εδώ και πάνω από τρεις ώρες οι Τούρκοι αποβιβάζονται χωρίς καμία παρενόχληση ή Ελληνική αντίδραση. Μόλις στις 08.40΄ή Αθήνα «ξύπνησε» από τον λήθαργο και έδωσε εντολή εφαρμογής των πολεμικών σχεδίων. Πάνω από τρεις ώρες η Τουρκική αεροπορία, το Πολεμικό της Ναυτικό και οι Δυνάμεις Ξηράς σάρωναν την Κυπριακή επικράτεια ανελέητα, χωρίς καμία ουσιαστική αντίσταση.

Η συνέχεια κάτωθι.-

Η Τιτανομαχία στο προγεφύρωμα

Πλησίον του χώρου της αποβίβασης των Τούρκων πεζοναυτών στο Πεντεμίλι της Κερύνειας, έδρευε το 251 Τάγμα Πεζικού, με Διοικητή τον Ήρωα Αντισυνταγματάρχη Παύλο Κουρούπη. Το 251 Τ.Π. παρακολουθούσε στενά την Τουρκικά αποβίβαση και ενημέρωνε σχετικά το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (Γ.Ε.Ε.Φ.) αναμένοντας διαταγές. Στις 07.30΄ο Διοικητής του 251 Τ.Π. δίνει αυτόβουλα την εντολή ο 1ος Λόχος και ο Λόχος Υποστήριξης να εγκαταλείψουν το στρατόπεδο και να πορευθούν προς τους χώρους εξόρμησης. Οι δύο Λόχοι κατάφεραν χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τους Τούρκους και παρά το πλήθος των Τουρκικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων, να ταχθούν σε απόσταση αναπνοής. Οι πρώτοι στρατιώτες του 1ου Λόχου είχαν πλησιάσει σε απόσταση 100 μέτρων! Τον 1ο Λόχο αποτελούσαν 90 άνδρες, ενώ τον Λόχο Υποστήριξης λιγότεροι. Απέναντί τους είχαν να αντιμετωπίσουν εκτός από το 6ο Τάγμα Πεζοναυτών, ολόκληρο το 5 Σύνταγμα Πεζοναυτών το οποίο είχε ήδη αποβιβαστεί, καθώς και μεγάλο αριθμό Τούρκων Καταδρομών οι οποίοι είχαν αποβιβαστεί με ελικόπτερα! Μια τεράστια δύναμη με τρομερή ισχύ πυρός υποστηριζόμενη από τα βαριά πυροβόλα και άλλα όπλα των Τουρκικών αντιτορπιλικών και την Τουρκική αεροπορία, η οποία εντελώς ανενόχλητη αλώνιζε τον ουρανό της Κύπρου! Η διαφορά ισχύος μεταξύ των δύο αντιπάλων ήταν τεράστια! Δεν μπορεί να συγκριθεί με τα δεδομένα καμίας σύγχρονης μάχης! Εκατόν πενήντα Πεζικάριοι ΄Ελληνες απέναντι σε μια ενισχυμένη Ταξιαρχία Τούρκων των Ειδικών Δυνάμεων με πλήρη υποστήριξη βαρέων όπλων!!!

Η διαταγή προσβολής των Τούρκων δόθηκε ακριβώς στις 10.00΄…

Το τι επακολούθησε είναι αδύνατον να περιγραφεί!!! Η εγγύτητα των δύο αντιμαχομένων πλευρών, έδωσε χαρακτήρα σφοδρότατης σύγκρουσης! Πραγματική κόλαση! Οι Τούρκοι αιφνιδιάστηκαν και δέχονταν τα Ελληνικά πυρά χωρίς να μπορούν να αντιδράσουν ουσιαστικά! Κατά εκατοντάδες έπεφταν νεκροί και οι φωνές των τραυματιών γέμιζαν με βογκητά και κραυγές απελπισίας την καυτή καλοκαιρινή ημέρα!

Οι έντονες επιθέσεις των Τούρκων μετά το πρώτο ισχυρό κλονισμό που δέχθηκαν από τους ΄Ελληνες σύγχρονους Μυρμιδόνες, έσπασαν πάνω στην λυσσαλέα αποφασιστικότητα του Διοικητού του 251 Τ.Π και της μαχητικής ικανότητας των Στρατιωτών των δύο Λόχων. Αλλεπάλληλα κύματα με υποστήριξη Τεθωρακισμένων οχημάτων και βαρέων όπλων, έσπαγαν με πάταγο πάνω στα στήθια των Ελλήνων ηρώων. Οι απώλειες μας σχεδόν μηδενικές σε αντίθεση με τις υπερβολικά μεγάλες Τουρκικές. Οι Τούρκοι νόμιζαν πως έχουν απέναντί τους ολόκληρη Μεραρχία! Τα μηνύματα και οι αναφορές που έστελναν οι επικεφαλείς της αποβατικής δύναμης στην Άγκυρα ήταν αποκαρδιωτικά εντελώς. Γινόταν λόγος για αδυναμία εκτέλεσης της αποστολής, τεράστιες απώλειες και ενδεχόμενο ματαίωσης της επιχείρησης! Οι λέοντες των δύο Λόχων του 251 Τ.Π. μάχονταν με τέτοιο πάθος και επιμονή, που μόνο μεταφυσική διάσταση και υπόθεση θα μπορούσε να δικαιολογήσει! Η λεγόμενη «πολεμική αρετή των Ελλήνων» που ξυπνά μέσα από την προαιώνια κυτταρική μνήμη που βρίσκετε καλά εμφυτευμένη μέσα στο DNA, έκανε την παρουσία της εμφανή!!!

Η πολύωρη μάχη εξελίχθηκε σε πραγματική τιτανομαχία. Οι Τούρκοι πιέζονται αφόρητα και τελικά ολόκληρη αυτή τεράστια και ισχυρότατη δύναμη περιορίζεται σ΄έναν θύλακα μόλις 300 μέτρων από την ακτή και λαμβάνει αμυντική διάταξη!

Οι άλλοι Λόχοι του 251 Τ.Π. έχουν ήδη καταλάβει καίριες θέσεις για να εμποδίσουν την προσπέλαση των Τούρκων προς Κερύνεια και την υπερφαλάγγιση των άλλων δύο Λόχων που μάχονται ακατάπαυστα σε απόσταση αναπνοής από τους Τούρκους.

Όλες οι προσπάθειες των Τούρκων να υπερφαλαγγίσουν και να καθυποτάξουν τους δύο Λόχους 2ο και 3ο αποτυχνάνουν. Δοκίμασαν κι εκεί, αλλά και πάλι άφησαν εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες! Η μάχη παίρνει πλέον ασύλληπτες διαστάσεις έντασης. Το μεσημέρι σκοτώνεται ο Αρχηγός της αποβατικής δύναμης των Τούρκων Συνταγματάρχης Καραογλάνογλου, από αντιαρματικό βλήμα του 1ου Λόχου, μέσα σε παρακείμενη οικία όπου ήταν κρυμμένος. Τα απόρρητα αρχεία της 39ης Τουρκικής Μεραρχίας, κάνουν λόγο για θάνατο του Καραογλάνογλου, την επομένη στις 13.00΄,αλλά αυτό αργότερα τέθηκε σε αμφιβολία.

Η νύχτα βρήκε τους Τούρκους με βαρύτατες απώλειες και σε πολύ άσχημη κατάσταση.

Ο περίπατος μετατράπηκε σε πραγματική κόλαση! Οι ΄Ελληνες μαχητές με χαλύβδινο ηθικό και το βλέμμα του Λεωνίδα στα μάτια τους, παραμένουν ακλόνητοι στις θέσεις τους. Αναμένουν ενισχύσεις για να πραγματοποιήσουν νυχτερινή επίθεση και να πετάξουν τους Τούρκους στην θάλασσα. Η χαρά είναι διάχυτη στο πρόσωπο του Κουρούπη! Την νύχτα δεν θα μπορούν να υποστηρίξουν την αποβατική δύναμη η αεροπορία και το πολεμικό ναυτικό. Εύκολη υπόθεση μετά την ολοήμερη πανωλεθρία που προκάλεσε στον Αττίλα. Μα χρειάζεται σημαντικές ενισχύσεις. Οι στρατιώτες του δεν επαρκούν στο ελάχιστο να καλύψουν την επιβαλλόμενη περίμετρο του προγεφυρώματος για να εκδηλώσουν αντεπίθεση. Βάζουν τις λόγχες στα όπλα και αναμένουν. Με τεράστιες προσπάθειες οι Διοικητές των Λόχων συγκρατούν τους μανιασμένους στρατιώτες τους, που διψούν για την νίκη! Διψούν για την δόξα! Διατάζουν αυστηρή αναμονή μέχρι ενισχύσεώς τους. Η οποία όμως ποτέ δεν έρθει…

Ολόκληρη την ημέρα οι Λέοντες της Κύπρου περίμεναν τις ενισχύσεις…την υποστήριξη του πυροβολικού και νέες δυνάμεις να έρθουν στο Πεντεμίλι…δεν ήρθαν. Αυτοί όχι μόνο κράτησαν, αλλά ταπείνωσαν και τις πανίσχυρες στρατιές του Αττίλα.

Η επόμενη ημέρα πέρασε με την κατάσταση να παραμένει αμετάβλητη και την διεξαγωγή σφοδρότατων μαχών. Οι Τούρκοι ενισχυμένοι σημαντικά από την αεροπορία τους και τα παραπλέοντα πολεμικά τους πλοία, αναθάρρησαν και εξαπέλυαν τεράστιες σε όγκο και ισχύ αεροναυτικές επιθέσεις εναντίων των λίγων δεκάδων Ηρώων του 251 Τ.Π.. Ακλόνητοι και ριζωμένοι οι ΄Ελληνες μαχητές, απέκρουαν με σθένος τις Τουρκικές επιθέσεις την μια μετά την άλλη! Αλλά δεν επαρκούσαν αριθμητικά για να καλύψουν ολόκληρη την περιοχή του Τουρκικού προγεφυρώματος. Ισχυρές Τουρκικές δυνάμεις άρχισαν να διαρρέουν προς τα ανατολικά με κατεύθυνση την Κερύνεια.

Το πρωινό της 22ης Ιουλίου βρήκε το 251 Τ.Π να κατέχει τις θέσεις του αλλά με εντελώς ακάλυπτο το δεξιό του πλευρό, καθώς το αρμόδιο 306 Τ.Ε. εγκατέλειψε τον χώρο ευθύνης του, και πήγε στην Κερύνεια. Λάθος ολέθριο για όλη την μετέπειτα εξέλιξη της μάχης της Κύπρου.

Οι Τούρκοι εκμεταλλευόμενοι το προς ανατολάς κενό και την ανυπαρξία δυνάμεων, αποβίβασαν ισχυρότατες δυνάμεις , μηχανοκίνητα μέσα και μεγάλο αριθμό αρμάτων μάχης. Η οδός προς την πόλη της Κερύνειας ήταν ανοιχτή…Διέρρευσαν πλήθος δυνάμεις και επετέθησαν στις 11.00΄ εναντίων της ανοχύρωτης πόλης.

Μέχρι της 13.30΄ο 1ος Λόχος των Λεόντων του 251 Τ.Π. κρατούσε τις θέσεις του και αμύνονταν σθεναρά εναντίων των τεράστιων πλέον Τουρκικών δυνάμεων. Ο Λόχος Υποστήριξης επίσης, μάχονταν λυσσασμένα, χωρίς να χάσει εκατοστό εδάφους.

Ήταν πλέον πολύ αργά όμως…οι Τούρκοι είχαν παρακάμψει τους 2 Λόχους του 251 Τ.Π. και είχαν ξεχυθεί προς την Κερύνεια, σαρώνοντας τα πάντα μπροστά τους.

Ο Διοικητής του 251 Τ.Π. Αντισυνταγματάρχης Παύλος Κουρούπης, έσπευσε να σώσει τους ήρωές του και διέταξε σύμπτυξη προς νότο των δυνάμεών του. Στην προσπάθειά του να έρθει σε επαφή με τον 3ο Λόχο του αλλά και να διαπιστώσει την κατάσταση που επικρατούσε προς την Κερύνεια, ήρθε σε απόσταση αναπνοής από τις επιτιθέμενες Τουρκικές δυνάμεις. Εντελώς μόνος μαζί με τον Υπασπιστή του, δέχθηκαν την επίθεση μεγάλων δυνάμεων των Τούρκων Καταδρομών. Ο Υπασπιστής του διέφυγε μαζί με μια ομάδα Ελλήνων Καταδρομέων που είχε σπεύσει στην περιοχή. Ο Ηρωικός Διοικητής των Λεόντων του 251 Τ.Π. τραυματίσθηκε θανάσιμα. Ο Υπασπιστής του έφεδρος Ανθυπολοχαγός Δημήτριος Μπλέτσας, τον είδε να τραβάει το πιστόλι του και να μάχεται ως άλλος Λεωνίδας μόνος του και βαριά τραυματισμός, με τα στίφη των Τούρκων.

Ας είναι αιωνία η μνήμη του λαμπρού αυτού αξιωματικού, που μόνος του με τους λιγοστούς του άνδρες εστάθησαν ακλόνητοι μπροστά στην ασιατική πλημμυρίδα και τίμησαν τα Ιερά Λάβαρα του Έθνους και της Φυλής. Ο Λεωνίδας της Κερύνειας έσωσε τους άνδρες του από την περικύκλωση των Τούρκων και εντελώς μόνος και βαριά τραυματισμένος στάθηκε με τις λιγοστές του δυνάμεις και πολέμησε τον Αττίλα!

Τον Παύλο Κουρούπη δεν τον νίκησαν ποτέ…βρίσκεται εκεί στις ανατολικές παρυφές του χωριού Τέμπλος πλάι στην χαράδρα προς τον Άγιο Γεώργιο, μαζί με τον Καταδρομέα Λοχαγό Κατούντα. Τις νύχτες λένε οι Τουρκοκύπριοι κανένας δεν περνάει

από εκεί…δυό ανδρείες ψυχές μεταμορφώθηκαν σε λέοντες και φυλάνε ακόμη το πέρασμα προς την Κερύνεια.

Ο Αρμαγεδώνας στην Κύπρο

Απ΄άκρη, σ΄άκρη η Κύπρος φλέγεται! Τις ώρες που τα λιοντάρια του Κουρούπη προέταξαν τα ατσάλινα στήθη τους στις ορδές του Αττίλα, κάποιοι άλλοι ανδρείοι μαχητές δόξαζαν την πατρίδα μέσα σε στιγμές ανεπανάληπτου ηρωισμού.

Δύσκολη η εξιστόρηση…τι να πρωτοαναφέρει κανείς…

Λαμπρές σελίδες δόξης έγραψαν οι τρεις Μοίρες Καταδρομών. Οι Λοκατζήδες την νύχτα της 20ης προς 21ης Ιουλίου, διενήργησαν ευρείας κλίμακας καταδρομικές επιχειρήσεις στις πλέον οχυρωμένες και ισχυρότατες θέσεις των Τουρκοκύπριων οι οποίες είχαν ενισχυθεί με την αφρόκρεμα των Τουρκικών Ειδικών Δυνάμεων.

Η 31 Μ.Κ. ,η 32 Μ.Κ., η 33 ΜΚ, με ταυτόχρονες και συντονισμένες νυχτερινές επιχειρήσεις, κατέλαβαν αντίστοιχα τα απρόσιτα και ορεινά Τούρκικα φρούρια, του Κοτζάκαγια, της ΄Ασπρης Μούτης και του Αγίου Ιλαρίωνα. Η δίστομος ρομφαία των Ελλήνων Καταδρομέων, έπεσε βαρύτατη πάνω στους Τούρκους! Βλέμματα Τίγρεων μέσα στο βαθύ σκοτάδι παρατηρούν..πλησιάζουν αθόρυβα και πέφτουν με αφάνταστη ορμή και μανία πάνω στους Τούρκους Λοκατζήδες. Σε πολλές περιπτώσεις ο θάνατος τους βρήκε μέσα στους θαλάμους να κοιμούνται. Όλα κράτησαν λίγα λεπτά. Ολοκληρωτικές οι απώλειες των Τούρκων Λοκατζήδων. Εκεί ψηλά στους απροσπέλαστους βράχους της Κυπριακής γης αναμετρήθηκαν οι καλύτερες δυνάμεις Τούρκων και Ελλήνων. Αναμετρήθηκαν ασύμμετρα, όπως ορίζουν οι ανορθόδοξοι κανόνες μάχης των Καταδρομών. Η αναμέτρηση κράτησε ελάχιστα. Η καταισχύνη των Τούρκων Λοκατζήδων καθολική. Δόθηκαν δεκάδες προσωπικές μονομαχίες μέσα στο σκοτάδι με θέα τις φλόγες που έτρωγαν τα σωθικά του Πενταδάκτυλου!

Εκεί την επομένη το πρωί στις 09.00 ο ήρωας Διοικητής της 33 Μ.Κ. Ταγματάρχης Γεώργιος Κατσάνης, μάχεται λυσσαλέα σε απόσταση λίγων μέτρων από τα στίφη των Τούρκων Καταδρομέων που έσπευσαν να ανακαταλάβουν τα φρούριά τους. Πέφτει όρθιος με μια ριπή στο στήθος κρατώντας δύο αυτόματα μαζί και σπέρνοντας τον όλεθρο στους τρομαγμένους Τούρκους.

Κιόνελι…ρίγη προκαλεί ακόμη και σήμερα το άκουσμα της λέξης. Το απόρθητο φρούριο των Τούρκων. Σημείο εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας μέσα στον Τουρκοκυπριακό θύλακα της Λευκωσίας. Από το 1964 οι Τούρκοι άρχισαν να εκτελούν μεγάλης έκτασης οχυρωματικά έργα. Βαριά πολυβολεία , τούνελ, βαθιά χαρακώματα, υπόγεια ιατρεία, υπόγεια καταφύγια, τεράστιες αποθήκες πυρομαχικών και εφοδίων. Εκεί βρίσκετε το Αρχηγείο των Τουρκοκυπριακών Δυνάμεων και ο Ραούφ Ντεκτάς. Πάνω από 6.000 Τουρκοκύπριοι στρατιώτες άρτια και βαριά εξοπλισμένοι .Πάνω από 1.200 στρατιώτες της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ..Μια ολόκληρη Ταξιαρχία Τούρκων Αλεξιπτωτιστών και το 39 Σύνταγμα Τούρκων Καταδρομών, βρίσκονται οχυρωμένοι στο Κιόνελι και την ευρύτερη περιοχή. Μια τεράστια δύναμη σε όγκο και μέσα σε άριστα οχυρωμένη περιοχή.

Μεταξύ της ΕΛ.ΔΥ.Κ. και του Κιόνελι παρεμβάλλετε το στρατόπεδο της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ. και μια επίπεδη έκταση 4 χιλιομέτρων γεμάτη καλαμιές και θερισμένα σπαρτά.

Ούτε ένα δένδρο για κάλυψη. Ούτε ένα ανάχωμα. Οι Τούρκοι εγκατέλειψαν το στρατόπεδο της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ. το οποίο καταλήφθηκε από την ΕΛ.ΔΥ.Κ..

Η έδρα της ΕΛ.ΔΥ.Κ. βάλλεται ασταμάτητα από τα Τουρκικά αεροσκάφη. Μέσα στην κόλαση των βομβαρδισμών, το 2ο Τάγμα της ΕΛ.ΔΥ.Κ. στις 09.30΄ διατάσετε να διενεργήσει επιθετική ενέργεια κατά του οχυρού του Κιόνελι! Το πρωινό αυτό της 20ης Ιουλίου 1974 οι Έλληνες μαχητές της ΕΛ.ΔΥ.Κ. δεν πρόλαβαν ούτε να γεμίσουν με νερό τα παγούρια τους! Με τέτοια ορμή και ατσάλινη θέληση επετέθησαν κατά του Κιόνελι.

Το αναπεπταμένο και ακάλυπτο πεδίο, μεταξύ ΕΛ.ΔΥ.Κ. και Κιόνελι κλήθηκαν να καλύψουν τρέχοντας οι Στρατιώτες μας. Κινούμενοι στόχοι για την Τουρκική αεροπορία και εύκολοι στόχοι για τα βαρέα όπλα των οχυρωμένων Τουρκικών Δυνάμεων. Οι καλαμιές και τα σπαρτά παίρνουν φωτιά! Η επίθεση της ΕΛ.ΔΥ.Κ. είναι επέλαση προς τον θάνατο! Αποστολή αυτοκτονίας! Η θερμοκρασία εκείνο το πρωινό ξεπερνούσε τους 40 βαθμούς υπό σκιά. Σωστή κόλαση! Οι δυνάμεις του 2ου Τάγματος της ΕΛ.ΔΥ.Κ. σταμάτησαν μπροστά από το Κιόνελι. Εξαπέλυσαν ασυντόνιστα την επίθεσή τους χωρίς την δυνατότητα επικοινωνίας με την Διοίκηση και τα ελάχιστα πεπαλαιωμένα άρματα μάχης Τ 34 του Β΄Π.Π., τα οποία κλήθηκαν να υποστηρίξουν την επίθεση. Το Κιόνελι δέχθηκε πλήθος εύστοχων πυρών από το πυροβολικό της Εθνικής Φρουράς. Το ηθικό των Τούρκων κλονίστηκε πάρα πολύ μπροστά στην επίθεση αυτοκτονίας του 2ου Τάγματος της ΕΛ.ΔΥ.Κ.! Δεν πίστευαν στα μάτια τους! Οι συνθήκες του πεδίου της μάχης ήταν εντελώς απαγορευτικές για οποιαδήποτε σκέψη επιθετική ενέργειας. Το 2ο Τάγμα επέστρεψε στις θέσεις του και 700 μέτρα πριν του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ. το οποίο βάλλονταν ανηλεώς από τα Τούρκικα F 104. Οι απώλειες του ελάχιστες . Μόνο τρεις τραυματίες. Όλο το Τάγμα έμεινε εκτός μάχης για τουλάχιστον 3 ώρες, λόγο της υπερπροσπάθειας και της έλλειψης ύδατος. Οι Τούρκοι δεν αποτόλμησαν το παραμικρό. Κρυμμένοι βαθιά στις οχυρές τους θέσεις εκστασιασμένοι δεν πίστευαν στα μάτια τους.

Στις 18.30΄οι ήρωες της ΕΛ.ΔΥ.Κ. επετέθησαν και πάλι εναντίων του θωρακισμένου οχυρού του Κιόνελι, με ακατάσχετη ορμή και τις λόγχες τους να λάμπουν στις καυτές ακτίνες του ηλίου. Οι πυρκαγιές μαίνονταν σε όλη την έκταση της προ του Κιόνελι πεδινής περιοχής, δυσκολεύοντας την επέλαση των Ελλήνων στρατιωτών.

Εκείνη την νύχτα η ποσοτική και ποιοτική, κατά κράτος υπεροχή των Τούρκων δεν στάθηκε ικανή να σταματήσει τους λέοντες της ΕΛ.ΔΥ.Κ.! Παρά τις αντίξοες και απαγορευτικές συνθήκες μάχης, κατόρθωσαν να εισβάλουν στα πρώτα σπίτια του φοβερού οχυρού του Κιόνελι! Το Επιτελείο των Τούρκων εγκατέλειψε το Αρχηγείο του μπροστά στις λόγχες των Ελλήνων μαχητών! Η ΕΛ.ΔΥ.Κ. ανέμενε την συνδρομή και άλλων μονάδων, οι οποίες θα πλαγιοκωπούσαν το Κιόνελι και θα ολοκλήρωναν την διάσπαση του σημαντικού αυτού θύλακα! Το ενδεχόμενο αυτό θα έθετε σε σχεδόν βέβαια αποτυχία τα Τουρκικά σχέδια και οι δάφνες της νίκης θα στεφάνωναν τα Ελληνικά ΄Οπλα! Η αρωγή και η παράπλευρη επίθεση όμως ποτέ δεν έγιναν…

Ξημερώματα, οι ήρωες της ΕΛ.ΔΥ.Κ., αναγκάστηκαν και πάλι να επιστρέψουν στις θέσεις τους. Η μεγάλη ευκαιρία καταστροφής των Τούρκων είχε χαθεί οριστικά…

Στις 16.00΄της 22ας Ιουλίου άρχισε η εφαρμογή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, η οποία όπως γνωρίζουμε όλοι μας, είχε μονομερή εφαρμογή…Οι Τούρκοι δεν την τήρησαν ποτέ. Ισχυρότατες Τουρκικές δυνάμεις άρχισαν να κινούνται με άρματα μάχης προς την κατεύθυνση του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ., και άρχισαν να λαμβάνουν θέσεις μάχης. Η νύχτα ήταν ασέληνη..πλήρες σκότος κάλυπτε τα πεδία των μαχών. Οι Τούρκοι άρχισαν να προωθούνται αργά προς το στρατόπεδο…ομάδες Τούρκων Καταδρομέων, έφθασαν 2-3 μέτρα από τα συρματοπλέγματα, έτοιμοι να εισβάλουν στο στρατόπεδο.

Ξάγρυπνα τα Λιοντάρια της ΕΛ.ΔΥ.Κ. με απίστευτη ψυχραιμία τους ανέμεναν στωικά.

Το τι επακολούθησε ξεπερνάει κάθε περιγραφή! Οι μάχες κράτησαν μέχρι το ξημέρωμα, το οποίο βρήκε την περίμετρο του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ., κυριολεκτικά «στρωμένη» από εκατοντάδες νεκρούς Τούρκους στρατιώτες. Μήνες αργότερα από υποκλαπέν σήμα της ΚΥΠ επιβεβαιώθηκε ότι ο Διοικητής της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ. πέρασε στρατοδικείο για τις αποτυχίες εκείνης της βραδινής επίθεσης. Σύσσωμη η ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ., συνεπικουρούμενη από ένα Τάγμα Καταδρομών, επετέθηκε εναντίον της ΕΛ.ΔΥ.Κ. και υπέστη τεράστιες απώλειες, από τους ΄Ελληνες πολεμιστές.

Η μάχη του αεροδρομίου Λευκωσίας

Ξημέρωμα της 23ης Ιουλίου 1974, οι Τούρκοι εκμεταλλευόμενοι την εκεχειρία και την κατάπαυση του πυρός, από την προηγουμένη έχουν αποβιβάσει πολλές χιλιάδες στρατιωτών, τουλάχιστον 400 άρματα μάχης και προωθούνται σε όλα τα μέτωπα. Αντίθετα οι δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς τηρούν την κατάπαυση του πυρός…

Ήρθε η ώρα της Α΄Μοίρας Καταδρομών,η οποία ήρθε από το Μάλεμε της Κρήτης με αποστολή αυτοκτονίας. Οι ΄Ελληνες Καταδρομείς είχαν σημαντικές απώλειες, καθώς 2 αεροσκάφη χτυπήθηκαν από φίλια πυρά και άλλα δεν έφθασαν ποτέ…η δύναμη της Α΄Μ.Κ. είναι σχεδόν στο 50% της πληρότητάς της.

Οι Τούρκοι προωθούνται κατά χιλιάδες προς το διεθνές αεροδρόμιο της Λευκωσίας με σκοπό την κατάληψή του, η οποία επέφερε στρατηγικό πλήγμα στην Κύπρο. Παράλληλα συγκρούονται με μονάδες της Εθνικής Φρουράς στα περίχωρα της Λευκωσίας, όπου προωθούνται κατά χιλιάδες. Το ενδεχόμενο κατάληψης της Λευκωσίας από τους Τούρκους είναι πλέον ορατό και επικείμενο.

Ο σιδηρόφρακτος Τουρκικός κλοιός έχει περισφίξει το αεροδρόμιο Λευκωσίας και το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ..

Ο Ταγματάρχης Καταδρομών Βασίλης Μανουράς σπεύδει με τους 41ο, 42ο, 43ο Λόχους Κρούσης και καταλαμβάνει το αεροδρόμιο. Δύο ευμεγέθεις Τουρκικοί σχηματισμοί πλησιάζουν το αεροδρόμιο και ένα ολόκληρο Σύνταγμα παραμένει σε εφεδρεία για να επιτεθεί κι αυτό στην συνέχεια. Τις Τουρκικές δυνάμεις συνοδεύουν ισχυρές δυνάμεις αρμάτων μάχης. Οι ψυχραιμία του Ταγματάρχη Μανουρά είναι παροιμιώδης! Αφήνει τους Τούρκους να πλησιάσουν σε απόσταση αναπνοής και τότε, η διμοιρία του Λοχαγού Μπένου από την ταράτσα του αεροδρομίου, ξερνά φωτιά και σίδερο στους Τούρκους!

Ο 42ος Λόχος Κρούσης Καταδρομών, μπαίνει στην μάχη κι αυτός αμέσως. Ο 43ος θερίζει τους Τούρκους ανηλεώς! Οι Τούρκοι θερίζονται κατά κύματα από τα εύστοχα πυρά των Ελλήνων Καταδρομέων. Κοντά στο αεροδρόμιο βρίσκεται το φυλάκιο των Καναδών του Ο.Η.Ε., όπου βρίσκουν καταφύγιο οι Τούρκοι. Οι φιλότουρκοι Καναδοί δίνουν όλες τις πληροφορίες για τους ΄Ελληνες Καταδρομείς στους Τούρκους…

Δύο χιλιάδες Τούρκοι επίλεκτοι ετοιμάζονται εκ νέου και επιτίθενται με πρωτοφανή μανία εναντίων των Ελλήνων Καταδρομέων. Ο Μανουράς δίνει όρθιος τις εντολές του αψηφώντας τις σφαίρες που σφυρίζουν γύρω του. Οι Επίλεκτοι Τούρκοι έπεσαν πάνω σε διασταυρωμένα πυρά και αποδεκατίστηκαν. Επί μια ώρα οι προσπάθειες των Τούρκων έσπαγαν κατά κύματα επάνω στα στήθη των Ελλήνων Καταδρομέων! Πυραμίδες σχημάτιζαν οι σωροί των Τουρκικών πτωμάτων κάτω από τον καυτό Κυπριακό ήλιο.

Από τους Καταδρομείς η μοναδική απώλεια ήταν ο τραυματισμός του Ανδρουλάκη. Το απόγευμα ήρθαν οι Καναδοί οηέδες για να παραλάβουν το αεροδρόμιο υπό τον Ο.Η.Ε.

Επικεφαλής ένας Αυστριακός του Ο.Η.Ε., απευθυνόμενος στους Καταδρομείς λέει « είναι εντολή του Πρέσβη Λαγάκου (ο ΄Ελληνας Πρέσβης στην Λευκωσία) να παραδώσετε το αεροδρόμιο. Κι ο Μανουράς απαντάει «Ποιος Λαγάκος, Ταγματάρχης Μανουράς εδώ!» .Την ίδια ώρα ο Καταδρομέας Γεώργιος Χρονιάρης πυροβολεί έναν Καναδό του Ο.Η.Ε..΄Εφυγαν άπραγοι! Οι Καταδρομείς δεν παρέδιδαν το αεροδρόμιο!

Μετά την τιτανομαχία του αεροδρομίου της Λευκωσίας, η Α΄Μ.Κ. ενεπλάκη σε διάφορες μάχες. Κυρίως όμως εκτέλεσε δεκάδες μυστικές αποστολές στα Τουρκικά μετόπισθεν προκαλώντας τον όλεθρο στα στίφη του Αττίλα! Οι Τούρκοι χάσανε τον ύπνο τους! Από τότε οι Τούρκοι στο άκουσμα της λέξης «Λοκατζής» τρέμουν!

Στον Αττίλα β΄ όπου η Τουρκική πλημμυρίδα ξεχύθηκε να καταλάβει όσα εδάφη μπορούσε περισσότερα με κύριο σκοπό την κατάληψη της Λευκωσίας, η Α΄Μ.Κ., με άριστες καταδρομικές επιχειρήσεις κάθε νύχτα έσπερνε τον πανικό στις Τουρκικές γραμμές! Ελάχιστες απώλειες είχαν κι αυτές περιορίζονται σε λίγους τραυματίες. Σαν φαντάσματα κάθε νύχτα ξεχύνονται στα Τουρκικά μετόπισθεν και σκορπούν τον θάνατο αθόρυβα. Ολόκληροι Τουρκικοί καταυλισμοί κάθε πρωί μετρούσαν τους νεκρούς τους!

Πολλοί Τούρκοι σκοτώνονταν μεταξύ τους κάθε νύχτα, από τον φόβο των Λοκατζήδων.

Καταδρομέας Μπικάκης

Λίγο έξω από την Λευκωσία, στο Δαλί μια μικρή ομάδα Καταδρομέων ενεδρεύει και παρατηρεί ένα ολόκληρο μηχανοκίνητο Τάγμα Τούρκων να προελαύνει προς τις θέσεις της, με σκοπό να προωθηθεί μέσα στην καρδιά της Λευκωσίας! Προηγούνται βαριά άρματα μάχης Μ 47 και ακολουθεί το Τουρκικό Πεζικό. Η μικρή ομάδα των Καταδρομών εξαπολύει πυρά με τα αντιαρματικά ΠΑΟ και αλλάζει συνεχώς θέσεις.

Εξαφανίζονται, όπως κάνουν οι Καταδρομείς, για να εμφανιστούν μετά εκεί που δεν το περιμένεις, αλλά είναι πλέον πολύ αργά όταν τους αντιληφθείς! Ο Μπικάκης μένει πίσω.

Μέσα στην βοή της μάχης δεν αντελήφθηκε την αποχώρηση των συντρόφων του. Παρέμεινε μόνος εκεί να πολεμήσει με τα Τουρκικά άρματα και ένα ολόκληρο Τάγμα !

Κατέστρεψε έξι Τούρκικα Μ 47 και δεκάδες μάνες Τουρκάλες ντύθηκαν στα μαύρα!

Τέσσερις μέρες έμεινε ο Μπικάκης μόνος του, σκάβοντας μέσα στο χώμα, αλλάζοντας θέσεις συνεχώς, βάλλοντας ασταμάτητα εναντίων ολόκληρου του Τάγματος! Πρωτοφανής αναμέτρηση ανθρώπου και μηχανών! Το Τούρκικο Τάγμα αποσύρθηκε τελικά! Από τον Μπικάκη δεν πέρασε! Ο Μπικάκης άυπνος, χωρίς νερό και φαγητό δεν έφυγε από την θέση του έως την αποχώρηση των Τούρκων. Κατόπιν πηγαίνει να βρει τους συντρόφους του που μάχονταν με νύχια και με δόντια στην περιοχή της Σχολής Αυξεντίου, ατάραχος με το ΠΑΟ στα χέρια και δύο βλήματα που του απέμειναν. Βλέπει δεκάδες Τούρκους να εισέρχονται στο κτίριο της Σχολής για να σωθούν από τα πυρά των συντρόφων του. Εκεί και η ηγεσία των Τουρκικών δυνάμεων. Ο Μπικάκης λες και πηγαίνει περίπατο, παρατηρεί…σταματά και εξαπολύει την αντιαρματική ρουκέτα του ΠΑΟ εναντίων του ισογείου κτιρίου. Σκοπεύει με ακρίβεια.. Η ρουκέτα διαπερνά ένα παράθυρο και εκρήγνυται με σφοδρότητα μέσα στον κλειστό χώρο, σπέρνοντας τον θάνατο σε όσους Τούρκους ήταν μέσα. Οι Τούρκοι στον άλλο όροφο συγκλονισμένοι από την έκρηξη προσπαθώντας να συνέλθουν μέσα στα ουρλιαχτά των κομματιασμένων συντρόφων τους, δεν μπορούν να καταλάβουν τι συνέβη. Απλά ο Μπικάκης βάλει από την πλευρά των Τούρκων! Ο εφιάλτης τους όμως μόλις τώρα άρχιζε! Ο Μπικάκης ξανασκοπέυει! Τώρα στον άλλο όροφο. Η βολή του είναι εύστοχη! Διαπερνά και πάλι το παράθυρο! Τούρκοι στρατιώτες και χαλάσματα έχουν γίνει μια άμορφη μάζα βουτηγμένη στο αίμα! Η Σχολή φλέγεται και οι Τούρκοι πανικόβλητοι κατά δεκάδες την εγκαταλείπουν! Ο Μπικάκης όμως δεν σταματά…Βρίσκει ένα πολυβόλο και όρθιος αρχίζει και κυριολεκτικά θερίζει τους οπισθοχωρούντες Τούρκους! Κεραυνός χτύπησε τους Τούρκους! Η εκδικητική μανία ενός και μόνο ΄Ελληνα Καταδρομέα έφτανε για να σταματήσει ολόκληρο Τούρκικο Μηχανοκίνητο Τάγμα και να διώξει ένα ακόμα οχυρωμένο! Αυτοί ήταν οι ΄Ελληνες γίγαντες Καταδρομείς! Αυτούς δεν τους νίκησαν ποτέ! Σκόρπισαν τον όλεθρο και των θάνατο στα στίφη του Αττίλα! Μπικάκηδες υπήρξανε πολλοί! Η πρόταση του Διοικητού του για την απονομή Χρυσού Αριστείου Ανδρείας έμεινε στα συρτάρια….όπως και πολλών άλλων Ελλήνων μαχητών.

΄Ενοχη σιωπή καλύπτει την πολιτική αναλγησία του Ελληνικού κράτους…

Ο Μπικάκης γύρισε στην Κρήτη έχοντας ακόμη επάνω του την φωτογραφία της αγαπημένης του Ελένης. ΄Εγινε οικοδόμος. ΄Εκανε οικογένεια. Παιδιά. Άφησε την τελευταία του πνοή το 1994 στην εθνική οδό Αθηνών-Πατρών σε τροχαίο ατύχημα.

Κανένας δάσκαλος…κανένας ιστορικός…δεν μίλησε ποτέ στους μαθητές για τον τιτάνα τον Μπικάκη…Κανένας ποιητής δεν έγραψε δυο λέξεις…Κανένας δεν τραγούδησε στίχους για τον Μπικάκη…κανένας μα κανένας δεν αφιέρωσε λίγες γραμμές για το λιοντάρι….Μήτε η πατρίδα του η Κρήτη…ολάκερη η Ελλάδα…δεν χώρεσε το όνομά του σ΄έναν δρόμο…μια πλατεία…ίσως αν τον έλεγαν Κεμάλ…αν τον λέγανε κάπως «αλλιώς» να τον θυμόνταν κάποιοι. Οι Τούρκοι ακόμα τον θυμούνται.Αυτοί δεν τον ξεχάσανε ποτέ!

«Πότε θα ανθίσουνε τούτοι οι τόποι… Πότε θα έρθουν καινούργιοι Άνθρωποι, να συνοδεύσουνε την βλακεία στην τελευταία της κατοικία???» ΣΕΦΕΡΗΣ

Η μητέρα των Μαχών. Οι Θερμοπύλες της ΕΛ.ΔΥ.Κ.

Παραμονή της Παναγίας στην Κύπρο και οι μάχες δεν έχουν σταματήσει παρά την εκεχειρία εδώ και εβδομάδες. Οι Τούρκοι προωθήθηκαν στα σωθικά της Κύπρου και έχουν καταλάβει μεγάλο μέρος του νησιού. Η Εθνική Φρουρά βαριά χτυπημένη από τα στίφη του Αττίλα συνεχίζει να δίνει μια απέλπιδα μάχη μπροστά στις χιλιάδες Τούρκους αιμοδιψείς εισβολείς. Σφάζουν, βιάζουν, καίνε…πάντα έτσι έκαναν…όταν επελαύνουν καίνε και καταστρέφουν. Η κατάρα της Ασίας έπεσε βαριά στην Κύπρο…

Ο Αττίλας β΄ ξεκίνησε…μανιασμένα βρυχούνται τα Τούρκικα άρματα και ξεχύνονται παντού.

Από τα ξημερώματα της 14ης Αυγούστου, το πυροβολικό και η αεροπορία των Τούρκων άρχισαν να βομβαρδίζουν μανιασμένα το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ.. Ακολούθησαν όπλα καμπύλης τροχιάς, όλων των διαμετρημάτων και άρματα μάχης.

Μέσα στο στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ. βρίσκονταν ο 2ος Λόχος του 1ου Τ.Π., με Διοικητή τον Υπολοχαγό Ηλία Κωνσταντούλα, ο 4ος Λόχος του 2ου Τ.Π., με Διοικητή τον Κύπριο Λοχαγό Λούη Ιωαννίδη, ο Λόχος Διοικήσεως της ΕΛ.ΔΥ.Κ. με Διοικητή τον Ταγματάρχη Σπυρίδωνα Δελλή, και μια διμοιρία όλμων με Διοικητή τον Υπολοχαγό Στέφανο Πίο. Διοικητής και των τριών Λόχων ήταν ο Υποδιοικητής της ΕΛ.ΔΥ.Κ., Αντισυνταγματάρχης Παναγιώτης Σταυρόπουλος.

Εναντίον των νέων «300» επετέθησαν η ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ. ολόκληρο το 50ο Σύνταγμα Πεζικού των Τούρκων με άρματα μάχης, από κάθε κατεύθυνση.

Οι ΄Ελληνες γίγαντες, μείνανε για να υπερασπίσουν το στρατόπεδό τους. Για την τιμή των όπλων και την αιώνια δόξα της πατρίδας! Η μάχη άνιση πέρα από κάθε φαντασία!

Έμειναν εκεί, μέσα στα ατομικά τους ορύγματα, αποφασισμένοι να πεθάνουν μέχρι ενός.

Γνώριζαν ότι όλα πλέον είχαν χαθεί για την Κύπρο και πως τις επόμενες ώρες οι μάχες θα σταματούσαν πλέον στο μαρτυρικό νησί. Οι λυσσασμένοι Τούρκοι θέλανε πάση θυσία να καταλάβουν το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ., αλλιώς δεν θα σταματούσαν τον πόλεμο! Ξεχύθηκαν τα Τούρκικα F 104, αδειάζοντας τις Ναπάλμ πάνω στους «300» ήρωες της ΕΛ.ΔΥ.Κ., το βαρύ πυροβολικό τους ανέσκαπτε την γη μέσα στο στρατόπεδο.

Η επίθεση ήδη ξεκίνησε…κατά κύματα οι Τούρκοι καλυπτόμενοι από άρματα μάχης επιτίθονται. Θερίζονται σαν στάχυα από τους «300» Λέοντες της ΕΛ.ΔΥ.Κ.. Οπισθοχωρούν με βαρύτατες απώλειες. Στις 15.00΄ ο 4ος Λόχος δέχεται σφοδρή επίθεση στα πλευρά του από ολόκληρο Τάγμα των Τούρκων. Οι Τούρκοι οπισθοχωρούν άτακτα…αφήνοντας και πάλι δεκάδες νεκρούς μπροστά στα Ελληνικά χαρακώματα.

Να πως περιγράφει ο Στρατιώτης της 103 σειράς του Λόχου Διοικήσεως της ΕΛ.ΔΥ.Κ., την επίθεση των Τούρκων, Αστέριος Κυριακόπουλος, από την Λάρισα.-

«Ξαφνικά μέσα σε αυτήν την κόλαση συνέβη αυτό που δεν θα ξεχάσω ποτέ στην ζωή μου. Διακόσιοι και πλέον Τούρκοι από λίγο πιο αριστερά μας όπως βλέπαμε το μακελειό μπροστά μας άρχισαν να τρέχουν εναντίον μας σαν τρελοί! Δεν τους είχαμε δει αυτούς τους Τούρκους και αιφνιδιαστήκαμε τελείως….Βλέπαμε τους Τούρκους να έρχονται κατά πάνω μας και ο Βαρελτζής και ο Σιμίτας που ήταν λεβεντόπαιδα δεν ξέρω για ποιόν λόγο σηκώθηκαν όρθιοι στο όρυγμα και άρχισαν να ρίχνουν στους Τούρκους σαν τρελοί!

Είπα στον Μάριο Βολακάκη «πάει θα μας πιάσουν σαν τα ποντίκια μέσα στα ορύγματα».

Γυρνάω δεξιά μου και βλέπω τον Βαρελτζή και τον Σιμίτα να τους πολεμάνε όρθιοι γυμνοί από την μέση και πάνω. Εν τω μεταξύ το τοπίο ήταν σκοτεινό γύρω –γύρω από τις εκρήξεις γι΄ αυτό και δεν πήραμε χαμπάρι ότι μας είχαν πλησιάσει τόσο πολύ οι Τούρκοι. Και ενώ όλοι οι άλλοι που ήμασταν μέσα στα ορύγματα αιφνιδιαστήκαμε αυτοί οι δύο συνέχιζαν το βιολί τους όρθιοι να ρίχνουν στο κοπάδι των Τούρκων και να ξαναγεμίζουν σαν να μην συνέβαινε τίποτα. Αψηφούσαν τελείως τον θάνατο….

Η οπισθοχώρηση των Τούρκων εξελίχθηκε σε άτακτη φυγή. Μια βολή άρματος έκοψε στην μέση τον Σιμίτα που πολεμούσε όρθιος με τον Βαρελτζή που την γλίτωσε. Αυτοί οι δύο άνδρες γύρισαν πίσω και τους διακόσιους Τούρκους που έκαναν έφοδο».

Αυτοί ήταν οι ΄Ελληνες κι αυτούς οι Τούρκοι δεν τους νίκησαν ποτέ!

Ξημέρωσε της Παναγίας και οι Τούρκοι ξεκίνησαν με το ξημέρωμα να συλλέξουν τους εκατοντάδες νεκρούς τους κοντά στις δικές τους γραμμές. Να πλησιάσουν τις δικές μας δεν το τόλμησαν καθόλου! Η χθεσινή ήττα και τα δεινά που πέρασαν τους απέτρεψαν.

Παραδόξως, την παραμονή της Παναγίας και την ημέρα της εορτής της, η ΕΛ.ΔΥ.Κ. δεν είχε ούτε ένα νεκρό στρατιώτη. Είχε μόνο δύο τραυματίες.

Περί της 10.30΄ της 15ης Αυγούστου, άρχισαν και πάλι ισχυρότατοι βομβαρδισμοί από αέρος με βαριά πυροβόλα, όλμους και τα άρματα τα οποία πλησίαζαν ξερνούσαν φωτιά και ατσάλι και επέστρεφαν πίσω. Οι βομβαρδισμοί επαναλαμβάνονταν κατά διαστήματα μέχρι το ματωμένο εκείνο δειλινό…΄Ηρθε η νύχτα και το σκοτάδι κάλυψε τους εμπολέμους. Νεκρική σιγή επικρατούσε στις αντιμαχόμενες πλευρές.

Ένα κακό προαίσθημα κρατούσε ξύπνιους πολλούς Ελδυκάριους…΄Ακουγαν όλη την ημέρα τους αξιωματικούς τους να ζητούν ενισχύσεις από το Γ.Ε.Φ. και να λαμβάνουν αρνητικές απαντήσεις. Στις γύρω περιοχές του στρατοπέδου, δεν παρουσιαζόταν καμιά κίνηση από Ελληνικής πλευράς. Εστάλησαν μικρές αναγνωριστικές περίπολοι να ελέγχουν τις περιοχές στα πέριξ του στρατοπέδου μήπως και οι Τούρκοι τους κυκλώσουν. Πλήρης σιγή…δεν υπήρχαν μετακινήσεις από καμία πλευρά….

Εκείνο το βράδυ οι στρατιώτες της ΕΛ.ΔΥ.Κ. ανακάλυψαν λίγα ψωμιά μέσα στο στρατόπεδο και μερικά κουτιά από ζαχαρούχο γάλα. Έφαγαν όσοι πρόλαβαν από λίγο.

Εκείνη η νύχτα τους φάνηκε ατελείωτη…την βαριά ατμόσφαιρα ενέτεινε η δυσωδία των εκατοντάδων νεκρών Τούρκων στρατιωτών που βρίσκονταν πλησίον του στρατοπέδου.

Η αποφράδα ημέρα

Ξημέρωσε και οι Τούρκοι άρχισαν να δείχνουν πολύ μεγάλη κινητικότητα. Με τα μάτια έξω από τις κόγχες οι «300» παρακολουθούν τις κινήσεις τους. Θα επιτεθούν! ΄Αρματα άρχισαν να ανάβουν τις μηχανές τους. Τρέμει η γη από την μαζική κινητοποίηση των αρμάτων και των βαρέων όπλων των Τούρκων. ΄Ηταν 08.30΄ το πρωί, όταν δεκάδες Τούρκικα αεροσκάφη άρχισαν ανενόχλητα να βομβαρδίζουν εκ νέου το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ.. Έριχναν κάθε είδους βόμβες, ρουκέτες και το φρικτό ναπάλμ. Ακολούθησε το πυροβολικό και οι όλμοι. Οι Τούρκοι άρχισαν να κινούνται από δύο κατευθύνσεις. Από τον Γερόλακο και από το μέρος του Κιόνελι. Είναι πλέον σε απόσταση 800 μέτρων.

Προηγούνται τα άρματα και ακολουθεί πλήθος πεζικών τμημάτων. Ήρθαν νέα ξεκούραστα τμήματα Καταδρομών. Οι Τούρκοι εκείνη την ημέρα είχαν αποφασίσει πως θα θυσίαζαν τα πάντα για να καταλάβουν το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ.. Πίστευαν πως μέσα υπάρχουν πάνω από 1.000 αμυνόμενοι στρατιώτες.

Τα τμήματα από την κατεύθυνση του Κιόνελι σταμάτησαν την προέλασή τους. Υποστήριζαν τα τμήματα που προέλαυναν από την πλευρά του Γερόλακου. Την επίθεση θα δέχονταν ο 4ος Λόχος και ο Λόχος Διοικήσεως.

Άρχισε το Ελληνικό πυροβολικό να βάλει εναντίων των Τούρκων. ΄Ηταν η 187 Μ.Π..

Με τα εύστοχα πυρά της σκόρπιζε τους Τούρκους, ενώ ανατινάχτηκαν από τα πυρά της πολλά Τούρκικα άρματα μάχης. Οι Τούρκοι δέχονταν και τα εύστοχα πυρά των Ελδυκάριων συνεχώς . Η επίθεσή τους άρχισε να κλονίζετε σοβαρά. Σταμάτησε….

Ταυτόχρονα και από άγνωστη μέχρι σήμερα αιτία, σταμάτησε τα δραστικά πυρά της και η 187 Μ.Π.. Οι Τούρκοι δεν πίστευαν στα μάτια τους. ΄Εμειναν αποσβολωμένοι να κοιτάζουν το στρατόπεδο μπροστά τους. Σαράντα βαριά άρματα και τεθωρακισμένα μεταφοράς προσωπικού ξεχύθηκαν κατά πάνω στον 4ο Λόχο και τον Λόχο Διοικήσεως.

Τρία μηχανοκίνητα Τάγματα Τούρκων επιτίθονταν από την πλευρά του Γερόλακου και δύο από την πλευρά της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ.. Η Τουρκικά αεροπορία με πρωτοφανή μανία ανέσκαπτε το έδαφος και πολυβολούσε ότι κινούταν μέσα στο στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ..

΄Ηταν 12 η ώρα το μεσημέρι όταν οι ορδές του Αττίλα ξεχύθηκαν κατά εκατοντάδες εναντίων των υπερασπιστών του στρατοπέδου.

Ο Ανθυπασπιστής Παπαλάμπρου του ΛΒΟ φώναζε και ακουόταν μέχρι το Κιόνελι!

«Απάνω τους λιοντάρια μου»! Παπαλάμπρου και ο Ανθυπασπιστής Κέντρας αχώριστοι φίλοι πέρασαν μαζί στο πάνθεο των Ελλήνων Ηρώων! Σήκωσαν όλο το βάρος της επίθεσης. Με τα ΠΑΟ στα χέρια τους έβαλαν ακατάπαυστα εναντίων των Τουρκικών αρμάτων. Χτυπούσαν από απόσταση αναπνοής! Ο Κέντρας έπεσε βαριά τραυματισμένος. Πλάι του ο Παπαλάμπρου δεν τον άφησε! Συνέχισε μόνος του να μάχεται εναντίων των Τουρκικών αρμάτων. Χάθηκαν και τα δύο παλικάρια.

Τα Τούρκικα άρματα έφτασαν πλέον στο Β΄ύψωμα που υπερασπίζεται ο Λόχος Διοικήσεως. Κόλαση πυρός! Η κατάσταση ξεπερνάει κάθε περιγραφή! Τα Τούρκικα άρματα ανατινάζουν τους σύγχρονους Λεωνίδες σχεδόν εξ επαφής! Τούρκοι στρατιώτες εισέρχονται στο ύψωμα και ξεκινά μάχη σώμα με σώμα! Τα Τούρκικα άρματα χτυπάνε ότι κινείται, ακόμη και τους δικούς τους στρατιώτες! Οι Λέοντες πετάγονται από τα ορύγματά τους και μάχονται με πάθος και απίστευτη τρέλα! Σκοτώνουν ακατάπαυστά τους Τούρκους! Πολλοί χτυπιούνται από ολόκληρες ριπές και δεν πέφτουν…συνεχίζουν!

Η χρήση ινδικής κάνναβης το πρωί της επίθεσης επιβλήθηκε στα επιτιθέμενα Τμήματα Πεζικού των Τούρκων. Εξέρχονται με τις λόγχες εφ όπλου οι Ελδυκάριοι και συγκρούονται με πάταγο με τους Τούρκους! Ανεβαίνουν πάνω στα άρματα! Προσπαθούν να τα καρφώσουν με τις λόγχες καθώς σώθηκαν τα πυρομαχικά τους!

Τα άρματα λιώνουν ότι κινείται! Τούρκους και ΄Ελληνες μαζί! Τα αεροσκάφη επίσης χτυπούν την Ελληνοτουρκική πλέον μάζα αδιάκριτα!

Ο Λοχαγός Σταυριανάκος ουρλιάζοντας καλύπτει με τις κραυγές του ολόκληρη την οχλοβοή και τον πάταγο της μάχης! « Ας μας πατήσουν ! Ούτε βήμα πίσω!» Πάγωσε το αίμα στις φλέβες των Τούρκων! Τρέχουν να κρυφτούν στα ορύγματα και τα λαγούμια από όπου εξήλθαν τα λιοντάρια της ΕΛ.ΔΥ.Κ.. Σκηνές αποκάλυψης! Ο Σταυριανάκος ορμάει μόνος του και άοπλος κατά ενός άρματος! Το σταματά με τις ιαχές του! Όμως πυροβολεί από μικρή απόσταση και αποκεφαλίζει τον Σταυριανάκο!

Το πρώτο κύμα των Τούρκων στρατιωτών σχεδόν εξολοθρεύτηκε ολοσχερώς!

Δεύτερο κύμα ακολούθησε αμέσως να εισέρχεται σαν μεθυσμένο. Πέφτουν οι Τούρκοι από τα δικά τους πυρά , από τις λόγχες των Ελδυκάριων! Η διμοιρία του Σταυριανάκου πέφτει μαχόμενη σχεδόν μέχρι ενός! Οι διαταγές του Σταυριανάκου ισχύουν και μετά τον θάνατό του! «Ούτε ένα βήμα πίσω Λεοντάρια μου»!!! Για δύο ώρες Τούρκοι στρατιώτες, άρματα μάχης, τεθωρακισμένα μεταφοράς προσωπικού των Τούρκων και οι ήρωες του Λόχου Διοικήσεως ήταν μπερδεμένοι και μάχονταν λυσσαλέα! Οι Τούρκοι εκατονταπλάσιοι! Τα λιοντάρια του Λόχου Διοικήσεως έπεσαν μέχρι ενός! Ελάχιστοι σώθηκαν κι αυτοί από λάθος καθώς με τις λόγχες στα όπλα επιτέθηκαν εναντίων άλλου κύματος Τούρκων που έπεφτε με μανία στον 4ο Λόχο δίπλα τους!

Εμπλέκεται και ο 4ος Λόχος της ΕΛ.ΔΥ.Κ.! Χάος! Η μόνη λέξη που μπορεί να προσεγγίσει την πραγματικότητα! Αστράφτουν οι λόγχες του 4ου! Ιαχές και πολεμικοί παιάνες! Τα άρματα περνάνε και τσαλαπατούν με τις ερπύστριές τους , τους ΄Ελληνες μαχητές! Το Πεζικό που ακολουθεί πέφτει πάω στις Ελληνικές λόγχες! Ακολουθούν φοβερές μάχες σώμα με σώμα! ΄Ενας εναντίων δεκάδων! Αυτές ήταν οι αναλογίες!

Νέα επίθεση από την πλευρά της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ. στον 2ο Λόχο της ΕΛ.ΔΥ.Κ.! Θερίστηκαν οι Τούρκοι…διστάζουν τα άρματα! Ο 2ος τους κρατάει μακριά! Λόχος Διοικήσεως και 4ος Λόχος κυκλώνονται ολοκληρωτικά! Η μάχη συνεχίζεται με μεγάλη σφοδρότητα! Ο 2ος της ΕΛ.ΔΥ.Κ. κινδυνεύει να περικυκλωθεί κι αυτός, παρά του ότι παραμένει ακλόνητος και θερίζει τους Τούρκους ασταμάτητα! Αρματα εισχώρησαν μεταξύ του 4ου και του 2ου και χτυπούν στις πλάτες τους μαχητές μας. Οι Τούρκοι στην μανία τους χτυπιούνται συνεχώς μεταξύ τους!

Η νέα έξοδος του Μεσολογγίου

Ο Ταγματάρχης Δελλής εκτιμώντας την δεινή κατάσταση και το επερχόμενο ολοκαύτωμα των στρατιωτών του διατάζει, συντεταγμένη απαγκίστρωση και έξοδο από το στρατόπεδο! Στέλνει αγγελιοφόρους στον Λόχο Διοικήσεως, τον 4ο Λόχο και τον 2ο Λόχο. ΄Ολοι πέφτουνε νεκροί μέσα στον χαλασμό της μάχης! Τρέχει μόνος του εντελώς ακάλυπτος! ΄Αοπλος και χωρίς κράνος! Κατάφερε να ελιχθεί ανάμεσα στα άρματα, στα τεθωρακισμένα, στους Τούρκους και να οδηγήσει τα λιοντάρια σε μια νέα έξοδο του Μεσολογγίου! Δύο λιοντάρια του 4ου Λόχου, ο Στέφανος Κουτρούλης και ο Βασίλης Βάσιος, Χαλκιδικιώτες και οι δύο αρνούνται να φύγουν! Ο Στέφανος ήταν ο γίγαντας του 4ου Λόχου! Αρνήθηκε να αποχωριστεί το πολυβόλο του! Οι τελευταίοι σύντροφοί του τον είδαν όρθιο να επιτίθεται εναντίων των Τούρκων και να χάνεται….από τότε αγνοείται η τύχη του. Ο Βασίλης μετά από τιτάνια μάχη και απίστευτες περιπέτειες συνελήφθη αιχμάλωτος….

Μέχρι της 18.00΄οι μάχες μαίνονταν μέσα στο στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ. από τα απομεινάρια του 4ου και 2ου Λόχου. Ο Ταγματάρχης Δελλής έσωσε όσους μπόρεσε με μια ηρωική έξοδο ανάμεσα στα Τούρκικα άρματα και τις εκατοντάδες Τούρκους στρατιώτες!

Η ΕΛ.ΔΥ.Κ. οχυρώθηκε λίγο ποιο πίσω από το στρατόπεδό της. Οι Τούρκοι δεν τόλμησαν να τους επιτεθούν…΄Ηταν η τελευταία μάχη του πολέμου…

Κάποιοι Ελδυκάριοι άκουσαν τελευταία την φωνή του Στέφανου Κουτρούλη να βρίζει και να κραυγάζει προς τους Τούρκους και το πολυβόλο του να κροταλίζει…μετά πλήθος ριπές…μετά σιωπή…

Ηταν η τελευταία Ελληνική κραυγή…η τελευταία πολεμική ιαχή από χείλη Ελληνικά που σκέπασε σαν βροντή ολόκληρη την Κύπρο…στην Ελλάδα δεν ακούστηκε ποτέ…

Αυτοί ήταν οι ΄Ελληνες κι αυτούς δεν τους νίκησαν ποτέ οι Τούρκοι!

Τόση ήταν η μανία των Τούρκων που αποκεφάλισαν σχεδόν όλα τα σκηνώματα των Ελλήνων στρατιωτών μέσα στο μαρτυρικό στρατόπεδο. Τα φωτογράφησε κρυφά ένας δημοσιογράφος του BBC. Ο οποίος ανέφερε στο ρεπορτάζ του. «Τέτοια άνιση μάχη δεν έχει συμβεί στα παγκόσμια χρονικά. Τέσσερις μέρες κράτησε…δεν θα με πιστεύει κανένας».

Αντί επιλόγου

Ο Κουρούπης με τον Κατούντα τις νύχτες στοιχειώνουν την Κερύνεια. Ο Σταυριανάκος κι ο Κουτρούλης κρατούν ακόμη την Σημαία μας ψηλά μέσα στο στρατόπεδο. Ο Κατσάνης βγαίνει το ξημέρωμα στον Πενταδάκτυλο και ατενίζει το πέλαγος…Προσμένει την Μητέρα Ελλάδα και τραγουδά τον θούριο της Κύπρου «Σκέπασε Μάνα Σκέπασε..»

Αιωνία η μνήμη τούτης της γενεάς των μνημοσύνων λόγο νεκρών ηγετών….

The US and the Making of Modern Greece

James Edward Miller
University of North Carolina Press, 2009

Του John Brady Kiesling
Πρώην διπλωμάτη

Ο Μπέρναρντ Σω είχε γράψει για τα αναγκαία ψέματα κάθε κοινωνίας: «Η αλήθεια δεν συμβαδίζει με την εθνική άμυνα». Ο Τζέημς Μίλλερ θα απαντούσε ίσως με τους στίχους του Κόβεντρυ Πάτμορ: «Όταν τελειώσει τη δουλειά του, το ψέμα θα σαπίσει/ Η αλήθεια είναι μεγάλη και θα επικρατήσει/ όταν κανείς πια δεν θα νοιάζεται». Το βιβλίο του Μιλλερ είναι ένας απολογισμός της σχέσης μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ελλάδας την περίοδο 1950 με 1974. Ο Μίλλερ καταγράφει νηφάλια και αντικειμενικά μια πολύπλοκη ιστορία και σε πείσμα της Ελληνικής εμμονής με τη CIA τα στοιχεία του Μίλλερ είναι ιδιαίτερα αξιόπιστα παρά την απουσία ανάλογων στοιχείων από Ελληνικά αρχεία.

Συνάντησα για πρώτη φορά τον Μίλλερ στη Διπλωματική Σχολή, όπου ήταν ειδικός στην κουλτούρα και την πολιτική σκηνή της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κύπρου. Υπήρξε επίσης ο συντάκτης των τόμων της επίσημης ιστορίας του Υπουργείου Εξωτερικών (με τίτλο «Foreign Relations of the United States») για τις τρεις χώρες. Λόγω της θέσης του ο Μίλλερ είχε πρόσβαση σε όλα τα σχετικά έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών, όπως και σε απόρρητα έγγραφα τα οποία η CIA ακόμα δεν έχει κοινοποιήσει. Σύμφωνα με το βιβλίο το πραξικόπημα του 1967 προκάλεσε έκπληξη και έφερε σε δύσκολη θέση τόσο την Ουάσινγκτον όσο και την Αμερικανική Πρεσβεία. Είναι φυσικά κοινώς αποδεκτό στην Ελλάδα πως τότε δεν ήταν το Υπουργείο Εξωτερικών που χάραζε πολιτική αλλά η CIA ή ακόμα και σκοτεινότερες υπηρεσίες, όμως αυτές οι θεωρίες έχουν ήδη διαψευσθεί κατ’ επανάληψη.

Αν και ο Μίλλερ κατακρίνει την Αμερικανική κυβέρνηση για την αποτυχία της να διαψεύσει από το 1967 τις κατηγορίες για εμπλοκή στο πραξικόπημα, δεν θεωρεί πως οι Η.Π.Α. θα μπορούσαν να είχαν επαναφέρει τη δημοκρατία στην Ελλάδα με απειλές ή οικονομικές πιέσεις. Οι Συνταγματάρχες ήταν άκρως φανατικοί και ο Παπαδόπουλος ήταν ο πιο δύσκολος Έλληνας συνομιλητής που είχε αντιμετωπίσει ποτέ η Αμερικανική κυβέρνηση. Το Υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε τόσο τον Νίξον όσο και τον Κίσινγκερ ότι αν και η Χούντα κάποια στιγμή θα ανατρεπόταν θα έκανε σοβαρή ζημιά στην εικόνα των Η.Π.Α. στην Ελληνική κοινή γνώμη. Ο Κίσινγκερ όμως αρκέστηκε στο συμπέρασμα του Υπουργείου ότι η Ελλάδα θα παρέμενε σύμμαχος των Η.Π.Α. και έτσι αποφάσισε να εξομαλύνει τις σχέσεις με τη Χούντα. Η απόφαση αυτή είχε σοβαρές επιπτώσεις όμως θύμα δεν ήταν φυσικά ο ίδιος ο Κίσινγκερ αλλά πέντε υπάλληλοι της Αμερικανικής κυβέρνησης οι οποίοι δολοφονήθηκαν και η ομαλή συνεργασία μεταξύ των δύο συμμάχων.

Ο Μίλλερ δεν επιχειρεί μόνος του να αναιρέσει τον μύθο του «ξένου δάκτυλου» όμως, γράφει, «η αντίληψη πως οι Αμερικανοί πρόξενοι είναι κάτι σαν ανθύπατοι της αυτοκρατορίας είναι εντελώς ασύμβατη με την πραγματικότητα της εποχής». Την ερμηνεία αυτή των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Η.Π.Α. εκμεταλλεύτηκαν μετέπειτα πρωθυπουργοί για να επανακτήσουν την αξιοπιστία της κυβέρνησης και να τονίσουν την ανεξαρτησία της από την Ουάσινγκτον. Η διαστρέβλωση αυτή του ρόλου των Αμερικανών συνεχίζει να εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες, όμως ήταν απαραίτητη στην σπασμωδική ωρίμανση του Ελληνικού κράτους.

Οι τόμοι του «Foreign Relations of the United States» τους οποίους έχει γράψει ο Τζέημς Μίλλερ βρίσκονται στη σελίδα http://www.state.gov/r/pa/ho/frus/index.htm . Ένα άλλο ενδιαφέρον συμπλήρωμα για το βιβλίο είναι οι καταγεγραμμένες μαρτυρίες Αμερικανών διπλωματών στη σελίδα http://memory.loc.gov/ammem/collections/diplomacy/ . Η ανάγκη αυτών των Ψυχροπολεμικών διπλωματών να πουν την αλήθεια ξαφνιάζει, ειδικά από άτομα που οποίοι δυστυχώς φοβόντουσαν τον κομμουνισμό περισσότερο από ότι αγαπούσαν την ελευθερία.
Αναρτήθηκε από Geopolitics-Gr.blogspot

Πόκερ ΗΠΑ – Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα

Του Πετρου Παπακωνσταντινου, από Geopolitics-Gr.blogspot
Με τις επισκέψεις Μπάιντεν σε Ουκρανία και Γεωργία, η Ουάσιγκτον πιέζει τη Μόσχα να σκληρύνει τη στάση της έναντι του Ιράν

«Σε είχα προειδοποιήσει Τζο ότι δεν υπάρχει περίπτωση να φας τζάμπα στη Γεωργία»! Αυτό το χοντροκομμένο αστείο απηύθυνε, ενώπιον δημοσιογράφων, ο ηλικίας 41 ετών πρόεδρος της Γεωργίας Μιχαήλ Σαακασβίλι στον κατά 26 χρόνια μεγαλύτερό του αντιπρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζόζεφ Μπάιντεν, κατά το επίσημο δείπνο που του παρέθεσε, την Τετάρτη. Το ιδιότροπο χιούμορ παρέπεμπε στο αίτημά του για αμερικανικά όπλα και Αμερικανούς παρατηρητές που θα θωρακίσουν τη Γεωργία, ένα χρόνο μετά τη στρατιωτική συντριβή της από τη Ρωσία. Ωστόσο, ο πολύπειρος Μπάιντεν θα πρέπει να αναγνώρισε το ποιόν του οικοδεσπότη του – ένα αλαζονικό «ποντίκι που βρυχάται», προκαλώντας με τον πιο ανεύθυνο τρόπο τον μεγάλο γείτονά του με την πεποίθηση ότι, την κατάλληλη στιγμή, θα έρθουν οι Αμερικανοί να τον σώσουν, σαν το Ιππικό στις ταινίες με Ινδιάνους.
Αν όμως κάτι τέτοιο δεν έπραξε τον περασμένο Αύγουστο η Αμερική του Μπους, είναι πολύ απίθανο να το πράξει σήμερα η Αμερική του Ομπάμα. Ο Μπάιντεν, που απέφυγε να ανταποδώσει το «Τζο» με το αντίστοιχό του «Μιχαλάκη» ή «Μίκι», προτιμώντας την ψυχρή επισημότητα του «κύριε πρόεδρε», δήλωσε μεν το αναμενόμενο «στεκόμαστε το πλευρό σας», αλλά απέφυγε κάθε δέσμευση στα συγκεκριμένα. Αλλωστε, η Ρωσία είχε προειδοποιήσει ότι θα εμποδίσει με κάθε τρόπο τον επανεξοπλισμό της Γεωργίας, ενώ ούτε η Αμερική ούτε κάποια άλλη μεγάλη Δυτική δύναμη έχουν κάνει το παραμικρό που θα μπορούσε να αμφισβητήσει την ντε φάκτο απόσχιση από τη Γεωργία της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας. Απόσχιση, η οποία, πλην των άλλων, έδωσε στη Ρωσία το ήμισυ των γεωργιανών ακτών στη Μαύρη Θάλασσα.

Επαναπροσέγγιση
Το τετραήμερο ταξίδι του Αμερικανού αντιπροέδρου σε δύο γεωστρατηγικά κρίσιμες πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες, Ουκρανία και Γεωργία, είχε προφανή πολιτική σημασία. Ο Μπάιντεν ήταν εκείνος που έριξε το σύνθημα για μια συνολική «επανεκκίνηση» των ρωσοαμερικανικών σχέσεων στη μετά Μπους εποχή, κάτι που άρχισε να υλοποιείται με την πρόσφατη, επίσημη επίσκεψη του Ομπάμα στη Μόσχα. Μάλιστα, το ηγετικό δίδυμο του Λευκού Οίκου έχει αναλάβει εξ ολοκλήρου την αμερικανική «Οστ – Πολιτίκ» προς τη Ρωσία, περιθωριοποιώντας τη Χίλαρι Κλίντον, η οποία δεν συνόδευσε καν τον Ομπάμα στη Μόσχα – επειδή υπέστη κάταγμα στον ώμο, όπως είπε η ίδια.
Το ενδεχόμενο μιας κάποιας, έστω ασταθούς και περιορισμένης, επαναπροσέγγισης ΗΠΑ – Ρωσίας θορύβησε τους πιο ρωσοφοβικούς κύκλους της Ανατολικής Ευρώπης. Στις 16 Ιουλίου, είκοσι πολιτικές προσωπικότητες από τις πρώην κομμουνιστικές χώρες (Βαλέσα, Χάβελ, Κβασνιέφσκι κ.ά.) δημοσιοποίησαν ανοιχτή επιστολή προς τον Μπαράκ Ομπάμα. Βασιλικότεροι του βασιλέως, οι υπογράφοντες εκφράζουν «ανησυχία για την εξασθένηση του ΝΑΤΟ» και για το γεγονός ότι οι χώρες τους «δεν βρίσκονται πια στην καρδιά της αμερικανικής, εξωτερικής πολιτικής». Επίσης, εκλιπαρούν την Ουάσιγκτον να μην εγκαταλείψει το σχέδιο για αντιπυραυλική ασπίδα σε Πολωνία και Τσεχία – ένα σχέδιο που εξοργίζει τους Ρώσους και διχάζει τους Ευρωπαίους.
Υπό αυτό το πρίσμα, είναι πολύ πιθανό ο Ομπάμα να έστειλε τον Μπάιντεν σε Ουκρανία και Γεωργία, πλην των άλλων και για να διασκεδάσει τις ανησυχίες που προκάλεσε η δική του επίσκεψη στη Μόσχα. Πράγματι, ο Αμερικανός αντιπρόεδρος ξεκαθάρισε, στο Κίεβο, ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αναγνωρίζουν σε καμία περίπτωση σφαίρες επιρροής» – μια ευθεία απάντηση στο «δόγμα Μεντβέντεφ», που ανακήρυξε τις πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες σε «ζώνη ζωτικών, ρωσικών συμφερόντων». Επιπλέον, δήλωσε ότι η Ουάσιγκτον θα υποστηρίξει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αν ο λαός της επιθυμεί κάτι τέτοιο. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν casus belli για τη Ρωσία, η αντίδραση της οποίας πιθανόν να έφτανε μέχρι την απόσχιση της ανατολικής Ουκρανίας και της Κριμαίας –όπου βρίσκεται και ο ρωσικός ναύσταθμος της Σεβαστούπολης– κατά το πρότυπο της Ν. Οσετίας και της Αμπχαζίας.

Ενταξη στο ΝΑΤΟ
Η αλήθεια είναι, όμως, ότι ο Μπάιντεν δεν πέρασε την «κόκκινη γραμμή». Συνδέοντας την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ με τη θέληση του λαού της, ουσιαστικά έστειλε την υπόθεση στις ελληνικές καλένδες, καθώς όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Ουκρανών αντιτίθεται. Οσο για τη Γεωργία, ο Σαακασβίλι αναγνώρισε με συνέντευξη στη Wall Street Journal ότι «η προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ είναι ουσιαστικά νεκρή», λόγω των ρωσικών αντιρρήσεων. Τέλος, ο Μπάιντεν όχι μόνο δεν υποσχέθηκε στη Γεωργία όπλα και παρατηρητές, αλλά προειδοποίησε αυστηρά τον Σαακασβίλι να αποφύγει ένα νέο στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό για την ανακατάληψη των δύο ντε φάκτο ανεξάρτητων περιοχών.
Θα μπρούσε, επομένως, να εικάσει κανείς ότι η κυβέρνηση Ομπάμα βλέπει, σ’ αυτή τη φάση, την προοπτική ένταξης Ουκρανίας και Γεωργίας στο ΝΑΤΟ περισσότερο ως διαπραγματευτικά ατού, ώστε να πετύχει μια πιο ευνοϊκή στάση της Ρωσίας σε άλλα μέτωπα που ενδιαφέρουν πρωτίστως, αυτή την περίοδο, τους Αμερικανούς και πρώτα απ’ όλα στο ζήτημα του Ιράν.
Αντίστοιχα, επιφυλακτική είναι και η τακτική του Κρεμλίνου: Υπόσχεται στο καθεστώς Αχμεντινετζάντ, το οποίο στηρίζει πολιτικά, πυρηνική τεχνολογία και συζητάει την παράδοση πυραύλων S–300, που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον συσχετισμό δυνάμεων με το Ισραήλ, αλλά βρίσκει διαρκώς προσχήματα να αναστέλλει τις κρίσιμες αποφάσεις. Αφήνει έτσι ανοιχτή την πόρτα για ένα μεγάλο παζάρι, μια «τράμπα» μεταξύ Ουκρανίας και Ιράν, η οποία, σε πείσμα των δηλώσεων Μπάιντεν, θα διεμήνυε ότι, 64 χρόνια μετά τη Γιάλτα, οι ζώνες επιρροής παραμένουν λιγότερο θεωρητικές απ’ ό,τι πολλοί θα ήθελαν να φαντάζονται.

Ξέβαψαν οι «έγχρωμες επαναστάσεις»
Ηρωες των λεγόμενων «έγχρωμων επαναστάσεων» (της «ροζ», στη Γεωργία, το 2003 και της «πορτοκαλί», στην Ουκρανία, το 2004), οι οικοδεσπότες του Τζόζεφ Μπάιντεν υπήρξαν αγαπημένα παιδιά της κυβέρνησης Μπους. Με την κυβέρνηση Ομπάμα, όμως, οι μέρες του Μιχαήλ Σαακασβίλι στην προεδρία της Γεωργίας και του Βίκτορ Γιούσενκο σε εκείνη της Ουκρανίας προμηνύονται δύσκολες ή και μετρημένες.
Σε δημόσια ομιλία του, στο Κίεβο, ο Μπάιντεν κατσάδιασε τον Γιούσενκο και την πρωθυπουργό του Ιουλία Τιμοσένκο, τους κάλεσε «να σταματήσουν να καβγαδίζουν και να παίρνουν πόζες» και αναρωτήθηκε «γιατί η κυβέρνηση δεν επιδεικνύει την ίδια πολιτική ωριμότητα με τον απλό κόσμο». Η λυσσαλέα αντιπαράθεση μεταξύ των δύο πολιτικών λειτουργεί σε βάρος του φιλοδυτικού μπλοκ εν όψει των προεδρικών εκλογών της 17ης Ιανουαρίου. Το γεγονός ότι ο Μπάιντεν επέλεξε να συναντηθεί όχι μόνο με τους Γιούσενκο και Τιμοσένκο, αλλά και με τον ηγέτη της φιλορωσικής αντιπολίτευσης, Βίκτορ Γιανουκόβιτς και με τον νεαρό πρώην υπουργό Εξωτερικών Αρσένι Γιάτσενουκ, από τα αουτσάιντερ των προεδρικών εκλογών, μαρτυρεί ότι η κυβέρνηση Ομπάμα επιθυμεί να κρατήσει όλες τις πόρτες ανοιχτές.
Ιδια γεύση στην Τιφλίδα, όπου, όπως δήλωσε ανώτατος Αμερικανός αξιωματούχος, ο Μπάιντεν μίλησε, κεκλεισμένων των θυρών, «χωρίς περιστροφές» στον Σαακασβίλι, για να συναντηθεί, στη συνέχεια, με τους βασικούς ηγέτες της αντιπολίτευσης, οι οποίοι τον κατηγορούν ως δικτάτορα και τυχοδιώκτη: Την πρώην πρόεδρο της Βουλής, Νίνο Μπουρτζανάτζε και τον πρώην βουλευτή της χώρας στις ΗΠΑ, Νίνο Αλασάνια.

Εξ αριστερών ρήγμα στην ομοφωνία υπέρ της τουρκικής ένταξης

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας όσο καιρό η χώρα αυτή παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, δεν εφαρμόζει καλή γειτονία και κατέχει στρατιωτικά τμήμα κυπριακού εδάφους, ζήτησε με δήλωσή του ο Πρόεδρος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ Αλέκος Αλαβάνος, σπάζοντας για πρώτη φορά τη «σχεδόν ομοφωνία» του ελληνικού πολιτικού κόσμου στην υποστήριξη της τουρκικής ένταξης (που συνιστά και κεντρική αμερικανική «απαίτηση»).
«Οι προκλήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο είναι ακραίες, αλλά και η πλήρης απουσία εξωτερικής πολιτικής από την κυβέρνηση της ΝΔ είναι επίσης ακραία και ανησυχητική για τον τόπο», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Αλαβάνος. Η τοποθέτηση του ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ σηματοδοτεί μείζονα στροφή στις θέσεις της αριστεράς στα λεγόμενα εθνικά θέματα, αλλά και απηχεί την αποφασιστικότητα του ίδιου να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του σχηματισμού του με μια «φυγή στην πολιτική». Προηγήθηκε άλλωστε αίτημα του Παν. Λαφαζάνη να ανοίξει επιτέλους ο «φάκελος της Κύπρου» και η προειδοποίησή του ότι, ίσως, αυτά που συζητώνται στην Κύπρο, είναι «χειρότερα από το σχέδιο Ανάν».
Μια τέτοια «φυγή στην πολιτική», σημειώνουν πολιτικοί παρατηρητές, συνιστά τομή εν σχέσει με την πολιτική «ισορροπιών» και «καρτέλ τάσεων» που οδήγησε την αριστερά είτε σε «αφωνία» στα θέματα εξωτερικής (και όχι μόνο) πολιτικής, είτε στην ταύτισή της με ένα «λόμπυ» πανεπιστημιακών-στελεχών που θεωρούν πρώτη προτεραιότητα την καταπολέμηση του «ελληνικού εθνικισμού», σε συνθήκες μάλιστα εντεινόμενης τουρκικής επιβουλής και καθημερινών προκλήσεων κατά Ελλάδας-Κύπρου. Η τάση αυτή πρακτικά επικρατούσε μέχρι τώρα στη δημόσια έκφραση της αριστεράς, παρόλο που δεν απηχούσε την πλειοψηφία των στελεχών, ιδίως δε τη βάση της. «Ο Αλαβάνος συνειδητοποιεί σήμερα το προσωπικό και παραταξιακό κόστος του «εύκολου οπορτουνισμού», της προσπάθειας να «μη στενοχωρήσει» κανένα, που οδήγησε την αριστερά να μην παράγει πολιτική, αν δεν βοήθησε να καταστεί αποδιοπομπαίος τράγος», υπογραμμίζει στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, προσθέτοντας: «δεν μπορούμε να χαρίζουμε στους ακροδεξιούς το μονοπώλιο του πατριωτισμού».
Τον ΣΥΡΙΖΑ ακολούθησε το ΚΚΕ που, με δήλωση της Κεντρικής Επιτροπής και πρωτοσέλιδα δημοσιεύματα στον «Ριζοσπάστη», κατήγγειλε τις ελληνοτουρκικές στρατιωτικές συνομιλίες για το Αιγαίο στη Σμύρνη ως «μέρος και συνέχεια σχεδίου (ΝΑΤΟϊκής) διευθέτησης» των «διαφορών» στο αρχιπέλαγος, χαρακτηρίζοντας «υποκριτική» τη στάση της κυβέρνησης ότι αναγνωρίζει ως μόνο πρόβλημα την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. (Είναι πάντως τραγικό για την ελληνική πολιτικο-στρατιωτική ηγεσία ότι κανείς δεν είχε κουκούτσι μυαλό να σκεφτεί, αν μη τι άλλο, ότι δεν επιτρέπεται να σε βάζουν να κάνεις τέτοιες συνομιλίες την επέτειο της τουρκικής απόβασης στην Κύπρο και να το δέχεσαι). Το ΚΚΕ βεβαίως θέλει να αμφισβητήσει κάθε χρησιμότητα στην ΕΕ και να διαφοροποιηθεί οπωσδήποτε από τον ΣΥΡΙΖΑ, γι’ αυτό και επικρίνει επίσης την άποψη ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «χαρτί» της Ελλάδας το βέτο στην τουρκική ένταξη.

Αλλεπάλληλα χαστούκια

Στη Θράκη, τουρκόφωνα έντυπα ζητούν την παραίτηση του Περιφερειάρχη, στο Αν. Αιγαίο και την Κατσελλόριζο πυκνώνουν καθημερινά οι στρατιωτικές προκλήσεις, στην Κύπρο η Τουρκία δηλώνει ότι θέλει τα πάντα δικά της και στην Ευρώπη πολλαπλασιάζονται τα «χαστούκια». Μπιλντ και Φερχόιγκεν αποδίδουν τώρα στην Ελλάδα και στους ‘Ελληνες την ευθύνη για την παρουσία του τουρκικού στρατού στην Κύπρο, αλλά και τη λεηλασία της πολιτιστικής της κληρονομιάς! Οι ίδιοι πολιτικοί δεν θα τολμούσαν να πουν κουβέντα για τους Αρμένιους. Οι Αρμένιοι πολιτικοί και διπλωμάτες δεν ντρέπονται όμως να υπερασπίσουν τη χώρα και τον λαό τους διεθνώς! Εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ουδείς καταγγέλλει διεθνώς την Τουρκία για την πολιτική της σε Κύπρο-Αιγαίο. Την ίδια ώρα που δύο μεγάλες εφημερίδες της Ελλάδας, χώρας στην οποία οι ΗΠΑ επέβαλαν το 1967 δικτατορία για να «λυθεί το κυπριακό», δημοσίευαν άρθρα αθωωτικά για το ρόλο της Ουάσιγκτον στο πραξικόπημα κατά Μακαρίου, βρέθηκε στην Κύπρο ένας «λεβέντης», ο Τουρκοκύπριος Λεβέντ, για να θυμίσει με άρθρο του στον «Πολίτη» τις ευθύνες Κίσσινγκερ στην κυπριακή τραγωδία!

ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΕΛΠΙΔΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΞΕΝΟΥΣ

Απομνμονεύματα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
Άρδην τ. 74
Εἶδα τότε ὅτι, ὅ,τι κάμομε, θὰ τὸ κάμομε μοναχοὶ καὶ δὲν ἔχομε ἐλπίδα καμμία ἀπὸ τοὺς ξένους. Ὁ Τζοὺρτζ ἐπῆγε εἰς τὴ Νεάπολη, ἔγινε ἐκεῖ στρατηγός. Μὲ ἐπροσκάλεσε, μὲ δύο γράμματά του, καὶ ἐπειδὴ ἤξευρα τὴν Ἑταιρείαν, δὲν ἐδέχθηκα, ἀλλὰ ἐκοίταζα πό­τε νὰ βγοῦμε διὰ τὴν Πατρίδα μας.
Τὴν Ἑταιρείαν μὲ τὴν εἶπε ὁ Πάγκαλος. Ἔπειτα ἐπέ­ρασε ὁ Ἀρι­στείδης, καὶ ὁ Ἀναγνωσταρᾶς μὲ ἔφερε γράμμα ἀπὸ τὴν Ἑταιρεία, καὶ τότε ἄρχισα νὰ κατηχῶ καὶ ἐγὼ διαφόρους εἰς τὴν Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, καὶ διαφόρους καπεταναίους Σπετζιώτικων καραβιῶν καὶ Ὑδραϊκῶν καὶ εἰς τὰ 20 μὲ ἦλθαν γράμματα ἀπὸ τὸν Ὑψηλάντη διὰ νὰ εἶμαι ἕτοιμος, καθὼς καὶ ὅλοι οἱ ἐδικοί μας. 25 Μαρτίου ἦτον ἡ ἡμέρα τῆς γενικῆς ἐπαναστάσεως. Οἱ Ἄγγλοι ἔμαθαν ὅτι ἔλαβα κάτι γράμματα, καὶ ἦλθε ἡ ἀστυνομία διὰ νὰ μὲ ἐξετάσει τὴν νύκτα, ἀλλ᾿ ἐγὼ τὰ γράμματα τὰ εἶχα φυλάξει.
Εἰς τὰς 3 Ἰανουαρίου… καὶ εἰς τὰς 6 Ἰανουαρίου ἐβγῆκα, εἰς τὴν Μάνη εἰς τοῦ καπετὰν Παναγιώτη τοῦ Μούρτζινου τὸ σπίτι. Εἰς αὐτὸ τὸ διάστημα, πρὶν νὰ ἐβγῶ εἰς τὴν Πελοπόννησον, ἐπῆγα εἰς τοὺς Κορφοὺς μὲ τὴν πρόφασιν νὰ ζητήσω 4.000 τάλληρα ἀπὸ μισθοὺς μου τοῦ Μαίτλαντ, καὶ διὰ νὰ ἀνταμώσω τὸν Ἰωάννη Καποδίστρια. Τὸν ἀντάμωσα, ἐκάθησα 30 ἡμέρας καὶ ἐπέστρεψα ὀπίσω εἰς τὴν Ζάκυνθο. Ἐκεῖ ὁμιλήσαμε πολλὰ περὶ τῆς ὑποθέσεως.
Ἐδῶ τελειώνει ἡ ζωή μου ἡ περασμένη, καὶ ἀρχινᾶ τῆς ἐπα­ναστάσεως. Ὁσάκις ἔμβαινα εἰς δούλευσιν, ἔμβαινα πάντοτε μὲ τὴν συμφωνία, ὅτι ἀπὸ τὴν Ἑπτάνησον νὰ μὴν ἀπομακρύνομαι, καὶ νὰ μὴν πολεμῶ παρὰ εἰς Τούρκικο τόπο, καὶ τὸ φόρεμα νὰ μὴν ἐβγάλω. Εἰς τὰ νησιὰ ἐγνωρίσθηκα μὲ τοὺς Βοτζαραίους καὶ ἔκαμα τὸν Μάρκο Βότζαρη ἀδελφοποιτό.
Εἰς τὸν καιρὸ τῆς νεότητος ὁποὺ ἠμποροῦσα νὰ μάθω κάτιτι, σχολεῖα, ἀκαδημίαι δὲν ὑπῆρχαν· μόλις ἦσαν μερικὰ σχολεῖα, εἰς τὰ ὁποῖα ἐμάθαιναν νὰ γράφουν καὶ νὰ διαβάζουν. Οἱ παλαιοὶ κονζα­μπασῆδες, ὁποὺ ἦσαν οἱ πρώτιστοι τοῦ τόπου, μόλις ἤξευραν νὰ γράφουν τὸ ὄνομά τους. Τὸ μεγαλείτερο μέρος τῶν Ἀρχερέων δὲν ἤξευρε παρὰ ἐκκλησιαστικὰ κατὰ πρᾶξιν, κανένας ὅμως δὲν εἶχε μάθηση. Τὸ ψαλτήρι, τὸ κτωήχι, ὁ μηναῖος, ἄλλαι προφητεῖαι, ἦσαν τὰ βιβλία ὁποὺ ἀνέγνωσα. Δὲν εἶναι παρὰ ἀφοῦ ἐπῆγα εἰς τὴν Ζάκυνθο, ὁποὺ εὕρηκα τὴν Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος εἰς τὴν ἁπλοελληνικήν. Τὰ βιβλία ὁποὺ ἐδιάβαζα συχνὰ ἦτον ἡ Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος, ἡ Ἱστορία τοῦ Ἀριστομένη καὶ Γορ­γὼ καὶ ἡ Ἱστορία τοῦ Σκεντέρμπεη. Ἡ γαλλικὴ ἐπανάστασις καὶ ὁ Ναπολέων ἔκαμε, κατὰ τὴν γνώμη μου, νὰ ἀνοίξει τὰ μάτια τοῦ κόσμου. Πρωτύτερα τὰ ἔθνη δὲν ἐγνωρίζοντο, τοὺς βασιλεῖς τοὺς ἐνόμιζαν ὡς θεοὺς τῆς γῆς, καὶ ὅ,τι καὶ ἂν ἔκαμναν, τὸ ἔλεγαν καλὰ καμωμένο. Διὰ αὐτὸ καὶ εἶναι δυσκολότερο νὰ διοικήσεις τώρα λαόν. Εἰς τὸν καιρό μου, τὸ ἐμπόριο ἦτον πολλὰ μικρό, τὰ χρήματα ἦσαν σπάνια, τὸ τάλληρο τὸ ἐπρόφθασα τρία γρόσια, καὶ ὅποιος εἶχε χίλια γρόσια, ἦτον πράγμα μεγάλο, καὶ ἔκαμνε κανεὶς δουλειές, ὅσες τώρα δὲν ἔκαμνε μὲ χίλια βενέτικα. Ἡ κοινωνία τῶν ἀνθρώπων ἦτον μικρή. Δὲν εἶναι παρὰ ἡ ἐπανάστασίς μας, ὁποὺ ἐσχέτισε ὅλους τοὺς Ἕλληνας. Εὑρίσκοντο ἄνθρωποι ὁποὺ δὲν ἐγνώριζαν ἄλλο χωριὸ μακρυὰ μίαν ὥρα ἀπὸ τὸ ἐδικό τους. Τὴν Ζάκυνθο τὴν ἐνόμιζαν ὡς νομίζομεν τώρα τὸ μακρύτερο μέρος τοῦ κόσμου. Ἡ Ἀμερικὴ μᾶς φαίνεται ὡς πῶς τοὺς ἐφαίνετο αὐτῶν ἡ Ζάκυνθος· ἔλεγαν εἰς τὴν Φραγκιά.
Τέλος πάντων, τὸ μυστήριον τῆς Ἑταιρείας ἄρχισε νὰ διαδίδεται εἰς κάθε λογῆς ἀνθρώπους, καὶ καλοὺς καὶ κακούς, καὶ ἐβιασθήκαμε νὰ κινήσομε μίαν ὥραν ἀρχύτερα τὴν ἐπανάσταση. Ὁ Ντιόγος τὸ ἐμαρτύρησε εἰς τὸν Ἀλὴ πασά. Ἔτζι λοιπὸν εἰς τὰς 3 Ἰανουαρίου ἀνεχώρησα ἀπὸ τὴν Ζάκυνθον καὶ εἰς τὰς 6 Ἰανουαρίου ἔφθασα εἰς τὴν Σκαρδαμούλα, εἰς τοῦ πατρικοῦ μου φίλου καπετὰν Παναγιώτη Μούρτζινου. Τὸ κίνημά μας ἔγινε εἰς τὰς 22 Μαρτίου εἰς τὴν Καλαμάταν. Ἀπὸ τὰς 6 τοῦ Ἰανουαρίου, ἕως εἰς τὰς 22 Μαρτίου, ἐπροσπάθησα, ἐνέργησα εἰς τὴν Μάνην νὰ ἑνώ­σωμεν διάφορα σπίτια Μανιάτικα κατὰ τὴν συνήθειάν τους, καὶ τοὺς ἑνώσαμεν, τοὺς ἀδελφώσαμεν. Ἔστειλα καὶ εἰς τὰς ἐπαρχίας τῆς Μεσσηνίας, Μυστρός, Καρύταινας, Φαναριοῦ, Λεονταριοῦ, Ἀρκαδίας, τῆς Τριπολιτζᾶς, καὶ ἦλθαν ἐκεῖ ὁποὺ εὑρισκόμουν, καὶ τοὺς ἔλεγα, ὅτι: τὴν ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ νὰ εἶναι ἕτοιμοι, καὶ κάθε ἐπαρχία νὰ κινηθεῖ ἐναντίον τῶν Τούρκων τῶν τοπικῶν, καὶ νὰ τοὺς πολιορκήσουν εἰς τὰ διάφορα φρούρια, καθὼς οἱ Ἀρκαδιανοὶ νὰ πολιορκήσουν τὸ Νεόκαστρο, οἱ Μοθωναῖοι τὴν Μοθώνη, καὶ οὕτω καθεξῆς.
Ἀφοῦ ἐπροετοιμάσαμεν καὶ συναγροικήθημεν, ὁ Ζαΐμης μὲ τοὺς ἄλλους, ἀναγκασμένοι νὰ ὑπάγουν εἰς τὴν Τριπολιτζὰ ἢ νὰ μείνουν ἔτζι, ἐκτύπησαν τὸν Βοϊβόδα τῶν Καλαβρύτων. Οἱ Τοῦρκοι μὲ ἔμαθαν ὅτι ἦλθα καὶ μὲ ἐνόμιζαν ὅτι ἦλθα μὲ 5 μὲ 6.000. Ἐγὼ ἤμουν μὲ τέσσερους. Ἦλθαν Ἀρκαδιανοὶ καὶ Μυστριῶται Τοῦρκοι μὲ ραγιάτικα σκουτιὰ ἐνδυμένοι, καὶ ἦλθαν νὰ ἰδοῦν μὲ πόσους ἤμουν, καὶ ἐγὼ ἔπαιζα τὲς ἀμάδες καὶ ἐγύρισαν ὀπίσω καὶ ἔλεγαν, ὅτι: «Εὑρήκαμε ἕνα γέρο καὶ ἔπαιζε τὲς ἀμάδες». Ἐπῆγα εἰς τὸν Μούρτζινο, ὡς φίλο μου πατρικόν. Ὁ Μαυρομιχάλης εἶχε τὸ ὄνομα Μπέης, ἀλλ᾿ ὁ Μούρτζινος εἶχε τὴν δύναμιν εἰς τὴν Μάνην. Ἐρωτήθη τότε ὁ Μαυρομιχάλης διὰ τὸν ἐρχομόν μου, καὶ αὐτὸς ἀπεκρίθη, ὅτι ἐδυστύχησε εἰς τὴν Ζάκυνθο καὶ ἦλθε εἰς τὴν Μάνην διὰ νὰ τὸν βοηθήσουν οἱ φίλοι του καὶ νὰ ἐπιστρέψει ὀπίσω. Καὶ εἰς αὐτὸ ἐφέρθηκε πολλὰ καλά, ἀλλὰ δὲν εἶναι ἀληθινὸ ὅτι μὲ ἐπρόδωσε (1) εἰς τοὺς Τούρκους. Δὲν εἶχε τὴν δύναμιν νὰ τὸ κάμει καὶ ἂν ἤθελε, καὶ ἐκτὸς τῆς φιλίας ὁποὺ εἴχαμεν μὲ τὸν Μούρτζινον, εἶναι συνήθεια εἰς τὴν Μάνη νὰ ὑπερασπίζονται ὅσους καταφεύγουν εἰς τὴν οἰκίαν των.
Εἰς τὰς 23 Μαρτίου ἐπιάσα­με τοὺς Τούρκους εἰς τὴν Καλαμάτα, τὸν Ἀρναούτογλην, σημαντικὸν Τοῦρκον τῆς Τριπο­λιτζᾶς. Εἴμεθα 2.000 Μανιάτες, ὁ Πετρόμπεης, ὁ Μούρτζινος, Κυβέλος, Δυτικὴ Σπάρ­τη. 100 ἦτον οἱ Τοῦρκοι μεινεμένοι, ὡς 10.000 ἡ φήμη τους μεγάλη. Ἡ Ἀνατολικὴ Σπάρτη ἐκινήθη τὴ ἴδιαν ὥραν. Ὁ Τζανετάκης μὲ τὴν Κακαβουλιὰ ἐκινήθη διὰ τὸν Μυστρά. Οἱ Τοῦρκοι τῆς Μπαρδούνιας καὶ Μυστρᾶ ὑπάγουν, τραβιοῦνται εἰς τὴν Τριπολιτζά. Οἱ Τοῦρκοι εἶχαν βάλει ὑποψία, ἐπροσκάλεσαν τοὺς προεστοὺς καὶ Δεσποτάδες, καὶ αὐτοὶ ἐπῆγαν. Ἦτον ἔμβα τοῦ Μαρτίου. Δὲν τοὺς ἐσκότωσαν. Οἱ Σπαρτιᾶται, ἀφοῦ ἐπῆραν λάφυρα, προχωροῦν καὶ πολιορκοῦν τὴν Μονεμβασιά. Εἰς τὴν Καλαμάτα ἐκάμαμε συνέλευση, πόθεν νὰ πρωτοκινήσομε τὰ στρατεύματα. Οἱ Καλαματιανοὶ ἐκατάφεραν τὸν Μπέη νὰ πᾶμε εἰς τὴν Κορώνη διὰ νὰ μὴν βάλουν σπαθὶ οἱ Τοῦρκοι εἰς τοὺς Χριστιανούς. Ἐγὼ δὲν ἐστρέχθηκα, εἶπα νὰ πᾶμε εἰς τὴν παλαιὰν Ἀρκαδία, εἰς τὸ κέντρο, διὰ νὰ βοηθοῦμε (2) τοὺς ἄλλους. Τότενες τοὺς εἶπα: «Ἐὰν μοῦ δώσετε βοήθεια ἀπὸ τοῦτο τὸ στράτευμα, καλῶς, εἰμὴ ἀναχωρῶ νὰ ὑπάγω εἰς τὸ κέντρο». Εἶχα λάβει γράμμα ἀπὸ τὸν Κανέλλο, μ᾿ ἐπροσκαλοῦσε, ὅτι εἶχε 10.000 ἄρματα, καὶ νὰ ἔμβω ἐπὶ κεφαλῆς. Τοῦ Μούρτζινου ἀρρώστησε τὸ παιδί του, ὁ Διονύσιος, καὶ ἔτζι δὲν ἐκίνησαν ὅλοι οἱ Μανιᾶται. Ἔλαβα 200 ἀπὸ αὐτὸν καὶ 70 ἀπὸ τὸν Μπέη μὲ τὸν καπετὰν Βοϊδῆ καὶ μὲ 30 ἐδικούς μου ἐγενήκαμε 300 καὶ ἔκοψα εὐθὺς δύο σημαῖες μὲ σταυρὸ καὶ ἐκίνησα. Οἱ Ἀνδρουσιανοὶ Τοῦρκοι, 260 ἄνδρες, μανθάνοντας ὅτι εἴμεθα ἀσκέρι φεύγουν, πᾶνε στὰ κάστρα τῆς Μεσσηνίας. Κινώντας ἐγώ, εἶχαν μίαν προθυμίαν οἱ Ἕλληνες, ὁποὺ ὅλοι μὲ τὰς εἰκόνας ἔκαναν δέηση καὶ εὐχαριστήσεις. Μοῦ ἤρχετο πότε νὰ κλαύσω… ἀπὸ τὴν προθυμίαν ποὺ ἔβλεπα. Ἱερεῖς ἔκαναν δέηση. Εἰς τὸν ποταμὸν τῆς Καλαμάτας ἀνασπασθήκαμε καὶ ἐκινήσαμε.
Τὰς 24 τὸν Μάρτη 1821 ἐφθά­σαμε εἰς ἕνα χωριὸ τῆς Μεσσηνίας, Σκάλα λεγόμενον, ποὺ εἶναι καμιὰ πενηνταριὰ οἰκογένειες. Ὅσοι ἄνδρες ἦτον (3), τοὺς ἔστειλα πεζοδρόμους, καὶ τοὺς ἔλεγα: «Σύρτε στὰ κάστρα, πολιορκήσετε, καὶ σᾶς προφθάνω μὲ 3.000» στρατήγημα. Τὴν αὐγὴν ἐξημέρωσε εἰς τὲς 25 τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Ἔμαθαν εἰς τὸ Λεοντάρι ὅτι ἐβγῆκα μὲ τόσες χιλιάδες Μανιάτες, παίρνουν τὰ ζῶα τῶν ραγιάδων καὶ ἀνεχώρησαν διὰ τὴν Τριπολιτζά. Κινώντας ἀπὸ τὴν Σκάλα, ἔρριξα καμμιὰ χιλιάδα τουφέκια, τρεῖς μπαταριὲς διὰ νὰ τ᾿ ἀκούσει ὁ κόσμος, νὰ σηκωθεῖ κατὰ τὴν παραγγελίαν. Ἀκούοντες οἱ Γαραντζαῖοι τὰ τουφέκια, ἐσκό­τωσαν τοὺς κεχαγιάδες, αὐτοὶ ἤθελαν νὰ φύγουν, καὶ ἔγινε ἀρχὴ τοῦ σκοτωμοῦ. Ἐκίνησα νὰ ἔβγω εἰς τὸ Δερβένι τοῦ Λεονταριοῦ διὰ τὴν παλαιὰ Ἀρκαδία. Ἀπαντάω ἕνα μεζίλι ἀπὸ τοὺς Ἕλληνας καὶ μοῦ λέγει, ὅτι οἱ Λεονταρίτες ἔφυγαν καὶ ἐπῆγαν ἴσια στὸ Φραγκόβρυσο καὶ ἔπειτα ἐγύρισαν πίσω, καὶ ἔκοψαν δύο τρεῖς Ἕλληνας. 70 καβαλλαραῖοι ἦτον. Εἶπα: «Τρέξετε νὰ τοὺς κλείσετε καὶ ἔφθασα ὀπίσω εἰς τὸ Λεοντάρι». Τὴν ἴδια ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ συνάζονται οἱ Φαναρίτες, λέγουν εἰς τοὺς Τούρκους νὰ τραβηχθοῦν εἰς τὴν Τριπολιτζά, διατὶ δὲν ἠξεύρουν τί εἶναι. Μαζώνονται Φαναρίτες καὶ Μουντριζάνοι (1) κι ἄλλα μουρτατοχώρια (2) ἀριθμός των 1.700 τουφέκια. Ἐσυνάχθηκαν ἀπέξω ἀπὸ τὴν Ἀνδρίτζαινα δύο ὥρας σὲ μιὰ βρύση, Σουλτίνα λεγόμενη, εἶχαν 3.000 ζῶα τῶν ραγιάδων μαζί τους. Τὴν ἴδια ἡμέρα οἱ Ἀρκαδιανοὶ (τῆς θαλάσσης) συνάζονται ὀλίγοι, καὶ ὁ Πρωτοσύγκελος καὶ ἄλλοι παρακινοῦν τοὺς Τούρκους νὰ τραβηχθοῦν εἰς τὰ κάστρα, καὶ τοὺς ἔδωσαν ζῶα, τοὺς ξέβγαλαν ἴσα μὲ τὸ Νιόκαστρο καὶ ἐκεῖ τοὺς πολιόρκησαν, ἀφοῦ ἐσυνάχθηκαν καὶ ἀπὸ ἄλλες ἐπαρχίες. Ἐπολιόρκησαν Ναβαρίνο, Μοθώνη καὶ Κορώνη. Ἐπῆγαν καὶ Μανιάτες. Οἱ Ἀνατολικοὶ εἰς τὴν Μονοβασιά. Οἱ Καλαβρυτινοὶ καὶ οἱ Πατραῖοι καὶ οἱ Βοστιτζάνοι πολιορκοῦν τὴν Πάτρα καὶ Καστέλι. Ἦτον ἀρχηγοὶ Ζαΐμης, Σωτήρης Χαραλάμπης, Ἀνδρέας Λόντος καὶ λοιποί. Ὁ Σισίνης μὲ τοὺς Γαστουναίους καὶ οἱ Πυργιῶτες μὲ τὸν Βιλαέτη ἐβάρεσαν τοὺς Γαστουναίους Τούρκους. Καὶ αὐτοὶ κλείονται εἰς τὸ Χλουμούτζι (Καστὲλ Τορνέζε). Μανθάνοντας τοῦτο οἱ Λαλαῖοι, ὑπάγουν, τοὺς παίρνουν ἀπὸ τὸ Χλουμούτζι μὲ τὲς φαμελιές τους, καὶ τοὺς ἐπῆγαν εἰς τοῦ Λάλα. Τότε τὰ νησιὰ ἔκαμαν προκλαματζιόνες: νὰ μὴν ἔβγει κανεὶς ἀπὸ τὰ νησιὰ εἰς βοήθειαν τῶν Ἑλλήνων. Ζακύνθιοι κρυφίως ἔφευγαν, χωριάτες καὶ χωραΐτες, καὶ ἔγιναν συμβοηθοὶ τῶν κινδύνων, καὶ τὸ πράγμα τους τὸ ἐδήμευσαν· τόσο καὶ οἱ Μεταξάδες μὲ ἄλλους πολλοὺς Κεφαλονίτας κρυφίως ἐβγῆκαν εἰς τὴν Γαστούνη καὶ τοὺς δήμευσαν τὸ πράγμα τους. Ἡ Δυτικὴ Ρούμελη (ἡ Τούρκικη), τότε εἶχε τὴν σκοτούρα τοῦ Ἀλῆ πασᾶ, διατὶ οἱ Σουλιῶτες ἔπιασαν τὸ Σούλι. Ἡ καταδρομὴ κατὰ τοῦ Ἀλῆ πασᾶ μᾶς βοήθησε πολύ. Ἔπρεπε πρῶτα νὰ πάγει αὐτός, ἦτον μεγάλο θηρίο. Ἡ Ἀνατολικὴ Ἑλλάς, ὁ Ὀδυσσέας, Γούρας, Διάκος καὶ Πανουριᾶς ἐκίνησαν ἐνταυτῷ τὸ τουφέκι εἰς τὴν Ἀνατολικὴ Ἑλλὰς (Ἀπρίλιος).
Οἱ Σπέτζες ἐπρωτοσηκώθηκε· ἔστειλαν εἰς τὴν Ὕδρα, καὶ οἱ Ὑδραῖοι δὲν ἦτον ἀκόμη σηκωμένοι. Οἱ νοικοκυραῖοι δὲν ἤθελαν νὰ σηκωθοῦν. Ὁ Κουλοδήμας, Καπε­τὰν Ἀντώνης καὶ ὁ Γκίκας τοῦ Θ. γαμβρὸς τοῦ Μιαούλη καὶ ὁ Πέτρος Μαρκέζης, ἐσυνώμοσαν μὲ τὸν λαὸν καὶ εἶπαν τῶν Ἀρχόντων: «Ἢ σηκώνεσθε καὶ ἐσεῖς, ἢ θὰ βάλομε φωτιὰ νὰ σᾶς κάψομε, μόνον ὀρδινιᾶσθε τὰ καράβια σας». Τοὺς ὑποχρέωσαν, ἔδωσαν γρόσια καὶ ἐβγῆκαν.
Τὰ Ψαρὰ ἐκίνησαν αὐτοθελήτως, καὶ ἡ Σάμος.
Ἐγὼ εἰς τὰς 25 ὁποὺ ἐκίνησα ἀπὸ τὴν Σκάλα, βγαίνοντας εἰς τὸ Δερβένι τοῦ Λεονταριοῦ, ἀπά­ντη­σα ἕνα πεζοδρόμο σταλμένο ἀπὸ τὸν Βασίλη Μπούτουνα Καριώτη, καὶ μοῦ ἔγραφε, ὅτι: «Οἱ Τοῦρκοι τῆς Καρυταίνης καὶ ὁ Βόϊβοδας τοῦ Ἰμπλακίου Μουσταφᾶς Ριζιώτης ἐκλείσθησαν εἰς τὸ παλιόκαστρο τῆς Καρύταινας. Καὶ οἱ δύο προεστοὶ τῆς Καρύταινας, ὁ Σπήλιος Κουλᾶς καὶ ὁ Μιχαλῆς, δὲν ἦτον εἰς τὴν Ἑταιρεία μβασμένοι καὶ δὲν ἤξευραν τί ἐγένετο, καὶ ἐπαρακίνησαν τοὺς Τούρκους νὰ μὴ φύγουν, ἀλλὰ νὰ μείνουν εἰς τὸ Κάστρο. Ὁ Κάμπος τῆς Καρύταινας δὲν ἠθέλησε νὰ πιάσει τὰ ἄρματα». Ἔτζι μ᾿ ἔγραφε αὐτός.
Ἐγὼ δὲν ἔλειψα νὰ κάμω μία προσταγή, καὶ ἐπάτησα τὴ βούλα μου: «Ὅποιο χωριὸ δὲν ἤθελε νὰ ἀκολουθήσει τὴν φωνὴν τῆς Πατρίδος τζεκούρι καὶ φωτιά». Μανθάνοντας ὅτι ἐβγῆκα εἰς τὸ Δερβένι, οἱ 70 καβαλλαραῖοι εὐθὺς ἀναχώρησαν διὰ τὴν Τριπολιτζά. Ἐγὼ ἐπῆγα σὲ ἕνα χωριὸ Τετέμπεη, ἀνάμεσα Λεοντάρι καὶ Καρύταινα. Οἱ Μανιάτες μοῦ εἶπαν: «Νὰ πᾶμε εἰς τὸ Λεοντάρι». Τοὺς εἶπα: «Νὰ πάρομε χαλκώματα;» Τὴν αὐγὴ ἐξημέρωσε, στὲς 26, ἔρριξα χίλια τουφέκια. Ἔκαμα νὰ πάγω εἰς τὴν Καρύταινα, νὰ ἀκαρτερέσω τοὺς Φαναρίτας καὶ τοὺς Καρυτινούς, καὶ ἀκούοντες τὲς μπατερίες ὁ κόσμος ἐκινήθηκαν ὅλοι. Εἰς τὸν δρόμον ἀπάντησα ἕνα γράμμα τοῦ Βασίλη Μπούτουνα, καὶ μοῦ ἔλεγε: Ἰδές (3) τὸ γράμμα τῶν Φαναριτῶν ποὺ κάθονται εἰς τὴν Σουλτίνα. Τὸ ἔγραφαν εἰς τοὺς Καρυτινοὺς Τούρκους, καὶ ἔγραφε τὸ γράμμα, ὅτι αὔριο περνᾶμε διὰ Τριπολιτζά, εἴμεθα τόσοι, ἑτοιμασθῆτε νὰ ἑνωθοῦμε. Ἐβγῆκε ὁ Κολοκοτρώνης μὲ τόσες χιλιάδες Μανιάτες. Ὁ Βασίλης εἶχε σκοτώσει τὸν Τοῦρκον εἰς τὸ γεφύρι τῆς Καρύταινας, ποὺ εἶχε τὸ γράμμα. Βλέποντας τὸ γράμμα ἐκίνησα νὰ πιάσω τὸν τόπο, ποὺ ἤθελαν νὰ ἀπεράσουν οἱ Φαναρίτες. Βγαίνοντας ἀγνάντια εἰς τὴν Καρύταινα οἱ Τοῦρκοι καὶ βλέποντας τὰ μπαϊράκια, καὶ μὴ ξεχωρίζοντας τὸν Σταυρό, ἔλεγαν ὅτι εἶναι Τοῦρκοι, καὶ πᾶμε μεντάτι. Ἐγὼ ἐτράβηξα ἕναν τόπον στενόν. Ἔλεγα ὅτι θὰ ἀπεράσουν τὴν ἴδια ἡμέρα διὰ νὰ τοὺς κτυπήσω. Ἐμήνυσα χωριάτων, ποὺ ἦτον εἰς τὸ στενὸ ἐκεῖνον, νὰ μοῦ εἰποῦν διὰ τοὺς Τούρκους τοὺς Φαναρίτας, καὶ μοῦ εἶπαν: «Δὲν ἔχουν εἴδησιν, εἰς τὴν βρύση κοιμοῦνται ἀπόψε καὶ ταχὺ θ᾿ ἀπεράσουν». Κι ἔγραψα ἕναν τεσκερὲ ἑνὸς Ἀνδριτζάνου, Παναγιώτη Γιατροπούλου, νὰ κινήσει τὰ ἄρματα, νὰ τοὺς φέρνει ἀποπίσω καὶ ἐγὼ τοὺς καρτερῶ ἀπεμπροστά. Σὰν εἶδα, ὅτι οἱ Τοῦρκοι δὲν ἦτον τὴν ἡμέραν ἐκείνη διὰ κίνημα, ἐπῆρα τὴν χώραν τῆς Καρυταίνης, καὶ ἔκλεισα τοὺς Τούρκους εἰς τὸ Κάστρο (ἡμέρα 26). Στὲς 27 ἐσηκώθηκα χαραυγή, μὲ τὰ χάραμα, καὶ ἄφησα τοὺς Καρυτινοὺς καμμιὰ δεκαπενταριὰ νομάτους, κι ἐγὼ ἔπιασα τὸ στενό. Τὴν ἴδια νύκτα, ποὺ ἤμουν εἰς τὴν Καρύταινα μοῦ ἦλθε εἴδησις ἀπὸ τὸν Παναγιώτη Γιατρόπουλο, ὅτι: «Στεῖλε μας στράτευμα, διατὶ ἡμεῖς δὲν ἐσυναχθήκαμε ἀκόμα» παλιανθρωπιά.

Εθνική και κοινωνική Συνείδηση

Κ. Μοσκώφ – Άρδην τ. 74
Μια παραγωγική εμπορευματική δραστηριότητα διασώζεται ανάμεσα στον 16ο και 18ο αιώνα, στον ελεύθερο από τα αντικίνητρα του οθωμανικού φεουδαλισμού νεοεποικισμένο ορεινό χώρο, ή στις όμοιας ιστορικής γένεσης νησιώτικες κοινωνίες του Αιγαίου, αποκλειστικά σχεδόν εκεί.

Η οικονομική ενότητα της ελλαδικής κοινωνίας έχει διασπαστεί τώρα: Οι αστικές σχέσεις αναπτύσσονται στα εμπορευματικά βουνίσια αυτά κέντρα, διεισδύουν σταδιακά στην περίοική τους αγροτιά, δεν διοχετεύονται όμως και προς τον φεουδαλοποιημένο πεδινό χώρο. Όχι ότι μια ανάπτυξη της οικονομίας δεν πραγματοποιείται και στα μέρη αυτά. Οι καινούργιες καλλιέργειες, η σταφίδα κυρίως, αλλά και το βαμβάκι, ο καπνός, το καλαμπόκι, ανταποκρίνονται στην αυξανόμενη ολοένα ζήτηση της Ευρώπης, κι έστι η παραγωγή αυξάνεται σημαντικά από τα τέλη του 17ου αιώνα στον ελλαδικό χώρο σαν σύνολο.

Όμως, τα πλεονάσματα στον κάμπο δημιουργούνται κυρίως με διοικητικό τρόπο από φορολογίες, ιδίως από τη δεκάτη, από τον ισστιρά, την υποχρέωση πώλησης μέρους της παραγωγής σε χαμηλές τιμές προς το κράτος. Η εξαγωγική δραστηριότητα που θα αναπτυχθεί δίνει στους εξαγωγείς, μεγάλους φεουδαλικούς άρχοντες κυρίως, και στην κεντρική διοίκηση, ένα σημαντικό εισόδημα σε νόμισμα «σκληρό», ευρωπαϊκό, αλλά στην τέτοια οικονομική διαδικασία οι καλλιεργητές ελάχιστα θα συμμετέχουν. Η αγορά, στον πεδινό αυτό χώρο, δεν θα διαμορφωθεί παρά μέσα από θύλακες, «comptoirs», που αφομοιώνουν στον διεθνή χώρο τα πιο προσοδοφόρα τμήματα της πεδινής αγροτικής οικονομίας σε μια κατευθείαν σύνδεση άρχουσας τάξης και εισαγωγέων της Ευρώπης· η σταφιδοπαραγωγή, ιδίως, μέσα σε τέτοια πλαίσια αναπτύσσεται· μέσα σε τέτοια πλαίσια, πάνω σε μια φεουδαλική και μεταπρατική βάση, θα διαμορφωθούν κοινωνικά και οι ασχολούμενοι με τις καλλιέργειες αυτές πληθυσμοί.

Αντίθετα, τα παραγωγικά πλεονάσματα δεν θα δημιουργηθούν στα ορεινά κέντρα, παρά μόνο περιθωριακά μέσα από την αγροτική παραγωγή. Βέβαια, η εισαγωγή νέων καλλιεργειών θα προκαλέσει, και εδώ, το πολλαπλασιαστικό φαινόμενο· το καλαμπόκι, το βαμβάκι βοηθούν στο να αξιοποιηθεί καλύτερα η γη στο βουνό, όπου η ύδρευση, σύμφωνα με τα τεχνικά μέσα της εποχής, είναι πιο πρόσφορη· η κάποια ανάπτυξη όμως της αγροτικής παραγωγής, που επακολουθεί, δεν οδηγεί προς την εξαγωγή αλλά προς την εξασφάλιση μεγαλύτερης αυτάρκειας απέναντι στην πεδιάδα σε ό,τι αφορά τα εδώδιμα, στη σημαδιακή στροφή προς τη βιοτεχνία, προς τα υφαντικά ιδίως προϊόντα. Η νηματουργία βαμβακιού και μαλλιού, η μεταξουργία και η βαφική θα αποτελούν τους κυριώτερους πόλους της οικονομικής ανάπτυξης μέσα σ’ αυτόν τον ορεινό ελλαδικό χώρο.

Καινούργιοι όροι, αυτοί εξωγενείς, θα ωθήσουν την παραγωγή προς μια νέα, επιταχυνόμενη ανάπτυξη· η συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, που τερματίζει τον ρωσοτουρκικό πόλεμο, στα 1774, δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους χριστιανούς υπηκόους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να χρησιμοποιήσουν τη ρωσική προστασία, εξασφαλίζοντάς τους από το αυθαίρετο της διοίκησης, αλλά και εξομοιώνοντάς τους, από φορολογική άποψη, με τους Ευρωπαίους ανταγωνιστές, θέτοντάς τους ακόμα σε μια θέση πιο ευνοϊκή από αυτήν που κατέχουν οι μουσουλμάνοι και οι Εβραίοι συντοπίτες τους. Η διάνοιξη της Μαύρης Θάλασσας και της ρωσικής αγοράς στο ελληνικό εμπόριο, ο ηπειρωτικός αποκλεισμός και οι ναπολεόντειοι πόλεμοι, προσφέρουν καινούργιες δυνατότητες στην ελλαδική οικονομία· η οικονομική απογείωση αγκαλιάζει, από τα 1780-1790, τα εμπορευματικά κέντρα του βουνού, από τα 1790 το σύνολο του ελλαδικού χώρου. Η οικονομική δραστηριότητα θα συγκεντρωθεί σε τρεις τομείς· στα βιοτεχνικά κέντρα, στα ναυτικά νησιά, στις πλουσιώτερες σταφιδοπαραγωγικές πεδινές εκτάσεις.

Τα βιοτεχνικά κέντρα είναι, όπως είδαμε, δημιουργήματα της διαφοροποιημένης αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής του νεοεποικισμένου ορεινού χώρου· μοναδική εξαίρεση στον τομέα αυτόν, η περίπτωση της υφαντουργίας του θεσσαλικού Τυρνάβου(1)· η μεταξοβιοτεχνία γίνεται η κύρια παραγωγική απασχόληση στα Πηλιορίτικα χωριά και στην περιοχή της δυτικής Μάνης, ενώ στον βορεινό Κίσσαβο και στα χωριά του Κάτω Ολύμπου αναπτύσσεται η βαφική, η νηματουργία και η υφαντική· μια σειρά άλλα ορεινά κέντρα συγκεντρώνουν την κατεργασία του μαλλιού και των δερμάτων. Στα 1800 η βιοτεχνία απασχολεί ένα σύνολο 40.000-50.000 ατόμων και κινητοποιεί κεφάλαια το λιγώτερο 50.000.000 χρυσών φράγκων, με ένα ετήσιο κέρδος κυμαινόμενο από 12% ως 30%(2).

Τα νησιά είναι ο άλλος πόλος της νεοελληνικής αναγέννησης· άλλα στο χρώμα της ώχρας του ξερού τοπίου τους, και άλλα στο χρώμα της ελιάς, γεννούν ανάλογα με την υφή της γης τους και δική τους μορφή κοινωνίας. Τα πλουσιώτερα νησιά, αυτά της μικρασιατικής ακτής, βρίσκονται στην ελληνική ιστορία από τα πιο αρχαία χρόνια, όπως η Λέσβος της αιολικής ποίησης και του αθηναϊκού λαδιού, όπως η Σάμος, η Χίος, η Ρόδος· πλούσια όμως και άγονα, θα μοιραστούν την κατάπτωση που προκαλούν οι διαρπαγές και η πειρατεία στα υστερώτερα χρόνια· η Σάμος δεν κατοικείται παρά από λίγες εκατοντάδες βοσκούς στα χρόνια του Σουλεϊμάν, η Λέσβος και η Ρόδος, από 10.000 η καθεμιά τους πενόμενους αγρότες, και η Δήλος, κάποτε κέντρο ιερό ή μέγιστο σκλαβοπάζαρο της Μεσογείου, καταντά στα ίδια αυτά χρόνια και για αιώνες πολλούς βοσκοτόπι της γειτονικής Μυκόνου. Αν η Χίος διατήρησε, χάρη στα προνόμιά της και στην εύνοια της Γαλλίας, τη θέση της μέσα στο Αιγαίο και αν η βενετσιάνικη ως τα 1715 κατοχή στην Τήνο διατήρησε στο νησί έναν πληθυσμό πυκνό, 28.000 στα 1780, ωστόσο δεν είναι τα πλούσια αυτά ελαιοφόρα νησιά που βγαίνουν θριαμβευτικά στο προσκήνιο της νεοελληνικής ιστορίας, αλλά τα άλλα, τα ξεχασμένα και μικρά, που η λειτουργία τους προσομοιάζει με αυτήν των βουνών της ηπειρωτικής χώρας και που γίνονται, μετά τα 1700, καταφύγια, από την ανασφάλεια, το στερνό κύμα φεουδαλοποίησης των κάμπων, της αλλαγής στο επαχθέστερο της αγροτικής φορολογίας. Η Ύδρα, οι Σπέτσες, τα Ψαρά, αλλά και ο Πόρος, η Μύκονος, η Κάσσος, η Σύμη, η Σκιάθος, βράχια του Μυρτώου και του Αιγαίου ακατοίκητα, συγκεντρώνουν έναν πληθυσμό που φτάνει τις 15.000-20.000 ήδη την εποχή των Ορλωφικών· οι μετά τα 1774 ευνοϊκές συνθήκες θα αυξήσουν παραπέρα τον πληθυσμό τους, που θα φτάσει στα 1820 στις 20.000 για την Ύδρα, 8.000 για τις Σπέτσες, 6.000 για τα Ψαρά, κάπου 100.000 για όλα τα μη γεωργικά νησιά του Αρχιπελάγους(3). Το ειδικό βάρος του νησιωτικού αυτού χώρου δεν φαίνεται μόνο από τη δημιουργημένη μέσα σε 30 χρόνια κραταιή ναυτιλία του -πάνω από 300 καράβια άνω των 100 τόννων, συνολικού εκτοπίσματος 61.500 τόννων στα 1819-, αλλά από την εμπορική και τραπεζιτική λειτουργία, που ασκεί για το σύνολο του ελλαδικού χώρου η συσσώρευση του ναυτιλιακού κεφαλαίου στα κυριώτερα από αυτά, κάπου 50.000.000 χρ. φράγκα σε νομίσματα, ένα ανάλογο ποσό επενδυμένο σε καράβια(4).

Όσο και αν ο οικονομικός διχασμός του ελλαδικού χώρου γίνεται μέσα στα χρόνια της οικονομικής απογείωσης ολοένα και εντονώτερος, ωστόσο από τα τέλη του 18ου αιώνα θα εμφανιστούν και στη φεουδαλική οικονομία του κάμπου τα επακόλουθα των ευνοϊκώτερων όρων που η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή παραχώρησε.

Ο μεταπρατικός αγροτικός χώρος θα απλώνεται σε όλη τη δυτική πλευρά του Μωρηά, από την Κόρινθο ως την Καλαμάτα. [ ] Οι καλλιέργειες αρχίζουν βαθειά στα ενδότερα, στους πρόποδες των λόφων, όπου η ελιά, το αμπέλι και η συκιά δίνουν σταδιακά τη θέση τους στη σταφίδα· τα 5 ή 6 καράβια φόρτωμα, που μας πληροφορούν τα περιηγητικά κείμενα του 17ου αιώνα ότι αποτελούσαν την τότε παραγωγή, γίνονται εκατοντάδες, εκατό χρόνια πιο μετά· στα 1800 ένα προϊόν αξίας 4.000.000 φράγκων κατευθύνεται προς τα ευρωπαϊκά λιμάνια ή τα βρεττανικά νησιά(5).

Η αγορά τα χρόνια αυτά έχει απόλυτο κυρίαρχο τον χριστιανό μεγαλοκτηματία, έμπορο και φοροεισπράκτορα μαζί, σαράφη ακόμα και προύχοντα της κοινότητάς του(6). Στα 1820, μετριούνται σε εκατοντάδες αυτοί οι πλούσιοι έμποροι και κτηματίες στον δυτικό Μωρηά· μεταξύ τους μοιράζονται κεφάλαια αξίας πάνω από 20.000.000 χρ. φράγκα· η Πελοπόννησος συγκεντρώνει 97.118 άτομα στα 1687, 259.564 στα 1719 και η αύξηση συνεχίζεται και μετά τη λήξη της δεύτερης βενετικής κατοχής· στα πρόθυρα της εξέγερσης του ’21 ο πληθυσμός θα έχει υπερδιπλασιασθεί ακόμα στα 504.000 άτομα(7).

Η οικονομική διαφοροποίηση, προχωρώντας μετά τα 1770 με ολοένα και πιο γοργό ρυθμό, έχει οδηγήσει και εδώ σε μια κοινωνική ιεράρχηση. Στην Πελοπόννησο, η πρώτη φορολογική τάξη, μεγαλοκτηματίες και μεγαλέμποροι, καραβοκυραίοι, σαράφηδες και ανώτεροι κληρικοί, οι «αϊλάδες», όπως αποκαλούνται στην οθωμανική δημοσιονομία, αποτελούν τα 3%-5% του χριστιανικού πληθυσμού· η μεσαία τάξη, κτηματίες κυρίως των βορειοδυτικών περιοχών, οι «εσσατλάρ», αποτελούν τα 30%-35% του πληθυσμού, αλλά 50% περίπου οι μεγάλες μάζες, ενώ οι άποροι, οι «φουκαριλάρ» των κειμένων, άλλα 10%-15% του πληθυσμού, εξαιρούνται, σύμφωνα με το Σεριάτ, από φόρους. Στην Κεντρική Μακεδονία, αντίθετα, η ανώτερη τάξη αποτελεί τα 6%-9% του πληθυσμού, τα 70%-75% η μεσαία, τα 15%-19% η κατώτερη· η διαφοροποίηση εδώ είναι πιο προχωρημένη, αλλά και τα εισοδήματα σημαντικά ανώτερα· είναι χαρακτηριστικοί οι αριθμοί για την πόλη της Θεσσαλονίκης· μέσα στην ελληνική κοινότητα των 2.175 οικογενειών, που σε σημαντικό βαθμό διατηρούν μιαν αγροτική λειτουργία, οι σχέσεις είναι: 7% η ανώτερη, 60% η μεσαία, 30% περίπου η κατώτερη τάξη· ανάμεσα στις 3.671 οικογένειες τής αποκλειστικά με τη βιοτεχνία και το εμπόριο απασχολούμενης ισραηλιτικής κοινότητας, οι ίδιες σχέσεις είναι αντίστοιχα: 5%, 20% και 70% περίπου(8).

Η οικονομική απογείωση ολοκληρώνεται έτσι στις αρχές του 19ου αιώνα, πρόκειται όμως για μια απογείωση ανώμαλη, που όχι μόνο δεν πραγματοποιεί, αλλά εντείνει ακόμα περισσότερο τη διάσπαση της ενότητας της ελλαδικής αγοράς· με την Ελλάδα του ξερικού κάμπου, την εγκαταλελειμμένη στην ελονοσία και τον υποπληθυσμό της, θα συνυπάρχει τώρα η Ελλάδα των ορεινών βιοτεχνικών κέντρων, των ναυτικών νησιών, των μεταπρατικών κοιλάδων του Μωρηά· η Ελλάδα της σύνθετης ήδη και προηγούμενης στον καιρό της -σε ό,τι αφορά τις επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τουλάχιστο- βιοτεχνικής παραγωγής, θα έχει τώρα να υποστεί όλες τις συνέπειες της έλλειψης μιας δικής της ενδοχώρας, τις συνέπειες ίσως, να έλεγε κανείς, της τραγικής της «ύβρεως», που θα αποτελέσει ο εποικισμός και η πραγμάτωση, παρά τις τόσες αντιξοότητες, μιας οικονομικής ανάπτυξης στο βουνό. Η αδιαφιλονίκητη μετά το Βατερλώ κυριάρχηση της διεθνούς αγοράς από την βρεττανική βιομηχανία θα υπαγορέψει τώρα τους όρους ενός δύσκολου θανάτου· η ελληνική βιοτεχνία θα πεθάνει μέσα στην πιο σφριγηλή της εφηβεία, ανυπεράσπιστη από την πολιτική ηγεσία του τόπου, οπού θα κυριαρχήσει ο μεταπρατικός κόσμος.

Τα Αμπελάκια, όπου έχουν συσσωρευτεί κεφάλαια 30.000.000 χρ. φράγκων στα 1807, αποδυναμωμένα από την αυστριακή χρεωκοπία του 1811, που εξανεμίζει τα 2/3 των σε βιεννέζικες τράπεζες κατατεθειμένων διαθεσίμων τους, θα επιζήσουν επώδυνα ως τα μέσα του 19ου αιώνα· στα 1850 θα υπάρχουν ακόμα εκεί 300 περίπου παραγωγικές ομάδες υφαντικής και βαφής από τις 1.500 που υπήρχαν 20 χρόνια προτήτερα(9). Στον Τύρναβο της Θεσσαλίας, παρ’ όλες τις απανωτές κρίσεις ανάμεσα 1811 και 1818, παρ’ όλες τις δηώσεις των δύο πρώτων χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης, θα επιζούν στα 1830 κάπου 400 από τους 2.500 αργαλειούς του 1812(10). Η ελληνική βιοτεχνία πεθαίνει, αλλά πεθαίνει δύσκολα και αργά.

Η ακόμα πιο μεγάλη διαφοροποίηση της ελλαδικής αγοράς, που φέρνει η ανεξαρτησία των μεσημβρινών επαρχιών, η καλπάζουσα αποικιοποίηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα βόρεια, θα δώσουν το χαρακτηριστικό κτύπημα εκεί ανάμεσα 1830 και 1850. Η οικονομική απογείωση των τελευταίων χρόνων του 18ου αιώνα βοηθά στο να εμφανιστεί για μια ακόμα φορά ο Έλληνας στον πανάρχαιο ρόλο του· η ίδια η εντελέχεια της κοινωνίας του θα τον έχει σπρώξει μέσα στην ζέση της ενεργητικότητάς του προς τον ορεινό χώρο πρώτα, προς τον εξωτερικό χώρο έπειτα· η μοίρα του θα είναι για τα μεγάλα και όχι για τα μικρά της ιστορίας· ενώ το εσωτερικό της εθνικής αγοράς του θα βρεθεί να κατακλύζεται, να αλλοτριώνεται, στην οικονομία της ανεπτυγμένης Ευρώπης, αυτός θα συνεχίζει κοντοτιέρος της εμπορευματικής ανάπτυξης και του νεωτερικού πνεύματος στα βορειότερα Βαλκάνια, τον Εύξεινο και την Μικρασία, να διοργανώνει τις αστικές σχέσεις στον γύρω χώρο του, σπέρνοντας εκεί, όπου άλλα έθνη με το πλήρωμα του χρόνου θα δρέψουν…
ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΙΚΙΑΣ

Τίποτα δεν χαρακτηρίζει περισσότερο αυτή τη διάχυτη υφή της ελληνικής δομής, από την ανάπτυξη που παίρνει μετά τον 17ο αιώνα η παροικιακή εξάπλωση του ελληνισμού σε όλον τον χώρο της οικονομικής του δράσης· το φαινόμενο δεν αποτελεί βέβαια παρά έξαρση μιας κατάστασης που ενυπάρχει στις ελλαδικές κοινωνίες από τον πρωταρχικό σχηματισμό τους, φθάνει όμως την φορά αυτή σε τέτοιο μέγεθος, που τείνει να γίνει ένα από τα κυριαρχικά στοιχεία του ελλαδικού συστήματος στα μεταξύ 1800 και 1900 χρόνια(11).

Η παροικία στην αρχή είναι το αποτέλεσμα μιας φυγής· άλλη μορφή στο ίδιο φαινόμενο που προκαλεί τον εποικισμό του ελλαδικού βουνού, πιο ολοκληρωμένη αυτή, καθώς διακόπτει, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ή και οριστικά, κάθε επαφή του πάροικου με τον γενέθλιό του τόπο· ωστόσο, με την παραπέρα ανάπτυξη των αστικών παραγωγικών σχέσεων, η λειτουργία της παροικίας θα αλλάξει· τα μέλη της γίνονται οι προσωπικοί φορείς της επαφής της ελληνικής αγοράς με τον εξωτερικό χώρο, αλλά και οι φορείς συνάμα προς τον εσωτερικό χώρο του νεωτερικού πνεύματος.

Ενδεικτικός είναι σχετικά ο τρόπος που σχηματίζεται, το παροικιακό πληθυσμιακό στρώμα σε μια τυπική, για την ανάπτυξη του φαινομένου στις ευρωπαϊκές χώρες, περίπτωση στην πόλη της Τεργέστης(12).

Η παροικία της Τεργέστης, όπως όλες οι ανάλογες της Δύσης, στην καινούργια αυτή περίοδο θα λειτουργήσει σαν πρακτορείο της ελλαδικής αγοράς· οι πάροικοι θα μείνουν περιθωριακά στοιχεία του εξελιγμένου ήδη τόπου εγκατάστασης· φροντίζουν για την τοποθέτηση των αγροτικών και βιοτεχνικών προϊόντων του τόπου τους στην ξένη αγορά, είναι και διάμεσοι συνάμα της εισαγωγής των ξένων προϊόντων στην χώρα τους. Η παροικία θα έχει 16 οικογένειες μέλη στα 1774, 27 στα 1782, πάνω από 200 στα πρόθυρα της Ελληνικής Επανάστασης.

Στα βορεινά Βαλκάνια, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και στο εσωτερικό της Μικρασίας -οι ακτές της, αυτή την εποχή, αποτελούν ακόμα εθνικό χώρο του Ελληνισμού- η παροικία αποκτά μια λειτουργία πρόσθετη· πρακτορεύει από τη μία πλευρά τις ανταλλαγές με τον ελλαδικό χώρο, αλλά από την άλλη πλευρά γίνεται και ο διοργανωτής της αγοράς μέσα στις ξένες και καθυστερημένες αυτές οικονομίες, που διανύουν το πατριαρχικό ή το πρώτο φεουδαλικό τους στάδιο.

Στα πριν την Επανάσταση χρόνια το παροικιακό είναι ακόμα ένα νέο φαινόμενο· οι παλαιότεροι παροικιακοί -προσφυγικής γένεσης- πληθυσμοί μόνο μετά τα 1750 θα αποκτήσουν μια κάπως άνετη οικονομική υπόσταση. [ ]

Από τα 1805 ήδη μπορούμε να διακρίνουμε διαφορετικές τάσεις στην διαμόρφωση της κοινωνικής συνείδησης των παροικιών, ανάλογα με το ειδικό βάρος που στο εσωτερικό της κάθε μιας έχει παίξει ο καθένας από τους παραπάνω παράγοντες. Οι Δυτικές παροικίες, ιδιαίτερα οι ιταλικές, γαλλικές και της Τεργέστης, ηγεμονεύονται ιδεολογικά από το Παρίσι, μέσα από τον κύκλο που δημιουργείται γύρω στον Κοραή· η επίδραση της γαλλικής πολιτικής και ιδεολογικής ζωής είναι στον κύκλο αυτό πιο άμεση, ίσως και πιο μηχανιστική και άκριτη· εδώ θα είναι το προπύργιο της φιλελεύθερης τάσης, όχι όμως πάντοτε και του αστικού ριζοσπαστισμού.

Στις Ανατολικές παροικίες, αντίθετα, ηγεμονεύει το Βουκουρέστι, αν και λιγώτερο αποκλειστικά απ’ ό,τι στον δυτικοευρωπαϊκό χώρο η γαλλική πρωτεύουσα. Εδώ υπάρχει μια κρατική παράδοση, δημιουργημένη στις καλύτερες στιγμές του Φαναριωτισμού, και η προέλευση των παροίκων από τα ορεινά βιοτεχνικά κέντρα θα δώσει μια πιο λαϊκιστική, εθνικιστική, πιο ριζοσπαστική κάποτε χροιά στην ιδεολογική τους στάση. Αλλά και εδώ η διαμόρφωση του παροικιακού πνεύματος δεν θα είναι ομοιόμορφη· τα Βαλκάνια, οι Μαυροθαλασσίτικες ακτές, η Ανατολή, ζούνε ακόμα τότε μες στην πληθώρα των εθνικών ομάδων ταυτόχρονα πολλές κοινωνικοϊστορικές εποχές. Το παρόν, το μέλλον, το παρελθόν, διαχέονται στον ίδιο τόπο· δεν έχεις παρά να μετακινηθείς από το ένα χωριό στο άλλο, στις πόλεις από τον ένα στον άλλο μαχαλά, για να βρεθείς από το ένα στάδιο της ιστορικής εξέλιξης σε ένα άλλο· στο καθένα το άτομο κρατά και άλλη πολιτιστική στάση. Η παροικία, κάτω από την αλληλοεπίδραση των γύρω της καταστάσεων, στα καθένα φορεί κι ένα διαφορετικό ηθικό και υλικό προσωπείο.

Μπορεί να μιλήσει κανείς για αλλαγή θεμελιακή στην δεύτερη και τρίτη γενιά του παροικιακού κόσμου· ανεξάρτητα από την τοπική προέλευση, η παροικία τείνει να καταστεί τώρα φορέας πάντοτε μεταπρατικής ιδεολογικής επίδρασης· από εδώ θα ξεκινήσουν στα χρόνια του Αγώνα χιλιάδες οι πάροικοι με τις πιο καλόβουλες προθέσεις, εδώ όμως θα πρέπει να αναζητηθεί και η μεγαλύτερη πηγή του κοσμοπολίτικου πνεύματος, η απαρχή της κατεστημένης μας λεβαντίνικης ιδεολογίας.

Ο Κοραής και ο κύκλος του, ο Ά. Γαζής και ο δικός του κύκλος της Βιέννης, οι Σμυρνιοί έμποροι -χιώτικης οι περισσότεροι ή καραμανλήδικης προέλευσης-, ο κύκλος της «Νέας Ημέρας» της Τεργέστης, οι Ψυχάρηδες, οι Αιγυπτιώτες βαμβακέμποροι -μια γενιά πιο μετά- θα είναι φορείς μιας τέτοιας πνοής.

Η ανάπτυξη στα νοτιώτερα της Ελλάδας ενός κράτους ανεξάρτητου δεν θα θέσει σε περιθωριακό επίπεδο την επίδραση της παροικίας. Οι μεγάλοι πάροικοι, όπως θα δούμε, θα είναι η ισχυρότερη οικονομική δύναμη μέσα στην αθηναϊκή κοινωνία του 19ου αιώνα, και στον πολιτικό κόσμο θα καταλάβουν καίριες θέσεις. Η ιδεολογική τους επίδραση, μέσα από τέτοια πόστα, θα μείνει πάντοτε δυνατή, στήριγμα της ντόπιας μεταπρατικής τάξης. Έτσι, οι παροικίες, ως ένα σημείο, θα γυρίσουν πίσω την οφειλή, ένα κομμάτι από την εθνική ενέργεια που είχαν απορροφήσει· η είσπραξη όμως θα γίνεται με τη μορφή ελεημοσύνης και δωρεάς· ο τόπος θα έχει για πάντα στερηθεί την εργασία και τα κεφάλαιά τους σαν στοιχεία μιας δικής του οργανικής ζωής, τη συμβολή τους σε μια εθνοτική, αυτόνομη προοπτική ανάπτυξης. Και στην δική τους ύπαρξη θα έρθει άλλωστε καιρός -στη Ρουμανία από τα 1904, στην Βουλγαρία από τα 1907, από τα 1908 ήδη στις έξω από τον εθνικό χώρο περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αργότερα στην Αίγυπτο-, που η άρνηση των παροικιακών πληθυσμών να μεταβληθούν από ξένα σώματα σε μειονότητες εθνικές της χώρας όπου έχουν ανθήσει, οδηγεί στην καταπίεσή τους και στην παρακμή. Θα είναι οδυνηρή η στιγμή που για μιαν ακόμα φορά ένα κομμάτι της εθνικής μας ζωής θα εκμηδενίζεται, οδηγημένο από την εντελέχεια της ελλαδικής δομής, δίχως δυνατότητες αντίστασης· θα είναι η ώρα της τραγικής Αλεξάνδρειας του Καβάφη.

* Από το ομώνυμο βιβλίο του συγγραφέα, Θεσσαλονίκη 1972.

Σημειώσεις

1. Βλ. Α. Βακαλόπουλου, έ.α., τόμ. Β΄1, σελ. 96.

2. Βλ. ιδίως Pouqueville, έ.α., τόμ. III, σελ. 167-170.
3. Βλ. Ι. Κοντογιάννη, Οι Έλληνες κατά τον Α΄ Ρωσσοτονρκικό πόλεμο, Αθήναι, 1952, σελ. 235-236, που αναφέρεται σε σχετική απογραφή του λοχαγού Α. Κρίνεν· επίσης Α. Μάμουκα, Στατιστική…, ΙΑ΄, σελ. 230, και J. Hasluck, De Population in the Aegean Islands and the turkish conquest, «Annual of the British School of Athens», τόμ. 17 (1910-1911), σελ. 156-181.
4. Α. Andreades, La marine marchande grecque, «Alcan», Paris, 1916, σελ. 36-37.
5. Pouqueville, έ.α., τόμ. Ill, σελ. 171.
6. Συχνή είναι η χρησιμοποίηση του κοινοτικού ταμείου, ή και του επισκοπικού, για τη διευκόλυνση και επέκταση των εμπορικών συναλλαγών. Ο Pouqueville αναφέρεται σχετικά στην Μητρόπολη Καστοριάς, στο ταμείο της οποίας κατέθεταν και μωαμεθανοί ακόμα γαιοκτήμονες ή πραματευτάδες, και τα κεφάλαια του οποίου αξιοποιούνται με τόκο 10%-12% μέσω των μεγαλεμπόρων, κάτω από την αλληλέγγυο ευθύνη της Μητρόπολης. Βλ. Pouqueville, έ.α., τόμ. III, σελ. 1-2.
7. Η Πελοπόννησος συγκεντρώνει τα χρόνια αυτά τα 25% του πληθυσμού του ελλαδικού χώρου, σε σύγκριση με 10% σήμερα. Για δημογραφικά την εποχή της απογείωσης βλ. Pouqueville, έ.α., τόμ. III, σελ. 192-195.
8. Βλ. Pouqueville, έ.α., τόμ. VI, σελ. 225-261, και Ι. Βασδραβέλλη, Οθωμανικά αρχεία Θεσσαλονίκης, τόμ. Ι, σελ. 526.
9. L. Heuzey, Excursion dans la Thessalie turque, Paris, «Belles Lettres», 1927, σελ. 23.
10. L. Heuzey, έ.α., σελ. 24.
11. Τη σπουδαιότητα της λειτουργίας του παροικιακού φαινόμενου μέσα στην νεοελληνική ιστορία επισημαίνουν οι περισσότεροι ιστοριογράφοι· βλ. ιδίως Π. Καρολίδη, Ιστορία του ΙΘ΄ αιώνος, τόμ. Β΄, σ. 109-110, Αθήνα, 1892, Κ. Ντίτριχ, Ο εν διασπορά Ελληνισμός, «Εμπορεία Αθηνών», τεύχ. 33, 1920, Γ. Κορδάτου, Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας, τόμ. Α΄, σ. 214, Αθήνα, 1957, και τη μονογραφία του Ν. Ψυρούκη, Το παροικιακό φαινόμενο, Αθήνα, 1965.
12. Βλ. Σ. Λάμπρου, Περί το συνοικισμού των γραικών εν Τεργέστη (παρουσίαση χειρόγραφης μελέτης του Χ. Φιλητά), «Δελτίον Εθνολογικής Αρχαιολογικής Εταιρείας», 1897, σελ. 370-376.

20-7-1974: 35 χρόνια από την εισβολή στην Κύπρο

Ηττηθήκαμε στην Κύπρο;

Το χρονικό μιας προδοσίας
Του Κώστα Χατζηαντωνίου

Η Δευτέρα 15η Ιουλίου 1974 εκδηλώθηκε στη Λευκωσία, από την ελεγχόμενη από τη χούντα Εθνική Φρουρά, το προδοτικό πραξικόπημα κα­ι του αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Το πραξικόπημα αυτό είχε από καιρό σχεδιαστεί στους παράδρομους της CIA και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που εκμεταλλευθήκαν άριστα τη μικρόνοια της ιωαννιδικής δικτατορίας. Η επιβολή της 21ης Απριλίου άλλωστε ήταν υπό τις «ευλογίες» του αμερικανικού παράγοντος που επιθυμούσε σφόδρα να κλείσει με μια λύση διπλής ένωσης το Κυπριακό, μόνιμη εστία εσωτερικής αναταραχής στο NATO. Παράλληλα

Κύπρος 1974-2009. Τόσο κοντά, τόσο μακριά

του Στέλιου Κούκου
Ο τίτλος διαβάζεται τόσο με τη χρονική απόσταση όσο και με τη γεωγραφική. Όπως και να το διαβάσεις, όμως, σε πληγώνει.

Αφού διά στόματος Έλληνα πρωθυπουργού ακούσαμε ότι “η Κύπρος είναι μακριά”, ενώ από τα χείλη Έλληνα υπουργού Εθνικής Άμυνας ότι δεν θα στείλουμε τα παιδιά μας να σκοτωθούν στην Κύπρο. Εν τω μεταξύ τα στέλνουμε όπου μας ζητήσει το ΝΑΤΟ και οι συμβατικές μας υποχρεώσεις… Είναι γνωστό άλλωστε πως τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι, τα ανδραγαθήματα του ελληνικού στρατού έφτασαν μέχρι την Κορέα… Αλλά μήπως ΠΑΣΟΚ, Συνασπισμός και άλλες “δημοκρατικές” και “προοδευτικές” δυνάμεις δεν ήταν υπέρ του σχεδίου Ανάν, που νομιμοποιούσε τα τετελεσμένα της εισβολής και έδινε πλέον στην Τουρκία τη δυνατότητα να ελέγχει όλο το νησί;

Το “Δεν ξεχνώ” της μεταπολίτευσης έγινε “Δεν θέλω να θυμάμαι”. Με τον τρόπο αυτό όμως οι άνθρωποι, οι πολιτείες και τα έθνη αλώνονται εκ των έσω, προσχωρώντας σε θέσεις που όχι μόνο δεν τους εξυπηρετούν αλλά τους καταστρέφουν, τους εξαφανίζουν.
Το σχέδιο αυτό όμως το χάλασε τόσο η σθεναρή και εναργής στάση του Τάσου Παπαδόπουλου όσο και το αλάνθαστο πολιτικό αισθητήριο του ελληνισμού της Κύπρου. Είναι γνωστό πως το κυβερνών σήμερα ΑΚΕΛ “σύρθηκε” στο όχι από τους ψηφοφόρους του. Η ηγεσία του άλλα είχε κατά νουν. Και ουσιαστικά οι επικεφαλής του ΑΚΕΛ και ο νυν πρόεδρος της Κύπρου μπορεί να μην έχουν αλλάξει ακόμη απόψεις και να τρέφουν και πάλι αυταπάτες και πλάνες οικτρές. Πάντως κι αυτοί κάτι πρέπει να κατάλαβαν πλέον ως κατέχοντες την εξουσία και “συνομιλούντες” με τους κατακτητές.

Βεβαίως πιο αυστηρές απαντήσεις στους Τούρκους εισβολείς έδωσαν παλικαρίσια Έλληνες και ελληνοκύπριοι στρατιώτες που βρέθηκαν στα πεδία των μαχών, ακόμη και όταν οι άνανδροι πραξικοπηματίες χουντικοί αξιωματικοί τους έλεγαν να μην πυροβολούν τους Τούρκους στρατιώτες γιατί δήθεν έκαναν γυμνάσια. Ή ακόμη και όταν δεν εγκατέλειπαν τις θέσεις τους προτιμώντας να πεθάνουν παρά να υποχωρήσουν. Οι γενναίοι στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ έδωσαν ξεχωριστά μαθήματα αυταπάρνησης και έμπρακτου πατριωτισμού. Και όχι “Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών” άνευ βουλής και εκλογών, που με το πρώτο μπαμ έγιναν καπνός, οι άθλιοι. Το ίδιο και οι ελληνοκύπριοι που πολεμούσαν στα δεξιά της ΕΛΔΥΚ με επικεφαλής τον ταγματάρχη Δημήτρη Αλευρομάγειρο, κρατώντας ουσιαστικά τη Λευκωσία ελεύθερη και πρωτεύουσα. Έστω διαιρεμένη. Άλλωστε ένα κομμάτι της ήταν προτεκτοράτο της Άγκυρας και των τρομοκρατών του Ντενκτάς από το 1964. Δέκα χρόνια μετά η Τουρκία κατέλαβε τη μισή Κύπρο προχωρώντας σε εθνοκάθαρση στο βόρειο τμήμα της, καταστρέφοντας ελληνικά μνημεία πολιτισμού χιλιάδων χρόνων… Γι’ αυτό λοιπόν πρέπει να μπουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

19 Ιουλίου 2009

Από την εφημερίδα Μακεδονία

Τελείωσε ιστορικά ο Ελληνισμός;

Αντίβαρο – Δημήτρης Μαυρίδης   Υποστηρίζεται ότι η συγκρότηση του νέου ελληνικού κράτους ανάγκασε τους Έλληνες να επιχειρήσουν μία μορφή προσαρμογής προς τα πρότυπα της Δυτικής Ευρώπης και να επιδιώξουν την «μετακένωση» που ευαγγελίστηκε ο Κοραής: η συνέχεια της ελληνικής ιστορίας αγνοήθηκε, το Βυζάντιο θεωρήθηκε οπισθοδρομικό, ξένοι θεσμοί υιοθετήθηκαν και, με άλλα λόγια, επιδιώχθηκε η πολιτισμική ισοπέδωση της Ρωμηοσύνης, η οποία μάλιστα ως «Ρωμαίικο» φορτίστηκε με αρνητικό περιεχόμενο.Ο Έλληνας διαχωρίστηκε από τον Ρωμηό και έγινε ένας μετέωρος και εν δυνάμει Ευρωπαίος. Ο ελληνικός κόσμος κατακερματίστηκε Η Ελλάδα στράφηκε προς τη Δύση και θέλησε να αγνοήσει την Ανατολή. Η παράδοση απωθήθηκε και χαρακτηρίστηκε ανεπίκαιρη, οι επιτυχείς ενδογενείς θεσμοί με τους οποίους το Γένος επιβίωσε και αναγεννήθηκε αποδυναμώθηκαν και ξεχάστηκαν.  Είναι γεγονός και δεν μπορεί να αμφισβητηθεί το ότι έχουμε εισέλθει σε μία τελείως νέα ιστορική και πολιτισμική φάση: η Ελλάδα, παρά τις αποτυχίες της, ολοκληρώνει τους εθνικοαπελευθερωτικούς της στόχους και εντάσσεται ως ισότιμο μέλος στον πυρήνα της Δύσης. Ωστόσο, υποστηρίζεται ότι οι διαδικασίες αυτές σηματοδοτούν και το τέλος του Ελληνισμού, αφού σημαίνουν το τέλος της ιδιοπροσωπίας του. Παράλληλα μετά το 1922 εκλείπει και ο μείζων Ελληνισμός της Ανατολής. Η συγκέντρωση των Ελλήνων στην αρχέγονη ευρωπαϊκή τους εστία είναι γεγονός ιστορικά πρωτοφανές. Οι Έλληνες παύουν να είναι έθνος με μεγάλες ιδέες. Οι Έλληνες δεν είναι τώρα παρά ένα μικρό κρατικοποιημένο και αδύνατο έθνος, χωρίς ισχυρές βάσεις και με γεωπολιτικό έλλειμμα που μπορεί να απειλήσει την κρατική του ακεραιότητα. Τα προβλήματα του Ελληνισμού εμφανίζονται να είναι μεγάλα και ίσως ανυπέρβλητα. Η αίσθηση ανασφάλειας και απειλής που συνοδεύει τέτοιες αντιλήψεις δεν φαίνεται να είναι αδικαιολόγητη. Είναι γνωστό πως η επίδραση ενός πολιτισμού πάνω σ’ έναν άλλο μπορεί να είναι άκρως αλλοτριωτική. Επιπολιτισμός, είναι ο όρος που χαρακτηρίζει τα φαινόμενα αυτά. Πρόκειται για το περίπλοκο φαινόμενο της αλλοίωσης των χαρακτηριστικών ενός πολιτισμού με την μαζική υιοθέτηση τρόπων ή χαρακτηριστικών ενός άλλου πολιτισμού. Η Ελλάδα και οι ελληνικοί χώροι αποτελούν χαρακτηριστικά πεδία ανάπτυξης επιπολιτισμού. Και εδώ η ελληνική περίπτωση είναι γεμάτη ιδιαιτερότητες. Ως φορείς μιάς συγκεκριμένης και διακριτής πολιτισμικής παράδοσης είμαστε δέκτης πολιτισμικής επίδρασης. Ο επιπολιτισμός, που λίγο έχει μελετηθεί, χαρακτηρίζεται από ένα ενεργητικό στοιχείο (δότης) και ένα ή περισσότερα παθητικά στοιχεία, τα οποία είναι οι αποδέκτες της επιπολιτισμικής επίδρασης. Ο επιπολιτισμός είναι πάντα αναπόφεύκτος όταν δύο ή περισσότεροι πολιτισμοί ή παραδόσεις συναντώνται. Ο αμφίδρομος επιπολιτισμός είναι επίσης δυνατός. Όπως είναι δυνατή και η αντιμέτωπη στάση δύο πολιτισμών, που ο κάθε ένας προσπαθεί να επιβληθεί πολιτισμικά επί του άλλου. Αυτή είναι και η περίπτωση της συνάντησης της Δύσης με το Βυζάντιο και τον νέο Ελληνισμό. Πρόκειται γιά μιά «γιγαντομαχία περί της ουσίας» με κοσμοϊστορικό ορίζοντα, η έκβαση της οποίας πιστεύουμε ότι είναι ακόμη άδηλη. Ο ελληνικός κόσμος έχει υποστεί με ιστορικούς όρους την διαρκέστερη και την πιο μακροχρόνια πίεση της αέναης παγκόσμιας επέκτασης της Δύσης, και συνεχίζει να στέκεται. Σήμερα υποστηρίζεται ότι έχει πλέον συντελεστεί η τελική απορρόφηση των ελληνικού πολιτισμικού χώρου από την Δύση. Η προσπάθειά μας γιά ένταξη στον σύγχρονο κόσμο υποστηρίζεται ότι απέτυχε, λόγω της αδυναμίας μας να συγκεράσουμε τις πολιτισμικές μας ιδιαιτερότητες με τους σύγχρονους θέσμους. Αυτό μπορεί να σημαίνει και την ζωτικότητα του πολιτισμικού μας υπόβαθρου. Αλλά, όμως, κατοπτρίζει τις δυσχέρειες του παρόντος, την ανησυχία μας για το μέλλον, την αμηχανία μας για τον πολιτισμό μας, τη λήθη και την αποξένωση από τις παραδόσεις μας, την προσκόλλησή μας σε πρότυπα που δεν είναι δικά μας, την ασάφεια και την απορία για το τι είμαστε και πού ανήκουμε, καθώς και την βίαιη αποκοπή μας από χώρους οικείους, μακραίωνες εμπειρίες, δοκιμασμένους θεσμούς και εδραιωμένες συμπεριφορές. Αλλά το ότι στεκόμαστε και τα συζητάμε όλ’ αυτά ακόμη δείχνει ίσως κάτι. Σε μιά εποχή που η ενδογενής δυναμική της Δύσης έχει εξαντληθεί θα ήταν ίσως πρόωρο να αποδεχθούμε τον οριστικό της θρίαμβο. Απέτυχε παραδόξως η προσπάθεια πολιτισμικής καταβαράθρωσης της Ρωμηοσύνης, αν και η ίδια ξεκληρίστηκε. Μέσα από τα χαλάσματα και τις καταρρεύσεις ανορθώνεται το Ελληνικόν, και αυτό δεν έχει γίνει μόνο μία φορά. Μπροστά μας βρίσκονται και πάλι ως προβλήματα η ελληνική υπόσταση, ο τόπος, η γλώσσα και η ιστορική μνήμη.

 

Οι βετεράνοι Τούρκοι αποκαλύπτουν τις ωμότητες που διέπραξαν

Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Σάββατο 25 Ιουλίου 2009

Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ

Μετά την εισβολή του 1974: Πρόσφυγας θρήνεί επι των ερειπίων Παίρνετε ίσες αποστάσεις από τους Ελλαδίτες και τους Τούρκους πολεμιστές. Καταλογίζετε και στις δύο πλευρές ότι προέβησαν σε βιαιοπραγίες κατά αμάχων;

«Δεν σας κρύβω ότι νιώθω μια δυσανεξία όταν ακούω κι όταν αναγκάζομαι να χρησιμοποιώ τις λέξεις Ελλαδίτης και Κύπριος, γιατί υποσυνείδητα αισθάνομαι ότι καλλιεργείται ένας διαχωρισμός λεκτικός μεν, αλλά με βαθύτερη έννοια μεταξύ Ελλήνων. Εγώ, όταν λέω Κύπριος, το λέω με την έννοια όπως λέω Ηπειρώτης ή Κρητικός.

Σχετικά με τις βιαιοπραγίες, έγινε και στην Κύπρο ό,τι γίνεται και σε κάθε πόλεμο. Στην Κύπρο διαπράχθηκαν εγκλήματα και θηριωδίες πολέμου εκ μέρους των Τούρκων εισβολέων και των Τουρκοκυπρίων, διότι ήταν νικητές και είχαν τη δυνατότητα και τον πειρασμό να εκδηλώσουν όλη τη βαρβαρότητά τους, όχι μόνο απέναντι στους πολεμιστές, αλλά και στα γυναικόπαιδα.

Ωστόσο και από τη δική μας την πλευρά διαπράχθηκαν θηριωδίες από τους ατάκτους ένοπλους Κυπρίους και παραστρατιωτικές οργανώσεις, οι οποίες εγκλώβισαν αμάχους Τουρκοκυπρίους σε κάποιους θυλάκους και σε χωριά μικτού πληθυσμού. Ετσι, λοιπόν, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε και τις δικές μας ευθύνες, για να μπορούμε τουλάχιστον με ανοιχτά μάτια να αντιλαμβανόμαστε τις αντιπαλότητες στην πραγματική τους διάσταση και να ηρεμούμε τα ένστικτά μας».

Ποιες είναι οι πληροφορίες που έχετε αντλήσει σχετικά με τους βετεράνους Τούρκους που εισέβαλαν στην Κύπρο;

«Εχω μείνει έκπληκτος από την ειλικρίνεια κάποιων στρατιωτών, των οποίων έχουμε μαρτυρίες. Δεν διστάζουν να αποκαλύψουν τις ωμότητες που διέπραξαν ως νεαροί και παρορμητικοί στρατιώτες υπό τη μέθη της νίκης. Τώρα, που έχουν φθάσει σε ώριμη ηλικία, έχουν κυριευτεί από τύψεις και έχουν χάσει τον ύπνο τους. Μπορούμε να πούμε ότι για τον τουρκικό στρατό, ο πόλεμος της Κύπρου ήταν ένα σοκ, τουλάχιστον στην πρώτη φάση της εισβολής, όπου δεν ήταν σίγουρο ότι θα κυριαρχήσουν. Ετσι, μπορούμε να πούμε και για τους δύο στρατούς ότι είναι θύματα, άσχετα αν είναι οι ηττημένοι ή οι νικητές.

Αλλά με εντυπωσιάζει επίσης το γεγονός ότι οι Τούρκοι παραδέχονται τη μαχητική ικανότητα των συγκροτημένων ελληνικών μονάδων, όπως είναι η ΕΛΔΥΚ, οι καταδρομείς και κάποια τάγματα της Εθνοφρουράς. Ενα από αυτά είναι το 336 Τ.Ε., που διέσωσε τη Λευκωσία, με επικεφαλής τον Ελλαδίτη ταγματάρχη Δημήτρη Αλευρομάγειρο, που επέδειξε εξαίρετη γενναιότητα και αυτοθυσία. Οι μάχες της Κύπρου δεν είναι μάχες υποχωρήσεως και δειλίας, αλλά κάποιες απ’ αυτές είναι κορυφαίες στιγμές ηρωισμού, όπως η μάχη τού στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ, η μάχη για την εξουδετέρωση του προγεφυρώματος της Κερύνειας υπό την ηγεσία του αντισυνταγματάρχη Παύλου Κουρούπη, που σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης, του λοχαγού τού Μηχανικού Σωτήρη Σταυριανάκου, του πλωτάρχη Λευτέρη Χανδρινού, ο οποίος χωρίς να ζητήσει διαταγή από το αρχηγείο πήρε το ρίσκο και βομβάρδισε και εξουδετέρωσε τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Πάφου. Και πολλών άλλων, που δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν στο πλαίσιο μιας συνεντεύξεως».

Ειρήσθω Καστελόριζο, τώρα!

Κ Α Σ Τ Ε Λ Ο Ρ Ι Ζ Ο , θα μπορούσε και θα έπρεπε να… καθιερωθεί στις μέρες «μας» και να κωδικοποιηθεί ως ο τίτλος της ελλαδικής – του αθηναϊκού αξιοθρήνητου κράτους των κ.Κωστάκη Καραμανλή και Γιωργάκη Παπανδρέου – δειλίας, βλακείας, δουλικότητας, ραγιαδισμού, υποτέλειας και επικίνδυνα καταστροφικής για τα ελληνικά (ελλαδικά και κυπριακά) συμφέροντα, πολιτικής, έναντι του δεδηλωμένου και στην πράξη κλιμακούμενου τουρκικού επεκτατισμού.

 Καστελόριζο είναι η Λυδία Λίθος, αλλά και η Κερκόπορτα για τη σχεδιασμένη και προγραμματισμένη επέλαση της τουρκικής επιδρομικότητας όχι μόνο (πλέον) στο Αιγαίο μας, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο γενικότερα, εναντίον των διεθνώς νομίμων, κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας (του ελλα-δικού μας κράτους) και της Κύπρου, στην αμφοτέρων των κρατών Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Δημοσιεύτηκε χθες στον «Φιλελεύθερο» ένα άκρως σημαντικό άρθρο του κ. Θεόδωρου Κ. Καρυωτάκη, καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας και μέλους της ελληνικής αντιπροσωπίας στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, με τον τίτλο «Το Καστελόριζο και το Δίκαιο της Θάλασσας». Όπου επισημαίνεται και υπογραμμίζεται – ως ΚΩΔΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ- η αθηναϊκή ΛΙΠΟΤΑΞΙΑ από τα καθήκοντα προάσπισης των ελληνικών (ελλαδικών και κυπριακών) κυριαρχικών δικαιωμάτων στην ΑΟΖ της Ανατολικής Μεσογείου. Η άρνηση, η ανικανότητα, η αναξιότητα και η δειλία των Αθηνών να ακολουθήσουν την πολιτική που η Κυπριακή Δημοκρατία, επί προεδρίας – ιδίως – Τάσσου Παπαδόπουλου, ανέπτυξε, με διακρατικές συμφωνίες, συνάδουσες με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, στις θαλάσσιες περιοχές με τις όμορες των θαλασσών χώρες της Αιγύπτου και του Λιβάνου. Εάν η Αθήνα συνεχίσει να «αμελεί» την υπεράσπιση των ελλαδικών δικαιωμάτων που το Καστελόριζο ΟΡΙΖΕΙ, απέναντι στην τουρκική επιδρομικότητα – επεκτατισμό, τότε η Αθήνα υπονομεύει, ναρκοθετεί, σαμποτάρει και «ξεπουλά» τα νόμιμα διεθνώς κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, στα θαλάσσια ύδατα και τον υποθαλάσσιο πλούτο που ορίζεται από την Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη. Διότι, η Άγκυρα, αποθρασυνόμενη από την ελλαδική υποχωρητικότητα – ραγιαδισμό, στην απουσία, μάλιστα, του εγκαταλειφθέντος Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας – Κύπρου, θα εντείνει τις επιδρομικές της προσπάθειες ευρωκατοχύρωσης των επεκτατικών της απαιτήσεων, οι οποίες, όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και την ελλαδική (λόγω Καστελορίζου) ΑΟΖ, αλλ’ επιμένουν με φρεγάτες και πολεμική αεροπορία να επεκτείνουν την ΑΟΖ της Τουρκίας ακόμα και στις νότιες θάλασσες της Κύπρου…
ΛΑΖΑΡΟΣ Α. ΜΑΥΡΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΑΚΗ: Πολιτική για τα πανηγύρια

 Στην ελληνική Θράκη εδώ και μερικά χρόνια παίζεται ένα άθλιο παιχνίδι από πλευράς των τουρκοφρόνων τής μειονότητας σε βάρος των υπολοίπων μουσουλμάνων συντοπιτών μας και σχεδόν τίποτε δεν ακούγεται παραέξω. Είναι η προσπάθεια εκτουρκισμού των πομάκικων και τσιγγάνικων εθίμων, προκειμένου να επιβληθεί ένα ενιαίο πολιτισμικό πρόσωπο της «τουρκομουσουλμανικής μειονότητας».

   Ήταν πριν επτά χρόνια που η άτυπη μειονοτική «Συμβουλευτική Επιτροπή» ανακοίνωνε με περισσό θράσσος την απόφαση για δημιουργία τουρκικής κουλτούρας (!) στον μειονοτικό πληθυσμό και ονομάζοντας έναν έναν όλους τους θεσμούς που είχε στοχεύσει. Επρόκειτο κυρίως για τα δύο πομάκικα πανηγύρια της ορεινής Ροδόπης, του «Χίλια» (στα όρια των νομών Έβρου και Ροδόπης) και του Αλάνατ ή Αλάν Τεπέ (στη θέση Ακρίτας της Ροδόπης).

   Τα δύο αυτά πανηγύρια διοργανώνονταν κάθε Αύγουστο ως ζωοπανηγύρεις και παράλληλα γίνονταν και παλαιστικοί αγώνες οι οποίοι κι αποτελούσαν πόλο έλξης για τον πληθυσμό της περιοχής. Επρόκειτο για γεγονότα τοπικής σημασίας μέχρι που τα ανακάλυψε το τουρκικό Προξενείο της Κομοτηνής.

Πομάκοι; Ποιοι Πομάκοι;

   Έτσι, το 1998 άρχισαν τα όργανα: Ο Πομάκος Μεμέτ Χατίπ, κληρονομικώ δικαιώματι «αγάς» (δηλ. τελετάρχης) του πανηγυριού του Αλάν Τεπέ, παραμερίστηκε από τους μηχανισμούς της Άγκυρας γιατί δεν συμφωνούσε με την αλλαγή του χαρακτήρα του εθίμου. Το πανηγύρι που προσπάθησε να οργανώσει σε παραπλήσιο χώρο εμποδίστηκε παντί τρόπω από τον τοπικό κοινοτάρχη Μουσταφά Χατζηγιακούπ (πολιτικό συνεργάτη και φίλο του τότε νομάρχη Ροδόπης Στ. Σταυρόπουλου) και από τις …ελληνικές υπηρεσίες (δασαρχείο). Αντιθέτως, το πανηγύρι που οργάνωσαν οι τουρκόφρονες, τόσο στη θέση «Ακρίτας» όσο και στο ύψωμα «Χίλια», έτυχε της πλήρους νομιμοποίησης από όλες τις τοπικές Αρχές: Νομάρχες, δήμαρχοι, βουλευτές, σύμβουλοι, πρόεδροι σωματείων και οργανώσεων, τίμησαν με την παρουσία τους – και τις χρηματοδοτήσεις τους, παρακαλώ – έναν θεσμό που όλο και …τούρκευε. Προφανώς ο τότε διευθυντής του θρακικού γραφείου του Υπουργείου Εξωτερικών είχε την δική του, ιδιόμορφη ας την χαρακτηρίσουμε, αντίληψη για τα πράγματα…

   Συν τω χρόνω η προπαγάνδα ξεπέρασε κάθε όριο. Ήδη την επόμενη χρονιά όλα τα πανώ στον χώρο ήταν γραμμένα μόνο στα τουρκικά (αργότερα αναγκάστηκαν να προσθέσουν και λίγα ελληνικά) και στο κεντρικότερο εξ αυτών δέσποζε μια ρήση του …Κεμάλ Ατατούρκ περί αθλητισμού, οι ομιλίες γίνονταν όλες στα τουρκικά, οι στολές των παλαιστών φερμένες από την Τουρκία, τα τραγούδια όλα τούρκικα, τούρκικες σημαίες αναρτημένες, μόνιμη παρουσία του επισήμως προσκαλούμενου «αγά» του πανηγυριού της …Αδριανούπολης, μηνύματα από το Υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας και τον Τούρκο πρέσβη στην Αθήνα, χορευτικά συγκροτήματα του τουρκικού Υπουργείου Πολιτισμού, παρούσα ενίοτε και η τουρκική τηλεόραση TRT…

   Ένα σημείο άξιο προσοχής ήταν οι παλαιστές: Τούρκοι εξ Ανατολών και μουσουλμάνοι της Βουλγαρίας έδεναν με το μήνυμα που ήθελαν να περάσουν οι διοργανωτές: «Δεν έχουν θέση στην «παλαίστρα» όλοι όσοι δεν υπηρετούν τον τουρκικό πολιτισμό» (εφημερίδα Gundem, 21-8-2001). Το πρόβλημα ήταν οι Έλληνες, οι οποίοι είχαν και το κακό συνήθειο να κερδίζουν και κάμποσους αγώνες. Έτσι, από το 2000 μεθοδεύεται κάθε χρόνο η εξωπέταξή τους από τους αγώνες: Τη μια φορά δεν αποζημιώθηκαν για τα έξοδά τους, την άλλη τους ανακοινώθηκε ο αποκλεισμός τους επειδή δεν δηλώσανε εγκαίρως συμμετοχή… Ήταν σαφές ότι ήθελαν να τους βγάλουν έξω από την διοργάνωση, αν και το 2001 κατάφεραν το αντίθετο: Τούρκοι και Έλληνες παλαιστές, παλιοί γνώριμοι μεταξύ τους, αποχώρησαν από την κεντρική παλαίστρα εις ένδειξη διαμαρτυρίας για τις μεθοδεύσεις των οργανωτών (1) και πάλαιψαν σε παρακείμενη αλάνα, όπου τους ακολούθησε και η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου!

Ούτε Ελληνικό, ούτε Κράτος

      Ποια ήταν η στάση των ελληνικών Αρχών έναντι όλου αυτού του αίσχους; Αυτή της παροιμίας με τις ροχάλες και τις ψιχάλες. Απολάμβαναν όλο αυτό το κεμαλικό υπερθέαμα καθήμενοι δίπλα στους ψευδομουφτήδες, στους προέδρους των παράνομων σωματείων, στους εκπροσώπους του πιο ακραιφνούς σωβινισμού, χωρίς να τολμούν να αρθρώσουν ούτε λέξη. Μία φορά μονάχα ο τότε νομάρχης Έβρου Γ. Ντόλιος έκανε μία παρατήρηση για την παντελή απουσία της ελληνικής γλώσσας κι άλλη μία φορά κάτι πήγε να υπαινιχθεί ο τότε νομάρχης Ροδόπης Στ. Σταυρόπουλος για «συμμετοχή και του ντόπιου πολιτισμού» στα δρώμενα. Αυτό ήταν. Κατά τ’ άλλα δεν έδειχναν διόλου ενοχλημένοι από τούτη την ασύλληπτη παραποίηση (2) ενός τοπικού θεσμού που προσεταιρίζονταν η Άγκυρα μέσα στην ελληνική Θράκη. Ούτως ή άλλως η χριστιανική πλειοψηφία είτε αγνοούσε παντελώς το ζήτημα είτε καθησυχάζονταν με τα προσεγγιστικά και πολυπολιτισμικά παραμύθια της εξουσίας. Μόνη φωνή εναντίωσης σε τούτη την ετήσια ελληνική ξεφτίλα ήταν ο δεκαπενθήμερος «Αντιφωνητής» της Κομοτηνής, φωνή βοώσα εν τη εκσυγχρονιστική ερήμω…

   Δεν είχαμε όμως ακόμα πιάσει πάτο. Όταν οι άλλοι είδαν ότι παίζουν μόνοι τους, αποθρασύνθηκαν. Άρχισαν λοιπόν να διαρρέουν ότι τα πανηγύρια – ειδικά αυτό στο «Χίλια» – γίνεται σε υπόμνηση της …οθωμανικής κατάκτησης της Θράκης! Τό έγραψε πρώτα η τουρκόφωνη εφημερίδα «Γκιουντέμ» (7-7-1999) και το επανέλαβε σαφέστερα κι εκτενέστερα η ίδια φυλλάδα στις 4-6-2002. Έγραφε τότε η θεωρούμενη «φωνή της Άγκυρας» στη Θράκη: «…πραγματικός σκοπός των πανηγυριών είναι ο εορτασμός της επετείου της κατάκτησης της Δυτικής Θράκης». Ανέφερε μάλιστα ότι παλιότερα ο ίδιος εορτασμός γίνονταν λίγο βορειότερα, στη θέση «Κοτζά Γιαϊλά», αφ’ ότου όμως αυτή βρέθηκε σε βουλγαρική επικράτεια (από το 1920), ο εορτασμός μεταφέρθηκε πέντε χιλιόμετρα νοτιοανατολικά, στη σημερινή θέση «Χίλια». Και πάλι μόνο ο «Αντιφωνητής» το επεσήμανε, χωρίς να ιδρώσει το αυτί κανενός υπευθύνου: Δυο μήνες μετά πήγαν πάλι όλοι να τιμήσουν την εν λόγω «εκδήλωση», αυτή τη φορά και με μια υψηλή παρουσία (στο Αλάν Τεπέ), σκέτη τραγωδία: ο τότε υφυπουργός Εσωτερικών Σταύρος Μπένος παραβρέθηκε, απηύθυνε τον λόγο ξεκινώντας με «καλημέρα» στα τουρκικά, αναφέρθηκε στις «δύο κοινότητες» της Θράκης (!) και ξεφούρνισε και μία αχαρακτήριστη «ιδέα», για «συνδιοργάνωση του πανηγυριού από το ελληνικό και το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού»!

Τέλος καλό;

   Κι αφού κι αυτό το αντέξαμε, ήρθε η φετινή χρονιά που κάτι δείχνει ν’ αλλάζει. Την αφορμή την έδωσε η άλλη πλευρά με τον εκτραχηλισμό της: Λίγο πριν την διοργάνωση των φετινών πανηγυριών, οι αξιότιμοι οργανωτές στην πρόσκληση που απηύθυναν θεώρησαν καλό να συμπεριλάβουν όλες τις προκλήσεις που σκέφτηκαν. Διαβάζουμε: «Η παραδοσιακού τύπου πάλη και τα πολιτιστικά δρώμενα του Σέτσεκ (ΣτΜ: δηλ. του «Χίλια») πού ξεκίνημα του θεωρείται η χρονολογία της άλωσης του Διδυμοτείχου το 1361, έφτασαν να γίνονται και στις μέρες μας, μεταφερόμενα από γενιά σε γενιά...» Και παρακάτω για τον «φίλαθλο τουρκικό λαό» και την «αποφασιστικότητά του να μεταφέρει εκτός πατρίδας την ισχύ της πολιτισμικής του δυναμικότητας». Κάπου εδώ ήταν φαίνεται τα όρια της υποχωρητικότητας κάποιων αρμοδίων. Στη φετινή διοργάνωση παρέστησαν ελάχιστοι χριστιανοί επίσημοι: ο υφυπουργός Οικονομικών Απ. Φωτιάδης, οι βουλευτές Έβρου Νικολαΐδης και Λυμπερακίδης κι ο νομάρχης Ροδόπης Α. Γιαννακίδης (βραβεύθηκε κιόλας!). Δεν δόθηκε βίζα στο χορευτικό συγκρότημα του Υπουργείου Πολιτισμού της Τουρκίας να έρθει, ούτε και στους Τούρκους παλαιστές, κάτι που μάλλον αιφνιδίασε την άλλη πλευρά… Παρέστησαν βέβαια ο δήμαρχος της …Αδριανούπολης, ο (Τούρκος εκ Βουλγαρίας) δήμαρχος του Ρούεν, ο Τούρκος Πρόξενος στην Κομοτηνή…

   Να ελπίσουμε ότι κάτι σαν αυτοσεβασμός άρχισε να γεννιέται σε μερικούς ιθύνοντες, έστω και μετά από χρόνια;

 

Κώστας Καραΐσκος,

διευθυντής του «Αντιφωνητή»

 

Σημειώσεις

(1) Πρόκειται τυπικά για τον Μειονοτικό Εκπολιτιστικό και Μορφωτικό Σύλλογο «Χίλια», όπου λύνει και δένει κάποιος Χασάν Μπεκήρουστα. Να σημειωθεί ότι κάθε χρόνο τα έσοδα του πανηγυριού, τα οποία υπολογίζονται σε 15 περίπου εκατομμύρια δρχ, εισπράττονται με …αθεώρητες αποδείξεις! Εφέτος μάλιστα τούτη η αρπαχτή έγινε παρόντος και του …υφυπουργού Οικονομικών, Απ. Φωτιάδη!

(2) Αξίζει μνείας το γεγονός ότι η περιοχή του «Χίλια» κατοικείται από Αλεβίτες μουσουλμάνους, οι οποίοι δεν είχαν ποτέ ιδιαίτερες σχέσεις με την σουνιτική πλειοψηφία της Θράκης

H ημισέληνος πάνω από το Aιγαίο

ινφογνωμων

Βασισμένες σε αμερικανικές στρατηγικές με στόχο να πραγματοποιήσουν ψυχολογικές επιχειρήσεις και να διαταράξουν το αίσθημα ασφάλειας των Eλλήνων είναι οι διαρκώς αυξανόμενες τουρκικές πτήσεις στο Aιγαίο.
Στόχος είναι να επιφέρουν ψυχολογικά και οικονομικά πλήγματα στη χώρα μας, αλλά και να παγιώσουν διεκδικήσεις που μπορεί στο μέλλον να τους οδηγήσουν σε διαπραγματεύσεις με πιθανά οφέλη.

H ημισέληνος πάνω από το Aιγαίο
26/07/09

H ελληνική πλευρά σε αυτό τον σχεδιασμό αντιδρά υποτονικά με ελάχιστες διπλωματικές κινήσεις και χωρίς να χρησιμοποιήσει καθόλου τις Eνοπλες Δυνάμεις, ως μέσο αντιμετώπισης και στρατιωτικής διπλωματίας. Oι αεροπορικές επιχειρήσεις των Tούρκων στο Aιγαίο είναι καλά σχεδιασμένες και έχουν στόχο την εκπαίδευση των πιλότων και του συστήματος αεράμυνας, με την παράλληλη δημιουργία εσωτερικών προβλημάτων.

Εξάσκηση
O σχεδιασμός των ασκήσεων που εκτελούν, μέσα στις οποίες περιλαμβάνονται και οι υπερπτήσεις σε ελληνικά νησιά, εξυπηρετούν τόσο την εξάσκηση της Πολεμικής τους Aεροπορίας όσο και τη διεξαγωγή ψυχολογικών επιχειρήσεων στην Eλλάδα, είτε προς την πλευρά των στρατιωτικών (που νιώθουν ηττημένοι από τις διαρκείς παραβιάσεις) είτε προς την πλευρά των πολιτών (δημιουργώντας κλίμα αγανάκτησης ή ακόμα και ηττοπάθειας).

Aπό ελληνικής πλευράς η μόνη αντίδραση είναι η ήπια διπλωματική οδός με την απλή αναφορά σε διεθνείς οργανισμούς και συμμαχίες των τουρκικών παραβιάσεων και υπερπτήσεων στο Aιγαίο, την ώρα που η ελληνική πολιτική ηγεσία δεν δείχνει πρόθυμη να ζητήσει τη χρήση της «στρατιωτικής απάντησης» που δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση κήρυξη πολέμου. Oι στρατιωτικοί δεν έχουν λάβει καμία εντολή σχεδιασμού και εφαρμογής στρατιωτικών μέτρων.

Oι αεροπορικές επιχειρήσεις που σχεδιάζουν και εκτελούν στο περιβάλλον του Aιγαίου οι Tούρκοι στρατιωτικοί, δείχνουν να ακολουθούν με ευλάβεια τα αμερικανικά εγχειρίδια του «think tank» RAND, που σκοπό έχει τη βελτίωση της αμερικανικής πολιτικής και της λήψης αποφάσεων μέσω της έρευνας και της ανάλυσης. Ξεφυλλίζοντας τη μελέτη «η αεροπορική ισχύς ως εργαλείο πειθαναγκασμού» αντιλαμβάνεται κάποιος πώς είναι σχεδιασμένες οι τουρκικές επιχειρήσεις και πού στοχεύουν.

Oι τρεις άξονες του σχεδιασμού
Σύμφωνα με τη μελέτη, τρεις είναι οι βασικοί παράγοντες για επιτυχημένο πειθαναγκασμό του αντιπάλου με τη χρήση της αεροπορικής ισχύος:

1 Aυτός που έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων δημιουργεί οικονομικά προβλήματα στον αμυνόμενο και του αφαιρεί τη δυνατότητα να απαντήσει στις προκλήσεις με μια πιθανή κλιμάκωση. Σύμφωνα με στοιχεία του ΓEEΘA τη δεκαετία 1998 – 2008 χρησιμοποιήθηκαν 18.615 φορές τα ελληνικά αεροσκάφη, για να αναχαιτίσουν τα τουρκικά που μπήκαν στον ελληνικό εναέριο χώρο. Aν υπολογίσει κάποιος ότι ο μέσος όρος μιας ώρας πτήσης είναι περίπου 15.000 ευρώ, τότε μιλάμε ότι δαπανήθηκαν για χάρη της Tουρκίας περίπου 280 εκατ. ευρώ. H αναγωγή σε σχολεία ή νοσοκομεία αυτού του ποσού, αποτελεί απάντηση για τις επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία.

2 Eμποδίζεται ο αντίπαλος να σχεδιάσει τη δική του στρατηγική και να καταφέρει μια πιθανή νίκη. Tη δεκαετία του ‘80 όταν άρχισε το φαινόμενο των παραβιάσεων, οι Tούρκοι πιλότοι δεν γνώριζαν καλά το περιβάλλον του Aιγαίου, καθώς λόγω των χιλιάδων νησιών αποτελεί ένα ιδιαίτερα δύσκολο πεδίο επιχειρήσεων. Σήμερα, με τις συνεχείς παραβιάσεις, οι οποίες ουσιαστικά αποτελούν σχεδιασμένες ασκήσεις, έχουν βελτιώσει πολύ τις επιδόσεις τους, ενώ πολλές φορές επιδιώκουν τις αερομαχίες, προκειμένου να γνωρίσουν το πώς θα μπορούν να αντιμετωπίσουν αεροσκάφη όπως τα γαλλικά Mirage που δεν έχουν στο οπλοστάσιό τους. Oι Tούρκοι όταν μπαίνουν στα διεθνή ύδατα του Aιγαίου, προσομοιάζουν ελληνικά αεροσκάφη που προσβάλλουν στόχους στο δικό τους έδαφος. Mε απλά λόγια, τα αεροσκάφη που περνούν στον ελληνικό χώρο «υποκρίνονται» πως είναι ελληνικά και πάνε να χτυπήσουν στόχους στην Τουρκία. Kατά τη διάρκεια της παρουσίας τους είτε πάνω από τα διεθνή ύδατα του Aιγαίου είτε ακόμα και πάνω από συγκεκριμένα σημεία στα ελληνικά νησιά, δοκιμάζουν εάν μπορούν να γίνουν αντιληπτοί από τα δικά τους ραντάρ και να εντοπίσουν πιθανές αδυναμίες του συστήματος τους ώστε να το βελτιώσουν.

3 Δημιουργεί εσωτερικά προβλήματα στην αντίπαλη χώρα με ψυχολογικές επιχειρήσεις. Oι υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά, υποστηρίζουν οι πιλότοι, δεν αποτελούν προσομοίωση βομβαρδισμού, αλλά μέρος των ψυχολογικών επιχειρήσεων. Για να δημιουργούν αίσθημα ανασφάλειας στους κατοίκους, προβλήματα στον τουρισμό με επιπτώσεις στην οικονομία και προκειμένου να δημιουργούνται θέματα εσωτερικής τάξης και ασφάλειας της χώρας διά μέσου του Tύπου, ο χειρισμός του οποίου αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο στο αμερικανικό εγχειρίδιο. Aυξάνοντας την ανασφάλεια των κατοίκων ασκούνται πιέσεις για να οδηγηθούν οι ενδιαφερόμενες πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων (σχετικά δημοσιεύματα είδαν το φως της δημοσιότητας την περασμένη εβδομάδα) και εκεί επιθυμούν να κερδίσουν κάτι απ’ όσα έχουν ήδη επιδιώξει να χαρακτηρίσουν με την πρακτική τους ως «γκρίζες ζώνες». Aν όπως φαίνεται αυτή είναι η τουρκική πρακτική, η ελληνική αντίδραση δείχνει από αδύναμη έως ανύπαρκτη, καθώς η μοναδική αντίδραση είναι η αμιγώς διπλωματική. Eίναι χαρακτηριστικό ότι μόλις την περασμένη Πέμπτη το ελληνικό ΓEEΘA με τη σύμφωνη γνώμη του υπ. Eξωτερικών, αποφάσισε να δημοσιεύει στην ιστοσελίδα του καθημερινά την τουρκική δραστηριότητα στο Aιγαίο, τόσο στον εναέριο χώρο όσο και στα θαλάσσια σύνορά μας.

Αντίποινα
Η λύση στις συνεχείς τουρκικές παραβιάσεις
Θα μπορούσε να υπάρχει στρατιωτική αντίδραση σε όλα αυτά που να μην οδηγούσε τη χώρα σε κρίση; Nαι, απαντούν Eλληνες πιλότοι.
Mια πρακτική θα μπορούσε να είναι τα αντίποινα. Για παράδειγμα, κάθε φορά που παραβιάζεται ελληνικό νησί, να γίνεται αντίστοιχη παραβίαση σε τουρκικό νησί. Ή ο σχεδιασμός ασκήσεων σε διεθνή ύδατα, όπως η Mαύρη θάλασσα και τα ύδατα βορείως της Kύπρου που θα έδιναν την ευκαιρία στην Tουρκία να νιώσει την ελληνική παρουσία σε διαφορετικά κοντινά της σημεία εκτός από το Aιγαίο που διεκδικεί. Aλλωστε αυτή την πρακτική ακολουθεί και η ίδια η Tουρκία, δεσμεύοντας για μεγάλο χρονικό διάστημα, σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του χρόνου διεθνή ύδατα στο Aιγαίο για αεροναυτικές ασκήσεις. Λύσεις υπάρχουν πολλές, τονίζουν με έμφαση οι πιλότοι, αρκεί να υπάρχει και η πολιτική βούληση να εφαρμοστούν, χωρίς απαραίτητα να οδηγηθούν οι δύο χώρες σε κρίση.

ΙΩΑΝΝΑ ΗΛΙΑΔΗ
web.mac.com

ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΗ «ΕΙΣΒΟΛΗ» ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΕ ΚΥΠΡΟ-ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ

Σε μια από τις αμέτρητες πλέον επιδείξεις αποθράσυνσης, που συναντούν πρακτικά την «μη αντίδραση» της Αθήνας, η ‘Αγκυρα προχώρησε στην δημοσίευση απόφασής της στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με την οποία προσδιορίζει τέσσερα σημεία ερευνών σε ελληνική και κυπριακή υφαλοκπρηπίδα νοτίως και ανατολικά του Καστελλόριζου. Η περιοχή μάλιστα ενός από τα σημεία αυτά συμπίπτει μερικά με ζώνη όπου εξήγγειλε έρευνες η Κυπριακή Δημοκρατία. Ταυτόχρονα με τη δημοσίευση των χαρτών, το τουρκικό ναυτικό πραγματοποίησε παραβιάσεις των ελληνικών χωρικών υδάτων γύρω από το Καστελλόριζο.
ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΗ «ΕΙΣΒΟΛΗ» ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΕ ΚΥΠΡΟ-ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ
Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Διπλωματικοί αναλυτές αποδίδουν τη νέα τουρκική πρόκληση σε ευρύ φάσμα ταυτόχρονων επιδιώξεων της Τουρκίας:

– να παρενοχλήσει τις κυπριακές έρευνες για πετρέλαια, σε μια περιοχή που εμφανίζεται όλο και πιο ενδιαφέρουσα
– να εγγράψει πάγιες υποθήκες διεκδίκησης στην ελληνική και κυπριακή υφαλοκρηπίδα
– να εντείνει τις πιέσεις σε Λευκωσία-Αθήνα να μη φέρουν αντιρρήσεις στη συνέχιση της τουρκικής ενταξιακής πορείας
– να «πλήξει», «γκριζάρει» τη θαλάσσια περιοχή γύρω από το Καστελλόριζο, που είναι ο στρατηγικός «κρίκος» που συνδέει τον ελληνικό με τον κυπριακό χώρο και, ταυτόχρονα, θεμελιώνει μεγάλα ελληνικά δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο.
– να πλήξει τον αμυντικό δεσμό Ελλάδας-Κύπρου, ώστε να εντείνει το αίσθημα απομόνωσης των Κυπρίων και το αίσθημα «ωχ αδερφέ με την Κύπρο» των Ελλαδιτών, διευκολύνοντας έτσι την έγκριση μη βιώσιμης λύσης στο κυπριακό, σύμφωνης με τις επιδιώξεις της

Προς το παρόν, στο ελληνικό και κυπριακό Υπουργείο Εξωτερικών η μόνη αντίδραση που αποφάσισαν είναι η ενημέρωση των Ευρωπαίων ομοιλόγων τους κατά το Συμβούλιο της Δευτέρας. Η κυπριακή κυβέρνηση επανέλαβε τη θέση της ότι είναι αδύνατο, υπό τις σημερινές συνθήκες, να ανοίξει το κεφάλαιο «ενέργεια» των τουρκικών ενταξιακών διαπραγματεύσεων, που είχε μπλοκάρει η προκάτοχός της.

Κατά τα άλλα πάντως, η Αθήνα συνεχίζει την ακραία υποτονική στάση της απέναντι και σε αυτή και στον ορυμαγδό πάσης φύσεως τουρκικών προκλήσεων. Η Κυρία Μπακογιάννη περιορίζεται στις δηλώσεις της (που σχεδόν πάντα αρχίζουν με ένθερμη υποστήριξη της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας!) να διαπιστώνει «τουρκική προκλητικότητα» (κάτι που μπορεί να διαπιστώσει και ο τελευταίος αναγνώστης εφημερίδας) και συστήνει «ψυχραιμία», ενώ το Υπουργείο ανακοινώνει ότι οι ενέργειες της Τουρκίας δεν μεταβάλλουν σε τίποτα τη θέση και τα δικαιώματα της Ελλάδας. Υποθέτει κανείς ότι αυτό το τελευταίο δεν το έχουν αντιληφθεί οι Τούρκοι αξιωματούχοι και γι’ αυτό συνεχίζουν απτόητοι την «άσκοπη» πρακτική τους να εγείρουν έργω και λόγω παντός είδους διεκδικήσεις εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου. Κάπου κάπου υπάρχει και η υπόμνηση από την Αθήνα των ενταξιακών «υποχρεώσεων» της Τουρκίας, μόνο που αυτή δεν μεταφράζεται ποτέ σε λήψη πρακτικών μέτρων. Μόλις προ τριών εβδομάδων, Ελλάδα και Κύπρος έσπευσαν να ανοίξουν ένα ακόμα κεφάλαιο (για τη φορολογία) της ενταξιακής διαπραγμάτευσης.

Γεγονός πάντως είναι ότι πέραν των γεωπολιτικών ζητημάτων που σχετίζονται με το κυπριακό, ο εντοπισμός εικαζομένων μεγάλων αποθεμάτων πετρελαίου στην περιοχή της Κύπρου και, εκτιμούν ειδήμονες στη Λευκωσία, ειδικά στην περιοχή που συναντώνται οι υφαλοκρηπίδες Ελλάδας, Κύπρου και Λιβύης, έχει ανοίξει την όρεξη και αμερικανικών εταιρειών όπως η Chevron, αλλά και της ‘Αγκυρας. Βεβαίως, μόνο οι γεωτρήσεις θα δώσουν οριστική απάντηση, σε κάποια όμως από τα θαλάσσια «οικόπεδα» (blogs) οι τρισδιάστατες έρευνες (3D) είναι πολύ θετικές.

Η κυβέρνηση Παπαδόπουλου στην Κύπρο συνήψε συμφωνίες οριοθέτησης της κυπριακής οικονομικής ζώνης αποκλειστικής εκμετάλλευσης (ΑΟΖ) με την Αίγυπτο και τον Λίβανο, που καταχωρήθηκαν στον ΟΗΕ, παρά τις τουρκικές αιτιάσεις. (Η ΑΟΖ «συμπαρασύρει» και την υφαλοκρηπίδα, σε θάλασσες με το βάθος της Μεσογείου). Ο ‘Εχουντ ‘Ολμερτ είχε απαντήσει στη Λευκωσία ότι το Ισραήλ δεν επιθυμεί τέτοια συμφωνία, γιατί δεν έχει ποτέ μέχρι τώρα επισημοποιήσει τα σύνορά του, εντούτοις υιοθετεί, ως θέση αρχής, τη μέση γραμμή για την οριοθέτηση και δεν έχει αντίρρηση σε έρευνες από την Κύπρο στη βάση αυτή.

Η Λευκωσία είχε τότε προτείνει και στην Αθήνα την οριοθέτηση και μεταξύ τους των ΑΟΖ, όπως και με τη Λιβύη, η ελληνική κυβέρνηση προτίμησε να μην προχωρήσει, επικαλούμενη τον φόβο τουρκικών αντιδράσεων. Τελικά και οι αντιδράσεις ήρθαν και η ελληνική ΑΟΖ δεν οριοθετήθηκε. Ανεπιτυχείς ήταν επίσης οι προσπάθειες οριοθέτησης της ελληνικής ΑΟΖ τόσο με την Αίγυπτο, που χειρίστηκε αρχικά η διεύθυνση Δ1 του Υπουργείου Εξωτερικών και τορπίλισε η ‘Αγκυρα, όσο και με τη Λιβύη, λόγω των τεραστίων απαιτήσεων της τελευταίας.

Αυτό όμως που φάνηκε να αλλάζει ριζικά τα πολιτικά δεδομένα ήταν το ενδιαφέρον αρχικά της αμερικανικής Noble και, ακόμη περισσότερο, της γιγαντιαίας Chevron για τα κυπριακά πετρέλαια. Η Noble υπέγραψε συμφωνία με την Κύπρο για την εκμετάλλευση του «οικοπέδου 12» της κυπριακής ΑΟΖ, ενώ ο ίδιος ο Αμερικανός Πρέσβης στη Λευκωσία προανήγγειλε πρόσφατα την έναρξη εργασιών, προειδοποιώντας έτσι εμμέσως πλην σαφώς όσους θα ήθελαν να τις «παρενοχλήσουν», όπως συνέβη πέρυσι με την αποστολή τουρκικών σκαφών στην περιοχή, μετά την οποία η κυβέρνηση Χριστόφια έδωσε εντολή στο νορβηγικό ερευνητικό πλοίο να αποχωρήσει. Η Noble υπέγραψε επίσης συμφωνία με το Ισραήλ για εκμετάλλευση κοιτασμάτων αερίου πολύ κοντά στην κυπριακή ΑΟΖ.

Η Chevron, από την πλευρά της, αγόρασε από τη νορβηγική PGS (Petroleum Geo-Services) Geophysical AS που συνεργάζεται με το κυπριακό κράτος δισδιάστατα σεισμικά δεδομένα για μια περιοχή 4795 τετραγωνικών χιλιομέτρων,όπως και δύο αντίγραφα της έκθεσης ερμηνείας σεισμικών δεδομένων από το Υπουργείο Εμπορίου της Κύπρου, καταβάλλοντας άνω του ενός εκατομμυρίου ευρώ. Η γαλλική Beicip – Franlab, συμβουλευτικός οίκος της Κύπρου ετοιμάζει νέα έκθεση αξιολόγησης και ερμηνείας όλων των δεδομένων που προέκυψαν από νέες έρευνες της PGS, η οποία έχει ήδη προχωρήσει σε περαιέρω έρευνες που καλύπτουν έκταση 12.500 τετρ. χλμ.

Γεγονός είναι ότι το δεύτερο σκέλος αδειοδοτήσεων έχει ήδη καθυστερήσει αρκετούς μήνες. Η κυπριακή κυβέρνηση επιδιώκει να εμπλέξει ρωσικές και αραβικές εταιιρείες, συναντά όμως επιφυλάξεις λόγω του μεγάλου βάθους των κοιτασμάτων, ίσως και τουρκικών αντιδράσεων. Οι επόμενοι μήνες θα δοκιμάσουν τόσο την αποφασιστικότητα της Λευκωσίας να συνεχίσει την εκμετάλλευση κοιτασμάτων που ανήκουν πέραν κάθε αμφιβολίας στην Κύπρο, όσο και της Αθήνας να υπερασπιστεί τόσο την ελληνική όσο και την κυπριακή κυριαρχία.

Προς το παρόν, οι πολιτικοί μας δηλώνουν ότι υπάρχει πάντα το «ενιαίο αμυντικό δόγμα» Ελλάδας-Κύπρου, η (πανάκριβη όμως) αφρόκρεμα του ελληνικού ναυτικού έχει διατεθεί στον «δυτικό παράγοντα» για επιχειρήσεις στη Σομαλία και στον Κόλπο. Το ελληνικό ναυτικό και η αεροπορία, που συντηρούνται με τεράστιο κόστος για τον ελληνικό λαό, σπανίως εμφανίζονται στο Καστελλόριζο και ποτέ στην Κύπρο. Αντιθέτως, η αεροπορία και το ναυτικό της Τουρκίας, χώρας που η Αθήνα υποστηρίζει με φανατισμό την ένταξη στην ΕΕ, εμφανίστηκαν μεγαλοπρεπώς στην Κύπρο, για να εορτάσουν την επέτειο της απόβασης στο νησί, πριν από 35 χρόνια.
konstantakopoulos.blogspot.com

Ξένοι στον τόπο μας

Μη βιαστείτε να με ερμηνεύσετε για τον τίτλο. Όχι, δεν προσχώρησα κι εγώ στην «ατζέντα Καρατζαφέρη» (αν και είδα ένα περίεργο όνειρο με πρωταγωνιστές εμένα, εκείνον και την υπουργό Εξωτερικών – από πού κι ως πού; Δεν σας το αφηγούμαι για να μη γίνω γραφικός και με πάρετε στο ψιλό. Σας λέω μόνο ότι δεν είχα χάπι εντ και ξύπνησα σαν από εφιάλτη. Αλλά, γιατί «σαν»;). Όταν λέω «ξένοι στον τόπο μας», επισημαίνω ένα θετικό, αναπότρεπτο και μη αντιστρέψιμο γεγονός. Όλοι είμαστε ξένοι στον τόπο μας εξ ορισμού. Και οι άρτι αφιχθέντες Κινέζοι που κάνουν μικρομπίζνες στην Ομόνοια. Και οι Νιγηριανοί που εκδίδουν ανενδοίαστα ανήλικες συμπατριώτισσές τους στην Ευριπίδου. Και οι υποτιθέμενοι δέκα γενεών Γκάγκαροι που ζουν ως άεργοι εισοδηματίες από δυο-τρία ακίνητα στο Κολωνάκι. Όλοι είμαστε ξένοι στον τόπο μας, με την έννοια ότι αποτελούμε τα προϊόντα μιας απίστευτης ανακύκλωσης γονιδίων από όλες τις γωνιές της γης, από όλες της κόγχες της ιστορίας της.

Πριν πάρουμε τους δρόμους διαδηλώνοντας στα Πατήσια, στη Μανωλάδα ή στην Πάτρα για την ενοχλητική παρουσία λαθρομεταναστών, θα πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι το μακρύ ταξίδι της ανθρωπότητας στον χώρο και τον χρόνο είναι μια ατέλειωτη σειρά μετακινήσεων από την κοιτίδα του είδους μας, την Αφρική, προς όλες τις άλλες ηπείρους. Από την άποψη αυτή, οι μόνοι που δικαιούνται να αισθάνονται σαν στο σπίτι τους είναι οι Αφρικανοί, όσοι τουλάχιστον η πείνα, η υπανάπτυξη, το AIDS, οι εμφύλιοι, η αποικιοκρατία, οι ιεραποστολές, η λεηλασία των φυσικών πόρων από τους «εκσυγχρονιστές» της Μαύρης Ηπείρου δεν τους διώχνουν από τα ενδιαιτήματά τους. Όλοι οι άλλοι είμαστε σταγόνες από τον χυλό που παρήγαγε το μίξερ της ιστορίας.

Στοιχειώδη πράγματα αυτά, οι ανθρωπολόγοι τα επιβεβαιώνουν με κάθε εύρημά τους που κατακρημνίζει τους θεμελιώδεις εθνικούς μύθους, τη φενάκη που αποδίδει σε κάθε έθνος τις μαγικές ιδιότητες μιας παρθενογένεσης και τα θαυματουργά στοιχεία κάποιου ιδιαίτερου γενετικού υλικού που κάνει τους Έλληνες Έλληνες, τους Αφγανούς Αφγανούς και τους Σκοτσέζους Σκοτσέζους. Θα έπρεπε να διδάσκονται εξ απαλών ονύχων, στα νηπιαγωγεία, όχι μόνο σε όσα γεμίζουν πια από πολύχρωμα και αλλόγλωσσα παιδικά κεφαλάκια, αλλά και σε κείνα όπου πηγαίνουν οι γόνοι λευκών, γηγενών, καθωσπρέπει μικροαστών με ακριβό εισιτήριο φυλετικής και εθνικής καθαρότητας.

Ηχούν κοινότοπα όλα αυτά, εγκυκλοπαιδικού επιπέδου, αλλά θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε εξαρχής την ψυχολογική μας διάθεση απέναντι στο φαινόμενο που παρήγαγε, διαμόρφωσε και εκτόξευσε το είδος μας σε κάθε ήπειρο. Η μετανάστευση, είτε με το πρόθεμα «λάθρα» είτε χωρίς αυτό, είτε είχε τη μορφή μιας ήρεμης, μακράς πορείας πεινασμένων είτε έπαιρνε τη μορφή μιας βίαιης εισβολής εξαγριωμένων πολεμιστών, είτε είχε ως κίνητρο την ανθρώπινη περιέργεια, είτε ήταν ένας βάρβαρος εξανδραποδισμός πληθυσμών που πουλιούνταν στα σκλαβοπάζαρα, είναι κατεξοχήν στοιχείο της ανθρώπινης προόδου. Ό,τι θαυμάζουμε στους μικρούς και μεγάλους πολιτισμούς, τα μεγαλειώδη μνημεία, τα συναρπαστικά έπη, τα οικονομικά επιτεύγματα, ο πλούτος που συσσώρευαν οι μεγάλες αυτοκρατορίες, περιέχουν μεταναστευτικούς ηρωισμούς ή τραγωδίες.

Αν είχαμε μια στοιχειώδη αίσθηση της ιστορίας (και της προϊστορίας), θα έπρεπε όλοι να συμπεριφερόμαστε σαν ξένοι στον τόπο μας. Κάθε τι που σήμερα θεωρούμε δικό μας, πριν ήταν κάποιου άλλου – το ίδιο ισχύει και για το διαμέρισμά μας των 90 τετραγωνικών μέτρων συν τον ημιυπαίθριο και για την πατρίδα των 131 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων (μαζί με τον υπαίθριο χώρο που καίμε ή θάβουμε κάτω από όγκους μπετόν). Ό,τι θεωρούμε δικό μας είναι προϊόν μιας ατέλειωτης σειράς μεταβιβάσεων και αλλαγής κτήτορα, μέχρι που φθάνουμε σε ένα απώτατο παρελθόν όπου κανείς δεν κατείχε τίποτα, ούτε καν το σώμα του, αν ήταν ανδράποδο απρόσκλητων εισβολέων ή χρήσιμος δούλος φιλήσυχων νοικοκυραίων. Η ευκολία με την οποία εγκατέλειπαν οι μακρινοί μας πρόγονοι εστίες και πατρίδες αναζητώντας καλύτερους όρους επιβίωσης αποδεικνύει ότι η ιδιοκτησία, μακροπρόθεσμα, είναι ένας μάλλον αδύναμος δεσμός με τη γη, τουλάχιστον πολύ πιο αδύναμος από τις ενοχλήσεις των γαστρικών υγρών, την περιέργεια, ακόμη και την απληστία.

Αν είχαμε τη δυνατότητα να ζούμε σαν Μαθουσάλες, 900 ή 1.000 χρόνια, χωρίς τις παρενέργειες του υπερπληθυσμού και τους εφιάλτες του Μάλθους, αυτή η αίσθηση της ιστορίας θα ήταν ένα αδιάψευστο βίωμα και θα μας οδηγούσε χωρίς δεύτερη κουβέντα στο συμπέρασμα ότι είναι αδύνατο να διακόψεις το ατέρμονο ταξίδι της ανθρωπότητας. Θα ήμασταν σίγουρα κοσμοπολίτες Οδυσσείς χωρίς τη βάσανο του νόστου, χωρίς ιδιαίτερη καούρα για επιστροφή στην Ιθάκη. Θα είχαμε μια Πηνελόπη σε κάθε νησί, έναν Τηλέμαχο σε κάθε πρόσκαιρη πατρίδα. Και θα απολαμβάναμε το ταξίδι, σύμφωνα με τις συστάσεις του Καβάφη. Αλλά ζούμε πολύ λιγότερο από τον Μαθουσάλα, αν και οι πρόγονοί μας θα μας αντιμετώπιζαν με θαυμασμό το γεγονός ότι οι περισσότεροι καταφέρνουμε και ξεπερνάμε τα 70. Ωστόσο, δεν χρειάζεται καν να ζήσουμε μια χιλιετία για να ανακτήσουμε την αίσθηση της ιστορίας. Ο 20ός αιώνας (δυστυχώς και ο 21ος) προσφέρει γεγονότα και βιώματα σε απίστευτη πυκνότητα για να παριστάνουμε ότι αγνοούμε. Η μεταπολεμική Ευρώπη, η θεαματική ανοικοδόμηση και ανάπτυξή της είναι το αποτέλεσμα αλλεπάλληλων διαδοχικών μεταναστευτικών ρευμάτων – όπως το αμερικανικό οικονομικό θαύμα στηρίχθηκε στα πέντε μεταναστευτικά κύματα πέντε αιώνων, συμπεριλαμβανομένου του δουλεμπορίου από την Αφρική και των ευρωπαϊκών αφίξεων στο Έλις Άιλαντ. Ό,τι σήμερα αποκαλούμε γαλλική ταυτότητα, γερμανική ταυτότητα, βρετανική ταυτότητα, είναι πολιτιστικά και φυλετικά συνονθυλεύματα, η διαμόρφωση των οποίων δεν ήταν καθόλου ανώδυνη και δημιούργησε πολλές καταστάσεις «αποσταθεροποίησης», σαν αυτές που βλέπει για την Ελλάδα ο επίτροπος Ζακ Μπαρό. Ρωτήστε και τους Έλληνες ή τους Τούρκους «γκασταρμπάιτερ» στη Γερμανία. Για να μην θυμίσουμε την κολοσσιαία «αποσταθεροποίηση» που έφερε το 1,5 εκατομμύριο προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ελάχιστα από τα πράγματα που συνέβησαν ανάμεσα στους γηγενείς Ελλαδίτες και τους ελληνογενείς Μικρασιάτες τις πρώτες δεκαετίες κολακεύουν την εθνική μας μυθολογία.

Υπάρχει άλλωστε η πολύ πιο πρόσφατη εμπειρία, του μεταναστευτικού ρεύματος που εξαπέλυσε εντός της Ευρώπης η κατάρρευση των καθεστώτων του ανύπαρκτου σοσιαλισμού. Οι χώρες της Ε.Ε. υποδέχθηκαν και αφομοίωσαν μάλλον με μικρές παρενέργειες ένα σημαντικό όγκο ανθρώπων στις αγορές εργασίας και στις κοινωνίες. Μιλάμε για αρκετά εκατομμύρια. Μόνο για την Ελλάδα τουλάχιστον ενάμισι εκατομμύριο -κυρίως Βαλκάνιων οικονομικών προσφύγων- την τελευταία εικοσαετία πέρασαν από το καθεστώς του λαθρομετανάστη στην κατάσταση του γείτονα, του συναδέλφου, του συμμαθητή, ακόμη και του συμπολίτη. Γιατί, άραγε, οι 140.000 λαθρομετανάστες της τελευταίας χρονιάς (αν είναι τόσοι), γιατί οι «Άθλιοι των Πατησίων» (ή των Αχαρνών ή της Ομόνοιας) δημιουργούν μια έκτακτη κατάσταση, δίνουν σήμα συναγερμού;

Η άποψη υπονοεί πως δεν ισχύει το «χίλιοι καλοί χωράνε», ότι κάποια στιγμή μια χώρα «φρακάρει», άρα χρειάζεται να επιβάλει ένα πλαφόν στον πληθυσμό που μπορεί να θρέψει και μια ποσόστωση στους «ξένους» που μπορεί να ανεχτεί. Η καρατζαφέρεια ποσόστωση έγινε, τελικά ένα είδος εθνικού μέσου όρου, στον οποίο συγκλίνει σύμπαν το πολιτικό σύστημα ως προς τη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης. Να υποθέσουμε, λοιπόν, ότι το περίφημο δημογραφικό πρόβλημα δεν υφίσταται πια, ότι οι εθνικοί κοπετοί για τη γήρανση του πληθυσμού σταματούν, ότι δεν υπάρχει λόγος να ενθαρρύνουμε τις γεννήσεις, ούτε να εντάξουμε νέους παραγωγούς στο καταρρέον ασφαλιστικό σύστημα, ότι ο τόπος έπιασε «οροφή» (ή πάτο) και στο εξής δεν μπορεί να θρέψει όχι μόνο αλλοδαπούς, αλλά και πολλούς ημεδαπούς που θα περισσεύουν. Στο εξής και άλλοι θα καταστούμε «ξένοι στον τόπο μας».

Κι η πραγματικότητα είναι ακριβώς αυτή. «Ξένοι στον τόπο τους» είναι ήδη το 10% των ανέργων και όσοι προστίθενται στην οδυνηρή εφεδρεία της απασχόλησης λόγω ύφεσης. «Ξένοι» και οι απόφοιτοι που δεν θα εισαχθούν στα πανεπιστήμια, «ξένοι» οι μικροεπιχειρηματίες που τους ξεβράζει η κρίση, ο ανταγωνισμός και οι ακάλυπτες επιταγές, «ξένοι» και οι αγρότες που πρέπει να πουλήσουν τη γη τους και ν’ αλλάξουν επάγγελμα ελέω γεωργικών «αναδιαρθρώσεων». Για να προσγειώσουμε, λοιπόν, τα δεδομένα και να σταματήσουν κάποιοι να επαίρονται περί της ιδεολογικής τους ηγεμονίας, δεν είναι ο ΛΑΟΣ που επέβαλε τη μεταναστευτική ατζέντα του στην κυβέρνηση και στο πολιτικό σύστημα. Είναι η κρίση που παράγει «ξένους», είτε έρχονται από τα βάθη της Ασίας, είτε απλώς μπαίνουν στο γραφείο τους και βρίσκουν το χαρτί της απόλυσης. Κι είναι η τρομακτική αδυναμία της πολιτικής να προσφέρει μια στοιχειώδη προστασία που την ωθεί να επιλέξει ποιοι «ξένοι» είναι εντελώς ανεπιθύμητοι και αποδιοπομπαίοι και ποιους πρέπει να ανεχτεί, να κολακέψει, να εντυπωσιάσει, όχι λόγω χρώματος, εθνικότητας ή θρησκείας, αλλά γιατί αποτελούν την ζωτική εκλογική τους πελατεία.

Posted by ΚΙΜΠΙ

Η παραγωγικότητα της ασθένειας

 

«Είναι παράξενο πώς η αρρώστια δεν έχει πάρει τη θέση της μαζί με τον έρωτα και τον πόλεμο και τη ζήλεια στα πρωτεύοντα θέματα της λογοτεχνίας. Θα περίμενε κανείς να αφιερώνονται μυθιστορήματα στη γρίπη. Επικά ποιήματα στον τυφοειδή πυρετό. Ωδές στην πνευμονία. Λυρικοί στίχοι στον πονόδοντο. Κι όμως όχι…»Οι επιδημίες είναι κατά κάποιο τρόπο συνδημιουργοί του είδους μας, έχουν καταστήσει το γενετικό μας υλικό πιο ανθεκτικό στην πολιορκία των ιών, των βακίλων, των μικροβίων και κληροδοτούν τις γενιές του μέλλοντος με άμυνες που θα ήταν αδιανόητες για τους προγόνους μας. Συν τοις άλλοις, υπάρχει μια τρομακτική συνέργια ανάμεσα στην προσπάθεια που καταβάλλει το ανθρώπινο σώμα -τα εκατομμύρια ανθρώπινα σώματα που νοσούν- για να συνυπάρξει με τον ιό, και στην πνευματική δύναμη που συσσωρεύεται στα εργαστήρια, πάνω από δοκιμαστικούς σωλήνες, μηχανές φυγοκέντρισης, μικροσκόπια για να παραχθεί το φάρμακο, το εμβόλιο, η θεραπεία που θα βοηθήσει το ανθρώπινο είδος να γίνει άτρωτο στην επόμενη επιδημία.

Στην αρρώστια- και δη στις επιδημίες, αυτές που αφάνιζαν σαν δρεπανηφόρα άρματα τους πληθυσμούς τους προηγούμενους αιώνες- οφείλουν την ύπαρξη τους τα κρατικά συστήματα υγείας, αυτά που μετέτρεψαν την ασθένεια από ατομική, σωματική υπόθεση του κάθε ασθενή σε υπόθεση της κοινωνίας. Βεβαίως, δεν κινητοποιήθηκε μόνο το αίσθημα της συμπόνιας, της αλληλεγγύης ή της αυτοσυντήρησης των κοινωνιών και των εθνών αλλά και το ένστικτο του κέρδους που βλέπει σε κάθε μικρόβιο, σε κάθε ιό, σε κάθε ασθένεια μια φλέβα χρυσού.

Άλλωστε, η πανδημία της νέας γρίπης μπορεί να εκληφθεί και σαν μια παραβολή για τον οικονομικό μας πολιτισμό, αυτόν που πριν μερικούς μήνες έφτασε στο χείλος της αβύσσου, εξουθενωμένος από τον ιό της ύφεσης. Είναι άγνωστο αν τα εμβόλια της αθρόας κρατικής χρηματοδότησης των χρηματοπιστωτικών και βιομηχανικών κολοσσών που έπεσαν του θανατά είναι αυτά που ανοσοποίησαν το σύστημα μέχρι την επόμενη ύφεση, ή αν ο καπιταλισμός έχει τόσο ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα που θα μας πεθάνει πριν να τον πεθάνουμε (όσους έχουμε τη σχετική πρόθεση τουλάχιστον). Αν ισχύει ωστόσο ότι μετά από κάθε κρίση ο οικονομικός μηχανισμός της απληστίας βγαίνει ισχυρότερος, τότε αποδεικνύεται πως η ασθένεια έχει και στην περίπτωσή του το παραγωγικό περιεχόμενο που υπαινίσσεται η Γουλφ για την αρρώστια του σώματος. Αυτό, βεβαίως, μέχρι την τελική αναμέτρηση που κατά κανόνα δεν έρχεται με τη μορφή μιας ίωσης, αλλά ενός καρκίνου, ενός εμφράγματος ή απλώς σαν γηρατειά.

Οπότε; Οπότε ας χαλαρώσουμε κι ας την απολαύσουμε τη γρίπη, με τον πυρετό της αλλά και με την περίσκεψη που θα μας επιτρέψουν τα διαλείμματα απύρετης διαύγειας. Κι αν νοσήσουν δύο εκατομμύρια Έλληνες, τι θα γίνει, τι θα συμβεί στην οικονομία, στην παραγωγικότητα, στην αγορά; Γιατί; Τι συμβαίνει τον Αύγουστο όταν πέντε εκατομμύρια Έλληνες (ένας στους δυο) εξαφανίζονται στις παραλίες;

Posted by ΚΙΜΠΙ

Αυτή είναι η εύγλωττη- αν και χαμηλόφωνη- διαμαρτυρία της Βιρτζίνια Γουλφ, διατυπωμένη σ’ ένα μοναδικό μικρό δοκίμιο, γραμμένο πριν από 83 χρόνια (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Συνάψεις», του ακάματου φίλου Θανάση Καράβατου, του εύχομαι να περνάει καλά), για το πόσο παραγκωνισμένα είναι στη λογοτεχνία τα πάθη του σώματος, η αρρώστια. Κάτι ήξερε από αρρώστια η Βιρτζίνια Γουλφ, καθηλωμένη για μεγάλα διαστήματα από αληθινές ασθένειες και ψυχοσωματικά σύνδρομα ατελούς διάγνωσης ή προσωπικής εφεύρεσης, που ωστόσο «παρήγαγαν» τα γνώριμα αριστουργήματά της (δυστυχώς, και τη αυτοχειρία της). Και προφανώς, σήμερα, θα παρακολουθούσε απορημένη, αν όχι εξεγερμένη από θυμό, το δέος με τον οποίο η ανθρωπότητα (για την ακρίβεια: το δυτικό μισό της) υποδέχεται την πανδημία της νέας γρίπης. Δεν θα συμφωνούσε καθόλου με την παρουσίαση της ασθένειας ως αντιπαραγωγικής λαίλαπας που θα
ισοπεδώσει όσα έχει αφήσει όρθια η ύφεση.

Δεν είμαι οπαδός του Μάλθους και δεν θεωρώ την πανδημία ως την «τελική» ή την «ενδιάμεση» λύση στο πρόβλημα του υπερπληθυσμού, της ένδειας των πόρων, της ανισοκατανομής του πλούτου. Άλλωστε, ακόμη και τα πιο μαύρα σενάρια δεν αποτολμούν να εκτιμήσουν τον αριθμό των θυμάτων της νέας γρίπης ούτε στο ένα δέκατο των θανάτων που προκαλεί κάθε χρόνο η κοινή γρίπη. Που είναι μισό εκατομμύριο παγκοσμίως, τουλάχιστον. Θα πείτε: στο θάνατο δεν υπάρχει «πολύ» ή «λίγο». Αλλά, καθώς η νέα γρίπη απασχολεί σήμερα περισσότερο τη στατιστική και λιγότερο τους επιστήμονες, τους
ερευνητές και τους επαγγελματίες της ιατρικής, οφείλουμε να τον χρησιμοποιούμε και ως μέτρο της ζωής. Λοιπόν, υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον μήνυμα που φθάνει στα ηλεκτρονικά ταχυδρομεία τις τελευταίες μέρες. Υιοθετεί ένα από τα γνωστά σενάρια συνωμοσίας για τους υποκινητές του πανικού περί τη νέα γρίπη. Σενάριο που στοχοποιεί τις φαρμακευτικές εταιρείες παρασκευής των αντιγριπικών φαρμάκων και καταλήγει ότι η πραγματική απειλή είναι η πανδημία του κέρδους (στο οποίο μου είναι αδύνατον να διαφωνήσω). Γενικώς είμαι καχύποπτος έναντι των θεωριών συνωμοσίας, αλλά το συγκεκριμένο ηλεκτρονικό μήνυμα περιέχει μερικές πολύ χρήσιμες και κρίσιμες αλήθειες για την καταστροφή που (δεν) μας απειλεί. «Κάθε χρόνο πεθαίνουν δύο εκατομμύρια άνθρωποι από μαλάρια, κάτι το οποίο θα μπορούσε να αποφευχθεί με μια κουνουπιέρα… Κάθε χρόνο πεθαίνουν δύο εκατομμύρια παιδιά από διάρροια, κάτι το οποίο θα μπορούσε να αποφευχθεί ένα ένα σιρόπι των 25 σεντς….Ιλαρά, πνευμονίες, ασθένειες θεραπεύσιμες με φτηνά εμβόλια είναι υπεύθυνες για τον θάνατο δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως κάθε χρόνο…Η γρίπη των πουλερικών προκάλεσε τον θάνατο μόλις 250 ατόμων παγκοσμίως, 250 θάνατοι σε δέκα χρόνια, δηλαδή αναλογικά 25 θάνατοι τον χρόνο. Η κοινή γρίπη σκοτώνει μισό εκατομμύριο ανθρώπων κάθε χρόνο παγκοσμίως. Μισό εκατομμύριο έναντι 25. Για ένα λεπτό. Τότε γιατί τόση φασαρία με τη γρίπη των πουλερικών; Γιατί πίσω από τα κοτόπουλα υπήρχε ένα «κόκορας» με μεγάλο λειρί. Η φαρμακευτική εταιρεία με το πασίγνωστο Tamiflu που πούλησε εκατομμύρια δόσεων στις ασιατικές χώρες…» Το σενάριο συνωμοσίας που συνοδεύει το μήνυμα αυτό καταλήγει στον πρώην υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ Ντόναλντ Ράμσφελντ, μέτοχο της εταιρείας που διαθέτει την πατέντα του αντιγριπικού φαρμάκου, αλλά δεν έχει τόσο σημασία αυτό όσο το γεγονός ότι οι κοινές, πασίγνωστες αλήθειες που μεταφέρει σε αριθμούς μας κάνουν να αναρωτιόμαστε αν η ασθένεια που μας απειλεί σχετίζεται πράγματι με τον ιό των χοίρων ή έχει σχέση με το μικρόβιο της απληστίας ή της αήττητης ανθρώπινης βλακείας.

Ωστόσο, η αμφισβήτηση της Βιρτζίνια Γούλφ (διατυπωμένη σε χρόνο ανύποπτο και απευθυνόμενη σε μιαν Ευρώπη ταλαιπωρημενη και αποδεκατισμένη και από τη γρίπη και τον πόλεμο) είναι πιο ριζική, πιο θεμελιώδης. Η αρρώστια, υπό την προϋπόθεση ότι δεν είναι ανίατη, ότι είναι παροδική και δεν οδηγεί στο μοιραίο, ίσως δεν είναι τόσο αντιπαραγωγική όσο νομίζουμε. Η ασθένεια είναι παραγωγική, ίσως πιο παραγωγική από την ασθένεια της παραγωγικότητας, της αναπτυξιακής φενάκης που συσσωρεύει απίστευτες ποσότητες ανθρώπινου κόπου καταδικασμένου στην απαξίωση του οικονομικού κύκλου. Η Γουλφ, άρρωστη – ίσως και κατά φαντασία μερικές φορές- παρατηρεί από το κρεβάτι ή την πολυθρόνα της ένα μικρό κομμάτι ουρανού πίσω από το τζάμι του παραθύρου. Παρατηρεί την αναρχική δημιουργικότητα των νεφών –

«νέφη που αλληλοσυγκρούονται, συρμοί ατέλειωτοι από πλοία και βαγόνια ζωγραφίζονται από βορρά προς νότο, αυλαίες φωτός και σκιάς που πέφτουν ακατάπαυστα…. Τούτη η ατέρμονη δραστηριότητα, που δαπανά ο θεός ξέρει τι κολοσσιαία ποσά ιπποδύναμης, χρόνος μπαίνει
χρόνος βγαίνει αφήνεται να εκπληρώνει ανενόχλητη τη βούλησή της». Η Γουλφ, προφανώς, δεν ανησυχεί καθόλου για τις εργατοώρες που χάνονται από την εξαναγκαστική καθήλωση που μας επιβάλει ένας απρόσκλητος ιός, μια ανεπιθύμητη λοίμωξη, το καψόνι του γενετικού μας υλικού που διατάσσει το τάδε γονίδιο να βγει από τη ρουτίνα της κανονικότητας, να παραδώσει το σώμα σε μια εξουθενωτική επανάσταση εκφρασμένη σε πυρετό, πονοκέφαλο, πονόλαιμο, μυαλγία, αδυναμία, νωχέλεια, υπνηλία, εναλλαγές νοητικής αδράνειας και πνευματικής
διέγερσης. (Άλλωστε, είναι πιθανό από τις σχέσεις της με τον Τζον Μέϊναρντ Κέινς στον κύκλο του «Μπλούσμπερι», να έχει πεισθεί ότι η πλήρης απασχόληση δεν είναι το παν, αλλά η κατανάλωση είναι αυτή που μπορεί να επαναφέρει σε ισορροπία τις ασθενείς από την ύφεση οικονομίες. Και η ασθένεια είναι μια μορφή ανάλωσης-κατανάλωσης του ανθρώπινου, σωματικού κεφαλαίου). Αυτή η δημιουργική αδράνεια της ασθένειας, θα έκανε να βγάζουν φλύκταινες οι ειδικοί των οικονομικών της υγείας που προειδοποιούν με ύφος αυστηρό και επιστημονική αδιαλλαξία ότι η νέα γρίπη θα κοστίσει στην ελληνική οικονομία 3 δις. ευρώ και στην παγκόσμια ίσως και ένα τρις. Μεγάλη δουλειά! Είναι εύκολο να μετρήσεις με όρους ποσότητας τις εργατοώρες που θα χαθούν από τα εκατομμύρια ασθενών οι οποίοι θα χουχουλιάζουν κάτω από τα παπλώματά τους με θερμοκρασίες άνω των 38 βαθμών, με βλέμμα θολό, με δυσφορία και κακή διάθεση. Αλλά, πώς θα μετρήσουμε με όρους ποιότητας τις μικρές και μεγάλες αναθεωρήσεις της ζωής και του κόσμου που μας επιτρέπει η ασθένεια; Πώς θα μετρήσουμε την απροσδόκητη δύναμη που παράγει η σωματική αδυναμία; Πώς θα μετρήσουμε τον μικρό θρίαμβο που πετυχαίνει το σώμα στον πόλεμο κατά του ιού, τα αντισώματα που τον κάνουν απρόσβλητο στην επόμενη επίθεσή του; Αν δεν νοσήσουμε, δεν θα ανοσοποιηθούμε, έτσι δεν είναι;

Η κατασυκοφάντηση της Επανάστασης του 21

 

Του Γιώργου Καραμπελιά 

[Μια σκανδαλώδης έκδοση της Βουλής των Ελλήνων]

Στα πλαίσια της αποδόμησης της ελληνικής εθνικής συνείδησης, οι εθνομηδενιστές ιστορικοί έχουν αποδυθεί σε ένα γενικευμένο εγχείρημα αποσύνδεσης της σχέσης του νεώτερου ελληνισμού, και μάλιστα του ελληνικού κράτους, με τις παλαιότερες περιόδους της ιστορίας μας. Έτσι, η θεωρία του Φαλμεράυερ, στη σύγχρονη –κατά Χομπσμπάουμ εκδοχή–,  για την απουσία οποιαδήποτε σχέσης ανάμεσα στον ελληνισμό του 19ου αιώνα με το Βυζάντιο και την αρχαιότητα, έχει επανέλθει ως η σύγχρονη ακαδημαϊκή κατεστημένη ιστορία ενός θνήσκοντος(;) ελληνικού κράτους. Σε αυτό πλαίσιο, έχει ιδιαίτερα κακοποιηθεί η ελληνική ιστορία των χρόνων που προηγούνται άμεσα της Επανάστασης του ’21, όπως είχε φανεί και με το βιβλίο της κ. Ρεπούση. Διότι, σε εκείνη την ιστορική περίοδο, μπορεί να καταδειχτεί η οποιαδήποτε συνέχεια ή ασυνέχεια.

 Στη μεταπολιτευτική περίοδο, και ιδιαίτερα μετά το 1990, θα γίνει το αποφασιστικό  βήμα σε αυτή την κατεύθυνση, θα συγκροτηθεί μια μαρξίζουσα ιστοριογραφική σχολή, η οποία θα καταλάβει τις κυριότερες θέσεις των Πανεπιστημίων, των πολιτιστικών ιδρυμάτων και του «προοδευτικού» Τύπου, δηλαδή την ιδεολογική και πνευματική εξουσία, και θα εγκαταλείψει σταδιακώς κάθε αναφορά στην κυρίαρχη έως τότε εθνικο-απελευθερωτική συνιστώσα. Στο εξής, μία και μόνη ιδεολογική αντίθεση θα χαρακτηρίζει τον προεπαναστατικό ελληνισμό, η διχοτομία ανάμεσα στον «διαφωτισμό» και την «Εκκλησία»˙ διχοτομία η οποία, στο κοινωνικό και οικονομικό πεδίο, αναγνωρίζει πλέον την αστική τάξη, και μάλιστα τα ανώτερα στρώματά της, ως τον βασικό, αν όχι και αποκλειστικό, φορέα του «φωτισμού» και της επανάστασης.

Έτσι, οι αναλύσεις μαρξιστών όπως του Ζέβγου, του Σβορώνου, του Μοσκώφ, του Μάξιμου, του Ψυρούκη, ακόμα και του Κορδάτου, για τον μεταπρατικό χαρακτήρα της μεγαλο-αστικής τάξης της υπόδουλης Ελλάδας, σταδιακώς, βυθίζονται στη λήθη.  Πράγματι, η συμμαχία των Οθωμανών με την αποικιοκρατική Δύση, που διείσδυε εμπορικά στην Ανατολή, και η γενικευμένη ανασφάλεια του οθωμανικού κράτους, υποχρέωσε την ελληνική μεγαλοαστική τάξη να στραφεί περισσότερο προς το εμπόριο μεταξύ Ανατολής και Δύσης  και να δημιουργήσει μια εξαρτημένη σχέση με το δυτικό κεφάλαιο, ενώ μόνον τα μεσαία και κατώτερα στρώματα των βιοτεχνών, των καραβοκυραίων, των εμπόρων, θα συγκροτούν μια οιονεί «εθνική» αστική τάξη. Όλες αυτές οι επισημάνσεις, σταδιακώς αποσιωπούνται και προβάλλεται μόνον ο διαφωτιστικός και παιδευτικός ρόλος των Φαναριωτών, των μεγαλεμπόρων και των τραπεζιτών – σίγουρα υπαρκτός, αλλά σφραγισμένος από τη μεταπρατική υφή αυτών των τάξεων.

Μέσα από αλλεπάλληλες ιδεολογικές και κοινωνικές μετατοπίσεις, περάσαμε, από τον παλαιό μαρξιστικό υπερτονισμό των κοινωνικών αντιθέσεων στο εσωτερικό του υπόδουλου ελληνισμού, στην ανοικτή υποστήριξη των ελίτ ως φορέων της προόδου και στην περιφρόνηση των λαϊκών στρωμάτων ως σκοταδιστικών, υποβαθμίζοντας ακόμα και την ίδια τη συμμετοχή τους στην  Επανάσταση του ’21.

 

Η απόρριψη της συνέχειας του ελληνισμού

Σε ορισμένες, μάλιστα, περιπτώσεις, αυτή η «νέα ιστοριογραφία» καθίσταται κυριολεκτικά σκανδαλώδης και οδηγεί σε εξωφρενικά συμπεράσματα. Μία από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι εκείνη του Βασίλη Κρεμμυδά, που επιχειρεί μια αναθεώρηση όχι μόνο της ιστοριογραφίας του ’21 αλλά και της ίδιας της Επανάστασης και, μάλιστα, σε Έκδοση της Βουλής των Ελλήνων, για την Ιστορία του Σπυρίδωνος Τρικούπη, της οποίας ανέλαβε να συγγράψει τον εισαγωγικό τόμο και της οποίας τον πρόλογο υπογράφει η κ. Ψαρούδα-Μπενάκη, ως η τότε πρόεδρος της Βουλής. 

Σε αυτή τη «ανάλυση», η οικονομική απογείωση του ελληνικού χώρου αποδίδεται αποκλειστικά στην επίδραση της Δυτικής Ευρώπης, χωρίς ούτε μία στιγμή να συνυπολογίζονται οι στρεβλώσεις που προκάλεσε η αποικιοκρατική διείσδυση του δυτικού κεφαλαίου. Γι’ αυτό, εξ άλλου, εκθειάζονται η Αγγλία και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ως οι σωτήρες της επανάστασης. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η «εμπορική αστική τάξη, είχε τον ίδιο χαρακτήρα με τις ευρωπαϊκές αστικές τάξεις». Όσο για την Επανάσταση του ’21, ήταν μια αστική –και όχι παλλαϊκή εθνική– επανάσταση, η οποία πραγματοποιήθηκε σχεδόν αποκλειστικά εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης, που μάστιζε το εμπόριο και τη ναυτιλία, μετά τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Δεδομένου ότι η αστική τάξη δεν μπορούσε να βρει απάντηση στα οικονομικά της προβλήματα, στράφηκε προς την «εθνική επανάσταση», εξ αιτίας της αδυναμίας του οθωμανικού κράτους να «ενσωματώσει στις λογικές» του τις «αυτονομήσεις των οικονομικών δραστηριοτήτων των υποδούλων»:

Για τον ελληνισμό των αρχών του 19ου αιώνα, υπόδουλο και παροικιακό, το ερώτημα για την απελευθέρωση των κοινωνικών δυνάμεων δεν μπορούσε παρά να υποκατασταθεί από το αίτημα για εθνικό κράτος˙ οι αυτονομήσεις των οικονομικών δραστηριοτήτων των υποδούλων, λόγω της αδυναμίας του Οθωμανικού κράτους να τις ενσωματώσει στις λογικές του, δεν είχαν μεγάλα περιθώρια επιτυχίας, κυρίως όταν, κατά τη δεύτερη δεκαετία του αιώνα, οι οικονομικές δραστηριότητες βυθίστηκαν σε βαθειά κρίση.

Έτσι μία −πραγματική− συνιστώσα της επανάστασης του ’21, η οικονομική κρίση, και μία −όντως σημαντική− κοινωνική τάξη, μεταβάλλονται στην αποκλειστική αιτία και κινητήρα της επανάστασης, μέσα από έναν αφόρητο και προκατακλυσμιαίο οικονομισμό. Μάλιστα, σε ολόκληρο το κείμενο, δεν γίνεται καμία διαφοροποίηση ανάμεσα στο πιο μεταπρατικό τμήμα της μεγαλοαστικής τάξης και την «εθνική αστική τάξη» των εσναφλήδων, των μικρεμπόρων και των βιοτεχνών, που όντως έπαιξαν πρωταρχικό ρόλο στη δημιουργία της Φιλικής Εταιρείας.

Και για να μη μείνει καμία αμφιβολία ως προς το προκρούστειο σχήμα του συγγραφέα, απορρίπτεται οποιαδήποτε συνέχεια της επανάστασης του ’21 με τις προηγούμενες εξεγέρσεις και επαναστατικές απόπειρες των Ελλήνων, ακόμα και με τον Ρήγα Φεραίο! Σημειώνει ο αναθεωρητής «αναλυτής»:

Εντούτοις, όσα υποστήριζε η παλιά ιστοριογραφία, ότι δηλαδή οι εξεγέρσεις, οι κινήσεις τα σχέδια κ.λπ. ήταν προοίμια της μεγάλης Επανάστασης που ερχόταν, δεν είναι κοντά στα πράγματα. [ ] Τότε που η κύρια αντίθεση κατακτητή και κατακτημένου ήταν η πίστη, δεν είχαν εμφανιστεί οι οικονομικές και κοινωνικές ανατροπές των τελευταίων 50 χρόνων και η εθνική συνείδηση ήταν ανύπαρκτη ή στα σπάργανα. Μέχρι το μήνυμα της Γαλλικής επανάστασης να απορροφηθεί ως συνείδηση απελευθέρωσης, ο μόνος τρόπος  για απαλλαγή από τον αλλόθρησκο κατακτητή ήταν η βοήθεια του ομόθρησκου καθολικού Ευρωπαίου ή, ακόμη καλύτερα, του ομόδοξου Ρώσου.

Όσο λοιπόν η «κύρια αντίθεση» παρέμενε η πίστη, οι Έλληνες δεν διέθεταν καμία «εθνική συνείδηση» αλλά ανέμεναν τη γαλλική Επανάσταση για να την αποκτήσουν!

 

Ορθοδοξία και εθνική συνείδηση

Και όμως, γνωρίζουμε από πολύ παλιά, από τον Παπαρρηγόπουλο έως τον Βακαλόπουλο και τον Σβορώνο, πως, μετά, τουλάχιστον, το 1204, το ελληνικό έθνος παλεύει για την επιβίωση και την επιβεβαίωσή του˙ συνεπώς, υποχωρεί η οικουμενική συνείδηση, που το χαρακτηρίζει από την εποχή της ελληνιστικής έως τη μεσοβυζαντινή περίοδο, και, πλέον, η οικουμενική ορθόδοξη συνείδηση συνδυάζεται με την ανοικτή διεκδίκηση της ελληνικότητας, είτε αυτή αποκαλείται ρωμιοσύνη, είτε ελληνικότητα, είτε «γραικοσύνη». Στο εξής, η ορθόδοξη πίστη αποκτά για τους Έλληνες ανοικτά εθνική διάσταση. Όσοι Έλληνες εξισλαμίζονταν, χάνονταν οριστικά για τον ελληνισμό, ακόμα −τις περισσότερες φορές− και όσοι λατινοφρονούσαν. Και γι’ αυτό, στο ’21, ο σταυρός της ελληνικής σημαίας θα αποτελεί ταυτόχρονα εθνικό και όχι απλώς θρησκευτικό σύμβολο των Ελλήνων. Σε όλα δε τα επαναστατικά συντάγματα, από  εκείνο της Επιδαύρου, και μετά:

το κατ’ εξοχήν νομικό και πολιτικό κριτήριο για τον ορισμό του Έλληνα πολίτη δεν συγκροτείται από την ελληνική γλώσσα [  ] ούτε  από την εθνοτική προέλευση. Αποφασιστικό κριτήριο για την πρόσκτηση της ιδιότητας του Έλληνα πολίτη στα επαναστατικά Συντάγματα [ ] καθίσταται η «χριστιανική πίστη».

Δεν έχουν σχέση λοιπόν –για τον συγγραφέα και, εμμέσως, για τη Βουλή των Ελλήνων– με το ελληνικό έθνος τα εκατομμύρια των θυμάτων του ελληνισμού, από τους εξισλαμισμούς, τους νεομάρτυρες, τους κλέφτες, από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο έως τον Διονύσιο τον Φιλόσοφο και τον Λάμπρο Κατσώνη, ακόμα και τον Ρήγα Φεραίο˙ δεν συναρτώνται με την εθνική συνείδηση ούτε παρουσίαζαν καμία συνέχεια με το ’21! Το ελληνικό έθνος είναι αποκλειστικό δημιούργημα της αστικής τάξης, και μάλιστα της ύστερης, εκείνης που δημιούργησε η ευρωπαϊκή οικονομική επέκταση, καθώς και της γαλλικής Επανάστασης, δηλαδή αποτελεί, ούτως ή άλλως, εισαγόμενο είδος.

Ο συγγραφέας καταλήγει σε μια τέτοια αντίληψη −εμφανώς ηροστράτεια και εθνομηδενιστική− μέσα από μία αναπόφευκτη διαλεκτική αλληλουχία, στον βαθμό που αντιπαραθέτει την ελληνική εθνική συνείδηση με την Ορθοδοξία, με την οποία για αιώνες ταυτίζεται. Ιδού πως περιγράφει τον ρόλο της Εκκλησίας στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας:

Η νομιμοποίηση του κοινωνικού ρόλου της Εκκλησίας ήταν αποκλειστικά συναρτημένη με τις συνθήκες της κατάκτησης˙ αλλά, ως τα μέσα περίπου του 18ου αιώνα, η Εκκλησία παρέμενε κοινωνικά αδρανής, γιατί η εξουσία της δεν αντλούνταν από την κοινωνία αλλά από το σουλτάνο και το Θεό.

Τέτοια ιστορική διαστρέβλωση όντως απαιτεί «προσπάθεια» − και μάλιστα σε βιβλίο που εξέδωσε η Βουλή των Ελλήνων. Η Εκκλησία παραμένει «κοινωνικά αδρανής», η δε νομιμοποίησή της δεν σχετίζεται καν με την οργάνωση του γένους των Ελλήνων, με την ίδια τη επιβίωσή του απέναντι στους εξισλαμισμούς, με την εκπαίδευσή του, με τη διαμόρφωση του κοινοτικού του ήθους. Όχι, συνεχίζει ο Κρεμμυδάς, «άλλωστε, οι υπόδουλοι −όχι μόνο οι Έλληνες− ήταν πιστοί απευθείας στον Θεό, χωρίς τη μεσολάβηση της Εκκλησίας». Τέτοια ανακρίβεια για τη σχέση Ελλήνων-Ορθοδοξίας, και, γενικότερα, για τη σχέση του ανθρώπου με τη θρησκεία και τον Θεό, απαιτεί όντως προσπάθεια για να διατυπωθεί γραπτώς. Η σχέση με τον Θεό, από τότε που διαμορφώνονται οι πολιτισμένες ανθρώπινες κοινωνίες, διαμεσολαβείται, θα λέγαμε συγκροτείται, από τις οργανωμένες θρησκείες και δεν είναι ποτέ αποκλειστικά ατομική − ακόμα και στην πιο ατομοκεντρική εκδοχή της, τον προτεσταντισμό, όπου όντως αναβαθμίζεται η ατομική σχέση. Μόνον ο ντεϊσμός και η «théologie naturelle», την οποία υιοθετεί ο Βολταίρος, δοκιμάζουν να μεταβάλουν τη θρησκεία σε μια απολύτως ατομική σχέση με το θείο, χωρίς όμως να το επιτύχουν, έστω και στο ελάχιστο. Ακόμα και η γαλλική Επανάσταση θα οργανώσει γιορτές για την εφήμερη λατρεία του Υπερτάτου Όντος.

Πόσο μάλλον στην Ορθοδοξία, και μάλιστα σε συνθήκες δουλείας, όπου η οργάνωση του θρησκευτικού γεγονότος ρυθμίζει ολόκληρη τη ζωή, ακόμα και την παραγωγή − η σπορά, ο θερισμός, ακόμα και τα ταξίδια των μαστοροσυντεχνιών συναρτώνται με θρησκευτικά γεγονότα και εορτές. Και το ίδιο συμβαίνει και με τα μεγάλα «πολιτικά» γεγονότα: από τις εκλογές των συντεχνιών, που πραγματοποιούνται την ημέρα της εορτής του προστάτη Αγίου της συντεχνίας, μέχρι την έναρξη της Επανάστασης του ’21, που θα συνδυαστεί με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Στην πρώτη Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου, την 1η Ιανουαρίου του 1822, διαβάζουμε:

Όσοι αυτόχθονες κάτοικοι της Επικρατείας της Ελλάδος πιστεύουσιν εις Χριστόν εισίν Έλληνες[ ].

Στη δεύτερη Συνέλευση του Άστρους, όπου ψηφίζεται το πλήρες Σύνταγμα, στο Β΄ κεφάλαιο, επαναλαμβάνεται επί λέξει ή ίδια διατύπωση· το αυτό θα συμβεί και στο τελικό επαναστατικό Σύνταγμα της Τροιζήνας, του Μαΐου του 1827, στο άρθρο 6:

6. Έλληνες είναι

α. Όσοι αυτόχθονες της Ελληνικής Επικράτειας πιστεύουσιν εις Χριστόν.

β. Όσοι από τους υπό τον Οθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εις Χριστόν, ήλθαν και θα έλθωσιν εις την Ελληνικήν Επικράτειαν [  ]:

Εδώ τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο σαφή: Έλληνες αναγνωρίζονται, από τα φιλελεύθερα δημοκρατικά Συντάγματα της Επανάστασης, οι αυτόχθονες και «ετερόχθονες» Χριστιανοί της οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, δήθεν ιστορικοί έχουν το θράσος να διαστρεβλώνουν κατάφωρα την ιστορική αλήθεια για τη συνέχεια του ελληνισμού μέσω και δια της ορθόδοξης ταυτότητας.

[Ο ίδιος ο Κρεμμυδάς δε, σε πλήρη αντίφαση με την απόλυτη «αδράνεια» και την έλλειψη οποιουδήποτε κοινωνικού ρόλου της  Εκκλησίας, είχε χαρακτηρίσει όλες τις προηγούμενες εξεγέρσεις των Ελλήνων ως εμπνεόμενες από την πίστη.] Και συνεχίζει:

Κοινωνικό ρόλο άρχισε να παίζει η Εκκλησία, το Πατριαρχείο, όταν αντιλήφθηκε ότι οι νέες ιδέες φθάνουν στον Ελληνισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην «επικράτειά» του, δηλαδή. Ο σχηματισμός και η ισχυροποίηση της ελληνικής αστικής τάξης, η υιοθέτηση από ένα τμήμα της και του αντικληρικανικού κηρύγματος του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης [ ] ταρακούνησαν το κατεστημένο σχήμα σχέσεων. [ ] Τότε ακριβώς το Πατριαρχείο ανέλαβε κοινωνικό ρόλο και τάχθηκε με το μέρος της αντεπανάστασης. [ ] Εντέλει, όταν ήρθε η ώρα να συμβάλει στην επιτυχία της Επανάστασης του δικού της έθνους, πήρε το μέρος του σουλτάνου…

Όσο για τον σουλτάνο, εξαπέλυσε διώξεις κατά της Εκκλησίας, με εκατόμβες θυμάτων, και πρώτον τον Πατριάρχη, από «λανθασμένη εκτίμηση» και εσφαλμένη κοσμοθεωρητική οπτική!

Γιατί ο σουλτάνος δεν μπόρεσε να αντιληφθεί ότι για τον ελληνισμό [ ] η διαφορά στην πίστη είχε πάψει προ πολλού να συνιστά την κύρια αντίθεση με τον κατακτητή. [ ] Σ’ αυτές τις λογικές και τις αντίστοιχες συμπεριφορές του σουλτάνου είναι εύκολο να ανακαλύψουμε το λόγο που τον έκανε να οδηγήσει στην αγχόνη τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ (Πάσχα 1822), έναν ιδεολογικό σύμμαχο του στην πραγματικότητα.

 

Η απόρριψη της συνέχειας και το «σύνδρομο της Μελούνας»

Αυτή όμως η λυσσαλέα επίθεση κατά της Ορθοδοξίας δεν αποτελεί μία απλή ιδεοληψία του συγγραφέα˙ είναι απαραίτητη ώστε να μπορεί να κατασκευαστεί το σχήμα μιας ελληνικής εθνικής συνείδησης που αρχίζει να διαμορφώνεται μόλις με την, μετά το 1770, αναπτυσσόμενη αστική τάξη, και μετά τη γαλλική Επανάσταση. Διότι, εάν όντως η ελληνική εθνική συνείδηση συγκροτείται σε αντιπαράθεση με την Ορθοδοξία, και όχι σε ταύτιση ή συνάφεια μαζί της, τότε καθίσταται θεμιτή και η μετατροπή των ελάχιστων αντικληρικαλικών ή αντικληρικών κειμένων σε ορόσημα για τη «δημιουργία» εθνικής συνείδησης. Όπερ έδει δείξαι: Ούτε συνέχεια του ελληνισμού υπάρχει, ούτε σχέση με το Βυζάντιο και την αρχαιότητα˙ υπάρχει απλώς μια αντανακλαστική, παράγωγη της Δύσης, αστική ανάπτυξη, και μια εξ ίσου αντανακλαστική Επανάσταση, ως παρακολούθημα της γαλλικής.

Εάν, αντίθετα, η συνέχεια και η συνάφεια της νεότερης εθνικής συνείδησης με την Ορθοδοξία και το Βυζάντιο είναι πραγματική, όπως βεβαιώνει μέχρι σήμερα η ιστορική πραγματικότητα και η ιστοριογραφία του ελληνισμού, τότε είναι υπαρκτή και η γενικότερη ιστορική συνέχεια του ελληνισμού και δεν αποτελεί απλό παρακολούθημα της Δύσης. Όπως τόσο έξοχα και περιεκτικά είχε απαντήσει στο ερώτημα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης,:

Η Ε­πα­νά­στα­σις η ι­δι­κή μας δεν ο­μοιά­ζει με καμ­μιάν α­π’ ό­σαις γί­νον­ται την σή­με­ρον εις την Ευ­ρώ­πην. Τις Ευ­ρώ­πης αι ε­πα­να­στά­σεις ε­ναν­τί­ον των δι­οι­κή­σε­ων των εί­ναι εμ­φύ­λιος πό­λε­μος. Ο ι­δι­κός μας πό­λε­μος σ­το πλέ­ον δί­και­ος, ­το  έ­θνος με άλ­λο έ­θνος.  Μιαν φο­ράν, ό­ταν ε­πή­ρα­μεν το Ναύ­πλιον, ήλ­θεν ο Χά­μιλ­τον να με ι­δεί · μου εί­πε ό­τι: πρέ­πει οι Ελ­λη­νες να ζη­τή­σουν συμ­βι­βα­σμόν, και η Αγ­γλί­α να με­σι­τεύ­ση· κι’ ε­γώ του α­πε­κρί­θη­κα, ό­τι αυ­ό δεν γί­νε­ται πο­τέ, Ε­λευ­θε­ρί­α ή θά­να­τος· Ε­μείς, κα­πι­τάν Χά­μιλ­τον, πο­τέ συμ­βι­βα­σμό δεν ε­κά­μα­με με τους Τούρ­κους· άλ­λους έ­κο­ψε, άλ­λους εσκλά­βω­σε με το σπα­θί και άλ­λοι, κα­θώς εμείς, ε­ζού­σα­μεν ε­λεύ­θε­ροι α­πο γεν­νεά εως γεν­νε­ά· Ο Βα­σι­λεύς μας ε­σκο­τώ­θη, καμ­μί­α συν­θή­κη δεν έ­κα­με, οι φρου­ροί του εί­χαν παν­το­τι­νόν πό­λε­μον με τούς Τούρ­κους και δύο φρού­ρια ή­τον πάν­το­τε α­νυ­πό­τα­κτα· –μου εί­πε, ποία εί­ναι η βα­σι­λι­κή φρου­ρά του, ποια εί­ναι τα φρού­ρια;– Η φρου­ρά του Βα­σι­λέ­ως μας εί­ναι οι λε­γό­με­νοι Κλέ­φται, τα φρού­ρια η Μά­νη και το Σού­λι και τα βου­να· Έτζι δεν μ’ ομί­λη­σε πλέ­ον.

Ο Κολοκοτρώνης όχι απλώς θεωρεί την Επανάσταση του ’21 συνέχεια των προγενέστερων αγώνων του ελληνισμού, αλλά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο ως τον δολοφονημένο βασιλέα του και να βλέπει τους σκλαβωμένους Έλληνες σε διαρκή και ανειρήνευτο πόλεμο με τους Τούρκους, παρότι ο κ. Κρεμμυδάς φαίνεται να γνωρίζει καλύτερα το πρόβλημα – ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην Αγγλία.

Το διακύβευμα, λοιπόν, είναι εξόχως σημαντικό, γι’ αυτό αξίζει ακόμα και μία τόσο άτεχνη και χονδροειδή −ο καθείς και οι δυνατότητές του− απόπειρα αναθεώρησης.

Όμως, «επικίνδυνος» είναι και ο Ρήγας Φεραίος, και όχι μόνο διότι εξέδωσε τους «Χρησμούς του Αγαθάγγελου», έκδοση με την οποία δεν ασχολείται, ή ίσως αγνοεί, ο συγγραφέας, αλλά διότι παραπέμπει σε μια αντίληψη του ελληνισμού που τη συνδέει με τη βυζαντινή και οικουμενική του παράδοση:

Εντούτοις, τα πολιτικά σχέδια του Ρήγα δεν εξυπηρετούσαν τις προϋποθέσεις του έθνους-κράτους˙ το Σχέδιο προέβλεπε τη δημιουργία μιας Βαλκανικής αυτοκρατορίας στα ευρωπαϊκά εδάφη της Οθωμανικής. [ ] Το Σχέδιο του Ρήγα δεν συμβάδιζε με το έμμεσο, πάντα, κήρυγμα του Διαφωτισμού για έγερση των εθνικισμών. [ ] Αυτός είναι προφανώς ο λόγος που η Επανάσταση δεν χρειάστηκε  το πολιτικό σχέδιο  του Ρήγα˙ ήταν μια εθνική επανάσταση, με διακηρυγμένο το σκοπό της να δημιουργήσει εθνικό κράτος, όχι πολυεθνική αυτοκρατορία.

Πρόκειται για κατάφωρο βιασμό της ιστορικής αλήθειας, διότι η Επανάσταση του ’21 θα θελήσει να είναι και παμβαλκανική, σε πλήρη συνέχεια με το όραμα του Ρήγα, εξ ου και η Επανάσταση στη Μολδοβλαχία, και τα σχέδια για ταυτόχρονη κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Μόνο η αποτυχία της επανάστασης σε αυτό το ευρύτερο πεδίο θα την υποχρεώσει στον γεωγραφικό περιορισμό της στη Νότια Ελλάδα. Για την ελληνική συνείδηση του ’21, η επανάσταση στόχευε −με νέους όρους− στην ανασύσταση του ύστερου βυζαντινού κράτους, που, στο βάθος αυτής της συνείδησης, συνιστά τη βάση όλων των επαναστατικών αποπειρών. Για τη μυθική εκδοχή αυτής της παράδοσης, αυτή η ανασύσταση θα πάρει τη μορφή της Ανάστασης του μαρμαρωμένου βασιλιά, ή της έλευσης του «ξανθού γένους»˙ σε μια νεωτερική, σύγχρονη, εκδοχή, –του Ρήγα, και της Φιλικής– θα λάβει τη μορφή ενός σύγχρονου ρωμαίικου κράτους με περισσότερες εθνότητες και λαούς, αλλά με σύμβολο τον σταυρό και γλώσσα την ελληνική˙ τέλος δε, στους περισσοτέρους Έλληνες, θα εμφανίζεται με τη μορφή ενός κράματος και των δύο αυτών εκδοχών, της παραδοσιακής και της νεωτερικής, γι’ αυτό ο Ρήγας, παράλληλα με το Σύνταγμά του, θα εκδώσει και τους «Χρησμούς του Αγαθάγγελου».

Ο προκρούστειος μικροελλαδισμός του Κρεμμυδά θα επιμένει, σε όλη την έκταση του πονήματός του, να συρρικνώνει τα όρια της επαναστατικής απόπειρας στη δημιουργία του μικροσκοπικού κράτους της Προστασίας. Γι’ αυτό και θα μας καλεί επανειλημμένα να εγκαταλείψουμε τον «λαϊκισμό» της παλιάς ιστοριογραφίας και να αναγνωρίσουμε ιδιαίτερα τον «θετικό ρόλο» της Αγγλίας και του Μαυροκορδάτου στην εθνική απελευθέρωση των Ελλήνων, δηλαδή τον περιορισμό της επανάστασης σε ένα μικρό τμήμα εκείνου που σχεδίαζε η Φιλική Εταιρεία.

Μια τέτοια κατάληξη της επανάστασης υπήρξε προφανώς και συνέπεια της ίδιας της οικονομικής και κοινωνικής δομής της υπόδουλης κοινωνίας και η ευθύνη θα πρέπει να προσγραφεί κατ’ εξοχήν στις ίδιες τις ελληνικές ελίτ, που, εξ αιτίας του μεταπρατικού τους χαρακτήρα, δεν είχαν τη δυνατότητα να ξεσηκώσουν όλους τους βαλκανικούς λαούς, ή «να καταλάβουν» την Κωνσταντινούπολη. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποσιωπάται ο ρόλος των μεγάλων δυνάμεων –και της Αγγλίας κατ’ εξοχήν– σε αυτόν περιορισμό της Επανάστασης, ούτε ακόμα περισσότερο να προσγράφεται στις θετικές εξελίξεις το γεγονός ότι η ελληνική Επανάσταση και το νεοσύστατο κράτος θα παραδοθεί στα χέρια της Αγγλίας και των μεγάλων δυνάμεων˙ διότι αυτή η παράδοση θα καθορίσει στη συνέχεια τον εσαεί εξαρτημένο χαρακτήρα του ελλαδικού κράτους. Στη χειρότερη περίπτωση, και από τον πιο «ρεαλιστή» ιστορικό, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια αναγκαία, αλλά πάντως αρνητική, εξέλιξη.

 Όταν, μάλιστα, είναι πασίγνωστο, πως η αγγλική επέμβαση θα πραγματοποιηθεί ακριβώς για να αποφευχθεί μια πιθανή κατάρρευση της οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο σύνολό της, ίσως και μετά από παρέμβαση της Ρωσίας. Οι Άγγλοι δεν μας «χάρισαν» τίποτε, η ελληνική απελευθέρωση είχε δρομολογηθεί, και το ερώτημα ήταν έως που θα έφτανε και υπέρ ποίου θα λειτουργούσε εν τέλει. Όλα αυτά όμως είναι ψιλά γράμματα για τον αγγλόφιλο ιστορικό:

Μετά τη λήξη του Εμφυλίου, το καλοκαίρι του 1825 συγκεκριμένα, συνέβη κάτι επίσης σημαντικό: η Επανάσταση επισήμως ανέθεσε την «μοναδικήν υπεράσπισιν» της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας, και της πολιτικής υπόστασης του έθνους στην Αγγλία. Την αίτηση προς την αγγλική κυβέρνηση είχαμε χαρακτηρίσει παλαιότερα ως «ψήφισμα της υποτέλειας»˙ είναι ώρα να την αναθεωρήσουμε. Γιατί επρόκειτο για πράξη που ωφέλησε τον αγώνα…

Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε ad nauseam, διότι το συγκεκριμένο κείμενο ξεπερνάει ίσως κάθε προηγούμενο, εξ αιτίας της ανοικτής, ανενδοίαστης και αστήρικτης υποστήριξης αναληθειών που, όμως, κινδυνεύουν να γίνουν επίσημη ιδεολογία του ελληνικού κράτους. Και επί πλέον, το σημαντικότερο, αποτελεί έκδοση της ίδιας της Βουλής των Ελλήνων, που θα έπρεπε να πάρει τα αναγκαία μέτρα για να αποσυρθεί αυτό το ιστορικά απαράδεκτο ανοσιούργημα.

Κλείνοντας, αξίζει να υπογραμμίσουμε πως, από το πόνημα αυτό, εκτός από τις αρές κατά της Εκκλησίας και τους ύμνους στην αστική τάξη, απουσιάζουν παντελώς ορισμένες τάξεις και στρώματα. Έτσι, ούτε καν αναφέρονται, έστω ως συνιστώσες της επανάστασης, οι… λαϊκές τάξεις, οι αγρότες, ο «χοντρός λαός» των αστικών κέντρων, οι βιοτέχνες, οι γυναίκες, οι μαχητές της επανάστασης. Το πόνημα της Βουλής των Ελλήνων ασχολείται αποκλειστικά με τις «ηγέτιδες» τάξεις − ίσως ως αντανάκλαση της ολιγαρχικής μετεξέλιξης της σύγχρονης δημοκρατίας και ως έκφραση της κατάντιας της πάλαι ποτέ αριστερής διανόησης. Από τον Ρήγα και τον Καραϊσκάκη, από τον Αντώνη Οικονόμου και τον Λυκούργο Λογοθέτη, θα μετατοπιστεί στον Μαυροκορδάτο και τους Εγγλέζους «συμμάχους».

Τι καλύτερη δικαιολογία, και ταυτόχρονα προοίμιο για την ξενοδουλεία των ελληνικών ελίτ και την ταύτισή τους με τη Δύση, ως παρασιτική απόφυσή της, από μια «Επανάσταση» η οποία είναι και αυτή δημιούργημα της Δύσης;! Αυτό απαιτούν οι σύγχρονες ανάγκες του ελληνικού κρατικού παρασίτου και αυτό προσφέρουν οι κάλαμοι που βρίσκονται στην υπηρεσία του.

 

 

 

 

 

* Το κείμενο αποτελεί μέρος ευρύτερης εργασίας-βιβλίου του συγγραφέα. Το άρθρο δημοσιεύεται στο περιοδικό «Μανιφέστο»,  στο τεύχος 17 του Απριλίου 2009.

Βλ. Βασίλης Κρεμμυδάς, Από το Σπυρίδωνα Τρικούπη στο σήμερα. Το Εικοσιένα στις νέες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις [Εισαγωγικός τόμος στην «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» του Σπυρίδωνα Τρικούπη], Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, Αθήνα 2007.

Βασίλης Κρεμμυδάς, Από το Σπυρίδωνα…, ό.π., σ. 30.

Β. Κρεμμυδάς, Από το Σπυρίδωνα…, ό.π., σ. 37.

Β. Κρεμμυδάς, Από το Σπυρίδωνα…, ό.π., σσ. 42-43.

Βλ. Γιώργος Καραμπελιάς, Το 1204 και η διαμόρφωση του νεώτερου ελληνισμού, Αθήνα 32007.

Βλ. George Vlachos, «L’ idée constitutionellle et la conception révolutionnaire de nation pendant la Révolution hellénique de 1821», La Révolution française et l’ hellénisme moderne, Actes du III Colloque d’ Histoire (Αθήνα 14-17 Οκτωβρίου 1987), ΕΙΕΕ-ΚΝΕ, Αθήνα 1989, σ. 337.

Β. Κρεμμυδάς, Από το Σπυρίδωνα…, ό.π., σ. 32.

Β. Κρεμμυδάς, Από το Σπυρίδωνα…, ό.π., σ. 32.

Βλ. Αλεξάνδρου Σβώλου, Η συνταγματική ιστορία της Ελλάδος και Τα ελληνικά Συντάγματα 1822-1975/1986, Στοχαστής, Αθήνα 21998, σσ. 107, 122, 136.

Ο «αντικληρικανισμός», στον οποίο επανειλημμένα αναφέρεται ο Κρεμμυδάς στο πόνημά του, αποτελεί μια ιδιαίτερη συμβολή του στον γλωσσικό πλούτο της ελληνικής γλώσσας. Προφανώς, εννοεί τον αντικληρικαλισμό, αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα για τον κ. καθηγητή. Εδώ, ολόκληρο ελληνικό έθνος εξαφάνισε πριν την γαλλική Επανάσταση, και θα «υποχωρήσει» μπροστά σε μία απλή λέξη, την οποία αναπλάθει δημιουργικά; Εξ άλλου το ίδιο πράττει και με τα Βέρβαινα τα οποία αποκαλεί Δέρβενα, (σελίδα 65) ίσως σε μία σύνθεση της μάχης των Βερβαίνων (17-18 Μαϊου 1821) με εκείνη στα Δερβενάκια (26 Ιουλίου 1822). Εξ άλλου και στις δύο περιπτώσεις πρωτοστατούσε ο Νικηταράς  − ο λεγόμενος και «τουρκοφάγος».

Β. Κρεμμυδάς, Από το Σπυρίδωνα…, ό.π., σ. 32.

Β. Κρεμμυδάς, Από το Σπυρίδωνα…, ό.π., σ. 66. [Παρεμπιπτόντως και εδώ υπάρχει η ίδια ακρίβεια και προσοχή που χαρακτηρίζει όλο το έργο. Ο Γρηγόριος Ε΄ απαγχονίστηκε το… 1822. Εκτός αν υποθέσουμε πως και αυτή η… μικρή διαφορά του ενός χρόνου, εντάσσεται σε κάποια στρατηγική ενίσχυσης του μηνύματος του συγγραφέα, ότι δηλαδή ο απαγχονισμός του δεν συναρτάται με την Επανάσταση του ’21 και έγινε πάνω από ένα χρόνο αργότερα. Πάντως το αποτέλεσμα, ηθελημένο ή αθέλητο, είναι ακριβώς αυτό.]

Θεόδωρος Κωνσταντίνου Κολοκοτρώνης (υπαγόρευσε), Διήγησις Συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836, Αθήνα 1846, σ. 190.

 

Β. Κρεμμυδάς, Από το Σπυρίδωνα…, ό.π., σ. 44.

Β. Κρεμμυδάς, Από το Σπυρίδωνα…, ό.π., σ. 87.

Αποτρεπτική στρατηγική και η «απαγόρευση» χειραφετημένης ελληνικής στρατηγικής σκέψης

 

του Παναγιώτη Ήφαιστου, Καθηγητή  Διεθνών Σχέσεων-Στρατηγικών Σπουδών

Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών

www.ifestos.edu.gr  — www.ifestosedu.gr  —  info@ifestosedu.gr  — info@ifestos.edu.gr

Σημείωμα Ιανουάριος 2009. Τα ζητήματα της αποτρεπτικής στρατηγικές τα έχω εξετάσει εκτεταμένα στο εξωτερικό σε αγγλική μονογραφία πριν έλθω στην Ελλάδα (το 1989-90) . Δεδομένου ότι η στρατηγική ανάλυση δεν αλλάζει σε κάτι, όταν επαναπατρίστηκα αυτό που βασικά έκανα ήταν να προσαρμόσω μερικές πτυχές που αφορούραν διενέξεις συμβατικού χαρακτήρα (η αποτρεπτική στρατηγική στο σημερινό βαθμό εξειδίκευσης αναπτύχθηκε σε αναφορά με τα πυρηνικά όπλα, γι’ αυτό και απαιτείται μεγάλη προσοχή για την χρήση των όρων και εννοιών που καθιερώθηκαν). Βέβαια, όσον αφορά την ισχύ, τις βασικές ανθρωπολογικές παραμέτρους και τα κριτήρια κατανομής ισχύος στα οποία απαιτείται κανείς να δώσει προσοχή έχουν ήδη εξεταστεί από τον Θουκυδίδη, τον Σουν Τζου και τον Κλάουζεβιτσς. Η Ελληνική βιβλιογραφία δεν έχει τίποτα να ζηλέψει σε αυτούς τους τομείς. Στο μνημειώδες του έργο Θεωρία του Πολέμου ο Κονδύλης κατέβηκε σε μεγάλο βάθος προσφέροντας το καλύτερο κείμενο της διεθνούς βιβλιογραφίας. Δύο ακόμη έλληνες στοχαστές, ο Θανάσης Πλατιάς και ο Κώστας Κολιόπουλος, σε κείμενα στα ελληνικά και αγγλικά που δημοσιεύτηκαν ή είναι υπό έκδοση πρόσφεραν πρωτότυπες αναγωγές της κλασικής στρατηγικής σκέψης. Στις αναλύσεις μου της δεκαετίας του 1990, λοιπόν, είτε μόνος είτε στις δημοσιεύσεις που περιείχαν κεφάλαια τόσο δικά μου όσο και του Θανάση Πλατιά, αυτό που βασικά κάναμε είναι να εξειδικεύσουμε με επιστημονικά χειραφετημένο τρόπο ζητήματα στρατηγικής όλου του φάσματος των διεθνών σπουδών σε σύντομες και περιεκτικές αναφορές για την ελληνική αποτρεπτική στρατηγική. Εκ των υστέρων έγινε σαφές από τις αναρίθμητες ανάρμοστες επιθέσεις εναντίον μας ότι αυτό που ενόχλησε τον πρώην αξιωματούχο του Υπερατλαντικού Πενταγώνου (βλ. http://www.ifestosedu.gr/43epistimologikaAkadimaika.htm 2. Περί Θουκυδίδη, Περικλή, Αλκιβιάδη, χαρακτηρισμών και Κολουμπής versus Παπαθεμελή)  και σίγουρα κάποιες πρεσβείες εδώ στην Αθήνα που παρακολουθούν τα πάντα, είναι ότι σε κράτη-στόχους «δεν επιτρέπεται» η χειραφετημένη ανάλυση στρατηγικών σπουδών. Τα κτυπήματα κάτω από την ζώνη και οι εναντίον μου δολοφονίες του επιστημονικού μου χαρακτήρα δεν είχαν όρια. Κάποια στιγμή θα επιληφθώ, όπως επανειλημμένα υποσχέθηκα, για να καταγραφούν αυτά τα επιστημονικά εγκλήματα που αφορούσαν ζωτικά όλους τους καίριους τομείς της ελληνικής διπλωματίας. Η τότε αντίδρασή μας, όμως, ίσως να ήταν υπερβολική, γιατί κάποια πράγματα που αφορούσαν το στρατηγικό στρίμωγμα της ελληνικής στρατηγικής στην Κύπρο, στο Αιγαίο, στην Θράκη, στο Μακεδονικό και στα Βαλκάνια εν γένει, ήταν πολύ πιο σχεδιασμένο απ’ ότι μπορεί κανείς να φανταστεί. Για να είμαστε ακριβείς, στον μεταψυχροπολεμικό στρατηγικό σχεδιασμό η Ελλάδα εντάχθηκε με ένα προδιαγεγραμμένο συγκεκριμένο τρόπο και τα αποτελέσματα φαίνονται τώρα. Η αποκορύφωση επέρχεται με πρώτους στόχους το Αιγαίο και την σταλινονεοφιλελευθεροκρατούμενη Κύπρο. Τα κείμενα που σε πρώτη φάση παραθέτω πιο κάτω γράφτηκαν κυρίως μετά την άθλια επίθεση κατά του Κονδύλη από γυρολόγους κατά των μέσων ενημέρωσης επιστημονικά αναρμόδιους να αποφανθούν (αλλά πάντοτε η στρατιά τους ετοιμοπόλεμα είναι πανέτοιμη να «κτυπήσει» κατά των εγχώριων επαναστατών αντι-ηγεμονιστών). Ο αντι-ηγεμονισμός που μόλις ανέφερα, βεβαίως, δεν ενέχει κατ’ ανάγκη πολεμικό χαρακτήρα ή ιδεολογική προαίρεση. Είναι επιστήμη και επιστημολογία. Είναι ο Πολιτικός Ρεαλισμός, δηλαδή, η κυρίαρχη (Θουκδυδίδεια) θεώρηση διεθνών σχέσεων που αξιολογικά ελεύθερα αναλύει και αναδεικνύει την αλήθεια για την πραγματικότητα, τα διλήμματα και τις εναλλακτικές πορείες. Για να το πω διαφορετικά, είναι η μόνη μή ιδεολογική επιστήμη διεθνών σχέσεων. Στην Ελλάδα, όμως, χειραφετημένη επιστήμη, επαναλαμβάνω, «δεν επιτρέπεται». Τέτοια πράγματα – μου είπε στο αεροπλάνο που συνταξιδεύαμε ο Μεγάλος πρώην Αξιωματούχος όταν πήρε στα χέρια του το βιβλίο του 1992 που μαζί με τον Πλατιά δημοσιεύσαμε παραθέτοντας ξεχωριστά κομμάτια ανάλυσης για την Ελληνική Αποτρεπτική Στρατηγική – δεν πρέπει να λέγονται στην Ελλάδα. Είναι επικίνδυνα. Για ποιον, τον ερώτησα αθώα και απορημένος; Χαμογέλασε και μου φάνηκε πως συγχύστηκε γιατί στο αεροπλάνο μέσα δεν μπόρεσε να προσανατολιστεί για να κοιτάξει Δυτικά και Υπερατλαντικά. Εκ των υστέρων πιστεύω ότι ήδη αρχές της δεκαετίας του 1990 πάρθηκαν αποφάσεις στον κεντρικό στρατηγικό σχεδιασμό των ΗΠΑ για την κατανομή ισχύος, ρόλων και συμφερόντων στην περιοχή μας. Αυτά, τονίζω, δεν είναι νομοτέλειες. Είναι σχέδια που εφαρμόζονται, αναθεωρούνται στην πορεία και προσαρμόζονται στις εξελίξεις. Κύρια εισροή είναι η δική μας στάση (κάτι ήξερε ο Περικλής όταν έγραψε ότι «περισσότερο φοβούμαι τα δικά μας σφάλματα, παρά των εχθρών τα σχέδια» (Θουκυδίδου Α144). Εδώ λοιπόν στήθηκαν μηχανισμοί παραγωγής προπαγάνδας (ιδρύματα «προτάσεων πολιτικής») για να επιτελέσουν εποπτικό ρόλο. Εμείς αθώα, βεβαίως, μπορούσαμε να κάνουμε τις ίδιες χειραφετημένες αναλύσεις που κάναμε στην Βρετανία ή τις ΗΠΑ. Δεν έχει σημασία, εκτιμώ, γιατί με τον καιρό γίνεται κατανοητό πως τα ξένα μέσα ελέγχου αυτής της χώρας από τους μηχανισμούς της ξένης εξάρτησης είναι πολύ πιο ισχυροί απ’ ότι φανταζόμαστε. Είναι ένα πράγμα η καλή επιστημονική μελέτη και άλλο η προπαγάνδα. Δυνατότητα σ’ αυτή την χώρα να κινηθεί χειραφετημένα και ασφαλώς θα υπήρχε αν είχε ηγέτες να σκέφτονται χειραφετημένα με όρους εθνικού συμφέροντος και αν κάποιοι χειραφετημένοι επιστήμονες (χωρίς σχέσεις με τους ξένους μηχανισμούς προπαγάνδας) εμπλούτιζαν ένα πολιτικό σύστημα με σύγχρονο επιστημονικό τρόπο σκέψης.  

     Τα κείμενα που παραθέτω πιο κάτω δεν θα μπορούσαν να είναι πιο επίκαιρα. Έχουν, όμως, κάποια ιδιομορφία. Γράφτηκαν σε αναφορά με δύο γεγονότα το 1997-1999. Πρώτον, την επίθεση κατά του Παναγιώτη Κονδύλη όταν δημοσίευσε την Θεωρία του Πολέμου και το «δόγμα του ισοδύναμου αποτελέσματος» για τις απειλές χαμηλής έντασης που πραγματικά προκάλεσε εξέγερση από οποιοδήποτε έχει στοιχειώδεις εισαγωγικές γνώσεις στρατηγικής. Τα κείμενα που παραθέτω δημοσιεύτηκαν σε πολλές περιοδικές εκδόσεις ενώ αρχικά δόθηκε στο Γενικό Επιτελείο και στον τότε Υπουργό Άμυνας. Τα επεξεργάστηκα μόνο στοιχειωδώς γι’ αυτό θα έχουν ορθογραφικές και φιλολογικές ατέλειες. Όπως όλοι βλέπουμε μπαίνοντας στο 2009 το ζήτημα των απειλών χαμηλής έντασης, η ισορροπία και το δόγμα που διακηρύττουμε θα γίνονται ολοένα και πιο επίκαιρα. Η μακρόχρονη συρρίκνωση των μέσων και της αξιοπιστίας της αποτρεπτικής μας στρατηγικής θα γίνεται ολοένα και πιο φανερή. Μπορεί να έχουν επιστημονικό ενδιαφέρον αλλά για την Ελλάδα είναι μάλλον χαμένος  κόπος να ασχολείται κανείς. Είναι όντως χαμένος χρόνος;; Θα φανεί σύντομα και από αυτό θα εξαρτηθεί αν ο υπογράφων θα αφιερώσει επιστημονικό χρόνο γι’ αυτά τα ζητήματα στους μήνες που έρχονται. Αφού βεβαίως τελειώσουν κατά την εκτίμησή μου πιο σοβαρά πράγματα που γράφω (και που αφορούν το θεμελιώδες κοσμοθεωρητικό υπόστρωμα κάθε κοινωνίας. Χωρίς αυτό μια χώρα κατηφορίζει και αναπόδραστα φτάνει μέχρι το τέλμα).

 

ΑΠΕΙΛΕΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ, ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΛΙΜΑΚΩΣΕΩΣ, ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΠΡΩΤΟΥ ΚΤΥΠΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ

 

Παναγιώτης Ήφαιστος, Αν. Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών, Μάρτιος 1999, Το κείμενο αυτό σε παραπλήσια μορφή δημοσιεύτηκε και το 1998

 

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 

Σημείωση Ιανουάριος 2009. Στο πλαίσιο που γράφτηκαν αυτά τα κείμενα παραλείπονται παραπομπές και αναφορές στην σχετική βιβλιογραφία που περιέχονται σε μονογραφικές και άλλες δημοσιεύσεις. Όπου κρίνεται αναγκαίο, ιδιαίτερα στα παραρτήματα, το κείμενο που ακολουθεί εμπλουτίζεται με θέσεις και επιχειρήματα από παλαιότερες αναλύσεις του υπογράφοντος. Τέλος, όπως και την εποχή που γράφτηκαν, συνεχίζω να εκτιμώ ότι ο κυριότερος αντίπαλος της Ελλάδας είναι η Τουρκία γιατί αποδεδειγμένα υιοθετεί αναθεωρητικές στάσεις που εντείνονται ολοένα και περισσότερο. Η ίδια αποτρεπτική συλλογιστική, όμως, θα μπορούσε να γραφτεί για οποιαδήποτε εξωτερική απειλή οποιουδήποτε κράτους. Όπως φαίνεται στις δύο πρώτες παραγράφους τα κείμενα αυτά πριν προσαρμοστούν για δημοσίευση απευθύνονταν στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία.

1α.

Η εμβέλεια του παρόντος κειμένου είναι εξ αντικειμένου περιορισμένη στην κατάθεση θέσεων και απόψεων που στηρίζονται αφ’ ενός στις δημοσιοποιημένες πηγές και αφ’ ετέρου στις εισαγωγικές γνώσεις του υπογράφοντος τις οποίες επιχειρεί να προσαρμόσει στην θεματική που επιλέγηκε. Συναφώς, η εμβέλεια και χρησιμότητα μιας ανάλυσης ενός ειδικού της στρατηγικής ανάλυσης θα μπορούσε να ήταν πολύ διαφορετική εάν είχε την ευκαιρία στοιχειώδους μη-απόρρητης ενημέρωσης και/ή συνομιλίας με επιτελικά στελέχη των ενόπλων δυνάμεων προς τα οποία και προορίζονται οι σκέψεις που ακολουθούν. Αυτή η παρατήρηση, εάν είναι ορθή, δυνατό να οδηγεί στο συμπέρασμα πως το Υπουργείο Άμυνας θα μπορούσε να επανεξετάσει τους τρόπους συνεργασίας του με εξωτερικούς συνεργάτες.

1β.

Οι πιο κάτω σκέψεις μου προορίζονται για την ανώτατη πολιτική εξουσία και για τους αξιωματικούς των ενόπλων δυνάμεων. Έστω και εάν προσφέρονται μέσο του θεσμού στον οποίο ανήκω, δεν αποδέχομαι την χρήση τους ή – πολύ χειρότερο την αξιολόγησή τους – από περιφερόμενους ενδιάμεσους πολιτικούς ή άλλους περιφερόμενους παράγοντες. Σ’ αντίθετη περίπτωση το κείμενο αποσύρεται πάραυτα. Διευκρινίζω πως αντιλαμβάνομαι την συνεργασία με τον θεσμό-Υπουργείο (πολιτική ηγεσία και στρατιωτική ηγεσία) και όχι με οποιονδήποτε άλλο, δεδομένου μάλιστα του γεγονότος πως για το θέμα αυτό έχω  μιλήσει προφορικά με τον νυν Υπουργό και του απέστειλα δύο επιστολές.

 

Β. ΑΠΕΙΛΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

 

Η ανάλυση που ακολουθεί εκλαμβάνει ως δεδομένα τα πιο κάτω:

 

Πρώτο, η αποτρεπτική στρατηγική της Ελλάδας αποσκοπεί όχι μόνον στην αποτροπή μιας γενικευμένης σύρραξης αλλά και στην αποφυγή εκπλήρωσης μικρών ή μεσαίων πολιτικών στόχων της Τουρκίας τους οποίους οι ηγέτες της αντίπαλης χώρας επιδιώκουν να εκπληρώσουν με απειλές ή ενέργειες «χαμηλής έντασης».

 

Δεύτερο και συναφές, στην αντιπαράθεση Ελλάδας – Τουρκίας δεν έχουμε μόνο άμεση αποτροπή. Δηλαδή, η Τουρκία δεν περιορίζεται στον σχεδιασμό εκτέλεσης επιθετικών ενεργειών οι οποίες δυνατό να εκδηλωθούν ανά πάσα στιγμή. Η Ελληνική αποτρεπτική στρατηγική έχει από καιρό, μερικώς τουλάχιστον, καταρρεύσει. Η Τουρκία πέρασε το φράγμα των απειλών και προβαίνει σε ενέργειες οι οποίες, με τον ένα ή άλλο τρόπο, αλλάζουν το εδαφικό και κυριαρχικό καθεστώς εις βάρος της Ελλάδας. Έστω και εάν δεν έχει συνειδητοποιηθεί πλήρως, η αντιπαράθεση Ελλάδας – Τουρκίας έχει από καιρό εισέλθει σε κατάσταση η οποία στην θεωρία της αποτροπής ονομάζεται «ενδοπολεμική αποτροπή» (“intrawar deterrence”).

 

Μετά το 1973 η Τουρκική απειλή αναπτύσσεται σε τρία διαφορετικά αλλά αλληλένδετα επίπεδα:

 

Πρώτο, απειλή γενικευμένης επίθεσης, είτε (το πιο πιθανό) με εκτέλεση ενός συντριπτικού «πρώτου κτυπήματος» (εάν ανοίξει παράθυρο ευκαιρίας και εάν οι πολιτικές και διπλωματικές συνθήκες το επιτρέπουν), είτε (το λιγότερο πιθανό) με την έναρξη πολεμικών συγκρούσεων οι οποίες θα κλιμακωθούν σε γενικευμένη σύρραξη που θα διαρκέσει μερικές μέρες ή μερικές εβδομάδες.

 

Δεύτερο, απειλές «ενδιάμεσης έντασης» και διαφόρων επιπέδων, όπως στην Κύπρο το 1974, στα Ίμια το 1996 και στο Αιγαίο καθημερινά με την παραβίαση του ελληνικού κυριαρχικού χώρου.

 

Τρίτο, διεκδικήσεις, απειλές πολέμου, casus Belli και άλλες εχθρικές ενέργειες που αποβλέπουν: 1) στο να επηρεάσουν την ελληνική πολιτική βούληση, 2) στο να εθίσουν την τουρκική, ελληνική και διεθνή κοινή γνώμη στην «ύπαρξη διαφορών», 3) στο να δημιουργήσουν τις ψυχολογικές και πολιτικές συνθήκες που θα ευνοούν στην εκπλήρωση «ενδιάμεσων στόχων» και που θα καταστήσουν φυσική-φυσιολογική ενέργεια ενδεχόμενη γενικευμένη επίθεση, ακόμη και στο πλαίσιο ενός μαζικού «πρώτου κτυπήματος», 4) στο να προετοιμάσουν το έδαφος στην διεθνή διπλωματία ούτως ώστε να γίνει περισσότερο αποδεκτό – εάν λάβει χώρα – ένα πρώτο καταστροφικό κτύπημα κατά των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και άλλων ελληνικών ζωτικών στόχων.  

 

Η Τουρκική απειλή στοχεύει τόσο την ελληνική πολιτική βούληση (αποδοχή της ιδέας πως η Τουρκία αποτελεί φυσικό περιφερειακό ηγεμόνα) όσο και την ελληνική εδαφική και κυριαρχική επικράτεια. Όσον αφορά το τελευταίο σημείο, δεν είναι δυνατό – και ούτε είναι ορθό – να  προσδιοριστούν με ακρίβεια οι Τουρκικές επιδιώξεις. Η Τουρκική απειλή είναι “απέραντη”, δηλαδή, θα εκπληρωθούν μεγάλος αριθμός στόχων ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που – κατά περίπτωση – θα υπάρξουν. Ενδεικτικά, θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει «γκρίζες ζώνες», κατάληψη απομακρυσμένων ελληνικών εδαφών, έλεγχο ελληνικού κυριαρχικού χώρου, κατάληψη μέρους της μη κατεχόμενης Κύπρου, εκδίωξη όλου του ελληνικού στοιχείου από την Κύπρο, εκδίωξη μεγάλου μέρους των ελλήνων της Κύπρου και συνδιαλλαγή με κύπριους υποψήφιους δοσίλογους και μεγάλο «πρώτο κτύπημα» για να αποδυναμωθεί η μαχητική ικανότητα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και να καταστραφούν κρίσιμοι οικονομικοί στόχοι.

 

Είναι φυσικό πως για όλα τα πιο πάνω και τα υπόλοιπα πιθανά σενάρια θα πρέπει να υπάρχουν αντίστοιχα εναλλακτικά στρατιωτικά-διπλωματικά σενάρια αποτροπής τους και αντιμετώπισής τους εάν εκτελεστούν.  

 

Στην βάση των πιο πάνω, η διαχείριση των κρίσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εμπεριέχει πολλές ιδιομορφίες και ιδιαιτερότητες. Στις σχέσεις Ελλάδας – Τoυρκίας, επικρατεί μια πoλύ ιδιάζoυσα κατάσταση:

 

-Στηv Κύπρo και στo Αιγαίo, η Ελληvική απoτρεπτική απειλή, oυσιαστικά, απέτυχε: Η κατάληψη τoυ Βόρειoυ τμήματoς της Κύπρoυ, η Τoυρκική παρoυσία στo vησί, και η μη ύπαρξη αvτισταθμιστικής Ελληvικής παρoυσίας, τείvoυv vα καθιερωθoύv ως vέo status quo. Οι αντιδράσεις του Δυτικού παράγοντα στον Ενιαίο Αμυντικό Χώρο και ιδιαίτερα στην εγκατάσταση των πυραύλων S-300 τον Δεκέμβριο 1998 επιβεβαιώνουν αυτή την εκτίμηση. 

-Στo Αιγαίo, oι συvεχείς παραβιάσεις τoυ ελληνικού κυριαρχικού χώρoυ και η κρίση των Ιμίων εvισχύoυv τηv αvαθεωρητική στρατηγική της Άγκυρας.

-Η υπόθεση Οτσαλάν τον Φεβρουάριο 1999 δείχνει, επίσης, πως τα περιθώρια στρατιωτικού εξαναγκασμού της Ελλάδας αυξήθηκαν επικίνδυνα.

-Στηv Θράκη, απo μια άλλη σκoπιά, oρισμέvες εvέργειες και δηλώσεις απoτελoύv απρoκάλυπτες παρεμβάσεις στην εσωτερική μας πoλιτική, οι οποίες, εάν δεv αvτιμετωπισθoύv, σταδιακά θα δημιoυργήσoυv συvθήκες αλλαγής τoυ status quo, όπως ακριβώς έγιvε στηv Κύπρo τις δεκαετίες ου 1950 και 1960.

-Τα casus belli τα οποία εκτοξεύτηκαν κατά της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια δυνατό να μην έχουν – ως προς τον αριθμό – προηγούμενο στις διακρατικές σχέσεις.

 

Όπως σημειώνεται στο πρώτο παράρτημα πιο κάτω, στην αποτρεπτική στρατηγική συνηθίζεται να λέγεται πως οτιδήποτε λέγεται ή πράττεται και που αφορά τις διπλωματικο-στρατιωτικές ισορροπίες μιας αντιπαράθεσης μετρά αρνητικά ή θετικά στον «δείκτη αξιοπιστίας» της χώρας. Και μόνο υπόνοια, για παράδειγμα, ότι στο θέμα Οτσαλάν λειτουργήσαμε υπό το κράτος στρατιωτικού εξαναγκασμού, καταρρακώνει την αποτρεπτική μας αξιοπιστία και διευρύνει τα περιθώρια συνεχών τέτοιων εξαναγκασμών. Γι’ αυτό, οι προαναφερθείσες ενέργειες της Τουρκίας, ουσιαστικά, διαπερνούν την ελληνική «αποτρεπτική ασπίδα» και μειώνουν την ελληνική αποτρεπτική αξιοπιστία.

 

Η μη αποδοχή των τετελεσμένων και ενέργειες όπως οι συνεχείς αναχαιτίσεις εχθρικών αεροσκαφών στο Αιγαίο αποτελούν μια μικρή αντίσταση αλλά δεν αναιρούν τις δυνατότητες τις Τουρκίας για αθροιστική εκπλήρωση των τακτικών και στρατηγικών της στόχων. Οι συνέπειες θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:

 

Είναι φυσικό ότι εάν μεγάλο μέρος των Τουρκικών επιδιώξεων εκπληρώνονται σταδιακά το αθροιστικό και σωρευτικό μακροχρόνιο αποτέλεσμα είναι σχεδόν το ίδιο με το αποτέλεσμα μιας νικηφόρου – για την Τουρκία – σύρραξης. Δηλαδή, η Τουρκία είναι φυσικό να προτιμά να κερδίσει τον πόλεμο χωρίς μεγάλη στρατιωτική σύγκρουση. Μεγάλη στρατιωτική σύρραξη θα ήταν ελκυστική για την Τουρκία, 1) εάν προκαλούσε «ιστορική ακύρωση» του ελληνικού κράτους, δηλαδή αποδυνάμωσή του σε βαθμό που δεν θα μετρούσε πλέον στους περιφερειακούς συσχετισμούς, 2) εάν αυτό θα το επιτύγχανε με το λιγότερο δυνατό κόστος.

 

Ενώ η ελληνική αποτρεπτική στρατηγική και η διαχείριση κρίσεων πρέπει να ακυρώνει την επιδίωξη σταδιακών κερδών που θα ισοδυναμούν, μακροχρόνια, με νικηφόρο πόλεμο, η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να μην καιροφυλακτεί για την αποτροπή του χείριστου. Η αποτροπή του χείριστου, όπως θα εξηγηθεί στην συνέχεια, είναι ούτως ή άλλως άρρητα συνδεδεμένη με την αποτροπή απειλών χαμηλότερης έντασης.

 

Το χείριστο είναι, είτε στο πλαίσιο της κλιμάκωσης μιας κρίσης είτε αιφνιδιαστικά, να δεχτεί ένα συντριπτικό στρατιωτικό πλήγμα, το οποίο, είναι μεν δύσκολο αλλά η Τουρκία δεν θα δίσταζε να το εκτελέσει εάν υπάρξει στρατιωτικό και πολιτικό «παράθυρο ευκαιρίας». Η υπόθεση αυτή στηρίζεται στην εκτίμηση πως οι Τούρκοι ηγέτες και η Τουρκική κοινωνία θεωρούν την Ελλάδα το μεγάλο εμπόδιο στην εκπλήρωση των διακηρυγμένων ηγεμονικών «οραμάτων». Αυτό το εμπόδιο εξουδετερώνεται μόνον εάν ακυρωθεί η ελληνική δυνατότητα διαχρονικής αντίστασης, δηλαδή μόνον εάν πληγεί καίρια η ελληνική οικονομία και οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις.

 

Γ. ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

 

Η ανάπτυξη των σκέψεων που ακολουθεί υιοθετεί την άποψη πως απουσιάζει οποιοδήποτε διεθνές ρυθμιστικό όργανο επιβολής του status quo και ελέγχου του Τουρκικού αναθεωρητισμού. Δηλαδή, οποιαδήποτε σκέψη, έστω και παραμικρή, πως δεν ισχύει η αρχή της αυτοβοήθειας, είναι άκρως επικίνδυνη. Στην ικανότητα αυτοβοήθειας, βεβαίως, συμπεριλαμβάνω και τις αποτελεσματικές συμμαχίες καθώς επίσης και την σωστή χρησιμοποίηση των διεθνών θεσμών από θέσεως ισορροπίας. Συνήθως, αυτές είναι μόνο συμμαχίες με τον «εχθρό του εχθρού», δηλαδή με άλλους παράγοντες που έχουν συμφέρον επιβίωσης να αποτρέψουν από κοινού τον (κοινό) αντίπαλο. Αυτές οι σκέψεις κατατίθενται με δεδομένο ότι η Ελλάδα είναι φιλειρηνικό-αποτρέπων κράτος, είναι δηλαδή έτοιμη να προσφύγει στους διεθνείς θεσμούς ειρηνικής επίλυσης τυχόν διαφορών αν ο αντίπαλος το αποδέχεται και αυτός [Υπό την αίρεση ότι τα σχετικά συνυποσχετικά δεν αφήνουν περιθώρια μεγάλων αναθεωρητικών αλλαγών που ο αντίπαλος και οι σύμμαχοί του οι οποίοι δυνατό να ελέγχουν το διεθνές δικαστήριο επί συγκεκριμένων ζητημάτων θα επιδιώκουν κάτι τέτοιο – η αποστολή του Διεθνούς Δικαστηρίου δεν είναι η αναθεώρηση των συνόρων αλλά η απόφανση επί συγκεκριμένων λεπτομερειών για τις οποίες οι ενδιαφερόμενοι ενδέχεται να διαφωνούν – γι’ αυτό εξάλλου, εκτιμώ, προβλέπεται και το συνυποσχετικό]

 

Επανανερχομενος στην «εξωτερική εξισορρόπηση», υπάρχουν πολλές άλλες συμμαχίες που πάνε και έρχονται ανάλογα με τα συμφέροντα, την κατανομή ισχύος και τις στρατηγικές των δρώντων. Συνήθως προϋποθέσεις εύρωστων συμμαχιών υπάρχουν μόνο όταν απειλούνται τα ζωτικά συμφέροντα του «εχθρού του εχθρού».

 

Στην εκτίμηση του θέματος των συμμαχιών είναι επικίνδυνο – ιδιαίτερα εάν η εκτίμηση αφορά και στρατιωτικά δεδομένα – να στηριζόμαστε σε ανύπαρκτες συμμαχίες.

 

Σε κάθε περίπτωση, είναι κρίσιμο να λάβουμε υπόψη ότι εκ πρώτης όψεως δεν υπάρχουν μεγάλα τρίτα συμφέροντα τα οποία θα εμπόδιζαν την Τουρκία στην εκτέλεση των απειλών ή θα ανέτρεπαν τα τετελεσμένα εάν η Τουρκία επικρατούσε σε μια σύρραξη.

 

Όσον αφορά τη Συρία, τη Ρωσία, τη Βουλγαρία, τη Αρμενία και τους Κούρδους είναι ιδιαίτερες περιπτώσεις ως προς τις οποίες θα μπορούσαμε να αναμένουμε κάτι θετικό μόνο 1) εάν είχαμε επί μακρόν – συστηματικά, προσεκτικά και επί σκοπώ – οικοδομήσει συμμαχικές συγκλίσεις και ενδεχομένως «μυστικές» συνεννοήσεις επί του κοινού συμφέροντος επιβίωσης εάν και όταν αυτό αφορά (από κοινού) την Τουρκική απειλή.

 

 Επομένως, ισχύει – ή σχεδόν ισχύει – η αρχή της αυτοβοήθειας και η Ελλάδα μπορεί να στηρίζεται μόνον στις δικές της δυνάμεις ενώ όπως τα πράγματα εξελίχθηκαν τα τελευταία χρόνια – και ιδιαίτερα μετά το επεισόδιο Οτσαλάν – σχεδόν τίποτα δεν έχουμε να περιμένουμε από τους πιθανούς «εχθρούς του εχθρού».

 

Μολαταύτα, πρέπει να τονιστεί πως η Ελλάδα, ως ισχυρή περιφερειακή δύναμη δεν έχει την πολυτέλεια να μην αναπτύξει μακρόχρονες εναλλακτικές πολιτικές επιλογές επί όλων των θεμάτων της περιοχής που αφορούν την αντιπαράθεσή μας με την Τουρκία. Ενδεικτικά, παραφράζω πρόσφατη φιλολογία περί «κουρδοποιήσεως» της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και τονίζω πως η ελληνική εξωτερική πολιτική «κουρδοποιείται» ή «σερβοποιείται» κλπ, όχι όταν ασχοληθούμε σοβαρά με εναλλακτικές επιλογές και προβλήματα ενόψει ανάγκης συνεχούς δραστηριοποίησής μας, αλλά όταν δεν έχουμε πολιτική γι’ αυτά τα κρίσιμα και ζωτικά γι’ εμάς διεθνή προβλήματα. Απλουστευτικές θέσεις που υποστηρίζουν πως δεν πρέπει να «κουρδοποιήσουμε» ή να «τουρκοποιήσουμε» την διπλωματίας μας κτλ, είναι πονηρές επειδή υποκρύπτουν μια γενικότερη φιλοσοφία που θέλει την Ελλάδα να μην έχει ανεξάρτητη εθνική στρατηγική. 

 

Εξάλλου, όπως έχω επί μακρόν υποστηρίξει σε πολλές δημοσιευμένες αναλύσεις μου, η συμμετοχή μας σε διεθνείς θεσμούς ή συμμαχίες όπως η Ατλαντική Συμμαχία και η Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο ενίσχυση (και όχι εγγύηση!) θα μπορούσαν να μας προσφέρει. Αυτή η πιθανή ενίσχυση, όμως, δεν είναι δεδομένη, δεν μπορεί να είναι στρατιωτική, και δεν μπορεί να υπάρξει καν αν δεν έχουμε λειτουργήσει ορθά-αποτελεσματικά και επί μακρόν στον πολιτικο-διπλωματικό στίβο. Η εκτίμηση του υπογράφοντος είναι ότι, η επικράτηση της αντίθετης – ουτοπικής – άποψης και ο αποπροσανατολισμός της Ελληνικής πολιτικής ηγεσίας και της ελληνικής κοινής γνώμης από ευρέως διαδεδομένες νομικίστικες και διεθνιστικές θέσεις αποδείχθηκαν κρίσιμης σημασίας κατά την διάρκεια των κρίσεων του 1974, 1996 και 1999, καθώς και ενδιαμέσως όταν πολλά γεγονότα μείωσαν σημαντικά την αποτρεπτική μας αξιοπιστία. Συνολικά, οι διεθνείς συμμετοχές της χώρας πρέπει να αυξάνουν τις επιλογές της ελληνικής στρατηγικής και όχι να τις περιορίζουν. Το αντίθετο θα ήταν παράδοξο και αντιφατικό. Η διαχείριση των κρίσεων και γενικά κάθε προσπάθεια αποτροπής σ’ όλο το πιθανό φάσμα απειλών, απαιτεί συνεκτίμηση των πιο πάνω παραγόντων. Ιδιαίτερα κρίσιμο, όπως γίνεται κατανοητό, είναι οι συμμαχίες και η ορθή κατανόηση της μορφής και του χαρακτήρα του διεθνούς συστήματος, καθώς και του χαρακτήρα της Τουρκικής απειλής.

 

Δ. ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ, Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΛΙΜΑΚΩΣΗΣ, ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΑΜΥΝΑ-ΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ-ΠΡΟΩΤΟΥ ΚΤΥΠΗΜΑΤΟΣ

 

1. «Ισοδύναμο αποτέλεσμα», αποτροπή μεγάλης σύρραξης και αποτροπή πρώτου κτυπήματος

 

Η ικανότητά μας να αποτρέψουμε μια απειλή χαμηλής έντασης συναρτάται άμεσα με την ικανότητά μας να αποτρέψουμε ένα γενικευμένο πόλεμο. Γι’ αυτό εάν με οποιονδήποτε τρόπο – υπονοούμενο ή έκδηλα διατυπωμένο – αποσυνδέσουμε την αποτροπή γενικευμένης σύρραξης από την αποτροπή απειλών χαμηλότερης έντασης ισοδυναμεί με επιδείνωση της αποτρεπτικής μας θέσης.

 

Ασφαλώς, η πιο πάνω θέση θα ήταν περιττή εάν είμαστε πολύ ισχυρότεροι από τον αντίπαλο οπότε η απειλή τιμωρίας κάθε μορφής επίθεσης θα είναι πολύ ή και πλήρως αποτρεπτική. Όμως, επειδή για την Ελλάδα κάτι τέτοιο είναι ιδεατό, θα πρέπει να περιορίσουμε τους συλλογισμούς μας στην ανάλυση τριών αλληλένδετων καταστάσεων:

 

1. αποτροπή γενικευμένου πολέμου (μεγάλη σύρραξη, μεγάλη επίθεση)

2. αποτροπή επεισοδίων ενδιάμεσης έντασης (οτιδήποτε στο ενδιάμεσο διάστημα μεταξύ μεγάλης σύρραξης και τοπικής σύρραξης)

3. αποτροπή χαμηλής έντασης (μικρά συνοριακά επεισόδια ή αψιμαχίες).

 

Εάν θελήσουμε να καλύψουμε όλα ανεξαιρέτως τα ενδεχόμενα θα έπρεπε να συμπεριλάβουμε και άλλες περιπτώσεις όπως η παραβίαση του εναέριου και θαλάσσιου χώρου της Ελλάδας, και η εναντίον μας εκτόξευση απειλών οι οποίες αμφισβητούν το status quo, καθώς και τις απειλές χρήσης βίας (casus belli). Η τουρκικές ενέργειες σ’ αυτό το φάσμα απειλών ροκανίζουν την αξιοπιστία της αποτρεπτικής μας στρατηγικής. Στο ίδιο πλαίσιο, η αποτροπή της απειλής πρώτου συντριπτικού κτυπήματος πρέπει να είναι μόνιμη έγνοια των Γενικού Επιτελείου. Για το θέμα αυτό θα μπορούσε να διατυπωθεί η εξής θέση:

 

ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης οπότε ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι πολύ πιθανό, πρέπει να πειστεί ο αντίπαλος πως έστω και αν μας αιφνιδιάσει θα μας απομείνουν αρκετές δυνάμεις για να αντεπιτεθούμε και να του προκαλέσουμε απαράδεκτο γι’ αυτόν κόστος. Αυτό αφορά τουλάχιστον τις δυνάμεις που μας παρέχουν δυνατότητες να πληγούν ζωτικοί στόχοι του αντιπάλου.

 

Ο τρόπος που η αποτροπή γενικευμένης σύρραξης συνδέεται με την αποτροπή απειλών χαμηλότερης έντασης είναι ο εξής:

 

Η απειλή με ισοδύναμο ή περίπου ισοδύναμο κόστος θα μπορούσε να εκτιμηθεί (έστω και λανθασμένα) από τον αντίπαλο ως ανεκτό, ενώ ελάχιστα περιθώρια θα είχε να κάνει τους ίδιους υπολογισμούς ως προς το κόστος μιας γενικευμένης σύρραξης. Επομένως, αυτό που μετρά αποτρεπτικά δεν είναι το προβαλλόμενο κόστος «μικρής έντασης» αλλά το ενδεχόμενο πως η σύρραξη θα μπορούσε να κλιμακωθεί και να οδηγήσει σε γενικευμένη σύρραξη. Η ανώτατη πολιτική ηγεσία και η στρατιωτική ηγεσία χρειάζεται ίσως να επανεξετάσει ορισμένα ζητήματα και ιδιαίτερα το κατά πόσον έπεσε θύμα λανθασμένης συμβουλής (μερικές απίστευτα λανθασμένες και αφελείς θέσεις γράφτηκαν στον τύπο ή σε μικρά δοκίμια και φάνηκαν να αντανακλώνται σε δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας) (υπενθυμίζω στον νυν υπουργό πως αμέσως μετά τις δηλώσεις συναντηθήκαμε και του παρέδωσα σημείωμά μου τριών σελίδων για το ζήτημα αποτροπή-κλιμάκωση).

 

Για να προεκτείνω το επιχείρημα ως προς αυτό το άκρως κρίσιμο ζήτημα, η αποτροπή καθίσταται ακόμη πιο εύρωστη εάν επιτύχουμε να μεταδώσουμε με αξιόπιστο τρόπο τρία ισχυρά μηνύματα:

 

Πρώτο, πως έχουμε την ικανότητα, την αποφασιστικότητα και την αναγκαία διάταξη δυνάμεων που δημιουργούν μεγάλο ενδεχόμενο πλήρους επικράτησής μας στην διαδικασία κλιμάκωσης. Ο αντίπαλος θα πρέπει να μένει πάντα σε αμφιβολία ως προς τον τρόπο κλιμάκωσης, την έκταση της κλιμάκωσης και το κόστος που θα του επιβληθεί όταν – κατά πάσα πιθανότητα – θα ηττηθεί. Ένα είναι σίγουρο, πως το αναμενόμενο γι’ αυτόν κόστος δεν θα πρέπει να είναι μικρότερο ή ίσο των οφελών που αυτός αναμένει.

 

Δεύτερο, πως η κλιμάκωση μέχρι την γενικευμένη σύρραξη είναι το πιθανότερο ενδεχόμενο και πως είμαστε αποφασισμένοι να μην διστάσουμε να κλιμακώσουμε εάν το κρίνουμε αναγκαίο. Επίσης πρέπει να επικρέμαται ο κίνδυνος κλιμάκωσης σε γενικευμένη σύρραξη με τρόπους και μεθοδεύσεις που δεν σταθμίζονται εύκολα από τον αντίπαλο (δηλαδή συμφέρει να κατατρέχει τον αντίπαλο αυτός ο φόβος και να υπολογίζει συνεχώς το όφελος της εκτέλεσης της «μικρής απειλής» με το κόστος του γενικευμένου πολέμου).

 

Τρίτο, πως τα διακυβευόμενα αγαθά είναι υψηλής αξίας. Αυτό σχετίζεται με το «σχετικό συμφέρον» εκατέρωθεν των συνόρων και ο αναγνώστης θα μπορούσε να ανατρέξει στις σύντομες εισαγωγικές επισημάνσεις του παραρτήματος ΙΙ.

 

Για τους ποιο πάνω λόγους, η προβολή ισοδύναμου κόστους έχει ελάχιστη ή καθόλου αποτρεπτική αξία η δε προβολή του από την πολιτική ή στρατιωτική ηγεσία δεν μπορεί παρά να οφείλεται, όπως ανέφερα πιο πάνω, σε «ερασιτεχνική συμβουλή». Η προβολή «ισοδυνάμου αποτελέσματος» βρίσκεται σε κάθετη αντίφαση με θεμελιώδεις και ελάχιστα αμφιλεγόμενες αρχές της στρατηγικής ανάλυσης. Κυρίως, βρίσκεται σ’ αντίφαση με τ0 βασικό αξίωμα πως όσο μεγαλύτερη είναι η παράσταση κόστους τόσο περισσότερο αποτρεπτική  είναι απειλή. Η προβολή του ενδεχόμενου περιορισμού στα μέτρα και σταθμά της επίθεσής του, επομένως, μειώνει τα περιθώρια αμφιβολιών του, του επιτρέπει να μεθοδεύσει στρατιωτικά και πολιτικά την εκπλήρωση συγκεκριμένων στόχων και δυνατό επί πλέον να του δώσει το λανθασμένο μήνυμα πως ορισμένα αγαθά δεν έχουν τόσο μεγάλη αξία γι’ εμάς ούτως ώστε να διακινδυνέψουμε μεγάλη σύρραξη. Στην χειρότερη περίπτωση, οι διακηρύξεις περί ισοδυνάμου θα μπορούσαν να του μεταδώσουν το μήνυμα πως η Ελλάδα δεν θα μπορούσε ποτέ να του προκαλέσει μεγάλο κόστος επειδή σε κάθε περίπτωση δεν θα έφθανε σε μεγάλη ή γενικευμένη σύρραξη.

 

Αυτή η θέση ουδόλως υποβαθμίζει την ανάγκη αποτροπής απειλών χαμηλών έντασης. Αντίθετα, τονίζουν την σημασία της αξιοπιστίας μας και γενικότερα του τρόπου που συνδέονται τα διάφορα επίπεδα πιθανής σύγκρουσης με την συνολική αποτρεπτική μας προσπάθεια, καθώς και με την ανάγκη αποφυγής επιπόλαιων κινήσεων και ενεργειών που θα προκαλέσουν πολεμική σύρραξη. Ο στόχος της Ελλάδας ως κράτους που υπεραμύνεται του status quo, υπενθυμίζεται, είναι η αποτροπή του πολέμου, δηλαδή να μην υπάρξει οποιαδήποτε πολεμική σύγκρουση !!. Γι’ αυτό, είναι άχαρο να εισέλθουμε σε πολεμικές συρράξεις λόγω λαθών που οφείλονται σε άγνοια στοιχειωδών κριτηρίων της στρατηγικής ανάλυσης.

 

Όταν υπάρχει στρατιωτική απειλή, ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από δικά μας λάθη, ιδιαίτερα τον ολέθριο συλλογισμό που κατατρέχει πολλούς αναλυτές στην Ελλάδα πως είναι δυνατό να αποφύγουμε τον πόλεμο αντί να τον αποτρέψουμε.

 

Τονίζεται πως «αποφυγή του πολέμου» και «αποτροπή του πολέμου» είναι δύο παντελώς διαφορετικές έννοιες.

 

2. Παράγοντες που επηρεάζουν το Ελληνικό αποτρεπτικό δόγμα

 

Σ’ όλες τις περιπτώσεις η μορφή και ο χαρακτήρας του ελληνικού αμυντικού δόγματος καθώς και το είδος των στρατιωτικών ικανοτήτων είναι καθοριστικής σημασίας για την αξιοπιστία της αποτρεπτικής στρατηγικής. Εφάμιλλα σημαντικό, επίσης, είναι η ικανότητα της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας να μεταδώσει τα ορθά αποτρεπτικά μηνύματα στον αντίπαλο:

 

Στρατιωτική και διπλωματική ικανότητα η οποία δεν μετατρέπεται σε αποτρεπτικός κόστος στις εκτιμήσεις του αντιπάλου είναι ανύπαρκτη αποτρεπτική ικανότητα.

 

 Το στρατηγικό δόγμα και η δομή δυνάμεων τόσο σε αναφορά με την Γενική αποτροπή όσο και σε αναφορά με την αντιμετώπιση κρίσεων και απειλών χαμηλής έντασης συναρτάται, μεταξύ άλλων, με μερικούς βασικούς παράγοντες:

 

πρώτο, το στρατηγικό δόγμα και την δομή-διάταξη των ενόπλων δυνάμεων του αντιπάλου και τα τεχνολογικά δεδομένα.

 

Δεύτερο, τους πολιτικούς στόχους του αντιπάλου.

 

Τρίτο, τα γεωπολιτικά δεδομένα.

 

Τέταρτο, τις στρατιωτικές ανάγκες στην περίπτωση κάλυψης στόχων εκτός κρατικών συνόρων (εκτεταμένη αποτροπή προς την Κύπρο).

 

Πέμπτο, την τεχνολογία των οπλικών συστημάτων του επιτιθέμενου και γενικότερα την ποσότητα-ποιότητα των οπλικών συστημάτων σ’ όλο το φάσμα της αντιπαράθεσης.

 

[Σημείωση: Είναι ευνόητο πως οι πιο πάνω παράγοντες – εκτός από τον δεύτερο στον οποίο ήδη αναφέρθηκα ακροθιγώς πιο πάνω – ενώ είναι κρίσιμης σημασίας στην διαμόρφωση της δικής μας ικανότητας και του δικού μας στρατηγικού δόγματος, η ολοκλήρωσή τους στην αποτρεπτική μας στρατηγική είναι έργο των οργάνων του κράτους και κυρίως του Γενικού Επιτελείου]

 

3. Η διαλεκτική σχέση άμυνας-επίθεσης-ισορροπίας

 

Ορισμένες κρίσιμες επισημάνσεις ως προς αυτό το κρίσιμο ζήτημα είναι οι πιο κάτω: Η αποτρεπτική στρατηγική αποκτά επιθετικό (ή «αντεπιθετικό»-“counterforce/countervailing”) προσανατολισμό όταν τo αμυvτικό δόγμα και η διάταξη τωv εvόπλωv δυvάμεωv σκoπεύουν στηv καταστρoφή τωv εvόπλωv δυvάμεωv τoυ αvτιπάλoυ, και πιθαvώς στην κατάληψη εδάφoυς της επικράτειάς τoυ. Ουσιαστικά, oπoιoσδήπoτε στόχoς υψηλoύ κόστoυς εις βάθoς, εvτός της επικράτειας τoυ αvτιπάλoυ, θα μπoρoύσε vα θεωρηθεί ως επιθετικoύ ή αvτεπιτιθετικoύ χαρακτήρα.

 

Είvαι έvα πράγμα vα αμυvθείς όταv δεχθείς επίθεση, και άλλo vα αvτεπιτεθείς και vα αvταπoδόσεις στo έδαφoς τoυ επιτιθέμεvoυ. Η απoτρoπή είvαι τόσo ισχυρότερη όσo o απoτρέπωv είvαι ικαvός όχι μόvo vα αμυvθεί αλλά και vα αvταπoδόσει με οδυνηρά πλήγματα κατά του επιτιθέμενου. Η αποτροπή οικοδομείται με κριτήριο την δημιουργία παράστασης πως το πιθανό κόστoς τoυ επιτιθέμεvoυ είvαι όχι μόvo η απoτυχία τωv σχεδίωv τoυ αλλά επίσης και η αvταπόδoση τωv κτυπημάτωv στo έδαφός τoυ. Η Ελλάδα ως αμυvόμεvo κράτoς έχει «αμυvτικoύς» πoλιτικoύς στόχoυς (δηλαδή, δεν διεκδικεί, όπως η Τoυρκία, αλλαγή τoυ status quo). Αυτό όμως δεν τηv εμπoδίζει να αvαπτύσσει επιθετικές ικαvότητες εάv αυτό είναι αναγκαίο για την διαφύλαξη του status quo.

 

Το κατά πόσο αυτές οι προθέσεις και αυτά τα σχέδια δημοσιοποιούνται (ή υπονοούνται) δεν κρίνεται εκ των προτέρων. Εκτιμάται κατά περίπτωση με σκοπό την αξιόπιστη μετάδοση παραστάσεων υψηλού κόστους ενώ συνεκτιμάται με πολιτικά και διπλωματικά δεδομένα.

 

Δηλαδή, η «επίθεση» σχετίζεται με τον εξορθολογισμό των αμυντικών επιλογών με τρόπο που καθιστά πιο αξιόπιστη, πιο εύρωστη και γι’ αυτό πιο αποτρεπτική την εθνική στρατηγική του αμυνόμενου κράτους. Εάν οι παράγοντες που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη ενότητα δείχνουν πως απαιτείται μεγάλου βαθμού αποτρεπτική ικανότητα, αναπτύσσεται επιθετικό στρατιωτικό δόγμα στο πλαίσιο αμυντικών πολιτικών στόχων. Αυτό συμπεριλαμβάνει και τη επιλογή πρώτου κτυπήματος, εάν τελικά η αποτροπή αποσταθεροποιηθεί και η σύρραξη είναι σίγουρη και αναμενόμενη.

 

Όπως ήδη τονίστηκε, αποτροπή είναι τόσο ισχυρότερη όσο ο αποτρέπων είναι ικανός όχι μόνον να αμυνθεί στο έδαφός του αλλά και να αντεπιτεθεί ανταποδίδοντας καίριο κτύπημα κατά των ζωτικών ικανοτήτων του επιτιθέμενου. Το πιθανό κόστος του επιτιθέμενου πρέπει να είναι όχι μόνον η αποτυχία των επεκτατικών του επιδιώξεων αλλά επίσης, η αξιόπιστη ικανότητα κτυπημάτων με βαρύτατες γι’ αυτόν συνέπειες. Βεβαίως, για τον αμυνόμενο / αποτρέποντα, το ιδανικό θα ήταν να είχε τόσο αμυντικές όσο και επιθετικές στρατιωτικές ικανότητες. Όμως, εάν για διάφορους λόγους – όπως στην περίπτωσή μας όπου η άγνοια και ο εφησυχασμός οδηγεί σε τρομακτικό ανισοζύγιο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας – η αποτροπή τόσο δυσμενούς κλιμάκωσης στο πλαίσιο μιας πιθανής κρίσης όσο και ενός μεγάλου πολέμου απαιτεί προβάδισμα στις επιθετικού χαρακτήρα στρατιωτικές ικανότητες.

 

Μια κρατούσα αντίληψη στην στρατηγική ανάλυση είναι η εξής:  όσο περισσότερο επιδεινώνεται ο συσχετισμός ισχύος εις βάρος του αμυνόμενου τόσο περισσότερο αυξάνει η πιθανότητα είτε να υποστεί τις συνέπειες οδυνηρών υποχωρήσεων λόγω στρατιωτικών εκβιασμών είτε να δεχτεί ένα οδυνηρό και καταστροφικό πρώτο κτύπημα. Η αστάθεια εντείνεται ακόμη περισσότερο επειδή ο αμυνόμενος, όσο περισσότερο επιδεινώνεται η θέση τόσο περισσότερο οδηγείται σε επιλογές πρώτου κτυπήματος για να ακυρώσει τον κίνδυνο να το πράξει πρώτος ο επιτιθέμενος.  Επιπλέον, εάν η θέση του αμυνόμενου επιδεινώνεται ανεπίστροφα ίσως έλθει η στιγμή που γι’ αυτόν η μόνη ελπίδα σωτηρίας να επιχειρήσει ένα πρώτο κτύπημα απελπισίας με την ελπίδα πως θα ακυρώσει μεγάλο μέρος της ισχύος του επιτιθέμενου. Δηλαδή, η ανισορροπία οικοδομεί αστάθεια ενώ για τον αμυνόμενο λιγοστεύουν οι επιλογές.

 

Δηλαδή, η αστάθεια στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας είναι συνάρτηση της ισορροπίας ή της ανισορροπίας μεταξύ των δύο κρατών. Δηλαδή, με δεδομένο και αυξανόμενο το ανισοζύγιο ισχύος, ενώ η ανάπτυξη αποτρεπτικών επιθετικών στρατιωτικών ικανοτήτων εκ μέρους μας είναι ίσως αναπόφευκτη, αυτό δημιουργεί μερικούς σοβαρούς κινδύνους. Γι’ αυτό ευθύνονται όσοι τα τελευταία χρόνια με έργα λόγια ή αδράνεια συνέβαλαν στην ανισορροπία δυνάμεων Ελλάδας – Τουρκίας. Ταυτόχρονα, υπάρχει ανάγκη συνεχών μέτρων αποκατάστασης συνθηκών ισορροπίας.

 

Η  εξισορρόπηση της δεδομένης πλέον Τουρκικής ικανότητας πρώτου κτυπήματος με ανάπτυξη Ελληνικών αντεπιθετικών στρατιωτικών ικανοτήτων, όπως μόλις αναφέρθηκε, ενώ θα βελτιώνει την αποτρεπτική μας ικανότητα συνολικά θα αυξάνει ταυτόχρονα την αστάθεια σε περιπτώσεις κρίσεων. Στην τελευταία περίπτωση, τα κίνητρα των δύο πλευρών να κτυπήσουν πρώτοι θα αυξηθούν. Όμως, όπως θα εξηγηθεί στην συνέχεια, αυτή είναι ίσως μια παρωχημένη συζήτηση: H Τουρκική ικανότητα πρώτου κτυπήματος είναι ήδη γεγονός και η αστάθεια σε περίπτωση κρίσεως είναι δεδομένη, επειδή, ακριβώς, η Τουρκική υπεροχή σ’ όλα τα οπλικά συστήματα καθιστά δελεαστικό ένα Τουρκικό καταστροφικό πρώτο πλήγμα. Τα πάμπολλα casus belli των τελευταίων ετών είναι μια σημαντική επιβεβαίωση αυτής της θέσης που δεν έχουμε την πολυτέλεια να αγνοούμε. Οι ενέργειες της ηγεσίας της Άγκυρας μετά το επεισόδιο Οτσαλάν δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την ορθότητα αυτών των εκτιμήσεων.

 

Όμως, είναι ίσως σκόπιμο να επεξεργαστούμε ακόμη περισσότερο την διαλεκτική σχέση ισορροπίας-αντεπίθεσης-αστάθειας. Μια άλλη πτυχή που καθιστά τα διλήμματα μεγαλύτερα, είναι το γεγονός πως οι αντεπιθετικές απειλές μιας αποτρεπτικής στρατηγικής, εάν είναι αξιόπιστες, δημιουργούν συνθήκες στο πλαίσιο των οποίων το πρώτο κτύπημα θα επικρέμαται ως «δαμόκλειος σπάθη» κατά αποσταθεροποιητικών κινήσεων του αντιπάλου και θα αυξάνει την αξιοπιστία της στρατηγικής μας στην αντιμετώπιση απειλών χαμηλής ή ενδιάμεσης έντασης. Δηλαδή, ενώ η διαλεκτική σχέση πρώτου κτυπήματος-αστάθειας αυξάνει την πιθανότητα έναρξης συγκρούσεων, βελτιώνει, ταυτόχρονα, την αποτροπή απειλών χαμηλής έντασης. Συνολικά, ο στόχος της αποτροπής του πολέμου εξυπηρετείται τόσο περισσότερο όσο μεγαλύτερη είναι η αντεπιθετική απειλή, επειδή προκαλεί ανησυχία και φόβο στο πολιτικό και στρατιωτικό κατεστημένο της Τουρκίας για μεγάλο κόστος εάν συνεχίσουν τις επιθετικές του στάσεις ή εάν αποτολμήσουν στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό. Η αντεπιθετική ικανότητα, εξάλλου, όπως αναφέρθηκε πιο μπροστά, σχετίζεται με τις δυνατότητες του αντιπάλου να ελέγξει την κλιμάκωση εάν και όταν εκτελεστεί μια απειλή χαμηλής έντασης.

 

Με κάθε κριτήριο αποτρεπτικής στρατηγικής, όσο πιο καταστροφική είναι η αποτρεπτική – αντεπιθετική απειλή, τόσο περισσότερο ενισχύεται η αμυνόμενη χώρα, στην προκειμένη περίπτωση η Ελλάδα η οποία υπεραμύνεται του status quo. Όσο επιδεινώνεται ο συσχετισμός εις βάρος της Ελλάδας τόσο περισσότερο αποσταθεροποιείται η σχέση και τόσο περισσότερο αυξάνει ο κίνδυνος ενός πρώτου κτυπήματος εκ μέρους της Τουρκίας αλλά και πρώτου ελληνικού κτυπήματος ως κίνηση απελπισίας εκ μέρους της Ελλάδας. Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους, η ισορροπία δεν είναι προϋπόθεση ειρήνης αλλά και σταθερότητας.

 

Ορισμένοι αδαείς, με αφέλεια, με δέος και με φόβο, ανταπαντούν πως αντεπιθετικές Ελληνικές ικανότητες και στρατηγικό δόγμα που θα επισείει ή υπονοεί αποτρεπτικό πρώτο κτύπημα εκ μέρους της Ελλάδας θα προκαλέσει ανάλογη Τουρκική αντίδραση. [Για όποιον επιθυμεί λεπτομέρειες γι’ αυτή την πτυχή δεν έχει παρά να μελετήσει τον διάλογο του αείμνηστου Παναγιώτη Κονδύλη όταν δημοσίευσε το βιβλίου του Θεωρία του Πολέμου.] Όμως, πρώτο, εάν η Ελληνική αμυντική στρατιωτική ικανότητα δεν είχε αποδυναμωθεί λόγω πληθώρας ανόητων δήθεν ειρηνιστικών αναλύσεων υπέρ ουσιαστικά ενός μονομερούς ελληνικού αφοπλισμού, το ζήτημα θα ετίθετο διαφορετικά. Το πρόβλημα, επαναλαμβάνεται, ανακύπτει λόγω αποδυνάμωσής μας την τελευταία δεκαετία. Η αποδυνάμωση αυτή, για την οποία υπάρχουν πολιτικές ευθύνες αλλά δεν είναι αντικείμενο του παρόντος κειμένου να τις αναζητήσει, επηρέασε σχεδόν κάθε διάσταση της εθνικής μας στρατηγικής και κυρίως την στρατιωτική μας ικανότητα, την διπλωματική μας αξιοπιστία και το πατριωτικό φρόνημα του λαού και των ενόπλων δυνάμεων λόγω αντιπατριωτικού μακαρθισμού που συστηματικά παρατηρείται στον Ελληνικό δημόσιο διάλογο. Η αντιμετώπιση αυτών των παραγόντων είναι αναπόσπαστο μέρος της αποτρεπτικής στρατηγικής μιας χώρας τους οποίους ένας μοντέρνος στρατός ενός δημοκρατικού κράτους δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοήσει.

 

Η συζήτηση περί πιθανής Τουρκικής ανταπάντησης είναι καθυστερημένη, εάν η ισορροπία έχει ήδη ανατραπεί. Γι’ αυτό εκτιμώ πως τα θέματα που τέθηκαν από τον αείμνηστο Παναγιώτη Κονδύλη στο επίμετρο του βιβλίου του η Θεωρία του Πολέμου είναι ίσως κρισιμότατα και θα μπορούσαν να συνεκτιμηθούν με τις σκέψεις που καταθέτω στο παρόν σημείωμα. Ο Παναγιώτης Κονδύλης, με συνοπτικό αλλά ταυτόχρονα και συνολικό τρόπο, δίνει την εικόνα των τάσεων οι οποίες ενδεχομένως οδηγούν σε τεράστια γεωπολιτική ασυμμετρία που συνοδεύεται με πασίδηλη ηγεμονική Τουρκική στρατηγική και – αναπόφευκτα – απο επιθυμία των μεγάλων δυνάμεων να αναπτύξουν πελατειακές σχέσεις με την Τουρκία στην βάση αυτού του ηγεμονισμού.

 

Οι προηγηθείσες επισημάνσεις συμπεριλαμβάνονται στο παρόν σημείωμα, κατά κύριο λόγο, για να τεθεί το ερώτημα και να εκφραστούν συμπερασματικές εκτιμήσεις για το πώς διαμορφώνεται η απειλή πρώτου καταστροφικού κτυπήματος κατά της Ελλάδας. Η εκτίμηση αυτής της απειλής, τονίζεται, συναρτάται πρώτο, με τις στρατιωτικές ικανότητες της Τουρκίας και δεύτερο με την πολιτική στρατηγική της χώρας αυτής. Η επιθετική διάταξη των ενόπλων δυνάμεων αλλά και οι μελλοντικές γνωστές προβολές των τουρκικών στρατιωτικών ικανοτήτων οδηγούν στο συμπέρασμα πως ήδη υπάρχει τόσο τουρκική πολιτική θέληση πρώτης καταστροφικής επίθεσης κατά της Ελλάδας όσο και στρατιωτικές ικανότητες που στηρίζουν αυτούς τους πολιτικούς στόχους. Η εκτέλεση είναι ζήτημα συγκυριών και παραθύρου ευκαιρίας. Τα πολλά casus belli κατά της Ελλάδας είναι σαφής απόδειξη αυτής της πραγματικότητας καθώς και η στάση της Τουρκίας όσον αφορά την εγκατάσταση των S-300 όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και στην Κρήτη. Οι ίδιες χαρακτηριστικές συμπεριφορές που  καταδεικνύουν τον υπαρκτικό χαρακτήρα της Τουρκικής απειλής εκδηλώθηκαν σε αναφορά με το επεισόδιο Οτσαλάν τον Μάρτιο 1999.

 

Γι’ αυτό, το μεγάλο αιτούμενο της Ελληνικής αποτρεπτικής στρατηγικής δεν είναι μια πιθανή αποσταθεροποίηση που ενδεχομένως θα οδηγήσει η δραστική αναπροσαρμογή  του στρατηγικού μας δόγματος αλλά η αναπροσαρμογή με τρόπο που θα βελτιώνει τις πιθανότητες αποτροπής του πολέμου επειδή θα καθιστά ατελέσφορη την Τουρκική επίθεση (η οποία με κάθε κριτήριο βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμενόμενη ευκαιρίας δοθείσης), ενώ ταυτόχρονα θα ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο πρώτου κτυπήματος κατά της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, είναι φανερό πως χρειάζεται επανεκτίμηση του ζητήματος ύπαρξης ή μη ύπαρξης ισορροπίας. Και πάλιν, εκ πείρας από την μελέτη των αμυντικών πολιτικών συγχρόνων κρατών, θα παρατηρούσα πως ο ρόλος του υπουργού άμυνας και του ανωτάτου επιτελείου δεν είναι μόνον στρατιωτικός αλλά και πολιτικός. Ορίζουν την απειλή, ορίζουν τις ανάγκες αντιμετώπισής τους και ασκούν μεγάλη πίεση δέσμευσης πόρων που διασφαλίζουν ισορροπία.  

 

Στο πλαίσιο της ίδιας προβληματικής επιβάλλεται να αντιμετωπιστεί και το ενδεχόμενο κλιμάκωσης μιας σύρραξης μετά από μια κρίση. Εάν για οποιαδήποτε αιτία – και η εξέλιξη των συσχετισμών δημιουργεί κίνητρα στην Τουρκία για εκτέλεση απειλών χαμηλής έντασης που αυξάνουν τις πιθανότητες έναρξης στρατιωτικών συγκρούσεων – αρχίσουν στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, οι αντεπιθετικές μας ικανότητες είναι καθοριστικό στοιχείο τόσο για τον υπέρ της Ελλάδας έλεγχο της κλιμακώσεως με ενδοπολεμική αποτροπή όσο και την στρατηγική νίκη εάν παραταύτα ο πόλεμος γενικευθεί.

 

Επιτυχία της αποτροπής μας δεν είναι μόνο συνάρτηση των στρατιωτικών μας ικανοτήτων και του στρατηγικού δόγματος που τις μετατρέπει σε μέσο της πολιτικής στρατηγικής της χώρας. Είναι επίσης συνάρτηση του τρόπου που διατυπώνουμε και εφαρμόζουμε την στρατηγική μας, του τρόπου που την διακηρύττουμε και κυρίως η επιτυχία με την οποία μεταδίδουμε τα ορθά αποτρεπτικά μηνύματα στον αντίπαλο. Η περίπτωση του ισοδυνάμου αποτελέσματος, σημείωσα πιο πάνω, κινείται προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση.

 

Η ανισορροπία ίσως είναι ήδη γεγονός και η περαιτέρω επιδείνωση των συσχετισμών περισσότερο από βεβαία. Η ανάγκη προσπαθειών εγκαθίδρυσης ισορροπίας είναι προϋπόθεση ειρήνης και σταθερότητας. Η προσαρμογή του στρατηγικού μας δόγματος, επίσης, είναι 1) προϋπόθεση αποτροπής των απειλών μικρής έντασης που η προαναφερθείσα ανισορροπία δημιουργεί, 2) προϋπόθεση αποτροπής ενός Τουρκικού πρώτου κτυπήματος σε περιόδους έντασης και 3) προϋπόθεση ελέγχου της κλιμάκωσης εάν μολαταύτα η Τουρκία «ανοίξει την πόρτα του φρενοκομείου».   

 

Ε. ΑΠΕΙΛΕΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ, Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΛΙΜΑΚΩΣΗΣ

 

Προτού αναφερθώ ακροθιγώς στον βασικό προβληματισμό συμπληρωματικά με τα όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω, θα μπορούσα να τονίσω ακόμη μια φορά ένα σημείο που σχετίζεται άμεσα με τις απειλές χαμηλής έντασης. Συγκεκριμένα, ότι εκπλήρωση των τουρκικών επιδιώξεων στο επίπεδο αυτό οδηγεί στην άθροιση κερδών που συνολικά ισοδυναμούν με νίκη χωρίς πόλεμο. Επιπρόσθετα, οι εκπλήρωση των Τουρκικών στόχων χαμηλής έντασης ροκανίζει την αξιοπιστία της αποτρεπτικής μας στρατηγικής και ακυρώνει τον κεντρικό αποτρεπτικό στόχο.

 

Πέραν της έμφασης που ήδη έδωσα στον τρόπο που η αποτρεπτική απειλή γενικευμένης σύρραξης συνδέεται με την αποτροπή όλων των απειλών χαμηλότερου επιπέδου, θα μπορούσα να τονίσω πως το αμέσως επόμενο κρίσιμο ζήτημα είναι,

 

1)      η αποφασιστικότητά μας να κλιμακώσουμε με τρόπο της δικής μας επιλογής και

2)      η ικανότητά μας να ελέγξουμε αυτή την κλιμάκωση.

 

Ο στρατηγικός συλλογισμός αξιωματικού χαρακτήρα που πρέπει να καθοδηγεί τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της αποτρεπτικής μας στρατηγικής είναι ο εξής:

 

1)     Όσο μεγαλύτερες παραστάσεις κόστους μεταδώσουμε στον επιτιθέμενο τόσο περισσότερο εύρωστη είναι η αποτροπή. Γι’ αυτό, αν και η αποφασιστικότητα και αξιοπιστία ελέγχου μιας πιθανής κλιμάκωσης πρέπει να είναι δεδομένη, τονίζεται με έμφαση ξανά πως πρέπει να πλανάται το ενδεχόμενο μεγάλης σύρραξης.

2)     Ο αντίπαλος, στο τέλος, θα πρέπει να σταθμίσει το κόστος-όφελος της σχεδιαζόμενης επιθετικής ενέργειας με βάση την γενικευμένη σύρραξη ως πιθανότερη δική μας τελική αντίδραση

3)     Δηλαδή, οι συλλογισμοί του αντιπάλου θα πρέπει να οικοδομηθούν με την εξής ιεραρχία: ο αμυνόμενος είναι ικανός και αποφασισμένος να κλιμακώσει με ελεγχόμενο τρόπο την δική μου επίθεση (επομένως το πιο πιθανό δεν θα έχω τίποτα να κερδίσω επιδιώκοντας «χαμηλή ένταση) ενώ ταυτόχρονα διατρέχω τον κίνδυνο στην προσπάθεια να ικανοποιήσω χαμηλού βαθμού επιδιώξεις να βρεθώ σε πολύ δύσκολη θέση και ίσως να διατρέξω τον κίνδυνο καταστροφής

4)     Ιδεατά κανένα μήνυμα δεν θα πρέπει να δοθεί στον αντίπαλο που να αφήνει να πλανάται το ενδεχόμενο πως το κόστος που θα υποστεί θα είναι έστω και κατά προσέγγιση ίσο ή χαμηλότερο του αναμενόμενου γι’ αυτό συνολικού οφέλους.

5)     Κατά συνέπεια η ιδέα και μόνον ισοδυνάμου αποτελέσματος ή συνολικά μικρότερου κόστους από το πιθανό όφελος δημιουργεί κίνητρα να δεχτούμε επίθεση.

 

Αυτό θα απαιτούσε μεγαλύτερη έρευνα για να εκφραστούν ακριβέστερες εκτιμήσεις, αλλά η Τουρκική επιθετικότητα δυνατό να οξύνθηκε τα τελευταία τρία χρόνια ακριβώς λόγω συχνά μεταδώσαμε μηνύματα είτε ισοδύναμου είτε χαμηλότερου κόστους στις ενέργειές της.

 

Αυτό επειδή, σε τελευταία ανάλυση, ακόμη και «ισοδύναμο» να προκαλέσουμε (πχ, ως αντίποινα, κατάληψη μιας νήσου) η Τουρκία θα αποκομίσει πολλαπλάσια επειδή στην συνέχεια θα αρχίσουν «διαπραγματεύσεις» εφ’ όλης της ύλης, ενώ η ζημιά στην τουριστική μας βιομηχανία και άλλες συναφείς συνέπειες θα είναι απείρως πιο καταστροφικές απ’ ότι οι αντίστοιχες ζημιές της Τουρκίας λόγω του γεγονότος πως βρίσκεται ούτως ή άλλως σε πολυετή εσωτερικό πόλεμο στα ανατολικά της σύνορα.

 

Στο πλαίσιο της ίδιας προβληματικής είναι και το ζήτημα της ενδοπολεμικής αποτροπής (intra-war deterrence). Ενδοπολεμική αποτροπή σημαίνει πολιτική βούληση και στρατιωτική ικανότητα να πάρουμε την πρωτοβουλία των κινήσεων μετά την επίθεση του αντιπάλου, να κλιμακώσουμε τα κτυπήματα σε βαθμό που θα του δημιουργήσουν δυσανάλογα – με τα πιθανά οφέλη – ζημιές και να επιβάλλουμε όρους άμεσης αποκατάστασης του status quo ante, εάν ο αντίπαλος αρχικά κατόρθωνε να δημιουργήσει τετελεσμένα. Αναμφίβολα, αυτοί οι συλλογισμοί μας επαναφέρουν στον αρχικό προβληματισμό της ύπαρξης ισορροπίας ή ανισορροπίας ισχύος.

 

Η ικανότητά μας για ενδοπολεμική αποτροπή, παράγων άμεσα σχετιζόμενος με τον έλεγχο της κλιμάκωσης είναι ανέφικτη εάν υπάρχει αποτρεπτική ανεπάρκεια, εάν δηλαδή υπάρχει έλλειμμα ισχύος σε τακτικό και στρατηγικό επίπεδο. Αντίστροφα, εάν ο επιτιθέμενος όχι μόνον έχει πλεονέκτημα και την πρωτοβουλία των κινήσεων, εάν έχει ικανότητα επίθεσης, στην συνέχεια ελέγχου της κλιμάκωσης και δημιουργίας τετελεσμένων, και τέλος τερματισμού των συγκρούσεων με δικούς τους όρους θα αποκομίσει τα ίδια οφέλη ως εάν να είχε κερδίσει μια μεγάλη πολεμική σύρραξη.

 

Συνοψίζοντας, θα τόνιζα πως η ικανότητά μας να αποτρέψουμε απειλές χαμηλής έντασης εξαρτάται, πρώτο, από την στρατιωτική ικανότητά μας να επικρατήσουμε στην περίπτωση γενικευμένου πολέμου, δεύτερο, από την ικανότητά μας να αποκρούσουμε σε τοπικό επίπεδο σε πρώτη φάση και ταυτόχρονα να αντεπιτεθούμε, να ελέγξουμε την κλιμάκωση και να προκαλέσουμε κόστος πολύ μεγαλύτερο απ’ ότι ενδεχομένως ανέμενε ως όφελος ο αντίπαλος.

 

Στο πιο πάνω πλαίσιο, υποψήφιοι στόχοι είναι κάθε μεγάλης αξίας αγαθό που σχετίζεται με το αξιόμαχο του τουρκικού στρατού αλλά πρωτίστως τα ίδια τα οπλικά συστήματα του αντιπάλου. Ενδεικτικά, σε κλιμακούμενη βάση [δεν αναφέρομε στον έλεγχο της κλιμάκωσης σε τακτικό επίπεδο αλλά στην κλιμάκωση προς γενικευμένο πόλεμο] πρέπει να είμαστε αξιόπιστα ικανοί να καταφέρουμε ισχυρότατα πλήγματα κατά των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, να εξαρθρώσουμε καίριους στόχους που σχετίζονται με την οικονομική και βιομηχανική βάση του αντιπάλου και να προκαλέσουμε ζημιές που θέτουν σε κίνδυνο την κοινωνική και καθεστωτική σταθερότητα [αυτό ακριβώς ήταν το σκεπτικό της αμερικανικής στρατηγικής στόχευσης κατά της ΕΣΣΔ επί ψυχρού πολέμου]. Ταυτόχρονα, η μετάδοση των σωστών μηνυμάτων προς τον αντίπαλο ως αυτές τις πτυχές αποτελεί προϋπόθεση αξιόπιστης αποτροπής.

 

Εάν αντίθετα το κόστος-όφελος της πολεμικής σύρραξης είναι ισοζυγισμένο και συνολικά θετικό για την Τουρκία λόγω πολιτικών πλεονεκτημάτων όταν θα τερματιστούν οι ένοπλες εμπλοκές, η αποτροπή μας είναι υποψήφια για κατάρρευση και η εκτέλεση των επιθετικών απειλών περισσότερο από σίγουρη. Τα πλεονεκτήματα πέραν των πολεμικών εμπλοκών για την Τουρκία, ιδανικά γι’ αυτή, είναι ή έναρξη διαπραγματεύσεων σ’ όλο το πιθανό φάσμα των μονομερών διεκδικήσεών της.

 

Κατά συνέπεια, για ένα ακόμη λόγο, σκοπός μας είναι όχι να αναμένουμε το κτύπημα για να προβούμε σ’ ισοδύναμα αντίποινα αλλά να αποτρέψουμε παντελώς μικρό, μεσαίας κλίμακας ή μεγάλης κλίμακας σύρραξη.

 

Με τα πιο πάνω θα μπορούσε να συνεκτιμηθεί η θέση πως πολιτικός στόχος της Άγκυρας είναι να μας θέσει σε τροχιά ατέρμονων διαπραγματεύσεων σ’ όλο το φάσμα των διεκδικήσεών της μ’ αυτή σε πλεονεκτική θέση και την Ελλάδα σε μειονεκτική. Σε μια τέτοια περίπτωση, δεν θα μετρήσει το γεγονός πως προκαλέσαμε «ισοδύναμο» αλλά το γεγονός πως θα είμαστε επί μακρόν όμηροι ατέρμονων διαπραγματεύσεων, απειλών και υποχωρήσεων που θα μας συρρικνώνουν ως κράτος και ως έθνος άνευ δυνατότητας διεξόδου.

 

Τέλος, εάν είτε για λόγους που αφορούν τις στρατιωτικές μας ικανότητες είτε για λόγους που σχετίζονται με τα γεωπολιτικά δεδομένα πιστεύουμε πως έχουμε τακτικό μειονέκτημα – και πολύ περισσότερο εάν αυτό το γνωρίζει ο αντίπαλος – τότε, για να αποτρέψουμε τις εναντίον μας επιθετικές προθέσεις, είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου να μεταδώσουμε με απόλυτη πειστικότητα την εικόνα γενικευμένης σύρραξης μεγάλου εκατέρωθεν κόστους.

 

Ενδεχομένως αυτό αφορά και άλλες περιοχές ζωτικών ελληνικών συμφερόντων αλλά σίγουρα σχετίζεται με την εκτεταμένη άμυνα προς την Κύπρο, εξ ου και ο ορθολογισμός του casus belli το οποίο συμφέρει να καταστήσουμε όσο περισσότερο αξιόπιστο στην αρχική του μορφή απειλής γενικών αντιποίνων. Αναμφίβολα, οι προσπάθειες μετά το 1993 για ενίσχυση τόσο της τοπικής κυπριακής άμυνας όσο και καλύτερης λειτουργικής σύζευξής της με την ελλαδική άμυνα βρίσκονται προς την ορθή κατεύθυνση. Τα πράγματα όμως αντιστρέφονται και η αποτροπή αποδυναμώνεται εάν δεν επικρέμαται η δική μας αποτρεπτική απειλή γενικευμένης σύρραξης και εάν όλες οι συναφείς ενέργειες δεν βρίσκονται σ’ αρμονία μ’ αυτή την συνολική αποτρεπτική λογική.

 

Καταληκτικά, κάθε αποτρεπτική απειλή, για να δημιουργεί αξιόπιστη παράσταση κόστους που θα εμποδίσει τον αντίπαλο να πάρει την πρωτοβουλία των κινήσεων σε χαμηλό επίπεδο σύγκρουσης, επιβάλλεται να στηρίζεται τόσο σε στρατιωτικές ικανότητες όσο και σε πολιτική βούληση και ορθή επιτελική και πολιτική οργάνωση. Γίνεται αντιληπτό πως είναι κρίσιμο για την αξιοπιστία της αποτροπής μας και την ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων μικρής ή μεγάλης σύρραξης, να μεταδοθούν μηνύματα ικανότητας ενδοπολεμικής αποτροπής και ελέγχου της κλιμάκωσης σ’ όλα τα επίπεδα μέχρι και το τελευταίο στάδιο, δηλαδή, μέχρι το στάδιο της γενικευμένης σύρραξης.    

 

 

 

 

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΤΗΣ ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΙΑΣ ΧΩΡΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΧΕΤΙΚΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ

 Παράρτημα Ι.

 

 

 

 

Περί αξιοπιστίας της αποτρεπτικής στρατηγικής

 

Σ’ όλα τα πιθανά κλιμάκια πιθανών συρράξεων, η κρισιμότερη έννοια που βελτιώνει την αποτροπή είναι η αξιοπιστία της στρατηγικής της χώρας. Τόσο η ανάλυση των γραμμών που ακολουθούν όσο και η ανάλυση της επόμενης ενότητας περί «σχετικού συμφέροντος» αναφέρονται σε απλά και στοιχειώδη στοιχεία. Ο λόγος που τα συμπεριλαμβάνω προσαρμοσμένα στις ανάγκες του παρόντος σημειώματος είναι επειδή ακόμη και πρόχειρη παρατήρηση θέσεων, στάσεων και συμπεριφορών, ιδιαίτερα στο επίπεδο της πολιτικής ηγεσίας, δείχνει να μη λαμβάνονται υπόψη έστω και κατ’ ελάχιστο. Όμως, όλα τα υπόλοιπα είναι αχρείαστα εάν η αξιοπιστία της αποτρεπτικής μας απειλής δεν διαφυλάττεται.

 

Οι μηχαvισμoί της απoτρoπής είvαι τα διάφoρα πoλεμικά, πoλιτικά, oικovoμικά, και διπλωματικά μέσα πoυ διαθέτoυv oι δύo αvτίπαλoι. Μεταξύ oρθoλoγιστικώv αvτιπάλωv η λειτoυργία της απoτρoπής συvίσταται στηv σύvθετη αλληλεπίδραση μεταξύ τωv εκατέρωθεv πρoσλαμβαvoυσώv παραστάσεωv και εκτιμήσεωv ως πρoς τoυς κιvδύvoυς, τo κόστoς, τα οφέλη, τηv αβεβαιότητα τoυ απoτελέσματoς τυχόv εvεργειώv, και τις επιπτώσεις στo εσωτερικό και εξωτερικό της χώρας.  Η αξιoπιστία της απoτρoπής είvαι συvάρτηση πάρα πoλλώv παραγόvτωv. Αvαφέρoυμε μερικoύς: 1. Πoσoτική και πoιoτική επάρκεια πoλεμικώv μέσωv. 2. Αξιόμαχη στρατιωτική ηγεσία. 3. Επεξεργασμέvα επιτελικά σχέδια. 4.  Υπoστηρικτική oικovoμική υπoδoμή. 5. Εθvική συvαίvεση όσov αφoρά τo εθvικό συμφέρov. 6. Υπoστηρικτικό εθvικό φρόvημα. 7. Iκαvή, αξιόπιστη και σoβαρή πoλιτική ηγεσία. 8. Σταθερότητα και συvέπεια πoλιτικώv και στρατιωτικώv στόχωv αvεξάρτητα εσωτερικώv πoλιτικώv διακυμάvσεωv. 9. Πλήρης συvεργασία πoλιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. 10. Υπoστηρικτικές πoλιτικές και κoιvωvικές δυvάμεις γύρω απo τoυς εξωτερικoύς στόχoυς και τo αμυvτικό δόγμα. 11. Απoδεδειγμέvη απoφασιστικότητα και ετoιμότητα πρoάσπισης τωv ζωτικώv εθvικώv συμφερόvτωv. 12. Εξωτερικές διασυvδέσεις και συμμαχίες. 13. Διπλωματική υπηρεσία υψηλής πoιoτικής στάθμης. 14. Η φήμη της χώρας ως πρoς τις παρελθoύσες επιδόσεις της vα απoτρέπει τoυς αvτιπάλoυς της. 15. Τo επίπεδo τεχvoλoγικής αvάπτυξης της χώρας. 16. Η πoλεμική της βιoμηχαvία. 17. Η συμμετoχή σε Στρατιωτικά Σύμφωvα και γεvικά oι συμμαχίες της χώρας.

 

O αμυνόμενος-απoτρέπωv, θα πρέπει, όχι μόvo vα oικoδoμήσει πoλιτική πoυ vα αξιoπoιεί απoτελεσματικά τo πιo πάvω σύvθετo πλέγμα παραγόvτωv αλλά θα πρέπει, επίσης, vα επιδείξει ικαvότητα μετάδoσης, τηv κατάλληλη στιγμή και με τov κατάλληλo τρόπo, τωv μηvυμάτωv με τα oπoία επιδιώκει vα επηρεάσει τov αvτίπαλo. Η απoτρoπή λειτoυργεί ικαvoπoιητικά, εvόσω τo αvαμεvόμεvo κόστoς για τηv άλλη πλευρά, σε περίπτωση αμφισβήτησης τoυ status quo, είvαι μεγαλύτερo απo τηv απoδoχή τoυ. Για κράτη όπως η Ελλάδα, πoυ υπηρασπίζovται τo status quo, εvυπάρχει o κίvδυvoς υπoτίμησης τoυ βαθμoύ αξιoπιστίας της απoτρεπτικής απειλής πoυ θα πρέπει vα επιτευχθεί για vα αvαιρεθoύv τα επιθετικά σχέδια τoυ αvτιπάλoυ. Η αvάλυση της επόμενης εvότητας περί «σχετικoύ συμφέρovτoς» (και τoυ τρόπoυ πoυ αυτό δυvατό vα εξελιχθεί), σχετίζεται άμεσα με τηv εκατέρωθεvv εκτίμηση τωv πραγματικώv διαθέσεωv τωv δύo αvτιπάλωv.    

 

Υψηλoύ βαθμoύ αξιoπιστία της απoτρεπτικής απειλής, είvαι συvάρτηση όχι μόvo της ικαvότητας της πoλιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, αλλά και της γεvικότερης oργάvωσης και λειτoυργίας τoυ κράτoυς και της κoιvωvίας. Γεvικά, η αξιoπιστία είvαι συvάρτηση της εθvικής ισχύoς, της ικαvότητας vα εκτελεσθoύv oι απoτρεπτικές απειλές εάv τo απαιτήσoυv oι συvθήκες, και της ικαvότητας τoυ απoτρέπovτoς vα αμυvθεί στηv αvτεπίθεση της άλλης πλευράς. Στo ίδιo πλαίσιo, η γεvικότερη συμπεριφoρά της πoλιτικής ηγεσίας δεv μπoρεί παρά vα έχει αvτίκτυπo στις πρoσλαμβάvoυσες παραστάσεις και αvτιλήψεις τoυ αvτιπάλoυ και άλλωv εvδιαφερoμέvωv. Για παράδειγμα, συμπεριφoρές ή δηλώσεις πoυ υπoδηλώvoυv φόβo, δέoς μπρoστά στoυς κιvδύvoυς, αδυvαμία και υπoχωρητικότητα, καθώς και παλιvδρoμήσεις στηv εξωτερική πoλιτική πoυ δίvoυv τηv εικόvα σύγχυσης και αβεβαιότητας, δέv μπoρεί παρά vα απoδυvαμώvoυv τov «δείκτη αξιoπιστίας» μιας χώρας.

 

Η αξιoπιστία της απoτρεπτικής απειλής σχετίζεται επίσης και με διάφoρες κιvήσεις ή απoφάσεις πoυ μεταδίδoυv στov αvτίπαλo μήvυμα εvδιαφέρovτoς για τo διαφιλovικoύμεvo αγαθό. Εvδεικτικά αvαφέρovται τα πιo κάτω: κιvήσεις στρατευμάτωv, αvάπτυξη εvόπλωv δυvάμεωv στις ευαίσθητες περιoχές, στρατιωτικές ασκήσεις, και έργα στρατιωτικής υπoδoμής. Επίσης, κιvήσεις ή απoφάσεις πoλιτικής ή ψυχoλoγικής σημασίας, όπως δηλώσεις πρoθέσεωv, oριoθέτηση της αvoχής τoυ αμυvόμεvoυ έvαvτι τωv πράξεωv τoυ αvτιπάλoυ πέραv τωv oπoίωv αρχίζoυv oι εχθρoπραξίες (casus belli), διπλωματικές κινήσεις, συμμαχικές συγκλίσεις και συμφωνίες με τους «εχθρούς του εχθρού», συμμετoχή σε στρατιωτικά σύμφωvα, αλλαγή τoυ αμυvτικoύ δόγματoς με έμφαση στηv ικαvότητα αvτεπίθεσης, ικανότητες που κάνουν τον αντίπαλο να πιστέψει πως εάν αρχίσει σύρραξη θα ελέγξουμε την κλιμάκωση, και η με διάφoρoυς τρόπoυς εvίσχυση τoυ εθνικού φρovήματoς.

 

Εvα άλλo μείζovoς σημασίας θέμα στηv εκτίμηση της αξιoπιστίας της απoτρεπτικής απειλής, σχετίζεται με τηv «φήμη» τoυ απoτρέπovτoς σε σχέση με παρελθoύσες επιδόσεις τoυ. Αvεξάρτητα τωv εvεργειώv στις oπoίες πρoβαίvει κάπoιoς, τo κρίσιμo ερώτημα είvαι τι πιστεύει η άλλη πλευρά για τις ικαvότητές τoυ, τις πρoθέσεις τoυ, και τηv πιθαvή συμπεριφoρά τoυ ως πρoς συγκεκριμέvες καταστάσεις. Όπως ήδη αvαφέρθηκε, μερικώς αυτό εξαρτάται απo τα μηvύματα πoυ με διάφoρoυς τρόπoυς, σκόπιμα ή άθελα, απoστέλλovται στov αvτίπαλo. Είvαι γεvικά απoδεκτό ότι η απoτρεπτική φήμη εvός κράτoυς ή μιας κoιvωvίας είvαι περισσότερo συvάρτηση τoυ τι πράττεται παρά τoυ τι λέγεται, και ότι η εικόvα αυτή είvαι απoτέλεσμα μακρόχρovης συστηματικής συμπεριφoράς και εvεργειώv. Επίσης, η φήμη εvός κράτoυς θα μπoρoύσε vα εξετασθεί με βάση επιμέρoυς κριτήρια, όπως τo Εθvικό φρόvημα, οι τεχvoλoγικές δυvατότητες, η απoφασιστικότητα της πoλιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας όταv υπεραμύvovται  των ζωτικών εθvικών συμφερόντων, η ετoιμότητα της κoιvωvίας vα υπoστεί θυσίες, και η γεvvαιότητα καθώς και o ηρωισμός τoυ λαoύ όταv στo παρελθόv αγωvίσθηκε για τα εθvικά συμφέρovτα.

 

Συvάγεται ότι η αξιoπιστία της απoτρεπτικής απειλής είvαι συvάρτηση τoυ συvόλoυ τωv παραγόvτωv πoυ υπεισέρχovται στo απoτρεπτικό παιχvίδι. Σε κάπoιo βαθμό, η αξιoπιστία σχετίζεται με τηv πoσoτική επάρκεια τωv μέσωv πoυ συvθέτoυv τηv εθvική ισχύ. Κυρίως, όμως, η αξιoπιστία της απoτρoπής είvαι συvάρτηση πoλλώv άλλωv παραγόvτωv, αρκετoί απo τoυς oπoίoυς είvαι υπoκειμεvικoί και αστάθμητoι, και oι oπoίoι δυvατόv vα τύχoυv μυριάδωv συvδυασμώv μεταξύ τoυς: τo φρόvημα με τα όπλα, τα διάφoρα oπλικά συστήματα μεταξύ τoυς, τα όπλα με τoυς γεωπoλιτικoύς συvτελεστές, η διπλωματία με τηv τις στρατιωτικές κιvήσεις, η oικovoμία με τov στρατιωτικό αvεφoδιασμό, η διπλωματία με τov στρατιωτικό αvεφoδιασμό, τo αμυvτικό δόγμα και oι δηλώσεις της πoλιτικής ηγεσίας, η απoφασιστικότητα της στρατιωτικής ηγεσίας με τις διαθέσιμες πληρoφoρίες τωv μυστικώv πληρoφoριώv, η διπλωματία και oι εξωτερικές συμμαχίες, κλπ. Είvαι φαvερό ότι όσo περισσότερo είvαι πoιoτικά βελτιωμέvoι και επεξαργασμέvoι αυτoί – και πoλλoί άλλoι – συvδυασμoί τωv συvτελεστώv πoυ συvθέτoυv τηv απoτρoπή, τόσo περισσότερo αξιόπιστη είvαι η απoτρεπτική απειλή.

 

Παράρτημα ΙΙ

περί σχετικού συμφέροντος

 

Ένα άλλο κεντρικό αλλά και στοιχειώδες ζήτημα που αφορά την αξιοπιστία της στρατηγικής μας είναι η έννοια του «σχετικού συμφέροντος». Όπως θα εξηγηθεί πιο κάτω, αυτή η πτυχή είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την αποτροπή απειλών μικρότερης έντασης. Στηv θεωρία της απoτρoπής, υπoστηρίζεται ότι η ύπαρξη ή μη ύπαρξη ζωτικoύ συμφέρovτoς είvαι κρίσιμης σημασίας για την αποτελεσματικότητα των αποτρεπτικών μας μεθοδεύσεων, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κρίσεων.

 

Η επικρατέστερη θεωρητική υπόθεση στην στρατηγική ανάλυση είvαι ότι, στηv απoτρoπή, όπως σε κάθε διαπραγμάτευση, o αvταγωvιστής με τo μεγαλύτερo συμφέρov (ή τo μεγαλύτερo «πιστεύω» ότι διακυβεύεται ζωτικό τoυ συμφέρov), αvαμέvεται vα υπερισχύσει. Δηλαδή, σύμφωvα πάvτoτε με στοιχειώδη έννοιες της στρατηγικής ανάλυσης, η υπεράσπιση εθvικώv αγαθώv πoυ είvαι εξ αvτικειμέvoυ ζωτικής σημασίας στo απoτρεπτικό παιχvίδι δύo αvτιπάλωv, είvαι περισσότερη αξιόπιστη  απo τηv διεκδίκηση αγαθώv ήσσovoς σημασίας. Οι αναλυτές της στρατηγικής διακρίνουν μεταξύ «εγγενούς ή πρωταρχικού συμφέρovτoς» (intrinsic interest or values) και «συμφέρovτoς δυvάμεως» (power interest or values). Οι «εγγενείς ή πρωταρχικές αξίες και συμφέροντα» είναι αυτόvoμης και καταληκτικής σημασίας («end values»). Iεραρχoύvται αvάλoγα με τo τι πραγματικά αξίζoυv παρά για τo τι ρόλo παίζoυv στov συσχετισμό ισχύoς τωv πρωταγωvιστώv. Αντίθετα, οι «αξίες ή τα αγαθά δυvάμεως», είvαι εργαλειακής σημασίας, δηλαδή, ιεραρχoύvται όχι τόσo ως πρoς τo τι αξίζoυv, όσo ως πρoς τo τι συvεισφέρoυv στηv ασφάλεια τωv αξιώv (ή αγαθώv) πρωταρχικής σημασίας.

 

Στην βάση των πιο πάνω συλλογισμών, έχει μεγάλη σημασία η ιεράρχηση τωv εθvικώv συμφερόvτωv στηv κλίμακα εθvικώv πρoτεραιoτήτωv, με κριτήριo τov βαθμό πoυ αυτά είτε «διαμεσoλαβoύv» στηv πρoώθηση τωv αξιώv (ή αγαθώv) πρωταρχικής σημασίας, είτε είvαι τα ίδια μείζovoς και πρωταρχικής σημασίας.  Εvα παράδειγμα ιεράρχησης συμφερόvτωv θα μπoρoύσε vα είvαι τo πιo κάτω: μια λωρίδα γης ή μια διώρυγα, για κάπoιov, εάv τηv καταλάμβαvε στρατιωτικά, δυvατό vα σημαίvει μια oριακή αύξηση τωv γεωπoλιτικώv τoυ ερεισμάτωv. Για κάπoιov άλλo, όμως, τo ίδιo αγαθό δυvατό vα είvαι μεγάλης συvαισθηματικής ή θρησκευτικής αξίας, ή ακόμη η επαvάκτησή τoυ vα θεωρείται τεραστίας σημασίας για λόγoυς γoήτρoυ, φήμης και διεθvoύς κύρoυς της χώρας.

 

Τo πρόβλημα όσov αφoρά τηv εκτίμηση τoυ ζωτικoύ συμφέρovτoς στηv περίπτωση αυτή –  όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση – έγκειται στo γεγovός ότι υπεισέρχovται υπoκειμεvικά κριτήρια, ρευστές πoλιτικές πτυχές, και αμφιλεγόμεvα voμικά δεδoμέvα. Παραταύτα, είvαι δυvατό, συvυπoλoγίζovτας διάφoρoυς παράγovτες, vα εκτιμηθεί συγκριτικά o τρόπoς με τov oπoίo έvα διαφιλovικoύμεvo αγαθό εvτάσσεται στηv κλίμακα τωv εθvικώv συμφερόvτωv και αξιώv, oύτως ώστε, στηv συvέχεια, vα εκτιμηθεί o ρόλoς τoυ στo απoτρεπτικό παιχvίδι. Οι πιo κάτω παράγovτες είvαι σχετικoί: 1. Η σημασία για τov κάθε αvτίπαλo απo τυχόv μεταβoλή τoυ status quo. 2. To κατα πόσo πρόκειται για κατάκτηση ή επαvάκτηση εδάφoυς. 3. Η συvαισθηματική, ιστoρική, και θρησκευτική αξία τoυ διαφιλovικoύμεvoυ αγαθoύ. 4. Η oικovoμική τoυ σημασία για τηv εθvική oικovoμία τoυ καθεvός. 5. Η σημασία τoυ για τo εθvικό γόητρo τωv αvτιπάλωv. 6. Ο βαθμός και η έκταση πoυ επηρεάζει τηv Εθvική ισχύ τωv αvτιμαχoμέvωv. 7. Η θέση τoυ στηv εσωτερική πoλιτική ζωή. 8. Η στρατηγική και γεωπoλιτική τoυ αξία. 9. Ο αριθμός τoυ πληθυσμoύ πoυ επηρεάζεται. 10. Ο βαθμoς ψυχoλoγικής και συvαισθηματικής δέσμευσης της πoλιτικής ηγεσίας και τoυ λαoύ.

 

Η θεωρητική πρόταση, λoιπόv, είvαι ότι σε μια διακρατική αντιπαράθεση, η πλευρά πoυ έχει τo μεγαλύτερo σχετικό συμφέρo ως πρoς τo διαφιλovικoύμεvo αγαθό, συγκριτικά θα έχει σχετικό διαπραγματευτικό πλεovέκτημα, και αvτιστρόφως. Εάv αυτό ισχύει, σε μια διέvεξη όπoυ και oι δύo αvτίπαλoι γvωρίζoυv επαρκώς τoυς λεπτoύς μηχαvισμoύς της απoτρoπής, τα περιθώρια «μπλόφας»(bluffing) της πλευράς πoυ έχει τo μικρότερo σχετικό συμφέρov μειώvovται σημαvτικά, και αvτίστρoφα.

 

Παρά τo ότι θα ήταv σκόπιμo vα τύχoυv λεπτoμερoύς εμπειρικής διερεύvησης, oι παράγovτες αυτoί εvέχoυv σχεδόv αυτovόητη σημασία στις διεvέξεις Ελλάδoς – Τoυρκίας στo Αιγαίo, στηv Θράκη, και στηv Κύπρo: 1. Η Ελλάδα υπερασπίζεται τo status quo εvώ η Τoυρκία πρoσπαθεί vα τo μεταβάλει. 2. Επικράτηση τωv θέσεωv της Τoυρκίας επαυξάvει μόvov oριακά τoυς δείκτες της Εθvικής της ισχύoς, εvώ για τηv Ελλάδα σημαίvει αισθητή μείωσή τoυς 3. Σε καμία  απo τις τρεις περιπτώσεις δεv επηρεάζεται μεγάλoς αριθμός Τoυρκικoύ πληθυσμoύ, εvώ για τηv Ελλάδα συμβαίvει τo αvτίθετo. 4. Ως πρoς τoυς ιστoρικoύς και ψυχoλoγικoυς παράγovτες, ισχύoυv περίπoυ oι ίδιες αvαλoγίες.

 

Γεvικά, σε σχέση με πλείστες όσες «διαφορές» με την Τουρκία, αvαφερόμαστε σε Τουρκικό «συμφέρov δυvάμεως» και πρωταρχικά συμφέροντα για την Ελλάδα. Δηλαδή, όσον αφορά την Ελλάδα, αvαφερόμαστε σε συμφέρovτα και αξίες πρωταρχικής σημασίας πoυ ιεραρχoύvται ως πρoς τo τι πραγματικά αξίζoυv, και όχι ως πρoς τo τι πρoσθέτoυv στov συσχετισμό δυvάμεως. Δηλαδή, εvώ για τηv Ελλάδα διακυβεύovται ζωτικά κυριαρχικά και εθvικά συμφέρovτα, για τηv Τoυρκία είvαι «διαμεσoλαβητικής σημασίας», εvτασσόμεvα στo παιχvίδι δυvάμεως πoυ ασκεί η Άγκυρα στηv πρoσπάθεια, όπως πoλλάκις διακηρύσσoυv Τoύρκoι ηγέτες, vα επεκτείvει τηv επιρρoή της στηv περιoχή. Μολαταύτα, η κατάσταση ίσως να αλλάζει. Διάφoρες εvέργειες της Τoυρκίας – μερικές απo αυτές στρατιωτικές, όπως oι παραβιάσεις τoυ Ελληvικoύ εvαέριoυ χώρoυ – έχoυv εξελιχθεί σε εργαλεία πρoώθησης τωv γεωπoλιτικώv της επιδιώξεωv, δηλαδή μέσov για τηv αύξηση της δυvάμεώς της. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Άγκυρα, πρωτίστως, απoσκoπεί στηv πoλιτική voμιμoπoίηση εvός vέoυ πoλιτικoύ και κυριαρχικoύ status quo στo Αιγαίo (καθώς επίσης στηv Θράκη και στηv Κύπρo), βελτιώvovτας έτσι πρoς όφελός της τov συσχετισμό ισχύoς μεταξύ τωv δύo χωρώv. Αvτίθετα, για τηv Ελλάδα, υπεισέρχεται ζωτικό συμφέρov μείζovoς αξίας, δηλαδή, η διαφύλαξη της κυριαρχίας και ακεραιότητας τoυ Εθvικoυ χώρoυ. Όμως, θα πρέπει vα τovισθεί ότι η καθιερωμέvη πλέov πρακτική τωv συvεχώv Τoυρκικώv πρoκλήσεωv – που  oυσιαστικά παραμέvoυv αvαπάvτητες, ενώ στην περίπτωση των Υμίων, των S-300 και του επεισοδίου Οτσαλάν αποτυπώθηκαν ως σαφής Ελληνική υποχώρηση –  δυvατό vα oδηγoύv στηv πιo κάτω κατάσταση:

 

Πρώτo, επικράτηση της αvτίληψης ότι τα συμφέρovτα πoυ διακυβεύovται εvέχoυv μικρότερη για τηv Ελλάδα αξία απ’ ότι

συvήθως θεωρείται ως δεδoμέvo στις διακρατικές σχέσεις ή απ’ ότι σήμαινε στο παρελθόν.

 

Δεύτερo, για λόγoυς γoήτρoυ, λόγoυς εσωτερικής πoλιτικής, ή λόγω μεταβoλής τωv παραμέτρωv τoυ πρoβλήματoς, σταδιακά, τα «διαφιλovικoύμεvα» αγαθά θα μετατραπoύv και να καθιερωθoύv  σε αvτικείμεvα μείζovoς σημασίας για τηv Τoυρκία, αvεξάρτητα τωv αvτιστoίχωv Ελληvικώv ιεραρχήσεωv.

 

 

 

Η «Θεωρία του Πολέμου», ο Παναγιώτης Κονδύλης και το Στρατηγικό Δόγμα της Ελλάδας

 

Εισαγωγή Ιανουάριος 2009. Δημοσιεύτηκε στο Πτήση-Διάστημα το 1998 και σε διαφορετικές εκδοχές στο Βήμα και σε άλλες περιοδικές εκδόσεις. Όπως και το προηγούμενο κείμενο δημοσιεύεται εδώ σε μια αρχική μορφή πριν τύχει επεξεργασίας και δημοσιευτεί αυτούσιο ή τμηματικά. Μετά την πρώτη δημοσίευση είχαν την ευκαιρία και την ευτυχία να γνωρίζω και να έχω αρκετές συνομιλίες με τον αείμνηστο Παναγιώτη Κονδύλη. Η τελευταία ήταν λίγες μέρες πριν την ξαφνική αποχώρησή του από τα εγκόσμια. Όπως αναφέρω σε άλλη σελίδα για τον Κονδύλη ετοιμάζω κείμενα τα οποία αναλύουν τις θέσεις του επί θεμάτων της δικής μου επιστημονικής αρμοδιότητας υπό το πρίσμα των ύστερων συγγραφικών μου ενδιαφερόντων.

 

Παναγιώτης Ήφαιστος

αν. Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο

 

 

 

Η ανάλυση του Παναγιώτη Κονδύλη

 

   Στα ελάχιστα κείμενα στρατηγικής ανάλυσης της Ελληνικής βιβλιογραφίας προστίθεται το διεθνών προδιαγραφών και κλασικό στο είδος του βιβλίο του Παναγιώτη Κονδύλη Θεωρία του Πολέμου (Εκδ. Θεμέλιο., Αθήνα, 1997), για το οποίο ήδη έγινε λόγος στην επιφυλλίδα μου του προηγούμενου τεύχους της «Πτήσης». Πρόκειται για βιβλίο που εκδόθηκε στη Γερμανική γλώσσα το 1988 και που μεταφράσθηκε στα Ελληνικά με σημαντικές προσθήκες ως προς ορισμένες πτυχές του μεταψυχροπολεμικού διεθνούς περιβάλλοντος, καθώς και με ένα επίμετρο για ορισμένες στρατηγικές πτυχές των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας.

 

Εκτιμώ ότι, το κυρίως κείμενο ίσως είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα της διεθνούς βιβλιογραφίας για το θέμα που πραγματεύεται, δηλαδή, τις ιδέες των Κλάουζεβιτζ, Μάρξ, Έγκελς, Λένιν, και όχι μόνον. Για όσους έχουν υπόψη τους τα έργα του Κλάουζεβιτζ και τις μονογραφίες του Ραϊμόν Αρόν για την Κλαουζεβιτζιανή θεωρία του πολέμου, ανάγνωση μερικών μόνον σελίδων του έργου του Παναγιώτη Κονδύλη αφήνει τον αναγνώστη με την εντύπωση πως ο διακεκριμένος Έλληνας στοχαστής, ενίοτε, ξεπερνά τους κλασικούς που επέλεξε ως σημείο αναφοράς της ανάλυσής του. Στην διεθνή βιβλιογραφία, σπάνια βρίσκει κάποιος αναλυτές που επιτυγχάνουν τις επιδόσεις του Παναγιώτη Κονδύλη. Με γνωστικό βάθος και γνωστική ευρύτητα ως προς ένα ευρύ φάσμα αλληλοσυνδεδεμένων επιστημών (φιλοσοφία, κοινωνιολογία, ιστορία των ιδεών, ιστορία των διεθνών σχέσεων, πολιτική οικονομία των διεθνών σχέσεων, θεωρία διεθνών σχέσεων και στρατηγική ανάλυση), ο Παναγιώτης Κονδύλης κατορθώνει να προσφέρει κλασικά κείμενα που ο χρόνος θα αποδείξει την τεράστια προσφορά του. Οι δικές μου αναφορές που ακολουθούν αφήνουν τον σχολιασμό του κυρίως μέρους του βιβλίου – δηλαδή την ανάλυση του Κλάουζεβιτζ και άλλων κλασικών – για ένα άλλο σχόλιο ή για παραπομπές σε πιο εξειδικευμένες αναλύσεις στις οποίες η αναφορά στο έργο του Κονδύλη είναι πλέον υποχρεωτική.

   Στις γραμμές που ακολουθούν θα σχολιάσω μερικά μόνον ζητήματα του επιμέτρου του βιβλίου του Παναγιώτη Κονδύλη που αφορούν την Ελλάδα. Για την ανάλυση αυτή, έγιναν ήδη ορισμένοι κακεντρεχείς χαρακτηρισμοί κατά του προσώπου του διακεκριμένου Έλληνα στοχαστή, γεγονός που προκαλεί θλίψη αλλά και ανησυχία για το επίπεδο του δημόσιου διαλόγου στην Ελλάδα καθώς και για τις φασιστικές / μακαρθικές τάσεις που ολοένα και περισσότερο εμποδίζουν τον ελεύθερο στοχασμό. Οι επιθέσεις κατά του Παναγιώτη Κονδύλη με αφορμή το έξοχο έργο του, μου θύμισε έντονα τον Κωσταντίνο Τσάτσο όταν, πρίν δύο περίπου χρόνια περιέγραψε τις ανησυχητικές τάσεις που αναπτύσσονται στον δημόσιο διάλογο στην Ελλάδα σήμερα. Όπως έγραψε ο κ Τσάτσος, ενώ ακόμη και η ζούγκλα υπόκειται σε κάποιους κανόνες, ο δημόσιος διάλογος στην Ελλάδα τους στερείται: «ο διάλογος καθορίζεται από οπλοφορούντες. Με τους οπλοφορούντες συμφωνείς ή εκτελείσαι. Χυδαιογραφούντες και χυδαιοπραγούντες, αλλά και έμμεσα όσοι τους στηρίζουν» (….) γενικεύουν τον διάλογο «καθιστώντας έτσι πολλούς τμήμα μιας διαδικασίας που θυμίζει και μυρίζει χοιροστάσιο» (Το ΒΗΜΑ, 5.11.1995). Ακριβώς, επειδή η ανάλυση που κατατίθεται τόσο στον κύριο κορμό του βιβλίου όσο και στο επίμετρό του είναι στρατηγικός προβληματισμός που βρίσκεται στην αιχμή της θεωρίας, ο Παναγιώτης Κονδύλης, δεν έπρεπε ίσως να ασχοληθεί με αφελή και ανόητα σχόλια μπερδεμένων εγκεφάλων που εκτονώνουν την φασιστική τους νοοτροπία και ταλανίζουν τους Έλληνες αναγνώστες.

   Το επίμετρο του έξοχου αυτού έργου αφιερώνεται στην Ελλάδα και κυρίως στους γεωπολιτικούς συσχετισμούς Ελλάδας – Τουρκίας. Η μεγάλη αξία του επιμέτρου του βιβλίου του ΠΚ δεν έγκειται μόνον στην σύντομη – αλλά εξόχως θεμελιωμένη – αναφορά στο ολοένα διογκούμενο γεωπολιτικό ανισοζύγιο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, πτυχή που πρέπει να κατανοηθεί πλήρως από τους Έλληνες πολιτικούς προτού είναι πολύ αργά. Ο ΠΚ προχωρεί, επίσης, στην επισκόπηση των προσανατολισμών ανάπτυξης ελληνικού στρατηγικού δόγματος που θα καθιστούσε αξιόπιστη την ελληνική αποτρεπτική στρατηγική ενόψει του ολοένα και πιο δυσμενούς γεωπολιτικού και γεωστρατηγικού συσχετισμού μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας. Στο πλαίσιο της ίδιας προβληματικης ο υπογράφων ανέπτυξε ορισμένες αρχικές σκέψεις το 1992 στο εισαγωγικό βιβλίο «Ελληνική Αποτρεπτική Στρατηγική» (συνσυγγραφέας με Αθ. Πλατιά, εκδ. Παπαζήση, 1992, σελ. 83 – 105) αλλά και σε μικρότερα κείμενα στην «Ελευθεροτυπία» («αντεπιθετική στρατηγική», 23.3.1993), «Τα Νέα» (Στρατηγική Νίκης, 23.10.1997)  και στην Πτήση («αντεπιθετική απάντηση στην Τουρκική Απειλή», Νοέμβριος 1997). Στα κείμενα αυτά καθώς και σε ορισμένα άλλα, είχα ήδη κάνει αναφορά για την ανάγκη ενίσχυση της αξιοπιστίας της ελληνικής αποτρεπτικής απειλής με την ανάπτυξη, στο πλαίσιο πάντοτε αμυντικών πολιτικών στόχων, ενός επιθετικού στρατηγικού δόγματος. Στο πλαίσιο αυτού του προβληματισμού, ο Παναγιώτης Κονδύλης, πολύ εύστοχα, επισημαίνει (σελ. 398) ότι, «όποιος θέλοντας και μη, υιοθετεί αμυντική στρατηγική στο ιστορικό και πολιτικό επίπεδο, δεν είναι γι’ αυτόν και μόνον τον λόγο υποχρεωμένος να υιοθετήσει αμυντική στρατηγική στο στρατιωτικό επίπεδο».

 

 

«Άμυνα» / «επίθεση» και στρατηγικό δόγμα

 

   Όσοι ασχολήθηκαν, έστω και στοιχειωδώς, με την σύγχρονη στρατηγική, είναι γνωστό πως η ανάλυση για την στρατιωτική ικανότητα «πρώτου πλήγματος» εντάσσεται στην προβληματική άμυνα / επίθεση και αμυντικό / επιθετικό στρατηγικό δόγμα. Το ζήτημα άμυνα / επίθεση, δεν αναφέρεται, κατ’ ανάγκη, σε πολιτικές επιδιώξεις επιθετικού χαρακτήρα. Όταν αναφέρεται στο στρατηγικό δόγμα ενός αμυνόμενου κράτους, σχετίζεται με την ανάγκη εξορθολογισμού των αμυντικών επιλογών με τρόπο που να καθιστά πιο αξιόπιστη, πιο εύρωστη και γι’ αυτό πιο αποτρεπτική την εθνική στρατηγική. 

   Η ανάπτυξη αμυντικών ή επιθετικών στρατιωτικών ικανοτήτων καθώς και του ανάλογου στρατηγικού δόγματος, μεταξύ άλλων,  σχετίζεται με 1) την μορφή της απειλής, δηλαδή τις πολιτικές και στρατιωτικές επιδιώξεις του επιτιθεμένου, 2) την διάταξη, δομή και ανάπτυξη των ενόπλων δυνάμεων του αντιπάλου, 3) το στρατηγικό δόγμα του αντιπάλου, 4) τις στρατιωτικές ανάγκες στην περίπτωση κάλυψης στόχων εκτός κρατικών συνόρων (προεκτεταμένη αποτροπή), 5) τις τεχνολογικές ικανότητες του αποτρέποντος και του αποτρεπομένου και 6) την ποσότητα / ποιότητα των οπλικών συστημάτων σ’ όλο το φάσμα της αντιπαράθεσης.

   Στην αποτροπή, έχουμε επιθετική (ή, προς το ορθότερο, αντεπιθετική) στρατηγική, όταν το αμυντικό δόγμα και η διάταξη των ενόπλων δυνάμεων αποσκοπεί, κατά κύριο λόγο, στην όσο το δυνατό πιο έγκαιρη (αμέσως πρίν ή αμέσως μετά την έναρξη των εχθροπραξιών ή κατά την διάρκεια μιας ενδεχομένης κλιμάκωσης) καταστροφή του κυρίως σώματος των ενόπλων δυνάμεων ή άλλων ζωτικών στόχων του αντιπάλου. Επίσης, ακόμη και εάν το αμυνόμενο κράτος ουδόλως  αποσκοπεί στην προσάρτηση εδαφών, ένα στρατηγικό δόγμα αντεπιθετικού χαρακτήρα, για διαπραγματευτικούς και μόνον λόγους, σχεδιάζει την κατάληψη εχθρικού εδάφους και την καταστροφή κάθε στόχου που θα αποδυναμώσει δραστικά την στρατιωτική ικανότητα του επιτιθεμένου. Ουσιαστικά, οποιοσδήποτε στόχος που αποδυναμώνει δραστικά την στρατιωτική ικανότητα του αντιπάλου και / ή πλήττει σημαντικούς στόχους εις βάθος εντός της επικράτειάς του θεωρείται επιθετικού ή αντεπιθετικού χαρακτήρα. Αντίστοιχα, «αμυντική» στρατηγική ή στρατηγική απόκρουσης έχουμε όταν, με δεδομένους τους περιορισμένους στρατιωτικούς στόχους του αντιπάλου, σκοπός είναι περισσότερο η προστασία της εδαφικής επικράτειας και λιγότερο η προέλαση ή η καταστροφή των ενόπλων δυνάμεων του αντιπάλου και η κατάληψη εχθρικού εδάφους. Συναφώς, είναι ένα πράγμα να αμυνθείς όταν δεχθείς επίθεση και άλλο πράγμα όταν οι αποτρεπτικοί σου στόχοι σε συνάρτηση με τους επιθετικούς στόχους του αντιπάλου δημιουργούν ανάγκη αποτρεπτικών ικανοτήτων αντεπίθεσης και ανταπόδωσης (ή ακόμη και «έγκαιρου» πρώτου κτυπήματος) εις βάθος εντός της επικράτειας του επιτιθεμένου καθώς και κατά στόχων που πλήττουν καίρια την στρατιωτική του ικανότητα.

   Το δίλημμα ανακύπτει επειδή, ακριβώς, είναι γνωστό πως η αποτροπή είναι τόσο ισχυρότερη όσο ο αποτρέπων είναι ικανός όχι μόνον να αμυνθεί στο έδαφός του αλλά και να αντεπιτεθεί ανταποδίδοντας καίριο κτύπημα κατά των ζωτικών ικανοτήτων του επιτιθέμενου. Δηλαδή, σ’ αυτή την περίπτωση – και μάλλον προς αυτή την κατεύθυνση οδηγεί το στρατιωτικό ανισοζύγιο Ελλάδας / Τουρκίας – το πιθανό κόστος του επιτιθέμενου πρέπει να είναι όχι μόνον η αποτυχία των επεκτατικών του επιδιώξεων αλλά επίσης, η αξιόπιστη ικανότητα αντεπιθετικών κτυπημάτων με βαρύτατες γι’ αυτόν συνέπειες. Βεβαίως, για τον αμυνόμενο / αποτρέποντα, το ιδανικό θα ήταν να είχε τόσο αμυντικές όσο και επιθετικές στρατιωτικές ικανότητες. Όμως, εάν για διάφορους λόγους – όπως στην περίπτωσή μας όπου η άγνοια και ο εφησυχασμός οδηγεί σε τρομακτικό ανισοζύγιο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας – η αποτροπή δίνει πλέον το προβάδισμα στις επιθετικού χαρακτήρα στρατιωτικές ικανότητες. Επιβάλλεται να τονισθεί η ευθύνη αυτών που στο παρελθόν υποστήριξαν την αποδυνάμωση της ελληνικής αποτρεπτικής ισχύος. Το αποτέλεσμα των θέσεων και ενεργειών τους μας οδήγησε στην σημερινή κατάσταση, όπου, ενδεχομένως, επιβάλλεται να καταφύγουμε στην λύση εσχάτης ανάγκης, δηλαδή στην ανάπτυξη επιθετικών στρατιωτικών ικανοτήτων στο πλαίσιο των αμυντικών πολιτικών μας στόχων. Για ευθύνες, κάποιος δεν έχει παρά να ανατρέξει στις συζητήσεις για τον αμυντικό προϋπολογισμό, ιδιαίτερα στην συζήτηση στην Βουλή τον Δεκέμβριο 1995, αλλά και σε μπουρδολογίες με μανδύα σοβαροφανών αναλύσεων που ρυπαίνουν τον δημόσιο διάλογο, κυρίως σε ορισμένα κυριακάτικα φύλλα. Σε κάθε περίπτωση, εάν η Ελλάδα δεν ακολουθούσε τον ολισθηρό δρόμο του κατευνασμού και του σχεδόν μονομερούς αφοπλισμού που ανέτρεψε την ισορροπία δυνάμεων που υπήρχε την δεκαετία του 1980, η Τουρκία, ουδόλως θα αποτολμούσε επιθετικά ατοπήματα και η σταθερότητα / ειρήνη θα ήταν σχεδόν δεδομένη. Σήμερα, με δεδομένο και αυξανόμενο το ανισοζύγιο, ενώ η ανάπτυξη αποτρεπτικών επιθετικών στρατιωτικών ικανοτήτων εκ μέρους μας είναι ίσως αναπόφευκτη, αυτό δημιουργεί μερικούς σοβαρούς κινδύνους. Δηλαδή, η εξισορρόπηση της δεδομένης πλέον Τουρκικής ικανότητας πρώτου κτυπήματος με ανάπτυξη Ελληνικών αντεπιθετικών στρατιωτικών ικανοτήτων, ενώ θα βελτιώνει την αποτρεπτική μας ικανότητα συνολικά θα αυξάνει ταυτόχρονα την αστάθεια σε περιπτώσεις κρίσεων. Στην τελευταία περίπτωση, τα κίνητρα των δύο πλευρών να κτυπήσουν πρώτοι θα αυξηθούν. Όμως, όπως θα εξηγηθεί στην συνέχεια, αυτή είναι μια παρωχημένη συζήτηση: H Τουρκική ικανότητα πρώτου κτυπήματος είναι ήδη γεγονός και η αστάθεια σε περίπτωση κρίσεως είναι δεδομένη, επειδή, ακριβώς, η Τουρκική υπεροχή σ’ όλα τα οπλικά συστήματα καθιστά δελεαστικό ένα Τουρκικό καταστροφικό πρώτο πλήγμα. Τα πάμπολλα casus belli των τελευταίων ετών είναι μια σημαντική επιβεβαίωση αυτής της θέσης που δεν έχουμε την πολυτέλεια να αγνοούμε. Ασφαλώς, δεν θα είχαμε εισέλθει σ’ αυτά τα διλήμματα, εάν εισακούονταν οι «ανησυχούντες», οι οποίοι, επι σειράν ετών προειδοποιούσαν για την ανάγκη ισορροπίας ως προϋπόθεσης ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή.

 

Αμυνόμενος / αποτρέπων και επιτιθέμενος / αποτρεπόμενος

 

Τα πιο πάνω οδηγούν στο ασφαλές συμπέρασμα πως, στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης Τουρκίας – Ελλάδας, ο αμυνόμενος / αποτρέπων είναι η Ελλάδα και ο επιτιθέμενος / αποτρεπόμενος είναι η Τουρκία. Αυτό επειδή η τελευταία είναι η χώρα η οποία αδιαμφισβήτητα επιδιώκει δραστική αλλαγή του εδαφικού και κυριαρχικού καθεστώτος. Εάν δεχθούμε ως ορθή την θέση πως ο συσχετισμός δυνάμεων Ελλάδας – Τουρκίας επιδεινώνεται και πως η Τουρκία είναι αναθεωρητικό κράτος, η Ελλάδα, ως αμυνόμενο κράτος, θα μπορούσε να εξακολουθήσει να έχει αμυντικούς πολιτικούς στόχους (δηλαδή να μην επιδιώκει αλλαγή του ισχύοντος εδαφικού και κυριαρχικού καθεστώτος) χωρίς όμως αυτό να την εμποδίζει να αναπτύξει επιθετικές ικανότητες στον στρατιωτικό τομέα εάν αυτό επιβάλλεται από τις ανάγκες της εθνικής στρατηγικής όπως αυτές αναφύονται λόγω των προαναφερθέντων παραγόντων (μορφή της απειλής, γεωπολιτικά δεδομένα, κτλ). Οι αντεπιθετικές απειλές μιας τέτοιας αποτρεπτικής στρατηγικής, εάν είναι αξιόπιστες, δημιουργούν συνθήκες στο πλαίσιο των οποίων το πρώτο κτύπημα θα επικρέμαται ως «δαμόκλειος σπάθη» κατά αποσταθεροποιητικών κινήσεων του αντιπάλου. Συνολικά, ο στόχος της αποτροπής του πολέμου εξυπηρετείται τόσο περισσότερο όσο μεγαλύτερη είναι η αντεπιθετική απειλή, επειδή προκαλεί ανησυχία και φόβο στο πολιτικό και στρατιωτικό κατεστημένο της Τουρκίας για μεγάλο κόστος εάν συνεχίσουν τις επιθετικές του στάσεις ή εάν αποτολμήσουν στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό. Με κάθε κριτήριο αποτρεπτικής στρατηγικής, όσο πιο καταστροφική είναι η αποτρεπτική / αντεπιθετική απειλή, τόσο περισσότερο ενισχύεται η αμυνόμενη χώρα, στην προκειμένη περίπτωση η Ελλάδα η οποία υπεραμύνεται του status quo,     

   Κάποιοι, αφελώς, με δέος και φόβο, ανταπαντούν πως αντεπιθετικές Ελληνικές ικανότητες και στρατηγικό δόγμα που θα επισείει ή υπονοεί αποτρεπτικό πρώτο κτύπημα εκ μέρους της Ελλάδας θα προκαλέσει ανάλογη Τουρκική αντίδραση.   

   Όμως, πρώτο, εάν η Ελληνική αμυντική στρατιωτική ικανότητα δεν είχε αποδυναμωθεί λόγω πληθώρας ανόητων δήθεν ειρηνιστικών αναλύσεων υπέρ ουσιαστικά ενός μονομερούς ελληνικού αφοπλισμού, το ζήτημα θα ετίθετο διαφορετικά. Το πρόβλημα, επαναλαμβάνεται, ανακύπτει λόγω αποδυνάμωσής μας την τελευταία δεκαετία. Η αποδυνάμωση αυτή, για την οποία υπάρχουν πολιτικές ευθύνες, αγγίζει σχεδόν κάθε διάσταση της εθνικής μας στρατηγικής, και κυρίως, την στρατιωτική μας ικανότητα, την διπλωματική μας αξιοπιστία (λόγω μειωμένης αποτρεπτικής αξιοπιστίας) και το πατριωτικό φρόνημα του λαού λόγω αντιπατριωτικού μακαρθισμού που συστηματικά παρατηρείται στον Ελληνικό δημόσιο διάλογο.

   Δεύτερο, η συζήτηση περι πιθανής Τουρκικής ανταπάντησης είναι καθυστερημένη. Αυτό επειδή ήδη η Τουρκία όχι μόνον έχει αναπτύξει μια φοβερή ανισορροπία δυνάμεων αλλά επίσης, όπως εξόχως θεμελιώνεται από τον Παναγιώτη Κονδύλη στο επίμετρο του βιβλίου του, επειδή η προβολή των τάσεων οδηγεί σε συνολικό γεωπολιτικό ανισοζύγιο που συνοδεύεται με πασίδηλη ηγεμονική Τουρκική στρατηγική και – αναπόφευκτα – απο επιθυμία των μεγάλων δυνάμεων να αναπτύξουν πελατειακές σχέσεις με την Τουρκία στην βάση αυτού του ηγεμονισμού (ως προς τον οποίο η Ελλάδα καλείται να προσαρμοσθεί, κάλεσμα στο οποίο ανταποκρίνονται πολλοί πολιτικοί όλων των Ελληνικών παρατάξεων).

   Είναι εξαιρετικά σημαντικό να τονισθεί ότι – και η ανάλυση του Παναγιώτη Κονδύλη φωτίζει πλήρως αυτή την πτυχή – πως το στρατηγικό μας δόγμα επιβάλλεται να προσαρμοστεί στις ανάγκες της απειλής και των συσχετισμών δυνάμεων που δημιουργούν οι τάσεις όπως αυτές προβάλλονται στο ορατό μέλλον.  Όπως υποστηρίζει ο Παναγιώτης Κονδύλης, αυτή η προσαρμογή του στρατηγικού δόγματος πρέπει να διέπεται από την αμείλικτη πραγματικότητα: Δηλαδή, από το γεγονός ότι, μετά τις δικές μας πολιτικές αμυντικές και διπλωματικές επιλογές, ιδιαίτερα της τελευταίας δεκαετίας «το γεωπολιτικό δυναμικό της Τουρκίας μακροπρόθεσμα ενισχύεται, ενώ της Ελλάδας μακροπρόθεσμα συρρικνώνεται» (σελ. 398). Σ’ αυτό το πλαίσιο, «ο επιτιθέμενος με την ιστορική και την πολιτική έννοια δεν μπορεί να είναι άλλος από την Τουρκία. Καμιά άμυνα δεν είναι τελεσφόρα, αν δεν εμπεριέχει μια δραστική τιμωρία του επιτιθέμενου, όμως η τιμωρία αυτή δεν μπορεί παρά να συνίσταται σε πράξεις, οι οποίες, αν ιδωθούν μεμονωμένα, χαρακτηρίζονται από την ισχυρή παρουσία επιθετικών στοιχείων: ο αμυνόμενος πυροβολεί με τον ίδιο τρόπο και για τον ίδιο σκοπό όπως και ο επιτιθέμενος» (σελ. 398).  

   Αυτή η θέση μας φέρνει στην τρίτη επισήμανση για την σχέση άμυνας / επίθεσης και την πιθανή αντίδραση της Τουρκίας. Δηλαδή, η επιθετική διάταξη των ενόπλων δυνάμεων αλλά και κάθε γνωστή μελλοντική ανάπτυξη των τουρκικών στρατιωτικών ικανοτήτων οδηγούν στον συμπέρασμα πως ήδη υπάρχει τόσο τουρκική πολιτική θέληση πρώτης καταστροφικής επίθεσης κατά της Ελλάδας όσο και στρατιωτικές ικανότητες που στηρίζουν τους πολιτικούς στόχους. Τα πολλά casus belli κατά της Ελλάδας, επαναλαμβάνεται, είναι σαφής απόδειξη αυτής της πραγματικότητας. Επομένως, το πρόβλημά μας δεν είναι μια πιθανή αποσταθεροποίηση που ενδεχομένως θα οδηγήσει η δραστική αναπροσαρμογή  του στρατηγικού μας δόγματος αλλά η αναπροσαρμογή με τρόπο που θα βελτιώνει τις πιθανότητες αποτροπής του πολέμου επειδή θα καθιστά ατελέσφορη την Τουρκική επίθεση (η οποία με κάθε κριτήριο βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμενόμενη ευκαιρίας δοθείσης).   

   Τέλος, ένα ακόμη στοιχείο αναφέρεται όχι στην αποτροπή του πολέμου αλλά στην έκβασή εάν και όταν δυστυχώς η δική μας αποτροπή αποτύχει. Εάν για οποιαδήποτε αιτία – και η εξέλιξη των συσχετισμών δημιουργεί κίνητρα στην Τουρκία για εκτέλεση απειλών χαμηλής έντασης που αυξάνουν τις πιθανότητες έναρξης στρατιωτικών συγκρούσεων – αρχίσουν στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, οι αντεπιθετικές μας ικανότητες είναι καθοριστικό στοιχείο τόσο για τον υπέρ της Ελλάδας έλεγχο της κλιμακώσεως με ενδοπολεμική αποτροπή όσο και την στρατηγική νίκη εάν παραταύτα ο πόλεμος γενικευθεί.

   Συμπερασματικά, υπάρχει ανάγκη ισορροπίας μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας, γεγονός που πολλοί από καιρό υποστηρίζουν και άλλοι αντικρούουν με ψευτοδιεθνιστικά και ψευτοειρηνιστικά ρητορικά επιχειρήματα. Η ανισορροπία είναι ήδη γεγονός και η περαιτέρω επιδείνωση των συσχετισμών περισσότερο από βεβαία. Η ανάγκη προσπαθειών εγκαθίδρυσης ισορροπίας είναι προϋπόθεση ειρήνης και σταθερότητας. Η προσαρμογή του στρατηγικού μας δόγματος, επίσης, είναι 1) προϋπόθεση αποτροπής των απειλών μικρής έντασης που η προαναφερθείσα ανισορροπία δημιουργεί, 2) προϋπόθεση αποτροπής ενός Τουρκικού πρώτου κτυπήματος σε περιόδους έντασης και 3) προϋπόθεση ελέγχου της κλιμάκωσης εάν μολαταύτα η Τουρκία «ανοίξει την πόρτα του φρενοκομείου».   

   Η κατάθεση του Παναγιώτη Κονδύλη αποτελεί μια από τις σοβαρότερες αναλύσεις στο πλαίσιο αυτού του προβληματισμού και θα μπορούσε να αποτελέσει το έναυσμα σοβαρού διαλόγου για τις πιο πάνω πτυχές.

 

Περι Μακεδονικού

 

   Τέλος, ως προς ένα τουλάχιστο θέμα, είναι ίσως σκόπιμο να διαφοροποιηθώ από τον Παναγιώτη Κονδύλη. Στην άχαρο ρόλο που του επιβλήθηκε να υπεραμύνεται τα αυτονόητα μετά την προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του στο ΒΗΜΑ (9.11.1997), επιτίθεται (όπως και στο βιβλίο του, με ηπιότερους όμως τόνους) κατά των «εθνικιστών» στον χειρισμό του Μακεδονικού. Δεν αποκλείεται ότι, μικρός ίσως αριθμός αυτών που αρνούνται να νομιμοποιήσουν τον Μακεδονικό αλυτρωτισμό στα Βαλκάνια είναι εθνικιστικών-σωβινιστικών πεποιθήσεων, όπως, αντίστοιχα, δεν αποκλείτεται πως μικρός αριθμός «ειρηνιστών» να είναι ασυνείδητα ή πληρωμένα όργανα της Τουρκικής προπαγάνδας. Όμως, θα ήταν ίσως χρήσιμο εάν ο Παναγιώτης Κονδύλης τους αντιδιάστελλε από αυτούς οι οποίοι συνιστούν την συντριπτική πλειοψηφία, και οι οποίοι, έστω και εάν καταλήγουν σε διαφορετικό από αυτόν συμπέρασμα, αρνούνται να νομιμοποιήσουν διεκδικήσεις κατά της Ελλάδας, όχι λόγω παράνοιας ή σοβινισμού αλλά λόγω εκτιμήσεων για την προβολή των συσχετισμών ισχύος και συμφερόντων στο μέλλον (οι οποίες, εκτιμήσεις, ίσως, εάν τις διαβάσει κάποιος προσεκτικά, ελάχιστα ή καθόλου διαφέρουν από τις αντίστοιχες εκτιμήσεις του ΠΚ). Η «άλλη εκτίμηση», ακριβώς, εκκινώντας από τους ίδιους περίπου συλλογισμούς με τον Παναγιώτη Κονδύλη για την εξέλιξη των συσχετισμών στα Βαλκάνια και στην Μεσόγειο, υποστηρίζει πως η νομιμοποίηση των βαθιά ριζωμένων αλυτρωτικών διεκδικήσεων στα Βαλκάνια, θα έκανε, στο μέλλον, αμελητέα οποιαδήποτε οφέλη λόγω κατευνασμού των Σκοπίων. Χωρίς δισταγμό, σ’ αυτή την σχολή σκέψης θα ενέτασσα πολιτικά πρόσωπα όπως ο Στέλιος Παπαθεμελής, ο Αντώνης Σαμαράς αλλά και όλους σχεδόν τους άλλους πολιτικούς ή αναλυτές όλων των ιδεολογικων και κομματικών αποχρώσεων που θεωρούν άσκοπο και επικίνδυνο τον κατευνασμό του δονκιχωτικού αλυτρωτισμού των Σκοπίων).

   Σε τελευταία ανάλυση, είναι φανερό πως η τεράστια σημασία θεμελιωμένων αναλύσεων όπως αυτή του Παναγιώτη Κονδύλη, δεν βρίσκεται στην προσφορά συνταγών πολιτικής προς την μια ή προς την άλλη κατεύθυνση – λάθος το οποίο, κατά καιρούς, παρασυρόμενοι στην δίνη μιας απελπιστικά χαμηλού επιπέδου δημόσιας συζήτησης για την εθνική μας στρατηγική, όλοι μας κάνουμε – αλλά στον εμπλουτισμό του επιστημονικού και ευρύτερα του δημόσιου διαλόγου με βαθυστόχαστες και θεμελιωμένες αναλύσεις που διευκολύνουν την κοινωνία και τον πολιτικό κόσμο να κάνουν τις επιλογές τους. Παίρνω το θάρρος να «συμβουλεύσω» τον Παναγιώτη Κονδύλη, όπως επιβάλλει η λαϊκή ρήση, «να αποφεύγει να αναμιγνύεται με τα πίτουρα ούτως ώστε να μειώνονται οι πιθανότητες να τον φάνε οι κότες» ή να τον απειλήσουν με ηχορύπανση με μηχανάκια χωρίς εξάτμιση. [σημείωση Ιανουάριος 2009: Αυτό έγραψε σε μηνιαίο Περιοδικό ότι θα μπορούσε να κάνει δημοσιογράφος (αν θυμάμαι καλά το όνομά του είναι Ριχάρδος Σουμερίτης ή κάτι παρόμοιο, επειδή διαφωνούσε με τις επιστημονικές μου θέσεις – ο ίδιος, αν θυμάμαι καλά, επιτέθηκε κατά του Κονδύλη ο οποίος τον κονιορτοποίησε επιχειρηματολογικά – στην Ελλάδα, βεβαίως, τέτοιες κονιορτοποιήσεις δεν έχουν και πολλή σημασία] Πολλοί που επιλέγουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα την παθαίνουν, και ο Παναγιώτης Κονδύλης ίσως να αξίζει καλύτερη τύχη.

 

Υστερόγραφο Ιανουάριος 2009. Σε μια από τις συνομιλίες μου λίγο πριν αποχωρήσει από τα εγκόσμια του έθεσα υπόψη το τελευταίο κομμάτι για το Μακεδονικό και χαμογελώντας μου είπε «μην δίνεις σημασία». Μια αναφορά έκανα, αυτή δεν είναι η ουσία των επιχειρημάτων μου, και σε επικείμενες δημοσιεύσεις θα γίνουν κάποιες διευκρινίσεις». Για το ζήτημα του «πρώτου κτυπήματος» θεώρησε ότι η ανάλυσή μου είναι συμπληρωματική και ότι κάποια στοιχεία θα τα ενσωμάτωνε σε προσεχή επανέκδοση της Θεωρίας του Πολέμου ή σε άλλα κείμενα που προετοίμαζε. Γενικά, όπως θα εξηγήσω σε κείμενα που επέρχονται -και όπως εξάλλου φαίνεται σε πολλές αναλύσεις του – ο Κονδύλης ελάχιστη σημασία έδινε σε τέτοιες «λεπτομέρειες». Καλύτερα από εμάς τότε έβλεπε ότι η  Ελλάδας βρισκόταν σε κατήφορο από καιρό και ότι δύσκολα πορεία αναστρέφεται. Οι «υπαρξιακοί δεσμοί» με την Ελλάδα, όμως έλεγε, τον έσπρωξαν μερικές φορές να μιλήσει για τις ελληνικές υποθέσεις και το γενικό σκεπτικό του ήταν ότι οι διαμαρτυρίες των νεοελλήνων ήταν παράπονα οφειλόμενα στην αδυναμία να συγκροτηθούν και να δράσουν με όρους αυτοσυντήρησης. …

Γενοκτονία στον Εύξεινο Πόντο …εκεί Έλλενοι επέθαναν

του Δημήτρη Νατσιού

«Αν εξεράθη το κλαδί, πάντα χλωρή ειν’ η ρίζα»

 

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης.

Γενάρης του 1952, πέρα από τον Άγιο Νικόλαο και πάνω στους πρόποδες του Πάικου βρέθηκε μισοφαγωμένη από άγρια θηρία του βουνού η ενενηντάχρονη γριούλα Παλάσα Παχατουρίδου. Κανένας συγχωριανός της δεν παραξενεύτηκε. Γνώριζαν καλά το δράμα της μεγαλοκυράς από την Χαμενία του Καρς πάνω στον Καύκασο. Η δύστυχη έχασε δέκα γιους λεβέντες και τον άνδρα της στην Μικρασιατική Καταστροφή. Τελευταία είχε χάσει και το μυαλό της. Αναζητούσε κάθε μέρα να βρει το δρόμο για την μεγάλη επιστροφή στην “πατρίδα”. Εκείνο το βράδυ έψαχνε το δρόμο για την γη που ήταν σπαρμένη με τα κόκαλα των παιδιών της…

8 Απριλίου 1921, ο βουλευτής Κ. Φίλανδρος μιλώντας στην ελληνική Βουλή για την Γενοκτονία αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής: “Αι γραίαι και οι γέροντες διεσκορπίζοντο τότε εις τας ερήμους, όπου γυμνοί, άστεγοι και νήστεις σωρηδόν απέθνησκον. Αλλά και οσάκις την μακράν πεζοπορίαν διεδέχετο η διά του σιδηροδρόμου μεταβίβασις των ειλώτων, εξετυλίσσοντο σκηναί φρικτοτέρας τραγωδίας. Εσταμάτα το τραίνον μέσα εις την έρημον, διά να ριφθώσιν απροστάτευτα τα δυστυχή εκείνα πλάσματα εις την διάκρισιν των αγρίων θηρίων και των ανθρωπόμορφων θηρίων. Δυστυχής μητέρα, εστoιβαγμένη μετ’ άλλων γυναικών εντός σκευοφόρου βαγονίου, βλέπουσα κινδυνεύον το τέκνο της από ασφυξίαν, ετόλμησε να ζητήσει βοήθεια. Παρευθύς Τούρκος χωροφύλαξ αρπάσας από την αγκάλην της μητρός το τέκνον της το εξεσφενδόνισεν εκ του παραθύρου εις το κενόν, ενώ το τραίνο εξηκολούθει τρέχον εις την απέραντην έρημον! Άλλαι μητέρες ευρέθησαν παγωμέναι εις τα χιονισμένα όρη με τα δυστυχή μικρά των κρεμασμένα από ξηρούς μαστούς!…”.

Ο θάνατος της άμοιρης γριούλας, στο χιονισμένο Πάικο και οι θάνατοι εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων και Ελληνίδων του Πόντου έχουν ένα κοινό στοιχείο. Ήταν απόρροια του “λευκού θανάτου”. Τραγική μοίρα επεφύλαξε στην χαρακομένη κυρά-Παλάσα θάνατο σαν αυτόν που γνώρισαν τα παιδιά της. Ο θάνατος φέρνει μια και μόνη ονομασία. Οι Τούρκοι όμως του έβαλαν επίθετο, τον έφεραν στα μέτρα τους, επινόησαν ένα νέο είδος θανάτου. “λευκός θάνατος”. Τι είναι ο “λευκός θάνατος;”. “Είναι η γενοκτονία αλά τούρκα, είναι βουβή, πονηρή, ανατολίτικη” γράφει στο βιβλίο του “Γενοκτονία στον Εύξεινο Πόντο” ο καθηγητής Π. Ενεπεκίδης. “Οι καλούμενες εκτοπίσεις, εξορίες των κατοίκων ολόκληρων χωριών, οι εξοντωτικές εκείνες οδοιπορίες μέσα στο χιόνι των γυναικοπαίδων και των γερόντων -οι άνδρες βρίσκονται ήδη στα τάγματα εργασίας ή στο στρατό- δεν οδηγούν φυσικά σε κανένα Άουσβιτς με τους διαβολικά οργανωμένους μηχανισμούς της φυσικής εξόντωσης του ανθρώπου- όχι! Ήταν όμως ένα Άουσβιτς εν ροή, οι άνθρωποι πέθαιναν καθ’ οδόν, δεν περπατούσαν για να φτάσουν κάπου· όχι, περπατούσαν για να πεθάνουν από τις κακουχίες, την παγωνιά, την πείνα, τον εξευτελισμό του ανθρώπινου. Αυτό ήταν το διαβολικό σύστημα, πονηρά οργανωμένο. Δεν υπήρχε στο τέρμα κανένα Άουσβιτς, γιατί για τους περισσότερους δεν υπήρχε τέρμα. Το ταξίδι προς τον θάνατο ήταν ο θάνατος, όχι το τέρμα του ταξιδιού”.

Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων, η 19η Μαΐου κάθε έτους. Στις 24 Φεβρουαρίου του 1994 έληξε η ντροπή, το όνειδος του νεοελληνικού κράτους που αρνούνταν για δεκαετίες ολόκληρες να επιτελέσει το ελάχιστο καθήκον του απέναντι στα εκατομμύρια των νεκρών. Αναγνωρίζεται ομόφωνα από την ελληνική Βουλή η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου.

Η Γενοκτονία των Ποντίων και των Ελλήνων της Μικράς Ασίας δεν άρχισε το 1916 ή το 1913. Το απάνθρωπο φαινόμενο της Γενοκτονίας αιώνες τώρα, χαρακτηρίζει την πολιτική των εκάστοτε τουρκικών ή οθωμανικών κυβερνήσεων. Από την ήττα στο Ματζικέρτ (1071) ως την πτώση της Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντας (1461), από την εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1915) ως την Συνθήκη της Λωζάνης (1923) και από τους βανδαλισμούς του 1955 στην Πόλη ως την εισβολή στην Κύπρο (1974) ένας ήταν και είναι ο στρατηγικός στόχος της Τουρκίας: η εξόντωση του Ελληνισμού.

Ήδη από το 1908 οι λεγόμενοι Νεότουρκοι, οι αιμοσταγείς Εμβέρ πασάς, ο Ταλαάτ, ο δρ. Σακίρ, ο δρ. Ναζί, ο Νουρεντίν, ο σφαγέας της Σμύρνης και του εθνομάρτυρα Μητροπολίτη της Χρυσόστομου είχαν πάρει την απόφαση να εξοντώσουν τον Ελληνισμό της Μ. Ασίας.

“Θα σας κόψουμε τα κεφάλια, θα σας εξαφανίσουμε. Ή εμείς θα επιζήσουμε ή εσείς” δήλωνε ο Τούρκος πρωθυπουργός Σεφκέτ πασάς, τον Ιούλιο του 1909, στον μεγάλο πατριάρχη του Γένους, Ιωακείμ τον Γ’. Οι Γερμανοί, που πολλοί υποστηρίζουν πως ήταν οι ηθικοί αυτουργοί των εγκλημάτων, έβλεπαν τους Έλληνες και τους Αρμενίους ως φραγμό, εμπόδιο στα σχέδιά τους για οικονομική διείσδυση στην Ανατολή. Ο καθοδηγητής των Τούρκων στρατηγός Λίμαν Φον Σάντερς υποστήριζε τα εξής: “η Τουρκία δεν έχει ουδεμίαν ασφάλειαν ούτε δύναται να οργανωθεί ελευθέρως εις το μέλλον, λόγω της παρουσίας των Ελλήνων”. (“Πώς η Γερμανία κατέστρεψε τον Ελληνισμό της Μ. Ασίας”, Μ. Ροδά, εκδ. “Παρουσία”. Το βιβλίο γράφτηκε το 1916 και επανατυπώθηκε). Για να μην προκληθεί αντίδραση στον “πολιτισμένο” κόσμο προτείνει, ως “τελική λύση”, τον λευκό θάνατο, τις ατέλειωτες οδοιπορίες. “Σας διαβεβαιώνω ότι οι παγωνιές και το κρύο του χειμώνα, οι βροχές και η μεγάλη υγρασία, ο ήλιος και η τρομερή ζέστη του καλοκαιριού, οι αρρώστιες του εξανθηματικού τύφου και της χολέρας, οι κακουχίες και η ασιτία, θα φέρουν το ίδιο αποτέλεσμα, με τις σφαγές που λογαριάζετε να κάνετε εσείς”, δήλωνε στους Τούρκους ο Σάντερς. Από την στιγμή εκείνη (1914) ο Ελληνισμός δεν υπήρχε. Εκμεταλλευόμενοι και τον ρωσοτουρκικό πόλεμο οι Τούρκοι διατάζουν για δήθεν λόγους ασφαλείας την μεταφορά των χριστιανών του Πόντου στα ενδότερα. Αρχίζει πλέον απροκάλυπτα η εξόντωση. Οι άνδρες δολοφονούνται στα διαβόητα “Αμελέ Ταμπουρού”, στα τάγματα θανάτου και τα γυναικόπαιδα με την διαδικασία του “λευκού θανάτου”. 353.000 Πόντιοι πεθαίνουν από φρικτό θάνατο. Εκατοντάδες χιλιάδες οι μάρτυρες των μαρτυρίων του Ποντιακού Ελληνισμού. Αδυνατεί ο ανθρώπινος νους να συλλάβει την φρίκη.

Ελάχιστα μόνο μπορούν να αναφερθούν στο παρόν αφιέρωμα. Θα περιοριστούμε σ’ ένα αποτρόπαιο συμβάν στον Πόντο, χαρακτηριστικό της τουρκικής θηριωδίας. Δέκα αποστολές νεών παληκαριών έγιναν από την Αμισό στα νότια, το καλοκαίρι του 1919. Κάθε αποστολή ακολουθούσε το ρεύμα ενός φαραγγιού, που μέχρι σήμερα λέγεται ΣΕΫΤΑΝ ΝΤΕΡΕΣΙ δηλ. το φαράγγι του διαβόλου. Ήταν τα χρόνια εκείνα, ο δρόμος που οδηγούσε νότια προς την Σεβάστεια. Είκοσι χιλιόμετρα νοτιότερα από την Αμισό, εκεί στο Σεϋτάν Ντερεσί κρυμμένοι καραδοκούσαν οι Τσέτες. Μόλις έφτανε η αποστολή, έπεφταν σαν λυσασμένοι λύκοι πάνω στους ανύποπτους και ταλαιπωρημένους εξορίστους, για να τους κατασφάξουν. Οι συνοδοί χωροφύλακες πρόσεχαν μήπως ξεφύγει κανείς. Μέσα στον πανικό και τους αλαλαγμούς, ελάχιστοι κατόρθωσαν να γλιτώσουν, τρέχοντας προς τα βουνά. Αυτοί διέσχισαν, σαν ζητιάνοι, όλη την Ανατολή και έφτασαν στην Μερσίνα, στα νότια της Τουρκίας, απ’ όπου έφυγαν στην Ελλάδα, για να είναι μάρτυρες, του τι έγινε τη χρονιά εκείνη, στο φαράγγι του διαβόλου.

Ο Τοπάλ Οσμάν, ο πρώην αρχιχαμάλης του λιμανιού της Κερασούντας, ανέλαβε με τους Τσέτες του, ν’ αλλάξει δημογραφικά τον Πόντο, δηλαδή να εξαφανίσει το ελληνικό στοιχείο. Λήστευε, λεηλατούσε, σκότωνε και έκαιγε χωριά ολάκερα, με σκοπό να αναγκάσει τους υπολοίπους να φύγουν.

Στο Παρίσι οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφάσιζαν την κατάργηση και την διάλυση του πιο βάρβαρου κράτους της Ευρώπης και την δημιουργία ανεξαρτήτων κρατών, από τους γηγενείς, εκ της αρχαιότητος, κατοίκους της περιοχής. Ένα από τα προβλεπόμενα κράτη ήταν και η Δημοκρατία του Ανεξαρτήτου Πόντου. (Πρωτοτάστησε σ’ αυτό ο ηρωικός Μητροπολίτης Τραπεζούντας και μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος). Ο Τοπάλ Οσμάν και τα σχέδια της λευκής σφαγής, σκοπό και στόχο είχαν, να μειώσουν τον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής. Εάν γινόταν ειρήνη και έρχονταν επιτροπές για την καταμέτρηση του πληθυσμού, να μην βρεθούν Έλληνες.

Και σαν να μη έφταναν αυτά, το εγκληματικό κεμαλικό καθεστώς, που δήθεν ανέλαβε να μεταρρυθμίσει την χώρα και να επιφέρει την ειρήνη στους λαούς της περιοχής, οργάνωσε τα έκτακτα στρατοδικεία στην Αμάσεια, το 1921, για να προσδώσει νομιμοφάνεια στο έγκλημα, που είχε ήδη συντελεσθεί. Μάζεψε εκεί στην Αμάσεια και στοίβαξε στο κτίριο του Τιμαρχανέ, δηλαδή μέσα στο τρελλοκομείο της Αμάσειας, όλο το άνθος του Ποντιακού Ελληνισμού, προκειμένου δήθεν να το δικάσει.

Η Αμάσεια, μια από τις ωραιότερες πόλεις του κόσμου, με μοναδικό στον κόσμο προνόμιο φυσικής οχύρωσης, η πατρίδα του μεγαλύτερου γεωγράφου της αρχαιότητας, του Στράβωνας, είχε επιλεγεί για τον επίλογο του εγκλήματος.

Η κατηγορία για όλους τους παρόντες και ερήμην απόντες κατηγορουμένους, ήταν ότι: “Όλοι μαζί και ο καθείς χωριστά, προσπάθησαν να ιδρύσουν ανεξάρτητο κράτος, αποσπώντας μέγα μέρος από την Αυτοκρατορία και συγκεκριμένα, από τα ρωσικά σύνορα μέχρι την Σινώπη”. Η δίκη γινόταν στο κτίριο της Γαλλικής Σχολής της Αμάσειας. Δικαστής του λεγόμενου Δικαστηρίου Ανεξαρτησίας (ΙΣΤΙΚΛΑΡ ΜΟΥΧΑΚΕΜΕΣΙ), ορίστηκε ο δικηγόρος από την Μπάφρα, Καβατζέ Ζατέ Εμίν Μπέης, που ήταν πριν βουλευτής Αμισού. Ήταν ένας άνθρωπος σαράντα χρόνων, μετρίου αναστήματος, αιμοχαρής, μοχθηρός, ανθρωπόμορφο τέρας. Παραβίασε κάθε έννοια δικαιοσύνης. Ξεφώνιζε ονόματα, έβριζε, απολογούνταν ο ίδιος από μόνος του για λογαριασμό των κατηγορουμένων και σημείωνε δίπλα στο κάθε όνομα την ποινή, που ήταν ο θάνατος. Η δίκη έγινε τον Σεπτέμβριο του 1921. Τέτοιο μίσος είχε, που κατά λάθος δίκασε εις θάνατον και τον επίσκοπο Πάφρας-Ζήλων Ευθύμιο Αγριτέλλη, ο οποίος όμως είχε ήδη πεθάνει τον Μάιο στις φυλακές Αμασείας. Δηλαδή δίκασε και νεκρούς ακόμη. Πολλοί δικάστηκαν ερήμην, γιατί είχαν προλάβει και ήσαν εκτός Τουρκίας. 69 όμως άτομα κρεμάστηκαν στην κεντρική πλατεία της Αμασείας. Οι βαρυποινίτες ήρθαν στην Ελλάδα, μετά το 1924 με την Ανταλλαγή και αυτοί είναι οι μάρτυρες, για όσα έγιναν στην φυλακή και στο δικαστήριο την χρονιά εκείνη. Στις 5 Σεπτεμβρίου 1921, Κυριακή πρωί, οι μελλοθάνατοι έκαμαν την Θεία Λειτουργία και τη δική τους νεκρώσιμη ακολουθία. Ήξεραν ότι θα τους έθαβαν σαν τα ζώα.

Η απόφαση βγήκε στις 7 Σεπτεμβρίου 1921, ώρα 4 το απόγευμα. Όλοι οι κατάδικοι φώναζαν ΑΣ ΚΟΛΣΟΥΝ ΑΤΑΛΕΤΙΝΙΖΕ, δηλ. συγχαρητήρια στη δικαιοσύνη σας. Ο μόνος που μπόρεσε να μιλήσει ήταν ο νεαρός δημοσιογράφος από την Τραπεζούντα, ο Νίκος Καπετανίδης. Ο Εμίν Μπέης τον άφησε να μιλήσει, γιατί νόμισε ότι μετάνιωσε και ήθελε να τον ξεφτιλίσει. “Εγώ κύριε Πρόεδρε” είπε με φωνή σταθερή, “δεν αγωνίστηκα ποτέ για Ανεξάρτητο Πόντο. Εγώ μια ζωή αγωνίστηκα για την Ένωση του Πόντου με την Ελλάδα”. Με κραυγές του στημένου ακροατηρίου, βγήκε κατακόκκινος από θυμό ο πρόεδρος Εμίν Μπέης από το δικαστήριο. Όταν το πρωί οδηγούσαν τους καταδικασθέντες στην πλατεία της Αμάσειας για κρέμασμα, έβαλαν επικεφαλής πρώτο στην πομπή τον αρχιμανδρίτη, γέροντα 70 ετών, Πλάτωνα Αϊβαζίδη (“αν υπάρχει κάποιος ένοχος, αυτός είμαι εγώ”, δήλωσε στους Τούρκους, προσπαθώντας να σώσει τους συγκαταδίκους του), και πάνω στο στήθος του, στο ράσο, καρφίτσωσαν την απόφαση.

Μια ομάδα από χαμάληδες, αλήτες και ανθρώπους του υποκόσμου αφέθηκαν ελεύθεροι να περιφέρονται κάτω από τα αιωρούμενα σώματα. Τα περιέπαιζαν, τα σκύλευαν, αφαιρούσαν παπούτσια και ρούχα. Τόσο απαίσιο ήταν το θέμα, που και Τούρκος αξιωματικός δεν άντεξε και τους έδιωξε με κλωτσιές λέγοντας: “Δεν τους φτάνει το κακό που έπαθαν”;

Θα πρέπει να αναφέρουμε και το γεγονός, ότι την άγρια εκείνη εποχή, τρεις γυναίκες από την Αμισό, πήραν την απόφαση να πάνε μόνες τους στην Αμάσεια, γιατί τις έτρωγε η αγωνία, για την τύχη των φυλακισμένων ανδρών τους. Αυτές ήσαν: Η γυναίκα του γιατρού Α. Χρυσαφίδη, του φαρμακοποιού Θεολ. Δημητριάδη και του μουσικοδιδασκάλου Διογένους. Όταν οι άμοιρες γυναίκες έφτασαν, με τη ναυλωμένη άμαξα, στην γέφυρα του Ίρη ποταμού, ήταν πια αργά. Από τη γέφυρα είδαν, απέναντι στην πλατεία, τα κρεμασμένα σώματα των ανδρών τους. Τραβούσαν τα μαλλιά τους, χτυπιόντουσαν και έκλαιγαν στο θέαμα του φριχτού θανάτου που βρήκε τους συζύγους τους. Δεν είχαν δικαίωμα να πάρουν τα πτώματα για ταφή, αλλά και ούτε να πλησιάσουν. Την ώρα που αλιτήριοι περιέπαιζαν τους νεκρούς, οι γυναίκες τους δεν είχαν δικαίωμα ούτε να τους αγγίξουν.Τους έθαψαν, όλους σωρηδόν, σε λάκο έξω από την Αμάσεια, χωρίς παπά και χωρίς λιβάνι.

Παρενθέτω στο σημείο αυτό μια συγκλονιστική επιστολή του Αλ.Ακριτίδη, έμπορου από την Τραπεζούντα, ενός από τα θύματα του Εμίν Μπέη. Είναι αποκαλυπτική του ήθους, της αρχοντιάς, του πολιτισμού που κόμιζαν οι άνθρωποι που κατοικούσαν στα «κείθε του Αιγαίου», στην καλλίγονο Ιωνία, στον ανδρειωμένο Πόντο. Ενώπιον του φρικτού και άδικου θανάτου ο Ρωμιός του Πόντου, δείχνει θαυμαστή καρτερία, φανερώνει μεγαλοψυχία, πίστη, φιλοπατρία, αγάπη μεγαλοπρεπή προς τους οικείους του. Όλη η επιστολή αποπνέει το άρωμα της πονεμένης Ρωμιοσύνης, που διατήρησε εν αιχμαλωσία, εν σκιά θανάτου, την πολιτισμική του αυτεπίγνωση, όχι ως κωμική προγονολαγνεία, αλλά ως βίωμα, ως τρόπο ζωής.

«1921 7βρ. 5 Κυριακή.

Γλυκυτάτη μου Κλειώ,

Σήμερον ετελέσθη εν τη φυλακή λειτουργία κα εκοινωνήσαμε όλοι περί τους 100 από διάφορα μέρη. Έχει αποφασισθεί ο διά κρεμάλας θάνατος. Αύριον θα πηγαίνουν οι 60, μεταξύ αυτών οι 5 Τραπεζούντιοι και θα γίνει ο δι’ αγχόνης θάνατος. Την Τρίτην δεν θα είμεθα εν ζωή, ο Θεός να μας αξιώσει τους ουρανούς και σε σας να δώσει ευλογίαν κα υπομονήν και άλλο κακόν να μην δοκιμάσετε. Όταν θα μάθετε το λυπηρόν γεγονός, να μη χαλάσετε τον κόσμον, να έχετε υπομονή. Τα παιδιά ας παίξουν κι ας χορέψουν. Ας σε βλέπω να κανονίσεις όλα όπως ξέρεις συ. Ο αγαπητός μου Θεόδωρος ας αναλαμβάνει πατρικά καθήκοντα και να μην αδικήσει κανένα από τα παιδιά, τον Γέργον να τελειώσει το σχολείον και να γίνει καλός πολίτης. Τον Γιάννην ας τον έχει μαζί του στη δουλειά. Από τα μικρά, τον Παναγιώτη να στείλεις στο σχολείον, την Βαλεντίνην να τη μάθεις ραπτικήν. Την Φωφών να μη χωρίζεσαι ενόζω ζεις. Εις τον Στάθιον τας ευχάς μου και την υποχρέωσιν όπως χωρίς αμοιβήν διεκπεραιώσει όλας τα οικογενειακάς μου υποθέσεις που θα του αναθέσητε. Ο παπα Συμεών ας με μνημονεύει ενόσω ζει. Να δώσεις 5 λίρες στην Φιλόπτωχον, 5 λίρες στην Μέριμναν, 5 λίρες στον Λυκαστή το σχολείον. Και ας με συγχωρέσουν όλοι οι αδερφοί μου, οι νυφάδες και όλοι οι συγγενείς και φίλοι. Αντίο, βαίνω προς τον πατέρα και συγχωρέσατέ μου.

Ο υμέτερος

Αλ. Γ. Ακριτίδης»

Τον σφαγέα 80.000 Ελλήνων του Πόντου, κατά διαταγή του Κεμάλ, τον ΤοπάΛ Οσμάν τον τιμούν οι Τούρκοι ως εθνικό τους ήρωα και ανήγειραν και ανδριάντα στην Κερασούντα, την πατρίδα του. Να αναφέρουμε στο σημείο αυτό πως ο Πόντος δεν έπεσε αμαχητί. Είναι άγνωστο, αποσιωπάται επιμελώς το έπος του “αντάρτικου του Πόντου”. Ο Γερμανός Καραβαγγέλης (ιδού ο ποιμήν ο καλός), μητροπολίτης Αμασείας-Αμισού, υπολογίζει τους αντάρτες σε 20.000. Οι τουρκικές πηγές μιλούν για 25.000. Ονόματα όπως καπετάν Ευκλείδης, ηγέτης των ανταρτών της Σάντας, ο ξακουστός καπετάνιος Ιστύλ αγάς (Στυλιανός Κοσμίδης) στην Σαμψούντα, οι οπλαρχηγοί Ιορδάνης Παπούλας, Βασίλης Ανθόπουλος (Βασίλ αγάς), Κώστας Επεσλής, Ιορδάνης Χασερής, ο περιλάλητος οπλαρχηγός Αντών πασάς που είχε το βασίλειό του στα βουνά της Πάφρας, όπου έδρασε μαζί με την σύζυγό του Πελαγία, είναι λίγα μόνο ονόματα απ’ αυτά που κοσμούν το Συναξάρι των ηρώων του Πόντου. (Αποκαλυπτικό για το θέμα αυτό το βιβλίο του Α. Ανθεμίδη “ Τα απελευθερωτικά στρατεύματα του Ποντιακού Ελληνισμού”, Θεσ/νίκη 1998). Ο αρχιτσέτης, Τοπάλ Οσμάν, το μεγαλύτερο δολοφονικό εργαλείο του Κεμάλ στον Πόντο, ποτέ δεν τόλμησε να συγκρουστεί με Πόντιους αντάρτες. Έβγαζε το μένος του στα γυναικόπαιδα και τους γέρους…

Δεν θα αναφερθούμε στο παρόν αφιέρωμα στα αίτια και στους αίτιους του ξεριζωμού και της Γενοκτονίας. Είναι αφιέρωμα μνήμης, πενθούμε τους νεκρούς του Πόντου. “Η γνώση του ιστορικού παρελθόντος αποτελεί την βασικότερη προϋπόθεση για τη διατήρηση της εθνικής μας ταυτότητας” λέγει ο καθ. Βακαλόπουλος.

Θα κλείσουμε με τα λόγια, τα παλικαρίσια, του οπλαρχηγού του Πόντου Σάββα Ασλανίδη: “Μένουν ακόμη εκεί άταφα τα σώματα των αγαπημένων μας. Κράζουν ακόμη στους τραγικούς πατέρες, αδελφούς και συζύγους ζητώντας εκδίκηση. Ναι, εκδίκηση και εκδίκηση αιώνια. Έχουμε δώσει το λόγο μας, ορκίστήκαμε τον φρικτότερο των όρκων να μην δεχθούμε ποτέ συμφωνίες και σπονδές με τους Τούρκους. Και η ημέρα της ανταποδόσης δεν θα αργήσει”. (Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού, τομ. 1ος, σελ.344).

 

Αιωνία η μνήμη των μαρτύρων

της ποντιακής γης…

Δημήτρης Νατσιός

Δάσκαλος-Κιλκίς

Εκκολαπτήρια γεννίτσαρων

«Έξι χρόνια τώρα κυκλοφορείτε ανάμεσά μας αόρατος. Προσεγγίσατε, παρασύρατε, κλονίσατε συνειδήσεις, γκρεμίσατε υπολήψεις. Πώς; Μοιράζοντας λεφτά, ταξίδια, υποσχέσεις, υποτροφίες για ένα απώτερο μέλλον. Διότι χρειαζόσασταν ονόματα ηχηρά, έντιμα και συμβολικά για το πλήθος, πολύτιμα και αναγκαία για τη μαζική συνείδηση. Και όλους που είχαν -ή ν’ αναπτύξουν- ένα ανάστημα, τους περάσατε από την προκρούστεια φορντιανή χορηγία. Όλοι κάτω. Για να μη βρούμε τίποτα όρθιο την ώρα της κρίσης. Γιατί το ξέρετε πως η κρίση θα ‘ρθει…»
Η πιο πάνω παράγραφος είναι απόσπασμα από την ανοιχτή επιστολή της Λίλης Ζωγράφου προς τον αντιπρόεδρο του Ιδρύματος Φορντ (τον Γενάρη του 1973) στην Αθήνα, Μακνίλ Λάντρι. Ήταν ακόμα οι καιροί που μεσουρανούσε η χούντα.

25/07/2009 ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΦΡΥΔΑ*
Ήταν οι καιροί της εξορίας, της ισοπέδωσης και της εξαγοράς για χάρη των εγκληματικών οργάνων της. Και το Ford Foundation η άλλη όψη, η προβιά ανάμεσα στους απροστάτευτους Έλληνες. Και η προβιά εκείνη είχε ενσκήψει απροκάλυπτα μέσα στην ελληνική κοινωνία. Δίνοντας χρήματα και διευκολύνσεις σε ακαδημαϊκούς, σε δασκάλους και σε κάθε λογής δημιουργούς ή καλλιτέχνες, τους μυούσε ταυτόχρονα στις ενοχές, στον αποπροσανατολισμό και τον εξευτελισμό. Τους καθιστούσε συνεργούς στο έγκλημα της στήριξης της χούντας. Ώς την ημέρα της Κύπρου τον Ιούλη 1974.
Στην Κύπρο, στον κρανίου τόπο της κατοχής, του εποικισμού και της εκθεμελίωσης κάθε ίχνους πολιτισμού από τις ορδές της Ανατολίας και τους ντόπιους συνεργούς και κραυγαλέους δωσίλογους, το φαινόμενο των «Ιδρυμάτων Φορντ» (και καταλαβαίνετε τι εννοώ) της «επαναπροσέγγισης» και της δήθεν συμφιλίωσης, αλλά και του εκμαυλισμού ηθών και εθνικού ήθους αποτέλεσε, από το 1974 και μέχρι αυτή τη στιγμή, καθεστώς διάβρωσης και εξαγοράς κοινωνικών συνόλων και δημοσιογράφων.
Διεισέδυσε και διέβρωσε χώρους διανόησης και πανεπιστημιακών, όπως και συνειδήσεις. Εκπόρθησε κόμματα και κομματάρχες. Εξαγόρασε την ανοχή στην κατοχή και τον εποικισμό. Μοίρασε ρόλους και πόστα, και οικοδόμησε μέσω των εύπλαστων ψυχών νεαρών μαθητών, το αύριο του τσαντόρ και της μαντίλας του σκοταδισμού και της ανελευθερίας σκέψης. Μοιράζει υποτροφίες και πλούσιες επαναπροσεγγιστικές μαθητικές κατασκηνώσεις, σε χώρους ειδικά οργανωμένους για τον πνευματικό και εθνικό θάνατο της Νεολαίας. Ξέρετε όλοι -φαντάζομαι- τη USAID.
Ταυτόχρονα εξασφάλισε την ενεργό σιωπή και συνεργασία οργανωμένων θλιβερών κρατικών αμνών, που συμπράττουν και συσχεδιάζουν κοκορευόμενοι δηλητηριώδη εκπαιδευτικά δικοινοτικά λεγόμενα προγράμματα ή σεμινάρια μακριά από την πατρίδα, όπου νοθεύεται η έννοια της πατρίδας και όπου τελικά εκκολάπτονται οι νέοι γενίτσαροι της φυλής. Αυτοί, δηλαδή, που θα καθοδηγήσουν την κοινωνία στις αγκάλες της αιώνιας δουλοσύνης και του εθνικού εξανδραποδισμού. Εργολαβικώς και επ’ αμοιβή!
ΙΔΟΥ λοιπόν τα Ιδρύματα των σεμιναρίων και των ταμείων που ήδη λειτουργούν και ενόψει των νέων σχεδίων κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ενότητάς της. Ιδού τα έργα τους, αθόρυβα ή κραυγαλέα, μα επικινδύνως αποτελεσματικά.
Και ο λαός, αποκαμωμένος και προδομένος -δεινοπαθών και μηδέποτε συνελθών- γεύεται σήμερα την άκραν ταπείνωση. Εξοικειωμένος (και εκ των έσω πληττόμενος) και αποδεχθείς την προπαγάνδα του δώσε-δώσε διά της λεγόμενης επανένωσης, έχει μετατραπεί σε ουρά ελέους και λύπησης στα διόδια της ντροπής, δίνοντας και τα τελευταία του πιστοποιητικά υποθήκευσης.
Το όραμα βρικολάκιασε. Και το νόστιμον ήμαρ εκπνέει καθημερινά στους αεροπορικούς διαύλους των «συνομιλιών», με τη φρούδα ελπίδα που του πουλούν οι σπιούνοι της φυλής, πως δεν θα υπάρξουν άλλοι πια βάρβαροι στα σύνορά μας. Μια οι βάρβαροι είναι ήδη εντός μας.
Υ.Γ. Τα ιδρύματα κατοχής ήδη εθριάμβευσαν. Και οι ένοχοι; Η αξία όμως της Πολιτείας είναι, σε τελική ανάλυση, η αξία των ατόμων που την απαρτίζουν. Είναι αντιληπτόν άραγε; Όταν οι οσφυοκάμπτες δεν τιμωρούνται, τα εγκλήματα επαναλαμβάνονται. Τώρα ανενόχλητοι, κατά διαταγή, «πουλούν τη … λύση»!

*Πρόεδρος σωματείου «Ελεύθερο Μόρφου»
ΣΗΜΕΡΙΝΗ

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΟΨΕΙΣ ΜΙΑΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ

Συντάχθηκε απο τον ΙΩ. ΤΟΥΛΟΥΜΑΚΟ

Ι  Οι εγκατεστημένοι σε διάφορες χώρες και των πέντε ηπείρων ομογενείς είναι, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνισμού, περίπου 5.600.000. Από αυτούς 3.400.000 διαμένουν στην Αμερική, 1.280.000 στην Ευρώπη, 710.000 στην Ωκεανία, 140.000 στην Αφρική και 70.000 στην Ασία[1]. Επειδή η εθνική συνείδηση συνιστά το χαρακτηριστικότερο γνώρισμα της πιο σημαντικής συλλογικής ταυτότητας (και γι’ αυτόν τον λόγο εξακολουθεί να είναι μία αναντικατάστατη προϋπόθεση της ευρύτερης κοινωνικής συνοχής), ο Απόδημος Ελληνισμός στο σύνολό του και παρά την ανομοιογένεια που ασφαλώς υπάρχει, εξαιτίας της μεγάλης διασποράς, πρέπει και μπορεί να αποτελεί για την Ελλάδα ένα πρωταρχικής σημασίας παράγοντα στην εθνική στρατηγική· ιδιαίτερα στην σύγχρονη εποχή και μάλιστα στην παρούσα συγκυρία με τα γνωστά εξωτερικά και εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα.   Τι γνωρίζει η ελληνική κοινωνία γι’ αυτόν τον Ελληνισμό της Διασποράς, το παρελθόν και το παρόν, τα επιτεύγματα αλλά και τα προβλήματά του; Τι έπραξε ή τι δεν έπραξε γι’ αυτόν το ελληνικό κράτος; Πού και γιατί κοινωνία και κράτος χρειάζονται σήμερα τους Απόδημους και ποια πρέπει να είναι η πράξη της οφειλής για να υπάρχει η προσδοκία της προσφοράς; Αυτά και μερικά άλλα ερωτήματα που προκύπτουν από την αποδοχή της αυτονόητης και επιτακτικά αναγκαίας αναγνώρισης της εθνικής και κοινωνικής σημασίας του Απόδημου Ελληνισμού θα πρέπει να συζητηθούν με την ανάλογη γνώση από διάφορες πλευρές (ακόμη και σε σύγκριση με τις περιπτώσεις άλλων εθνών, όπως π.χ. οι Εβραίοι). Στο παρόν, αναγκαστικά σύντομο, άρθρο μόνο μερικές προτάσεις μπορούν να γίνουν με οπωσδήποτε προκαταρκτικό –αλλά με ενδεικτικό χαρακτήρα– προτάσεις που προέρχονται κυρίως από την μακρόχρονη ενασχόληση του γράφοντος με το εκπαιδευτικό πρόβλημα της χώρας και τις πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές προεκτάσεις του. ΙΙ Αν στην ελλαδική εκπαίδευση ο Απόδημος Ελληνισμός βρισκόταν κατά το παρελθόν στο περιθώριο και σήμερα –στα Αναγνωστικά από την Α΄ Δημοτικού ως και την Γ΄ Λυκείου– λείπει παντελώς· αν η κύρια αρμόδια κρατική υπηρεσία, η υπαγόμενη στο Υπουργείο Εξωτερικών Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού, με την ανεπαρκή της στελέχωση, είναι θεσμικά ισόβαθμη με την Γ. Γραμματεία Αθλητισμού· αν στα προγράμματα των πολυαρίθμων τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών (ποικίλων, εμφανών ή αφανών, συμφερόντων) αλλά και κρατικών, η παρουσία του Απόδημου Ελληνισμού είναι μηδαμινή, πολύ περιορισμένη ή και ποιοτικά ανεπαρκής· αν οι περιστασιακές αναφορές στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο είναι, όπου και όταν γίνονται, επίσης ανεπαρκείς· αν το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού είναι στην συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού άγνωστο (ακόμη και στην Θεσσαλονίκη, όπου βρίσκεται η έδρα του)· αν με όλα αυτά και μερικά άλλα ελλείμματα το ένα τρίτο ενός μικρού αριθμητικά έθνους είναι σε μεγάλη κλίμακα αποκομμένο από τον εθνικό κορμό, είναι δύσκολο ή μάλλον αδύνατο εξαιτίας της συνεχιζόμενης (και επιδεινούμενης) εσωστρέφειας στην δημόσια ζωή της χώρας όχι μόνο να εφαρμοσθεί, αλλά ούτε και να σχεδιασθεί οποιαδήποτε εθνική στρατηγική. ΙΙΙ Η αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε οργανική ένταξη του Απόδημου Ελληνισμού στην εθνική ζωή πρέπει και μπορεί να γίνει με τους ανάλογους θεσμούς ή άλλες οργανωτικού χαρακτήρα παρεμβάσεις όπως: 1.  Η ίδρυση Υπουργείου Αποδήμων (που υπάρχει σε άλλα κράτη, για την Ελλάδα είναι όμως σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απαραίτητο) [Την επανίδρυση Υφυπουργείου Αποδήμου Ελληνισμού είχε υποσχεθεί η ελληνική Κυβέρνηση σε Έλληνες βουλευτές ξένων κρατών μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004, στους οποίους το ¼ των Ελλήνων αθλητών ήταν παιδιά Αποδήμων]. Η οργάνωση και οι επί μέρους αρμοδιότητες αυτού του (αυτοτελούς) Υπουργείου πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ειδικής μελέτης από ειδικούς παράγοντες της χώρας και Έλληνες του εξωτερικού. 2.  Η αναδιοργάνωση του Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού σύμφωνα με τις αναγκαιότητες που προκύπτουν από την (ζητούμενη νέα) εθνική στρατηγική. 3.  Η ίδρυση ενός αυτοτελούς τηλεοπτικού σταθμού με δορυφορική εμβέλεια ή η μετατροπή του υπάρχοντος τηλεοπτικού σταθμού της Βουλής σε σταθμό Αποδήμων. 4.  Η εκπροσώπηση του Απόδημου Ελληνισμού σε ένα νέο «Εθνικό Ίδρυμα Εκπαιδευτικών Μελετών» που θα αντικαταστήσει το υπάρχον (δαπανηρό και κατά γενική ομολογία αποτυχημένο) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (όπως και σε ένα επίσης αναγκαίο «Κεντρικό Εκπαιδευτικό Συμβούλιο») ή ακόμη στο «Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης», στο «Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου» και στο «Εθνικό Κέντρο Βιβλίου». 5.  Η αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης των Ελληνοπαίδων του Εξωτερικού σε στενή συνεργασία με την Εκκλησία, ο ρόλος της οποίας στον τομέα αυτόν, όπως και σε άλλους, που αφορούν την πολιτιστική και κοινωνική ζωή των Αποδήμων, ήταν και θα είναι ουσιαστικός και εθνικά αναγκαίος. 6.  Η πολιτογράφηση νέων ελληνικής καταγωγής υπό ορισμένες προϋποθέσεις, μία από τις οποίες (η σπουδαιότερη) πρέπει να είναι η θητεία (στρατιωτική ή κοινωνική) στις Ένοπλες Δυνάμεις. Το οξύ δημογραφικό πρόβλημα της χώρας· οι ανάγκες στην εθνική άμυνα που δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν με επαγγελματίες (τ.ε. μισθοφόρους) οπλίτες, ιδιαίτερα μετά την πρόσφατη μείωση του χρόνου της στρατιωτικής θητείας· προπάντων όμως ο σημαντικός παιδευτικός ρόλος του στρατού στην ανάπτυξη της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης, προσδίδουν στην με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κατάταξη εθελοντών στις Ένοπλες Δυνάμεις από ελληνικές κοινότητες του Εξωτερικού ιδιαίτερη σημασία. 7.  Η θέσπιση ελληνικών Ολυμπιακών αγώνων κλασσικού αθλητισμού ανά τετραετία με τη συμμετοχή νέων από την Ελλάδα, την Κύπρο και τις Κοινότητες του Εξωτερικού [όπως ενδεχομένως και ξένων, που γνωρίζουν επαρκώς την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό]. [Εκτενή παρουσίαση της πρότασης βλ. στο άρθρο του γράφοντος «Ολυμπιακοί αγώνες και Έλληνες του Εξωτερικού», Εθνικός Κήρυξ της Νέας Υόρκης, 2/3 Οκτωβρίου 2004]. 8.  Η ίδρυση Ιστορικών Μουσείων του Απόδημου Ελληνισμού στις πρωτεύουσες των νομών, ιδιαίτερα εκείνων από τους οποίους προέρχονται πολλοί μετανάστες. IV Αν η εθνική στρατηγική γίνει, όπως θα ήθελε κανείς να ελπίζει, στο εγγύς μέλλον πραγματικότης, και δρομολογηθεί η άμεσα με αυτήν συνδεόμενη αναμόρφωση της πολιτικής ζωής, για την επιβαλλόμενη (διαφορετική από τις προηγούμενες), αναθεώρηση του Συντάγματος, την οποία προϋποθέτει, θα μπορούσαν να γίνουν επίσης οι ακόλουθες τρεις προτάσεις που αφορούν και τον Απόδημο Ελληνισμό. –   Στην διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας που θα πρέπει να αντικαταστήσει την ισχύουσα (προβληματική), θα μετέχουν ως μέλη ενός ευρύτερου εκλεκτορικού σώματος αποτελουμένου από βουλευτές και εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και εκλεγμένοι προς τούτο εκπρόσωποι του Απόδημου Ελληνισμού (και Έλληνες πολίτες) σε αναλογία που θα ορισθεί από τους αρμόδιους παράγοντες. –   Σε ειδική αναλογία θα είναι επίσης μέλη της Βουλής Απόδημοι (Έλληνες πολίτες) που θα αντικαταστήσουν, επιλεγόμενοι με ειδική διαδικασία (και σε μεγαλύτερο βαθμό), τους βουλευτές Επικρατείας. –   Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συντάσσει και εκφωνεί στο τέλος εκάστου έτους, μετά την συζήτηση για τον Προϋπολογισμό, στη Βουλή έκθεση «Περί της καταστάσεως του Έθνους», στην οποία θα γίνεται η (αυτονόητη) εκτενής αναφορά και σε όλα τα θέματα των Αποδήμων. V Μόνο με μία τέτοια πολύπλευρη ή παρόμοια (ή διαφορετική, οπωσδήποτε όμως αποτελεσματική) ένταξη των Απόδημων στην εθνική ζωή (η οποία πρωτίστως προϋποθέτει την ανάλογη πολιτική βούληση) θα είναι δυνατόν να ζητηθεί η έμπρακτη συνδρομή από όσους θέλουν και μπορούν να συμβάλουν στην ίδρυση και λειτουργία θεσμών ή σε πρωτοβουλίες που υπαγορεύουν οι αναγκαιότητες της εθνικής στρατηγικής και επιβάλλουν τα οξυμμένα προβλήματα της ελληνικής πραγματικότητας. Μερικά παραδείγματα από την μία και την άλλη κατηγορία: –   Αν η ενίσχυση του διεθνούς κύρους της χώρας μπορεί να γίνει πρωτίστως (οπωσδήποτε όχι μόνο) με πολιτιστικά κέντρα που θα προβάλλουν την πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά στις πρωτεύουσες ή σε μεγάλες πόλεις ξένων χωρών, αυτά δεν μπορούν να οργανωθούν και να λειτουργήσουν από το υφιστάμενο Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού, χωρίς την συνεργασία και την υποστήριξη των κατά τόπους Αποδήμων. –   Η θέσπιση διεθνών βραβείων για πρωτότυπες δημιουργίες στην Επιστήμη και στην Τέχνη, ιδιαίτερα για νέους, σε συνεργασία με ξένα πνευματικά ιδρύματα (Πανεπιστήμια και σχολεία): Εκτός από την καθαρά πολιτιστική του πλευρά, ο θεσμός έχει και το εθνικό όφελος, ότι στη νέα πνευματική ελίτ ξένων χωρών δημιουργείται ένα φιλικό ενδιαφέρον για την χώρα μας. [Η διαπίστωση αυτή βασίζεται στις εμπειρίες του γράφοντος από τον «Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Νέων» με θέμα την «Επιβίωση της Κλασσικής Αρχαιότητας στην σύγχρονη Ευρώπη» που διοργανώθηκε τρεις φορές (από το 1994 έως το 2001) από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και απέσπασε τα επαινετικά σχόλια του πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζακ Ντελόρ]. Η συμβολή των Αποδήμων στην προβολή του θεσμού, όπως και στην χρηματοδότηση (με όχι υψηλή δαπάνη) είναι εξαιρετικά χρήσιμη ή εξαιτίας των γνωστών αδυναμιών της χώρας μας απολύτως αναγκαία. Πόσο χρήσιμος θα ήταν ο θεσμός και από πολιτική άποψη αν εφαρμοζόταν για τις χώρες της Βαλκανικής με έδρα την Θεσσαλονίκη, δεν χρειάζεται νομίζω να τονισθεί στην παρούσα συγκυρία. –   Αν και ως ποιο βαθμό Έλληνες του Εξωτερικού μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην ενημέρωση της κοινής γνώμης των χωρών όπου διαμένουν για τα εθνικά μας θέματα ή στην τουριστική διαφήμιση της χώρας ή στην προβολή των ελληνικών προϊόντων, όπως, εξ όσων γνωρίζω, είχε κατά το παρελθόν περιστασιακά υποστηριχθεί από παράγοντες της Ομογένειας, θα πρέπει να διερευνηθεί συστηματικά από αρμόδιους παράγοντες στο άμεσο ή εγγύς μέλλον. VI Την συνδρομή των Ελλήνων του Εξωτερικού χρειάζεται όμως η χώρα κατά τη γνώμη μου επιτακτικά τώρα, στο εκπαιδευτικό πρόβλημα ή ακριβέστερα αδιέξοδο. Κατά τις συζητήσεις πριν και μετά τις διάφορες μεταρρυθμίσεις των τελευταίων 30 ετών η αναγκαιότητα αυτής της συνδρομής, εξ όσων γνωρίζω, πουθενά δεν αναφέρθηκε, μολονότι θα έπρεπε, και μόνο για τον λόγο ότι από τους χιλιάδες Έλληνες ερευνητές που σταδιοδρόμησαν και διακρίθηκαν σε πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα ξένων χωρών, υπάρχουν αρκετοί που έχουν εκφράσει την επιθυμία να προσφέρουν τις γνώσεις και την πείρα τους στην πατρίδα. Με αναφορά στους επιστήμονες αυτούς γίνεται η πρώτη, με αναφορά σε αναφορά σε επιχειρηματίες (κυρίως) και σε ειδικούς η δεύτερη από τις προτάσεις που ακολουθούν: –   Στην βαρέως νοσούσα ελληνική Τριτοβάθμια Εκπαίδευση η δημιουργική πνοή που πρωτίστως χρειάζεται δεν μπορεί να προέλθει από εγχώριες δυνάμεις· θα προέλθει από Έλληνες του Εξωτερικού που ανεδείχθησαν αξιοκρατικά και βρήκαν με το έργο τους διεθνή αναγνώριση. Η αρχή θα μπορούσε να γίνει με την ένταξη ορισμένου αριθμού από αυτούς στα μεταπτυχιακά τμήματα των διαφόρων σχολών, όπου θα διδάσκουν, αλλά και θα εξετάζουν ως επισκέπτες καθηγητές. Ως επισκέπτες καθηγητές θα πρέπει επίσης να είναι μέλη των εισηγητικών επιτροπών στις διάφορες κρίσεις του διδακτικού προσωπικού. –   Στην επίσης βαρέως νοσούσα Γενική Εκπαίδευση η δημιουργική πνοή θα μπορούσε να προέλθει από πρότυπες τεχνικές – επαγγελματικές σχολές, με οικοτροφεία για τους μαθητές, επαρκή υποδομή και έμπειρη διοίκηση. Το υπόδειγμα: Η Αμερικανική Γεωργική Σχολή της Θεσσαλονίκης που λειτουργεί επί ένα αιώνα ως εκπαιδευτικό ίδρυμα και συγχρόνως ως παραγωγική μονάδα, γνωστή για το έργο που επιτελεί από πολλών ετών. [Θεωρώντας την ως πρότυπο για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που είχε προαναγγείλει ο Ελ. Βενιζέλος την επισκέφθηκε το 1929]. Θα σήμαινε πολλά όχι μόνο για την ίδια την χώρα, αν Έλληνες επιχειρηματίες του Εξωτερικού ήθελαν να συμβάλουν στην ίδρυση και λειτουργία μιας έστω τέτοιας σχολής και μάλιστα σε παραμεθόριο περιοχή, ιδιαίτερα στην Θράκη. * Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε πρόταση ή συγκεκριμένη αναφορά στους Έλληνες του Εξωτερικού, το έμ­πρακτο ενδιαφέρον γι’ αυτούς στην σύγχρονη Ελλάδα, αποτελεί όχι μόνο αυτονόητη εθνική επιταγή, αλλά και ζωτική ανάγκη: Οι ελληνικής καταγωγής επιστήμονες, καλλιτέχνες, επιχειρηματίες, πολιτικοί, ανώτατοι κρατικοί αξιωματούχοι που πρόκοψαν και διακρίθηκαν χάρη στην προσωπική τους αξία και στην προσωπική τους προσπάθεια, αλλά και οι άγνωστοι απόγονοι μεταναστών, που πιστεύουν και με διαφόρους τρόπους δείχνουν πως η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι και γι’ αυτούς «πατρίδα» – όλοι αυτοί αποτελούν ένα σταθερό και γι’ αυτό σημαντικό στοιχείο συλλογικής (εθνικής) αυτοπεποίθησης, ίσως το μοναδικό, στην πολύπλευρη κρίση από την αδιέξοδη εσωστρέφεια που διέρχεται σήμερα η χώρα.   Ιω. Τουλουμάκος Ομ. Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ.                 [1]. Βλ. σχετικά Γ.Β. Σέκερη (πρέσβεως ε.τ.), Η Ελλάδα στη “Νέα Τάξη”. Η Εθνική μας στρατηγική  στον 21ο αιώνα, Αθήνα 2004, σ. 504/5.

ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

Μια γεωπολιτική προσέγγιση ενός  μείζονος σημασίας θέματος από τον στρατηγιστή Δρα Γεώργιο Ανδ. Μούρτο

 Στη χώρα μας έχουμε πλέον εθιστεί στις οδυνηρές εκπλήξεις κάθε μορφής, καθότι έχουν γίνει συνήθειες ρουτίνας. Εφησυχάζουμε, για παράδειγμα, στις ρητορικές διαβεβαιώσεις των υπευθύνων ότι γίνεται το καλύτερο δυνατό στα εθνικά ζητήματα, όταν οι ίδιοι υπεύθυνοι αδυνατούν να είναι αποτελεσματικοί σε θέματα καθημερινότητας, όπως να ευπρεπίσουν τις πόλεις μας και να καθαρίσουν τους δρόμους της. Ομιλούμε για την εποχή της γνώσης, αλλά εμμένουμε στη διατήρηση παρωχημένων εκπαιδευτικών δομών –των σχολών των ενόπλων δυνάμεων μη εξαιρουμένων. Υμνολογούμε επετειακά τους εθνικούς μας ήρωες, όταν βαρυνόμαστε με τη φυλάκισή τους. Θρηνολογούμε το χαμό άξιων τέκνων του έθνους, όταν ενοχοποιούμαστε για τον διασυρμό και την απαξίωσή τους. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί ο πρόεδρος της Κύπρου Τάσσος Παπαδόπουλος, τον οποίο τραυματίσαμε θανάσιμα με συκοφαντίες και λίβελους, πριν τον στείλουμε ταπεινωμένο σπίτι του, επειδή τόλμησε να προτάξει λόγον εθνικής αξιοπρέπειας.

           

Εξηγούμαι: οι αναφορές μου δεν εστιάζονται σε πρόσωπα, φορείς και κυβερνήσεις, αλλά σε μια βαθιά ριζωμένη νοοτροπία που διαπότισε ολόκληρο τον εθνικό κορμό και μας καθιστά αν-ορθόδοξους στην κρίση και την συμπεριφορά.

 

Τα αίτια της αν-ορθοδοξίας

 

Τα αίτια αυτής της αν-ορθόδοξης συμπεριφοράς που περιγράφω είναι, κατά την άποψή μου, τα εξής:

 

Πρώτον: Δεν έχουμε ξεκαθαρίσει την συλλογική εικόνα μέσα μας, την εθνική μας ιδιοπροσωπία, ώστε αυτή να γίνεται καταληπτή και από τους τρίτους. Δηλαδή, δεν έχουμε ξεκαθαρίσει «ποιοι είμαστε», ποια είναι η ταυτότητά μας ή, όπως θα έλεγαν οι λόγιοι του 19^ου αιώνα, ποιος είναι ο «αληθώς ελληνικός χαρακτήρας», γι΄ αυτό και μειονεκτούμε σοβαρά στη χάραξη εθνικής πορείας. Αυτή η μειονεξία είναι εγγενής, καθότι υφίσταται από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους. Τρεις είναι οι κυρίαρχες και αποκλίνουσες, ως προς τη συλλογική μας ταυτότητα, τάσεις, τις οποίες και απαριθμώ: Η Κοραϊκή, η αποκαλούμενη και δυτικότροπη, η οποία προσπάθησε να γεφυρώσει την αρχαιοελληνική με τη νεοελληνική ταυτότητα, εξοβελίζοντας τη βυζαντινή ως ανθελληνική και βάρβαρη. Η Παπαρρηγοπουλική ή, άλλως, ελληνοχριστιανική που προβάλει τη συνέχεια του Ελληνισμού· στηρίζεται δηλαδή στη σύνθεση της αρχαιοελληνικής, της βυζαντινής και της νεοελληνικής ταυτότητας. Η «εκσυγχρονιστική» ή εθνομειοδοτική που αποτελεί την κυρίαρχη τάση της ύστερης μεταπολίτευσης και συνδυάζει το διεθνιστικό –θεωρώντας το έθνος μύθευμα- με μια νευρωτική απέχθεια προς ό,τι θυμίζει ελληνικότητα, απορρίπτοντας ταυτοχρόνως τόσο το αρχαιοελληνικό όσο και, κυρίως, το βυζαντινό πόλο του ελληνισμού. [ii]

 

Δεύτερον: Έχοντας κατά νου τα ανωτέρω, οδηγούμαστε στη δεύτερη αιτία της αν-ορθόδοξης νεοελληνικής συμπεριφοράς, την οποία συνοψίζω ως εξής. Το νεοελληνικό κράτος, από της ιδρύσεώς του, στερείται στέρεων βάσεων, οι οποίες θα άντεχαν το βαρύ φορτίο του ελληνισμού. Γι΄ αυτό αναζητούμε με τόση ευκολία καταφύγιο σε δάνεια πολιτικά και πολιτισμικά σχήματα, όπως το δυτικό και πρωθύστερα αυτού το οθωμανικό. Συνέπεια τούτου είναι να στερούμαστε ταυτότητας, να πιθηκίζουμε με μηρυκαστική βουλιμία το ξενικό, να μηδενίζουμε καθετί ελληνικό. Με άλλα λόγια, αφελληνιζόμαστε οικεία βουλήσει.

 

Άραγε ποιες είναι οι γενεσιουργές αιτίες αυτού του ιδιότυπου αφελληνισμού; Το ερώτημα θα απαντηθεί με βάση μια αδιάψευστη, που δεν είναι πλέον και αυτονόητη, διαπίστωση. Το διαχρονικό γνώρισμα του Ελληνισμού είναι η θάλασσα που του προσέδωσε δυναμισμό και εξωστρέφεια στους προσανατολισμούς του και τον κατέστησε οικουμενικό. Εξαίρεση στον κανόνα αποτελεί η επταετία των συνταγματαρχών με το ανεκδιήγητο «Ελλάς-Ελλήνων-Χριστιανών» και η μεταπολιτευτική περίοδος κατά την οποία ο Ελληνισμός περιχαρακώθηκε στη βαλκανική του ενδοχώρα, με συνέπεια να αναπτυχθούν ιδεοληπτικές εμμονές εσωστρέφειας και συστολής. Οι εν λόγω εμμονές ενεργοποίησαν έναν πρωτόγνωρο ανταγωνισμό μεταξύ των Ελλήνων να γίνουν μικροί, παρότι το βάρος της κληρονομιάς τους θέλει  μεγάλους.

 

Για να αποδώσω με σαφήνεια την πραγματική διάσταση του ελληνισμού στη διαχρονία του καταφεύγω σ΄ ένα επίλεκτο μέλος του, τον Ισπανό ελληνιστή καθηγητή Πέδρο Ολάγια, ο οποίος τον εξισώνει με την οικουμενικότητα. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η Ελλάδα χωρίς τον Αλέξανδρο, πιθανότατα δεν θα είχε γίνει ποτέ «ελληνισμός». Και τούτο, διότι δεν θα είχε φτάσει ποτέ στην οικουμενικότητα. Δηλαδή, δια του μακεδονικού ελληνισμού το ελληνικό στοιχείο γίνεται κτήμα του κόσμου όλου, καθότι γίνεται το επαναστατικό άλμα: από την τοπικότητα (πόλις-κράτος) στην οικουμενικότητα με την εξής χρονολογική σειρά: Πρώτ΄ απ΄ όλα η ελληνιστική Οικουμένη· ακολουθεί η ελληνορωμαϊκή, για να την διαδεχθεί η χριστιανική μέχρι την έλευση της Αναγέννησης που δημιούργησε την Οικουμένη του ουμανισμού πάνω στην πνευματική βάση της Ελλάδας, η οποία επηρέασε βαθύτατα τον δυτικό πολιτισμό.

 

Φαίνεται πως το νεοελληνικό κράτος, ως κάλπικο δάνειο από την Εσπερία και παντελώς ξένο προς τις ιδιαίτερες ανάγκες, την ιδιοσυγκρασία και τους ιστορικούς εθισμούς της κοινοτικής αυτο-οργάνωσης και αυτοδιαχείρισης των Ελλήνων, δεν μπορεί να διαχειριστεί το βάρος της κληρονομιάς του ελληνισμού. Γι΄ αυτό έπαψε, εν τη γενέσει του, να αποπνέει την αριστοκρατική αύρα του κληρονόμου μιας οικουμενικής και πανανθρώπινης παράδοσης. Έτσι, οδηγηθήκαμε ως Νεοέλληνες σε μια μοιραία πορεία: από μεγάλοι και οικουμενικοί γίναμε μικροί, εσωστρεφείς, φοβικοί και μηρυκαστικοί με συνέπεια να θεωρούμε φυσιολογική την υποτακτικότητα μας στους Δυτικούς και να αποδεχόμαστε σχεδόν μοιρολατρικά τη μειονεξία μας έναντι όσων συμπεριφέρονται ως περιφερειάρχες –οι Τούρκοι- ή να αντιμετωπίζουμε κατευναστικά και φοβικά  εκείνους που διαπνέονται από αθεράπευτους μεγαλοϊδεατισμούς –όλοι οι γείτονές μας.

 

Τρίτον: Η δημιουργία του ελληνικού κράτους ως φωτοτυπική απεικόνιση του ξένου και άγνωστου για την ελληνική εμπειρία δυτικού προτύπου, γέννησε τη νεο-ελληνική μειονεξία που δεν θεραπεύτηκε, ούτε καν μετριάστηκε με την ένταξή μας στην Ε.Ε., που μεταπολιτευτικά τυγχάνει της γενικής σχεδόν αποδοχής. Και τούτο, διότι στο ευρωπαϊκό μεγα-οικοδόμημα καταλάβαμε οικεία βούληση μια γωνιά ως ξένοι, συνεσταλμένοι και εντονότατα συμπλεγματικοί. Επιπλέον, ο «ευρωπαϊσμός» δεν πρόσθεσε κάτι το ιδιαίτερα σημαντικό στην ισχύ της χώρας και τον εκσυγχρονισμό της, διότι, ως «Ευρωπαίοι» δεν υιοθετήσαμε απολύτως τίποτε το ευρωπαϊκό, πέραν των «πακέτων» και αυτά με ακόρεστη βουλιμία προσωπικής ιδιοποίησής τους. Επίσης, ο ευρωπαϊσμός μας ταυτίστηκε με τον άκρατο ευδαιμονισμό, που συνοδεύει την χρόνια παρακμιακή πορεία του Ελληνισμού. Μια καθοδική πορεία που όχι μόνο φαίνεται να μην έχει τελειωμό, αλλά είναι και εκτός ελέγχου λόγω συνηθειών και πρακτικών που χαρακτηρίζουν την νεοελληνική πραγματικότητα[iii], η οποία διαμορφώνεται μέσα από ένα ανεξέλεγκτο πλέον φαυλοκρατικό σύστημα[iv].

 

Για του λόγου το αληθές, θα προβώ σε μια δειγματοληπτική συγκριτική αναφορά μεταξύ του ευρωπαϊκού προτύπου από τη μια πλευρά και του ελληνικού κακέκτυπου από την άλλη:

• αξιοσύνη –  μετριοκρατία

• δημοψηφισματική δημοκρατία – μεταρρυθμιστική, νομοκρατική δημοκρατία (δηλ. άνωθεν επιβολή)
• ποιότητα ζωής, εθνική παράδοση  –  καταστροφομανία, κακογουστιά,                                    αυθαιρεσία
• αποκέντρωση  –  συγκέντρωση/αθηναιοκεντρισμός
• εθνικοποίηση, πατριωτισμός – απο-εθνικοποίηση, διεθνισμός, εθνομειοδοτισμός
• παραγωγή γνώσης – παραγωγή θεσιθήρων
• πρωτογενής δραστηριότητα (πρωτοβουλία, εφεύρεση, παραγωγή, επιβράβευση ικανότητας, κοινωνική ευαισθησία) – μεταπρατική παθητικότητα (μιμητισμός, αναξιοκρατία, φαυλότητα, οικογενειοκρατία, αδηφαγία των εχόντων και κατεχόντων).

 

Τέταρτον: Εξίσου σημαντικό με τα προηγούμενα αίτια της αν-ορθόδοξης νεοελληνικής νοοτροπίας είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση που εκδηλώνεται με πρακτικές αποδυνάμωσης, συχνά και ακύρωσης των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων: κλασική γραμματεία (πρώτο «θύμα» η γλώσσα) – Ορθοδοξία – ναυτική παράδοση. Κοινό γνώρισμα των τριών είναι η εξωστρέφεια, η οικουμενικότητα. Η υποβάθμιση των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων έχει ως συνέπεια την υιοθέτηση ιδεοληψιών του τύπου «το θέλουν οι Μεγάλοι», η «Κύπρος είναι μακριά», «είμαστε μικρή χώρα» ή «χώρα status quo», απαξιώνοντας την «αριστοκρατική» μας καταγωγή και παραβλέποντας την αδήριτη ανάγκη της επιβίωσης σ΄ έναν ωκεανό αναθεωρητισμού και μεγαλοϊδεατισμού, όπου οι άτολμοι χάνουν και καθίστανται μικροί και αμελητέοι. Και όλα αυτά θεωρούνται φυσιολογικά επειδή έχουμε αναγάγει ως κυρίαρχη «στρατηγική κουλτούρα» την υποχωρητικότητα και τη φοβία. Υπερβολές θα πούνε μερικοί. Γι΄ αυτό, προτείνω να υποβληθούμε σε μια διαδικασία αυτοελέγχου, επιχειρώντας την ανίχνευση και την καταγραφή της πορείας των λεγόμενων εθνικών μας θεμάτων. Πώς, δηλαδή, ξεκινήσαμε πριν αυτοανακηρυχθούμε ισχυροί και Ευρωπαίοι και πού καταλήξαμε σήμερα που, μετά περισσής αυταρέσκειας, θεωρούμε τους εαυτούς μας ισότιμους εταίρους στην ΕΕ:

 

Ελληνοτουρκικά (από τον πλήρη έλεγχο του Αιγαίου στην πλήρη αμφισβήτησή του),

Ίμβρος-Τένεδος (από την προβλεπόμενη αυτοδιοίκηση του ελληνικού στοιχείου, με βάση τη Συνθήκη της Λωζάννης, στον πλήρη εκτουρκισμό τους),

Θρακικό-μειονοτικό (από την πλήρη στην «γκρίζα» εθνική κυριαρχία και στον πλήρη εκτουρκισμό της μειονότητας),

Μακεδονικό (από αστεία για την Αθήνα υπόθεση, το σκοπιανό υβρίδιο επέβαλε de facto στην ευρωενωσιακή και ΝΑΤΟϊκή Ελλάδα τη μοιρασιά στην ιστορική ονομασία της Μακεδονίας μας που η αθηναιοκεντρική ελίτ την δικαιολογεί με τον ισχυρισμό της μόνης «ρεαλιστικής» επιλογής),

Κυπριακό (από αμιγώς ελληνική υπόθεση, με βάση τη Συνθήκη της Λωζάννης,  σε ελληνοτουρκική διαφορά, σε δικοινοτικό ζήτημα και, τελικά, στην αποδοχή ισότιμης κυριαρχίας των δύο σύνοικων στοιχείων. Η πορεία αυτή αποτυπώνεται και στις πολιτικές των ξένων: από το Σχέδιο Άτσεσον που ελληνοποιούσε το νησί, στο Σχέδιο Ανάν που το τουρκοποιούσε).

 

Η στρατηγική κουλτούρα της υποχώρησης

 

Η στρατηγική κουλτούρα της φοβίας και υποχωρητικότητας που περιγράφω γέννησε την ειρηνολαγνεία. Προσοχή! Ειρηνολαγνεία δια της δαιμονοποίησης του πολέμου ως του απόλυτου κακού και όχι της επίθεσης και του αλυτρωτισμού που είναι τα γενεσιουργά αίτιά του. Η ερμηνεία αυτής της ελληνικής παραδοξότητας είναι τελικά απλή· όσο μια χώρα βρίσκεται σε κάμψη και χάνει την αυτοεκτίμησή της, τόσο επικαλείται την ειρήνη. Η ιστορία αυτό διδάσκει και στα διδάγματά της καταφεύγω. Οι Αθηναίοι λάτρευαν την πολιούχο της πόλεώς τους Αθηνά με τα προσωνύμια Νίκη και Πρόμαχο, και την απεικόνιζαν με πολεμική αμφίεση (δόρυ και ασπίδα) όσο καιρό αισθάνονταν ισχυροί και δυνατοί. Εξάλλου, ο Χρυσούς Αιών έγινε πραγματικότητα όχι με ειρηνολαγνικές επικλήσεις, αλλά διότι στηρίχθηκε στις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη που πρόταξε τα στοιχεία της γενναιότητας και της στρατιωτικής μεταρρύθμισης με τη δημιουργία της αθηναϊκής φάλαγγας.

 

Το αθηναϊκό παράδειγμα έχει υιοθετηθεί πλήρως σήμερα από κάθε προηγμένη χώρα, η οποία θεωρεί ως προϋπόθεση της προόδου και της ανάπτυξης την «ιεραρχία», την «τάξη», το στρατιωτικό και όχι ειρηνολαγνικό στοιχείο, διότι αποδέχεται την διαχρονική αρχή: εάν επιθυμείς την ειρήνη ετοιμάσου για πόλεμο. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ελβετία, αλλά και όλες ανεξαιρέτως οι προηγμένες και αναλόγου μεγέθους χώρες. Το δίδαγμα που βγαίνει από την επισήμανση αυτή είναι ότι η στρατιωτική ισχύς είναι ο καθρέφτης της συνολικής ισχύος μιας χώρας, γι΄ αυτό καμία χώρα στην μακρόχρονη ιστορία της ανθρωπότητας δεν ανέπτυξε αξιόλογο πολιτισμό χωρίς στρατιωτική ισχύ.

 

Βεβαίως, υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος, που παραδόξως επιβεβαιώνει και αυτή τα προαναφερόμενα. Όσο, δηλαδή, η ισχύς των Αθηναίων υποχωρούσε τόσο αυτοί αυτοχαρακτηρίζονταν «συνετοί», «μετριοπαθείς», «ήπιοι», επικαλούμενοι την ειρήνη, την οποία άρχισαν να λατρεύουν ως θεά. Αυτά εκδηλώθηκαν μετά την ήττα τους στον Πελοποννησιακό πόλεμο, όταν δηλαδή εξασθένισαν σε ισχύ και μειώθηκε το διεθνές τους κύρος. Για τη νομιμοποίηση αυτών των νέων δεδομένων επιστρατεύτηκαν οι πολιτικοί –θεσπίζοντας τη λατρεία της Ειρήνης-, οι καλλιτέχνες –δημιουργώντας αγάλματά της-, οι λόγιοι με τον Ησίοδο να την εμφανίζει ως θυγατέρα του Δία και αδελφή του Νόμου και της Δίκης, τον Πίνδαρο και τον Ευριπίδη να την αποκαλούν πλουτοφόρο, τον Βακχυλίδη να βαφτίζει τον Πλούτο γιό της, και τον Αριστοφάνη να την βγάζει στη σκηνή με την Ειρήνη, όπου οι χαρακτήρες την αποκαλούν «Βασίλισσα» και «Θεά».

 

Παρομοίως, όταν οι Αθηναίοι παραδόθηκαν στη στρατιωτική συμμαχία των Σπαρτιατών και αργότερα υπετάγησαν στον Φίλιππα Β΄ της Μακεδονίας, δύο γεγονότα που επισφράγισαν το τέλος της δημοκρατικής τους ζωής, αυτοί, αντί να αγωνιστούν για την πολιτική τους αξιοπρέπεια, επέλεξαν την εύκολη οδό· γέμισαν τους δημόσιους χώρους με αγάλματα της Δημοκρατίας που λατρευόταν πλέον ως θεά. Έτσι μοιρολατρικά αποδέχθηκαν την υποταγή τους και, αντί να ενεργοποιηθούν για την ανατροπή της ταπεινωτικής κατάστασης που περιήλθαν, κατέφυγαν στο εφεύρημα των λατρευτικών πρακτικών μιας «νεκρής» θεότητας –της Δημοκρατίας[v].

 

Άραγε υφίσταται κάποια αντιστοιχία της προαναφερθείσης καταστάσεως με τη σημερινή, όπου πλεονάζουν οι αναφορές και οι επικλήσεις της ειρήνης και της δημοκρατίας; Μήπως η μονότονη επανάληψη της «δημοκρατίας» και των παραγώγων της στη χώρα μας αποτελεί φτηνή επιχρύσωση που καλύπτει την ελληνική μειονεξία σε ισχύ, αξιοσύνη, ηθική και τελικά δημοκρατία, αφού δημοκρατία (δηλ. η κυριαρχία της λαϊκής θέλησης) και πρωταθλητισμός στη φτώχεια (η Ελλάδα έχει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό φτώχειας μεταξύ των «27» σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε.) αποτελούν αποκλίνουσες και αντιφατικές έννοιες; Ή, μήπως, η παθολογία της ειρηνολαγνείας και της μηρυκαστικής επανάληψης της «ηπιότητας» και του «ρεαλισμού» οφείλεται στην υποχώρηση ισχύος της χώρας μας; Θεωρώ πως πρόκειται για κατάσταση γενικευμένης υποχώρησης, με μια διευκρίνιση. Η ελληνική αδυναμία, με όλα τα εθνικά μέτωπα ανοικτά και πολλαπλασιαζόμενα, δεν είναι στρατιωτική, αλλά γεωπολιτική και έχει ως χρονικό ορόσημο το 1974.

 

Το δισυπόστατο του Ελληνισμού

 

Εάν θέλαμε να αποδώσουμε τον Ελληνισμό σχηματικά, θα επέλεγα τον ακόλουθο  εξισωτικό τύπο:

Ελληνισμός=θάλασσα +οικουμενικότητα

 

Με άλλα λόγια, η ταυτότητα του Ελληνισμού καθ΄ όλη τη μακρόσυρτη ιστορία του υπήρξε ο αιγαιακός του χαρακτήρας. Η αλλοίωση αυτού του χαρακτήρα θα επιφέρει με μαθηματική βεβαιότητα την συρρίκνωση του Ελληνισμού. Δυστυχώς, τα συμπτώματα αυτής της συρρίκνωσης είναι έντονα και ορατά. Ομιλώ για μια προϊούσα κατάσταση εθνικής απομείωσης. Η έναρξη αυτής της διαδικασίας εντοπίζεται στην Μικρασιατική Καταστροφή και η κορύφωσή της στην Κυπριακή Τραγωδία το 1974. Οι συνέπειες των δύο αυτών γεγονότων ήταν τεκτονικές, αφού μετατόπισαν το εθνικό κέντρο βάρους από το Αιγαίο –τη μήτρα του ελληνικού πολιτισμού- στον ηπειρωτικό κορμό. Το Αιγαίο από «καρδιά» του Ελληνισμού μετατράπηκε στα άκρα του, και αυτά ακρωτηριασμένα λόγω της οριστικής απώλειας της Μικράς Ασίας και της κυπριακής de facto διχοτόμησης.

           

Τα γεγονότα που περιγράφω επέφεραν την έκλειψη –όχι, βεβαίως, ολική- της «θάλασσας» στην εξισωτική αποτύπωση του Ελληνισμού, αφήνοντας μετέωρο, και ως εκ τούτου ευάλωτο, το άλλο στοιχείο του, την «οικουμενικότητα». Το στοιχείο αυτό δέχθηκε καίριο πλήγμα μεταπολιτευτικά από το εσωτερικό με την επικράτηση της ιδεολογικής τάσης του «εθνομειοδοτικού εκσυγχρονισμού», βάσει του οποίου καθετί ελληνικό και οικουμενικό –π.χ. γλώσσα, Ορθοδοξία- λοιδορείται, πολεμείται, αποβάλλεται.

 

Βαλκανοποίηση

 

Τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώνουν τον χαρακτηρισμό που προέταξα ως η «στρατηγική κουλτούρα» της συστολής, η οποία  επιβλήθηκε από τα δύο γεγονότα-«καρμπόν»: την Μικρασιατική Καταστροφή και την Κυπριακή Τραγωδία. Και οι δύο τραγωδίες, που προξένησαν ανείπωτα τραύματα στο εθνικό Σώμα και, μεταξύ των άλλων, αποδυνάμωσαν την προαιώνια σχέση της Ελλάδας με τους φυσικούς της συμμάχους –δηλαδή τις ναυτικές δυνάμεις-, δημιουργήθηκαν από μια αλληλουχία πολιτικής και στρατιωτικής απύθμενης ανικανότητας και αρρωστημένης μικροπολιτικής σκοπιμότητας. Παρακάμπτω τις εντυπωσιακές ομοιότητες των δύο αυτών γεγονότων, για να σταθώ στην πιο χαρακτηριστική απόκλισή τους. Ως γνωστόν, οι πρωτεργάτες της πρώτης Καταστροφής οδηγήθηκαν στο Γουδί –εκτέλεση τεσσάρων πολιτικών και ενός στρατιωτικού, ισόβια σε δύο στρατιωτικούς-, παρά τις έντονες πιέσεις του ξένου παράγοντα προς την κυβέρνηση Πλαστήρα για την αθώωση των εν λόγω κατηγορουμένων με κριτήριο την αποπληρωμή της σιωπής τους γύρω από τον ένοχο ρόλο των συμμάχων μας[vi]. Αντίθετα, οι πρωταγωνιστές της Κυπριακής Τραγωδίας παρέμειναν ελεύθεροι και διατήρησαν όλα τους τα προνόμια –βαθμοί, συντάξεις- ή τους επιβλήθηκαν ποινές που δεν αντιστοιχούν με το μέγεθος της ευθύνης τους, διότι οι κυβερνήσεις Αθηνών και Λευκωσίας υπέκυψαν στις έξωθεν πιέσεις.

 

Εκτιμώ, ωστόσο, ότι το πιο ολέθριο επακόλουθο της Κυπριακής Τραγωδίας δεν είναι η ατιμωρησία των υπαιτίων και η απόκρυψη της αλήθειας λόγω της εμμονής στην άρνηση να ανοίξει ο φάκελος της Κύπρου, αλλά η αδυναμία χάραξης μιας αναγεννησιακής εθνικής πορείας. Έτσι, για παράδειγμα, η ατιμωρησία κατέστη δικαίωμα αρχόντων και αρχομένων, με συνέπεια να νομιμοποιηθεί η κάθε μορφής παρανομία και, το χειρότερο, ο εθνομειοδοτισμός. Σε μια εποχή τεκτονικών αλλαγών, ο Ελληνισμός πορεύεται πλέον χωρίς πυξίδα πλεύσης με συνέπεια να θαλασσοδέρνεται ανηλεώς σ΄ έναν ωκεανό αναθεωρητισμού και επιθετικότητας. Ελλείψει εθνικού μπούσουλα αρμενίζουμε «στραβά», ενώ εμείς θεωρούμε ότι ο γιαλός είναι αυτός που «στράβωσε». Αντιμέτωποι με τα πελώρια κύματα των νέων προκλήσεων και των βίαιων αναθεωρητισμών, χωρίς τα κατάλληλα εφόδια λόγω της γνωστής ελληνικής προχειρότητας, ρίξαμε εσπευσμένα αγκυροβόλιο στο πλησιέστερο «ξερονήσι», την βαλκανική ενδοχώρα, την οποία, με λυτρωτική ανακούφιση αναγάγαμε σε νέα Ιθάκη.

 

Κρίνοντας κανείς αυστηρά επιστημονικά την εξέλιξη αυτή των γεγονότων που επέφερε την παγίωση μιας πρωτόγνωρης για τον Ελληνισμό στρατηγικής κουλτούρας –της φοβίας και της συστολής-, καταλήγει στο ασφαλές συμπέρασμα ότι η βάση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας είναι επισφαλής και η φιλοσοφία που τη διέπει δεν έχει διεθνές, ίσως και διιστορικό προηγούμενο. Αυτό, προφανώς, δεν οφείλεται σε μειωμένα εθνικά αντανακλαστικά, αλλά στην εμμονή μας να παραμένουμε απαίδευτοι γεωπολιτικά σε μια εποχή που το κύριο γνώρισμά της είναι η παραγωγή πολιτικής στη βάση γεωπολιτικών κριτηρίων και όχι βάσει της ιδεολογίας και των καλών τρόπων συμπεριφοράς. Η απαιδευσία που αναφέρω είναι γεωπολιτική και γενικευμένη με συνέπεια να ανατροφοδοτεί συνεχώς αδιέξοδα. Η βαλκανοποίηση (δηλ. η ολική σχεδόν στροφή στην βαλκανική ενδοχώρα) των στρατηγικών μας επιλογών αποτελεί την αποκορύφωση της γεωπολιτικής μας απαιδευσίας. Και το χειρότερο όλων είναι ότι η επιλογή αυτή εκλαμβάνεται ως πανάκεια, ενώ ισοδυναμεί με εθνική ευθανασία.

 

Θα εξηγήσω την οδυνηρή αυτή διαπίστωση με όρους στρατηγικής, ώστε να έχει επιστημονική εγκυρότητα. Με την βαλκανοποίηση η Ελλάδα επέλεξε για πρώτη φορά στη μακραίωνη ιστορία της το αδιανόητο: την γεωπολιτική της έκλειψη. Και τούτο, διότι άλλαξε την επί αιώνες σμιλευμένη γεωπολιτική της προσωπικότητα: από ναυτική, με οικουμενική απήχηση της πολιτισμικής της παραγωγής, καθώς και με συμμάχους τίς παραδοσιακά ναυτικές δυνάμεις, σε ηπειρωτική, χερσαία και συνεσταλμένη, επιδιώκοντας την εύνοια συμμάχων με παραδοσιακούς χερσαίους προσανατολισμούς –π.χ. Γερμανία, Ρωσία, βαλκανικές χώρες-, οι πάγιες στρατηγικές επιλογές των οποίων βρίσκονται στον αντίποδα των ελληνικών. Με τη μεταστροφή αυτή μειώθηκε κατακόρυφα το ειδικό γεωπολιτικό βάρος της Ελλάδας, η οποία έκτοτε επιχειρεί να πληρώσει το εν λόγω έλλειμμα με υποκατάστατα: ειρηνολαγνεία, «μηρυκαστικός» ευρωπαϊσμός, εθνομηδενικός διεθνισμός, κατευνασμός, διπλωματία “savoir vivre”.

 

Ελληνική έκλειψη, τουρκική επικράτηση

 

Λόγω του τεράστιου γεωπολιτικού ελλείμματός της, η Ελλάδα δεν μπορεί να κεφαλαιοποιήσει διπλωματικά τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, ακόμη κι όταν αντιμετωπίζει ετοιμόρροπα κρατικά μορφώματα ή εξαθλιωμένα κράτη που εξαρτώνται εν πολλοίς από αυτή για την επιβίωσή τους. Το οδυνηρότερο όλων είναι ότι η ελληνική βαλκανοποίηση, προσέφερε ως μάννα εξ ουρανού στην Τουρκία την μοναδική ευκαιρία να επιτύχει αυτό που δεν είχε κατορθώσει ούτε ως Οθωμανική Αυτοκρατορία: την επικυριαρχία της στην Ανατολική Μεσόγειο· μια εξέλιξη που την αναβάθμισε γεωπολιτικά και την ανέδειξε σε περιφερειακή δύναμη ιδιαίτερα ευρέως εκτοπίσματος, καθότι η εν λόγω περιοχή θεωρείται και είναι η στρατηγικότερη στον πλανήτη.

 

Ας παρακολουθήσουμε την προαναφερόμενη εξέλιξη για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Η οικειοθελής απόσυρση της Ελλάδας από το φυσικό της χώρο, τον αιγαιακό και κατά προέκταση μεσογειακό, δημιούργησε ένα τεράστιο σε στρατηγική αξία κενό, το οποίο έσπευσε να καλύψει η Τουρκία, η οποία, εξίσου με τη χώρα μας, μετάλλαξε τον γεωπολιτικό της χαρακτήρα, αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση: από χερσαία δύναμη με παραδοσιακούς ηπειρωτικούς συμμάχους –πρωτίστως τη Γερμανία- σε αεροναυτική με συμμάχους τους Αγγλοσάξονες, τους κοσμοκράτορες της Νέας Εποχής. Και το σημαντικότερο: οι Τούρκοι δεν περιορίστηκαν σε μια σχέση εντολέα-εντολοδόχου ή ηγεμόνα-χωροφύλακα, επαιτώντας ψιχία εύνοιας, αλλά δρομολόγησαν τη χώρα τους σε μια αυτόφωτη και ηγεμονική πορεία –π.χ. αυτοδύναμη πολεμική βιομηχανία, απαρέγκλιτη πορεία προς εθνικές στοχεύσεις-, που το «εθνικό» διαμόρφωνε το «συμμαχικό» και όχι αντιστρόφως.

 

Οι Τούρκοι, για να υλοποιήσουν τις στρατηγικές τους προτεραιότητες, προέβησαν, από τη δεκαετία του ΄70, σε θεαματική αναβάθμιση των ενόπλων δυνάμεών τους με την ακόλουθη σειρά προτεραιότητας: Πολεμική Αεροπορία, Πολεμικό Ναυτικό, Στρατός Ξηράς. Το εντυπωσιακό στοιχείο αυτής της επιλογής είναι ότι ο εκσυγχρονισμός των χερσαίων δυνάμεων έτυχε χαμηλής προτεραιότητας, παρότι ο Α/ΓΕΕΘΑ προέρχεται πάντοτε από τις τάξεις τους και παρότι η συμμαχική δεοντολογία επέβαλε αυξημένη επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα στα χερσαία σύνορα με το Σύμφωνο της Βαρσοβίας –Καύκασος, Βουλγαρία. Έτσι, το κύριο βάρος δόθηκε σε μια απίστευτης έκτασης ανάπτυξη, σχεδόν εκ του μηδενός, της αεροναυτικής τους ισχύος, καίτοι θεωρητικά και πρακτικά ο συμμαχικός θαλάσσιος χώρος –Ανατολική Μεσόγειος- καλύπτονταν εξ ολοκλήρου από τις ελληνικές δυνάμεις.

 

Αυτή η γεωπολιτική αναγέννηση της Τουρκίας –που συνέπεσε με την οικειοθελή αποδέσμευση της Ελλάδας από την Κύπρο και με τις ανούσιες εκδηλώσεις ειρηνολαγνείας σε μια ταπεινωμένη, λόγω Κυπριακού, Ελλάδα,  υποδαυλίζοντας κατ΄ αυτό τον τρόπο την τουρκική επιθετικότητα- εκτόξευσε στα ύψη τις μετοχές της στο διεθνές στρατηγικό χρηματιστήριο με συνέπεια να τις εξαργυρώνει στο διπλωματικό επίπεδο. Έτσι, η Τουρκία καθιερώθηκε σε υπολογίσιμη δύναμη, επιλέγοντας τους κατάλληλους εταίρους, όπως το Ισραήλ, με το οποίο συνδιαμορφώνουν το περιφερειακό σύστημα ασφάλειας, στο οποίο έχουν de facto ενταχθεί τα δύο ελληνικά κράτη, η Ελλάδα και η Κύπρος. Ενθαρρυμένη από την παθολογία του αν-ορθόδοξου κρατικού Ελληνισμού, η Άγκυρα, από το 1974, εγκαινίασε την πολιτική των αξιώσεων στο Αιγαίο, οι οποίες σταδιακά διευρύνθηκαν για να πάρουν τη μορφή αμφισβήτησης της ελληνικής εθνικής κυριαρχίας (π.χ. γκρίζες ζώνες).

 

Τουρκική γεωπολιτική απειλή

 

Αυτή την πρωτόγνωρη γεωπολιτική απειλή, η Ελλάδα προσπαθεί να ξορκίσει με ευχολόγια, κινήσεις «φιλίας», πολιτικές κατευνασμού, ευρωενταξιακές παραινέσεις, πρωτοβουλίες καλλιτεχνικές και αθλητικές, επενδύσεις, επισκέψεις και επαφές. Ωστόσο, η καθημερινότητα αποδεικνύει ότι η κατάσταση δεν ξορκίζεται· απεναντίας, χειροτερεύει δραματικά, διότι τα αίτιά της είναι εγγενή και δομικά. Τα αίτια αυτά οφείλονται, πρώτον, στην εγγενή τουρκική επιθετικότητα και, δεύτερον, στο γεγονός ότι Ελλάδα και Τουρκία αποτελούν οντότητες αντιθέτων –και όχι συμπληρωματικών- γεωπολιτικών συμφερόντων. Σχετικά με το δεύτερο, επικαλούμαι την επιστημονική εγκυρότητα του Γαλλικού Ινστιτούτου Πολεμολογίας, το οποίο σε μια μνημειώδη έρευνά του συγκέντρωσε όλες τις γνωστές συρράξεις που έχουν καταγραφεί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και προσπάθησε να εντοπίσει τον κοινό τους παρανομαστή. Το συμπέρασμα της έρευνάς του ήταν ότι μια εστία έντασης και σύγκρουσης παρατηρείται πάντα όπου συναντώνται αποκλίνοντες γεωπολιτικοί παράγοντες και ασυμβίβαστες «διαχωριστικές γραμμές». Η μεγαλύτερη ίσως συγκέντρωση διαχωριστικών γραμμών παγκοσμίως και διιστορικώς, είναι το Αιγαίο, όπου συναντώνται: τρεις ήπειροι (Ευρώπη, Ασία, Αφρική), εντελώς διαφορετικοί πολιτισμοί, δύο γλώσσες εντελώς ξένες μεταξύ τους, δύο ανταγωνιστικές θρησκείες, δύο λαοί διαφορετικής προέλευσης, νοοτροπίας και χαρακτήρα, δύο διαφορετικά κράτη με ουσιώδεις διαφορές στον πολιτικό τους πολιτισμό, ενώ εξίσου σημαντικός είναι και ο δημογραφικός παράγων, καθόσον στο συγκεκριμένο σημείο συγκρούεται η υπογεννητικότητα της Ευρώπης με τον καλπάζοντα υπερπληθυσμό της Ασίας. Δια τούτο, το Αιγαίο ήταν και παραμένει μια χαρακτηριστική περίπτωση μηδενικού αρθοίσματος (δηλ. το κέρδος της μιας πλευράς συνεπάγεται την απώλεια της άλλης). Τα περί «θάλασσας ειρήνης», «οι δύο λαοί δεν έχουν τίποτε να χωρίσουν» και τα παρόμοια, είναι φληναφήματα θερινής νυκτός που επιβεβαιώνουν τον ισχυρισμό περί της νεοελληνικής αν-ορθοδοξίας[vii].  

 

Αναφορικά με το πρώτο, κατά σειρά αναφοράς, αίτιο, την τουρκική επεκτατικότητα, έχω να παρατηρήσω ότι αυτή είναι εγγενής, γεωπολιτική και όχι απλώς στρατιωτική και, το σημαντικότερο, δυτικοβαρής που φέρνει την Τουρκία σε βίαιη σύγκρουση με τον Ελληνισμό, ανεξαρτήτως του καθεστώτος που την κυβερνά: οθωμανικό, κεμαλικό, ισλαμικό. Για παράδειγμα, όλες οι πρωτεύουσες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας βρίσκονταν στο δυτικό της τμήμα [Προύσα (1326-65), Αδριανούπολη (1365-1453), Κωνσταντινούπολη (1453-1918)]· το κεμαλικό κράτος εδραιώθηκε και νομιμοποιήθηκε ως ευρωπαΐζον, ενώ το ισλαμικό επιχειρεί να γίνει ευρωενωσιακό. Επιπλέον, κοινό στοιχείο της οθωμανικής, κεμαλικής και ισλαμικής Τουρκίας, η καθεστωτική της δηλαδή ιδεολογία, ήταν και παραμένει ο ισλαμοεθνικισμός, φύσει επεκτατικός και ανθελληνικός. Επιβεβαίωση των ανωτέρω αποτελεί η τουρκική εισβολή στην Κύπρο που έγινε με πρόεδρο της κυβέρνησης τον κεμαλιστή Ετσεβίτ και αντιπρόεδρο τον ισλαμιστή Ερμπακάν, ενώ και οι δύο τάσεις –κεμαλισμός, ισλαμισμός- προωθούν εξίσου δυναμικά τον νεο-οθωμανισμό που έχει μονίμως στο στόχαστρό του τον Ελληνισμό.

 

 

Ελληνική γεωπολιτική απαιδευσία

 

Πολλοί εξ υμών εφησυχάζουν με τη μονότονη επανάληψη επωδών του τύπου ο Θεός της Ελλάδας είναι Μεγάλος· μια αντίληψη που αναγάγει την πολιτική σε μεταφυσική αναζήτηση. Βεβαίως, η πραγματικότητα δεν διαμορφώνεται με ενοράσεις και θεϊκές επικλήσεις. Ένα είναι σίγουρο· η αισιοδοξία περί της θεϊκής εύνοιας του Ελληνισμού γεννά φρούδες προσδοκίες. Σταχυολογώ δύο εξ αυτών. Πρώτον, η προοπτική ευρωένταξης της Τουρκίας θα την εξημερώσει και θα την εκπολιτίσει και, δεύτερον, η ενεργοποίηση του κουρδικού ηφαιστείου θα την εξαναγκάσει αργά ή γρήγορα να αφήσει ήσυχο τον Ελληνισμό για να αντιμετωπίσει την εκρηκτική εσωτερική κατάσταση. Εκτιμώ πως τα αίτια αυτά που προβάλλονται ως ευνοϊκές εξελίξεις για τον Ελληνισμό στην ουσία αποτελούν τα βαρίδια του. Αναφορικά με την πρώτη, η διαδικασία εξημέρωσης είναι εκ των πραγμάτων μακρόχρονη και εγγενώς αμφιβόλου αποτελέσματος. Και το χειρότερο, έως ότου το «θηρίο» εξημερωθεί, θα επιφέρει θανάσιμα πλήγματα στους απροετοίμαστους –σε γνώση και προστατευτικό εξοπλισμό- γείτονές του.

 

Εξίσου δυσοίωνες για την Ελλάδα είναι και οι συνέπειες της «κουρδοποίησης». Είναι γεγονός ότι από τη δεκαετία του ΄90 κυοφορείται η συνολική διευθέτηση του Κουρδικού Ζητήματος μέσω της μεθοδικά σμιλευμένης πολιτικής της Ουάσιγκτον: επιβολή της «ζώνης απαγόρευσης πτήσεων» ιρακινών αεροσκαφών στο Β. Ιράκ από το 1991 έως την πτώση του Σαντάμ, που δημιούργησε de facto το ιρακινό Κουρδιστάν· παράδοση του Οτσαλάν στην Τουρκία το 1999, με αποκλειστικό σκοπό οι Κούρδοι να αποκτήσουν, για πρώτη φορά στην ιστορία τους, το δικό τους εθνικό σύμβολο, που είναι απαραίτητο για την οικοδόμηση κράτους, τον «Μαντέλα» τους· de jure αυτονόμηση του ιρακινού Κουρδιστάν στο μετα-σανταμικό ομόσπονδο Ιράκ· παραχώρηση ελκυστικών ανταλλαγμάτων στην Τουρκία, για να γίνει εύπεπτη η «κουρδοποίηση». Φαίνεται πως τα αρνητικά από την δρομολογηθείσα κουρδοποίηση εξισορροπούνται από σημαντικά για την Τουρκία οφέλη, όπως:  θα ολοκληρωθεί η επί αιώνες δυτικόστροφη πορεία της μέσω της ευρωπαϊκής προοπτικής a la turca αφενός και αφετέρου θα σταθεροποιηθεί το κέντρο βάρους της δυτικά, με την Κωνσταντινούπολη να εδραιώνεται ως η πρωτεύουσα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η ολοκλήρωση αυτής της εξέλιξης θα θέσει την Θεσσαλονίκη στην τροχιά της Κωνσταντινούπολης, μια που η ίδια στερείται κατάλληλων υποδομών, οράματος και πνευματικής ακτινοβολίας.

 

Είναι φανερό πως αυτός που θα επωμιστεί όλες –στην κυριολεξία όλες- τις τουρκικές απώλειες της κουρδοποίησης είναι ο Ελληνισμός (Κύπρος, Αιγαίο, Θράκη), αφού οι δύο κρατικές του υποστάσεις –Αθήνα, Λευκωσία- ανέχονται, εάν δεν επικουρούν, αυτή την προοπτική με πράξεις ή παραλήψεις, όπως οι ακόλουθες: βαλκανοποίηση, «απο-εθνικοποιημένος εκσυγχρονισμός» ως κυρίαρχη ιδεολογία, έρπων αφελληνισμός της Κύπρου και προώθηση της «σιγκαπουροποίησής» της μέσω του ιδεολογήματος του «νεο-κυπριωτισμού», «ουδετεροποίηση» του Αιγαίου και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό.

 

Επιμύθιο

 

Ως επιμύθιο των όσων ανέπτυξα επιλέγω την εξής διαπίστωση. Αρκεί μια στοιχειώδης ικανότητα γεωπολιτικής ανάγνωσης και γραφής, για να αντιληφθεί κανείς ότι οι επενδύσεις στην στρατιωτική ετοιμότητα δεν θα έχουν και στο μέλλον χειροπιαστό και ουσιαστικό αντίκρισμα, εάν πρώτα δεν αντιμετωπιστεί η πραγματική απειλή: η αν-ορθόδοξη συμπεριφορά και η έλλειψη γεωπολιτικής αγωγής. Ιδού η πρόκληση για το μέλλον του Ελληνισμού.
[i] Ο κ. Μούρτος κατάγεται από τη Δαφνοσπηλιά Καρδίτσας. Είναι απόφοιτος της Σχολής Ενωμοταρχών, του κολλεγίου Southampton και του πανεπιστημίου Hull της Μ. Βρετανίας στις Διεθνείς Σχέσεις, καθώς και του μεταπτυχιακού τμήματος Σπουδών Πολέμου του πανεπιστημίου του Λονδίνου σε θέματα Στρατηγικής. Η διδακτορική του διατριβή τιτλοφορείται: Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις: Ιδεολογία και στρατηγική σκέψη από τους Οθωμανούς μέχρι σήμερα. Έχει συγγράψει πληθώρα άρθρων και επιστημονικών μελετών σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, καθώς και μονογραφίες και βιβλία, μεταξύ των οποίων: Η στρατηγική του ΝΑΤΟ (1987), Ρουμανία (1991 και 1994), Η Τουρκία σήμερα (1994), Ελλάδα και Τουρκία στην μεταψυχροπολεμική εποχή (1997). Το πιο πρόσφατο βιβλίο του έχει ως τίτλο Οι αν-ορθόδοξοι της Ορθοδοξίας και η ελληνική γεωπολιτική απαιδευσία (εκδόσεις Αρμός, 2008).

[ii] Ελληνισμός, με κεφαλαίο –έψιλον-, αναφέρεται στο ελληνικό έθνος, ενώ με πεζό στην κλασική Παιδεία και Λογιοσύνη.

[iii] Επικαιροποιώ την αναφορά μου αυτή με το εξής παράδειγμα. Εν μέσω πρωτόγνωρης παγκόσμιας κρίσης και πρωτοφανούς για τα ελληνικά χρονικά δημοσιονομικού ελλείμματος, η κυβέρνηση προχώρησε στη δραστική φορολογική μείωση των αυτοκινήτων και δη των πολυτελών, με συνέπεια να διευρύνεται το χρέος της χώρας που υπονομεύει το μέλλον της και έτσι να διευρύνεται η εξάρτησή της από το εξωτερικό.

[iv] «Φαυλοκρατία», στο αξιόλογο βιβλίο του Ευ. Κοροβίνη, Η Νεοελληνική Φαυλοκρατία, Αθήνα: Αρμός 2008, ορίζεται η αλλοτρίωση της πολιτικής λειτουργίας σε κατοχή και νομή του κράτους από ανταγωνιζόμενες ομάδες επαγγελματιών της εξουσίας, οι οποίες απολαμβάνουν πλήρους ατιμωρησίας.

[v] Τις εν λόγω ενδιαφέρουσες επισημάνσεις τις άντλησα από το Andrew Stewart, Τέχνη, επιθυμία και σώμα στην αρχαία Ελλάδα, μτφ. Α. Νικολόπουλος, Αθήνα: Αλεξάνδρεια 2003, σελ. 274-282.

[vi] Βλ. το τεκμηριωμένο άρθρο του Σέφη Αναστασάκου, «Η δίκη, η εκτέλεση των έξι και η ιστορική αλήθεια», Διεθνές Βήμα, Οκτ-Δεκ ΄08, σελ. 20-30, συγγραφέα του 3τομου έργου, Ο Πλαστήρας και η εποχή του, Αθήνα: Επικαιρότητα 2007.

[vii] Βλ. Γ. Μούρτος, Οι αν-ορθόδοξοι της Ορθοδοξίας και η ελληνική γεωπολιτική απαιδευσία, Αθήνα: Αρμός 2008, σελ. 239-41.

 

---

ΟΙ «ΚΟΚΚΙΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ» ΤΗΣ ΑΓΚΥΡΑΣ

Συντάχθηκε απο τον/την Γ. Ε. ΣΕΚΕΡΗ

Με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις να διέρχονται εκ νέου φάση αυξημένης έντασης, δεν είναι ίσως άσκοπο να επιχειρηθεί η καταγραφή των θέσεων και προθέσεων της Άγκυρας έναντι της χώρας μας, όπως προκύπτουν από την πρακτική και τις δημόσιες δηλώσεις της τουρκικής πολιτικο-στρατιωτικής ηγεσίας κατά τις δεκαετίες που ακολούθησαν τον Αττίλα. Στο σημερινό γεωπολιτικό περιβάλλον, η Τουρκία αποτελεί τη μόνη στρατιωτική απειλή κατά της Ελλάδας – μια απειλή ιδιαίτερα οξεία, δοθέντων, τόσο του όγκου, όσο και του αξιομάχου, των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Η δε κατά το δυνατόν ακριβέστερη διάγνωση των στρατηγικών της στοχεύσεων αποτελεί ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα για τη χάραξη μιας ρεαλιστικής έναντί της πολιτικής, αποσκοπούσης στην ειρηνική επίλυση των επίμαχων προβλημάτων χωρίς φαλκίδευση ζωτικών μας συμφερόντων.

 ***

 

Τα δύο βασικά αντικείμενα της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης είναι το Κυπριακό και τα Αιγαιακά. Η Θράκη θα αναδεικνυόταν σε καίριας σημασίας ζήτημα μόνο σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύρραξης – οπότε είναι βέβαιο ότι οι Τούρκοι θα επεδίωκαν να δημιουργήσουν εδαφικά τετελεσμένα με στρατιωτικά μέσα. Υπό ομαλές όμως συνθήκες, οι τουρκικές παρεμβάσεις σε σχέση με τη μουσουλμανική μειονότητα, όσο ύποπτες και ενοχλητικές και αν είναι, μπορούν κάλλιστα να ελεγχθούν με ένα συνδυασμό εσωτερικών μέτρων και διπλωματικών χειρισμών.

 Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, από την πλευρά του, εκφεύγει εν πολλοίς του στενού ελληνοτουρκικού πλαισίου. Για γενικότερους γεωπολιτικούς, ιδεολογικούς και, στην περίπτωση των ΗΠΑ, και εσωτερικούς κομματικούς λόγους, στηρίζεται διαχρονικά από την Ουάσιγκτον και – σε μικρότερο έστω βαθμό – από την κοινοτική Ευρώπη. Και ως εκ τούτου, παρά τη φαινομενική αδυναμία του και τα βασανιστικά προβλήματα που εκ των πραγμάτων – ιδίως λόγω ανυπαρξίας, πλέον, αριθμητικά σημαντικού επιτόπιου ποιμνίου – αντιμετωπίζει, η θέση του έναντι των τουρκικών αρχών είναι αρκετά ισχυρή.

 ***

 Σε ό,τι αφορά τώρα στο μείζον επίμαχο ελληνοτουρκικό ζήτημα που είναι το Κυπριακό. Από την πρώτη στιγμή που ετέθη θέμα κατάλυσης της βρετανικής κυριαρχίας, η Άγκυρα κατέστησε σαφές ότι επ’ ουδενί λόγω θα αποδεχθεί την ένωση του συνόλου της Κύπρου με την Ελλάδα – πρωτίστως για στρατηγικούς λόγους, με την «προστασία», όμως, της τουρκικής μειονότητας να αποκτά συν τω χρόνω αυξημένη βαρύτητα στους σχεδιασμούς της.

 Καταλαμβάνοντας το θέρος του 1974 κυπριακό έδαφος και συγκεντρώνοντας εκεί τους Τουρκοκυπρίους, η Τουρκία ενίσχυσε τη θέση της στη Μεγαλόνησο καθοριστικά. Οι λύσεις του Κυπριακού στις οποίες έχει έκτοτε συναινέσει – είτε ευθέως, είτε μέσω δυτικών και ιδίως αμερικανικών διαύλων – έχουν ως κοινά γνωρίσματα, αφ’ενός, τη διχοτόμηση, ευθεία ή, όπως στην περίπτωση του σχεδίου Ανάν, συγκεκαλυμμένη, και, αφ’ετέρου, την αναγνώριση του δικαιώματός της να «εγγυάται» στρατιωτικώς την «ασφάλεια» της τουρκοκρατούμενης περιοχής. Πρόκειται για θέσεις που διακηρύχθηκαν άπαξ έτι από την τουρκική ηγεσία επ’ευκαιρία του εορτασμού στο ψευδοκράτος της επετείου της εισβολής και στις οποίες και ο Τουρκοκύπριος συνομιλητής του κ. Χριστόφια στο πλαίσιο των διακοινοτικών συνομιλιών εμμένει ανυποχώρητα. Και όλα δείχνουν ότι οι κόκκινες αυτές γραμμές θα παραμείνουν εν ισχύει και στο αόριστο μέλλον, καθώς, ούτε οι – πάντοτε δεσπόζοντες στον χειρισμό των Ελληνοτουρκικών – Τούρκοι στρατιωτικοί, αλλά ούτε και οι κυβερνώντες ισλαμιστές, φαίνονται διατεθειμένοι να τις εγκαταλείψουν.

 Στη ίδια δε αυτή λογική εντάσσονται και οι τουρκικές αντιδράσεις στην διαφαινόμενη πρόθεση της Λευκωσίας να εκμεταλλευθεί την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Η τοποθέτηση της Άγκυρας εν προκειμένω είναι σαφής: Ενόσω εκκρεμεί η συμπεφωνημένη ρύθμιση του Κυπριακού, η Λευκωσία δεν αντιπροσωπεύει το σύνολο του πληθυσμού της νήσου – και συνεπώς η πρόθεσή της να προχωρήσει σε έρευνες για υδρογονάνθρακες θα συναντήσει την ενεργό τουρκική αντίθεση. Η οποία, επί του παρόντος, περιορίζεται σε προειδοποιητικά διαβήματα και στην εκχώρηση σε τουρκική κρατική εταιρεία άδειας διεξαγωγής ανάλογων ερευνών  σε τμήμα της ίδιας αυτής κυπριακής ΑΟΖ. Χωρίς ποσώς να αποκλείεται, ωστόσο, να προσλάβει, συν τω χρόνω και ανάλογα με τις εξελίξεις, και δυναμικότερη μορφή.

 ***

 Στο Αιγαίο, από την άλλη, αρχής γενομένης το 1974, η Τουρκία έχει ως κεντρικό στόχο την παρεμπόδιση της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων, θεωρώντας τη διασφάλιση της απρόσκοπτης επικοινωνίας, αεροπορικής και θαλάσσιας, κατά μήκος των αιγαιακών ακτών της, ως και μεταξύ Δυτικής Θράκης/Κωνσταντινούπολης και Μεσογείου, ζωτικό της συμφέρον. Και συνακόλουθα, όχι μόνο αρνείται κατηγορηματικά να συνυπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, που επιτρέπει την επέκταση αυτή, αλλά και, για να αποτρέψει σχετική ενέργειά μας, δύο φορές μας απείλησε με πόλεμο. Την πρώτη, τον Ιούνιο 1974, επί καθεστώτος Ιωαννίδη, με δήλωση του εκπροσώπου του τουρκικού υπουργείου εξωτερικών.· Και τη δεύτερη, είκοσι ένα χρόνια αργότερα, με την υιοθέτηση από την τουρκική Εθνοσυνέλευση του διαβόητου «casus beli».

 Με τις τουρκικές δε απόψεις για το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης μας συναρτάται και η αμφισβήτηση από την Άγκυρα του εύρους του ελληνικού εναέριου χώρου. Καθώς οι Τούρκοι υποστηρίζουν ότι τελευταίος αυτός, καθορισθείς το 1931 στα 10 ν.μ., αυθαιρέτως εκτείνεται πέραν των 6 ν.μ των ελληνικών χωρικών υδάτων. Εκ πρώτης δε όψεως, τα πρόσθετα τέσσερα ναυτικά μίλια που εξασφαλίζουμε στον αέρα χάρις στην εν λόγω μάλλον πρωτότυπη ρύθμιση μας είναι αμφίβολης χρησιμότητας. Υπό το φως, όμως, της ευρύτερης ελληνοτουρκικής διαμάχης περί την εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας, προσλαμβάνουν σημαντική συμβολική και, ενδεχομένως, και διαπραγματευτική αξία.

 Ενώ, ένα δεύτερο, μείζον αιγαιακό ζήτημα είναι η κατανομή της υφαλοκρηπίδας. Τον Νοέμβριο 1973 η Άγκυρα επιχείρησε να επιβάλει μονομερώς μια λύση κατάφωρα αντίθετη προς το διεθνές δίκαιο και την κοινή λογική. Έκτοτε αναδιπλώθηκε, αποδεχόμενη κατ’ αρχήν την ελληνική πρόταση να παραπεμφθεί η διαφορά στη Χάγη με κοινή πρωτοβουλία των δύο χωρών. Ωστόσο, η παραπομπή αυτή συνεπάγεται τη σύνταξη «συνυποσχετικού» καθορίζοντος το πλαίσιο εντός του οποίου θα κληθεί να αποφανθεί ο διεθνής δικαστής. Και ως εκ τούτου προϋποθέτει συμφωνία των δύο μερών και ως προς το καθοριστικής εν προκειμένω σημασίας εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης.

 Τέλος, στις πάγιες εδώ και δεκαετίες αμφισβητήσεις της στη θάλασσα και στον αέρα, η Άγκυρα, με την πάροδο του χρόνου και επ’ ευκαιρία των εκάστοτε ελληνοτουρκικών κρίσεων, τείνει να προσθέσει και εδαφικές διεκδικήσεις εις βάρος του ελληνικού νησιωτικού χώρου. Πρόκειται φυσικά για την πλέον εκρηκτική πτυχή της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης. Διότι αφορά σε ζωτικά συμφέροντα της χώρας μας, ως προς τα οποία τα περιθώρια συμβιβασμού είναι ασφυκτικώς στενά. Και ουσιαστικά έχουν ήδη εξαντληθεί με την εκ μέρους μας αποδοχή της αμερικανικής πρότασης να τεθούν υπό την κρίση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης οι – καταφανώς αίωλοι – τουρκικοί ισχυρισμοί για το καθεστώς των Ιμίων. Το κρίσιμο, επομένως, ερώτημα είναι, κατά πόσον η προβολή τών, ως επί το πολύ αόριστων, τουρκικών αυτών διεκδικήσεων αποτελεί απλώς μια πρόσθετη πίεση για τη δρομολόγηση μιας διαπραγμάτευσης για το θαλάσσιο και εναέριο καθεστώς στο Αιγαίο, ή πράγματι χαράσσει μια ακόμη κόκκινη γραμμή. Εάν συμβαίνει το δεύτερο, είναι προφανές ότι το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων προμηνύεται σκοτεινό.

---

• · Βλ. Χρήστο Ροζάκη, Το Διεθνές Νομικό Καθεστώς του Αιγαίου, στο συλλογικό έργο «Οι Ελληνοτουρκικές Σχέσεις 1923-1987», Εκδόσεις Γνώση-ΕΛΙΑΜΕΠ, Αθήνα, 1991.

Κυπριακό: η γεωπολιτική συμπύκνωση του «ελληνικού προβλήματος»

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου (*)

H Κύπρος είναι από τα σημαντικότερα στρατηγικά σημεία στον κόσμο, με τεράστια και προφανή γεωπολιτική σημασία (όπως και γεωοικονομική, λόγω των υδρογονανθράκων της θαλάσσιας περιοχής της). Βρίσκεται σε απόσταση «αναπνοής» από το Τζεϊχάν, κεντρικό κόμβο μεταφοράς των πετρελαίων της Κασπίας (σύμφωνα με τον αμερικανοτουρκικό σχεδιασμό), όπως και από το Ισραήλ, τον Λίβανο, τη Συρία, τη διώρυγα του Σουέζ. Ειδικά από την Κύπρο είναι εφικτή η ηλεκτρονική παρακολούθηση μιας τεράστιας περιοχής, περιλαμβανομένης της Κεντρικής Ασίας, ενώ τεράστια είναι η σημασία των βρετανικών βάσεων για τους πολέμους και τις επεμβάσεις ΗΠΑ και Βρετανίας στη Μέση Ανατολή. Για το Ισραήλ, η Κύπρος είναι ένα είδος στρατηγικής «εφεδρείας». Σε συνδυασμό με την Ελλάδα και ειδικά την Κρήτη, ο ελληνικός χώρος στο σύνολό του (τμήμα του οποίου αποτελεί η Κύπρος, αν τον ορίσουμε με την εθνικότητα της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων του) ελέγχει ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου και την έξοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο, παρεμβάλλεται μεταξύ «Γαλλογερμανίας» και Μέσης Ανατολής και συνιστά ορμητήριο για τις αποικιακές εξορμήσεις στην τελευταία.

Αυτή η «στρατηγική», «γεωπολιτική» εξίσωση είναι μόνιμη και έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην «κακοδαιμονία» των Ελλήνων, όχι σε αντίθεση, αλλά σε αλληλεπίδραση με τις εσωτερικές πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές τάσεις, όπως άλλωστε παγίως συμβαίνει (Η προσπάθεια μηχανικού διαχωρισμού «εσωτερικών» και «εξωτερικών» αιτιών δεν έχει κανένα νόημα στην πραγματικότητα). Μια πραγματικά ανεξάρτητη Ελλάδα είναι παραλογισμός, έγραφε στην κυβέρνησή του ο Βρετανός πρέσβης στην Αθήνα Sir Lyons το 1844, η Ελλάδα θα είναι είτε ρωσική, είτε αγγλική, κι αφού δεν πρέπει να είναι ρωσική θα είναι αγγλική. ‘Εναν αιώνα αργότερα, ο εκπρόσωπος της Βρετανικής κυβέρνησης δήλωνε, εννοώντας την Κύπρο, ότι ορισμένες κτήσεις δεν θα γίνουν ποτέ ανεξάρτητες. Οι επεμβάσεις Βρετανών και ΗΠΑ στην Ελλάδα ήταν μόνιμο φαινόμενο μετά το 1821 (των ΗΠΑ μετά το 1947), από την ενδεχόμενη συμμετοχή στη δολοφονία του Καποδίστρια έως την Βρετανική επέμβαση στην Αθήνα τον Δεκέμβρη του 1944, άμεσα υπεύθυνη για την τραγωδία του εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε. Μετά το 1947, όταν οι ΗΠΑ αναλαμβάνουν τον έλεγχο της Ελλάδας και ιδρύουν κατ’ ουσίαν το σύγχρονο ελληνικό κράτος, υπό την υψηλή εποπτεία του Πρέσβη τους Πιουριφόι, οι επεμβάσεις είναι διαρκείς, με κορυφαία την ανατροπή του Γεωργίου Παπανδρέου το 1965 και την επιβολή της δικτατορίας του 1967 στην Ελλάδα από τη CIA, επεμβάσεις που δεν ερμηνεύονται τόσο από την εσωτερική κατάσταση της Ελλάδας, όσο από την επιθυμία να ελεγχθεί ο ελλαδικός και κυπριακός χώρος, να καταλυθεί η Κυπριακή Δημοκρατία και να προωθηθούν οι επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή. Για τις επεμβάσεις της χώρας του έφτασε στο πρωτοφανές σημείο να ζητήσει συγγνώμη ο ίδιος ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Κλίντον.

Στην περίπτωση της Κύπρου, αντιμέτωπο με μια επανάσταση (1955-59) που δεν μπορούσε, πολιτικά και στρατιωτικά, να αντιμετωπίσει, το Λονδίνο (και αργότερα η Ουάσιγκτον του Κίσσινγκερ), χρησιμοποίησε όλο το οπλοστάσιο της γνωστής και από παμπολλες άλλες περιπτώσεις αποικιοκρατικής «πανουργίας» του:

Α) χρησιμοποίησε κάθε είδους αντιθέσεις εντός του ελληνικού χώρου (π.χ. αριστερά-δεξιά, κομμουνιστές- εθνικιστές, Γ. Παπανδρέου-Κ. Καραμανλής κοκ)

Β) χρησιμοποίησε εντατικά τον τουρκοκυπριακό και τουρκικό παράγοντα, προκαλώντας και εκμεταλλευόμενο την δευτερογενή αντίθεση που προκλήθηκε (Τούρκοι ερευνητές έχουν εντοπίσει τον ρόλο του Φόρειν ‘Οφις, ως «εισηγητή» του πογκρόμ των Ελλήνων της Πόλης, αλλά ακόμα και της προβοκάτσιας στο σπίτι του Κεμάλ στη Θεσαλλονίκη που το προκάλεσε)

Γ) χρησιμοποίησε την πλήρη εξάρτηση (π.χ. Ευάγγελος Αβέρωφ) και τις φιλοδοξίες των Ελλήνων πολιτικών (Κωνσταντίνος Καραμανλής), για να αναγκάσει την ηγεσία των εξεγερμένων Κυπρίων να συγκατατεθεί στον ακρωτηριασμό της κυριαρχίας του κράτους, που η ένοπλη επανάστασή τους ανάγκασε το Λονδίνο να παραχωρήσει εν τέλει. Το 1959-1960, υπογράφοντας τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, η κυβέρνηση Καραμανλή διακήρυσε πανηγυρικά ότι έλυσε το κυπριακό ενώ στην πραματικότητα εγκαινίαζε μια νέα, πιο τραγική και αιματηρή φάση τόσο του ίδιου του κυπριακού, όσο και της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης. Κάτι που δεν πρέπει να ξεχνάμε όταν ακούμε τόσα λόγια για την ανάγκη λύσης του κυπριακού.

Απολύτως ιστορικά τεκμηριωμένος, ο αποικιοκρατικός κυνισμός των Βρετανών έναντι του ελληνικού λαού, ενός λαού που έκανε το 1821 τη μεγαλύτερη Επανάσταση μετά τη Γαλλική στην Ευρώπη και που πολέμησε, όσο κανείς άλλος τον Χίτλερ, μπορεί να συγκριθεί μόνο με την υποτέλεια και έλλειψη πατριωτισμού μιας πλειάδας Ελλήνων πολιτικών. Υπήρξε τόσο μεγάλος αυτός ο κυνισμός που έκανε να αγανακτήσουν ακόμα και οι άνθρωποι των Βρετανικών υπηρεσιών – ο Τσώρτσιλ απέσυρε για τον λόγο αυτό τον Μάγιερς από την Ελλάδα της κατοχής και αργότερα «φόρτωσαν» τον πράκτορά τους Πάκαρντ σε ένα αεροπλάνο, εξηγώντας του ότι δεν βρίσκονται στην Κύπρο για να λύνουν, αλλά για να δημιουργούν προβλήματα! Αλλά και η δουλοπρεπής ψυχολογία πολλών Ελλήνων πολιτικών ομοίως εντυπωσίασε αρκετούς ξένους μελετητές των ελληνικών πραγμάτων, όπως αίφνης ο Ζακ Μεϊνώ, συγγραφέας μιας κλασικής μελέτης για τις ελληνικές πολιτικές δυνάμεις.

Οι Βρετανοί έκοψαν στην πραγματικότητα, με τις συμφωνίες του 1960, ένα «φιλέτο» του ελληνικού χώρου, όπως έκαναν π.χ. με το Κουβέιτ (ή όπως έκαναν οι Γάλλοι με τον Λίβανο) και, στη συνέχεια, προικοδότησαν το υποτιθέμενο ανεξάρτητο κράτος, στη δημιουργία του οποίου συγκατατέθηκαν τελικά, με ένα σύνταγμα που ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι δεν μπορούσε να εφαρμοσθεί (και το οποίο οι επιφανέστεροι δικοί τους νομικοί χαρακτήρισαν ως το χειρότερο στον κόσμο, εκτός ίσως του κενυατικού). Για νάναι μάλιστα βέβαιοι ότι το νέο κράτος θα καταρρεύσει, ενεθάρρυναν οι ίδιοι τον Μακάριο να ζητήσει την αναθεώρησή του, προκειμένου να δημιουργήσουν ένα πρόσχημα για την εξαπόλυση των διακοινοτικών ταραχών και να χαράξουν για πρώτη φορά την «πράσινη γραμμή». Από το 1970-72, οι (συνειδητοί ή ασυνείδητοι) πράκτορες των αμερικανικών υπηρεσιών επιχειρούν να ανατρέψουν και/ή να εξοντώσουν τον Μακάριο. Το 1974, βρίσκεται επιτέλους ένας «’Ελληνας» αξιωματικός, ο Δημήτριος Ιωαννίδης, να διατάξει την επιχείρηση κατάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και δολοφονίας του Μακαρίου, που δεν είναι παρά η πρώτη πράξη του δίπρακτου έργου που διηύθυνε ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσσινγκερ («ελληνικό» πραξικόπημα-τουρκική εισβολή-δολοφονία Μακαρίου-εγκατάσταση Γλαύκου Κληρίδη).

Τριάντα χρόνια αργότερα, το 2004, επεχειρήθη στην πραγματικότητα η «ολοκλήρωση» του «ημιτελούς» έργου του 1972-74, με πολύ διαφορετικά μέσα και ιδεολογία, αλλά με το αυτό περιεχόμενο, την κατάλυση δηλαδή του κυπριακού κράτους, της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλ. της υπάρχουσας και διεθνώς αναγνωρισμένης θεσμικής έκφρασης της κυριαρχίας του κυπριακού λαού στον τόπο του. Δια του σχεδίου Ανάν, που ο κυπριακός λαός απέρριψε πανηγυρικά στο δημοψήφισμα, δεν επιχειρήθηκε να αναγνωριστούν απλώς τα «τετελεσμένα» – επιχειρήθηκε να καταλυθεί το κράτος, δηλ. να επεκταθεί θεσμοποιούμενος ο «μετααποικιακός» έλεγχος των Αγγλοαμερικανών (και τα δικαιώματα της Τουρκίας) σε όλη την Κύπρο. Η ιδεολογία που χρησιμοποιήθηκε ήταν ο «αντιεθνικισμός» (δηλ. η μη διεκδίκηση από τα θύματα της εισβολής και τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού των φυσικών και νομίμων δικαιωμάτων του) και η ανάγκη «λύσης του κυπριακού» (μια φόρμουλα με την οποία μπορούν άνετα να συμφωνήσουν οι πάντες, αφού δεν προσδιορίζεται ποτέ το περιεχόμενό της και ειδικά ποιός και με ποιά μέσα θα κάνει κουμάντο, θα ασκεί νόμιμη εξουσία στο νησί), η ανάγκη προσέγγισης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, μιας προσέγγισης όμως όχι στη βάση της δικαιοσύνης, αλλά στη βάση μιας αδικίας που έφερε μέσα της τον σπόρο μελλοντικών συγκρούσεων. Το 1972-74 χρησιμοποιήθηκε ο εθνικισμός, οι βόμβες, οι μητροπολίτες, σήμερα επιχειρείται να χρησιμοποιηθεί ο (αγγλοασξωνικός!) «διεθνισμός» της αυτοκρατορίας, ακόμα και η αριστερά.

Ας ανοίξουμε στο σημείο αυτό μια παρένθεση. Στα χέρια των Ελλήνων, που αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού του, το νησί συνιστά μείζονος σημασίας ελληνική «θέση» στην Ανατολική Μεσόγειο. Στα χέρια άλλων δυνάμεων, ή μέσω μη βιώσιμων ρυθμίσεων, όπως αυτές που παρολίγον να επιβληθούν με το σχέδιο Ανάν, το νησί και οι κάτοικοί του μπορούν να γίνουν:

– είτε μοχλός ελέγχου, «ομηροποίησης» και «προτεκτοροποίησης» ολόκληρου του ελληνικού χώρου,
– είτε θρυαλλίδα νέου γύρου ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης,

για τον απλούστατο λόγο ότι καμμιά κυβέρνηση της Αθήνας, όσο κι αν το θέλει, δεν θα μπορέσει να αδιαφορήσει για την τύχη των Ελλήνων της Κύπρου. ‘Οπως το διατύπωσε παραστατικά, αν όχι με μια δόση ελάχιστα συγκαλυμμένης απελπισίας ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, «δεν μπορούμε να χωρίσουμε από την Κύπρο».

Για την άμυνα της Ελλάδας το νησί έχει κρίσιμη σημασία. Αν Αθήνα και Λευκωσία οργανώσουν την άμυνά του με αποφασιστικότητα, ολοκληρώνει την άμυνα του ελληνικού χώρου απέναντι στις τουρκικές δυνάμεις που παρατάσσονται από τη Θράκη μέχρι την κατεχόμενη σήμερα Κύπρο. Στην αντίθετη περίπτωση, το νησί θα αποτελεί εσαεί αχίλλειο πτέρνα της ελλαδικής άμυνας και μέσο εκβιασμού της Ελλάδας (1).

Σήμερα, η ύπαρξη κράτους στην Κύπρο συνιστά την πιο ζωτική, αναγκαία προϋπόθεση για την ευημερία, ελευθερία, αλλά και την ίδια την επιβίωση των Ελληνοκυπρίων, όπως και για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματά τους. ‘Αδηλο παραμένει το μέλλον της ΕΕ, ενώ οι πολεμικές εξελίξεις και απειλές σε Μέση Ανατολή και πρώην ΕΣΣΔ και η βαθιά παγκόσμια οικονομική κρίση, έχουν κονιορτοποιήσει τα (ιδιοτελή) ιδεολογήματα της «ευτυχούς παγκοσμιοποίησης» και τις απίστευτες ανοησίες που χρησιμοποιήθηκαν για να «πουληθεί» το σχέδιο Ανάν και η ανισοβαρής ελληνοτουρκική «προσέγγιση», της οποίας υπήρξε προϊόν. ‘Οτι δηλαδή δήθεν οι εθνικοί ανταγωνισμοί, αν όχι τα ίδια τα έθνη ανήκουν σε ένα παρωχημένο παρελθόν ή ότι έχουν ως αιτία μια ιδιόμορφη αντίληψη και ψυχολογία «καθυστερημένων» ανθρώπων και ομάδων. Αν επρόκειτο αύριο να καταργηθούν τα κράτη, διαλυόμενα σε μια ευρωπαϊκή ή παγκόσμια συνομοσπονδία αδελφωμένων λαών, θα μπορούσαμε να κάνουμε κι εμείς το πείραμα. Μόνο που στην Κύπρο, με το σχέδιο Ανάν, δεν κατηργούνταν το κράτος, η κυριαρχία, η εξουσία. Καταργούνταν η Κυπριακή Δημοκρατία, δηλαδή το ανεξάρτητο, δημοκρατικό κυπριακό κράτος προς ώφελος της εξουσίας και κυριαρχίας τριών ξένων δικαστών διορισμένων από τον Ανάν (δηλαδή τη Βρετανία και τις ΗΠΑ) που θα διόριζαν τους διαδόχους τους! Η «αποστρατιωτικοποιημένη» Κύπρος του Ανάν θα ήταν το πρώτο κράτος στον κόσμο οι κάτοικοι του οποίου θα απαγόρευαν στον εαυτό τους το δικαίωμα και το μέσο της αυτοάμυνας, θα αναγνώριζαν όμως δια της ψήφου τους, το δικαίωμα τριών ξένων στρατών να επεμβαίνουν στον τόπο τους, ενώ θα εγκαθίδρυαν ένα συνταγματικό χάος χωρίς προηγούμενο παγκοσμίως (2). Συνοψίζοντας σε μια φράση την κριτική στο σχέδιο Ανάν, ο συνταγματολόγος Δημήτρης Τσάτσος δήλωσε ότι μόνο ένας παράφρων θα μπορούσε να το συντάξει.

Η ίδια η εμφάνιση αυτού του σχεδίου, προϊόντος ελληνοτουρκικής διαπραγμάτευσης υπό την αιγίδα Λονδίνου και Ουάσιγκτον, και πολύ περισσότερο η αποδοχή του από την πλειοψηφία των ελλαδικών και κυπριακών πολιτικών δυνάμεων, αριστεράς και δεξιάς, είναι η πιο τρανή απόδειξη ότι, δύο σχεδόν αιώνες μετά την Επανάσταση του 1821, δεν κατορθώσαμε να αποκτήσουμε τη στοιχειώδη ανεξαρτησία και κυριαρχία των ευρωπαϊκών κρατών, παρόλο που τη χρειαζόμαστε ίσως περισσότερο από κάθε άλλο κράτος της ηπείρου. Η ελληνική κρατική κουλτούρα παραμένει στην «προνεωτερική» εποχή, για να χρησιμοποιήσουμε κι εμείς την φρασεολογία του «εκσυγχρονισμού», βαθειά βουτηγμένη στην παράδοση ενός έντονου ραγιαδισμού, που ανταγωνίζεται, στον ελληνικό χώρο, ισχυρότατες ανεξαρτησιακές, δημοκρατικές, εξεγερσιακές και επαναστατικές καταβολές (4). Η «στρατηγική» της ελληνικής ελίτ είναι η πολιτική του «καλού παιδιού», συνιστά συνήθως μια σύγχρονη εκδοχή του μεσαιωνικού ευγενούς, που προσήρχετο στον Ηγεμόνα, τον προσκυνούσε και ανέμενε το έλεός του. Επειδή η Κύπρος, όπως και συνολικά ο ελληνικός χώρος έχουν λίαν αυξημένη σημασία για τον σύγχρονο Ηγεμόνα, επειδή ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχει η Τουρκία και επειδή η τελευταία, παρά τους δεσμούς εξάρτησης από τις ΗΠΑ, διαθέτει κράτος και ελίτ με εθνική συνείδηση, η τακτική του «καλού παιδιού» οδήγησε παγίως σε καταστροφικά αποτελέσματα, όπως π.χ. οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου το 1960, η εισβολή του 1974, ή ο εξαναγκασμός της Ελλάδας σε μια καταστροφική κούρσα εξοπλισμών έκτοτε. Αυτά τα διαπίστωσαν κατά καιρούς και πάμπολλοι ξένοι μελετητές του ελληνικού χώρου, που δεν έχουν το συμφέρον των δικών μας να εξωραϊζουν την πραγματικότητα.

Επειδή βεβαίως αυτά τα προβλήματα παραμένουν και σήμερα ισχυρά, επειδή δεν έχουμε αποκτήσει καλύτερη ελίτ και κρατική κουλτούρα, και γιατί επιπλέον αλληλοτροφοδοτούνται με τη βαθιά, «συστημική» και έκδηλη πλέον κρίση της ελληνικής κοινωνίας (κρίση πολιτικού συστήματος, κρίση κράτους, κρίση κοινωνίας και ιδεολογίας, εξάντληση του «κλεπτοκρατικού» τρόπου συσσώρευσης και αποσύνθεση της χώρας υπό την επιρροή της ιδεολογίας που τροφοδοτεί), ο κίνδυνος για το κυπριακό κράτος παραμένει και σήμερα σοβαρός, ίσως σοβαρότερος και από αυτόν που το απείλησε το 1972». Η βαθύτατη σύγχυση γύρω από τα ίδια τα θεμέλια της κρατικής κυριαρχίας, της δημοκρατίας, της ανεξαρτησίας, που αποκαλύφθηκε το 2002-04, παραμένει δυστυχώς ενεργή και συνιστά απειλή εθνικής ασφάλειας για τους ‘Ελληνες πολύ σοβαρότερη της όποιας εξωτερικής απειλής.

‘Ενα κράτος δεν καταλύεται μόνο με τη βία των όπλων, καταλύεται επίσης και δια των διεθνών συμφωνιών που συνομολογεί. Συχνά μάλιστα, οι ιδέες είναι περισσότερο επικίνδυνες από τις σφαίρες και τα τανκς. Στις συνθήκες του 1970, η κατάλυση του κυπριακού κράτους επιχειρήθηκε με την υποδαύλιση του ελληνικού και τουρκικού εθνικισμού, προκειμένου η σύγκρουσή τους να διαλύσει τη Δημοκρατία. Σήμερα, επιχειρείται με την υποτιθέμενη κατάργηση των εθνικών ταυτοτήτων και έναν «διεθνισμό» που «λύνει» τις εθνικές διαφορές, καθιστώντας όλα τα έθνη υπηκόους της Αυτοκρατορίας και χρησιμοποιεί τα δικαιώματα των μειονοτήτων για να στερήσει τις πλειοψηφίες από τα δικαιώματά τους! Η παντοειδής επίθεση στο ανεξάρτητο, δημοκρατικό και κυρίαρχο κράτος, η διάλυση του κόσμου, των εθνών και των λαών, σε μια «κοινότητα κοινοτήτων», είναι μια κεντρική ιδεολογική και πολιτική επιδίωξη της Αυτοκρατορίας στις μέρες μας, τις μέρες δηλαδή που ακολούθησαν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1989-91 και την παγκόσμια άνοδο των νεοφιλελεύθερων δογμάτων.

Στην Κύπρο π.χ. ανακαλύφθηκε η λεγόμενη «πολιτική ισότητα» πλειοψηφίας και μειοψηφίας, όπως και διάφορες άλλες πολιτικές «αρχές», made in London, που δεν σκέφτηκε να εφαρμόσει κανένα άλλο από 200 κράτη στον κόσμο (φαίνεται ότι η ελληνική ράτσα -και ιδίως οι ηγέτες της – είναι πολύ εξυπνότερη από τις υπόλοιπες!). Αλλά η πολιτική ξέρει δύο μόνο τρόπους για να καταργεί την αριθμητική, τις πλειοψηφίες και τις μειοψηφίες: τη δικτατορία και τη γενοκτονία. Μια άλλη παγκόσμια πρωτοτυπία, με την οποία μάλιστα συμφωνεί (!!!) η μεγάλη πλειοψηφία των κυπριακών πολιτικών κομμάτων, είναι η απαγόρευση στους Κυπρίους να ασκούν το ιερό δικαίωμα στην αυτοάμυνα και να έχουν στρατό. Η «αποστρατιωτικοποιημένη» Κύπρος, μόνο τέτοιο «κράτος» στον κόσμο αν υπάρξει, θα φιλοξενεί βέβαια ένα σωρό ξένους στρατούς και βάσεις στην πραγματικότητα! Καταντά δύσκολο ακόμα και να σχολιάσει κανείς ευπρεπώς και λογικά το είδος των γελοιοτήτων που οι εκπρόσωποι του ελληνικού και κυπριακού κράτους και οι πολιτικοί ηγέτες Ελλάδας και Κύπρου, όχι μόνο αποδέχονται, αλλά και συχνά προτείνουν οι ίδιοι!

Μετά το δημοψήφισμα του 2004, Λονδίνο και Ουάσιγκτον επεξεργάστηκαν μια στρατηγική «ψυχολογικού πολέμου» που επιχειρεί να χρησιμοποιήσει τον φόβο, την ενοχή και την ιδιοτέλεια, για να παραπλανήσει τον κυπριακό λαό, εγκλωβίζοντάς τον σε μια πορεία στο τέλος της οποίας θα συγκατατεθεί αυτοβούλως σε ένα σχέδιο Ανάν, που ο σχεδιασμός του προβλέπει να φτάσουμε σε ένα δημοψήφισμα τον Σεπτέμβριο του 2009, όπου τα δύο μεγάλα κόμματα της Κύπρου και τα περισσότερα αν όχι όλα τα κόμματα της Ελλάδας θα ταχθούν υπέρ ενός ελαφρά αναθεωρημένου σχεδίου Ανάν, και οι Κύπριοι θα βρεθούν προ του διλήμματος να ξαναπούν όχι, εναντίον όλου του κόσμου και ενός σχεδίου που θα φέρει την υπογραφή Χριστόφια, χωρίς να έχουν εξηγήσει ούτε καν γιατί είπαν όχι την πρώτη φορά, και δρώντες υπό την πίεση εκβιαστικού δήθεν διλήμματος «λύση ή διχοτόμηση». Δεν γνωρίζουμε αν αυτή τη φορά θα τα καταφέρουν, γνωρίζουμε όμως ότι έως τώρα ο σχεδιασμός αυτός που περιγράφεται άλλωστε ανοιχτά στα ντοκουμέντα του International Crisis Group (όπου επίσης επισημαίνεται η ανάγκη αντικατάστασης του Παπαδόπουλου) βαίνει σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα.

Ο φόβος είναι ο φόβος της «απομόνωσης» και ο φόβος της Τουρκίας. Η ανάμνηση των ηττών του 1922 και του 1974 και των εξευτελισμών της δεκαετίας του 1950, διατρέχει όλη την ελληνοτουρκική «εξίσωση» και αποτελεί τον άξονα τόσο της τουρκικής πολιτικής απέναντι στην Αθήνα (όχι γιατί οι Τούρκοι είναι βάρβαροι, αλλά γιατί, πολύ ορθολογικά, είδαν ότι αποδίδει η στρατηγική του εκβιασμού, εξευτελισμού και τρομοκράτησης), όσο και του «φοβικού συνδρόμου» της ελληνικής ελίτ, φόβου που «ορθολογικοποιεί» το συμφέρον της όπως η ίδια το αντιλαμβάνεται. Η ελληνική ελίτ θεωρεί ότι είναι προς το συμφέρον της η καλύτερη δυνατή ενσωμάτωσή της στο δυτικό σύστημα, έστω και με όρους εξευτελιστικούς για τη χώρα και δεν έχει διάθεση να μπει στην «περιπέτεια» μιας σθεναρής υπεράσπισης των ελληνικών εθνικών συμφερόντων που, εκτός από τους κινδύνους μιας αντιπαράθεσης με την ‘Αγκυρα, θα την φέρει, εκτιμά, σε τροχιά σύγκρουσης με τους δυτικούς «προστάτες».

Χωρίς να θέλει κανείς να πάρει αψήφιστα τουτς κινδύνους που συνεπάγεται η ελληνοτουρκική αντιπαράθεση, πρέπει να υπογραμμίσει ότι ο ελληνικός χώρος ποτέ δεν έμοιαζε σε τόσο καλή αντικειμενική κατάσταση για να αντιμετωπίσει εξωτερικές απειλές (το βασικό του πρόβλημα είναι η εσωτερική «συστημική» κρίση κι αυτή θα χρησιμοποιηθεί για να κάμψει την αντίστασή του). Ελλάδα και Κύπρος είναι μέλη ενός ισχυρού κλαμπ όπως η ΕΕ, Ελλάδα και Τουρκία είναι χοντρικά σε κατάσταση «στρατηγικής ισοτιμίας», με μια ενδεχόμενη σύγκρουση να αποτρέπεται από τα ευκόλως προβλεπόμενα αμοιβαία καταστροφικά αποτελέσματα, μια ελληνοτουρκική σύγκρουση θα ήταν καταστροφική για τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, Ελλάδα και Κύπρος είναι οχυρωμένες έναντι νομισματικών επιθέσεων. Η Τουρκία αντιμετωπίζει μια τεράστια εσωτερική κρίση με τους Κούρδους και έχει θέσει ως στρατηγική της επιδίωξη την ένταξή της στην ΕΕ. Θα ήταν τρέλλα από την πλευρά της οποιαδήποτε περιπέτεια στην Κύπρο ή στο Αιγαίο, την οποία θα επιχειρούσε μόνο αν ήταν βέβαιη ότι η εδώ πλευρά θα την άφηνε να εξελιχθεί χωρίς αντίδραση.

Δυστυχώς βέβαια ο φόβος βρίσκει έρεισμα στην κοινωνική ψυχολογία των Κυπρίων. Στο συλλογικό τους ασυνείδητο είναι εγγεγραμμένη η εμπειρία μακραίωνης επιβίωσης υπό τον κατακτητή. Ο ραγιαδισμός είχε στοιχείο ορθολογισμού, στους αιώνες που ήταν αδύνατη η εθνική διεκδίκηση. Είναι λογικό για μια απειλούμενη και διαρκώς προδιδόμενη από τη «μητέρα πατρίδα» εθνική κοινότητα, όπως οι Ελληνοκύπριοι, να φοβούνται νάρθουν σε «αντιπαράθεση» με τον ισχυρό γείτονά τους και τους δυτικούς «προστάτες» του. Στην πραγματικότητα όμως δεν μπορούν να τους κάνουν πολλά πράγματα. Η Τουρκία και οποιοσδήποτε άλλος δεν μπορεί, όχι μόνο για στρατιωτικούς, πρωτίστως για πολιτικούς λόγους να καταλάβει την ελεύθερη και διεθνώς αναγνωρισμένη Κύπρο, κι αν ακόμα μπορούσε να την καταλάβει, δεν θάχει τι να την κάνει (αυτός ήταν ο λόγος που διέκοψε μόνη της την προέλασή της το 1974).

Ο βασικός κίνδυνος προέρχεται από το ότι σε μεγάλο βαθμό η κοινωνική ψυχολογία των Κυπρίων αντανακλά, κατά τρόπο ασυνείδητο, συνθήκες του παρελθόντος που έχουν αλλάξει θεμελιωδώς. Στην εποχή της κραταιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι εθνικές και θρησκευτικές ομάδες της ελάχιστα σκέφτονταν την ανεξαρτησία τους και η Πύλη γνώριζε ότι δεν αντιμετώπιζε μεγάλη τέτοια απειλή. Η οικονομική δύναμη των ραγιάδων και η ικανότητα του Κύπριου εμπορευόμενου να ξεγελάει τον συναλασσόμενο μαζί του ήταν μεγάλα ατού. Ο έλεγχος του χώρου από την κεντρική εξουσία εξασφαλιζόταν από ένα αλισβερίσι παραχωρήσεων και καλής συμπεριφοράς (ή απειθαρχιών και καταπίεσης). Τώρα, όσο υπάρχει ανεξάρτητο και διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος, ο μόνος πολιτικά εφικτός τρόπος για τον έλεγχο του χώρου είναι η κατάλυση αυτού του κράτους. Και πιθανώς δεν φτάνει ούτε καν αυτή, χρειάζεται και η αλλαγή της δημογραφίας. ‘Οσο για την οικονομική δύναμη των Κυπρίων τους παραπλανά – αυξάνει την όρεξη των άλλων να βάλουν χέρι και στο τέλος οι Ελληνοκύπριοι αστοί κινδυνεύουν να διαπιστώσουν ότι η κουτοπονηριά τους (στην οποία εν μέρει οφείλεται η μη σαφής διεκδίκηση αυτού που θέλουν και η παραπομπή σε ατέλειωτα ανατολίτικα παζάρια) θα τους οδηγήσει στην καταστροφή. ‘Οταν ο οθωμανικός ζυγός ήταν ακλόνητος, η μη διεκδίκηση της ελευθερίας ήταν τρόπος επιβίωσης και αυτό σφράγισε το συλλογικό ασυνείδητο. Μόνο που τώρα, στις σημερινές συνθήκες η μη διεκδίκηση της ελευθερίας, εν προκειμένω της ύπαρξης και κυριαρχίας κυπριακού κράτους, είναι συνταγή για καταστροφή. Η ιδεολογία του ραγιαδισμού είχε έναν ορθολογικό πυρήνα όταν αναπτύχθηκε, είναι σήμερα αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.

Ο δεύτερος παράγοντας είναι η ενοχή. Ενοχή γιατί οι Κύπριοι διεκδίκησαν, και μάλιστα ενόπλως, την ελευθερία τους, ενοχή γιατί «κυνήγησαν» τους Τουρκοκυπρίους, γιατί δεν «κάθησαν φρόνιμα», γιατί «έκαναν λάθη» κλπ. Αυτό είναι το νόημα των διαφόρων εκδοχών της «θεωρίας των χαμένων ευκαιριών», της σύγχυσης εθνισμού και εθνικισμού, της απάλειψης κατά το δυνατόν της ανάμνησης της τουρκικής εισβολής και κατοχής και των δραματικών της συνεπειών κ.ο.κ., η παρουσίαση του κυπριακού ως προβλήματος καταπίεσης μιας απειλούμενης μειονότητας, των Τουρκοκυπρίων από την πλειονότητα των Ελληνοκυπρίων και όχι της πλειονότητας των Ελληνοκυπρίων από τις επεκτατικές και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (Βρετανία, ΗΠΑ, Τουρκία) που χρησιμοποίησαν και χρησιμοποιούν το ζήτημα της «μεινότητας» για να αρνηθούν στην «πλειονότητα» την άσκηση των δικαιωμάτων της. Ακόμη και αν δεχθούμε ότι οι Ελληνοκύπριοι φέρουν και φέρουν όντως ευθύνη για τα εθνοτικά προβλήματα, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την συνεργασία της τουρκοκυπριακής ηγεσίας με την αποικιακή δύναμη, ούτε και το γεγονός ότι η τουρκική εισβολή και κατοχή ξεπέρασε κατά πολύ οτιδήποτε μπορούσε να θεωρηθεί νόμιμη απάντηση στο πραξικόπημα της χούντας. Η οποία χούντα δεν ήταν άλλωστε στην πραγματικότητα ελληνικό προϊόν, αντίθετα, η δικτατορία επεβλήθη στον ελληνικό λαό από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους πράκτορές τους στην Ελλάδα για να γίνει δυνατή η κατάλυση του κυπριακού κράτους. Πάει πολύ να φορτώνουμε στα θύματα, τον ελληνικό λαό, την ευθύνη για αυτό που του κάνανε!

Το τρίτο στοιχείο στο οποίο εδράζεται ο ψυχολογικός πόλεμος είναι η ιδιοτέλεια. Η επικράτηση, σε Ελλάδα και Κύπρου, ενός οικονομικού μοντέλου που στηρίζεται σε διεθνείς παρασιτικές δραστηριότητες, σε κοινοτικά κονδύλια, στην εσωτερική «κλεπτοκρατία», που κάνει την ελληνική ελίτ διεθνώς εκβιάσιμη, σε μια λίγο παραγωγική οικονομική δομή και στην ιδεολογία που αυτή παράγει, μας δίνει ένα χώρο που δύσκολα μπορεί να υπερασπιστεί τα εθνικά του συμφέροντα. ‘Ολοι έχουν τον πειρασμό κάπου να «πουληθούν» και συχνά υποκύπτουν. Η κύρια προσπάθεια της πλειοψηφίας της ελληνικής «ελίτ» δεν συγκεντρώνεται στην υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων, αλλά στον εξωραϊσμό μιας πολιτικής που τα υπονομεύει!

Δυστυχώς όσα είδαμε μετά το δημοψήφισμα και τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο, ήρθαν να επιβεβαιώσουν τον μεγάλο κίνδυνο για την ύπαρξη του κυπριακο΄κράτους και κατ’ επέκταση για τον ελληνικό χώρο στο σύνολό του

– το όχι του 2004 παρέμεινε ορφανό. Κανείς δεν το υπεράσπισε προπαγανδιστικά διεθνώς και εσωτερικά, με έστω και ελάχιστα καταληπτά επιχειρήματα. Η κυπριακή κυβέρνηση κυιρολεκτικά κοιμόταν τον ύπνο του δικαίου με αποτέλεσμα να χάσει και τις εκλογές
– δεν το υπεράσπισε κανείς και πολιτικά, αφού Ελλάδα και Κύπρος (η δέυτερη υπό την πίεση είναι αλήθεια της πρώτης) συμφώνησαν για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, με την ‘Αγκυρα να μην αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και να διατηρεί στρατό κατοχής! (Κι αυτό παρόλο που και η Κυρία Μέρκελ πριν γίνει Καγκελλάριος και ο Πρωθυπουργός Βιλπέν έθεσαν ζητήματα κατοχής και αναγνώρισης). Αυτό δεν είναι καν διπλωματία κατευνασμού, τύπου Τσάμπερλαιν, είναι διπλωματία του Καραγκιόζη. Ποιός θα πάρει στα σοβαρά ένα κράτος που δεν απαιτεί τη δική του αναγνώριση!
– Υπό την πίεση της λαϊκής βάσης του, το μεγαλύτερο κόμμα της κυπριακής αριστεράς, το ΑΚΕΛ, αποφάσισε την τελευταία στιγμή να αντιταχθεί στο σχέδιο Ανάν, το 2004. ‘Εκτοτε όμως, τα στελέχη που πρωταγωνίστησαν στο ‘Οχι εκκαθαρίσθηκαν από την κομματική ηγεσία. Η στάση του ΑΚΕΛ το 1931, το 1955 και το 2004, αποδεικνύει, συχνά με την ομολογία των δικών του ντοκουμέντων, πέραν αμφιβολίας, βαθύ πρόβλημα μη κατανόησης του εθνικού φαινομένου, που το οδηγεί σε συχνή ταύτιση στα πράγματα με τις επιδιώξεις του ιμπεριαλισμού (χωρίς αυτό να προδικάζει τη μελλοντική του στάση γιατί, όπως είπαμε, το ΑΚΕΛ είναι και ένα λαϊκό κόμμα). Το ΑΚΕΛ και ο Χριστόφιας, που αγωνίζονται, είκοσι χρόνια μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, να διατηρήσουν ζωντανή την εντύπωση ότι διαθέτουν ακόμα μια αίσθηση ιστορικής αποστολής, βρίσκονται υπό την ισχυρή πίεση των Αγγλοαμερικανών να «δώσουνι» το κράτος με αντάλλαγμα τη διακυβέρνηση του χώρου, βαφτίζοντας το όλο «λύση του κυπριακού για να αποφευχθεί η διχοτόμηση». Με άλλα λόγια, το ΑΚΕΛ καλείται να κάνει αυτό που έκαναν οι σύντροφοί του της Ανατολικής Ευρώπης μετά το 1989, να «δώσουν» δηλαδή τα κράτη τους σε αντάλλαγμα της δυτικής εύνοιας. Το αστείο, αν μπορούμε να το ονομάσουμε έτσι, είναι ότι η Κύπρος είναι τόσο καθυστερημένη κοινωνία και κράτος που το παγκόσμιο κύμα του 1989 έφτασε στο νησί όταν ο υπόλοιπος κόσμος αρχίζει και αμφισβητεί πια σοβαρά την αμερικανική ηγεμονία!
– Οι συνομιλίες που διεξάγονται εν κρυπτω και εν παραβύστω, λες και αφορούν τις προσωπικές σχέσεις του «ζευγαριού» Χριστόφιας-Ταλάτ και όχι το σύνταγμα ενός υποτίθεται ενιαίου κράτους, ήδη απειλούν την ίδια την ύπαρξη του κυπριακού κράτους και παραβιάζουν την εντολή του κυπριακού λαού το 2004. ‘Ηδη προτού αρχίσουν, ο κ. Χριστόφιας αναγνώρισε αυτοβούλως και χωρίς αντάλλαγμα τις «υποχρεώσεις» για την Κύπρο από τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου (!), περιλαμβανομένου του δικαιώματος εγκατάστασης βρετανικών στρατιωτικών βάσεων (έδωσε δηλ. μόνος του το σημαντικότερο διπαραγματευτικό «χαρτί» που είχε), κατεδάφισε το πιο ορατό σύμβολο της τουρκικής στρατιωτικής κατοχής, το οδόφραγμα της Λήδρας, χωρίς ικανοποίηση των ελληνικών όρων, διόρισε τους αρχιτέκτονες του σχεδίου Ανάν επικεφαλής της διαπραγμάτευσης, ενώ αποδέχθηκε την πρωτοφανή πρόβλεψη υποχρεωτικής εκ περιτροπής πρεδρίας του κράτους από ‘Ελληνα και Τούρκο Πρόεδρο (!).

Πίσω από την κινητικότητα για «λύση του κυπριακού» βρίσκεται πρωτίστως η επιδίωξη της Ουάσιγκτον και του Λονδίνου να αφαιρέσουν το κυπριακό από την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας (βάζοντας ταυτόχρονα την Τουρκία από το παράθυρο στην ‘Ενωση, ήδη από τώρα, αλλά και εξασφαλίζοντας έναν ελεγχο της ίδιας της Κύπρου που δεν διέθεταν ποτέ μέχρι τώρα). Πρόκειται για μια επιδίωξη καταστροφική για τα ελληνικά εθνικά και για τα ευρωπαϊκά συμφέροντα, που υποστηρίζουν Αθήνα και Λευκωσία, είτε γιατί θέλουν να κερδίσουν την εύνοια της Ουάσιγκτον, είτε γιατί φοβούνται να τα βάλουν μαζί της. Τουλάχιστο όμως θα έπρεπε να ανταλλάξουν μια τέτοια υποστήριξη με πολύ μεγάλες παραχωρήσεις της ‘Αγκυρας, με μια αξιοπρεπή και κυρίως σταθερή και βιώσιμη επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. ‘Οσο δεν το κάνουν, όχι μόνο αφήνουν αναξιοποίητη μια τεράστια, ιστορική ευκαιρία, την πρώτη που παρουσιάστηκε τα τελευταία πενήντα χρόνια, αλλά και οργανώνουν στην πραγματικότητα έναν νέο ελληνοτουρκικό «γύρο», σε Κύπρο, Θράκη και Αιγαίο, από πολύ χειρότερες μάλιστα θέσεις.

Αλλά θα χρειαζόμαστε για να το κάνουμε ηγεσίες επιπέδου από Βενιζέλο και πάνω! Που να τις βρούμε? Ποιά κοινωνία να τις παράγει? ‘Ετσι όπως διεξάγονται, οι συνομιλίες Χριστόφια-Ταλάτ αποσκοπούν στην επαναφορά του σχεδίου Ανάν, στην κατάλυση δηλαδή του κυπριακού κράτους και τον εξωραϊσμό μιας τέτοιας λύσης με διάφορα φραστικά τερατουργήματα. Απορεί κανείς γιατί πραγματικά πολλοί Ελληνοκύπριοι ηγέτες προτιμούν μια τέτοια λύση, που συνδυάζει διχοτόμηση και κατάλυση του κυπριακού κράτους, από μια επώδυνη μεν, αλλά όντως λύση, που θάταν η αναγνώριση των κατεχομένων έναντι πολύ μεγάλων εδαφικών ανταλλαγμάτων και άλλων παραχωρήσεων. Ο γράφων δεν την υποστηρίζει μια τέτοια λύση, στο μέτρο όμως που ούτε οι ελληνικές ηγεσίες, ούτε η κοινωνία Κύπρου και Ελλάδας δείχνουν διατεθειμένες να υπερασπισθούν τα πιο ζωτικά εθνικά τους συμφέροντα, τότε καλύτερα θα ήταν να βρουν το θάρρος να προτείνουν μια τέτοια λύση, παίρνοντας μεγάλα ανταλλάγματα, μια λύση που θα άφηνε τουλάχιστο τους Ελληνοκύπριους υπό κρατική προστασία, αντί να συγκεντρώνουν τις προσπάθειές τους στο εξωραϊσμό μιας καταστροφικής λύσης. Στο κάτω-κάτω, αν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι θέλουν μετά να ανασυστήσουν μια μορφή θεσμικής οντότητας, ελεύθεροι είναι να το κάνουν. Ούτε κι αυτό όμως δεν φαινόμαστε ικανοί να κάνουμε.

Καράκας, Βενεζουέλα, Οκτώβριος 2008

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(*) Το κείμενο αυτό είναι η συμβολή του συγγραφέα στον συλλογικό τόμο «Κύπρος, Γεωπολιτικές εξελίξεις στον 210 αιώνα», επιμ. Β. Χωραφάς-Λ. Ριζάς, εκδ. Monthly Review, Αθήνα 2009

(1) Εκτός αν υιοθετήσουμε την άποψη ότι δεν υτάρχει τουρκική απειλή, κάτι που θα θέλαμε πολύ, δυσκολευόμαστε όμως να εκλάβουμε τις επιθυμίες μας για πραγματικότητα. Οι τουρκικές δυνάμεις στο Αιγαίο, τη Θράκη και την Κύπρο μάλλον δεν παρατάσσονται για … τουριστικούς λόγους. Να μην είμαστε εθνικιστές (με τη «νοσηρή» τουλάχιστο έννοια του όρου) ή σωβινιστές, να επιδιώκουμε λύση των ελληνοτουρκικών διαφορών και ειρήνη, αλλά δεν προωθούμε τέτοιες επιδιώξεις εξωραϊζοντας την πραγματικότητα ή ξεχάνώντας ότι η Τουρκία απειλεί επισήμως με πόλεμο την Ελλάδα και έχει καταλάβει στρατιωτικά τη μισή Κύπρο, εκδιώκοντας 200000 ‘Ελληνες, δια πυρός και σιδήρου, από τα σπίτια τους. Αν οι ‘Ελληνες πολιτικοί πιστεύουν ότι η τουρκική απειλή είναι «εθνικιστικός μύθος» πρέπει να εξηγήσουν γιατί ξοδεύουν τον μισό προιϋπολογισμό σε εξοπλισμούς. Αν όχι, πρέπει να πάρουν σοβαρότερα την άμυνα της χώρας.

(2) Για μια κριτική του σχεδίου Ανάν, βλ. π.χ. Μίκη Θεοδωράκη, Γιατί ξαναλέμε ‘Οχι στο Σχέδιο Ανάν, Κυριακάτικη Καθημερινή, 3.5.2004, Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου, Η Αρπαγή της Κύπρου, Λιβάνης, Αθήνα 2004 ή Η Κύπρος σε Παγίδα, Λιβάνης, Αθήνα 2008

(3) Ο ελληνικός λαός πραγματοποίησε στο διάστημα των τελευταίων δύο αιώνων τρεις μεγάλες επαναστάσεις, εθνικές αλλά και κοινωνικές, με παγκόσμια σημασία και ακτινοβολία. Η επανάσταση του 1821 υπήρξε η δεύτερη μεγάλη επανάσταση στην Ευρώπη μετά τη γαλλική, αστραπή στη σκοτεινή νύχτα της Ιεράς Συμμαχίας. Η αντίσταση του ελληνικού λαού στον Χίτλερ (1941-44) υπήρξε η σπουδαιότερη στην Ευρώπη, αναλογικά με το μέγεθος της χώρας. Η επανάσταση της ΕΟΚΑ (1955-59) εναντίον της βρετανικής κατοχής υπήρξε μια από τις πρώτες που συγκλόνισαν την αποικιοκρατία (ακόμα παραμένει ζωντανή η ανάμνηση του Μακάριου και του Λυσσαρίδη στην Ασία και την Αφρική). Οι επαναστάσεις αυτές παρέμειναν όμως ανολοκλήρωτες και «προδόθηκαν» από την άρχουσα «ελίτ» Ελλάδας και Κύπρου, που συχνά έθεσε τους δεσμούς της με το δυτικό σύστημα, όπως η ίδια τους αντιλαμβανόταν (με όρους δηλ. υποτελούς του Μεσαίωνα και όχι ευρωπαίου ηγέτη), υπεράνω και των πιο ζωτικών εθνικών συμφερόντων του λαού της. Το αποτέλεσμα ήταν μια (ουσιαστικά) υποθηκευμένη ανεξαρτησία της Ελλάδας και μια (και τυπικά) υποθηκευμένη ανεξαρτησία της Κύπρου.

Το μεταπολεμικό ελληνικό κράτος ήταν το αποτέλεσμα της βρετανικής (1944) και αμερικανικής επέμβασης (1947) και του εμφυλίου πολέμου. Δεν μπορούσε και δεν ήθελε, σε τελική ανάλυση, παρά να κάνει αυτό που του ζητούσε το Λονδίνο, δηλ. να ματαιώσει ουσιαστικά την άσκηση του δικαιώματος των Κυπρίων στην αυτοδιάθεση, που, πολύ φυσικά και δίκαια, την ονειρεύονταν ως ένωση με την Ελλάδα. Αβέρωφ και Καραμανλής αναγνώρισαν στην Τουρκία δικαίωμα επί της Κύπρου και επέβαλαν στην ηγεσία των εξεγερθέντων τις αποικιακές συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, στην ανεφάρμοστη δομή των οποίων εμπεριείχετο το σπέρμα, η δυνατότητα της κυπριακής τραγωδίας που ακολούθησε, συμπαρασύροντας και την Ελλάδα στη δίνη μισού αιώνα αντιπαράθεσης με την Τουρκία. Στο κυπριακό αποκρυσταλλώθηκε η μισο-χρεωκοπία του σχεδίου της ελληνικής ανεξαρτησίας, στην εξωτερική και στην εσωτερική του διάσταση.

 

S-300 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΟΠΛΟ ΣΕ ΑΔΡΑΝΕΙΑ

Τρείς χιλιάδες ίχνη παραβάσεων παραβιάσεων και υπερπτήσεων τουρκικών αεροσκαφων στο Αιγαίο εντόπισαν τα ραντάρ της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας από την αρχή έως το τέλος του 2008. Ειδικότερα το 2009 η τουρκική αεροπορία έχει στοχοποιήσει το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι στέλνοντας μαχητικά F-16 και F-4E να εκτελούν υπερπτήσεις πάνω από τα δυο νησιά πραγματοποιώντας εικονικές προσβολές στόχων αμφισβητώντας για πρώτη φορά κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας σε κατοικημένο έδαφος.

Ενώ αυτά συμβαίνουν στο Αιγαίο το καλύτερο αντιαεροπορικό –αντιβαλλιστικό σύστημα S-300PMU1 το όποιο διαθέτουν οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις παραμένει ανενεργό

Το 1996 η Κύπρος προμηθεύτηκε από την Ρωσία το σύστημα το όποιο τελικά δεν εγκαταστάθηκε για τους γνωστούς λόγους και κατέληξε το 2007 στην Ελλάδα Το ΓΕΕΘΑ είχε εισηγηθεί να πραγματοποιηθεί η πρώτη εκπαιδευτική βολή τον Νοέμβριο του 2007 η οποία τελικως δεν πραγματοποιήθηκε ενώ μέχρι σήμερα δεν έχει προγραμματιστεί άλλη βολή.

Συμφωνα με δημοσίευμα εβδομαδιαίας εφημερίδας ο Α/ΓΕΕΘΑ δήλωσε ότι <<η βολή θα γίνει όταν έρθει η ώρα>> .Όταν ρωτήθηκε πότε θα έρθει αυτή η ώρα <<απάντησε όταν το αποφασίσω εγώ.>>

Η ατολμία του ΥΠΕΘΑ να ασκήσει τα αυτονόητα δικαιώματα σε θέματα αξιοποίησης οπλικών συστημάτων για τα οποία έχουν δαπανηθεί εκατομμύρια ευρώ φορολογούμενων ελλήνων πολιτών προκαλεί ερωτηματικά

Κάποιοι στα Υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας κάνουν ότι περνάει από το χέρι τους ώστε να μην πραγματοποιηθεί εκπαιδευτική βολή των S-300PMU1 οι οποίοι λιάζονται στην Κρήτη

Επειδή οι δικαιολογίες για να αποφύγουν την εκπαιδευτική βολή λιγόστεψαν βρέθηκε άλλη διέξοδος και αυτή δεν είναι άλλη από το ότι η ισχύς των βλημάτων έληξε (επιθεώρηση ρώσων τεχνικών) και ως εκ τούτου δεν μπορεί να γίνει βολή.

Η Ρωσία όταν πληροφορήθηκε το πρόβλημα προσφέρθηκε να διαθέσει τα βλήματα αμέσως με την διαδικασία του κατεπείγοντος. Η Αθήνα απάντησε ότι θα γίνει διαγωνισμός για την προμήθεια των βλημάτων γεγονός που σημαίνει ότι θα περάσουν αρκετά χρόνια για να πραγματοποιηθεί εκπαιδευτική βολή.

Η ενεργοποίηση ενός τέτοιου συστήματος στην περιοχή θα έστελνε ένα αποφασιστικό μήνυμα προάσπισης των κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο σε ΗΠΑ και Τουρκία αλλά φαίνεται ότι τέτοιοι αποστολείς δεν υπάρχουν στην Αθήνα.

Πέρα από τα ανωτέρω είναι γνωστό ότι η Τουρκία ζήτησε από την Ρωσία το εξελιγμένο σύστημα S-400. Δηλαδή ενώ οι αναλυτές της γείτονος θεωρούν ότι το ελληνικό αντιαεροπορικό σύστημα αποτελεί απειλή για αυτούς και θέλουν να προμηθευτούν την αναβαθμισμένη έκδοση στην Ελλάδα φαίνεται ότι πετάξαμε εκατομμύρια ευρώ για ένα ανενεργό οπλικό σύστημα το οποίο χωρίς τη σωστή συντήρηση θα καταστεί άχρηστο.

Από την άλλη η Ρωσία εκτός από τα νέα βλήματα μας προσφέρει και αναβάθμιση του συστήματος που έχει μεγαλύτερο βεληνεκές και αξιοποιείται στα κάνιστρα εκτόξευσης του ήδη υπάρχοντος S-300PMU1.Το μόνο που χρειάζεται είναι η απόφαση της πολιτικοστρατιωτικής ηγεσίας προκειμένου να αξιοποιηθεί επιχειρησιακά το καλύτερο οπλικό σύστημα που διαθέτουν οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.

Χρήστος. Κουτσογιαννόπουλος

Ταξίαρχος(εα)

Πρώην Δντής Διεθνών Σχέσεων ΥΠΕΘΑ

Αναρτήθηκε από Geopolitics-Gr.blogspot

Η Ελλάδα θέλει να μετατρέψει στο Αιγαίο σε ελληνική λίμνη

Referans
(10/7/2009)

Του Zeynel Lüle

Θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα θέμα, το οποίο η Ελλάδα τις τελευταίες ημέρες ολοένα και «διογκώνει», αφού πιστεύω ότι πίσω από τη «διόγκωση» αυτή κρύβονται άλλοι σκοποί.

Είναι το θέμα των λαθρομεταναστών…

Ίσως στην Τουρκία να μην έλκει την προσοχή κανενός, όμως εδώ και ένα χρόνο τα σύνορα της Ελλάδας δεν φρουρούνται μόνο από τις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας, αλλά τα έχουν θέσει κάτω από ασφάλεια τόσο οι γαλλικές κορβέτες, όσο και οι ιταλικές φρεγάτες…

Δεν είναι μόνο οι παράκτιες ακτές, πάνω από τον Έβρο συνεχώς υπερίπτανται ιταλικά ελικόπτερα.

Αυτό τι σκοπό έχει;

Να σας το εξηγήσω:

Το πρόβλημα δεν είναι η Τουρκία
Η Ελλάδα, εδώ και μερικά χρόνια, υψώνει συνεχώς «τον τόνο της φωνής της», δηλαδή διογκώνει το θέμα και στις διεθνείς πλατφόρμες αναφέρει ότι «βρίσκεται κάτω από την κατοχή των λαθρομεταναστών».

Την δε ευθύνη γι’ αυτό την φορτώνει στην Τουρκία. Όμως, η πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Οι αριθμοί δεν το επιβεβαιώνουν.

Τον τελευταίο χρόνο, οι ελληνικές Αρχές συνέλαβαν 146.000 λαθρομετανάστες. Οι 30.000 εξ αυτών συνελήφθησαν στα σύνορα του Έβρου και οι 15.000 στα ελληνικά νησιά. Δηλαδή, ας υποθέσουμε ότι 45.000 λαθρομετανάστες πέρασαν μέσω Τουρκίας. Τότε, οι άλλοι 100.000 λαθρομετανάστες από πού ήρθαν;

Θεωρείται βέβαιο ότι δεν προήλθαν από την Τουρκία. Προήλθαν από τη Λιβύη, την Αλβανία, τη Βουλγαρία κλπ…Τότε, τα δάχτυλα της Αθήνας γιατί δείχνουν την Τουρκία;

Θα σας εξηγήσω το αίτιο. Άλλωστε, για το λόγο αυτό και στην αρχή του άρθρου μου ανέφερα ότι «πίσω από τη διόγκωση αυτή υπάρχει άλλος σκοπός».

Έχει κινητοποιηθεί η Frontex
Η δική μου παρατήρηση είναι ότι η Ελλάδα με την πολιτική της αυτή επιζητεί να θέσει κάτω από διεθνή ασφάλεια τα «αδιευκρίνιστα» σύνορά της στο Αιγαίο, σύμφωνα με τους δικούς της «προσδιορισμούς».

Το σημαντικότερο είναι ότι η Αθήνα θέλει «έμπρακτα» να προσδιορίσει «τη γραμμή του FIR» Αθηνών, «ως σύνορο του Αιγαίου» και αυτό να το περάσει ως «οριοθέτηση της Ε.Ε.». Ο ορισμός είναι: «Το Αιγαίο είναι μια ελληνική λίμνη»…

Ως γνωστόν, η Ε.Ε., προκειμένου να διαφυλάξει τα εξωτερικά της σύνορα, αλλά και προκειμένου να παρεμποδίσει τη λαθρομετανάστευση, έχει δημιουργήσει μια δύναμη με την ονομασία «FRONTEX». Η δύναμη αυτή δραστηριοποιείται ενεργά από το 2007 και εντεύθεν. Είκοσι επτά ελικόπτερα, 21 αεροσκάφη και 116 πλοία αναμένουν έτοιμα, προκειμένου να δραστηριοποιηθούν σε ώρα ανάγκης.

Άλλωστε, η Ελλάδα τον τελευταίο χρόνο άρχισε να επωφελείται ενεργά από την ‘Frontex’. Αυτό πλέον δεν είναι μυστικό. Από εδώ πηγάζει και το γεγονός ότι οι εν λόγω φρεγάτες και κορβέτες, αλλά και τα ελικόπτερα, άρχισαν να «περιπολούν» στα τουρκικά σύνορα.

Κατά την κρίση των Ιμίων, η Ε.Ε. είχε πει: «Τα Ίμια είναι ελληνικές βραχονησίδες». Έτσι, και βάσει της άποψης αυτής, άρχισε να δραστηριοποιείται στο Αιγαίο, το οποίο έχει διαμορφωθεί βάσει του ελληνικού προσδιορισμού, προκειμένου «να διαφυλάξει τα σύνορα της Ε.Ε.».

Το πρόβλημα εκπέμπει συναγερμό
Η Τουρκία είναι ανίδεη της κατάστασης…Επιπλέον, πιέζεται εκ μέρους της Ε.Ε. να υπογράψει μια συμφωνία για την επιστροφή στην Τουρκία όλων των λαθρομεταναστών, έστω και αν δεν είναι ακόμη βέβαιο ότι οι λαθρομετανάστες αυτοί πέρασαν στα εδάφη της Ευρώπης μέσω Τουρκίας.

Μάλιστα η Ε.Ε. δεν προσεγγίζει ούτε και σε έναν διαμοιρασμό του οικονομικού κόστους που θα προκύψει. Αν η Ελλάδα δεν μπορεί να φυλάξει τα σύνορά της, ακόμη και με τη δύναμη της ‘Frontex’, τότε η Τουρκία πώς θα τα φυλάξει;

Όμως, εν τω μεταξύ, η Ε.Ε, προκειμένου η Αθήνα να παράσχει «καλούς όρους στέγασης» στους λαθρομετανάστες που βρίσκονται στην Ελλάδα, άρχισε να στέλνει «χρήμα με ουρά».

Δεν ξέρω αν μπόρεσα να σας εξηγήσω την κατάσταση ξεκάθαρα.

Άραγε, τη σημασία του θέματος αυτού, το οποίο άρχισε να εκπέμπει και «σήμα συναγερμού», πώς αλλιώς θα μπορούσα να σας το εξηγήσω;… Το θέμα το αφήνω στην υψηλή πληροφόρηση της Άγκυρας.

Αναρτήθηκε από Geopolitics-Gr.blogspot

Η ΛΑΘΡΟΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

ΛΑΘΡΟΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΤΟΥΡΚΙΑ-ΜΙΤ-ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

Του ΄Ομηρου Φωτιάδη

Δόγμα Οζάλ: «Για να τελειώνουμε με την Ελλάδα αρκεί να στείλουμε μερικά εκατομμύρια ανθρώπους από εδώ».-
Στις 2 Ιουνίου 2009, είδαμε στα ΜΜΕ της Τουρκίας, εκτενείς αναφορές για την σύλληψη 85 λαθρομεταναστών, στην πόλη Ακσαράι (Aksaray) σε φορτηγό που ερχόταν από Βαν (Van), προερχόμενοι από το Πακιστάν και το Αφγανιστάν. Είχε προηγηθεί στις 17 Μαρτίου 2009, η σύλληψη, 67 λαθρομεταναστών από τις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας, σε ξεχωριστές επιχειρήσεις στις επαρχίες Μούγλα (δυτική Τουρκία), Μπίτλις και Βαν (ανατολική Τουρκία). Οι λαθρομετανάστες προέρχονται από τη Μυανμάρ, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και τα υπό παλαιστινιακή διοίκηση εδάφη της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας.
Οι δύο επιχειρήσεις αυτές, αποτελούν τις μοναδικές συλλήψεις της Τουρκίας, από αρχές του έτους 2009. Προηγήθηκαν, αναφορές και καταγγελίες εις βάρος της Τουρκίας και στις δύο περιπτώσεις, από όργανα της ΕΕ για την διακίνηση των λαθρομεταναστών.
Στις 5 Μαίου 2009, εφημερίδα Zaman, αναφέρεται στο «καυτό» περιεχόμενο του ημερολογίου του ναυάρχου Οζντέν Ορνέκ, ο οποίος περιλαμβάνεται στο κατηγορητήριο της υπόθεσης Εργκενεκόν. Εκεί αναγράφεται ότι στις 21 Οκτωβρίου 2004, ένας αξιωματικός του πλοίου Ερτουρούλ «πήγε στην Ιταλία για άσκηση και μετέφερε 5 κιλά ηρωίνης». Ο Ορνέκ συνεχίζει λέγοντας ότι το παράνομο «πακέτο» παραδόθηκε σε συνεργάτη του αξιωματικού στη Σαρδηνία και μάλιστα ότι αυτό έγινε εν γνώσει του καπετάνιου του πολεμικού καραβιού. Χαρακτηριστικό είναι ότι, όταν αξιωματικός και καπετάνιος επέστρεψαν, άνοιξαν δύο μεγάλους τραπεζικούς λογαριασμούς. Το Τουρκικό πλοίο συμμετείχε στη νατοϊκή άσκηση που έγινε μεταξύ 30/9 και 16/10 του 2004 στη Σαρδηνία.
Η συνέχεια εδώ.-

Αναρτήθηκε από Geopolitics-Gr.blogspot

Πώς θα μπορέσει η Ελλάδα να εξουδετερώσει τα γεωπολιτικά της μειονεκτήματα στην περίπτωση ενός πολέμου με την Τουρκία;

αναρτήθηκε στο strategy-geopolitics.blogspot.com

Η έκταση της τουρκικής επικράτειας είναι εξαπλάσια από την ελληνική και συνιστά σχεδόν εξ ολοκλήρου (δηλαδή με εξαίρεση το μικρό ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας) χώρο συμπαγή και ολότμητο, ενώ ο ελληνικός χώρος (και μάλιστα η κρίσιμη ως θέατρο πολέμου περιοχή ολόκληρου του Αιγαίου καθώς και η βόρεια Ελλάδα από τον Εβρο μέχρι τη Θεσσαλονίκη) αποτελείται από κατεσπαρμένα και μεμονωμένα εδάφη (νησιά) ή στενές λωρίδες. Το στρατηγικό πλεονέκτημα που δίνει η τέτοια κατανομή του χώρου στην τουρκική πλευρά είναι προφανές. Ο κατακερματισμένος ελληνικός χώρος μπορεί να καταληφθεί και να κρατηθεί κατά τμήματα, ακόμα και πολύ μικρά· ο εχθρός δεν είναι υποχρεωμένος να εμπλακεί στην πολεμική περιπέτεια κατάληψης ολόκληρης της ελληνικής επικράτειας προκειμένου ν’ αποσπάσει ένα τμήμα της, όποιο θέλει ή εν πάση περιπτώσει όποιο μπορεί· αφού καταλάβει ένα τμήμα, έχει τη δυνατότητα, εφ’ όσον υπερέχει στρατιωτικά, να εδραιώσει την καινούργια κατάσταση, δημιουργώντας σε σχετικά σύντομο διάστημα τετελεσμένα γεγονότα. Αντίθετα, η ελληνική πλευρά δεν έχει τη δυνατότητα (με ελάχιστες παρήγορες εξαιρέσεις) να αποσπάσει από τον μεγάλο και συμπαγή τουρκικό γεωγραφικό όγκο ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο κομμάτι χωρίς να περιπλακεί, mutatis mutandis, στο τραγικό δίλημμα του 1922.
Πώς μπορεί η Ελλάδα να εξουδετερώσει, σε περίπτωση πολέμου, τα σοβαρά γεωγραφικά της μειονεκτήματα; Θα επισημάνουμε τέσσερα σημεία. Ας αρχίσουμε από το ζήτημα των πιθανών εδαφικών απωλειών και κερδών, καθώς μου φαίνεται προφανές ότι η τουρκική πλευρά θα συνδέσει την αιτιολόγηση και τη διεξαγωγή του πολέμου εκ μέρους της με εδαφικές διεκδικήσεις. Αν αυτό ευσταθεί, τότε η ελληνική πλευρά θα έκανε πολύ άσχημα να περιορισθεί στην υπεράσπιση των προσβαλλομένων εδαφών της. Αν αυτά ήσαν περισσότερα του ενός και αν δεν ήταν δυνατή η επιτυχής υπεράσπιση όλων τους, τότε οι Τούρκοι θα είχαν στο τέλος ένα καθαρό κέρδος, έστω και αν αυτό ήταν μικρό ή εκ των υστέρων φαινόταν «δυσανάλογο» (η έννοια είναι βέβαια σχετική) προς τις αντίστοιχες θυσίες. Γι’ αυτόν τον λόγο η ελληνική πλευρά πρέπει κατά το δυνατόν να επιδιώξει αυτοτελή εδαφικά κέρδη, είτε ως αντιστάθμισμα για μόνιμες δικές της απώλειες είτε ως πιθανό αντάλλαγμα σε μεταγενέστερες διαπραγματεύσεις. Το πού πρέπει να αναζητηθούν τα κέρδη αυτά, με δεδομένο τον κατά βάση συμπαγή και ολότμητο χαρακτήρα του τουρκικού εθνικού χώρου, μας το δείχνει μια γρήγορη επισκόπηση των τριών πιθανών θεάτρων του πολέμου: της Θράκης, του Αιγαίου και της Κύπρου. Στη Θράκη, ή μάλλον στον Εβρο, η πυκνή συγκέντρωση στρατευμάτων και από τις δύο πλευρές σημαίνει ότι όποιος καταφέρει να διασπάσει πρώτος τις αντίπαλες γραμμές θα έχει τη δυνατότητα να αποκόψει αμέσως, μ’ έναν κυκλωτικό ελιγμό σχεδόν επί τόπου, μεγάλες εχθρικές μονάδες. Ομως αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος, για τον οποίο οι ελληνικές δυνάμεις θα πρέπει εξ αρχής να επιδιώξουν με κάθε θυσία (και η πυκνή συγκέντρωση θα απαιτήσει κατά πάσα πιθανότητα σοβαρές θυσίες) τη διάσπαση του εχθρικού μετώπου και να μην αρκεσθούν σε μιαν παθητική άμυνα. Μια γρήγορη προέλαση τεθωρακισμένων μονάδων στην Ανατολική Θράκη, την οποία ευνοεί το πεδινό έδαφος και οι περιορισμένες αποστάσεις, θα μπορούσε να αποφέρει στην Ελλάδα το σημαντικότερο πιθανό αντίβαρο απέναντι σε οποιεσδήποτε εδαφικές απώλειες σε άλλες περιοχές. Πράγματι, πουθενά αλλού εκτός από τη Θράκη η ελληνική πλευρά δεν έχει τη δυνατότητα αξιόλογης κατάκτησης εδαφών, οσοδήποτε περιορισμένη κι αν κρίνει κανείς αυτή τη δυνατότητα· πάντως υπάρχει, κι αφού είναι η μόνη πρέπει να αξιοποιηθεί στο έπακρο και με συνέπεια. Στο θέατρο του Αιγαίου, καθώς είπαμε, δεν έχει κανένα νόημα η προσπάθεια δημιουργίας προγεφυρωμάτων στη μικρασιατική ακτή, έστω κι αν τα προγεφυρώματα αυτά θα μπορούσαν να κρατηθούν για λίγο· η μόνη ενέργεια, η οποία θα μπορούσε ν’ αποφέρει εδώ εδαφικά οφέλη, θα ήταν μια κατάληψη της Ιμβρου και της Τενέδου, υπό την προϋπόθεση ότι το ελληνικό ναυτικό θα ήταν σε θέση να την καλύψει (την αεροπορική κάλυψη τη θεωρούμε θεμελιώδη και αυτονόητη τόσο σε μιαν απόβαση στα νησιά όσο και σε μιαν προέλαση στη Θράκη· όμως το πρόβλημα της κυριαρχίας στον εναέριο χώρο είναι τόσο κρίσιμο, ώστε θα μιλήσουμε γι’ αυτό χωριστά). Τέλος, στην Κύπρο η ελληνική πλευρά πολύ λίγα πράγματα έχει να περιμένει. Και αν μπορέσει να υπερασπίσει κάτι, αυτό θα είναι δυνατόν μονάχα εάν ο κυπριακός πληθυσμός στο σύνολό του φανεί διατεθειμένος να πολεμήσει, αν χρειαστεί, με νύχια και με δόντια. Αυτό δυστυχώς, δεν έγινε το 1974, όταν είδαμε βέβαια την τραγωδία των Κυπρίων, αλλά δεν είδαμε μιαν επίμονη παλλαϊκή αντίσταση μέχρις εσχάτων. Ομως τούτη τη φορά δεν υπάρχει νότος για να καταφύγει κανείς. Υπάρχει μόνον η θάλασσα.

Το δεύτερο σημείο, που επιθυμούμε να υπογραμμίσουμε, είναι η ανάγκη συγκέντρωσης των δυνάμεων. Ο γεωγραφικός κατακερματισμός του ελληνικού χώρου γεννά εύκολα τον πειρασμό αντίστοιχου κατακερματισμού των ενόπλων δυνάμεων, έτσι ώστε να επιτευχθεί η κατά το δυνατόν πληρέστερη κάλυψή του. Ο πειρασμός αυτός μπορεί να αποβεί θανάσιμος, άλλωστε και ο σκοπός είναι καθ’ εαυτόν ουτοπικός. Η αριθμητική υπεροχή της τουρκικής πλευράς και το πλήθος των πιθανών στόχων της τής δίνει εξ αντικειμένου ορισμένα περιθώρια επιλογής και εκτέλεσης παραπλανητικών αποβατικών και άλλων κινήσεων με σκοπό να ενταθεί ο έτσι κι αλλιώς υπαρκτός ελληνικός πειρασμός του κατακερματισμού των δυνάμεων. Αντίστοιχα μεγάλη επαγρύπνηση και διαίσθηση απαιτείται από την πλευρά της ελληνικής ηγεσίας, η οποία θα πρέπει να ξεκόψει εξ αρχής από την αντίληψη ότι είναι δυνατή η ίση προστασία των πάντων, θα πρέπει επίσης, λόγω της αριθμητικής μειονεξίας και της απόλυτης αναγκαιότητας αεροπορικής παρουσίας σε όλα τα καίρια επιχειρησιακά σημεία, να θέσει σε δευτερεύουσα και τριτεύουσα μοίρα την προάσπιση πόλεων και αμάχων πληθυσμών και να επικεντρώσει τα διαθέσιμά της όχι στην κάλυψη χώρου, αλλά αποκλειστικά στη συντριβή του κύριου όγκου των εχθρικών ενόπλων δυνάμεων, εκεί όπου αυτές θα ρίξουν το βάρος τους και ει δυνατόν πριν προλάβουν να αναπτυχθούν πλήρως. Προκειμένου να εκπληρωθεί ο υπέρτατος αυτός σκοπός ίσως χρειασθεί να διακινδυνεύσει ο αριθμητικά υποδεέστερος την απώλεια εδαφών ή και τη διεξαγωγή επιχειρήσεων με ανοιχτά τα πλευρά του, πράγμα που θα πρέπει ν’ αναπληρώνει με ευελιξία και ταχύτητα. Ομως η τελική έκβαση θα κριθεί με βάση τα όσα θα γίνουν στο επίπεδο εκείνο που άπτεται της ίδιας της ουσίας του πολέμου. Πόλεμος σημαίνει πρωταρχικά επιδίωξη συντριβής των εχθρικών ενόπλων δυνάμεων, απ’ αυτήν εξαρτώνται κι απ’ αυτήν απορρέουν όλα τα άλλα. Και εάν αυτή επιτευχθεί, τότε αναπληρώνονται αργά ή γρήγορα όλα, όσα θυσίασε κανείς θέλοντας να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του την αποφασιστική στιγμή στο αποφασιστικό σημείο.

Κατά τρίτον λόγο, η ελληνική πλευρά δεν θα μπορέσει να αντισταθμίσει τα γεωγραφικά της μειονεκτήματα έναντι της τουρκικής αν δεν καλύπτει με ικανή δύναμη πυρός το σύνολο της τουρκικής επικράτειας και όχι απλώς τα θέατρα του πολέμου και περιορισμένο βάθος του χώρου γύρω τους. Δεν είναι δύσκολο να κατανοήσουμε γιατί. Το μικρό βάθος του ελληνικού χώρου δίνει στην τουρκική πλευρά τη δυνατότητα να πλήξει ολόκληρη την επιφάνειά του με όπλα μικρότερου βεληνεκούς (ήδη η Τουρκία αποκτά αμερικανικούς πυραύλους ATACMS με βεληνεκές 120-300 χλμ.) καθώς και με αεροπλάνα που διαθέτουν μικρότερη ωφέλιμη ακτίνα δράσεως από τα ελληνικά. Αλλά και αντίστροφα: το συγκριτικά μεγάλο βάθος του τουρκικού χώρου επιτρέπει να αποσυρθούν στο εσωτερικό του, δηλαδή πέρα από την εμβέλεια της ελληνικής δύναμης πυρός, όπλα μεγαλυτέρου βεληνεκούς (η Τουρκία έφτασε να συζητεί ακόμα και με την Κίνα την αγορά πυραύλων εδάφους – εδάφους μεγάλου βεληνεκούς) καθώς και αεροπλάνα με μεγαλύτερη ωφέλιμη ακτίνα δράσεως· ας σημειωθεί ότι τα τουρκικά αεροπλάνα μπορούν, ξεκινώντας από τα μακρινότερα ως προς εμάς αεροδρόμια της Ανατολίας (Μπάτμαν, Ερζουρούμ), να ανεφοδιάζονται στον αέρα όσο ακόμα βρίσκονται μέσα στον τουρκικό εναέριο χώρο και να εκτελούν έτσι αποστολές μέσα στην ελληνική επικράτεια σα να είχαν απογειωθεί από αεροδρόμια των μικρασιατικών παραλίων. Ετσι, σε περίπτωση σύρραξης, η ελληνική πλευρά, ακόμα κι αν θα επιθυμούσε να αιφνιδιάσει τον αντίπαλο με ένα προληπτικό χτύπημα, δεν είναι διόλου βέβαιο ότι θα έβρισκε τον κορμό των αεροπορικών δυνάμεων στα πλησιέστερα αεροδρόμια. Το κρίσιμο τούτο πρόβλημα λύνεται μόνον με πυραυλικά συστήματα κατάλληλου βεληνεκούς και με ουσιώδεις δυνατότητες ανεφοδιασμού των ελληνικών αεροπλάνων στον αέρα (π.χ. μεταξύ Κρήτης και Κύπρου). Τα πράγματα θα ήσαν πολύ απλούστερα, εννοείται, αν η Ελλάδα και η Κύπρος δεν ήσαν κράτη με de facto μειωμένα κυριαρχικά δικαιώματα, αν δηλαδή οι αποφάσεις τους δεν εξαρτιούνταν ούτε άμεσα ούτε έμμεσα από το τι ανέχονται οι Ηνωμένες Πολιτείες και το τι θεωρεί ως casus belli η Τουρκία. Στην περίπτωση αυτή, η κυρίαρχη κυπριακή κυβέρνηση θα καλούσε την κυρίαρχη ελληνική κυβέρνηση να εγκαταστήσει αεροπορικές δυνάμεις στο έδαφός της, οι οποίες θα μπορούσαν να πλήξουν άμεσα την καρδιά και τα νώτα της τουρκικής επικράτειας. Στο κάτω – κάτω η Ελλάδα είναι εξ ίσου εγγυήτρια Δύναμη του κυπριακού κράτους και επομένως έχει τουλάχιστον τα ίδια δικαιώματα με την Τουρκία να εγκαταστήσει εκεί τις ένοπλες δυνάμεις της. Αλλά τέτοιες παλικαριές ούτε καν να τις ονειρευθεί δεν τολμά όποιος είναι υποχρεωμένος να επαιτήσει το τελευταίο ανταλλακτικό και την τελευταία βίδα.

Τέταρτο και τελευταίο, μπροστά στη γενικότερη πλεονεκτική θέση της Τουρκίας η ελληνική πλευρά δεν θα είχε σοβαρές πιθανότητες στρατιωτικής νίκης αν δεν έβρισκε τη δύναμη και την αποφασιστικότητα να καταφέρει το πρώτο (μαζικό) πλήγμα, αιφνιδιάζοντας τον εχθρό. Το πρώτο πλήγμα το επιβάλλει σήμερα όχι κάποια «πολεμοχαρής» διάθεση, αλλά η λογική των σύγχρονων οπλικών συστημάτων: η λογική του μέσου αυτονομείται, όπως αναφέραμε στις εισαγωγικές μας παρατηρήσεις, και προσδιορίζει ουσιωδώς τον προσανατολισμό της πολεμικής στρατηγικής. Αν η ελληνική πλευρά, λέγοντας «αμυντικό δόγμα», εννοεί ότι, φοβούμενη μήπως εκτεθεί στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης και των συμμάχων, προτίθεται σε οποιαδήποτε περίπτωση (γενικού) πολέμου να αφήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων και το πλεονέκτημα του πρώτου (μαζικού) πλήγματος στον εχθρό, τότε έχει κατά πάσα πιθανότητα υπογράψει μόνη της και εκ προοιμίου την καταδίκη της. Με δεδομένη την τουρκική υπεροπλία και τη γενικότερη τουρκική γεωπολιτική υπεροχή ένα (μαζικό) πρώτο πλήγμα εξ ανατολών θα παραλύσει τεχνικά, αλλά και ψυχολογικά την ελληνική πλευρά. Σε παλαιότερους πολέμους, διεξαγόμενους στην ξηρά, μπορούσε ενδεχομένως να αφεθεί στον εχθρό η επιθετική πρωτοβουλία ως ότου εξαντλήσει τις δυνάμεις του. Ομως αυτό προϋπέθετε ότι ο αμυνόμενος κατείχε θέσεις φυσικά ή τεχνητά οχυρές που του επέτρεπαν να κρατήσει τις δικές του δυνάμεις σχετικά αλώβητες ώσπου να περάσει στην αντεπίθεση. Σήμερα, η δύναμη και το βεληνεκές του πυρός από κάθε κατεύθυνση προς κάθε κατεύθυνση και η μετάθεση του πολεμικού κέντρου βάρους από την ξηρά στον αέρα ακυρώνει αυτήν την προϋπόθεση· δεν υπάρχουν πια κρυψώνες για τις ένοπλες δυνάμεις, και το (μαζικό) πρώτο πλήγμα αποσκοπεί ακριβώς στην εξουδετέρωση των μέσων μιας αντεπίθεσης σε ευρεία κλίμακα. Οι ίδιοι αυτοί τεχνικοί παράγοντες καθιστούν τον χρόνο αποφασιστικό μέγεθος, με άλλα λόγια προσδίδουν στην εναρκτήρια φάση του πολέμου καθοριστική σημασία· ό,τι δεν κερδίζεται ή ό,τι χάνεται στη φάση αυτή είναι δυσκολότατο ν’ αποκτηθεί ή να αναπληρωθεί κατόπιν. Γι’ αυτό και το πρώτο πλήγμα, το οποίο εγκαινιάζει την καθοριστική εναρκτήρια φάση του πολέμου, πρέπει να είναι όσο το δυνατόν μαζικότερο και καιριότερο. Πρώτο πλήγμα, με τη στρατηγική σημασία του όρου, δεν είναι ο πρώτος τυχόν πυροβολισμός που πέφτει κατά το πρώτο «θερμό επεισόδιο» μιας πολεμικής αντιπαράθεσης· είναι μια συντονισμένη και ακαριαία ενέργεια όλων των κλάδων των ενόπλων δυνάμεων προς εκμηδένιση των ζωτικών σημείων του εχθρικού πολεμικού δυναμικού, ιδίως όσων εμφανίζονται κρίσιμα μέσα στη δεδομένη συγκυρία. Μπορεί να καταφερθεί στο πλαίσιο της κλιμάκωσης ενός τοπικού «θερμού επεισοδίου», αλλά και πολύ νωρίτερα ακόμα, όταν δηλαδή διαπιστωθεί ότι επίκειται έτσι κι αλλιώς εχθρική επίθεση· το επιτελικό σχέδιο του πρώτου πλήγματος πρέπει λοιπόν να βρίσκεται στο συρτάρι ήδη από καιρό ειρήνης, χωρίς αυτό να σημαίνει καθόλου ότι όποιος το έχει καταστρώσει και όποιος θα το εφαρμόσει είναι αναγκαία ο επιτιθέμενος με την ιστορική και πολιτική έννοια του όρου. Καθώς το γεωπολιτικό δυναμικό της Τουρκίας μακροπρόθεσμα ενισχύεται, ενώ της Ελλάδας μακροπρόθεσμα συρρικνώνεται, ο επιτιθέμενος με την ιστορική και την πολιτική έννοια δεν μπορεί να είναι άλλος από την Τουρκία· ανεξάρτητα από εθνικές μυθολογίες, το γεγονός τούτο δεν έχει καμμία σχέση με ηθικές ή φυλετικές ιδιότητες, αλλά οφείλεται στη διαμόρφωση του συσχετισμού των δυνάμεων, και τα πράγματα θα αντιστρέφονταν αν αντιστρεφόταν και ο συσχετισμός των δυνάμεων. Αλλά όποιος, θέλοντας και μη, υιοθετεί αμυντική στρατηγική στο ιστορικό και στο πολιτικό επίπεδο, δεν είναι γι’ αυτόν και μόνον τον λόγο υποχρεωμένος να υιοθετήσει αμυντική στρατηγική στο στρατιωτικό επίπεδο. Τα δύο επίπεδα δεν πρέπει να συγχέονται κατά κανένα τρόπο. Αλλο είναι η άμυνα ως ιστορικοπολιτικός σκοπός και άλλο η άμυνα ως στρατιωτικό μέσο, άλλο ο αμυντικός χαρακτήρας ενός πολέμου και άλλο η αμυντική διεξαγωγή ενός πολέμου. Αλλωστε από στρατιωτική άποψη η καθαρά αμυντική διεξαγωγή πολέμου στερείται νοήματος και είναι πρακτικά αδύνατη. Αν την παίρναμε στα σοβαρά, θα σήμαινε ότι ο επιτιθέμενος μπορεί να κάνει ό,τι θέλει ατιμώρητα, διατρέχοντας απλώς τον κίνδυνο να επανέλθει στην αρχική του θέση και να προετοιμασθεί για να ξαναδοκιμάσει. Καμμιά άμυνα δεν είναι τελεσφόρα, αν δεν εμπεριέχει μια δραστική τιμωρία του επιτιθέμενου, όμως η τιμωρία αυτή δεν μπορεί παρά να συνίσταται σε πράξεις, οι οποίες, αν ιδωθούν μεμονωμένα, χαρακτηρίζονται από την ισχυρή παρουσία επιθετικών στοιχείων: ο αμυνόμενος πυροβολεί με τον ίδιο τρόπο και για τον ίδιον σκοπό όπως και ο επιτιθέμενος.

Διαβάστε: Παναγιώτη Κονδύλη, Θεωρία του Πολέμου, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1997.

Αιέν Υψικρατείν – «Πτώσεις» τουρκικών αεροσκαφών στο Αιγαίο (Εις μνήμην Σμηναγού (Ι) Κωνσταντίνου Ηλιάκη)

δημοσιεύτηκε στο STRATEGY-GEOPOLITICS.blogspot.com

Στον ακήρυκτο πόλεμο που διεξάγεται συνεχώς εδώ και τρεις δεκαετίες στους ουρανούς του Αιγαίου και οι δύο πλευρές μετρούν απώλειες. Από τη μία πλευρά, η Ελλάδα, όμηρος του «φοβικού συνδρόμου», καλείται να υπερασπιστεί τον Εθνικό Εναέριο Χώρο με άρτια εξοπλισμένη Πολεμική Αεροπορία και άριστα εκπαιδευμένο προσωπικό. Από την άλλη, η αναθεωρητική Τουρκία αμφισβητεί μονομερώς και βασιζόμενη στην ποσοτική υπεροπλία της επιχειρεί την αλλαγή του status quo με σαφώς επιθετικές ενέργειες από αεροπόρους που διακρίνονται κάθε άλλο παρά για τον επαγγελματισμό τους. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι τουρκικές αποστολές σε ΝΑΤΟικές ασκήσεις κατατάσσονται σταθερά στις τελευταίες θέσεις ενώ στις «μάχες» πάνω από το Αιγαίο ηττούνται κατά κράτος. Χαρακτηριστικό του φόβου των Τούρκων αεροπόρων όταν εισέρχονται στον ελληνικό ΕΕΧ είναι το περιστατικό όταν πέταξε για πρώτη φορά το Mirage F-1CG σε νυχτερινή αναχαίτιση τουρκικού F-4E. Μόλις ο Τούρκος χειριστής αντιλήφθηκε τη παρουσία του ελληνικού αεροσκάφους άρχιζε να φωνάζει έντρομος στη συχνότητα κινδύνου «UFO, UFO»!
– H μοναδική επίσημα καταγγεγραμένη κατάρριψη τουρκικών α/φων από ελληνικά έλαβε χώρα στις 22 Ιουλίου 1974, όταν το F-5 (#63-8414) με χειριστή τον Υποσμηναγό Ι.Δ. και No2 του σχηματισμού τον Ανθυποσμηναγό Θ.Σ. (#66-9137) κατέρριψε με βολή ΑΑ βλήματος τύπου AIM-9B ένα τουρκικό F-102Α και έτρεψε σε φυγή ένα δεύτερο (το οποίο κατέπεσε επίσης από έλειψη καυσίμου, πρίν προσγειωθεί στη βάση του).
– Παρόμοιο περιστατικό σημειώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ΄80 όταν μετά από αερομαχία κατέπεσαν δύο τουρκικά F-104G (το ένα από έλλειψη καυσίμου, το άλλο από απώλεια προσανατολισμού) από ελληνικά F-4E της 337Μ.
– Στις 18 Ιουνίου 1992 κατά την διάρκεια αναγνώρισης τουρκικών F-16 από δύο ελληνικά F-1CG, o Yποσμηναγός Νικόλαος Σιαλμάς εμπλέκεται σε αερομαχία με F-16 του χειριστή Ilhan Filiz και συντρίβεται.- Στις 8 Φεβρουαρίου 1995 κατά την διάρκεια αναγνώρισης που εξελίχθηκε σε αερομαχία ελληνικό Mirage F-1CG με χειριστή τον έμπειρο Η.Τ. «υποχρέωσε» τον Τούρκο Υποσμηναγό Yilderim σε βίαιο ελιγμό σε χαμηλό ύψος και απώλεια στήριξης με αποτέλεσμα το F-16C Block40 (#91-0021) της 192Μ να συντριβεί 15 νμ ΝΑ της Ρόδου. Πρόφτασε όμως να εγκαταλείψει και διασώθηκε από ελικόπτερο AB 205 της Eλληνικής Πολεμικής Aεροπορίας και μεταφέρθηκε στη Pόδο. O Tούρκος πιλότος μεταφέρθηκε στην Tουρκία και παραδόθηκε στις τουρκικές αρχές.
– Στις 28 Δεκεμβρίου 1995 σύμφωνα με τότε δημοσίευμα των ΝΕΩΝ «έξι λεπτά μέσα στα οποία τα ελληνικά F16 ‘κέρδισαν’ δύο φορές τα τουρκικά Φάντομ, διήρκεσαν οι σκληρές αερομαχίες, που προηγήθηκαν της πτώσης ενός από τα αεροσκάφη της γειτονικής χώρας, χθες 9 μίλια νοτιοδυτικά της Λέσβου. Τα δύο τουρκικά αεροσκάφη που λίγο νωρίτερα είχαν παραβιάσει προκλητικά τον εθνικό εναέριο χώρο πετώντας, με πλήρη οπλισμό και πάνω απ’ τη νήσο Χίο, αναγνωρίστηκαν και αναχαιτίστηκαν από δύο ελληνικά F16, που μπλόκαραν τους ‘εισβολείς’ στην περιοχή μεταξύ Χίου-Λέσβου«. Ο πιλότος του τουρκικού F-4E (#67-0301) της 112Μ δεν βρέθηκε και ο συγκυβερνήτης Ogur Kilar μεταφέρθηκε με ελληνικό ελικόπτερο σε νοσοκομείο της Σμύρνης 90 λεπτά μετά την πτώση. Ο Υποσμηναγός Γ.Θ. του ελληνικού F-16C Block 30 παρασημοφορήθηκε λίγες μέρες μετά…

– Στις 8 Oκτωβρίου 1996, δύο ελληνικά Mirage 2000ΕG της 331ΜΠΚ/114ΠΜ απογειώθηκαν για να αναχαιτίσουν τουρκικό σχηματισμό τεσσάρων F-4 και δύο F-16 που είχαν παραβιάσει τον ελληνικό εναέριο χώρο στην περιοχή της Xίου. Eνα τουρκικό διθέσιο F-16D (#91-0023) κατέπεσε, με αποτέλεσμα να φονευθεί ο ένας πιλότος. Πληροφορίες ήθελαν τον νεκρό πιλότο Nail Erdogan να είναι Ισραηλινός ενώ ο δεύτερος χειριστής Osman Cıceklı εγκατέλειψε επιτυχώς και διεσώθη από ελικόπτερο AB-205 της 358 ΜΕΔ.Eπτά χρόνια αργότερα, δημοσίευμα στο Τύπο αναφέρει ότι το ελληνικό Μirage 2000EG με χειριστή τον Θ. Γ. εξαπέλυσε πύραυλο καταρρίπτοντας το τουρκικό, γεγονός το οποίο φέρεται να επιβεβαίωσε έμμεσα ο Έλληνας ΥΕΘΑ Γ. Παπαντωνίου. (Mετά την επιστροφή του Θ.Γ. στη αεροπορική βάση της Τανάγρας, διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχε ο πύραυλος R.550 Magic Μk2 στο δεξί φτερό…)

– Στις 23 Μαϊου 2006 το τουρκικό F-16C Block50 (#93-0684) με χειριστή τον Υποσμηναγό Halil Ibrahim Ozdemir εκτελώντας βίαιους ελιγμούς συγκρούστηκε με ελληνικό F-16C Block52+ (#514) νοτίως της Καρπάθου, οδηγώντας στο θάνατο τον Σμηναγό (Ι) Κωνσταντίνο Ηλιάκη.

Ασύμμετρος πόλεμος

ΤΟΥ ΛAΜΠΡΟΥ ΚΑΛΑΡΡΥΤΗ – ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ

 

 Ασύμμετρος πόλεμος με όπλο τη λαθρομετανάστευση.

Πυκνώνουν οι ενδείξεις ότι δεν υφίσταται αδυναμία της Τουρκίας να ελέγξει τη ροή αλλοδαπών, αλλά κεκαλυμμένη, διαρκής εχθρική επιχείρηση υπονόμευσης .H επιδείνωση του κλίματος συμπληρώνεται και από δύο ακόμα στοιχεία: την ανοιχτή και επίσημη πλέον άρνηση της Τουρκίας να εφαρμόσει τη διμερή συμφωνία επανεισδοχής των λαθρομεταναστών και τη διασύνδεση του ανοίγματος της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης με τη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη.

Η υπουργός Εξωτερικών, λογικά, πρέπει να αντιλήφθηκε ότι ο ορίζοντας των ελληνοτουρκικών σκοτεινιάζει στη συνάντηση που είχε με τον Νταβούτογλου στην Κέρκυρα, στο περιθώριο της άτυπης Συνόδου ΥΠΕΞ του ΟΑΣΕ. Ο Τούρκος υπουργός, ο οποίος -γεράκι ων- επενδύει τις σκληρές του θέσεις με ευγενικές διατυπώσεις, ζήτησε χωρίςπεριστροφές διμερή διάλογο για τις «διαφορές» στο Αιγαίο, δηλαδή για τις τουρκικές διεκδικήσεις, ακόμα και για το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι, συνέδεσε ευθέως τη Χάλκη με τη μειονότητα στη Θράκη, τη δε εφαρμογή της συμφωνίας για την επαναπροώθηση των λαθρομεταναστών με την υπογραφή ανάλογων συμφωνιών της Τουρκίας με το Πακιστάν και το Αφγανιστάν… Τα ίδια ακριβώς σχετικά με τη λαθρομετανάστευση δήλωνε την ίδια μέρα και ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Εγκεμέν Μπαγίς, σε συνέντευξη στην «Καθημερινή της Κυριακής», επιβεβαιώνοντας ότι αποτελεί επεξεργασμένη κεντρική πολιτική και όχι συγκυριακή υπεκφυγή.

 Πρόκειται, βεβαίως, για κανονικό οθωμανικό δούλεμα, διότι είναι σαφές στους στοιχειωδώς παρακολουθούντες την τουρκική πρακτική ότι στις απέναντι ακτές λειτουργεί (παρα)κρατικός μηχανισμός που αξιοποιεί το λαθρομεταναστευτικό ρεύμα ως όπλο κατά της Ελλάδας. Μια ματιά στα στοιχεία είναι αποκαλυπτική. Στην Ελλάδα έγιναν πέρυσι 146.337 συλλήψεις λαθρομεταναστών, στην Ισπανία 100.694 και στην Ιταλία 85.488. Αν ληφθεί υπ’ όψιν ο πληθυσμός κάθε χώρας (Ιταλία 57 εκατομμύρια, Ισπανία 45, Ελλάδα 11),γίνεται κατανοητό ότι η Ελλάδα υφίσταται πολλαπλάσια πίεση σε σχέση με τα πληθυσμιακά μεγέθη της. Από καταθέσεις Ελλήνων λιμενικών (και όχι μόνο) προκύπτει σαφώς η εμπλοκή τουρκικών κρατικών Αρχών στη διακίνηση λαθρομεταναστών και  ενισχύεται η άποψη ότι δεν πρόκειται για αδυναμία της Τουρκίας να ελέγξει τη μεταναστευτική ροή, αλλά για κεκαλυμμένη διαρκή εχθρική επιχείρηση υπονόμευσης. Το πού μπορεί να φτάσει η υπονόμευση αυτή υπογραμμίστηκε χακτηριστικά από τον επίτροπο Ζακ Μπαρό, μετά την περιοδεία του στα σημεία «εισβολών» σε Αιγαίο και Έβρο. «Υπάρχει κίνδυνος αποσταθεροποίησης της Ελληνικής Δημοκρατίας», αναγνώρισε ο κ. Μπαρό.

Είναι αξιοσημείωτο ότι ελληνικές περιοχές που αμφισβητεί η Άγκυρα, όπως το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι, βρίσκονται στις διαδρομές διακίνησης λαθρομεταναστών από τα τουρκικά δουλεμπορικά. Παράλληλα, η Τουρκία φροντίζει μέσω ασυρμάτου να «ενημερώνει» τους Ευρωπαίους της FRONTEX, που περιπολούν στην περιοχή με εναέρια και πλωτά μέσα, ότι εισέρχονται σε… τουρκικό χώρο, όταν πλησιάζουν, π.χ., στο Αγαθονήσι.

Η Τουρκία έχει εντάξει τη διακίνηση λαθρομεταναστών στην πολιτική της έναντι της Ελλάδος, τόσο στη διπλωματική διάσταση, ως αφορμή για να εκδηλώνει την αμφισβήτηση ελληνικής κυριαρχίας σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, αλλά και στον αμυντικό σχεδιασμό της, ως επιχείρηση ασύμμετρου πολέμου εν καιρώ ειρήνης, με στόχο την αποσταθεροποίηση και την πολύπλευρη καταπόνηση (οικονομική, κοινωνική, επιχειρησιακή) της ελληνικής πλευράς. Αυτός είναι ο λόγος που αρνείται να εφαρμόσει τη συμφωνία επανεισδοχής και για τον οποίο εκνευρίστηκε, επειδή στα συμπεράσματα της πρόσφατης ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής συμπεριελήφθη παράγραφος, με την οποία καλείται να την εφαρμόσει, μέχρι να υπάρξει κεντρική συμφωνία της Ε.Ε. με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης παράνομων μεταναστών.

Φυσικά δεν πρόκειται να την εφαρμόσει, όπως δεν εφαρμόζει και άλλες συμφωνίες, οι οποίες μάλιστα απορρέουν από τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις που έχει, αλλά εκτιμά ότι δεν την εξυπηρετούν, π.χ., το Πρωτόκολλο της Άγκυρας με βάση το οποίο πρέπει να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στην Κυπριακή Δημοκρατία. Το ίδιο και με το άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, επίσης ευρωπαϊκή υποχρέωση της Άγκυρας πλέον, την οποία όμως ο Τούρκος επικεφαλής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. Εγκεμέν Μπαγίς συνέδεσε με τη μειονότητα στη Θράκη.

 

 

 

 

 

Πορεία με νέο αζιμούθιο

του Νίκου Φελνίκου – Κόσμος του Επενδυτή (18-07-2009)

Tα όσα αποκαλύπτονται τις τελευταίες ημέρες, για τη μαφία των φυλακών και τις σχέσεις βαρυποινιτών με κρατικούς υπαλλήλους, επιχειρηματίες και πολιτικούς, μόνον σε μελαγχολικές σκέψεις εμβάλλουν. Δίδεται η εντύπωση ότι η χώρα έχει μετατραπεί σε μια απέραντη χαβούζα.

Ολοένα και περισσότεροι πολίτες την προσομοιάζουν με κακόφημο χαμαιτυπείο, ενώ εδραιώνεται η πεποίθηση ότι πλέον λειτουργεί ως συναλλακτήριο παρά ως συντεταγμένη πολιτεία.

Η διαφθορά, η ανομία, η αναξιοκρατία, η απαξία θεσμών και ηθών κυριαρχούν σε κάθε έκφανση του δημόσιου βίου. Έχουν ποτίσει μέχρι μυελού οστέων το κοινωνικό σώμα και οι αναθυμιάσεις που αναδύονται από τα πυώδη αποστήματα κάνουν την ατμόσφαιρα ανυπόφορη.

Μικρή σημασία έχει η επισήμανση ότι οι κοινωνικοπολιτικές δυσπλασίες άρχισαν να διογκώνονται τη δεύτερη τετραετία Σημίτη και σήμερα είναι τόσον εξόφθαλμες ώστε προκαλούν αηδία και αναγούλα. Η σήψη είναι τόσο γενικευμένη και σκεπάζει τα πάντα, που είναι αμφίβολο εάν μπορεί να αντιμετωπιστεί ακόμη κι από μια κυβέρνηση αδιάφθορων.

Το πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας σήμερα δεν μπορεί να περιγραφεί με την παροιμία «το ψάρι βρομάει από το κεφάλι». Είναι, μάλιστα, λάθος να εντοπίζεται μόνον ή κυρίαρχα στις κάθε λογής ηγεσίες. Πρέπει να αναζητηθεί και πιο κάτω. Στους αρμούς, στους μεσοσπόνδυλους της κοινωνίας. Διαχέεται και στις πλείονες των περιπτώσεων εκπηγάζει από τα ενδιάμεσα στρώματα της γραφειοκρατίας του Δημοσίου, των υπουργείων και εν γένει του κρατικού μηχανισμού, περιλαμβανομένης, σε αυξημένο μάλιστα ποσοστό, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και της λεγόμενης κοινωνίας των πολιτών, όπως αυτή συναρθρώνεται σε φορείς, οργανώσεις και πρωτοβουλίες.

Δεν είναι τυχαίο ότι σχεδόν όλοι ψάχνουν να βρουν «πού υπάρχουν άκρες». Σχεδόν όλοι ρωτούν «ποιον έχουμε εκεί;», για να κάνουν τη δουλειά τους. Και πάντα, βέβαια, με το αζημίωτο για τον «ενδιάμεσο κρίκο». Και οι «ενδιάμεσοι κρίκοι» είναι πολλοί και όχι κατ’ ανάγκην πολιτικοί – όπως συνέβαινε παλαιότερα με την αθώα, όπως εκ των υστέρων αποδεικνύεται, εκδοχή των ρουσφετιών. Αποδεικνύονται δε και επικίνδυνοι, καθώς αυτή η δικτύωση διαφθοράς και ανομίας περιλαμβάνει, ως οργανικά τμήματά της, εγκληματίες, νονούς της νύχτας, ναρκέμπορους, εκβιαστές και πιθανότατα άτομα που βαφτίζουν εαυτούς τρομοκράτες.

Η Ελλάδα σήμερα είναι «χαλασμένη», το ίδιο και οι περισσότεροι πολίτες της. Η Ελλάδα του «κονέ» ουδεμία σχέση έχει με την Ελλάδα όπως ήταν ακόμη και πριν από 20 χρόνια. Έχει επέλθει μια ποιοτική, επί τα χείρω, μεταβολή.

Αυτή η ποιοτική υποβάθμιση της δημοκρατίας -σε συνδυασμό με τη βαθιά οικονομική κρίση, τον κοινωνικό εκπεσμό και τα γενικευμένα αισθήματα ανασφάλειας είτε λόγω των επαπειλούμενων αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις και το Ασφαλιστικό είτε εξαιτίας των προβλημάτων που προκαλεί στην καθημερινότητα η έξαρση της βίας και της λαθρομετανάστευσης- μόνον χειρότερα προοιωνίζεται για τον δημόσιο βίο.

Και το πρώτο οχυρό που, κατά πώς φαίνεται, θα πέσει είναι αυτό του υφιστάμενου πολιτικο-κομματικού συστήματος. Στις επερχόμενες εκλογές όλα συνηγορούν ότι θα υπάρξει αλλαγή βάρδιας στην εξουσία. Ουδείς, όμως, εγγυάται ότι η πολιτική μεταβολή στο επίπεδο της διακυβέρνησης είναι ικανή να γιατρέψει και τις χρόνιες δυσπλασίες από τις οποίες ταλαιπωρείται η χώρα. Ενδεχομένως πρόσκαιρα να υπάρξει μια ανακούφιση, ένας διαφορετικός αέρας στην ψυχολογία των πολιτών.

Αν όμως η κυβερνητική αλλαγή δεν συνδυαστεί μ’ ένα ευρύτερο κίνημα πολιτικής, ηθικής και μορφωτικής αναγέννησης, βαθιές τομές σε θεσμούς και λειτουργίες του κράτους και του επιχειρείν και -το κυριότερο- ανελέητο χτύπημα κάθε μορφής παραβατικότητας, είναι σίγουρο ότι έπειτα από λίγο θα «ρουφηχθεί» από την υφιστάμενη «χαβούζα».

Μια τέτοια εξέλιξη θεωρείται βέβαιον ότι θα δώσει ευκαιρίες και χώρο για να αναπτυχθούν νέα πολιτικά σχήματα που θα αντικαταστήσουν τα υφιστάμενα. Τα αυξανόμενα φαινόμενα δυσπιστίας, απαξίωσης και απόρριψης των δύο μεγάλων κομμάτων εξουσίας, αλλά και των μικρότερων κοινοβουλευτικών σχηματισμών, αποτελούν -πλην των άλλων- και πρόδρομα σήματα για το νέο που κυοφορείται.

Αν καταφέρει ο Γ. Παπανδρέου, που προβάλλει ως το αδιαφιλονίκητο φαβορί να αντικαταστήσει τον Κ. Καραμανλή στην πρωθυπουργία, να ηγηθεί μιας τέτοιας ηθικής, πνευματικής, πολιτικής και αξιακής σταυροφορίας, τότε ενδεχομένως να μακροημερεύσει στην εξουσία και πάντως σίγουρα θα κερδίσει την υστεροφημία του, στοίχημα που -απ’ ό,τι φαίνεται- τουλάχιστον προσώρας έχει απολέσει ο Κ. Καραμανλής.

Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει να ταυτίσει το κυβερνητικό του μέλλον με τα ζέοντα προστάγματα της εποχής και τα αγωνιώδη αιτήματα κάποιων «καθαρών» τμημάτων (πείτε τα πρωτοπορία, ελίτ, μειοψηφία ή όπως αλλιώς θέλετε να ονοματίσετε τους λίγους, είναι αλήθεια, ανθρώπους που επιμένουν να σκέπτονται και να δρουν πέραν του… νατηβρουμισμού) της κοινωνίας.

Ταυτόχρονα, βέβαια, θα πρέπει πέραν του νέου κοινωνικού οράματος, που είναι απαραίτητο ως σηματωρός της νέας πορείας, να υλοποιήσει ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που θα αποτελέσει τη νέα λοκομοτίβα οικονομικής ανάπτυξης, από την οποία θα πρέπει να ωφεληθούν πρωτίστως τα χαμηλόμισθα και εν πολλοίς παραπεταμένα λαϊκά στρώματα.

Αυτό είναι απαραίτητο για να έχει εξασφαλισμένη τη λαϊκή υποστήριξη, χωρίς την οποία δύσκολα -ειδικά στις σημερινές συνθήκες κρίσης- θα μπορέσει να διατηρηθεί στην εξουσία. Εάν ο Γ. Παπανδρέου αφεθεί στην ευωχία που προκαλεί η περίπου προεξοφλημένη επάνοδος του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, είναι σίγουρο ότι πολύ σύντομα θα σπάσει τα μούτρα του.

Τώρα που όλοι οι οιωνοί είναι υπέρ του, πρέπει να δρομολογήσει και να πυροδοτήσει διαδικασίες σύγκρουσης με οτιδήποτε σάπιο, διεφθαρμένο και άνομο. Εάν ακούσει τις Σειρήνες της δήθεν «ήρεμης δύναμης», πολύ σύντομα θα διαπιστώσει ότι αυτές τού γλυκοψιθύριζαν στο αυτί από ιδιοτέλεια.

Όσοι από τώρα στήνουν μηχανισμούς συνδιαλλαγής για αύριο είναι αυτοί που τάσσονται υπέρ τού να αφεθούν τα πράγματα ως έχουν. Και είναι αρκετοί αυτοί, και μάλιστα πολλοί τέτοιοι «κανονιστάκηδες» ήδη προβάλλονται ως οι αυριανοί ισχυροί πόλοι της εξουσίας σε κυβερνητικό ή κρατικό επίπεδο. Εάν ο Γ. Παπανδρέου δεν φροντίσει από τώρα να λάβει αποστάσεις απ’ όλους αυτούς ή τέλος πάντων δεν τους συνετίσει εγκαίρως, τότε αύριο ίσως βρεθεί αιχμάλωτός τους.

Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σ’ ένα μεταίχμιο. Δεν μπορεί να συνεχίσει να πορεύεται με την ίδια ρότα. Χρειάζεται καινούργιο αζιμούθιο. Όσοι πιστεύουν ότι αρκεί μια κυβερνητική μεταβολή και μόνον για να διορθωθούν τα πράγματα είναι είτε ανιστόρητοι είτε ιδιοτελείς. Κυρίως όμως είναι κρετίνοι, αν θεωρούν ότι η δική τους ιδιοτέλεια θα ευδοκιμήσει επειδή δήθεν είναι πιο ικανοί, πιο έμπειροι ή επειδή ο σοσιαλισμός περιέχεται στον τίτλο του κόμματος.

Εάν ο Γ. Παπανδρέου είναι αποφασισμένος όντως να ηγηθεί μιας προσπάθειας να μη βουλιάξει η Ελλάδα, όπως λέει το σύνθημά του, τότε θα πρέπει να εντατικοποιήσει τους ρυθμούς συγκρότησης του νέου μπλοκ εξουσίας.

Δεν αρκούν οι δηλώσεις για το τι θα πράξει αύριο. Θα πρέπει από σήμερα κιόλας να ταυτισθεί με πρωτοβουλίες και κινήσεις που θα στοχεύουν στην ανάδειξη νέων ηγεσιών παντού, μέσα από λαϊκές, δημοκρατικές και όσο το δυνατόν πιο μαζικές διαδικασίες.

Αντί των επαφών κορυφής του ίδιου ή των παρασκηνιακών διομολογήσεων ηγετικών του στελεχών με παράγοντες και συμφέροντα που έχουν συνηθίσει να επηρεάζουν τα του δημοσίου βίου, θα πρέπει να ανοίξει το παιχνίδι στη βάση, στρατεύοντας και διαπαιδαγωγώντας όσο το δυνατόν περισσότερα τμήματα του πληθυσμού στο νέο αζιμούθιο με το οποίο πρέπει να πορευτεί η χώρα.

Καλά είναι τα παρασκηνιακά παιχνίδια, καλές είναι οι διευθετήσεις ή οι συμφωνίες, όμως εάν μείνουν, αυτός και τα στελέχη του, μόνον σ’ αυτά, το μόνο που θα έχουν εξασφαλίσει είναι -πέραν της εκλογικής νίκης- και τον σίγουρο, έπειτα από λίγο, πολιτικό τους θάνατο.

Και τότε, επειδή η κοινωνία θα έχει στομώσει, αλλά και επειδή πιθανότατα το κράτος θα έχει χρεοκοπήσει εξαιτίας των ελλειμμάτων και του υπέρογκου δημόσιου χρέους, μηδέ αποκλειομένης κάποιας «εθνικής περιτομής» στον τομέα των εξωτερικών υποθέσεων, το επόμενο αίτημα των πολιτών δεν θα είναι -όπως έχουμε μετά τη Mεταπολίτευση συνηθίσει- η δικομματική εναλλαγή, αλλά ένα νέο Γουδί, ένα νέο 1909.

Μια τέτοια εξέλιξη ίσως να ήταν και καλοδεχούμενη, καθώς σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος της ακροδεξιάς εκτροπής, ο οποίος -εκτός από τα εσωτερικά κοινωνικοπολιτικά ελλείμματα- αιμοδοτείται και από την παγκόσμια οικονομική κρίση και τη γενικευμένη ανασφάλεια.

Βεβαίως, και για να είμαστε δίκαιοι, η προσπάθεια για να αναστοχαστεί το έθνος και να υπάρξει ανατροπή του υφιστάμενου φθισικού καθεστώτος δεν μπορεί να γίνει από έναν άνθρωπο ή μια κομματική ή κυβερνητική ηγετική ομάδα.

Aπαιτείται και η συνδρομή όλων όσοι διαπιστώνουν το αδιέξοδο. Χρειάζεται εκ παραλλήλου με την πολιτικο-κομματική αντιπαράθεση να στηθούν παντού δίκτυα, κάθε μορφής, που με τις πρωτοβουλίες τις οποίες θα αναλαμβάνουν και τα αιτήματα τα οποία θα διατυπώνουν να λειτουργούν είτε ως δοκοί αντιστήριξης είτε ως χειροβομβίδες ανατίναξης των συμβιβασμών και των εκπτώσεων που θα εμφανίζονται. Χρειάζεται μια μορφωτική, πολιτιστική, αξιακή, αισθητική, παιδαγωγική επανάσταση, η οποία θα βαδίζει πλάι πλάι με την πολιτική ανατροπή και την παραγωγική ανασυγκρότηση.

Διαφορετικά, εάν τα πράγματα αφεθούν ως έχουν προκειμένου να υπάρξει μια απλή κυβερνητική εναλλαγή, τότε τα… βλαστάρια των Βλαστών θα μας… τρομπουκίσουν όλους.

Κόμματα, νταβάδες των πολιτών

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΣΚΟΠΕΥΤΗΣ – ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ 6/6/09

Παραμονή εκλογών, με την αποχή-απόχη να τρέχει στις παραλίες γεμάτη νεανική αθωότητα ή ώριμη εκδικητικότητα, με τα αγωνιώδη διαφημιστικά μηνύματα του ευρωκοινοβουλίου και του υπουργείου Εσωτερικών να προσπαθούν να ξυπνήσουν τον πολίτη μέσα μας (ή το κτήνος…), και με τα προμηνύματα από τις πανευρωπαϊκές κάλπες να κατεδαφίζουν πολιτικά συστήματα αιώνων (όπως της Βρετανίας), ο τίτλος που επέλεξα είναι άκρως παρεξηγήσιμος. Κινδυνεύω να κατηγορηθώ για αντικοινοβουλευτισμό, για πρόκληση σε στάση κατά του πολιτεύματος, να κηρυχθώ εχθρός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και να «σταυρωθώ»: από τους φιλελεύθερους ως οπαδός του ολοκληρωτισμού, από τους σοσιαλ-φιλελεύθερους ως προπαγανδιστής της χούντας και από τους αριστερο-φιλελεύθερους ως κήρυκας της πολιτικής αποστράτευσης. Έλα, όμως, που η συγκυρία και οι πρωταγωνιστές της έχουν βάλει τα δυνατά τους να καταστήσουν άκρως επίκαιρο και ρεαλιστικό το παλιό σύνθημα των αναρχικών.

Και η συγκυρία περιγράφεται ως εξής: στις κάλπες ο μέσος νεοέλλην ψηφοφόρος θα πρέπει, αφού πειστεί ότι έχει το παραμικρό νόημα να ψηφίσει, να επιλέξει αν ο Καραβέλας έχει δώσει τα σωστά ονόματα ως αποδέκτες του μαύρου χρήματος της Siemens, αν ο Ζαγοριανός έχει προφυλακίσει αρκετά μέλη της οικογένειάς του και συγκατηγορουμένους του, αν η Ντόρα είχε τους λόγους της να στείλει με τον αραμπά το τηλεγράφημα εκ Μοντεβιδέο, αν ο Καραμανλής είχε τους λόγους του ν’ αφήσει τη Ντόρα να γίνει ρόμπα, αν το σκάνδαλο αφορά περισσότερο το ΠΑΣΟΚ ή ακουμπά επαρκώς τη μητσοτακική ή την καραμανλική διακυβέρνηση, αν το ΚΚΕ έκανε πράγματι επαναστατικές μπίζνες με την «Γερμανός» ή είναι θύμα προβοκάτσιας, αν το πολιτικό χρήμα έχει αγγίξει και τον ΣΥΡΙΖΑ ή κάποια ευάλωτα στελέχη του, αν ο Καρατζαφέρης και ο ΛΑΟΣ του χρησιμοποιεί και πώς τις χλιδάτες γνωριμίες της επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου του, αν οι Οικολόγοι έχουν έκαναν πράγματι «πράσινες» μπίζνες πριν πάρουν θέση στο πολιτικό στερέωμα. Αν…αν…αν. Ο ψηφοφόρος, δηλαδή, πρέπει να αποφασίσει αν η εικόνα που αναδύει το κομματικό σύστημα είναι η μόνη φυσιολογική του κατάσταση κι επομένως θα πρέπει να εξοικειωθεί μ’ αυτήν, να την επιβραβεύσει, να την ανεχτεί. Ή να αντιδράσει στην ασφυκτική ηγεμονία της αγοράς επί της δημοκρατίας, της οικονομίας επί της πολιτικής, της μίζας επί του κόμματος.

Αν συνθέσουμε τον καταιγισμό σκανδάλων και αποκαλύψεων της τελευταίας εξαετίας για τις σχέσεις της φαιάς πολιτικής με το μαύρο χρήμα, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι όχι μόνο έχει μείνει ακλόνητη η θέση των «πέντε νταβατζήδων που κυβερνούν την Ελλάδα», αλλά στο νταβατζιλίκι αυτό τα κόμματα δεν έχουν απλά το ρόλο του θύματος, της καταπιεσμένης πόρνης, αλλά του νταβά των πολιτών. Η σχέση, εν ολίγοις, έχει γίνει τριγωνική. Κόμματα και επιχειρηματικά λόμπι εναλλάσσονται στο ρόλο πελάτη και μαστροπού και μόνον οι πολίτες μοιάζει να απολαμβάνουν το ρόλο της χαρούμενης πόρνης.

Τον απολαμβάνουν; Όχι ακριβώς. Οι χαρούμενες πόρνες έχουν τσαντιστεί. Από το γκλαμουράτο Σίτι του Λονδίνου μέχρι την τριτοκοσμική Μενάνδρου της Αθήνας. Στη συγκυρία, βλέπετε, προστέθηκε το μελαγχολικό συμπέρασμα της παγκόσμιας έρευνας της «Διεθνούς Διαφάνειας» (έναντι της οποίας- οφείλω να ομολογήσω- είμαι λίαν καχύποπτος) ότι τα κόμματα είναι ο πιο διεφθαρμένος θεσμός των σύγχρονων κοινωνιών. Και ότι η Ελλάδα κάνει έναν θλιβερό πρωταθλητισμό στο πεδίο αυτό, αναδεικνυόμενη δεύτερη παγκοσμίως στη διαφθορά των κομμάτων μετά τη Νιγηρία. Αυτή η διάχυτη αίσθηση των πολιτών ότι τα κόμματα-και, φυσικά, πρωτίστως τα κόμματα εξουσίας- είναι μηχανισμοί έκθετοι στον εκμαυλισμό από κέντρα οικονομικής ισχύος και επιχειρηματικά λόμπι, αντιστοιχεί και στις καταγραφές πανευρωπαϊκών και εγχώριων δημοσκοπήσεων που αποτυπώνουν είτε την απροθυμία των ψηφοφόρων να νομιμοποιήσουν το πολιτικό παιχνίδι, είτε την πίστη τους στον «Κανένα»: Ο «κανένας» εξακολουθεί να θεωρείται από το ένα τρίτο των ψηφοφόρων ο μόνος κατάλληλος για την διακυβέρνηση, ακόμη και στην υπερπολιτικοποιημένη Ελλάδα, δυο-τρία εικοσιτετράωρα προ της κάλπης.

Το φαινόμενο είναι ανησυχητικό και οδηγεί πράγματι ακόμη και σε ολοκληρωτικές ατραπούς. Αλλά, οφείλουμε να το κοιτάξουμε κατάματα. Έχει περάσει μια δεκαετία ενοχλητικής δημόσιας φλυαρίας για τη διαφάνεια στη σχέση οικονομίας και πολιτικής. Από τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι την Ασία, τα νομικά συστήματα έχουν υπερφορτωθεί με δρακόντεια μέτρα ελέγχου της διαφθοράς και του μαύρου χρήματος, ενίσχυσης της διαφάνειας και της δημόσιας λογοδοσίας κρατικών και ιδιωτικών φορέων της οικονομίας. Οι δικαστικές αρχές, άλλοτε στο όνομα της δημόσιας ασφάλειας και άλλοτε στο όνομα της δημόσιας ηθικής, έχουν στα χέρια τους νομικά όπλα που φλερτάρουν επικίνδυνα με την πλήρη καταστρατήγηση ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων. Κάθε συναλλαγή μας με τράπεζα είναι κατ’ αρχήν ύποπτη αν δεν αποδεικνύεται καταλεπτώς το «πόθεν έσχες» και της πιο φυσιολογικής αποταμίευσης. Ακόμη και ο υπάλληλος του γκισέ είναι εκτεθειμένος στο δικαστικό έλεγχο για το ύποπτο χρήμα. Ένας πολυπλόκαμος μηχανισμός διεθνούς αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας είναι επίσης έτοιμος να αστυνομεύσει τις γκρίζες ζώνες του παγκοσμιοποιημένου χρήματος. Ακόμη και το τραπεζικό απόρρητο, αυτό το Άγιο Δισκοπότηρο του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, τελεί υπό αίρεση. Κάθε δημόσια προμήθεια, για μια καρφίτσα ή ένα μαχητικό αεροσκάφος, ανατίθεται με διαγωνισμούς στους οποίους έχουν δοκιμαστεί όλοι οι δυνατοί μαθηματικοί τύποι που καθιστούν αδύνατη την διαμεσολάβηση του αργυρώνητου κρατικού λειτουργού και του φαταούλα ιδιώτη προμηθευτή. Και ένα πολυδαίδαλο σύστημα «Ανεξάρτητων Αρχών» έχει αναπτυχθεί για να στεγανοποιήσει το κράτος από την «υγρασία» της συναλλαγής. Κι όμως, όλο αυτό το παγκόσμιο οπλοστάσιο της «αποστείρωσης» δεν έχει καταφέρει να αποθαρρύνει ούτε στο ελάχιστο τους συντελεστές του παιχνιδιού της διαπλοκής: τους πολιτικούς και τους επιχειρηματίες, τα κόμματα και τις επιχειρήσεις.

Για τον δεύτερο πόλο αυτής της νοσηρής σχέσης, έχουμε περίπου αποφασίσει ότι το χούι δεν κόβεται. Το έξυπνο χρήμα χρησιμοποιεί και πάλι χρήμα για να κόψει δρόμο προς νέο χρήμα. Το πρόβλημα είναι με τον άλλο πόλο του συστήματος. Την πολιτική, τα κόμματα που ακόμη κι όταν επενδύουν στην επαγγελία της διαφάνειας και του «υγιούς ανταγωνισμού», μοιάζουν ανίκανα να βγουν από το φαύλο κύκλο της μίζας και της εξαγοράς. Και, εξελισσόμενα σε υποχείρια του έξυπνου χρήματος, χάνουν την ελάχιστη αυτονομία που είναι προϋπόθεση μιας αξιόπιστης λειτουργίας της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Από διαμεσολαβητές των κοινωνικών στρωμάτων και διαχειριστές των αντιθέσεων και συνθέσεών τους, εξελίσσονται σε λόμπι συμφερόντων. Τελικά γίνονται κυριολεκτικά νταβάδες των πολιτών.

Μήπως τελικά το «δημοκρατικό έλλειμμα» που εντοπίζουμε με βαθυστόχαστο ύφος στις γερασμένες δημοκρατίες μας δεν έχει να κάνει μόνο με την άλωση της πολιτικής από την οικονομία, αλλά με τη γήρανση των ίδιων των κομμάτων ως θεμελίων του κοινοβουλευτισμού; Μήπως οι κοινωνίες βρίσκονται σε αναζήτηση άλλων μορφών συλλογικότητας για τη συμμετοχή τους στην πολιτική και στους θεσμούς αντιπροσώπευσης; Μήπως η ανάκτηση της αυτονομίας της πολιτικής περνά από την υπέρβαση των κομμάτων όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, ως στρατηγεία επιτελών του αρχηγού, σέχτες επαγγελματιών πολιτικών, στρατούς εφόδου στο κράτος, άκαμπτες, ιεραρχικές πυραμίδες εξουσίας, αποκομμένες ακόμη και από την παραδοσιακή σχέση «πελατείας» με το εκλογικό κοινό; Μήπως οι πολιτικές συλλογικότητες του 21ου αιώνα απαιτούν πολλά επίπεδα δημοκρατικής νομιμοποίησης που να αντιστοιχούν στοιχειωδώς στη σύνθετη πραγματικότητα των κοινωνιών, των τάξεων και των στρωμάτων; Μήπως τα απολιθώματα της Γαλλικής Επανάστασης έκλεισαν τον κύκλο τους και οι κοινωνίες έχουν ανάγκη από νέες μορφές πολιτικής διαμεσολάβησης;

Αυτά τα ρητορικά «μήπως» αφορούν με έναν τρόπο σχεδόν αυτονόητο την Αριστερά, που στις πικρές εμπειρίες εξουσίας διαπίστωσε πόσο εύκολα, πόσο γρήγορα και χωρίς διαμεσολάβηση μαύρου χρήματος τα ιεραρχικά κόμματα της «επανάστασης» εκφυλίστηκαν σε μηχανισμούς απεχθούς εξουσίας. Αλλά, τα ίδια ρητορικά «μήπως» αφορούν ακόμη και τα συστημικά κόμματα, τις καθεστωτικές ή μεταρρυθμιστικές πολιτικές δυνάμεις. Αν μείνουν στα αζήτητα των ψηφοφόρων, αν χάσουν τη διαμεσολαβητική τους ισχύ και πνιγούν στην πολιτική απάθεια, θα χαθούν στη διαχειριστική ανικανότητα, θα εγκαταλειφθούν ακόμη και από τις οικονομικές ελίτ. Και τελικά θα ξεμείνουν και από πελάτες και από χαρούμενες πόρνες και από μπαξίσια.

El Trabuco

Του ΝΙΚΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ (n.georgiadis1@yahoo.com  )– 15.07.2009 – ATHENS VOICE

«Η σημασία με την οποία χρησιμοποιείται η λέξη προέρχεται από μια μάρκα πούρων Αβάνας, τα trabucos, τα οποία ορισμένοι πολιτικοί συνήθιζαν να δίνουν ως αμοιβή στους πλέον ζωηρούς και «δραστήριους» οπαδούς τους ή προσφέρονταν στα πολιτικά σαλόνια σε εκείνους που πουλούσαν την ψήφο τους»

 

Σπανίως η Ελληνική Αστυνομία συνεργάζεται με τις ντόπιες μυστικές υπηρεσίες για την εξιχνίαση ποινικών υποθέσεων. Ακόμη σπανιότερα η ΕΥΠ δημοσιοποιεί με τόση γενναιοδωρία στοιχεία από μία έρευνα στην οποία συμμετέχει. Σπανιότατα δε η Υπηρεσία Πληροφοριών έχει να επιδείξει σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα ένα τόσο μεγάλο έργο. Στην περίπτωση της «Σπείρας των 16» όλες αυτές οι σπάνιες συμπτώσεις κατέληξαν στη θεαματική εξάρθρωση μιας εγκληματικής οργάνωσης η οποία ενεπλάκη στην απαγωγή ενός εξέχοντος μέλους της άρχουσας ελίτ. Ήταν λοιπόν ζήτημα τιμής για την πολιτική ηγεσία ο εντοπισμός των δραστών. Ο Προκόπης Παυλόπουλος και ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης ζώστηκαν τα φυσεκλίκια και πήραν τους γκράδες στους ώμους. «Πονάνε τα παλικάρια ωρέ» βροντοφώναξαν και ροβόλησαν στις ρούγες. Λίγα εικοσιτετράωρα μετά τις συλλήψεις, ο Μεγάλος Αρχηγός τούς ρωτούσε με παράπονο αλλά και απορία: «Καλά δεν ξέρατε …το καταλαβαίνω. Γιατί δεν ρωτάγατε;».

Οι επίγονοι του Ντίλιγκερ
Ο Γιώργος Τρομπούκης, εργολάβος χωματουργικών έργων, είχε ήδη μία τραυματική ιστορία στο πρόσφατο παρελθόν. Τον είχαν πυροβολήσει με σκοπό να τον σκοτώσουν. Γνωρίστηκε τότε με ένα παλικάρι, κάποιον Γιώργο Αναγνωστόπουλο, από εκείνα τα παιδιά για υιοθεσία. Αυτός του έδινε πληροφορίες σχετικά με τη δραστηριότητα των κακών ανθρώπων που ενδεχομένως θα υπέγραφαν συμβόλαιο θανάτου με φωτογραφία του. Ο Τρομπούκης μπορεί να συνεργαζόταν με τον Χρήστο Καλογρίτσα σε όλα τα Δημόσια Έργα που γνωρίζει ο νεοέλληνας της μεταπολίτευσης, ή με τους άλλους μεγαλοεργολάβους που ανέλαβαν την κηδεμονία αυτής της χώρας. Μπορεί να συμμετείχε στην κατασκευή της Αττικής Οδού, στην κατασκευή του Αεροδρομίου Ελ. Βενιζέλος, στην Εγνατία. Στο Εφετείο Αθηνών, στο ΤΡΑΜ, στα μεγάλα Ολυμπιακά έργα. Ναι, ο Τρομπούκης ήταν χωμένος σε όλες τις μεγάλες εργολαβίες. Ωστόσο ο Τρομπούκης ήταν και κάτι άλλο. Έκανε φυλακή, πήγαν να τον καθαρίσουν, «ξέπλενε χρήματα» και «έσπαγε επιταγές», ήταν δανειστής και τοκογλύφος, αλλά πάνω απ’ όλα ήταν το γρανάζι της ΝΔ στο μεγαλύτερο νομό της χώρας. Στην Αιτωλοακαρνανία.
Κάποτε στην Αμφιλοχία ήταν μία δήμαρχος, η Μαρία Κυβέλη Σωτηρίου. Γαλάζιο παιδί μίας καθαρής γαλάζιας παράταξης. Ελέγχθηκε δικαστικά για μια υπεξαίρεση 60 εκ. δραχμών το 2002, όταν τα «ξόδεψε» για προμήθεια 33,3 τόνων πετρελαίου για να ζεστάνει ένα δημοτικό κατάστημα. Απαλλάχθηκε με βούλευμα… το αντίθετο θα εξέπληττε τον αφελή παρατηρητή. Στις επόμενες εκλογές ο Τρομπούκης ήταν υποψήφιος στο συνδυασμό της Σωτηρίου. Το 2004 η Σωτηρίου ήταν υποψήφια στο ευρωψηφοδέλτιο της ΝΔ ως άκρως επιτυχημένη δήμαρχος. Το 2009 ήταν στενότατη συνεργάτης του Μ. Σαλμά, υφυπουργού Υγείας της κυβέρνησης Καραμανλή, αγνώστων λοιπόν στοιχείων, πλην μιας λεπτομέρειας. Ο Τρομπούκης ήταν του περιβάλλοντός του, όπως κι ο ίδιος το ομολογεί: «Τον γνώριζα από παλιά» θα πει στην ανακρίτρια.
Υπάρχει μια φωτογραφία με τον Τρομπούκη πρώτο τραπέζι πίστα στο Μεσολλόγγι, να παρακολουθεί υπνωτισμένος την προεκλογική ομιλία του Σαλμά πριν από κάτι εβδομάδες. Ο Τρομπούκης δήλωσε στην ανακρίτρια πως κέρδιζε από τα χωματουργικά «120 με 150 χιλιάδες ευρώ μηνιαίως». Η λεπτομέρεια βρίσκεται καταγεγραμμένη στην τελευταία σελίδα της απολογίας του, λίγες αράδες πριν το τέλος. Μιλάμε για τα εξόχως «νόμιμα» κέρδη. Όχι βεβαίως για τα άλλα. Είχε λοιπόν χρήμα για να ξοδέψει. Ο «ειδικός» για τα τεκταινόμενα στη ΝΔ και κατά τεκμήριο «έγκυρη πηγή» Γ. Καρατζαφέρης δήλωσε πως ο Τρομπούκης κατασκεύασε στην Ανθούσα Αττικής μία εντυπωσιακή έπαυλη του υφυπουργού Μ. Σαλμά. Η πληροφορία του Γ. Καρατζαφέρη ελέγχεται για το βαθμό της κακίας που εμπεριέχει.

Η κουμπαριά, ο συνέταιρος και ο υφυπουργός    
Ο Τρομπούκης φέρεται να έχει συνεταιριστεί με τον Χρήστο Καλογρίτσα, τον αλήστου μνήμης εκδότη της εφημερίδας «Πρώτη», όταν το ΚΚΕ, ο Συνασπισμός και γενικώς η ελληνική Αριστερά τόλμησε το άλμα προς την κοινωνία, εκείνη την εποχή του «βρόμικου ’89». Η «Πρώτη» ήταν ΚΚΕ με ολίγη, κατά την ορολογία προπαρασκευής ενός ανδροπρεπούς καφέ. Ο Καλογρίτσας ήταν, είναι και θα είναι εργολάβος. Κανείς δεν γνωρίζει αν ήταν, είναι και θα είναι ΚΚΕ. Ο Καλογρίτσας φέρεται να έχει μία κοινή εταιρεία με τον Τρομπούκη στην Καρδίτσα, που ελέγχεται από την ΥΠΕΕ εδώ και καιρό με τη «βεβαιότητα ή την έντονη υποψία» ότι ξεπλένει μαύρο χρήμα. Αυτό τουλάχιστον διατείνεται με διακριτικότητα η νέα φυσική ηγεσία του πρώην ΣΔΟΕ. Ο Καλογρίτσας πάντρεψε έναν υφυπουργό εν ενεργεία, που δεν είναι Σαλμάς. Το όνομα του υφυπουργού το ανέφερε ο Τρομπούκης στον Βλαστό, το παλικάρι στις φυλακές Τρικάλων που, ελλείψει άλλου αρχηγού, η ΕΛΑΣ τον αναφέρει και ως αρχηγό της «Σπείρας των 16». Ο ίδιος ο Τρομπούκης υποστηρίζει πως ο Βλαστός» δεν είναι ιδιαίτερα ευφυής» και ως εκ τούτου θεωρεί αδύνατο να είχε σχεδιάσει την απαγωγή Παναγόπουλου. Αυτά για την ιστορία.
Ο υφυπουργός διαψεύδει κάθε ανάμειξή του στις σχέσεις Καλογρίτσα – Τρομπούκη – Βλαστού, ως προς το αίτημα μεταγωγής του τελευταίου στην Αλικαρνασσό της Κρήτης για περισσότερο «φρέσκο» αέρα στις φυλακές.
Ο Χρήστος Καλογρίτσας έχει τρία παιδιά, να του ζήσουν. Kαι τα τρία έχουν από 25% στην εταιρεία Δημοσκοπήσεων GPO, τη γνωστή εταιρεία που συνεργάζεται με τους δύο μεγαλύτερους εκδοτικούς-μιντιακούς οργανισμούς της χώρας. Ο Τρομπούκης, σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βλαστό που υπέκλεψε η ΕΥΠ, λέει χαρακτηριστικά: «Ο Καλογρίτσας στηρίζει τον Καραμανλή με την GPO. Όλοι οι δημοσιογράφοι έκαναν το σχολείο Καλογρίτσα. Όλοι βαράνε, όλοι οι πολιτικοί βαράνε προσοχή μπροστά του». Για την ιστορία και μόνον αναφέρεται από το ρεπορτάζ και μία ακόμη λεπτομέρεια άνευ σημασίας. Διευθύνων σύμβουλος της GPO είναι ο κ. Τ. Θεοδωρικάκος, πρώην Γραμματέας της ΚΝΕ και διαχειριστής, στις δύσκολες εκείνες εποχές του 1991, της μεγάλης διάσπασης μετά το «βρόμικο ’89». Αργότερα, πολύ αργότερα, όταν στο ΠΑΣΟΚ ανέλαβε γραμματέας ο Κώστας Λαλιώτης, ο κ. Θεοδωρικάκος εμφανίστηκε με σημαντικές αρμοδιότητες στο Γραφείο Τύπου του ΠΑΣΟΚ.

Η ελίτ και το Regio de la Camora
Είναι προφανές πως η ελίτ λειτουργεί διαχρονικά. Τα μέλη της είναι διαχρονικά. Αλλάζουν τα πόστα και οι αρμοδιότητες. Το 2004 εξελέγη με τη μέθοδο των εκλογών (πάγια μέθοδος εκλογής κυβερνήσεων που δεν ανήκουν στην κατηγορία των κυβερνήσεων του Βουνού) η Νέα Δημοκρατία. Η παράταξη που εξέφραζε ιστορικά την «ασυμβίβαστη πολιτική ηθική» στη βάση των παραδόσεών της: 1958-1961-1963, «Ασπίδα», 1965, Ιουλιανά, Αποστασία κ.λπ., κ.λπ. κέρδισε τις εκλογές. Έκτοτε σε αυτήν τη χώρα επιτέλους προέκυψε μια χρηστή Διοίκηση, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την Οικονομία και τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος. Η πρώτη «Σπείρα των 3» ανέλαβε το ξέπλυμα της υπόθεσης Υποκλοπών. Ο ένας από τους τρεις, ο Θοδωρής, είναι σπίτι του, ο δεύτερος, ο Γιώργης, πηγαίνει σπίτι του. Η δεύτερη εκδοχή, «Η σπείρα των τριών κουμπάρων», ανέλαβε να ξεκαθαρίσει την υπόθεση των Καρτέλ. Η τρίτη, με επικεφαλής τον «άνθρωπο από το Κιλκίς», ίδρυσε τη «Σπείρα των Ομολόγων». Μετά έφθασε η ώρα της «Σπείρας του Εφραίμ». Τέλος, ανέλαβε δράση το εκτελεστικό όργανο της «Δεξιάς του Κυρίου», η «Σπείρα των 16». Η GPO για άγνωστους λόγους, μάλλον λόγω θερινής ραστώνης, αποφεύγει έως σήμερα, 13 Ιουλίου, να προβεί σε μετρήσεις περί «καταλληλότητας πρωθυπουργού». Η αλήθεια είναι ότι από το 2004 συνέβη μία κοσμοϊστορική αλλαγή στη χώρα των Δαναών. Ανέλαβε χρέη Διοίκησης σε επίπεδο θεσμού μία άγνωστη ως τώρα οργάνωση «αποκατάστασης τη ηθικής τάξης», γνωστή και ως «οργάνωση της Ραφήνας» ή «Στοά της Ρηγίλλης», μία παλιά ξεχασμένη ιστορία που αιφνιδίως επανήλθε στο προσκήνιο. 

EΘΝΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

‘Εθνος και Κοινωνία, Κράτος και Aριστερά
(από το κυπριακό δημοψήφισμα στον Δεκέμβρη του 2008) (*)

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
(konstantakopoulos.blogspot.com)

Τι σχέση μπορεί να έχει το δημοψήφισμα του 2004 στην Κύπρο με την εξέγερση του Δεκέμβρη 2008 στην Ελλάδα; Εκ πρώτης τουλάχιστον όψεως είναι δύο φαινομενικά άσχετες εκδηλώσεις. Εκ πρώτης όμως μόνο – γιατί στην πραγματικότητα αμφότερες συνιστούν συμπτώματα τόσο της κατάρρευσης του κράτους και των κοινωνικών θεσμών εσωτερικά (στην Ελλάδα), εξωτερικά (στην Κύπρο). Η κατάρρευση αυτή οφείλεται τόσο σε εσωτερικές, όσο και σε γεωπολιτικές, διεθνείς αιτίες.

Η ελληνική κοινωνία και το ελληνικό κράτος (1) αντιμετωπίζoυν σήμερα μια τριπλή κρίση, από τις σοβαρότερες και βαθύτερες, μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο:

– μια κατάρρευση, εξάντληση αυτού που θα ονομάσουμε “κλεπτοκρατικό τρόπο συσσώρευσης του κεφαλαίου”, περιλαμβανομένων των συνηθειών, νοοτροπιών και της κουλτούρας που συνοδεύει το απέραντο ελληνικό “λαμογιστάν, εργολαβιστάν, ρουσφετιστάν” (αν αναφερόμαστε στα αληθινά κέντρα πολιτικο-οικονομικής εξουσίας, που κατά καιρούς ενδύονται «σοσιαλιστικά», «εκσυγχρονιστικά» ή «νεοφιλελεύθερα» πολιτικο-ιδεολογικά ενδύματα). Το πολιτικό “σχέδιο” μιας κοινωνίας που θα μπορεί στοιχειωδώς να προσφέρει μια αξιοπρεπή διαβίωση σε δημοκρατικές συνθήκες, χωρίς να πολυθίγει τα μικροαστικά, μεσαία και ανώτερα κοινωνικά στρώματα, το σχέδιο του ΠΑΣΟΚ της μεταπολίτευσης δηλαδή, στην εσωτερική του διάσταση, απειλείται με κατάρρευση. Ενώ στην εξωτερική του, αυτή μιας χώρας που, αν μη τι άλλο, διαπραγματεύεται την εξάρτησή της, έχει προ πολλού εγκαταλειφθεί, από τους υπό τον Κώστα Σημίτη επιγόνους του Α. Παπανδρέου

– τις εσωτερικές συνέπειες μιας από τις μεγαλύτερες οικονομικές κρίσεις στην ιστορία του καπιταλισμού, μιας κρίσης που απειλεί ιδιαίτερα έντονα την ΕΕ, τη δεύτερη, μαζί με το ΠΑΣΟΚ, στρατηγική απάντηση της ελληνικής κοινωνίας το 1974, τόσο στο πρόβλημα του “εκσυγχρονισμού” της, όσο και της εξωτερικής απειλής

– μια έντονη γεωπολιτική πίεση για συμμόρφωση με τις επιταγές της Αυτοκρατορίας, προπάντων την αποδοχή της αυτοδιάλυσης, “αυτοκτονίας” του κυπριακού κράτους, μέσω ενός νέου σχεδίου Ανάν, που θα ονομασθεί “Χριστόφια-Ταλάτ” αυτή τη φορά, και επίσης, μια σειρά άλλων απαιτήσεων, όπως η λύση των ελληνοτουρκικών σύμφωνα με τις τουρκικές αξιώσεις, η διακοπή των ενεργειακών και εξοπλιστικών σχέσεων με τη Ρωσία, η αναγνώριση Κοσόβου, μια “λύση-μαϊμού” για το όνομα της πΓΔM. Αυτά ισοδυναμούν με την αυτοκατάλυση της όποιας εναπομένουσας ικανότητας του ελληνικού κράτους να υποστηρίξει μια στοιχειωδώς ανεξάρτητη πολιτική. Η αυτοδιάλυση του κυπριακού κράτους, η μετατροπή της Κύπρου σε διεθνές προτεκτοράτο (με καθοριστικό ρόλο Βρετανίας, ΗΠΑ, Ισραήλ, Τουρκίας) θα θέσει επίσης σε κίνδυνο, μεσοπρόθεσμα, την επιβίωση των Ελληνοκυπρίων, που είναι σήμερα το 80% των νομίμων κατοίκων του νησιού. Η½Η

Να σημειώσουμε ότι στις τρεις αυτές κρίσεις δεν περιλάβαμε την οικολογική, που επίσης αναμένεται, ή έχει ήδη αρχίσει να πλήττει έντονα τον ελληνικό χώρο, ομοίως με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες.

Οι τρεις αυτές κρίσεις αλληλεπιδρούν και αλληλοσυντηρούνται. Τα ελληνικά μεσοστρώματα είναι ενίοτε τόσο πολύ βουτηγμένα στη διαφθορά, τη διαπλοκή και τον παρασιτισμό, οι νοοτροπίες έχουν τόσο πολύ διαχυθεί στο σύνολο της κοινωνίας, σε συνθήκες ακραίας παθητικότητας και αίσθησης αδυναμίας των περισσότερο πληβειακών και αναμφισβήτητα ”υγιέστερων“, κοινωνικότερων, λιγότερο παρασιτικών λαϊκών στρωμάτων, οι εξ επαγγέλματος «διανοούμενοι» της χώρας είναι χαμηλών προσόντων και εξαρτημένοι από την ένταξή τους σε ένα κατεστημένο οργανωμένο ως σύστημα προσωπικών σχέσεων και όχι δομών (ακόμα και οι δημοσιολογούντες περί διαφθοράς και διαπλοκής και καυτηριάζοντές τες στην Ελλάδα, είναι συχνά και οι ίδιοι διεφθαρμένοι και διαπλεκόμενοι!). Η κατάσταση αυτή έχει άμεσες πολιτικές συνέπειες, σε όλους τους πολιικο΄πυς χώρους. Μόνο η έκταση της διαφθοράς και της διαπλοκής, και η «υποκατάσταση» της ίδιας της πολιτικής από αυτές τις «λειτουργίες» μπορούν αίφνης να εξηγήσουν πως το μισό ΠΑΣΟΚ, που ήταν αντίπαλο των «εκσυγχρονιστών» που κέρδισαν το Συνέδριο του 1996, κατάφερε να εξαφανισθεί σχεδόν πολιτικά μέσα σε δύο-τρία χρόνια, χωρίς να παρουσιασθεί έστω μια μικρή εθνική ή αριστερή αντιπολίτευση, ως αποτέλεσμα μάλιστα μιας τόσο δραματικής μετατόπισης στις πολιτικές θέσεις αυτού του κόματος

Μόνο σε μια χώρα με τέτοια χαρακτηριστικά, θα μπορούσε να γίνει αίφνης αντικείμενο διαπραγμάτευσης ένα σχέδιο λύσης όπως το σχέδιο Ανάν για την Κύπρο, που κατέλυε το κυπριακό κράτος, τη νόμιμη δηλαδή εξουσία του κυπριακού λαού, προς όφελος της εξουσίας τριών ξένων δικαστών και τριών ξένων στρατών! Κι αυτό το τερατώδες πράγμα να υποστηρίζεται από τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών κομμάτων στην Κύπρο και την Ελλάδα, να γίνεται δεκτό από καθηγητές συνταγματικού δικαίου, που ξευτέλιζαν τόσο πολύ, για τις θεσούλες τους, τον εαυτό τους, τα διπλώματά τους και την επιστήμη τους. Αλλά και οι αντιδράσεις της κοινωνίας, ιδίως της κυπριακής κοινωνίας, υπήρξαν και παραμένουν τελείως υποτονικές. Το χρυσάφι της Κύπρου (και η ψεύτικη ασφάλεια που κάνει τους κατόχους του να αισθάνονται) και η διαφθορά της Ελλάδας δεν απέχουν πολύ από το να ολοκληρώσουν το σάπισμα των κοινωνικών και κρατικών δομών στις δυο χώρες. Η εσωτερική κατάσταση και ιδίως η στάση της ελίτ είναι σήμερα πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος εθνικής ασφάλειας για την Ελλάδα από οποιαδήποτε εξωτερική απειλή, όπως και η βασική αιτία για την πανθομολογούμενη κακοδαιμονία της χώρας.

Το καθολικό μπλοκάρισμα των δύο (αλληλεξαρτημένων) κοινωνιών και κρατών, Ελλάδας και Κύπρου, ελαχιστοποιεί τις δυνατότητες κάπως ομαλής εξόδου από την κρίση της ελληνικής κοινωνίας, που απειλείται με εσωτερική κατάρρευση και του «σιαμαίου» στην πραγματικότητα κυπριακού κράτους που απειλείται με εξωτερική κατάρρευση. Στην Ελλάδα, οι δυνάμεις της κοινωνικής οργής, που εμφανίστηκαν τον Δεκέμβρη του 2008, σε μια από τις πιο μεγαλύτερες κοινωνικές εξεγέρσεις αδυνατούν (όπως και στην εξέγερση των προαστίων, στη Γαλλία το 2005), να συγκροτηθούν σε αμφισβήτηση και αποποιούνται κάθε μορφή λόγου, προσφεύγοντας στην καθαρή βία, αντιδρώντας εν πολλοίς στη συναίσθηση που έχουν ότι κάθε μορφής λόγος έχει χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο αλλοτρίωσης. Στην Κύπρο, ένας αόρατος γλωσσοδέτης, αποτρέπει την κυπριακή πολιτική ηγεσία, αλλά και την κοινωνία, να ζητήσει ένα κανονικό κράτος, δηλαδή ένα κράτος όπου θα κυβερνά η πλειοψηφία και θα προστατεύεται η μειοψηφία, ένα κράτος με τα μέσα να ασκήσει την κυριαρχία του και να αμυνθεί, χωρίς δικαιώματα τρίτων στο έδαφός του. Ελλάδα και Κύπρος ψάχνουν τρόπο να παραδοθούν εξωτερικά, τα «λαμόγια» τρόπο να συνεχίσουν να κυβερνούν εσωτερικά, οι νέοι, ή τουλάχιστο οι ζωντανοί από δαύτους, οι όποις δυνάμεις αμφισβήτησης αντιδρούν χωρίς να μπορούν να προτείνουν τίποτα.

Στο κείμενο αυτό θα εξετάσουμε κυρίως τη σύνδεση κοινωνικού και εθνικού στοιχείου, μια σχέση καθοριστικής σημασίας στην ελληνική ιστορία και ειδικότερα στην ιστορία της ελληνικής αριστεράς. Ταυτόχρονα όμως, θα επιχειρήσουμε ορισμένες νύξεις για την ευρύτερη ανάγκη ενός σχεδίου της ελληνικής αριστεράς για έξοδο από την κρίση, χωρίς το οποίο θα αυξηθούν μεσοπρόθεσμα οι πιθανότητες εμφάνισης αντιδραστικών, δικτατορικών ή και καθαρά νεοφασιστικών σχεδίων, τα σπέρματα των οποίων είδαμε στον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικοί εκπρόσωποι και τα media του «Λαμογιστάν» αντιμετώπισαν την εξέγερση της ελληνικής νεολαίας τον Δεκέμβρη και, εν συνεχεία, επετέθησαν – συχνά με τα πιο αντιδραστικά επιχειρήματα – στον Συνασπισμό Ριζοσπαστικής Αριστεράς και προσωπικά στον Αλέκο Αλαβάνο.

Δεν πρέπει ασφαλώς να θεωρηθεί ασήμαντο το γεγονός ότι, αν πιστέψουμε τουλάχιστο τις σχετικές δημοσιογραφικές πληροφορίες, δύο Υπουργοί της κυβέρνησης, εκφραστές ακριβώς των πιο ατλαντικών δυνάμεων στο εσωτερικό της και των μεγάλων λαμογίων πρότειναν να κατέβει ο στρατός όταν η Αθήνα έφτασε κοντά σε σημείο «κενού εξουσίας» τον Δεκέμβρη. Η πρόταση φανερώνει ασφαλώς το πόσο αποκομμένοι από την κοινωνική πραγματικότητα είναι οι πολιτικοί μας. Πρέπει όμως να δούμε σε αυτήν και μια προαναγγελία μελλοντικών κινδύνων. ‘Ένα νεοφασιστικό σχέδιο δεν είναι ασφαλώς επί θύραις στην Ελλάδα, αλλά τα «πρωτοστοιχεία» του ήδη συγκροτούνται στην απαίτηση επιβολής του «νόμου και της τάξης», σε μια «συμμαχία των ευπόρων» (αφού τα λεφτά δεν φτάνουν σε όλους) και σε μια αδιάκριτη επίθεση εναντίον των μεταναστών που, αφού τους έφεραν κακήν κακώς και χωρίς καμμιά πολιτική, δεν θα έχουν στο μέλλον καμμιά επιφύλαξη να χρησιμοποιήσουν ως αποδιοπομπαίους τράγους.
Τα «πρωτοστοιχεία» αυτά θα αποκτήσουν όμως πραγματική πολιτική σημασία, κυρίως αν συνδυασθούν με μια σοβαρά επιδεινούμενη οικονομική κρίση και, πολύ περισσότερο, με μια εθνική κρίση – και οι δύο δε είναι αρκετά πιθανές. Αν οι δυνάμεις της αριστεράς και κεντροαριστεράς χάσουν την ηγεμονία, που ουσιαστικά διαθέτουν στην Ελλάδα μετά το 1974, εξαιτίας της στάσης τους απέναντι στις εξωτερικές απειλές, τότε μπορεί να δημιουργηθούν οι όροι ενός ακροδεξιού αυταρχισμού.

‘Όχι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι «αναμάρτητος». Αν πρέπει για κάτι να επικριθεί, όπως και το σύνολο της αριστεράς, δεν είναι ασφαλώς γιατί επεχείρησε να διατηρήσει την επαφή με το εξεγερμένο τμήμα της νεολαίας και της κοινωνίας, μια επαφή που είναι απολύτως απαραίτητη αν δεν θέλουμε να δούμε από τη μια την ανάπτυξη ενός αντάρτικου πόλεων κι από την άλλη φασισμό. Αλλά, αντίθετα, γιατί δεν μπόρεσε να δώσει πολιτική διέξοδο στην οργή και την αγανάκτηση της νεολαίας, που δεν μπόρεσε και δεν θέλησε, τον Δεκέμβρη, να πει τίποτα περισσότερο από ένα μεγαλοπρεπές «άει στο διάολο» στους εκπροσώπους μιας σάπιας κοινωνίας.

Η ελληνική νεολαία εξεγέρθηκε μαζικά, βίαια και με τόσο πρωτοφανές μίσος και οργή, όχι βέβαια γιατί κάποιοι την «υποκίνησαν», όπως κάποτε οι κομμουνιστές και οι ΕΑΜοβούλγαροι «υποκινούσαν», αλλά γιατί σκότωσαν ένα παιδί οι εκπρόσωποι ενός κράτους που, εδώ και τρία τουλάχιστο χρόνια, επιδεικνύει κατά πρωτοφανή τρόπο τη σαπίλα του στις τηλεοράσεις, ενός πολιτικού συστήματος που εκφυλίστηκε σε μαφίες αντιτιθέμενων συμφερόντων, που εκτελούν πολιτικούς με αποκαλύψεις σκανδάλων, αρνούνται όμως να τους τιμωρήσουν. Υπουργοί Εργασίας που απασχολούν ανασφάλιστους αλλοδαπούς, Υπουργοί Απαγωγών και Παρακολουθήσεων, διεφθαρμένοι δικαστές, παπάδες, πανεπιστημιακοί, γιατροί που σε στέλνουν στον άλλο κόσμο και μια προοπτική για τη νεολαία να ζήσει με 500 ευρώ, ανασφάλιστη, προσκυνώντας τον κάθε βουλευτή για μια θεσούλα στο δημόσιο.

‘Ηρθαν μετά αυτοί, που «έσπασαν» την Ελλάδα ολόκληρη και διαρρηγνύουν τώρα τα (πολυτελή και συνήθως κλοπιμαία) ιμάτιά τους, γιατί επιτέλους, κάποια στιγμή, η ελληνική νεολαία εξεγέρθηκε, αντί να αποδεχθεί την ωραία προοπτική του «λαμόγιου και της πουτάνας» που της επιφυλάσσουν οι ταγοί της και προπαγανδίζουν οι τηλεοράσεις της! (Και για να συμπληρώσει με μια απόχρωση γελοίου την κατάσταση, το ΚΚΕ αναγέλλει ότι, στις δικές του εξεγέρσεις, περί την Τρίτη χιλιετία υποθέτουμε, δεν θα σπάσει ούτε τζάμι).

Αν λοιπόν για κάτι θάπρεπε να κατηγορήσει κανείς τον Συνασπισμό δεν ήταν ασφαλώς κάποιας μορφής κάλυψη των “κουκουλοφόρων”, αλλά μάλλον για το αντίθετο: γιατί δεν προσέφερε στο πιο ριζοσπαστικό, πιο μαχητικό και οργισμένο κομμάτι της ελληνικής νεολαίας και κοινωνίας μιας πολιτική διέξοδο. Και αυτό πλήρωσε σε ένα βαθμό μετά, ακριβώς γιατί η ένταση της εξέγερσης έθεσε τόσο σοβαρά ζητήματα απέναντι στα οποία δεν έχει απάντηση. Ο Δεκέμβρης μπορεί δίκαια να χαρακτηρισθεί ως o “βαθμός μηδέν της πολιτικής”, η ολοκλήρωση της «αμφισβήτησης» του υπάρχοντος με μια έκρηξη βίας, με ένα απόλυτο «όχι». Αν όμως αυτό εκδηλώθηκε τότε με τόσο εκρηκτική μορφή, η απουσία οποιασδήποτε επαφής, οποιουδήποτε διαλόγου ανάμεσα σε μια τελείως παρασιτική “ελίτ” και την κοινωνία, σε συνθήκες προϊούσας αποσύνθεσης οποιουδήποτε εθνικού σχεδίου και μεγάλης παρακμής της πολιτικής και της σκέψης, φάνηκε ένα μήνα μετά, στο αγροτικό κίνημα.

Τα φαινόμενα αυτά μοιάζουν λοιπόν να αναγγέλλουν την πιθανή προσέγγιση ενός σημείου ρήξης του ελληνικού συστήματος, που δεν ξέρουμε ακόμα ποια μορφή θα πάρει. Για να το πούμε διαφορετικά, έστω και αν δεν είναι καλό να κάνει κανείς προβλέψεις σε μη “ντετερμινιστικά” συστήματα: η Ελλάδα πλησιάζει πιθανώς σε ένα σημείο που εσωτερικά δεν θα μπορεί να διατηρήσει πλέον χοντρικά το βιοτικό επίπεδό της, δεν θα έχει προφανή τρόπο ή μέσα διακυβέρνησης, ενώ εξωτερικά το απολύτως στρατηγικά αλληλένδετο υπάρχον σήμερα κυπριακό κράτος θα κινδυνεύσει να αντικατασταθεί από ένα προτεκτοράτο.

Αντιπαράθεση εθνικής και κοινωνικής ταυτότητας

Στη νεώτερη ελληνική ιστορία, η διάσπαση και η αντιπαράθεση της εθνικής και της κοινωνικής ταυτότητας, οσάκις παρατηρήθηκε, όπως δυστυχώς συμβαίνει και σήμερα, κατέστησε δυνατές και προανήγγειλε πολύ μεγάλες καταστροφές (o εμφύλιος του 1823-24, που οδήγησε στη μόνιμη, έως σήμερα, υποθήκευση της ελληνικής ανεξαρτησίας, ο διχασμός που οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή, ο εμφύλιος 1943-49, μείζων ηθικο-κοινωνική καταστροφή στην ελληνική ιστορία, που οδήγησε στο κυπριακό και τη δικτατορία του 1967, ο κυπριακός εμφύλιος 1972-74, που οδήγησε στην τουρκική εισβολή του 1974).

Αντίθετα, ο ελληνικός λαός μεγαλούργησε όταν συνέθεσε τη δύναμη της κοινωνικής και της εθνικής του ταυτότητας, όταν ενώθηκε γύρω από ένα εθνικό σχέδιο, με τη γαλλική έννοια του όρου εθνικό, national, που να απευθύνεται δηλαδή στο σύνολο του έθνους. Η ιστορία μας έδειξε ότι είναι αδύνατο να υπερασπίσει κανείς διεθνώς τα συμφέροντα του ελληνικού λαού, χωρίς να τα υπερασπίσει στο εσωτερικό της χώρας, όπως είναι αδύνατο να τα υπερασπίσει στο εσωτερικό, αν δεν τα υπερασπίσει στο εξωτερικό .

Μια κυβέρνηση, για παράδειγμα, που ανέχεται τη διαφθορά και τη διαπλοκή, που είναι όμηρος των σκανδάλων της ή κάθε μορφής προβοκάτσιας, δύσκολα μπορεί να έχει ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική. Το ίδιο συμβαίνει και με μια κυβέρνηση που δεν προστατεύει, πολύ περισσότερο στη σημερινή οικονομική συγκυρία, τον δημόσιο χαρακτήρα των μεγάλων επιχειρήσεων και τραπεζών της χώρας, την άθλια λειτουργία των οποίων δεν θα θέλαμε καθόλου να εξωραΐσουμε, γιατί αν κάπου χρειάζεται επανάσταση στην Ελλάδα είναι στον δημόσιο τομέα, αλλά που παραμένουν, στις δικές μας συνθήκες, αναντικατάστατος μοχλός παραγωγικής ανασυγκρότησης. Ελλάδα δεν είναι μόνο χωρικά ύδατα και εναέριος χώρος, είναι επίσης Εθνική, ΟΤΕ, ΔΕΗ, Ολυμπιακή, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, αλίμονο αν ξαναγυρίσουμε στην εποχή της Πάουερ και της Ούλεν, όταν είμαστε το καταχρεωμένο κλοτσοσκούφι ξένων δυνάμεων. Μια πολιτική που παροξύνει τις κοινωνικές ανισότητες, μια πολιτική που ασκείται κόντρα στην κοινωνία, δεν μπορεί, ακόμα κι αν έχει τη διάθεση, να αντισταθεί σε ισχυρές διεθνείς δυνάμεις, να χαράξει μαχητική διεθνή πολιτική. Κανένα νέο παιδί δεν θα θυσιάσει τίποτα, πολύ περισσότερο τη ζωή του, για να υπερασπίσει ένα κράτος που, στη συνείδησή του, δεν είναι παρά διεφθαρμένος δυνάστης, ένα κράτος, μια πολιτική, κρατική, κοινωνική ηγεσία που η διαφθορά της σε λερώνει όπου κι αν την αγγίξεις, την ίδια ώρα που δεν υπόσχεται στους νέους αυτής της χώρας, παρά ένα μέλλον πρόσκαιρων εργασιών 400 και 500 ευρώ. Μια τέτοια πολιτική, μια τέτοια εικόνα κράτους και κοινωνίας δεν μπορεί παρά να παράγει τη συχνά τυφλή βία της νέας γενιάς, εξεγέρσεις όπως αυτές του Δεκέμβρη, που εύκολα εμείς, κατά το μάλλον ή ήττον βολεμένοι, καταδικάζουμε, αλλά δυσκολευόμαστε τόσο πολύ να καταλάβουμε και να ερμηνεύσουμε.

Ορισμένοι ψάχνουν να βρουν τώρα πράκτορες της CIA ή ισλαμιστές πίσω από τους … μαθητές στο Σχηματάρι, που βγήκαν σε διαδήλωση για πρώτη φορά από την εποχή της ΕΠΟΝ, το 1944! Αλλά βέβαια όλοι παρακολουθήσαμε, επί αρκετά χρόνια, όλους τους κοινωνικούς και κρατικούς θεσμούς να εξευτελίζονται ο ένας μετά τον άλλο, με αποκορύφωμα τον ίδιο τον Πρωθυπουργό να βάζει τα χεράκια του και να βγάζει τα ματάκια του στη ΔΕΘ, τον Σεπτέμβρη του 2008, καλύπτοντας τις πομπές δύο συνεργατών του, του Γιώργου Βουλγαράκη και του Θόδωρου Ρουσσόπουλου. Εκείνη τη στιγμή ολοκληρώθηκε η απονομιμοποίηση του συνόλου των ελληνικών θεσμών που οδήγησε, πολύ λογικά, στην τρομερή έκρηξη της κοινωνικής και ιδίως νεολαιίστικης βίας, τον Δεκέμβρη. Τώρα αν η CIA έβαλε ή όχι το χεράκι της στην αποκάλυψη σκανδάλων εξαιτίας της ρωσικής πολιτικής Καραμανλή, αυτό δεν είναι διόλου απίθανο – τα σκάνδαλα όμως ήταν παραπάνω από υπαρκτά και δεν έβαλαν τίποτα πράκτορες με το ζότι τους ‘Ελληνες πολιτικούς και άλλους δημόσιους παράγοντες να κλέβουν! Αν κάτι απέδειξε η διακυβέρνηση Καραμανλή είναι ότι μια νεοφιλελεύθερη, κοινωνικά ανάλγητη, οικονομικά “αποεθνικοποιητική” και φιλική προς τη διαφθορά κυβερνητική διαχείριση μιας χώρας με τόσο προβληματικές κρατικές και κοινωνικές δομές, υπονομεύει τελικά και ορισμένες θαραλλέες πρωτοβουλίες στην εξωτερική πολιτική.

Το ίδιο άλλωστε συνέβη, ας μην το ξεχνάμε, και με την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Αν το ΠΑΣΟΚ υπέκυψε τόσο εύκολα στις σειρήνες του σημιτικού “εκσυγχρονισμού” και της άκριτης “ευρωλαγνείας” του, ήταν γιατί είχε σχεδόν ολόκληρο βουτηχτεί στη διαφθορά και τη διαπλοκή, αλλά και είχε εν πολλοίς χρεωκοπήσει στα θέματα εσωτερικής διακυβέρνησης. Του ήταν επομένως τελικά αδύνατο να διατηρήσει, υπό τις συνθήκες αυτές, και τον ανεξαρτησιακό πυρήνα των εξωτερικών του επιλογών, που άρχισαν να καταρρέουν η μία μετά την άλλη, χωρίς καν σοβαρή αντίσταση (‘Ιμια, Μαδρίτη, S-300, Elsinki, Ανάν). Αντικοινωνικές, νεοφιλελεύθερες και ανεκτικές της διαφθοράς πολιτικές δεν μπορούν να ενώσουν τη νεολαία και την κοινωνία πίσω από ένα εθνικό σχέδιο, πολύ περισσότερο να την κινητοποιήσουν για την άμυνα της χώρας από εξωτερικές απειλές.

Ισχύει όμως και το αντίστροφο. Κάποιος που θέλει να υπερασπίσει τον ελληνικό λαό από τους εγχώριους “νταβατζήδες”, για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο που εισήγαγε ο κ. Καραμανλής, δεν μπορεί να το κάνει αδιαφορώντας για την ύπαρξη διεθνών ΅νταβατζήδων΅΅. Πολύ περισσότερο, δεν μπορεί να το αποφύγει μια αριστερά ή μια κεντροαριστερά που θέλει να έχει, εκτός από ηρωικό παρελθόν, και κάποιο μέλλον, να μην είναι μόνο το φως ενός άστρου πούσβησε προ πολλού και που η μόνη της φιλοδοξία είναι να παραμένει περιθωριακός συλλέκτης κοινωνικής δυσαρέσκειας.

‘Εθνος, κοινωνία, δημοκρατία

Από την πρώτη στιγμή που ο ελληνικός λαός διεκδίκησε την ελευθερία του, πραγματοποιώντας, στις αρχές του 19ου αιώνα, τη δεύτερη μεγαλύτερη επανάσταση μετά τη Γαλλική στην Ευρώπη, το κοινωνικό, το πολιτικό και το εθνικό ζήτημά του παραμένουν αξεδιάλυτα συνδεδεμένα. Στη Γαλλία της Επανάστασης υπήρχε μεγάλη ευχέρεια να τεθεί το αίτημα της πολιτικής ελευθερίας χωρίς αρχική ανάμιξη ξένων δυνάμεων. Αν κι εκεί ακόμα, η Επανάσταση βρέθηκε γρήγορα αντιμέτωπη με το διεθνές περιβάλλον της και, εν τέλει, ήδη εκφυλισμένη η ίδια, ηττήθηκε από αυτό, από το διεθνές σύστημα που έμελε να ονομασθεί Ιερά Συμμαχία. Στην περίπτωση της Ελλάδας δεν υπήρξε καν αυτή η αρχική ευχέρεια, ευθύς εξ αρχής, η ελληνική επανάσταση, μαχόμενη κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και της Ιεράς Συμμαχίας, υποχρεώθηκε να θέσει ταυτόχρονα το ζήτημα της πολιτικής και της εθνικής ελευθερίας. Εν μέρει μόνο τα κατάφερε. Η επανάστασή μας υπήρξε ανολοκλήρωτη. Δεν μπορέσαμε να φτιάξουμε το κράτος που οραματίστηκαν οι Εθνοσυνελεύσεις μας. Καταλήξαμε με μια ανάπηρη ανεξαρτησία που μας στοιχειώνει μέχρι σήμερα.

΄Εκτοτε, οι διεθνείς δυνάμεις και εξελίξεις καθόρισαν αποφασιστικά την ιστορία του νεότερου ελληνικού κράτους, από τη μια είχαμε την βασικά συγκρουσιακή σχέση με τον τουρκικό χώρο, από την άλλη αντιμετωπίσαμε τις συνέπειες του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων για τον έλεγχο του ελληνικού χώρου, χώρου ασύγκριτης στρατηγικής αξίας. Το 1844, ο Βρετανός Πρέσβης στην Αθήνα σερ Λάιονς, συνόψισε έξοχα την πάγια δυτική στρατηγική επιδίωξη, γράφοντας στην κυβέρνησή του: «Μια ανεξάρτητη Ελλάδα είναι παραλογισμός. Η Ελλάδα θα είναι είτε αγγλική, είτε ρωσική. Κι αφού δεν πρέπει να είναι ρωσική, θα είναι αγγλική.»

Υπάρχει πρόβλημα απειλής και εξάρτησης;

Μερικοί θα πουν ότι αυτά είναι προβλήματα του παρελθόντος. Ότι σήμερα η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει απειλή από την Τουρκία και δεν είναι αντικείμενο ελέγχου από την Ουάσιγκτον, είναι αξιοσέβαστο μέλος της ΕΕ και δεν έχει ανάγκη κανένα. Αν είναι όμως έτσι, τι γυρεύει απέναντι από τη Χίο και τη Μυτιλήνη ο μεγαλύτερος αποβατικός στόλος στον κόσμο, τι θέλουν 45.000 Τούρκοι στρατιώτες στην Κύπρο, γιατί καταβάλουμε κολοσσιαίους πόρους για εξοπλισμούς, γιατί λύσσαξε ο κ. Μπράιζα, ο κ. Σπέκχαρντ, ο κ. Φριντ, να μην κατασκευάσει η Ελλάδα τον αγωγό Σάουθστρημ. Όσοι τα λένε αυτά, όσοι ισχυρίζονται ότι αυτή η χώρα δεν αντιμετωπίζει κρίσιμες εξωτερικές προκλήσεις, το μόνο που απεργάζονται είναι η άνευ όρων υποταγή της στα κελεύσματα των πλούσιων και ισχυρών του πλανήτη. Ο ελληνικός λαός όμως θα περνάει καλύτερα αν υποταγεί, αν αφήσει τη χώρα του, το κράτος του, το μόνο που μπορεί, έστω και λίγο, να επηρεάσει τις αποφάσεις του, να χάσει και τα τελευταία υπολείμματα της ανεξαρτησίας του? Θα περνάει καλύτερα αν λέει απλώς γιες στις επιταγές των μεγάλων κέντρων της παγκοσμιοποίησης και της αυτοκρατορίας? Και μάλιστα αν το κάνει τώρα, όταν τρεκλίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν ο κόσμος μπαίνει πιθανώς στη χειρότερη οικονομική κρίση που έζησε εδώ κι έναν αιώνα, όταν όλα γύρω μας είναι τόσο αβέβαια? Μπορεί κανένας να ελπίσει ότι μια χώρα που απειλείτει ή εξαρτάται από εξωτερικές δυνάμεις μπορεί στ’ αλήθεια να εφαρμόσει στο εσωτερικό της πολύ προοδευτικές οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές; Και μόνο οι τεράστιες αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας τα τελευταία 35 χρόνια, δαπάνες που συνιστούν και τη σημαντικότερη πηγή διαφθοράς και διαπλοκής του ελληνικού πολιτικού συστήματος, συνιστούν και την καλύτερη απόδειξη της σύνδεσης εσωτερικής και εξωτερικής πραγματικότητας.

Η αλληλεξάρτηση των εσωτερικών εξελίξεων με το διεθνές περιβάλλον είναι σήμερα τεράστια, πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι στις αρχές του 19ου αιώνα. Διοχετεύουμε τεράστιους πόρους σε αμυντικές δαπάνες και γύρω στο 70% των πάσης φύσεως δικαιοδοτικών λειτουργιών μας προέρχεται από τις Βρυξέλλες.
Κανείς δεν μπορεί να εφαρμόσει μια προοδευτική πολιτική στη χώρα αν δεν πάρει υπόψι του αυτή την πραγματικότητα. Στη φαντασία μας μπορούμε ασφαλώς να θεωρήσουμε ότι δεν υπάρχει Ευρωπαϊκή Ένωση, ΝΑΤΟ, τουρκικός στρατός, Βαλκάνια ή Ρωσία, κυπριακό ή ελληνοτουρκικά, παγκοσμιοποίηση και αυτοκρατορία. Στην πραγματικότητα όμως, πολιτικές δυνάμεις που δεν έχουν μια αυτόνομη διεθνή πολιτική, ικανή να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και ταυτόχρονα εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις, προορίζονται είτε να καταστραφούν, είτε να γίνουν απλοί ιμάντες μεταβίβασης των πιέσεων του διεθνούς περιβάλλοντος. Η χώρα όμως χρειάζεται απελπιστικά ένα νέο σχέδιο κι ένα τέτοιο σχέδιο πρέπει να συνθέτει εσωτερική και εξωτερική πολιτική, να καθιστά, όσο είναι μπορετό στις δύσκολες διεθνείς συνθήκες, τον ελληνικό λαό υποκείμενο της ιστορίας του και το ελληνικό κράτος εκφραστή των συμφερόντων του.

Τα παραδείγματα του ΕΑΜ και του ΠΑΣΟΚ

‘Οταν η κοινωνική και εθνική ταυτότητα συγκρούστηκαν, οδηγηθήκαμε σε μεγάλες κοινωνικές και εθνικές καταστροφές, όπως η μικρασιατική και η κυπριακή. Ισχύει όμως και το αντίστροφο. ‘Όταν ενώθηκε η δύναμη της εθνικής και της κοινωνικής ταυτότητας, ο ελληνικός λαός γέννησε το μεγαλείο της Εθνικής Αντίστασης, της λαμπρότερης στην Ευρώπη του Γ’ Ράιχ, που δεν ήταν άλλωστε μόνο εθνική αλλά επίσης, όπως και το ’21, μια βαθιά δημοκρατική και κοινωνική επανάσταση. Αυτές είναι οι δημοκρατικότερες και πιο “κοινωνικές” περίοδοι της ιστορίας του ελληνικού λαού. Η σύνθεση του κοινωνικού και του εθνικού από τον Ανδρέα Παπανδρέου, όποια κριτική κι αν κάνει κανείς στην εμπειρία του ΠΑΣΟΚ, ήταν που επέτρεψε στην Ελλάδα να ανασυγκροτηθεί, μετά την κυπριακή τραγωδία, και να παίξει ένα σπουδαίο διεθνή ρόλο, τελείως δυσανάλογο προς το μέγεθος της χώρας μας. Το Ισραήλ, μια στρατιωτική υπερδύναμη που διέλυε ταυτόχρονα όλους τους στρατούς των Αράβων, δεν μπόρεσε να κάμψει ένα αντάρτικο κίνημα στον Λίβανο, που κατάφερε να συνθέσει τη δύναμη της θρησκευτικής, της εθνικής και της κοινωνικής ταυτότητας. Οι μεγάλες επιτυχίες της αριστεράς σήμερα, στη Λατινική Αμερική, στηρίζονται ακριβώς στη σύνθεση της πάλης για κοινωνικά δικαιώματα και της εθνικής αντίστασης στην βορειοαμερικάνικη επιβουλή.

Αριστερά και κυπριακό

Η ελληνική αριστερά, ότι κι αν της προσάψει κανείς, μπορεί να είναι περήφανη γιατί ηγήθηκε της μεγαλειώδους Εθνικής Αντίστασης, γιατί έδωσε τους πρώτους νεκρούς στους δρόμους της Αθήνας συμπαραστεκόμενη στον αγώνα των Κυπρίων για αυτοδιάθεση, γιατί αντιστάθηκε στις διαρκείς επεμβάσεις των Αγγλοαμερικανών στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. ‘Ηταν ο Πρόεδρος της ΕΔΑ, ο Ηλίας Ηλιού, που προειδοποίησε ότι οι συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου, μια πρώιμη μορφή στην πραγματικότητα του σχεδίου Ανάν, αν και το σχέδιο ήταν σαφώς χειρότερο από τις συνθήκες εκείνες, θα καταρρεύσουν μέσα στο αίμα, ήταν ο Ηλίας Ηλιού που τις χαρακτήρισε, μέσα στη Βουλή των Ελλήνων, Ανταλκίδειο Ειρήνη. Έλεγαν τότε, οι οπαδοί των συνθηκών, ότι μια περίοδος ανέφελης ειρήνης εγκαινιάζεται μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ότι ανήκει οριστικά στο παρελθόν η αντιπαράθεση. Ξέρουμε τώρα τι περιελάμβανε αυτή η ανέφελη ειρήνη: δικτατορία στην Ελλάδα, εισβολή στην Κύπρο, παρ’ ολίγον πόλεμο Ελλάδας-Τουρκίας. Μόνο χάρη στην παρουσία και δράση των σοσιαλιστών του Βάσσου Λυσσαρίδη και του Δώρου Λοϊζου, έγινε δυνατή η ματαίωση των σχεδίων του Κίσσινγκερ για εγκατάσταση του Κληρίδη και η επιστροφή του Μακαρίου, δηλαδή η διάσωση, έστω και ακρωτηριασμένης, της Κυπριακής Δημοκρατίας. ‘Εκτοτε, όχι μόνο δεν κερδίσαμε την ειρήνη, αλλά πληρώνουμε ακόμα την υποταγή μας στην Αγγλία και την Αμερική, το 1960, τους δύο πνεύμονες της Ελλάδας κατά την έκφραση του Γεωργίου Παπανδρέου, με μια τρομακτική κούρσα εξοπλισμών, που γονατίζει την κοινωνική ανάπτυξη της χώρας μας, υπονομεύοντας εντέλει και την αμυντική της ικανότητα.

Προϋποθέσεις για ειρήνη με την Τουρκία

Από αυτή την τραγική εμπειρία μισού αιώνα, θάπρεπε να είχαμε βγάλει ήδη ορισμένα συμπεράσματα:

Πρώτον, ότι θα ήταν ευχής έργο, τόσο για τον ελληνικό, όσο και για τον τουρκικό λαό, η διακοπή της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης, που έχει ένα τεράστιο κόστος για πολύ αμφίβολα κέρδη και προσφέρει σε ξένες προς την περιοχή μας δυνάμεις έναν τεράστιο μοχλό πίεσης και ελέγχου.

Δεύτερον, ότι η συμφιλίωση δεν μπορεί να επέλθει με ανέξοδους δεκάρικους, ή με τη μη αναγνώριση του πραγματικού προβλήματος, πρέπει να στηρίζεται σε υγιείς βάσεις, για να έχει μέλλον και να μην οδηγήσει έναν ψυχρό πόλεμο, ή μια ψυχρή ειρήνη, διαλέξτε εσείς πως θέλετε να περιγράψετε τη σημερινή κατάσταση, σε μια θερμή αντιπαράθεση. Για να βρούμε μια λύση με την Τουρκία, που δεν θέλουμε και δεν μπορεί να πάρει τη μορφή της πλήρους επικράτησης της μίας χώρας επί της άλλης, τότε πρέπει να αναζητήσουμε μια μέση λύση, για να χρησιμοποιήσω τον όρο του Αριστοτέλη. Μια τέτοια λύση προϋποθέτει όμως μια σχετική συμμετρία των δύο συναλλασσόμενων και σήμερα δεν υφίσταται τέτοια συμμετρία. Οι διαρκείς ελληνικές παραχωρήσεις και υποτιθέμενες χειρονομίες καλής θέλησης, με αποκορύφωμα την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με μια χώρα που δεν αναγνωρίζει ένα μέλος της ΕΕ και διατηρεί στρατό κατοχής στο έδαφός του, έχουν εμπεδώσει το συμπέρασμα της Άγκυρας (ήδη από την εμπειρία του 1922, 1955, 1974, 1996) ότι με τους Έλληνες, αν όχι και με τους Ευρωπαίους περνάει ο τσαμπουκάς. Με την πολιτική που ασκήσαμε αφαιρέσαμε από την ‘Αγκυρα οποιοδήποτε κίνητρο για συμβιβασμό.

Το τρίτο και σπουδαιότερο συμπέρασμα, από την τραγική εμπειρία που εγκαινίασαν οι συνθήκες Ζυρίχης και Λονδίνου, είναι ότι μια κακή συμφωνία μπορεί να αποδειχθεί πολύ χειρότερη, πολύ πιο επικίνδυνη, από τη συνέχιση μιας ψυχρής αντιπαράθεσης. Όσοι νομίζουν για παράδειγμα, ότι θα απαλλαγούν από το κυπριακό ή τα προβλήματα στο Αιγαίο, κλείνοντας τα όπως-όπως, όχι μόνο θα τα ξαναβρούν μπροστά τους, θα τα ξαναβρούν με πολύ χειρότερη μορφή. Μια κακή ρύθμιση αίφνης στην Κύπρο, μπορεί να στερήσει την Ελλάδα από τη δυνατότητα υπεράσπισης των Ελληνοκυπρίων καθιστώντας και εκείνη και αυτούς όμηρους της καλής διάθεσης Άγκυρας, Λονδίνου και Ουάσιγκτον. Στη χειρότερη περίπτωση θα μπορούσε να προκαλέσει μια εθνοτική σύρραξη στο νησί, τύπου Λιβάνου ή Βοσνίας, με ότι θα συνεπάγεται για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Από τη στιγμή που θα θιγούν κρίσιμα ζητήματα κρατικής κυριαρχίας, μπορεί επίσης να διαρραγούν οι προϋποθέσεις του εσωτερικού, ειρηνικού πλαισίου πολιτικών εξελίξεων, που χαρακτηρίζει τον ελληνικό χώρο μετά το 1974. Να έχουμε δηλαδή στην Κύπρο, ενδοελληνικές συρράξεις πριν ή μετά μια συμφωνία.

Το όριο μιας ασφαλούς λύσης στην Κύπρο

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει να ορίσουμε επακριβώς τα όρια μιας ασφαλούς λύσης για την Κύπρο. Η κριτική που τουλάχιστον ο γράφων διατύπωσε στο σχέδιο Ανάν σε δύο βιβλία («Η Αρπαγή της Κύπρου», Λιβάνης 2004 και «Η Κύπρος σε Παγίδα», Λιβάνης 2008) δεν αφορούσε τον ετεροβαρή, υπέρ των Τουρκοκυπρίων χαρακτήρα του. Προσωπικά δεν θα είχα αντίρρηση, αν θέλουν να δώσουν οι Ελληνοκύπριοι τρεις Τζάγκουαρ και πέντε σπίτια σε κάθε Τουρκοκύπριο. Δυστυχώς βέβαια, μερικοί, όσο σφιχτοί είναι στα ρεάλια, τόσο πιο large εμφανίζονται στα ζητήματα της κρατικής κυριαρχίας, υπονομεύοντας έτσι το συλλογικό αγαθό επί του οποίου στηρίζεται και η ατομική τους ευημερία. H κριτική τοπυ γράφοντος ήταν ότι το σχέδιο Ανάν αφαιρούσε στην πραγματικότητα από τους Κύπριους το κράτος που σήμερα διαθέτουν, εν ονόματι μιας φαντασιακής επανένωσης του νησιού και μιας εξίσου φαντασιακής λύσης του κυπριακού. Υπήγαγε την πλειοψηφία του κυπριακού πληθυσμού, στην εξουσία τριών ξένων δικαστών, που θα εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα Αγγλίας και Αμερικής, και τριών ξένων στρατών. Δημιουργούσε έτσι την προϋπόθεση μιας ανεξέλεγκτης έκρηξης, προϊόν της σύγκρουσης ανάμεσα στη θέληση της πλειοψηφίας και τις νομικές ρυθμίσεις που θα της είχαν επιβληθεί.

Οι Ελληνοκύπριοι, το 80% των Κυπρίων έζησαν τις τελευταίες δεκαετίες με ασφάλεια και ευημερία γιατί απολάμβαναν της προστασίας ενός σχετικά κανονικού κράτους. Και κανονικό κράτος σημαίνει σε όλο τον κόσμο ότι κυβερνά η πλειοψηφία, με ειδικές ρήτρες προστασίας της μειονότητας, που δεν μπορούν όμως να καταργούν τον κανόνα της πλειοψηφίας στα κεντρικά κρατικά ζητήματα. Κράτος σημαίνει αστυνομία, στρατό, δικαίωμα αυτοάμυνας. Αν αυτά δεν υπάρχουν, δεν υπάρχει κράτος. Σε αυτές τις αρχές θα μπορούσε να γίνει σκόντο μόνο σε ότι αφορά τις ρυθμίσεις για το κατεχόμενο σήμερα τμήμα της νήσου. Αν θέλουν ας εφαρμόσουν στην τουρκοκυπριακή ζώνη τις σουρεαλιστικές ιδέες εκ περιτροπών προεδρίας, διαιτητικού ρόλου ξένων και δεν ξέρω ποια άλλη ανοησία μπορεί να παραχθεί από την αιμομιξία ελληνικού ραγιαδισμού και αποικιοκρατικής πανουργίας. Όπου ζουν όμως οι Ελληνοκύπριοι το κράτος πρέπει να είναι κανονικό, με την έννοια που αναφέραμε. Αν αυτό το όριο παραβιασθεί, αν οι Ελληνοκύπριοι μείνουν χωρίς κρατική προστασία, χωρίς δικαίωμα και μέσο αυτοάμυνας, πότε κυβερνώμενοι από ‘Ελληνα Πρόεδρο, πότε από Τούρκο Πρόεδρο και πότε από ξένο δικαστή, με ψήφους που σταθμίζονται ανάλογα με την εθνότητα των πολιτών (!), δύο κράτη σε συσκευασία ενός, με δαιδάλους διαδικασιών, με δύο ή τρεις αστυνομίες, και χωρίς στρατό, όπως ήδη αποκαλύφθηκε όχι μόνο ότι συζητείται στις διαπραγματεύσεις της Λευκωσίας, αλλά και συνιστά πρόταση του κ. Χριστόφια, τότε όχι μόνο δεν θα λύσουμε το κυπριακό, αλλά θα κινδυνεύσουμε να ανοίξουμε ένα νέο, πολύ πιο τραγικό και αιματηρό κεφάλαιο της κυπριακής και ελληνικής ιστορίας. Αν οι Ελληνοκύπριοι διαπραγματευτές και οι ‘Ελληνες πολιτικοί, θέλουν σώνει και καλά να δοκιμάσουν τις σουρεαλιστικές ιδέες τους για εκ περιτροπής προεδρίες, ξένους δικαστές και δεν ξέρω τι άλλες παγκοσμίως μοναδικές ανοησίες, που περιείχε το σχέδιο Ανάν και συζητώνται τώρα στη Λευκωσία, ας τις δοκιμάσουν στην τουρκοκυπριακή ζώνη. Ας αφήσουν όμως το 80% των Κυπρίων, τους Ελληνοκυπρίους, ήσυχους, υπό την προστασία ενός κράτους που να διαθέτει τα βασικά χαρακτηριστικά όλων των κρατών παγκοσμίως (κανόνας πλειοψηφίας, μέσα επιβολής κυριαρχίας και αυτοάμυνας). Στο κάτω-κάτω, το συνταγματικό δίκαιο έχει μια ιστορία αιώνων – δεν είναι οι Κύπριοι πιο έξυπνοι και προηγμένοι από όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς. Ούτε μπορούμε να συνεχίσουμε επ’ ‘απειρον να πιστεύουμε ότι θα βρούμε εμείς τον τρόπο, αφού υπογράψουμε, να μην εφαρμόσουμε αυτά που θα συμφωνήσουμε, να κοροϊδέψουμε τους «κουτόφραγκους», όπως ίσως νομίσαμε ότι θα κάνουμε το 1960 ή όταν αποδεχτήκαμε τη διζωνική-δικοινοτική με πολιτική ισότητα.

Οι ελληνικές και κυπριακές πολιτικές δυνάμεις οφείλουν, πριν είναι αργά, να τοποθετηθούν ευθαρσώς απέναντι στο πρόβλημα, που επιδιώκουν να αποφύγουν. Στην Ελλάδα, κι ακόμα περισσότερο στην Κύπρο, έχουμε μάθει άλλα να λέμε, άλλα να σκεφτόμαστε, άλλα να κάνουμε. Υπογράψαμε τις συνθήκες του 1960 νομίζοντας ότι δεν θα τις εφαρμόσουμε στο τέλος, αλλά ήρθε η στιγμή που η Τουρκία επικαλέστηκε το δικαίωμα επέμβασης που της παραχωρήσαμε. Το 2004 γλυτώσαμε το κυπριακό κράτος γιατί, τρόπον τινά, ξεγελάσαμε, αιφνιδιάσαμε τον διεθνή παράγοντα. Αλλά κανένας στρατηγός δεν κέρδισε την ίδια μάχη για δεύτερη φορά με τον ίδιο τρόπο. Η ιστορία ζητάει τώρα από τους Ελληνοκύπριους να αποδείξουν ότι είναι ώριμοι πολίτες, ότι δεν είναι κοινότητα εις αναζήτηση διεθνούς κηδεμόνα, ότι μπορούν να μιλήσουν τη γλώσσα της αλήθειας και της πολιτικής και να υποτάξουν τα μερικά, ιδιοτελή τους συμφέροντα στο ύψιστο αγαθό διατήρησης της κρατικής τους οντότητας, ειδάλλως δεν θα αξίζουν και δεν θα διατηρήσουν το κράτος τους και στο τέλος δεν θα τους λυπηθεί και δεν θα τους συμπαρασταθεί. Θέλοντας να κάνουμε μονίμως το καλό παιδί, λέγοντας πράγματα που δεν εννοούμε στην πραγματικότητα, το μόνο που θα καταφέρουμε στο τέλος είναι να ξεγελάσουμε τους εαυτούς μας, κάνοντας το ψέμα μας αλήθεια μας. Και η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι θα την πατήσουμε, προσπαθώντας να γίνουμε αρεστοί στα δυτικά κέντρα ισχύος, τη στιγμή ακριβώς που η ισχύς τους κλονίζεται παγκόσμια. Μόνο αν το κυπριακό κράτος και ο κυπριακός λαός διεκδικήσουν ευθέως, με πολιτικό, ειρηνικό, δημοκρατικό τρόπο, περιφρουρώντας αυτή τη διεκδίκηση από τις πιθανές προβοκάτσιες ξένων υπηρεσιών έτοιμων να χρησιμοποιήσουν αγανακτισμένους υπερπατριώτες (βλ. κλασικό παράδειγμα ΕΟΚΑ Β’) το κανονικό κράτος που δικαιούνται όλοι οι λαοί του κόσμου, υπάρχει ελπίδα να σώσουν τουλάχιστο αυτό που σήμερα διαθέτουν.

Ελλάδα, Κύπρος και Αυτοκρατορία

Στην περιοχή μας διασταυρώνονται δύο μεγάλες αυτοκρατορικές στρατηγικές. Η πρώτη είναι η επέκταση στη Μέση Ανατολή, περιλαμβανομένης της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και του ελέγχου από το Ισραήλ της ευρύτερης περιοχής του. Η δεύτερη είναι η ολοκλήρωση του ελέγχου των Βαλκανίων, με τη δημιουργία μιας ζώνης μη βιώσιμων κρατιδίων προτεκτοράτων, στην προοπτική μιας μεγάλης σύγκρουσης με τη Ρωσία για τον έλεγχο της Ουκρανίας. Αυτές οι στρατηγικές απαιτούν άμεσα από τον ελληνικό χώρο να λύσει το κυπριακό με μια παραλλαγή του σχεδίου Ανάν, να αποδεχθεί μια λύση μαϊμού για τα Σκόπια, να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου και να διακόψει τις σχέσεις με τη Ρωσία.

Πιστεύει κανείς ότι ο ελληνικός λαός θα ζήσει καλύτερα αν αποδεχθεί αυτά που του ζητάνε? Γιατί δίπλα μας, η Τουρκία του Ερντογάν καταφέρνει να έχει καλές σχέσεις και με την Ουάσιγκτον και με την Τεχεράνη, και με τη Χαμάς και με το Ισραήλ, ενώ διεκδικεί ήδη να εκτοπίσει την Ελλάδα από την προνομιακή σχέση που πήγε να αποκτήσει κάποια στιγμή με τη Ρωσία του Πούτιν?

Κανείς δεν θάθελε μια μετωπική σύγκρουση με ισχυρά κέντρα ισχύος. Κι αν μια τέτοια σύγκρουση προκληθεί, θα έρθει ως αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης πολιτικής κατευνασμού και ενδοτισμού, που θα αυξήσει αναπόφευκτα την «όρεξη» των τρίτων. Αλλά εδώ κινδυνεύουμε να μην διαπραγματευόμαστε ούτε καν την εξάρτησή μας, να θυσιάσουμε ζωτικά εθνικά συμφέροντα του ελληνικού λαού, για μια φωτογραφία με τον Ομπάμα ή τη Χίλλαρυ, για την εύνοιά τους, που κάποιο αταβιστικό ένστικτο κάνει μεγάλο μέρος των πολιτικών μας να θεωρεί το κυριότερο όπλο για την εσωτερική πολιτική τους επικράτηση. Στην πραγματικότητα και τα δυτικά κέντρα ισχύος θα τροποποιούσαν την πολιτική τους, αν έβρισκαν απέναντί τους ένα μέτωπο πολιτικών δυνάμεων που, ανεξαρτήτως άλλων ιδεολογικών διαφορών, θα εξέφραζε τη διάθεση του ελληνικού λαού για αξιοπρεπείς λύσεις σε Κύπρο και Αιγαίο, για συνέχιση και εμβάθυνση της σχέσης με τη Ρωσία και μιας ευρύτερης, πολύπλευρης διεθνούς πολιτικής.

Η διάσπαση ως προνομιακό “ιμπεριαλιστικό” εργαλείο

Οι δυνάμεις που μας επιβουλεύονται ξέρουν από την εμπειρία δύο αιώνων ότι τους συμφέρει η διάσπαση, ότι αυτός είναι ο προνομιακός τρόπος για να νικήσουν τον ελληνικό λαό. Η ελληνική αριστερά και κεντροαριστερά ανδρώθηκαν και απέκτησαν ένα τεράστιο ηθικό κεφάλαιο γιατί υπερασπίστηκαν τη χώρα απέναντι σε ξένες επιβουλές, το ΚΚΕ στη δεκαετία του 1940, το ΠΑΣΟΚ στη δεκαετία του 1970 και 1980. Η Ουάσιγκτον θάθελε πάρα πολύ να είναι αυτές οι δυνάμεις που θα επωμισθούν το βάρος εθνικά επαχθών ρυθμίσεων. Κι όταν αυτές καταρρεύσουν, τότε θα πριμοδοτήσουν ενδεχομένως έναν ακροδεξιό υπερπατριωτικό εθνικισμό, που δεν θα τους ενοχλεί, γιατί θα έχουν γίνει ήδη οι παραχωρήσεις, αντίθετα μπορεί να γίνει το ιδεολογικό τσιμέντο για την επιβολή αυταρχικών, αν όχι και καθαρά νεοφασιστικών λύσεων, εφόσον ζητήσει μεσοπρόθεσμα τέτοιες λύσεις η μεγάλη οικονομική κρίση.

Η πορεία αποσύνδεσης του εθνικού και του κοινωνικού, σταδιακής αποσύνθεσης του όποιου εθνικού σχεδίου, αποσύνδεσης Ελλάδας και Κύπρου είναι ήδη σε εξέλιξη. Η πολιτική και ευρύτερη δημόσια ζωή μας, και στην Ελλάδα και στην Κύπρο, γίνονται όλο και πιο σουρεαλιστικές. Συζητάμε για τα γκάλοπ, για το ποιος θα κυβερνήσει τη χώρα, αλλά δεν ακούμε ούτε μισή ιδέα για το τι θα κάνει αυτός που την κυβερνάει ή θα την κυβερνήσει. Στην Κύπρο ασχολούνται με λύσεις ανέκδοτα, εκπονούν νέα συντάγματα, προσπαθώντας να κρύψουν που θα πάει η εξουσία που αφαιρούν αυτά τα σχέδια από την πλειοψηφία του κυπριακού λαού. Επισήμως επιδιώκουμε μια διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, το 80% όμως των πολιτών που θα ζήσουν σε αυτό το κράτος-εύρημα δηλώνουν στις δημοσκοπήσεις ότι δεν καταλαβαίνουν περί τίνος πρόκειται.

‘Eθνος και τάξη, εθνικισμός και διεθνισμός

Ορισμένοι θα πουν ότι οι αριστεροί δεν έχουν δουλειά με τα έθνη, θα αρνηθούν ακόμη και την ύπαρξή τους. Δεν τους παραξενεύει καθόλου ότι κάποτε, όσους μιλούσαν για διεθνισμό, τους φώναζαν στην Ασφάλεια, ενώ σήμερα τους κάνουν καθηγητές στα πανεπιστήμια. Έχουν ξεχάσει προ πολλού εκείνο το επίθετο προλεταριακός που συνόδευε κάποτε τον διεθνισμό και, εγώ τουλάχιστο, δεν ξέρω πολλούς «προλετάριους» που συμμερίζονται τις ιδέες τους. Ο διεθνισμός όμως, πρώτον, προϋποθέτει έθνη και δεύτερον θέλει να τα ενώσει σε σχέση συνεργασίας, όχι υποταγής του ενός προς το άλλο. Για να ενωθούν τα έθνη δεν ωφελεί σε τίποτα να ανακηρυχθούν ανύπαρκτες οι διαφορές τους, ωφελεί αντίθετα να λυθούν με δίκαιο τρόπο.

Για να ξαναγυρίσουμε στον κλασικό μαρξισμό, που αχώνευτο υποτίθεται ότι μας πλασάρουν οι οπαδοί της παράδοσης του ελληνικού λαού σε όποιο γειτονικό κράτος επιδιώκει κάτι εις βάρος της χώρας του, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε ότι ουδέποτε η αφετηρία του δεν υπήρξε η υπεράσπιση της εργατικής τάξης καθεαυτή. Το ειδικό ενδιαφέρον του Μαρξ για την εργατική τάξη, πέραν της γενικής υπεράσπισης από έναν δημοκράτη και επαναστάτη των πιο καταπιεσμένων και εκμεταλλευόμενων στρωμάτων, οφείλεται στην αναζήτηση υποκειμένου με θέληση και συμφέρον να δράσει για την ευρύτερη ριζοσπαστική αλλαγή όλης της κοινωνίας, να γίνει εκφραστής των συνολικών συμφερόντων της. Ο Μαρξ ήταν ένας μεγάλος κοινωνικός επαναστάτης και στοχαστής, όχι συνδικαλιστής της ΔΕΗ! Κι ο μαρξισμός θεμελιώθηκε ως πειραματική επιστήμη, όχι ως θεολογικό δόγμα.

Ο ίδιος ο Μαρξ πρόλαβε να δει την πρώτη «προλεταριακή επανάσταση» με την Κομμούνα του Παρισιού, μόνο που αυτή η επανάσταση προκλήθηκε από την προδοσία της γαλλικής ιθύνουσας τάξης απέναντι στο έθνος της! ¨Εκτοτε, οι μεγαλύτερες επιτυχίες των Κομμουνιστών και των Μαρξιστών, της Ρωσικής, Κινέζικης, Γιουγκοσλαβικής, Κουβανέζικης, Βιετναμικής, ΕΑΜικής Επανάστασης, οφείλονται στη συμμαχία τους με καταπιεσμένα έθνη. Ο Μαρξισμός άλλωστε είναι πειραματική επιστήμη και ο Μαρξ μελέτησε κυρίως ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, αυτό του ευρωπαϊκού καπιταλισμού του 19ου αιώνα. Αν ο Στάλιν τον μετέτρεψε σε θεολογικό στήριγμα της εξουσίας του, καταντάει πολύ γελοίο να προσπαθούμε τώρα να τον μετατρέψουμε σε ιδεολογικό στήριγμα και εργαλείο της προσαρμογής στον ισχυρότερο Ιμπεριαλισμό που γνώρισε η ανθρωπότητα! Δεν νομίζουμε άλλωστε ότι η εργατική ή όποια άλλη λαϊκή τάξη ωφελήθηκε ποτέ από την υποταγή της σε έναν ξένο ιμπεριαλισμό.

Είναι αλήθεια ότι ο εθνικισμός, με τη μορφή του σταλινισμού και του εθνικοσοσιαλισμού-ναζισμού νίκησε κατά τον 20ό αιώνα το εγχείρημα του ευρωπαϊκού κομμουνισμού, ρωσικού και γερμανικού ιδίως, να εγκαινιάσει μια μετάβαση προς μια σοσιαλιστική κοινωνία. Αυτό συνέβη όμως όταν ο σοσιαλισμός προσπάθησε να υπερβεί την εθνική ταυτότητα, σε μια εποχή επαναστάσεων.

Δεν είμαστε σήμερα σε αυτή την εποχή. Ζούμε μάλλον μια εποχή αντεπανάστασης, που θέλει να αμφισβητήσει όχι μόνο τις κοινωνικές, δημοκρατικές και εθνικές κατακτήσεις του 20ου αιώνα, αλλά πηγαίνει πιο πίσω, αμφισβητεί τον διαφωτισμό, τη Γαλλική Επανάσταση, την ελευθερία εν τέλει του Ανθρώπου, την ικανότητά του να ορθωθεί ως ιστορικό και ατομικό υποκείμενο. Η Αυτοκρατορία επιτίθεται στο έθνος όχι γιατί θέλει να το ξεπεράσει προς όφελος μιας παγκόσμιας σοσιαλιστικής δημοκρατίας, αλλά γιατί θέλει όλη την Οικουμένη δική της. Πως είναι δυνατόν ένα ριζοσπαστικό, προοδευτικό, αριστερό άτομο, που λέει ότι ενδιαφέρεται για την καταπίεση των εργατών, των γυναικών, των ομοφυλόφιλων ή όποιας άλλης κοινωνικής ομάδας, να αδιαφορεί για την καταπίεση ενός έθνους από ένα άλλο και μάλιστα του δικού της έθνους; Η αριστερά έχασε την ψυχή της και στο τέλος την εξουσία της, όταν ξέχασε το βασικό ηθικό αίτημα που ήταν στη βάση του διαβήματός της. ‘Οσοι μας προτείνουν, από «αριστερή» σκοπιά, να ξεχάσουμε την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο ή την ύπαρξη της στρατιάς του Αιγαίου, δεν διερωτώνται άραγε πως συμβαίνει να συμπίπτουν στην πολιτική που προτείνουν με τους επίδοξους κοσμοκράτορες? Μήπως κάτι δεν πάει καλά?

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που αντικειμενικά απειλείται, και την οποία η ιθύνουσα τάξη της δεν πολυεπιθυμεί να υπερασπίσει, ακριβώς γιατί αυτή η υπεράσπιση συγκρούεται με τον τρόπο που η ίδια αντιλαμβάνεται την ένταξή της στο διεθνές σύστημα. Ιδιαίτερα στο πλαίσιο μιας τέτοιας χώρας, η υιοθέτηση του «διεθνισμού της Αυτοκρατορίας» και των «αντιεθνικιστικών» ιδεολογημάτων της από την Αριστερά, όχι μόνο δεν θα εμποδίσει, θα ευνοήσει αντίθετα την ανάπτυξη του εθνικισμού και του σωβινισμού, αφήνοντας ελεύθερη την ανάπτυξη της άκρας δεξιάς.

Ιστορική ευκαιρία αλλά και ιστορικός κίνδυνος για την αριστερά – η άνοδος και η πτώση του ΣΥΡΙΖΑ

Η Αριστερά έχει σήμερα μια ιστορική ευκαιρία, υπό τον όρο ότι μπορεί να γίνει φορέας ενός σχεδίου για την ταυτόχρονη αντιμετώπιση της βαθιάς εσωτερικής κρίσης και των σοβαρών γεωπολιτικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα και αν δεν περιορισθεί σε ρόλο συμπαθούς συνήγορου αδικημένων.

Αρνητικά, η ανάγκη ενός τέτοιου σχεδίου φάνηκε κραυγαλέα σε δύο περιπτώσεις: στη μετεωρική άνοδο και στην, εξίσου μετεωρική, πτώση των δημοσκοπικών ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ και στην εξέγερση του Δεκέμβρη. Δυστυχώς, το κόμμα της Αριστεράς δεν “πήρε το μήνυμα” , δεν φάνηκε να αντελήφθη ούτε γιατί τα γκάλλοπ το φέρνουν να υποσκελίζει το ΠΑΣΟΚ, ούτε γιατί ξαφνικά το έρριξαν πολύ πιο κάτω. (‘Όπως δεν το πήρε και καμμιά άλλη πολιτική δύναμη)

Η Ελλάδα είναι μια χώρα με ισχυρές διασυνδέσεις των ψηφοφόρων με τα κόμματα. Οι εκλογές παίζονται σε πολύ μικρά ποσοστά μετατοπίσεων. Οι μεγάλες μετατοπίσεις προς και από το ΣΥΡΙΖΑ, πρωτοφανείς για τα μεταπολεμικά δεδομένα, καταδεικνύουν ότι αντιμετωπίζουμε βαθύτατη κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης, αλλά και την απελπισία μεγάλου τμήματος του εκλογικού σώματος και της κοινής γνώμης, προϊόν της ευαισθησίας τους απέναντι στην ενσκήπτουσα δομική κρίση. Μπορεί η ψήφος στον Τσίπρα στις δημοτικές εκλογές να είχε ακόμα χαρακτηριστικά μιας νεολαίας που αναζητά συμπαθέστερη έκφραση, η δραματική αύξηση των ποσοστών στις δημοσκοπήσεις δεν ήταν αναζήτηση συμπαθέστερων πολιτικών, ήταν αναζήτηση διεξόδου για τη χώρα. Κι αυτό ακριβώς τρομοκράτησε την ηγεσία της ελληνικής αριστεράς, απολύτως απροετοίμαστης και απρόθυμης για τέτοιο ρόλο.

Οι ψηφοφόροι μετατοπίσθηκαν προς τον ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως λόγω πλήρους κατάρρευσης των δύο κομμάτων εξουσίας και δυσπιστίας προς ΚΚΕ και ΛΑΟΣ, αλλά και γιατί: α) η νεολαία είδε στο πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα έναν δικό της “αδιάφθορο”, κάποιον που δεν μοιάζει περίπου με κοινό απατεώνα, όπως οι περισσότεροι πολιτικοί και δημόσιοι παράγοντες κάθε είδους και κατηγορίας κατέληξαν να εμφανίζονται, β) υπολόγισε το παραμένον ηθικό κεφάλαιο της αριστεράς, γ) ο Αλαβάνος επέδειξε κάποια ασυνήθιστα για πολιτικό στοιχεία “συναισθηματικής νοημοσύνης” (ορθώς η κοινωνία αντιλαμβάνεται τη συναισθηματική και ηθική αναπηρία των πολιτικών μας, ως απόδειξη αδυναμίας τους να προσφέρουν οτιδήποτε).

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αντελήφθη πόσο ουσιαστικοί ήταν οι λόγοι αυτής της μετατόπισης, που κάποια στιγμή τον έφεραν ίσως και πάνω από τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ, στη θέση ουσιαστικά της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Πολλά στελέχη του απλώς τρομοκρατήθηκαν, άλλα έπαθαν ”ίλιγγο επιτυχίας”. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ νόμισε ότι έγινε συμπαθής – δεν αντελήφθη ότι η συμπάθεια αυτή ήταν απλώς το πολιτικο-ψυχολογικό διαβατήριο για να αρχίσει ένα φλερτ μεταξύ μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης και του μικρού κόμματος της αριστεράς. Ο ελληνικός λαός όμως δεν αναζητά συμπαθείς πολιτικούς, λύση στα προβλήματά του αναζητά και είναι φυσικό να αρχίζει την αναζήτηση μεταξύ των συμπαθών.

Η απογοήτευση δεν άργησε να έλθει, κατά τη γνώμη μας σε τρία κυρίως επίπεδα

– στην απουσία πολιτικής πρότασης, μεταβατικού προγράμματος, που να είναι μεν ριζοσπαστικό, ταυτόχρονα όμως και σχετικά ώριμο τουλάχιστο σε μια μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης (π.χ. να αυξηθεί ο κατώτερος μισθός στα 1300 και, γιατί όχι, 2300 ή 3300 ευρώ, ποιες όμως θα είναι οι συνέπειες ενός τέτοιου μέτρου, αν υποθέσουμε ότι είναι εφαρμόσιμο? Γιατί να εφαρμοσθεί μια τέτοια αύξηση των μισθών, προφανώς στον χώρο της πιο αχαλίνωτης φαντασίας και να μην αυξηθεί ο κοινωνικός μισθός, οι δαπάνες για υγεία και εκπαίδευση, γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ζητάει απαγόρευση των απολύσεων στις κερδοφόρες επιχειρήσεις και όχι σε όλες, που θα μπορούσε να είναι μια πολιτική πρόταση και όχι ένα αριστερίστικο πρόσχημα αδράνειας;)

– στην απουσία σαφούς πολιτικής θέσης στην εξωτερική πολιτική, που φάνηκε με σαφήνεια στην περίπτωση του βέτο στο Βουκουρέστι. Ακόμη κι αν η τελική θέση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν σωστή, έδωσε την εντύπωση ότι σύρθηκε σε αυτή οπορτουνιστικά, ενώ τα εκπεμπόμενα από το εσωτερικό του σήματα ήταν τόσο αντιφατικά που αλληλοαναιρούνταν. Το αποτέλεσμα των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ στο μακεδονικό κλπ. έχουν συντείνει στην εμπέδωση ενός στερεότυπου αντεθνικού κόμματος σε τμήμα της κοινής γνώμης. ¨Όταν το Λαμογιστάν, με τη θλιβερή συνδρομή του ΚΚΕ (2) επετέθη στον ΣΥΡΙΖΑ, μετά τον Δεκέμβρη, χρησιμοποίησε εμμέσως και αυτό το στερεότυπο και, κυρίως, το στερεότυπο του αντικρατικού κόμματος. Αυτό το στερεότυπο είναι ιδιαίτερα ισχυρό για δύο λόγους: πρώτον, γιατί ο ‘Ελληνας καταπιέζεται συνήθως περισσότερο από την έλλειψη κράτους, παρά από το κράτος, και, δεύτερο, γιατί επιτρέπει εύκολα, στις δυνάμεις που ευθύνονται για την καταστροφική κατάσταση της χώρας, να επιρρίπτουν την ευθύνη στην αριστερά. Καλή η υποστήριξη στα «κινήματα», όταν όμως δεν μπορεί να μετουσιωθεί σε διέξοδο, φυσικά προκαλεί γρήγορα αντίθετη μετατόπιση της κοινωνίας.

Η αρχική επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ οφειλόταν στο ότι οι «συνιστώσες» του, χωρίς να εγκαταλείπουν εκάστη την ταυτότητά της, που γνωρίζει ότι είναι παρωχημένη, αλλά δεν ξέρει με τι να την αντικαταστήσει, επεχείρησαν να συνεργασθούν γύρω από ένα εγχείρημα που δυνητικά θα μπορούσε να τις βοηθήσει να υπερβούν, χωρίς να αναγκασθούν να αρνηθούν, τον εαυτό τους. Στην πορεία όμως οι «συνιστώσες» απέτυχαν να κάνουν την υπέρβαση, τρομοκρατήθηκαν μήπως χάσουν τις α ή β θεσούλες τους ή, ακόμα χειρότερα, βρεθούν μπροστά σε μεγάλες πολιτικές προκλήσεις στις οποίες δεν ξέρουν να απαντήσουν. Απέτυχαν και πολιτικά να συνθέσουν κάτι καινούριο και οργανωτικά να συσπειρώσουν τους αριστερούς αγωνιστές που κατευθύνθηκαν στον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, ενθαρυμμένοι από τις δημοσκοπήσεις. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και το στρώμα των στελεχών του που θέλει κυρίως να αναπαράγεται οργανωτικά αποφεύγοντας την πολιτική, δεν θέλησε να υιοθετήσει οργανωτικές δομές που να επιτρέπουν στους αριστερούς που ήθελαν, να γίνουν μέλη του και να επηρεάσουν τις αποφάσεις του. Το όλο σχήμα οδηγεί σε πολιτική παράλυση τύπου ΕΕ αφού λειτουργεί μόνο με ομοφωνία των συνιστωσών, κάτι που στη αρχή ήταν χρήσιμο, στη συνέχεια όμως, όταν οι κοινωνικές απαιτήσεις από τον σχηματισμό αυξήθηκαν δραματικά, δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις ανάγκες παραγωγής πολιτικής.

Σε ένα βαθμό, η εξέλιξη αυτή ήταν φυσιολογική και αναμενόμενη. Η Αριστερά απλούστατα δεν ξέρει να κάνει πολιτική, για πολλές δεκαετίες ήταν ουσιαστικά εκτός πολιτικής και, μια φορά που σπρώχτηκε, το 1989, κατάφερε να τα κάνει θάλασσα. Στην πράξη, η Αριστερά συχνά συνέχεε τρην πολιτική είτε με συμβιβασμούς που υπονόμευαν την ταυτότητά της, είτε με έναν αριστερισμό χωρίς περιεχόμενο, μια τελετουργία που εξυπηρετεί εν τέλει το να μην αμφισβητείται ποτέ το υπάρχον σύστημα. Η Αριστερά δεν έχει σκεφθεί σοβαρά τα προβλήματα της χώρας, ούτε έχει αναλύσει τις πραγματικές διαδρομές παραγωγής και διανομής του εισοδήματος, την αντανάκλασή τους στο εποικοδόμημα, την αλληλεπίδραση με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και τις γεωπολιτικές προκλήσεις που υφίσταται η χώρα. Δυστυχώς επίσης, η προγραμματική διαδικασία που αποφάσισε προ έτους η Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ και ολοκληρώθηκε πρόσφατα με την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του Απριλίου 2008, δεν υπήρξε παρά μια παρωδία διαδικασίας.

Θα μου αντιτείνετε: οι άλλοι είναι καλύτεροι; Δεν είναι. Αλλά η σύγκριση δεν έχει νόημα. Τα κόμματα εξουσίας δεν προτείνουν στους ψηφοφόρους τα προγράμματά τους, όλοι το ξέρουμε -τους προτείνουν άλλη διαχείριση, όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, λιγότερο καταστροφική διαχείριση. Αν η διάγνωση είναι ότι αντιμετωπίζουμε μια ελαφρά κρίση, τότε η αριστερά μπορεί να ελπίζει στη διεύρυνση ενός μίνιμουμ ρόλου της στις παρυφές του συστήματος. Αν η διάγνωση είναι ότι αντιμετωπίζουμε μια συστημική κρίση, τότε χρειάζεται η διαμόρφωση ενός είδους «ριζοσπαστικού ρεφορμισμού» μη αφομοιώσιμου μεν, κατανοητού δε από μια σημαντική μειοψηφία τουλάχιστον της κοινωνίας (που προϋποθέτει διάθεση και ικανότητα να σκεφτεί κανείς κι όχι να αποφύγει, πίσω από κλισέ και ευχολόγια, τα προβλήματα της χώρας). Το γεγονός ακριβώς ότι δεν μπόρεσε να το κάνει η αριστερά μπορεί να τη θέσει σε πολύ δύσκολη θέση και άμεσα, σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας του ΠΑΣΟΚ, όπως δείχνει η σχεδόν θεολογική, γιατί στερημένη από ουσιαστικά προγραμματικά και πολιτικά στοιχεία, αντίθεση μεταξύ οπαδών και αντιπάλων του «κυβερνητισμού». Αν η Αριστερά εννοεί πραγματικά ότι θέλει να ανατρέψει τον «δικομματισμό», χρειάζεται να επιδείξει πολύ υπέρτερες πολιτικές ικανότητες και ηθικές ιδιότητες, για να πείσει τους ψηφοφόρους των κομμάτων εξουσίας να τα εγκαταλείψουν. Αν δε η διάγνωσή μας για το βάθος της κρίσης είναι ορθή, τότε οφείλει να το κάνει επί ποινή μεγάλης ήττας της, αν αποτύχει.

Η βαρύτατη, πρωτοφανής “σφαλιάρα “ που δέχθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, βλέποντας τα ποσοστά του να πέφτουν κατά τα τρία τέταρτα, ενώ το ΠΑΣΟΚ «αναστηνόταν», μπορεί, από μια άποψη να αποτελέσει και ένα τεράστιο δώρο στο κόμμα αυτό, οδηγώντας το να σκεφθεί σοβαρά τι πρέπει να κάνει. Η ιστορία πιθανώς δεν έχει τελειώσει με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμα κι αν το ΠΑΣΟΚ κερδίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, είναι πολύ αμφίβολο ότι θα τα καταφέρει να κυβερνήσει. Η τριπλή, καθεστωτική κρίση με την περιγραφή της οποίας αρχίσαμε αυτό το άρθρο, είναι πιθανό να προκαλέσει νέες εκρηκτικές πολιτικές εξελίξεις στο δίπολο Ελλάδα-Κύπρος. Θα σημάνει ίσως μια δεύτερη ευκαιρία για την Αριστερά. Θα μπορέσει να την αξιοποιήσει μόνο αν

– επεξεργασθεί ένα άξιο λόγου μεταβατικό πρόγραμμα διεκδικήσεων, ιδίως ένα εθνικό και ευρωπαϊκό πρόγραμμα
εξόδου από την κρίση
– συνθέσει κοινωνικό και εθνικό, υπεράσπιση του ελληνικού λαού διεθνώς και στο εσωτερικό
– αντιστρέψει την πολιτική κουλτούρα του ανδρεοπαπανδρεϊσμού της δεκαετίας του 1970, που έχει διαποτίσει όλες τις πολιτικές δυνάμεις και την κοινωνία. Από την εμπειρία της μεταπολίτευσης χρειαζόμαστε όλη τη ριζοσπαστική διάθεση, καθόλου όμως τη δημαγωγία και τα «παπατζίδικα» χαρακτηριστικά της.
– βρει μια μέθοδο να συνθέσει παρωχημένα κόμματα και συνιστώσες σε μια νέα, δημοκρατική δομή κινήματος, φορέα ”ριζοσπαστικού ρεφορμισμού΅

Οι ευκαιρίες δεν θα είναι όμως απεριόριστες και η φύση απεχθάνεται το κενό. Αν η αριστερά αποδειχθεί ανίκανη να παίξει αυτόν τον ρόλο, θα αναλάβουν την αναδιάταξη της χώρας, με τη δική τους ασφαλώς ατζέντα και κατεύθυνση, δυνάμεις από το υπάρχον πολιτικό κατεστημένο, μια ιδιότυπη, ελληνική εκδοχή «μπερλουσκονισμού» ή και πιο αυταρχικές εκδοχές.

Απρίλιος 2008

Konstantakopoulos.blogspot.com

(*) Το άρθρο αυτό αναπαράγει τα βασικά σημεία της εισήγησης του συγγραφέα στη συζήτηση για το «’Εθνος και Αριστερά» που έγινε στις 16 Μαρτίου 2009, με συμμετοχή των Αλέκου Αλαβάνου, Αναστάση Πεπονή, Ηλία Νικολόπουλου και Γιώργου Δελαστίκ, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του συγγραφέα «Η Κύπρος σε Παγίδα». Κατόπιν παρακλήσεως του εκδότη των «Τετραδίων» Λουκά Αξελού, ο συγγραφέας υπέκυψε στο επίμονο αίτημά του να περιλάβει και ορισμένα στοιχεία για την εξέγερση του Δεκέμβρη και τις προοπτικές της αριστεράς.

(1) Για τις ανάγκες αυτού του κειμένου, οι όροι Ελλάδα και ελληνική κοινωνία περιλαμβάνουν και την Κύπρο, εκτός αν είναι σαφές διαφορετικά. Η αλληλεξάρτηση Ελλάδας και Κύπρου είναι προφανής, όχι μόνο γιατί οι δύο χώρες κατοικούνται από ¨Ελληνες, αλλά και γιατί το μεν κυπριακό κράτος δεν μπορεί να επιβιώσει ούτε πέντε λεπτά χωρίς την Ελλάδα, το δε ελλαδικό δεν μπορεί να επιβιώσει ως ανεξάρτητο κράτος μιας κατάλυσης του κυπριακού κράτους, που θα αφήσει 750.000 ‘Ελληνες χωρίς κρατική προστασία, στο έλεος της καλής θέλησης Ουάσιγκτον, Λονδίνου, ¨Αγκυρας και Ισραήλ.

(2) H καλύτερη απόδειξη για τον βαθύ κοινωνικό χαρακτήρα της εξέγερσης του Δεκέμβρη ήταν η στάση της ηγεσίας του ΚΚΕ, αληθινό επαναστατικό ή αντεπαναστατικό βαρόμετρο, διαλέγετε και παίρνετε όρο που σας ταιριάζει. Η ηγεσία του ΚΚΕ ιστορικά καταλαμβάνεται από τρόμο κάθε φορά που κινδυνεύει όντως η «αστική εξουσία», την οποία θεωρητικά επιδιώκει να ανατρέψει. Συνέβη το 1943-45, οδηγώντας στην ενταλθείσα αυτοκτονία μιας από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές επαναστάσεις, συνέβη το 1973-74, όταν το Κόμμα, αφού προσπάθησε να αποτρέψει την εξέγερση του Πολυτεχνείου, συνέβαλε στο ομαλό πέρασμα της εξουσίας από τη χούντα στον Καραμανλή, συνέβη επίσης και το 1989, όταν κατάφερε το ακατόρθωτο: να παραπέμψει στο δικαστήριο τον Παπανδρέου, να κάνει πρωθυπουργό τον Μητσοτάκη, να επανασυσπειρώσει το ΠΑΣΟΚ και να στείλει την αριστερά στο περιθώριο για δύο δεκαετίες!!! Είναι κρίμα για τους άπειρους ανιδιοτελείς αγωνιστές που πέρασαν από τις τάξεις του Κόμματος αυτού.

Το απόρρητο «non paper» της Ουάσιγκτον για το Αιγαίο

Επί κυβερνήσεως Ομπάμα οι Αμερικανοί ρίχνουν την ιδέα περί «επανεξέτασης των διεθνών κειμένων» που διέπουν το καθεστώς του

ΑΓΓ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ | Αθήνα – Κυριακή 5 Ιουλίου 2009

ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ επανεξέτασης των διεθνών συνθηκών που διέπουν το καθεστώς του Αιγαίου προτείνουν οι Αμερικανοί ως ένα από τα μέσα για να εκτονωθεί η ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο. Οι ιδέες της Ουάσιγκτον εμπεριέχονται σε άκρως απόρρητο δισέλιδο «non paper»βασικά σημεία του οποίου αποκαλύπτει σήμερα «Το Βήμα»- που βρίσκεται εν γνώσει
τόσο του Μεγάρου Μαξίμου όσο και του υπουργείου Εξωτερικών. Το «non paper» παρεδόθη στην ελληνική πλευρά από την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα. Αυτό έγινε λίγες ημέρες πριν από την τελικώς ματαιωθείσα επίσκεψη του τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τα εγκαίνια του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, κατά τη διάρκεια της οποίας επρόκειτο να συναντηθεί και με τον πρωθυπουργό κ. Κ. Καραμανλή. Σύμφωνα
με αξιόπιστες πληροφορίες, οι Αμερικανοί επιχειρούν μια καταγραφή της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στο Αιγαίο, ζητώντας αμοιβαία κατανόηση των θέσεων των δύο πλευρών. Με τον τρόπο αυτό όμως, η Ουάσιγκτον εμφανίζεται να ανέχεται και κατ΄ επέκταση να ενθαρρύνει εμμέσως την εγκαθίδρυση μιας «γκρίζας κατάστασης» στο Αιγαίο- κάτι που αποτελεί πάγια τακτική της Αγκυρας από την κρίση των Ιμίων το 1996 και εντεύθεν.

Η αμερικανική στάση μοιάζει να εντάσσεται στο πλαίσιο του εναγκαλισμού της Τουρκίας, η οποία έχει αναβαθμιστεί ραγδαία στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης Ομπάμα (ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή), καθώς και της εξάλειψης των όποιων εμποδίων στη συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεών της με την ΕΕ. Το γεγονός αυτό θέτει καίρια ερωτήματα στα οποία πρέπει να απαντήσει η ελληνική διπλωματία εν όψει και της προγραμματιζόμενης επίσημης επίσκεψης της κυρίας Ντόρας Μπακογιάννη στην Αγκυρα.

Ηδη μάλιστα έχουν αρχίσει να επικρατούν δεύτερες σκέψεις σε υπηρεσιακούς παράγοντες του υπουργείου Εξωτερικών για τη χρονική περίοδο μετάβασης της κυρίας Μπακογιάννη στην Τουρκία. Οι νέες εισηγήσεις επισημαίνουν ότι η επίσκεψη αυτή ίσως πρέπει να γίνει συντομότερα από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου, ακόμη και εντός του Ιουλίου, ώστε να μη συνδεθεί με την κορύφωση των διεργασιών εντός ΕΕ για την αξιολόγηση της Τουρκίας.

Οι Αμερικανοί εκτιμούν ότι κάτι πρέπει να γίνει με την ελληνοτουρκική διαμάχη στο Αιγαίο, όπου υπάρχουν «ξεχωριστές διαφορές» . Το επεσήμανε άλλωστε πρόσφατα ο νέος βοηθός υπουργός Εξωτερικών για θέματα Ευρώπης Φίλιπ Γκόρντον. Θεωρούν ότι η αντιπαράθεση αυτή κοστίζει πολύ σε χρήμα και ανθρώπινο κεφάλαιο στις δύο χώρες, ενώ παράλληλα δεν τους επιτρέπει να συμβάλλουν, ως μέλη του ΝΑΤΟ, σε άλλα «καυτά» μέτωπα (π.χ. Αφγανιστάν).

Οι Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίζονται επίσης να ενθαρρύνουν τον «άμεσο διάλογο» Αθήνας- Αγκυρας για όλα τα θέματα, όπως τόνισε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Τζέιμς Στάινμπεργκ. Δεν αποκλείουν μάλιστα και δική τους μεσολάβηση, εφόσον ωριμάσουν οι συνθήκες. Οπως σημείωσε προσφάτως η τουρκική εφημερίδα «Ζaman», οι Αμερικανοί επεξεργάζονται ιδέες για έναν «οδικό χάρτη» που θα βοηθούσε στην εκτόνωση της έντασης, Το πλέον ανησυχητικό σημείο του «non paper» είναι η ιδέα περί «επανεξέτασης των διεθνών κειμένων» (στα αγγλικά, «to review the international documents») για το Αιγαίο. Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η Ουάσιγκτον εμφανίζεται με την ιδέα αυτή να ασπάζεται τη ρεβιζιονιστική τακτική της Αγκυρας. Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς οι αρμόδιες υπηρεσίες των υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας έχουν ήδη καταγράψει σε απόρρητα σημειώματα τη θέση ότι η Τουρκία επιδιώκει συστηματικά την ανατροπή των διεθνών συνθηκών που καθορίζουν το καθεστώς και τα σύνορα στο Αιγαίο (Λωζάννη 1923, ιταλοτουρκική συμφωνία 1932, Παρισίων 1947). Η στρατηγική αυτή εντάσσεται αρμονικά στη θεωρία περί «στρατηγικού βάθους» που έχει διατυπώσει ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου.

Ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν ότι η επιμονή με την οποία η τουρκική Πολεμική Αεροπορία αμφισβητεί ευθέως μέσω των υπερπτήσεων την ελληνικότητα του Αγαθονησίου και του Φαρμακονησίου, σκοπεύει στη δημιουργία τετελεσμένων ώστε να υποστηριχθεί η καινοφανής θεωρία των «γκρίζων ζωνών». Οι Τούρκοι επιμένουν ότι η ιταλοτουρκική συμφωνία της 28ης Δεκεμβρίου 1932 είναι άκυρη λόγω μη ολοκλήρωσης των απαραίτητων νομικών διαδικασιών, ενώ δεν κατετέθη και στην Κοινωνία των Εθνών. Η απάντηση της Αθήνας είναι ότι αυτή η συμφωνία συμπληρώνει εκείνη της 4ης Ιανουαρίου 1932 μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας που κατετέθη στην ΚτΕ. Παράλληλα, η Ελλάδα προσθέτει ότι η Αγκυρα ουδέποτε αμφισβήτησε την ισχύ των παραπάνω συμφωνιών ως την κρίση των Ιμίων (1996), ούτε καν όταν τα Δωδεκάνησα πέρασαν από την Ιταλία στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Παρισίων (1947). Ουδεμία αντίρρηση προέβαλε η Αγκυρα και κατά τη ναυτική οροθέτηση της συγκεκριμένης περιοχής με περιφερειακή συμφωνία που υπεγράφη στην Κωνσταντινούπολη το 1950 για την αεροναυσιπλοΐα. Σύμφωνα με αυτήν, η συνοριακή γραμμή του FΙR Αθηνών/ Κωνσταντινούπολης ταυτίζεται με τα δυτικά σύνορα της Τουρκίας στην περιοχή.

Εδώ παραβίαση, εκεί παραβίαση, πού είναι η παραβίαση;

Στο αμερικανικό έγγραφο δίδεται επίσης έμφαση στο ζήτημα των παραβάσεων του FΙR Αθηνών, των παραβιάσεων του ελληνικού εναερίου χώρου και των υπερπτήσεων ελληνικών νησιών (κατοικημένων ή μη) από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη. Οι Αμερικανοί θεωρούν ότι πρέπει να υπάρξει αυτοσυγκράτηση και από τις δύο πλευρές. Αν και έχουν επανειλημμένως εκφράσει (σε «διπλωματική» γλώσσα) την αντίθεσή τους στη διαφορά έξι και 10 ν.μ. μεταξύ των χωρικώνυδάτων και του εναερίου χώρου της Ελλάδος, εκτιμάται ότι η «χαλαρή» εκ μέρους τους αντιμετώπιση του θέματος των υπερπτήσεων κλίνει υπέρ της Αγκυρας και θίγει, εμμέσως, ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Οπως σημειώνουν διπλωματικές πηγές, πολλές υπερπτήσεις των τελευταίων μηνών γίνονται σε τόσο χαμηλό ύψος (περίπου 200- 500 πόδια) που δύσκολα θα μπορούσαν να θεωρηθούν τυχαίες. Σε μια προσπάθεια εξισορρόπησης, οι Αμερικανοί ισχυρίζονται ότι η τουρκική πλευρά θα πρέπει να επιδείξει κατανόηση σε θέματα ελληνικής κυριαρχίας. Ωστόσο εμφανίζονται να συνδέουν αυτή την κίνηση με κατανόηση εκ μέρους της Ελλάδας των τουρκικών θέσεων για την αποστρατιωτικοποίηση ορισμένων νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, ασπαζόμενοι άλλο πάγιο επιχείρημα της Αγκυρας.

 

1955-1965 Η Εξοδος των Ελλήνων από την Αίγυπτο

Ο Νάσερ, το κύμα φυγής και η επίσκεψη Κων. Καραμανλή

 

Η ελληνική παρουσία στην Αίγυπτο πηγαίνει βαθιά πίσω στους αιώνες, στην εποχή των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ωστόσο τις πρώτες αμιγώς ελληνικές κοινότητες με εθνική συνείδηση συνέπηξαν οι έλληνες μετανάστες που αναζήτησαν στη φιλόξενη γη της Αιγύπτου καλύτερες συνθήκες διαβίωσης όσο η Ελλάδα παρέμενε υπόδουλη υπό οθωμανικό ζυγό.

Την περίθαλψη και φροντίδα τους ως την ίδρυση του πρώτου ελληνικού προξενείου στην Αλεξάνδρεια, το 1833, είχε το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, αργότερα και πάσης Αφρικής, ένας μακραίων θεσμός και φάρος της Ορθοδοξίας από την εποχή της ιδρύσεώς του, τον 1ο αι. μ.Χ.

Κατά το τέλος του 18ου αιώνα ο ελληνισμός αυτός δεν ξεπερνούσε τις 2.000. Πολλαπλασιάστηκε όμως όταν κοντά στους Ελληνες από τις αλύτρωτες περιοχές, τη Μακεδονία και την Ηπειρο κυρίως, αλλά και από τα νησιά, όπως η Λήμνος, η Χίος, η Μυτιλήνη, η Κάσος, η Κρήτη, προσετέθησαν και εκείνοι από την ελεύθερη Ελλάδα, ανεβάζοντας έτσι τον αριθμό μέσα σε έναν αιώνα περί τις 76.000 ψυχές. Σύμφωνα μάλιστα με μια πρώτη επίσημη απογραφή της Αιγύπτου το 1907, οι κατέχοντες επισήμως την ελληνική υπηκοότητα κάτοικοι της χώρας ανήρχοντο σε 132.947, στους οποίους προσετέθησαν άλλες 40.000, προερχόμενοι από εδάφη υπό τουρκική κατοχή, και άλλες 30.000 μη αναγνωρισμένης υπηκοότητας, πλην ελληνόφωνοι.

Το διάστημα μεταξύ 1880 και 1920 σημειώθηκε η μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη των Ελλήνων της Αιγύπτου. Δημιουργήθηκαν κοινότητες με προεξάρχουσα εκείνη της Αλεξανδρείας, αλλά και του Καΐρου, σύλλογοι και εμπορικά σωματεία, αδελφότητες, ενώ ιδρύθηκαν νοσοκομεία, πτωχοκομεία, ορφανοτροφεία ακόμη και φιλανθρωπικά σωματεία για την ενίσχυση με συσσίτια των αδυνάμων να συντηρηθούν οικονομικά. Γενικά ο ελληνισμός της Αιγύπτου ανεδείχθη σε κυρίαρχη από οικονομικής πλευράς δύναμη, με έντονη πνευματική και κοινωνική δράση, λαμπρύνοντας την ίδια του την πατρίδα, την Ελλάδα, στη φιλόξενη γη της Αιγύπτου, μιας χώρας με μακραίωνη επίσης ιστορία.

Στις τάξεις των αιγυπτιωτών Ελλήνων συγκαταλέγονταν όχι μόνο τραπεζίτες, βιομήχανοι και έμποροι, αλλά και μικροβιοτέχνες, χειροτέχνες, υπάλληλοι πολλών ειδικοτήτων σε εταιρείες και ξενοδοχεία, καταστηματάρχες, μικροϋπάλληλοι και επαγγελματίες ανώτατης εκπαίδευσης, γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, χημικοί, φαρμακοποιοί κ.λπ. Αργότερα ανάμεσά τους θα βρεθούν και αρκετοί από τους μεγάλους εθνικούς ευεργέτες που στήριξαν με τις δωρεές τους την ελληνική παιδεία και συνέδραμαν σε κρίσιμες στιγμές τον αγώνα του έθνους για ασφάλεια και επιβίωση.

Την περίοδο της ακμής όμως ακολούθησαν, γύρω στη δεκαετία του 1940, η πτώση και ο μαρασμός, αρχής γενομένης με την κατάργηση των Διομολογήσεων στο Montreux, που οδήγησε σε εξάλειψη των προνομίων τα οποία απολάμβαναν μέχρι τότε οι Ελληνες ως ιδιώτες, είτε οι σύλλογοι και τα σωματεία τους. Η δεκαετία του 1940 επιπλέον σηματοδοτήθηκε από πολεμικές επιχειρήσεις με καθοριστικές για τον ελληνισμό της Αιγύπτου καταστάσεις. Μοιραίο έτος όμως για την παροικιακή διάλυση υπήρξε εκείνο των γεγονότων του 1952.

Ενώ ακόμη συζητιόταν, μετά την εκπνοή της δωδεκαετούς μεταβατικής περιόδου από την υπογραφή της Συνθήκης του Montreux, η ανάγκη μιας διμερούς συμφωνίας εγκαταστάσεως μεταξύ Ελλάδος – Αιγύπτου προκειμένου να διακανονιστούν τα θέματα παραμονής και υπόστασης των Ελλήνων στην Αίγυπτο και της κατοχύρωσης των περιουσιών τους με εθνικό προορισμό το ελληνικό Δημόσιο, επεβλήθη η επανάσταση Νάσερ της 23ης Ιουλίου του 1952 με βασικό σύνθημα «Η Αίγυπτος ανήκει στους Αιγυπτίους».

Παρά το γεγονός ότι η ελληνική παροικία συμπαραστάθηκε στην προσπάθεια της Αιγύπτου να απαλλαγεί από τη μοναρχία και τη βρετανική επιρροή, καμία ουσιαστική πρόβλεψη δεν συνέτεινε ώστε να εξαιρεθούν οι Ελληνες από τα περιοριστικά μέτρα. Στο πνεύμα ξενοφοβίας άλλωστε αναφερόταν ενάμιση χρόνο νωρίτερα ο Ελληνας πρέσβης Γ. Τριανταφυλλίδης όταν, επισημαίνοντας την «έκδηλον ανησυχίαν (του ελληνισμού) διά το μέλλον του» και το λάθος του να διατηρεί μίαν «νοσταλγικήν ανάμνησιν ενός προσφάτου προνομιακού παρελθόντος» σφάλλοντας επομένως διότι έτρεφε «υπερβολικάς προσδοκίας εις την υπό διαπραγμάτευσιν Ελληνοαιγυπτιακήν Σύμβασιν Εγκαταστάσεως», έγραφε περί της «αρκούντως επισφαλούς θέσεως του ελληνισμού και λόγω του γοργού ρυθμού προόδου του ιθαγενούς πληθυσμού και λόγω του κρατούντος αντιξενικού πνεύματος, ξενοφοβίας προερχομένης εκ συγκερασμού ενός συναισθήματος κατωτερότητος αναμίκτου με μνησικακίαν προς τον προνομιούχον μέχρι χθες ξένον και ενός νεοπαγούς εθνικού σωβινισμού με βάθρον περισσόν θρησκευτικόν φανατισμόν» (29 Ιανουαρίου 1951 στο ΔΕΠ 9/134, 1 Μαρτίου 1951). Ωστόσο έναν μήνα μετά, στις 8 Φεβρουαρίου (ΔΕΠ όπ.π.), ο Ελληνας διπλωμάτης με ευθυκρισία παρατηρούσε «αναμφιβόλως υπάρχει ποία τις νευρικότης εις ωρισμένους κύκλους εν σχέσει προς την μη υπογραφήν εισέτι της Συμβάσεως Εγκαταστάσεως», απέδιδε όμως τις δυσκολίες εκείνων των πρώτων ετών που συναντούσαν οι Ελληνες της Αιγύπτου στην αδυναμία προσαρμογής τους στα νέα δεδομένα. «Οι Ελληνες της Αιγύπτου» έγραφε «δεν ηδυνήθησαν να προσαρμοσθούν μέχρι σήμερον εις την δημιουργηθείσαν νέαν κατάστασιν μετά την κατάργησιν των διομολογήσεων. Οι εν Αιγύπτω ομογενείς είχον συνηθίσει εις την έλλειψιν συναγωνισμού εκ μέρους των ημεδαπών, την απαλλαγήν από πάσης φορολογίας και εις τα εύκολα κέρδη με εργασίαν σχετικώς ολίγην». Αντιθέτως, για τους Αιγυπτίους έγραφε: «Λιτότεροι, αρκούνται εις μικρότερα ημερομίσθια και συνεπώς προτιμώνται και από τους Ελληνας, ακόμη, εργοδότας», ενώ σημείωνε με αντικειμενικότητα ότι παρά τα όσα ίσχυαν για τους άλλους, Βρετανούς, Γάλλους κ.λπ., «η στάσις των αιγυπτιακών αρχών είναι εν γενικαίς γραμμαίς λίαν ευμενής προς τους Ελληνας».

Ωστόσο μέσα στο κλίμα σύγχυσης που προκάλεσαν η επανάσταση Νάσερ και οι εθνικοποιήσεις επί σχεδόν μία δεκαετία (1955-1965) οι Ελληνες της Αιγύπτου εξακολουθούσαν να εγκαταλείπουν ομαδικά τη χώρα, άλλοι με προορισμό την Ελλάδα, οι περισσότεροι όμως με προορισμό την Αυστραλία και την Αμερική. Την επιλογή φυγής των Ελλήνων της Αιγύπτου προσπάθησε, πλην ανεπιτυχώς, να ανακόψει η απόφαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή να επισκεφθεί την Αίγυπτο το 1957 – τρίτη κατά σειρά επίσκεψή του στο εξωτερικό αφότου ανέλαβε για πρώτη φορά την πρωθυπουργία της χώρας (1955). Στη διάρκεια της επίσκεψης εκείνης ο Καραμανλής, όπως και ο Ελληνας ΥΠΕΞ Ευάγγελος Αβέρωφ, είχε την ευκαιρία να δει από κοντά τα προβλήματα του παροικιακού ελληνισμού. Διαπιστώθηκε όμως τελικά ότι ήταν ήδη πολύ αργά. Η αντίστροφη μέτρηση είχε ήδη αρχίσει και παρά τις διαβεβαιώσεις Νάσερ «περί εκτιμήσεως της αιγυπτιακής κυβερνήσεως διά τον Αιγυπτιώτη Ελληνισμόν» η αναμφισβήτητα σοφή πρωτοβουλία Καραμανλή όταν επισκεπτόταν τη χώρα του Νείλου δεν θα αποδεικνυόταν αρκετή να αποτρέψει τη φυγή, που θα συνεχιζόταν και εν τέλει θα διογκωνόταν ως το 1962.

Εντυπωσιακή μείωση του αριθμού των μαθητών

Οπως έγραφε χαρακτηριστικά ο τότε έλληνας πρεσβευτής στο Κάιρο Ι. Γιαννακάκης «κατά την έναρξιν του σχολικού έτους 1962-63 ενεγράφησαν εις τα ελληνικά εκπαιδευτήρια περιφερείας Καΐρου 2.412 ελληνόπαιδες έναντι 3.042 κατά το σχολικόν έτος 1961-1962. Η σημειωθείσα μείωσις του αριθμού των Ελλήνων μαθητών των ημετέρων εκπαιδευτηρίων κατά ποσοστόν 21% περίπου είναι αρκετά σοβαρά, αντικατοπτρίζει δε πλήρως την σημειωθείσαν εντεύθεν διαρροήν ομογενών» (30 Οκτωβρίου 1962, ΔΕΠ αρ. 46, 16 Νοεμβρίου 1962).

«Δέον να σημειωθή» συνέχιζε στο ίδιο έγγραφο «ότι υπάρχουν ήδη περιπτώσεις μαθητών, εγγραφέντων μόλις προ μηνός εις τα ελληνικά εκπαιδευτήρια, οίτινες διέκοψαν την εν αυτοίς φοίτησιν, ένεκα του ότι οι γονείς των, εν όψει των σημειουμένων ενταύθα εξελίξεων επί της παροικιακής αποδημικής κινήσεως, ιδίως εις τας περιπτώσεις των απορωτέρων ατόμων, αποφασίζουν ενίοτε τον επαναπατρισμόν των από της μιας ημέρας εις την άλλην».

Επεσήμαινε ωστόσο ότι η κατά το ήμισυ μείωση του αριθμού των ελληνοπαίδων μαθητών μέσα σε μία χρονιά οφειλόταν εν μέρει και σε εσωτερική μετανάστευση από την επαρχία στα μεγάλα αστικά κέντρα. Κατέληγε παρ’ όλ’ αυτά όμως ότι «η επί τα χείρω εξέλιξις των συνθηκών διαβιώσεως των ημετέρων παροίκων ενταύθα, ως και η σκέψις ότι είναι αναπόφευκτος η εν τω εγγύς μέλλοντι σύμπτυξις των ενταύθα ελληνικών εκπαιδευτηρίων, προεκάλεσαν, συν τοις άλλοις, ανησυχητικήν διαρροήν του διδακτικού προσωπικού, ούτινος τα δημιουργούμενα κενά είναι δυσαναπλήρωτα».

Την περίοδο εγκαρδιότητας και την αναθέρμανση των ελληνοαιγυπτιακών σχέσεων επί Νάσερ όχι μόνο εξαιτίας της γενικότερης ελληνικής πολιτικής υπέρ των Αράβων και της Αιγύπτου ειδικά, περίοδο που συνέπεσε με τον αγώνα του κυπριακού λαού, το δίκαιο του οποίου υποστήριζε ο αραβικός κόσμος και ειδικά η Αίγυπτος, διαδέχθηκε η περίοδος ψυχρότητας, μιας αδιαφορίας κι ενός τέλματος που κατέληξαν ώστε κατά τη δεκαετία του 1970 ο ελληνικός πληθυσμός της Αιγύπτου να αριθμεί μόλις 20.000 άτομα και σήμερα μόλις 300 οικογένειες.

Η κα Φωτεινή Τομαή είναι προϊσταμένη της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του υπουργείου Εξωτερικών.

ΠΗΓΗ http://stavrochoros.pblogs.gr

Ο χάρτης που εκθέτει τους Αμερικανούς

Εκτενές αφιέρωμα της αθηναϊκής εφημερίδας «Έθνος της Κυριακής», για το παρασκήνιο που προηγήθηκε τηε τουρκικής εισβολής. Αν οι Αμερικανοί το επιθυμούσαν, θα μπορούσαν να αποτρέψουν τα τουρκικά σχέδια

Σε ένα εκτενές αφιέρωμα για την τουρκική εισβολή του 1974 με τίτλο «Φάκελοι», η αθηναϊκή εφημερίδα «Το Έθνος της Κυριακής» στοιχειοθετεί με σαφήνεια τα τραγικά γεγονότα στην Κύπρο.
Δύο πρόσφατα αποχαρακτηρισθέντα έγγραφα και ένας αποκαλυπτικός χάρτης πιστοποιεί αυτό που επί 35 χρόνια υποψιαζόμαστε. Ότι δηλαδή οι Αμερικανοί, όχι μόνο διευκόλυναν διά της αδράνειάς τους την κατάληξη της εισβολής, αλλά γνώριζαν και το ακριβές έδαφος που οι Αττίλες θα κατακτούσαν με την προέλασή τους.
Από την έρευνα των απόρρητων αρχείων διαφαίνεται ότι οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί ήθελαν να διαλύσουν την Κύπρο. Η αξία που προσέλαβε την περίοδο του ψυχρού πολέμου τους ενοχλούσε.
Όπως αναφέρεται στους «Φακέλους» του Έθνους, αλλά είναι και τοις πάσι γνωστό, η Χούντα αποδιοργάνωσε και άφησε ανοχύρωτη την Κύπρο απέναντι στην πολεμική μηχανή της Τουρκίας.
Όπως αναφέρεται σε κείμενο του Μάριου Ευρυβιάδη: Δεν υπάρχει άλλο κράτος και άλλος λαός που στην περίοδο δύο γενεών έζησε έναν αποικιακό αγώνα, έναν εμφύλιο πόλεμο, ένα πραξικόπημα και μια εισβολή. Όπου έχασε το 1% του πληθυσμού του το 1974 μέσα σε ένα μόνο μήνα. Η Κύπρος, θύμα της Τουρκίας και της Βρετανίας, με την ανοχή των Ηνωμένων Πολιτείων και ίσως τον κρυφό συντονιστικό τους ρόλο.

Ο χάρτης σχεδιάστηκε στις 13 Αυγούστου
Στους «Φακέλους» του αθηναϊκού Έθνους δημοσιεύεται και χάρτης που εκθέτει τους Αμερικανούς ως συνεργούς και καλούς γνώστες της μεθόδευσης της Εισβολής.
Στις 13 Αυγούστου του 1974, στα γραφεία της CIA, σχεδιάστηκε ο χάρτης που έδειχνε την Κύπρο διχοτομημένη. Ο χάρτης παρουσίαζε την Κύπρο πώς θα ήταν με το πέρας της δεύτερης φάσης της εισβολής. Στις 14 Αυγούστου του 1974, οι Τούρκοι ξεκίνησαν τη δεύτερη φάση της εισβολής και σε 48 ώρες χάραξαν με τη λόγχη τα νέα «σύνορα», όπως τα γνώριζαν νωρίτερα με το μελάνι των ερευνητών τους οι Αμερικανοί.

Έργο ομάδας του Κίσιγκερ
Ο χάρτης παρουσιάζεται ως έργο μιας ομάδας διπλωματών του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Παραδόθηκε στον Χένρι Κίσιγκερ, τον εβραϊκής καταγωγής πανίσχυρο τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Ο Κίσιγκερ ήθελε να γνωρίζει πού θα σταματούσαν οι Τούρκοι και πώς θα συγκρατούσε την Ελλάδα να μην εισέλθει στη γενίκευση της σύρραξης.
Ο χάρτης αυτός είναι συγκλονιστικός και διεσώθη εντελώς τυχαία. Ήταν μέρος των εγγράφων με την ένδειξη «for eyes only», για τα μάτια μόνο ή πιο ελεύθερα «για μια ματιά μόνο». Δεν ήθελαν οι Αμερικανοί να κυκλοφορήσει ο χάρτης, για να μην αποδειχθεί η σκοτεινή ενοχή της τότε ηγεσίας τους. Την ύπαρξη χαρτών επιβεβαιώνει και ο άλλος σταθμάρχης της CIA, ο Τζόζεφ Σίσκο. Θα πει με βεβαιότητα, όταν τον ρωτούν, ότι όλοι οι χάρτες που σχεδιάστηκαν τότε από τις 20 Ιουλίου μέχρι την 13η Αυγούστου έχουν καταστραφεί. Οι χάρτες όμως αυτοί είχαν γίνει το παιχνίδι ομάδας ερευνητών φοιτητών, οι οποίοι αναζητούσαν έγγραφα για την ανάμειξη των ΗΠΑ στο πραξικόπημα στη Χιλή. Τα μέλη της ομάδας, όταν βρήκαν τους χάρτες με τους οποίους κατεκρεουργείτο η Κύπρος, έκαναν και αστεία μεταξύ τους. Το είπαν, το άκουσαν Έλληνες φοιτητές και προσπάθησαν πολύ να εντοπίσουν τους αμερικανικούς χάρτες που διχοτομούσαν τη χώρα μας. Μπορεί οι πολλοί να χάθηκαν και πάλι όμως ένας, αυτός με τον αριθμό 9, βρέθηκε από άλλη πηγή στο χώρο των Εθνικών Αρχείων, μαζί με άλλα έγγραφα που αναφέρονταν στην τουρκική εισβολή. Στο ίδιο πακέτο συμπεριλαμβάνεται το περίφημο μνημόνιο Χέλμουντ Σόνενφελτ, του νομικού συμβούλου του Κίσιγκερ. Από τα συμφραζόμενα του μνημονίου, ο χάρτης 9 ταιριάζει γάντι. Υποβλήθηκε για να είναι πιο κατανοητές οι αισχρές για τον Ελληνισμό εισηγήσεις του.

Το μνημόνοιο Σόνενφελντ
Στις 13 Αυγούστου και αφού είχε ολοκληρώσει τον κύκλο των συζητήσεών του με διπλωμάτες και πολιτικούς στη Γενεύη, την Άγκυρα και την Αθήνα, κλήθηκε από τον Κίσιγκερ για ενημέρωση. Η συνομιλία τους εκείνη είχε διακοπεί πολλές φορές από τα τηλεφωνήματα και τα τηλεγραφήματα που έπεφταν όπως τη βροχή.

Μια ετυμηγορία-ταφόπλακα
Ο Κίσινγκερ ρώτησε: Τι κάνουμε εάν ο Ετσεβίτ δώσει εντολή στον Γκιουνές (τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας) να εγκαταλείψει τη Γενεύη.
Η απάντηση ήρθε ύστερα από μερικές ώρες. Το πρωί της μοιραίας 14ης Αυγούστου και ενώ οι ορδές του Αττίλα σάρωναν τη Μεσαορία και απειλούσαν να φτάσουν στην Αμμόχωστο, ο Σόνενφελντ παρέδωσε στον Κίσινγκερ την ετυμηγορία του, η οποία ήταν η ταφόπετρα για το νησί. Έγραφε τα εξής:
«Απόρρητο – Για τα μάτια μόνο»
(«Secret – EYES ONLY»)
The Counselor
Department of State
Μνημόνιο για τον υπουργό Εξωτερικών
Από τον Helmut Sonnenfeldt
14 Αυγούστου 1974
Θέμα: Ενέργειες στην Κύπρο
Ζητήσατε κάποιες σύντομες ιδέες για το τι να κάνουμε στη συνέχεια.
Τίποτα απ’ ό,τι μπορώ να σκεφτώ δεν θα σταματήσει τους Τούρκους από το να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν διά της βίας όσα απαίτησαν στα τελεσίγραφά τους. Ουσιαστικά, όπως ήταν έτσι κι αλλιώς η αλήθεια, η μόνη πιθανή βιώσιμη λύση (modus vivendi) θα πρέπει να βασισθεί σε μια ντε φάκτο διαίρεση του νησιού, όποια και αν είναι η μορφή της.
Εάν οι Τούρκοι κινηθούν γρήγορα και μετά αναγκασθούν να υποχωρήσουν, ίσως προκληθεί ελληνική αντίδραση και τότε ίσως μας δοθεί η ευκαιρία να προσπαθήσουμε για μια συμφωνία (η οποία ίσως σώσει και τον Καραμανλή).
Καθώς οι Σοβιετικοί μπορούν να λειτουργήσουν ως φόβητρο, πρέπει να τους κρατήσουμε σε απόστααση. Δεν μπορούν να εξελιχθούν σε διαιτητές μεταξύ συμμάχων των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα συμφέροντά τους διαφέρουν ριζικά από τα δικά μας. Εμείς επιθυμούμε ένα modus vivendi μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, ενώ αυτοί θέλουν μιαν αδέσμευτη Κύπρο και προτιμούν την Ελλάδα ή την Τουρκία ή και τις δύο αποστασιοποιημένες από το ΝΑΤΟ.
Έτσι θα πρέπει:
– Να προσπαθήσουμε, επειγόντως, να περιορίσουμε την ελληνική αντίδραση, τουλάχιστον για 24 ώρες.
– Να πούμε ξεκάθαρα στους Τούρκους ότι πρέπει να σταματήσουν σήμερα ή το αργότερο αύριο (tomorrow at the latest).
– Να προειδοποιήσουμε τους Τούρκους ότι η Ελλάδα κινείται ταχύτατα προς τα αριστερά.
– Να στείλουμε έναν υψηλόβαθμο αξιωματούχο στην Αθήνα, για να ασκεί συνεχή και άμεση επιρροή στον Καραμανλή.
– Με δεδομένο ότι οι Τούρκοι θα καταλάβουν γρήγορα την Αμμόχωστο, να διαβεβαιώσετε ιδιωτικά τους Τούρκους (privately assure Turks) ότι θα τους εξασφαλίσουμε λύση που θα περιλαμβάνει το ένα τρίτο του νησιού, στο πλαίσιο κάποιου διακανονισμού ομοσπονδιακής φύσης.
– Να διαβεβαιώσουμε τους Έλληνες ότι θα περιορίσουμε τις τουρκικές απαιτήσεις και δεν θα επιτρέψουμε άλλους εγκλωβισμένους κ.λπ.
Δεν πρέπει να εμπλακείτε άμεσα, ώστε να σταματήσουν οι εχθροπραξίες. Αφού γίνει αυτό, πρέπει να το κάνετε, διότι δεν υπάρχει εναλλακτική δυνατότητα, και μόνο εμείς έχουμε το βάρος (να το πράξουμε).
Δεν νομίζω ότι οι Βρυξέλλες και το ΝΑΤΟ είναι το μέρος που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε (σ.σ.: για έδρα των ελληνοτουρκικών συζητήσεων) όταν έρθει η ώρα. Οι Έλληνες είναι πιθανότατα πολύ χολωμένοι με το ΝΑΤΟ και η διαδικασία μιας συνάντησης σε υπουργικό επίπεδο είναι περίεργη. Εξάλλου, χρειάζεστε τον Ετσεβίτ και τον Καραμανλή.
Το Λονδίνο ίσως δεν είναι αποδεκτό από τους Τούρκους, λόγω της επίθεσης που δέχτηκαν από τον Κάλαχαν. Δεν θα πρέπει να μεταβείτε στις (δύο) πρωτεύουσες (εννοεί την Αθήνα και την Άγκυρα). Αυτό ίσως σημαίνει Γενεύη.
Η Ουάσινγκτον, στο πλαίσιο πρωτοβουλίας του Προέδρου θα ήταν εντάξει, αλλά θα είναι δύσκολο να καταφέρουμε να έρθουν τα ενδιαφερόμενα μέρη. Επίσης, θα εκληφθεί ως πρόκληση από τους Ρώσους. Η Νέα Υόρκη θα καθιστούσε δύσκολη τη διατήρηση των Ρώσων μακριά από τη διαδικασία. Θα μπορούσατε επίσης να επιχειρήσετε τη Ρώμη».
Υπογραφή Σόνενφελντ.

Οι ΗΠΑ διατηρούν την ίδια πολιτική
Το μνημόνιο προς τον Κίσινγκερ αποτελεί τρανταχτή απόδειξη του βρόμικου ρόλου του Χένρι Κίσινγκερ και της τότε αμερικανικής κυβέρνησης. Ο Αμερικανός υπουργός ακολούθησε πιστά μία προς μία τις οδηγίες και τις εισηγήσεις του νομικού του συμβούλου. Ό,τι σχεδιάστηκε εκείνες τις ημέρες στην Ουάσινγκτον δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα.

Το χρονικό της εισβολής και ο χουντικός τραγέλαφος
Η Κύπρος έπεσε, ουσιαστικά, αμαχητί. Πολιτική και στρατιωτική ηγεσία παρέδωσαν σπάνια μαθήματα προδοτικής ανευθυνότητας, αφήνοντας ελάχιστους ηρωικούς αξιωματικούς και οπλίτες να τα βάλουν με το τουρκικό εκστρατευτικό σώμα.

Το 1974, ο «Αττίλας» ξανακτυπούσε για δεύτερη φορά το πολύπαθο «νησί της Αφροδίτης», με τον ίδιο πάλι σκοπό: την κατάκτηση. Η πρώτη φορά ήταν το 1571, όταν ύστερα από πολύμηνη και εξαντλητική πολιορκία, οι οθωμανικές δυνάμεις, με επικεφαλής τον Λαλά-Μουσταφά, έκαμψαν την ηρωική, αλλά και απεγνωσμένη αντίσταση των υπερασπιστών της Αμμοχώστου. Οι ιστορικοί νόμοι, αδίστακτοι και επαναλαμβανόμενοι με θαυμαστή νομοτέλεια, εμφανίστηκαν ξανά εκείνο το μαύρο πρωινό της 20ής Ιουλίου 1974, 8 χιλιόμετρα δυτικά της Κυρήνειας. Στο προσκλητήριο αυτό, ο Ελληνισμός και πρωτίστως το Εθνικό του Κέντρο, η Ελλάδα, κλήθηκαν να υπερασπισθούν όχι απλά την προς ανατολάς έπαλξη, την Κύπρο, αλλά την ίδιά τους την τιμή.
Οι συνθήκες ήταν αντίξοες, εξαιτίας εσωτερικών αλλά και εξωγενών παραγόντων. Πρώτον, η Ελλάδα ήταν δέσμια της γεωγραφίας ως προς την υπεράσπιση της Κύπρου. Η Μεγαλόνησος, σύμφωνα τουλάχιστον με το τότε κυρίαρχο δόγμα, ήταν μια γεωστρατιωτικώς μακρινή υπόθεση. Δεύτερον, η στρατηγική αποτροπή, η οποία άρχισε να υλοποιείται το 1964, είχε πλέον «εξατμιστεί», αφού ο εγγυητής της, η ελλαδική μεραρχία, είχε από τον Δεκέμβριο του 1967 αποσυρθεί από το νησί. Και τρίτον, και χειρότερο όλων, το Έθνος εισερχόταν στον αγώνα βαθιά διχασμένο, μέσα από μία αυτοκαταστροφική πορεία, η οποία κορυφώθηκε και εκφράσθηκε με την εκδήλωση του πραξικοπήματος, πέντε ημέρες πριν από την τουρκική εισβολή.
Σε ένα τέτοιο θολό τοπίο, ο κυπριακός Ελληνισμός, διαιρεμένος και με τα πολιτικά πάθη οξυμμένα όσο ποτέ, εισήλθε στον αγώνα υπέρ βωμών και εστιών. Οι Ελλαδίτες και οι Κύπριοι, οπλίτες και αξιωματικοί, κατήλθαν στον αγώνα έμπλεοι ενθουσιασμού και υψηλού φρονήματος, ιδιαίτερα στην πρώτη φάση της εισβολής, όταν πίστευαν ακλόνητα ότι η Ελλάδα θα επενέβαινε.
Δυστυχώς, όμως, το αυτοαποκαλούμενο Εθνικό Κέντρο δεν φρόντισε, έστω και την ύστατη ώρα, να δικαιολογήσει τον τίτλο του. Τα «ελληνικά φτερά» παρέμειναν καθηλωμένα στα αεροδρόμια, ενώ θα μπορούσαν να μετατρέψουν τις ακτές της Κυρήνειας σε τάφο του τουρκικού επεκτατισμού.
Μόνοι, λοιπόν, έμειναν και πολέμησαν τον «Αττίλα» οι Έλληνες στρατιώτες. Πολλοί έπεσαν για την ελευθερία. Άλλοι αγνοούνται, συμπυκνώνοντας στις μορφές τους την πλέον τραγική διάσταση της μάχης της Κύπρου. Οι υπόλοιποι έμειναν να φέρουν μέσα τους βαρύ το φορτίο της πίκρας για την απώλεια του τόπου και των συμπολεμιστών τους. Όλοι τους, όμως, έμειναν εκεί. Και πολέμησαν με ηρωισμό, που άγγιξε συχνά τα όρια της παραφροσύνης. Οι Έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες ήταν το 1974 παρόντες στο προσκλητήριο της μάχης και της τιμής. Αυτή που απογοήτευσε, λάμποντας διά της απουσίας της, ήταν η πολιτική και η στρατιωτική τους ηγεσία…

Η ημισέληνος βρυχάται
Οι προετοιμασίες των τουρκικών δυνάμεων, που θα εκτελούσαν την απόβαση, ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 1974. Η ΚΥΠ ενημέρωνε το Πεντάγωνο για αυξημένη τουρκική δραστηριότητα. Η λειτουργία του τουρκικού ραντάρ στο ακρωτήριο Αναμούρ (απέναντι από την Κύπρο) είχε ενταθεί, ενώ ο κύριος όγκος των μαχητικών αεροσκαφών της Τουρκικής Αεροπορίας μετακινούνται προς το δυτικό και νότιο τμήμα της χώρας.
Μετά το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, στην Άγκυρα σήμανε συναγερμός. Η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας προσήλθε σε πυρετώδεις συσκέψεις. Την Τρίτη 16 Ιουλίου 1974, έπειτα από τετράωρη σύσκεψη στο τουρκικό Γενικό Επιτελείο Στρατού, αποσαφηνίστηκε το τελικό σχέδιο της εισβολής. Ο λόγος σε Τούρκο επιτελή: «Εγκαταλείψαμε το προηγούμενο σχέδιο, που προέβλεπε απόβαση στην περιοχή Μπογάζ, 36 χιλιόμετρα βόρεια της Αμμοχώστου. Και ευτυχώς, διότι πληροφορηθήκαμε εκ των υστέρων ότι οι Έλληνες είχαν λάβει αυξημένα μέτρα εκεί. Ήλεγχαν το δρόμο Αμμοχώστου-Λευκωσίας με πολλές δυνάμεις και, επιπλέον, επειδή ήταν Ιούλιος, στην περιοχή υπήρχαν χιλιάδες τουρίστες. Μερικές εκατοντάδες Τούρκοι στρατιώτες, που θα αποβιβάζονταν σε μία τέτοια πόλη, θα χάνονταν. Γι’ αυτό επιλέξαμε μία μικρή παραλία, δυτικά της Κυρήνειας».
Το τουρκικό επιτελείο ανέθεσε το βάρος της εισβολής στην 28η και την 39η Μεραρχία, καθεμία από τις οποίες διέθετε τρία συντάγματα. Διατέθηκαν, επίσης, μία ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών, ένα σύνταγμα καταδρομών, συμπεριλήφθηκε τμήμα της 5ης Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας και 400 πεζοναύτες. Η προαναφερθείσα δύναμη άγγιζε τους 36-38.000 άνδρες. Από πλευράς αρματικής υποστήριξης, προβλεπόταν η διάθεση 160 αρμάτων Μ-47 και Μ-48. Από αέρος, θα συμμετείχαν 80 μαχητικά αεροσκάφη, από τα οποία τα μισά και πλέον ήταν τύπου F-100.
Στις 17 Ιουλίου συγκεντρώθηκαν στο λιμάνι της Μερσίνας τα αποβατικά και αρματαγωγά σκάφη, που θα μετέφεραν το πρώτο αποβατικό κύμα. Την ημέρα αυτή μεταφέρθηκαν στη Μερσίνα και φορτώθηκαν στα σκάφη 50 τόνοι πυρομαχικών. Ολόκληρη η τουρκική επικράτεια καταλήφθηκε από πολεμικό παροξυσμό. Οι πόλεις σείονταν από ανθελληνικές διαδηλώσεις, όπου κυριάρχησε το σύνθημα «μουνταχαλέ» (απόβαση), ενώ ο τουρκικός Τύπος υποδαύλιζε στο έπακρο τα πλήθη. Τουρκική πηγή ανέφερε σχετικά: «Σε όλα τα σημεία της χώρας υπήρχε μία γενική κατάπληξη, η οποία σιγά-σιγά μεταβλήθηκε σε ξέφρενο ξέσπασμα. Ο τουρκικός λαός ξέσπασε γιατί, ενώ τα τελευταία χρόνια ξελαρυγγιαζόταν στα διάφορα συλλαλητήρια, στη συνέχεια επέστρεφε άπραγος στο σπίτι του. Ξέσπασε γιατί τον βασάνιζαν τα αισθήματα που του προξενούσε η οικονομική του υπανάπτυξη. Ξέσπασε εναντίον του Έλληνα, τον οποίο υποτιμούσε, τον έβλεπε, όμως, να προηγείται ως προς την οικονομική και κοινωνική του δομή».
Ήταν τέτοια η μανία του τουρκικού πλήθους, ώστε, όταν εκδηλώθηκε η εισβολή, το πρωινό της 20ής Ιουλίου, στα στρατολογικά γραφεία των Αδάνων σημειώθηκε κοσμοσυρροή. Χιλιάδες Τούρκοι, μαινόμενοι, προσήλθαν εθελοντικά και ζητούσαν οπλισμό και επιβίβαση για την Κύπρο…
Από τις 18 Ιουλίου παρατηρήθηκε έντονη δραστηριότητα σε όλα τα αεροδρόμια της Νότας Τουρκίας, κυρίως δε σε αυτό των Αδάνων. Η ΚΥΠ, βάσει συνεχών υποκλοπών που διενεργούσαν τα κλιμάκια της Κύπρου, πιστοποίησε διαρκή ανταλλαγή σημάτων μεταξύ της τουρκοκυπριακής στρατιωτικής διοίκησης της Λευκωσίας και της Μερσίνας. Την ίδια στιγμή η ΤΟΥΡΔΥΚ (Τουρκική Δύναμη Κύπρου) και τα τάγματα των Τουρκοκυπρίων τέθηκαν σε επιφυλακή.
Οι προετοιμασίες κορυφώθηκαν στις 19 Ιουλίου. Νωρίς το πρωί ολοκληρώθηκε η επιβίβαση των μονάδων στα αποβατικά σκάφη και η νηοπομπή ετοιμάστηκε προς απόπλου. Απετελείτο από 20 περίπου μέσα και γενικής χρήσης αποβατικά, αρματαγωγά περιορισμένης μεταφορικής ικανότητας (έως τρία άρματα) και ένα μεγάλο αρματαγωγό. Για την προστασία της νηοπομπής το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό διάθεσε πέντε αντιτορπιλικά. Η επιβιβασθείσα δύναμη ανήλθε στους περίπου 3.200 άνδρες.
Η νηοπομπή εξήλθε του λιμανιού της Μερσίνας γύρω στις 17.00 υπό τις επευφημίες χιλιάδων ανθρώπων, καταληφθέντων από ανθελληνικό μένος. Χαρακτηριστικά, αναφέρθηκε ότι το πλήρωμα του ελληνικού εμπορικού πλοίου «Εμπρός», το οποίο βρισκόταν ελλιμενισμένο στην ίδια πόλη, κινδύνευσε να λιντσαριστεί από το μαινόμενο πλήθος. Οι Έλληνες ναυτικοί θεωρήθηκαν ύποπτοι κατασκοπίας και το «Εμπρός» ρυμουλκήθηκε σε μία προβλήτα. Ο ασύρματος του πλοίου υποχρεώθηκε σε σφράγιση και η γαλανόλευκη υπεστάλη.
Από το πρωί όλα τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδιδαν τις προετοιμασίες των Τούρκων, ενώ το BBC προέβαλε εικόνες του απόπλου, στις 17.30. Η αντίδραση Αθήνας και Λευκωσίας παρέμεινε ανεξήγητα απαθής. Το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών εμφανίσθηκε πεπεισμένο ότι οι Τούρκοι θα περιόριζαν τις αντιδράσεις τους σε κινήσεις εντυπωσιασμού. Στη «νάρκωση» της ελληνικής πλευράς συνέβαλαν με έξυπνο τρόπο οι Τούρκοι: στην Άγκυρα ανακοινώθηκε ότι η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση θα συνερχόταν το Σάββατο 20 Ιουλίου, προς λήψη απόφασης. Παγιώθηκε έτσι στην Αθήνα η πεποίθηση ότι η Τουρκία δεν θα έπραττε τίποτε ώς τότε, ενώ στην πραγματικότητα η απόφαση για εισβολή ήταν ήδη ειλημμένη.

Οι πρώτες ώρες της εισβολής
Η τουρκική νηοπομπή εντοπίστηκε από τα ελληνικά ραντάρ το βράδυ της παραμονής της εισβολής. Ανά μισή ώρα, η Ναυτική Διοίκηση Κύπρου ανέφερε την πρόοδο του πλου, οι απαντήσεις όμως από την Αθήνα έφθαναν στερεότυπες και καθησυχαστικές: «Δεν δικαιολογείται ανησυχία. Πρόκειται περί γυμνασίων».
Το χάραμα της 20ής Ιουλίου 1974, από ελληνικής πλευράς βρίσκονταν στην περιοχή της Κυρήνειας τρία τάγματα πεζικού, δύο μοίρες πυροβολικού και δύο πυροβολαρχίες ορεινού πυροβολικού. Το μεγαλύτερο μέρος των τριών μοιρών καταδρομών παρέμενε στην πρωτεύουσα, λόγω του πραξικοπήματος.
Πριν από την εκτέλεση της απόβασης, όμως, ανέλαβε δράση η τουρκική Αεροπορία. Στις 5 τα ξημερώματα άρχισαν οι προσβολές στόχων, με επίκεντρο την ευρύτερη Κυρήνεια. Προσβλήθηκαν στρατόπεδα πεζικού και πυροβολικού, το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ), το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και ο Διεθνής Αερολιμένας Λευκωσίας. Το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, στη Μακεδονίτισσα Λευκωσίας, υπέστη μεγάλες καταστροφές. Ο διοικητής της, όμως, είχε την πρόνοια να διατάξει, περί τις 04.00, διασπορά. Έτσι, όταν η τουρκική Αεροπορία το προσέβαλε με σφοδρότητα, το στρατόπεδο ήταν άδειο. Οι μεγαλύτερες απώλειες, όμως, εντοπίσθηκαν στις μονάδες πυροβολικού, οι οποίες δεν προέβησαν σε διασπορά. Η 185 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού προσβλήθηκε από αέρος ακριβώς την ώρα που εξερχόταν του στρατοπέδου. Το προπορευόμενο όχημά της κτυπήθηκε από εμπρηστική βόμβα ναπάλμ, με αποτέλεσμα το θάνατο έξι ανδρών. Πολλά οχήματα και πέντε πυροβόλα της μοίρας καταστράφηκαν. Αντίθετα, άλλες μοίρες κινήθηκαν γρήγορα και έφθασαν στις προβλεπόμενες θέσεις χωρίς απώλειες.
Οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν αμείωτοι και, γύρω στις 07.30, προσέλαβαν νέα ένταση. Πολλά σημεία στη Λευκωσία φλέγονταν. Τα τουρκικά F-100 εφορμούσαν ανά ζεύγος από ύψος 120-150 ποδών, βομβάρδιζαν και προέβαιναν πάλι σε ταχεία ανύψωση.
Μετά τις πρώτες επιθέσεις, άρχισε η ρίψη αλεξιπτωτιστών στο νοτιοανατολικό τμήμα του θυλάκου Λευκωσίας-Κιόνελι, κοντά στο χωριό Χαμίτ Μάνδρες. Στο βόρειο άκρο, προς την Αγύρτα, είχε ήδη ξεκινήσει η μεταφορά δι’ ελικοπτέρων των Τούρκων καταδρομέων. Τα τουρκικά μεταγωγικά αεροσκάφη C-47 πετούσαν σε χαμηλό ύψος και με μικρή ταχύτητα, αποτελώντας ελκυστικούς και ευάλωτους στόχους. Το ΓΕΕΦ ζήτησε από την Αθήνα «αποδέσμευσιν των πυροβόλων διά να κτυπηθούν οι αλεξιπτωτισταί».
Από την Αθήνα δόθηκε μία απάντηση πρωτάκουστη στα παγκόσμια στρατιωτικά χρονικά: «Αυτοσυγκράτησις». Ενώ οι αδιάλειπτες αεροπορικές προσβολές μείωναν ακόμα περισσότερο την αποδιαρθρωμένη από το πραξικόπημα Εθνική Φρουρά, ενώ ο κεντρικός τουρκοκυπριακός θύλακος ενισχυόταν με δυνάμεις αλεξιπτωτιστών και καταδρομέων, η αποβατική νηοπομπή προσήγγισε πλέον το χώρο απόβασης…
ΣΗΜΕΡΙΝΗ (ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ) 13/7/09

Η «είσοδος» του Ισραήλ στη Κύπρο, 1959-1963

Το Ισραήλ στρέφεται προς την Τουρκία
Ένα πρόσφατο τεύχος της ακαδημαϊκής επιθεώρησης «Middle East Review of International Affairs» δημοσίευσε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Ισραηλινού ακαδημαϊκού Ζαχ Λέβεϋ, με τίτλο «Η είσοδος του Ισραήλ στη Κύπρο, 1959-1963».Η μελέτη του Ισραηλινού, η οποία και στηρίζεται σε πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα και πηγές της περιόδου, είναι σημαντική σε πάρα πολλά σημεία σε ό,τι αφορά τη σημασία της Κύπρου για το Ισραήλ.

Πρώτη και κύρια έγνοια του Ισραήλ ήταν η σύναψη καλών σχέσεων με κράτη που θα μπορούσαν να του εγγυηθούν ασφάλεια και εποίκους.Από το 1948 μέχρι και το 1960 το Ισραήλ κατάφερε να συνάψει άρτιες στρατηγικές σχέσεις με το Ιράν και τη Τουρκία και είχε εμπεδώσει διπλωματικές σχέσεις με όλα τα μεγάλα κράτη (πρεσβείες σε Αμερική, Καναδά, Αγγλία, Αργεντινή, Γαλλία, Ιταλία, Σοβιετική Ένωση). Ελλάδα και Κύπρος παρέμειναν απρόσιτες. Ωστόσο, από το 1954 που η Ελλάδα έφερε το Κυπριακό στον ΟΗΕ, το Ισραήλ, αν και απέφυγε ανοιχτά να υποστηρίξει είτε τη Τουρκία είτε την Ελλάδα, στα παρασκήνια άσκησε πίεση στους Άγγλους και στον ΟΗΕ να υποστηρίξουν την τουρκική θέση για διχοτόμηση, ακριβώς επειδή δεν ήθελε να δει την Ελλάδα να υπαγορεύει την πολιτική της στη Κύπρο και να εμφανίζεται ως περιφερειακή δύναμη με αξιώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Ταυτόχρονα, όμως, το Ισραήλ έβλεπε το δρόμο συνεργασίας με την Ελλάδα να περνά από τη Λευκωσία, γι’ αυτό και επεδίωξε, αμέσως με την εγκαθίδρυση της Κυπριακής ανεξαρτησίας το 1960, να αποκτήσει διπλωματικές σχέσεις με την κυβέρνηση Μακαρίου.
Μέχρι τότε, η περιφερειακή στρατηγική του Ισραήλ ήταν καλλιέργεια ισχυρών, αλλά όχι φανερών, δεσμών με Τουρκία και Ιράν, δύο μουσουλμανικά, αλλά όχι αραβικά κράτη. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι αυτό εξυπηρετούσε απόλυτα τη στρατηγική της Αμερικής και του ΝΑΤΟ, η οποία και τότε θεωρούσε Τουρκία, Ιράν και Αφγανιστάν ως μία ενιαία και θεμελιακή ζώνη άμυνας/αναχαίτισης της Σοβιετικής απειλής. Για παράδειγμα, στις 29 Αυγούστου 1958 οι πρωθυπουργοί της Τουρκίας και του Ισραήλ, Μεντερές και Γκουριόν, συναντήθηκαν μυστικά στην Άγκυρα και ο σκοπός της συνάντησης ήταν η εξεύρεση μέσων για τη συγκράτηση της επιρροής του Αιγύπτιου Προέδρου Νάσερ.
Κύπρος και Ελλάδα έπεφταν έξω από το στρατηγικό σχηματισμό περιφερειακών συμμαχιών του Ισραήλ, αλλά η Κύπρος από μόνη της ήταν μία εξαιρετική περίπτωση, διότι ήταν μόνο 220 μίλια δυτικά των ακτών του. Έτσι, το Ισραήλ αποφάσισε να παίξει ένα διπλό παιχνίδι. Από τη μια θα καλλιεργούσε άριστες υπόγειες σχέσεις με τους Τουρκοκύπριους, με στόχο τη διατήρηση του στρατηγικού του δεσμού με την Άγκυρα, και από την άλλη θα προσπαθούσε να συνάψει διπλωματικές σχέσεις με το επίσημο κράτος του Μακάριου. Αλλά ο Μακάριος υπήρξε το μεγάλο εμπόδιο σ’ αυτό το διπλό παιχνίδι του Ισραήλ. Στην ουσία, η σθεναρή φιλο-αραβική πολιτική του Μακάριου έριξε ακόμα περισσότερο το Ισραήλ στην αγκαλιά της Τουρκίας και της διχοτομικής της πολιτικής στην Κύπρο.

Προκειμένου το Ισραήλ να αντιμετωπίσει το Μακάριο, αναγκάστηκε να προσεγγίσει το ελληνικό λόμπι της Αμερικής με στόχο να το επηρεάσουν να ασκήσει πίεση στην Αθήνα και τη Λευκωσία. Παρόλο που αυτή η τακτική έφερε κάποιους καρπούς, στην ουσία οι Ισραηλινοί δεν άργησαν να διαπιστώσουν ότι τα οφέλη και η υποστήριξη που έβρισκαν στην Άγκυρα και στους Τουρκοκύπριους με κανένα τρόπο δεν αντιστάθμιζαν τα κέρδη που είχαν με τους Έλληνες.

Οι Ισραηλινοί ηγέτες κατάληξαν στην απόφαση να υποστηρίξουν πιο αποφασιστικά τους Τούρκους, από τη στιγμή μάλιστα που ο Μακάριος δεν θα μπορούσε να πάρει καμιά απόφαση επί εξωτερικών θεμάτων (π.χ. να επιτρέψει στο Ισραήλ να ανοίξει Πρεσβεία στη Λευκωσία) αν δεν είχε τη συγκατάθεση του Τούρκου αντιπροέδρου Κουτσούκ. Σε κάποια στιγμή, το 1960, η ηγεσία του Ισραήλ συζήτησε μέχρι και παροχή στρατιωτικής βοήθειας στους Τουρκοκυπρίους, κάτι που τελικά δεν έγινε, ακριβώς επειδή οι συνέπειες θα ήταν αρνητικές για την ανάπτυξη των επίσημων σχέσεων μεταξύ Λευκωσίας και Τελ Αβίβ. Ο Μακάριος, ο οποίος και ήταν πολύ καλά ενημερωμένος για το τι συμβαίνει, προσπάθησε έξυπνα να πείσει το Μουφτή στην Κύπρο να δείξει συμπάθεια στη δίκαιη υπόθεση των μουσουλμάνων Αράβων αδερφών τους, να ενωθούν με τους χριστιανούς και να σταματήσουν να έχουν σχέσεις με το Ισραήλ. Αλλά το Ισραήλ εργάστηκε αθόρυβα για να σταματήσει αυτή την επίθεση φιλίας του Μακάριου στους Τουρκοκυπρίους, και το πέτυχε. Η επίσκεψη του Νάσερ στην Αθήνα τον Ιούνιο του 1960 δεν βοήθησε τα πράγματα. Η ελληνική κυβέρνηση υποστήριξε τον Αιγύπτιο ηγέτη, εξασφάλισε την ευμάρεια της ελληνικής μειονότητας στο Κάιρο και την Αλεξάνδρεια και αυτό ανάγκασε το Ισραήλ να στραφεί περισσότερο προς την Τουρκία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα στις 13 Ιανουαρίου 1961 ο Κουτσούκ, ο Ντενκτάς και ο Τουρκοκύπριος υπουργός άμυνας, Οσμάν Ορέκ, να επισκεφτούν το Μακάριο ζητώντας του τελεσιγραφικά να δεχτεί την ισραηλινή διπλωματική υπηρεσία και το επίσημο άνοιγμα Πρεσβείας χωρίς καμιά καθυστέρηση. Στις 2 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους, το Ισραήλ άνοιξε την Πρεσβεία του στη Λευκωσία και ευχαρίστησε θερμά την Άγκυρα γι’ αυτό.

Αλλά το Ισραήλ δεν άργησε να πειστεί ότι τα συμφέροντά του με αυτά της Κύπρου υπό την ηγεσία του Μακάριου δεν ήταν καθόλου συμβατά. Ο Μακάριος ψήφιζε υπέρ των Αράβων στον ΟΗΕ για το ζήτημα των προσφύγων και για μια σειρά άλλα ζητήματα, και ακόμα άρχισε να οικοδομεί άριστες σχέσεις με το Νάσερ. Επίσης, ο Μακάριος αρνείτο επίμονα να στείλει διπλωματικό σώμα στο Ισραήλ και στη πραγματικότητα η Κύπρος άνοιξε πρεσβεία εκεί μόνο το 1994, λίγο μετά την αναγνώριση του Ισραήλ ως ανεξάρτητου κράτους από την Ελλάδα.

ΠΟΛΙΤΗΣ (ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ)

Με νύχια και δόντια κράτησε τη Λευκωσία

«Στο πρόσωπό του, τιμήσαμε και όλους όσοι αγωνίστηκαν για να μην μπορέσουν οι Τούρκοι να προελάσουν περισσότερο το 1974 και να καταλάβουν μεγαλύτερες εκτάσεις γης του δήμου μας», δηλώνει ο δήμαρχος Έγκωμης Νίκος Παυλίδης. Ο Αλευρομάγειρος ήταν ο διοικητής του τάγματος 336, που κράτησε με νύχια και με δόντια ελεύθερες τις περιοχές Ιππόδρομου, Αγίου Δομετίου και Αγίου Παύλου – Έγκωμης κατά τις επιθέσεις των Τούρκων στη δεύτερη εισβολή του 1974.

Κράτησε με νύχια και με δόντια τη Λευκωσία
Επίτιμος δημότης Έγκωμης ο διοικητής του τάγματος 336
ΛΟΥΚΑΣ ΠΑΡΠΑΣ
Ο ΤΙΤΛΟΣτου επίτιμου δημότη Έγκωμης απονεμήθηκε ψες από τον τοπικό δήμο, στον στρατιωτικό Δημήτρη Αλευρομάγειρο. Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για απονομή του τίτλου στον Αλευρομάγειρο, ήταν ομόφωνη. «Στο πρόσωπό του, τιμήσαμε και όλους όσοι αγωνίστηκαν για να μην μπορέσουν οι Τούρκοι να προελάσουν περισσότερο το 1974 και να καταλάβουν μεγαλύτερες εκτάσεις γης του δήμου μας», δηλώνει ο δήμαρχος Έγκωμης Νίκος Παυλίδης. Ο Αλευρομάγειρος ήταν ο διοικητής του τάγματος 336, που κράτησε με νύχια και με δόντια ελεύθερες τις περιοχές Ιππόδρομου, Αγίου Δομετίου και Αγίου Παύλου – Έγκωμης κατά τις επιθέσεις των Τούρκων στη δεύτερη εισβολή του 1974.
Ο Αλευρομάγειρος, σήμερα είναι αντιστράτηγος εν αποστρατεία, επίτιμος γενικός επιθεωρητής στρατού. Ηγετική μορφή, σε μια από τις συνεντεύξεις του είπε και τα εξής. «Όπου ο ηγήτωρ ευρίσκετο εις την πρώτην γραμμήν και εμάχετο παρά το πλευρόν τους, ουδείς εγκατέλειψεν τας θέσεις του. Όπου υπήρξεν εγκατάλειψις θέσεως, τούτο ωφείλετο εις την αδράνειαν των ηγητόρων του…» Το ήθος του διαφαίνεται και στην απάντηση που έδωσε όταν του ζητήθηκε η γνώμη για τέλεση μνημοσύνου για τούς 31 ηρωικώς πεσόντες του τάγματός του. «Είμαι απολύτως βέβαιος για τη συμβολή όλων σας στην οργάνωση της τελετής και παρέλκει να σημειώσω ότι αυτή θα περιορισθεί στο μέγα θέμα της Θυσίας τους μακριά από όποιες- σεβαστέςτυχόν κομματικές σας διαφορές. Όλοι μας άλλωστε, εξακολουθούμε και έχουμε ένα στόχο και ένα σκοπό, την αγάπη και την ενότητα της πατρίδας μας».
Η απονομή του τίτλου του επίτιμου δημότη Έγκωμης, έγινε στη διάρκεια αντικατοχικής εκδήλωσης μνήμης που πραγματοποιήθηκε στο πάρκο Ζιβανάρη. Στη διάρκειά της, τιμήθηκε και ο έφεδρος καταδρομέας Νεοπτόλεμος Κότσαπας από τη Λάπηθο για την προσφορά του στον πόλεμο του 1974.

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ

Νέα τουρκικά παιγνίδια

Η Άγκυρα εξουσιοδότησε την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου για έρευνες εντοπισμού πετρελαίου και φυσικού αερίου εκτός των τουρκικών χωρικών υδάτων και κοντά στα παράλια της Κύπρου.Παρά το κρίσιμο ραντεβού της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση τον ερχόμενο Δεκέμβρη, οι τουρκικές προκλήσεις εις βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζονται. Αυτή τη φορά η κυβέρνηση Ερντογάν έδωσε την περασμένη Πέμπτη το «πράσινο φως» στην τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου (ΤΡΑΟ) να πραγματοποιήσει έρευνες εντοπισμού πετρελαίου και φυσικού αερίου σε περιοχή και εκτός των τουρκικών χωρικών υδάτων, στην Ανατολική Μεσόγειο, κοντά στα παράλια της Κύπρου. Το κυβερνητικό διάταγμα για πετρελαϊκές έρευνες τέθηκε αμέσως σε ισχύ, σύμφωνα με την τουρκική Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Με τον τρόπο αυτόν η Άγκυρα ανεβάζει και πάλι το θερμόμετρο της έντασης στην περιοχή, καθώς η κίνηση αυτή θα μπορούσε να προκαλέσει νέες αντεγκλήσεις τόσο με την Κυπριακή Δημοκρατία, τα κυριαρχικά δικαιώματα της οποίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της αμφισβητεί, όσο και με την Ελλάδα. Τουρκικό δημοσίευμα Δημοσίευμα της αγγλόφωνης έκδοσης της τουρκικής εφημερίδας «Ζαμάν» αναφέρει ότι «η ενέργεια αυτή της Άγκυρας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου κοντά στα κυπριακά παράλια αναμένεται να προκαλέσει διαμάχη, καθώς πιθανότατα θα ερμηνευθεί από πολλούς ως επίδειξη της αποφασιστικότητας της Τουρκίας να προστατεύσει τα δικαιώματά της και τα συμφέροντά της στην περιοχή, όταν αντιμετωπίσει μια μονομερή κίνηση εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων σχετικά με την έρευνα για πετρέλαιο». Όπως προβλέπει το τουρκικό κυβερνητικό διάταγμα, η Άγκυρα εξουσιοδοτεί την ΤΡΑΟ να πραγματοποιήσει γεωλογικές έρευνες πέραν των τουρκικών χωρικών υδάτων σε τέσσερις περιοχές, δύο στη λεκάνη της Ατάλιας και δύο στη λεκάνη της Μούγκλας, απέναντι δηλαδή από τη Ρόδο. Οι τέσσερις περιοχές καλύπτουν συνολική θαλάσσια έκταση 20.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Όλοι στην περιοχή ΑΟΖ… Το θέμα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο με την ανακοίνωση της κυπριακής κυβέρνησης, η οποία εξεδόθη πριν από ένα μήνα και σύμφωνα με την οποία η Κύπρος έχει παραχωρήσει άδεια σε μεγάλη αμερικανική εταιρεία ενέργειας να προχωρήσει σε έρευνες στην περιοχή εντός της ΑΟΖ Κύπρου. Η ανακοίνωση αυτή προκάλεσε την άμεση αντίδραση της Τουρκίας, η οποία προειδοποίησε ότι δεν αναγνωρίζει την ΑΟΖ Κύπρου και επιπλέον ότι θα πρέπει η εκμετάλλευση των πετρελαίων να γίνει από κοινού με τους Τουρκοκυπρίους όταν λυθεί το Κυπριακό. Το ίδιο διάστημα οι τουρκικές εφημερίδες δημοσίευαν αναλύσεις για το θέμα αυτό, λέγοντας ότι «ο τουρκικός στόλος καραδοκεί στην περιοχή». Η κυπριακή κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε συμφωνία με την Αίγυπτο και το Λίβανο για τις έρευνες για πετρέλαιο και έχει χωρίσει την ΑΟΖ της σε 12 «θαλάσσια οικόπεδα», όπως τα χαρακτήρισε, και ήδη έδωσε άδεια για έρευνες στην αμερικανική εταιρεία. Την εξέλιξη αυτή είχε ανακοινώσει στη Λευκωσία ο εκεί Αμερικανός πρεσβευτής. Σημειωτέον ότι στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και εντός της ΑΟΖ Ισραήλ διεξάγονται και άλλες έρευνες για λογαριασμό του Τελ Αβίβ για εντοπισμό πετρελαίου και ήδη η ισραηλινή κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι οι έρευνες προχωρούν ομαλά. Ο εκπρόσωπος του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών κ. Μπουράκ Οζουγκεργκίν είχε προειδοποιήσει προσφάτως τη Λευκωσία: «Ο τουρκοκυπριακός λαός έχει δικαιώματα στην περιοχή, όπως και η Τουρκία επίσης έχει δικαιώματα και συμφέροντα εκεί. Η πρόθεσή μας να τα προστατεύσουμε είναι γνωστή σε όλους». Ο Πρόεδρος δεν σχολιάζει τουρκικά δημοσιεύματα Κληθείς χθες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να σχολιάσει δημοσίευμα στον τουρκικό Τύπο για κυβερνητικό διάταγμα που εξουσιοδοτεί την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου να πραγματοποιήσει έρευνες στην περιοχή εκτός των τουρκικών χωρικών υδάτων, στην ανατολική Μεσόγειο, απάντησε ότι δεν είναι δουλειά του να απαντά στα δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου. Στο μεταξύ, ο Πρόεδρος του ΚΣ ΕΔΕΚ Γιαννάκης Ομήρου δήλωσε ότι η Κύπρος θα πρέπει να καταγγείλει προς κάθε κατεύθυνση την προκλητική παραβίαση από την Τουρκία των κανόνων του διεθνούς δικαίου, σε ό,τι αφορά τις έρευνες για υδρογονάνθρακες σε περιοχές που ανήκουν στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρόσθεσε ότι, με βάση τα γεγονότα, θα πρέπει να αναμένεται κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας. Ο κ. Ομήρου είπε ότι «η εξέλιξη αυτή, μετά τη δημοσίευση σχετικού διατάγματος στην Επίσημη Εφημερίδα της Τουρκικής Δημοκρατίας, για διενέργεια ερευνών για υδρογονάνθρακες σε θαλάσσιες περιοχές που, δυνάμει του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας, ανήκουν στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κύπρου, συνιστά μία αφόρητη πρόκληση σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρόσθεσε ότι «λαμβανομένου δε, υπόψη του γεγονότος ότι μόλις πριν από δύο ημέρες είχαμε την προκλητική ανακοίνωση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, όπου αμφισβητούνται ευθέως όλα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο, θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε, και δεν θέλουμε να είμαστε μάντεις κακών, για μία κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας». Ανησυχία στην Αθήνα Ο πολιτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, Ανδρέας Λοβέρδος, με αφορμή δημοσίευση της τουρκικής Εφημερίδας της Κυβερνήσεως περί γεωφυσικών ερευνών στην Ανατολική Μεσόγειο, σε δήλωσή του επισήμανε χθες πως η Τουρκία πρέπει να πάρει το αυστηρό μήνυμα, ότι «η συμμόρφωσή της με το δίκαιο της θάλασσας αποτελεί μονόδρομο, προκειμένου να υπηρετηθούν -και εκ μέρους της- οι αρχές της καλής γειτονίας, καθώς και η ευρωπαϊκή της πορεία». Ο κ. Λοβέρδος, στη δήλωσή του, παρατηρεί ότι «κάθε ημέρα, προκύπτει από την πλευρά της Τουρκίας και ένα νέο θέμα, που επιβαρύνει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις». Σε μιαν άλλη εξέλιξη, το Τμήμα Εξωτερικής Πολιτικής της Ελλάδας εξέφρασε την ανησυχία του «για τις νέες εντάσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με αιχμή τις επαναλαμβανόμενες απαράδεκτες υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροπλάνων πάνω από τα ελληνικά νησιά Αγαθονήσι, Φαρμακονήσι και Φούρνοι».

Σημερινη, Σάββατο, 18 Ιούλιος 2009 (ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ)

H Eλλάδα, η Τουρκία και το Ανατολικό Ζήτημα

του Μελέτη Μελετόπουλου, 19/6/09   

Η φιλοτουρκική πολιτική του Ομπάμα και οι αδυναμίες της

Η επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου Μπάρακ Χουσεϊν Ομπάμα στην Τουρκία στις αρχές του 2009 και οι δηλώσεις του στο τουρκικό κοινοβούλιο τροφοδότησαν μία σειρά γεωπολιτικών υποθέσεων. Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι η Αμερικανική εξωτερική πολιτική προσανατολίζεται στον τερματισμό του ατυχούς δεκαετούς Πολέμου των Πολιτισμών. Και σκοπεύει, προκειμένου να το επιτύχει, να πραγματοποιήσει την προσέγγιση με το Ισλάμ όχι μόνον με την άφθαρτη προσωπικότητα ενός νέου προέδρου με θρυλούμενες μουσουλμανικές καταβολές και αραβικό όνομα, αλλά και με την βοήθεια μίας ισχυρής μουσουλμανικής μεν αλλά συμμάχου της Δύσης χώρας, δηλαδή της Τουρκίας. Η Τουρκία, εν ολίγοις, καλείται από τις ΗΠΑ να λειτουργήσει ως μηχανισμός πρόσβασης της αμερικανικής πολιτικής στον αραβομουσουλμανικό κόσμο.

Η Τουρκία, ως παίκτης της παγκόσμιας σκακιέρας με φιλοδοξίες υπερδυνάμεως, σκοπεύει ασφαλώς να ανταποκριθεί πλήρως στην γεωπολιτική αναγκαιότητα της προσέγγισης ΗΠΑ-Ισλάμ, εφ ’όσον όμως αυτό εξυπηρετήσει την δική της παγκόσμια αναβάθμιση.

Δεν είναι τυχαίο που, λίγες εβδομάδες μετά την επίσκεψη Ομπάμα στην Άγκυρα, στον θώκο του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας διορίσθηκε ο εξωκοινοβουλευτικός διανοούμενος Αχμέτ Νταβούτογλου, θεωρητικός της ανάδειξης της Τουρκίας σε παγκόσμια υπερδύναμη. Ο Νταβούτογλου υποστηρίζει ότι η Τουρκία θα πρέπει να κινείται ταυτόχρονα σε πολλαπλά επίπεδα, στην Τουρκία ως ευρωπαϊκή δύναμη, στο Ισλάμ ως ισλαμική δύναμη, στην Κεντρική Ασία ως τουρανική δύναμη κλπ. , παντού όμως βάσει του δικού της μη αποκρυπτόμενου γεωπολιτικού στόχου, αυτόν της ανάδειξης της Τουρκίας σε παγκόσμια υπερδύναμη.

Ασφαλώς, τόσο η αμερικανική όσο και η τουρκική σχολή σκέψης πάσχουν από σοβαρά θεωρητικά και πρακτικά προβλήματα.

Οι εσωτερικές αντινομίες του τουρκικού κράτους, το προβληματικό πολιτικό του σύστημα, η ύπαρξη μεγάλων μειονοτήτων με διαφορετική εθνική συνείδηση και διαφορετικά πολιτιστικά χαρακτηριστικά, η οικονομική και κοινωνική του καχεξία, το κουρδικό ζήτημα, η αποτυχία διείσδυσης στην Κεντρική Ασία και στον Καύκασο κατά την δεκαετία του ’90, η δυναμική επιστροφή της ρωσσικής πολιτικής, η κρίση στις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις κλπ. , στην ουσία υπονομεύουν και ακυρώνουν κάθε προσπάθεια της Τουρκίας να αποκτήσει status έστω και περιφερειακής υπερδύναμης. Η Τουρκία αντιμετωπίζει εξ άλλου το σοβαρό και καθόλου θεωρητικό ενδεχόμενο α. απόσχισης των ανατολικών της επαρχιών και β. εμφύλιας σύρραξης μεταξύ ισλαμιστών και κεμαλιστών. Επίσης, ο εκφυλισμός των ενταξιακών διαπραγματεύσεων Τουρκίας-Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την κατεύθυνση της ειδικής σχέσης οδηγούν σε οριστικό τέλος στις προσπάθειες της Τουρκίας να ηγεμονεύσει στον ευρωπαϊκό χώρο, με μοχλούς την δημογραφική της ανάπτυξη και τις μουσουλμανικές μειονότητες στην Ευρώπη.

Αλλά και η αμερικανική πολιτική στο πεδίο αυτό πάσχει από εγγενείς αντιφάσεις, διότι προσπαθεί να συνδυάσει αντιφατικούς προς την ανάδειξη της Τουρκίας σε βασικό εταίρο της στόχους, όπως την ταυτόχρονη επαναπροσέγγιση με την Ρωσσία, το Ιράν και τον αραβικό κόσμο, και εκ παραλλήλου την ανάγκη της να συντηρήσει την σχέση της με την Ευρώπη και το Ισραήλ.

Η σημερινή Τουρκία αποτελεί μία τριτοκοσμική στρατοκρατική κοινωνία, που μάλιστα κυβερνάται από μία ιθύνουσα τάξη με θεοκρατική δομή(εννοώ ότι αυτοπροσδιορίζεται με βάση όχι το αστικό δίκαιο αλλά το Κοράνι). Ο φυσικός της χώρος, από πολιτισμικής και κοινωνιολογικής πλευράς, είναι η αραβική Μέση Ανατολή. Η Τουρκία είναι απόγονος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της οποίας ο ηγεμών(ο Σουλτάνος)έφερε τον τίτλο του Χαλίφη, δηλαδή του Ηγέτη των Πιστών, των μουσουλμάνων όλου του πλανήτη. Σκοπός της σημερινής τουρκικής ηγεσίας είναι να καταστήσει και πάλι την Τουρκία ηγέτιδα δύναμη του ισλαμικού κόσμου.

Αν η αμερικανική πολιτική επιδιώκει να καταστήσει την Τουρκία δίαυλό της προς το Ισλάμ, θα πρέπει εξ υπαρχής να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να λειτουργήσει ως δίαυλος της Δύσης προς το Ισλάμ, αλλά ως δίαυλος του Ισλάμ προς την Δύση. Και μάλιστα με κομβικό στοιχείο αυτής της συνεργασίας την εξυπηρέτηση των ιδίων γεωστρατηγικών συμφερόντων της Τουρκίας.

Δυτικός Πολιτισμός και Ανατολικός Δεσποτισμός

Η παραγνώριση (εν ονόματι κάποιας υποτιθέμενης και συχνά καλοπροαίρετης «πολυπολιτισμικής ορθότητας»), των μεγάλων τεκτονικών πολιτισμικών ρηγμάτων της ανθρωπότητας, οδηγεί τόσο σε θεωρητικά όσο και σε πολιτικά αδιέξοδα.

Η Δύση αποτελεί μία διακριτή οντότητα στον παγκόσμιο χάρτη των πολιτισμών. Είναι μία σύνθετη πραγματικότητα, που δημιουργήθηκε σταδιακά, στην διάρκεια χιλιετιών, μέσα από πολλαπλές ρήξεις και συνθέσεις δομικών στοιχείων, όπως τα ομηρικά έπη, η αρχαιοελληνική φιλοσοφία και ο λόγος, η αθηναϊκή δημοκρατία, η χριστιανική ηθική, το ρωμαϊκό δίκαιο, ο βυζαντινός πολιτισμός, η φεουδαρχία, η αναγέννηση, ο ανθρωπισμός, ο διαφωτισμός, η βιομηχανική επανάσταση, η άνοδος της αστικής τάξης, η καντιανή ηθική, ο μαρξισμός, ο σοσιαλισμός, η κοινοβουλευτική δημοκρατία, η ψυχανάλυση, το κοινωνικό κράτος κλπ.

Η μακρά πορεία της Δύσης ξεκίνησε από την Μινωϊκή και Μυκηναϊκή Ελλάδα και την Ιωνία, αντιμετώπισε τον θανάσιμο περσικό κίνδυνο στον Μαραθώνα και στην Σαλαμίνα, παγκοσμιοποιήθηκε με τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου και το ρωμαϊκό imperium, συρρικνώθηκε με τις βαρβαρικές εισβολές του Μεσαίωνα στην Δύση και στην Ανατολή, διασώθηκε στην Ανατολική Ευρώπη χάρις στην χιλιετή βυζαντινή αντίσταση εναντίον των Περσών, Αράβων και Σελτζούκων, και ταυτόχρονα χάρις στον εκχριστιανισμό των βαρβαρικών φύλων στην Δυτική Ευρώπη από το Βατικανό, κινδύνευσε θανάσιμα από την οθωμανική προέλαση προς Δυσμάς από την Άλωση του 1453 μέχρι την συντριβή των Τούρκων στα τείχη της Βιέννης το 1683, και τελικώς κατέκτησε την παγκόσμια κυριαρχία με την κατάκτηση της Αμερικής και την αποικιοκρατία, την Βιομηχανική Επανάσταση και την μετατροπή των ευρωπαϊκών κρατών και των αποικιών τους (ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία) σε παγκόσμιες υπερδυνάμεις από τον δέκατο έκτο αιώνα μέχρι σήμερα.

Τελικώς, το σημαινόμενον της λέξης Δύση απέκτησε το σημερινό του περιεχόμενο μέσα από τις σταδιακές αυτές συνθέσεις και αποκρυσταλλώσεις. Οπωσδήποτε υφίστανται οι αρνητικές του όψεις (πχ. οι καταστρεπτικές οικολογικές επιπτώσεις του βιομηχανικού τρόπου παραγωγής). Αλλά η Δύση παραμένει ο μόνος χώρος παγκοσμίως στον οποίο προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ελευθερίες, υφίσταται κοινωνικό κράτος και ασκείται με γνήσιο τρόπο η δημοκρατία, στην κοινοβουλευτική της μορφή.

Η Δύση αποτελεί, παρά τις ατέλειές της, κεκτημένο του ανθρώπινου πολιτισμού, αν σκεφθεί κανείς τις δουλοκτητικές και δεσποτικές κοινωνίες του παρελθόντος(και του παρόντος) και φυσικά εφ’ όσον δέχεται κανείς την ηθική υπεροχή της ελευθερίας και της δημοκρατίας έναντι των πάσης φύσεως αυταρχισμών και ολοκληρωτισμών. Η κατοχύρωση του δυτικού μοντέλου πολιτικοκοινωνικής οργάνωσης κατοχυρώθηκε μέσα από μακρές και συχνά αιματηρές διαδικασίες: κοινωνικά κινήματα, πολιτικοί και ιδεολογικοί αγώνες, ακόμη και παγκόσμιοι πόλεμοι εναντίον ολοκληρωτικών καθεστώτων.

Ο Ελληνικός χώρος και ο Ελληνισμός ως κύριο θέατρο της σύγκρουσης Ανατολής – Δύσης

Διαλεκτικά η Δύση βρίσκεται σε αντίθεση με τον Ανατολικό Δεσποτισμό, που εκφράσθηκε ιστορικά με διάφορες μορφές (Περσική, Κινεζική και Οθωμανική αυτοκρατορία). Στον κόσμο του Ανατολικού Δεσποτισμού δεν υπάρχουν οι ιστορικές εμπειρίες της Αναγέννησης, του Διαφωτισμού, των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας. Αυτές οι έννοιες, που γεννήθηκαν στην Αρχαία Ελλάδα, αποτελούν τα χαρακτηριστικά αυτού που αποκαλείται «Δύση». Και απουσιάζουν και σήμερα από τις ανατολικές κοινωνίες, όπως οι κοινωνίες της Μέσης Ανατολής ή η Κίνα.

Η Ελλάδα βρέθηκε από την Αρχαιότητα πάνω στην διαχωριστική γραμμή μεταξύ Δύσης και Ανατολικού Δεσποτισμού. Οι κρίσιμες μάχες για την επιβίωση του δυτικού πολιτισμού δόθηκαν στο Ελληνικό έδαφος:

Ο Μαραθώνας, οι Θερμοπύλες, η Σαλαμίνα έκριναν τον αγώνα μεταξύ της Δημοκρατίας και του Δεσποτισμού.

Στον Μεσαίωνα, το Βυζάντιο αντιμετώπισε με επιτυχία την ανασυσταθείσα περσική Αυτοκρατορία, την οποία τελικώς συνέτριψε ο Ηράκλειος.

Επίσης στο Βυζάντιο έλαβε χώρα η τιτάνια σύγκρουση, που άρχισε τον 7ο αιώνα με την αραβική επέλαση προς Δυσμάς, και που απείλησε την επιβίωση του δυτικού πολιτισμού. Οι αραβικές ορδές ξεκίνησαν από την Αραβική χερσόνησο, κατέλαβαν την βυζαντινή Μέση Ανατολή το 637, το 641 κατέκτησαν την ελληνική Αλεξάνδρεια, στην συνέχεια κατέλαβαν την Κύπρο, την Κρήτη, την Σικελία, την Βόρειο Αφρική, την Ιβηρική Χερσόνησο και τελικώς η προέλασή τους ανακόπηκε δυτικά μεν στο Πουατιέ στην νότιο Γαλλία από τον Κάρολο Μαρτέλλο το 732 μX. , ενώ ανατολικά στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνετρίβη ο αραβικός στόλος το 678 και δεύτερη φορά το 718 μX.

Τους επόμενους αιώνες ακολούθησε η ανασύνταξη και η αντεπίθεση του Βυζαντίου, η «βυζαντιακή εποποιϊα», όπως την αποκαλεί ο Sluberger, ακριβώς διότι ο γεωστρατηγικός ρόλος του Βυζαντίου υπήρξε επί χίλια χρόνια όχι μόνον να διασώσει και να διαδώσει τον Ελληνικό Πολιτισμό στην Ευρώπη, αλλά κυρίως να αντιμετωπίζει την συνεχή επέλαση ασιατικών φύλων(κατά σειράν Αράβων, Σελτζούκων και Οθωμανών) στα ανατολικά του σύνορα.

Όταν οι Τούρκοι τελικώς κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1453, το Βυζάντιο είχε προλάβει να παραγάγει την Παλαιολόγεια Αναγέννηση, και μάλιστα να την μεταλαμπαδεύσει στην βόρειο Ιταλία, όπου διέφυγε το μεγαλύτερο μέρος της βυζαντινής ιντελλιγκέντσιας τις τελευταίες δεκαετίες πριν την Άλωση.

Το κύριο θέατρο της σύγκρουσης του τουρκικού επεκτατισμού με την Δύση παρέμεινε και τους επόμενους αιώνες ο Ελληνικός χώρος. Η μακρά διαμάχη των Τούρκων με την Ενετία έλαβε χώρα σε ελληνικές περιοχές. Το 1571 οι Τούρκοι κατέλαβαν την ενετική Κύπρο, με αποτέλεσμα την σκληρή απάντηση της Δύσης, την ίδια χρονιά, με την ναυμαχία της Ναυπάκτου. Το 1669 οι Τούρκοι κατέλαβαν την ενετοκρατούμενη Κρήτη, με αποτέλεσμα η Ενετία να καταλάβει το 1699 την Πελοπόννησο και άλλες περιοχές, για να εκκενώσει οριστικά τον ελληνικό χώρο το 1715, διατηρώντας μόνον τα Επτάνησα. Οι Τούρκοι εισέβαλαν τότε στην Πελοπόννησο, την οποίαν κατέκαψαν.

Στην συνέχεια, κατά τον 18ο αιώνα, η νέα διελκυστίνδα υπήρξε αυτή μεταξύ Ρωσσίας-Τουρκίας και διεξήχθη και αυτή με θέατρο το Αιγαίο και την Πελοπόννησο. Οι Ρώσσοι κατέλαβαν την Πελοπόννησο το 1770, την εκκένωσαν όμως σχεδόν αμέσως, με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να την ανακαταλάβουν κατακαίοντάς την για δεύτερη φορά. Οι Ρώσσοι όμως κατέστρεψαν τον τουρκικό στόλο στο Αιγαίο, υποχρεώνοντας τους Τούρκους να υπογράψουν το 1774 την συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή. Ακολουθεί σειρά ρωσσοτουρκικών πολέμων στα Βαλκάνια, ενώ εμπλέκονται από τα τέλη του 18ου αιώνος η βρεταννική και η γαλλική πολιτική, με κύριο στόχο να αποτραπεί η κάθοδος των Ρωσσίας στο Αιγαίο.

Το 1827, Αγγλοι – Γάλλοι – Ρώσσοι συντρίβουν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στο Ναυαρίνο και επικυρώνουν την Ελληνική Ανεξαρτησία. Το 1854 η Ρωσσία επιχειρεί να διαλύσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι Αγγλογάλλοι αντιδρούν διότι δεν θέλουν να αφήσουν την Ρωσσία να αποκτήσει τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου, η Ελλάδα τάσσεται αρχικώς με την Ρωσσία, ο βρεταννικός στόλος αποκλείει τον Πειραιά και «την επαναφέρει στην τάξη».

Το 1897, Άγγλοι – Γάλλοι – Ρώσσοι ανακόπτουν την τουρκική προέλαση προς νότον, μετά τον ατυχή πόλεμο Ελλάδος-Τουρκίας.

Το 1912-3, η Ελλάδα, με γαλλο- βρεταννική επίνευση, εξοπλισμό και εκπαίδευση, μετέχει στην (υπό βρεταννικό συντονισμό)βαλκανική συμμαχία, που εκδιώκει τους Τούρκους από τα Βαλκάνια, διότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχει μετατραπεί σε γερμανική αποικία.

Το 1917-19, η Ελλάδα μετέχει στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, στο πλευρό των Αγγλογάλλων, εναντίον του γερμανο-αυστριακού συνασπισμού, στον οποίον μετέχει η Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Το 1920, η Ελλάδα αποστέλλεται από τους Αγγλογάλλους στην Μικρά Ασία, αρχικώς για να αναχαιτιστεί η ιταλική προσπάθεια γεωπολιτικής επέκτασης στην Ανατολική Μεσόγειο και στην συνέχεια ως αντιπερισπασμός των κεμαλιστών, ώστε να κατοχυρωθούν στους Αγγλογαλλο-αμερικανούς οι πετρελαιοπηγές της Μοσσούλης. Οι Σύμμαχοι δεν επρόκειτο όμως να επιτρέψουν στην Ελλάδα να ανασυστήσει την Βυζαντινή Αυτοκρατορία και να ξαναγίνει υπερδύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το 1940 η Ελλάδα πολέμησε στο πλευρό των Αγγλογάλλων, το 1944 με βρεταννική στρατιωτική επέμβαση στην Ελλάδα απετράπη η επιβολή κομμουνιστικού καθεστώτος- δορυφόρου της Σοβιετικής Ενώσεως, το 1947 περιήλθε στην αμερικανική σφαίρα επιρροής, που αντικατέστησε την βρεττανική, και στην συνέχεια εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ, στην πρώτη γραμμή του Ψυχρού Πολέμου, αφού συνόρευε προς βορρά με τρεις κομμουνιστικές χώρες. Σε όλη αυτήν την περίοδο η Τουρκία παρέμεινε ουδέτερη.

Από την δεκαετία του 1950 εμφανίζεται η σφοδρή σύγκρουση του Ελληνισμού με την Τουρκία για τον έλεγχο της Κύπρου. Η Κύπρος αποτελεί γεωστρατηγικό σημείο τεράστιας σημασίας και προκεχωρημένο φυλάκιο του Δυτικού Κόσμου στον μυχό της Εγγύς Ανατολής. Από την Αρχαιότητα υπήρξε πεδίο σύγκρουσης Δύσης-Ανατολής: των Αρχαίων Ελλήνων με τους Πέρσες, των Βυζαντινών με τους Άραβες, των Ενετών με τους Τούρκους. Ήταν λάθος της Ελληνικής διπλωματίας η επιμονή στην άμεση Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ενώ μπορούσε με το Σχέδιο Χάρντινγκ να λυθεί το ζήτημα μεσοπρόθεσμα. Αλλά ήταν ακόμα μεγαλύτερο σφάλμα η επιλογή της βρεταννικής διπλωματίας να εμπλέξει την Τουρκία, προκειμένου να αντιμετωπίσει την Ελληνική πίεση, προκαλώντας έτσι την τα γεγονότα του 1955 στην Κωνσταντινούπολη και του 1974 στην Κύπρο. Με τα δύο αυτά γεγονότα η Δύση πρωτίστως και δευτερευόντως η Ελλάδα απώλεσε δύο ισχυρά ερείσματα στην Ανατολική Μεσόγειο: την Ελληνική Κοινότητα στην Πόλη και το βόρειο τμήμα της Κύπρου. Ήταν επίσης λάθος της αγγλο-αμερικανικής πολιτικής η προώθηση του Σχεδίου Ανάν, το οποίο έδιδε στην Τουρκία δυνατότητα προώθησης των συμφερόντων της στο σύνολο της Κύπρου. Διότι στην πολιτική αυτή απουσίαζε η συνειδητοποίηση της μακρο-ιστορικής έννοιας που έχει η ελληνοτουρκική διελκυστίνδα στην Κύπρο.

Από την δεκαετία του 1970 εμφανίζεται μία νέα μορφή της χιλιετούς Ελληνοτουρκικής διαμάχης, που ορίζει την μεθόριο Δύσης-Ανατολής:η τουρκική στρατιωτική πίεση στο Αιγαίο. Στην σύγκρουση αυτή οι ΗΠΑ έπαιξαν ρόλο «πυροσβέστη», προσπαθώντας να διατηρήσουν κάποιες ισορροπίες. Ταυτόχρονα, προστάτευσαν σταθερά το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αλλά σήμερα, η έστω και εξισορροπιστική αυτή πολιτική τίθεται εν αμφιβόλω από τον Ομπάμα.

Μέσα από αυτά τα γεγονότα, διαφαίνεται ο γεωστρατηγικός ρόλος του νεώτερου Ελληνισμού. Από την Άλωση, και μετά και αφού έπαψε να αποτελεί το κέντρο και την ηγέτιδα δύναμη του Δυτικού Κόσμου, ο Ελληνισμός αποτελεί προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης στα όρια του δυτικού κόσμου, μόνιμο έρεισμα της δυτικής πολιτικής και μηχανισμό ανάσχεσης της Οθωμανικής ισχύος. Ταυτόχρονα, αποτελεί μήλον της έριδος μεταξύ των ευρωπαϊκών μεγάλων δυνάμεων(κυρίως μεταξύ Αγγλογάλλων και Ρώσσων), στον αγώνα για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Γεωστρατηγικά η Ελλάδα καλύπτει το κενό μεταξύ της Ιταλίας και των μικρασιατικών ακτών, ενώ πιο πρόσφατα αποτελεί τον μοναδικό γεωστρατηγικό σύνδεσμο μεταξύ Δύσης-Ισραήλ, όπως απεδείχθη περίτρανα στους δύο αραβοϊσραηλινούς πολέμους του 1967 και του 1974.

Τουρκία, αντιδυτική οντότητα

Η δομική αστάθεια στην Ανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια, την οποία συνήθως οι ιστορικοί αποκαλούν «Ανατολικό Ζήτημα», άρχισε στην ουσία το 1204, όταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία διαλύθηκε από τους Σταυροφόρους και στην θέση της αναπτύχθηκε μία πανσπερμία φεουδαλικών, σλαβικών και ελληνικών κρατιδίων. Η ανασύσταση του Βυζαντίου το 1261 και η ισχνή επιβίωσή του μέχρι το 1453 δεν ήραν αυτήν την δομική αστάθεια. Κατ’ ουσίαν από το 1204 μπορούμε να πούμε ότι εμφανίζεται το λεγόμενο Ανατολικό Ζήτημα. Υπό το πρίσμα το οποίο εξετάζουμε το πρόβλημα, δηλαδή υπό το πρίσμα του Δυτικού Πολιτισμού, η εγκατάσταση των Τούρκων στα Βαλκάνια και στην ανατολική Μεσόγειο, και η σταδιακή υποκατάσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από την Οθωμανική τον 15ο αιώνα, δεν συνιστά λύση του Ανατολικού Ζητήματος. Διότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία, που συγκροτήθηκε κατακτώντας τα χριστιανικά βασίλεια των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας, υπήρξε, σε όλη της την διαδρομή μέχρι τον Εικοστό Αιώνα, διαρκής απειλή για την ύπαρξη του Ευρωπαϊκού Κόσμου και μηχανισμός πολιτικού εξανδραποδισμού, πολιτιστικού εκμηδενισμού και οικονομικής εξαχρείωσης των υποδούλων πληθυσμών.

Άλλωστε, η Οθωμανική Αυτοκρατορία απέτυχε να ασκήσει πολιτική σύνθεσης μεταξύ των πληθυσμών που κατοικούσαν στο έδαφός της, όπως πχ είχε επιτύχει το Βυζάντιο με την πολιτική εξελληνισμού και εκχριστιανισμού και την πολυεθνική του αντίληψη(επιτρέποντας την ανάρρηση Σλάβων, Αλβανών, Συρίων, Γεωργιανών και Αρμενίων στον αυτοκρατορικό θρόνο). Απεναντίας η μόνη πολιτική του οθωμανικού κράτους ήταν η ωμή βία, ενώ η κοινωνική του δομή ήταν αυτή μίας κοινωνίας δούλων, όπου ο μόνος ελεύθερος ήταν ο Σουλτάνος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την συνεχή ανταρσία των υποδούλων χριστιανικών πληθυσμών και τελικώς την αποσύνθεση και διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας όχι από εξωτερική επίθεση αλλά από εσωτερικές επαναστάσεις.

Και στην συνέχεια η κεμαλική Τουρκία, αν και εντάχθηκε γεωστρατηγικά στους θεσμούς του Δυτικού Κόσμου, δεν απέδειξε ποτέ την γεωστρατηγική της αξία για την Δύση. Στον μεν Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο τάχθηκε με το γερμανικό στρατόπεδο, με αποτέλεσμα το 1920 στο Συνέδριο των Βερσαλλιών να διαμελισθεί από τους Αγγλογάλλους.

Η συρρικνωμένη απόγονος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η κεμαλική Τουρκία, παρέμεινε καιροσκοπικά ουδέτερη στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου η Τουρκία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ, αλλά η γεωστρατηγική αξία της υπήρξε θεωρητική, καθώς δεν χρειάστηκε να αποδειχθεί στην πράξη. Παραμένει ερωτηματικό εάν η Τουρκία, σε περίπτωση παγκόσμιας σύρραξης μεταξύ ΝΑΤΟ και Συμφώνου Βαρσοβίας, θα συμμετείχε ενεργά υπέρ της Δύσης.

Ο δυτικός στρατηγικός σχεδιασμός επί Ψυχρού Πολέμου περιελάμβανε την Τουρκία ως πολύτιμο σύμμαχο στην προκεχωρημένη ζώνη που συνόρευε με το Σοβιετικό Μπλόκ. Η αξία του συμμάχου αυτού δεν αποδείχθηκε ποτέ στην πράξη. Απεναντίας, η Τουρκία έφθασε στο σημείο να απειλήσει πολλές φορές την συνοχή του ΝΑΤΟ προκειμένου να προωθήσει τις αναθεωρητικές και επεκτατικές της επιδιώξεις στην Κύπρο και στο Αιγαίο. Ελλάδα και Τουρκία, θεωρητικά σύμμαχες στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, έφθασαν στα πρόθυρα του πολέμου το 1955, όταν οργανωμένες παρακρατικές συμμορίες βανδάλισαν και κατέστρεψαν την Ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης. Το ίδιο συνέβη το 1964, το 1967 και το 1974 λόγω του Κυπριακού. Το ίδιο το 1976, το 1987 και το 1996 στο Αιγαίο. Η Ελλάδα κατέστειλε ήδη από το 1930 την Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή την διεκδίκηση αποκατάστασης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ανάκτησης της επί χιλιετία πρωτεύουσας του Ελληνισμού Κωνσταντινούπολης, χάριν της ελληνοτουρκικής προσέγγισης στα πλαίσια της Δυτικής Συμμαχίας. Απεναντίας η Τουρκία προώθησε συστηματικά τις επιδιώξεις της στο Αιγαίο, στην Θράκη και στην Κύπρο εκμεταλλευόμενη την συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ, χάριν της συνοχής του οποίου η Ελλάδα υποχρεωνόταν κάθε φορά να μην αντιδρά στις τουρκικές αυθαιρεσίες και τετελεσμένα.

Το 2003, πάντως, η Τουρκία αρνήθηκε όχι μόνον να συμμετάσχει αλλά έστω και να διευκολύνει την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, και απαγόρευσε την διέλευση των αμερικανικών στρατευμάτων από το έδαφός της. Διότι δεν ήθελε να διαταραχθούν οι σχέσεις της με την αραβική Μέση Ανατολή και διότι δεν ήθελε να προκληθούν αντιδράσεις στο εσωτερικό της, που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν το κεμαλικό καθεστώς. Τέλος, διότι η κατάλυση του μπααθικού καθεστώτος του Σαντάμ θα έφερνε στην επιφάνεια-όπως και έγινε-το κουρδικό πρόβλημα, και το πάντα ανοιχτό θέμα απόσχισης των ανατολικών, κουρδικών επαρχιών του τουρκικού κράτους.

Η συμπεριφορά αυτή της Τουρκίας ως υποτιθέμενου συμμάχου της Δύσης έχει ασφαλώς μία ενιαία, βαθύτερη ερμηνεία: H ΤΟΥΡΚΙΑ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΟΡΓΑΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. Δεν μοιράζεται τις αξίες, τα ιδανικά, την φιλοσοφία του δυτικού κόσμου. Η συμμετοχή της στους δυτικούς θεσμούς δεν βασίζεται σε κοινή αντίληψη του τρόπου οργάνωσης της παγκόσμιας κοινωνίας, αλλά στην επιδίωξη προώθησης των δικών της γεωπολιτικών συμφερόντων. Την συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση επίσης βλέπει ως μηχανισμό ανάδειξής της σε ηγεμόνα της Ευρώπης, μέσω του δημογραφικού της μεγέθους και της παρουσίας μουσουλμανικών κοινοτήτων στις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις.

Η αμερικανική εμμονή στην γεωστρατηγική αξία της Τουρκίας για την Δύση μπορεί να κλονίσθηκε λόγω της συμπεριφοράς της Τουρκίας στον Πόλεμο του Ιράκ και λόγω των αυτόνομων-και συχνά αντίθετων προς τα δυτικά γεωστρατηγικά συμφέροντα-κινήσεών της, όπως πχ. την προώθηση πυρηνικής συμφωνίας με την Ρωσσία. Αλλά με τον Ομπάμα έχει ανανεωθεί και έχει αποκτήσει μεγαλύτερη διάσταση. Ο Ομπάμα βλέπει την Τουρκία ως μηχανισμό πρόσβασης στον ισλαμικό κόσμο και στην Εγγύς Ανατολή, ως διδακτικό πρότυπο μουσουλμανικής και ταυτόχρονα κοσμικής χώρας, ως γεωπολιτικό αντίβαρο στην ρωσσική επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο. Το πρόβλημα στην σύλληψη αυτή είναι ότι παραγνωρίζει την ίδια την φύση της Τουρκίας, μίας ισλαμικής κοινωνίας, που πάσχει από βαθύ πολιτικό διχασμό μεταξύ της κεμαλικής στρατοκρατίας και του θεοκρατικού κυβερνώντος κόμματος. Δηλαδή για να λειτουργήσει η Τουρκία ως λύση και όχι ως μέρος του προβλήματος θα έπρεπε προηγουμένως να έχει επιλύσει στο εσωτερικό της, στην κοινωνική της οργάνωση και στην πολιτική της δομή, την σύγκρουση μεταξύ του ανερχόμενου ισλαμικού φονταμενταλισμού και του κοσμικού καθεστώτος. Η βαθύτερη αντίφαση είναι ότι η μετεξέλιξη της Τουρκίας σε δημοκρατικό καθεστώς δυτικού τύπου θα επέφερε άμεσα την απόσχιση, με δημοκρατικές διαδικασίες, του ημίσεως περίπου της τουρκικής επικρατείας, και ταυτόχρονα την ισλαμοποίηση και των τελευταίων κοσμικών, κεμαλικής προελεύσεως, θεσμών του τουρκικού κράτους. Επομένως η σύλληψη αυτή πάσχει και δεν μπορεί να λειτουργήσει μακροπρόθεσμα, ούτε καν μεσοπρόθεσμα.

Ο γεωστρατηγικός ρόλος της Ελλάδας

Η οπτική της Δύσης αποτυπώνεται γλαφυρά στην γεωπολιτική θεωρία του Μπρεζίνσκυ (Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΚΑΚΙΕΡΑ). Η παγκόσμια αμερικανική και ευρύτερα δυτική κυριαρχία προϋποθέτει, σύμφωνα με τον Μπρεζίνσκυ, τον έλεγχο της Ευρασίας. Η δυτική κυριαρχία στην Ευρασία διασφαλίζεται, σύμφωνα πάντα με τον Μπρεζίνσκυ, μέσω του ελέγχου ορισμένων γεωπολιτικά κρίσιμων περιοχών και σημείων, που σχηματίζουν ένα οριζόντιο γεωστρατηγικό συνεχές, από την Αδριατική έως την Ιαπωνία. Η απόπειρα των ΗΠΑ να ελέγξουν το Ιράκ και το Αφγανιστάν εντασσόταν στο σχέδιο αμερικανικής κυριαρχίας στην Ευρασία. Αλλά το σχέδιο αυτό υποτίμησε τους θρησκευτικούς-πολιτισμικούς παράγοντες, που ακύρωσαν την βεβιασμένη και σπασμωδική προσπάθεια των ΗΠΑ να επιβάλουν καθεστώτα δυτικού τύπου σε πληθυσμούς με εντελώς διαφορετικές οντολογικές αναφορές.

Ταυτόχρονα απέτυχε η προσπάθεια γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής περικύκλωσης της Ρωσσίας στην Ανατολική Ευρώπη και στον Καύκασο. Η Ρωσσία αντέδρασε στην προσπάθεια εξουδετέρωσής της με μεγάλη γεωπολιτική αντεπίθεση, με κύριο όπλο την ενέργεια. Με τα τεράστια ενεργειακά της αποθέματα δημιούργησε μηχανισμούς γεωπολιτικής επιρροής στην Ευρώπη, στα Βαλκάνια και στην Κεντρική Ασία. Ταυτόχρονα συνέτριψε στρατιωτικά την αμερικανοκρατούμενη Γεωργία, ανέτρεψε τους αμερικανικούς σχεδιασμούς στην Ουκρανία και αναθέρμανε τους δεσμούς της στα Βαλκάνια. Επεχείρησε δε την δημιουργία ειδικής σχέσης με την Ελλάδα, όχι μόνον σε ενεργειακό αλλά και γεωστρατηγικό επίπεδο. Ο δε ρωσσικός στόλος επανεμφανίσθηκε στην Αδριατική.

Σε αυτό το πλαίσιο, επανεμφανίζονται οι μακρο-ιστορικές σταθερές της ελληνικής γεωπολιτικής πραγματικότητας:

α. Η Ελλάδα παραμένει το όριο μεταξύ του Δυτικού Κόσμου και του Ανατολικού Δεσποτισμού. Γεγονός που είχε υποβαθμισθεί επί Ψυχρού Πολέμου, αλλά επανεμφανίσθηκε με την αναζωπύρωση των συγκρούσεων στην Μέση Ανατολή και την αποκάλυψη της μη δυτικής τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

β. Η Ελλάδα αποτελεί πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ της αγγλοσαξονικής και της ρωσσικής σφαίρας επιρροής. Η προϊούσα απομείωση της αμερικανικής επιρροής δεν πρόκειται όμως να δημιουργήσει γεωπολιτικό κενό, ούτε θα επιτρέψει στην Ρωσσία να ελέγξει γεωστρατηγικά την Ανατολική Μεσόγειο. Το πιθανότερο είναι μία μεικτή αμερικανοβρεταννική ή ευρωπαϊκή-βρεταννική ή και αμιγής βρεταννική(αν αυτό είναι λογισμικά εφικτό για την σημερινή Αγγλία) παρουσία στην περιοχή, που θα αποτρέψει την ρωσσική κάθοδο στο Αιγαίο.

γ. Η αμερικανική γεωπολιτική επιρροή στην Ελλάδα συναρτήθηκε με την ψυχροπολεμική πραγματικότητα και τις γεωστρατηγικές της αναγκαιότητες. Στην πραγματικότητα, ο άξονας Ουάσινγκτων-Αθήνα δεν μπορεί να λειτουργήσει στις σημερινές συνθήκες χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς. Ο νέος άξονας θα είναι ο άξονας Ουάσινγκτων-Λονδίνο-Βρυξέλλες-Αθήνα-Λευκωσία.

δ. Η Ελλάδα δεν μπορεί να πραγματοποιήσει γεωστρατηγικό άλμα προς την Ρωσσία, όπως εισηγούνται διάφοροι αναλυτές, χωρίς να υπάρχει συναίνεση της Δύσης. Το 1854 και το 1944, που επιχειρήθηκε αυτό με διαφορετικό τρόπο και υπό διαφορετικές συνθήκες, η αντίδραση της Δύσης ήταν εξαιρετικά βίαιη. Η όποια συνεργασία με την Ρωσσία μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον στο πλαίσιο μίας ευρύτερης γεωστρατηγικής προσέγγισης της Ρωσσίας με το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι προϋποθέσεις για την εκπλήρωση του αναμένοντος κάποιον να τον υποδυθεί ρόλου

Ποιoς μπορεί να είναι ο γεωπολιτικός και γεωστρατηγικός ρόλος της Ελλάδας στον μετα-ψυχροπολεμικό κόσμο; Η απάντηση προκύπτει από το ιστορικό γεγονός ότι η Ελλάδα υπήρξε ιδρυτικό στοιχείο του Δυτικού Πολιτισμού και προκεχωρημένο φυλάκιο έναντι του ασιατικού δεσποτισμού. Για να ανταπεξέλθει η Ελλάδα στον ρόλο αυτόν, για να συνεχίσει να αποτελεί το άκρο του Δυτικού Πολιτισμού στην άκρη της Ευρώπης, απαιτούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις:

α. η δημογραφική επιβίωση και αναπαραγωγή του Ελληνικού πληθυσμού, διότι η υποκατάστασή του από μεταναστευτικές μουσουλμανικής προελεύσεως ομάδες θα μεταβάλει την Ελλάδα σε προέκταση της Ανατολίας και εκ των πραγμάτων το όριο Δύσης-Ανατολής θα μετατοπισθεί στην Ιταλική Χερσόνησο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της πραγματικής(και όχι εικονικής)ενίσχυσης των γεννήσεων και της μητρότητας, και ταυτόχρονα μέσω της δημιουργίας ενός αποτελεσματικού μηχανισμού αναχαίτισης της λαθρομετανάστευσης. Χωρίς αυτά τα δύο μέτρα, η Ελλάδα σε λίγες δεκαετίες, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των δημογράφων, θα είναι μία χώρα με πλειοψηφία μουσουλμανικού πληθυσμού.

β. η αμυντική θωράκιση της Κύπρου, του Αιγαίου και της Θράκης, διότι κάθε γεωστρατηγική προώθηση της Τουρκίας προς Δυσμάς σημαίνει και αντίστοιχη γεωπολιτική συρρίκνωση του Δυτικού Κόσμου.

γ. ριζικός εκσυγχρονισμός του Ελληνικού Κράτους, διότι ένα διεφθαρμένο και ανίκανο κράτος δεν μπορεί να επιτελέσει απολύτως κανέναν γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό ρόλο.

δ. καθιέρωση ειδικής σχέσης της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό τον όρο της άμεσης απόσυρσης των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο, της άρσης της απειλής πολέμου στο Αιγαίο, του τερματισμού του τουρκικού επεκτατισμού και αναθεωρητισμού και της αναγνώρισης του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

ε. για να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω απαιτείται ριζική αντικατάσταση του σημερινού τριτοκοσμικού και χρεωκοπημένου πολιτικού προσωπικού της χώρας από μία να ιθύνουσα τάξη, που θα συμπεριλαμβάνει τα καλύτερα στοιχεία της Ελληνικής κοινωνίας και της Ομογένειας, και θα χαρακτηρίζεται από εντιμότητα, δημοκρατικό πατριωτισμό και ανιδιοτέλεια, υπευθυνότητα και ρεαλισμό, καθώς και επίγνωση της διεθνούς πραγματικότητας.

* Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης, Πρόεδρος των ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ

Πολλά τα λεφτά, Άρη

Κόσμος του Επενδυτή (04-07-2009)

Πριν από περίπου τρεις μήνες, στις 11 Απριλίου, απ’ αυτή εδώ τη στήλη είχαμε διατυπώσει «δύο προτάσεις αξίας 35 δισ.». Οι προτάσεις μας ήταν πλήρως τεκμηριωμένες και απόρροια μελέτης που είχε κάνει ο «ΚτΕ», σε συνεργασία με μία από τις πλέον έγκυρες και μεγάλες εταιρείες που ειδικεύονται σε θέματα φορολογίας και κανόνων επιχειρηματικής δράσης.

Υποστηρίζαμε ότι «η χώρα θα μπορούσε να λύσει το δημοσιονομικό πρόβλημα, εάν η κυβέρνηση υιοθετούσε τους κανόνες που έχουν τα σοβαρά κράτη» και «το Δημόσιο θα μπορούσε να εισπράξει άμεσα τουλάχιστον 15 δισ. ευρώ, εάν υιοθετούσε τους διεθνώς ισχύοντες κανόνες του transfer pricing, ενώ με την κατάργηση του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων θα ενίσχυε τη ρευστότητα της οικονομίας με επιπλέον 20 δισ. ευρώ».

Δεν προτείναμε ούτε κάτι καινούργιο, ούτε κάτι επαναστατικό. Απλώς να ισχύσει στη χώρα μας ό,τι και στον υπόλοιπο αναπτυγμένο κόσμο, όπου λειτουργούν πολυεθνικές εταιρείες. Τα μέτρα που προτείναμε ήταν, πρώτον, να υπάρξει σύνδεση της πρόσφατης νομοθεσίας του υπουργείου Ανάπτυξης για την τεκμηρίωση των ενδοομιλικών συναλλαγών (transfer pricing) με τη φορολογική νομοθεσία και, δεύτερον, να απαγορευθεί η υποκεφαλαιοδότηση των εταιρειών σε σύγκριση με τον ενδοομιλικό δανεισμό τους, να εξορθολογιστεί δηλαδή η σχέση ίδιων και ξένων κεφαλαίων.

Προς μεγάλη μας έκπληξη και ικανοποίηση, το άρθρο της 11ης Απριλίου βρήκε μεγάλη απήχηση. Τα τηλεφωνήματα που δεχθήκαμε προκειμένου να παράσχουμε περισσότερες πληροφορίες και υλικό ήταν αρκετά. Ενδιαφέρθηκαν ορισμένοι υπουργοί (δυστυχώς, μόνον ένας του λεγόμενου οικονομικού κύκλου, καθώς και δύο υφυπουργοί), αλλά και πολλοί -κι αυτό ήταν η ευχάριστη έκπληξή μας- βουλευτές της συμπολίτευσης, όχι όμως -κι αυτό ήταν η δυσάρεστη έκπληξή μας- και της αντιπολίτευσης.

Προς τιμήν του ο μοναδικός, ναι ο μοναδικός, από τον χώρο της αντιπολίτευσης που επικοινώνησε μαζί μας για το θέμα ήταν ο ίδιος ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, ο Γ. Παπανδρέου. Ελπίζω η αδιαφορία που επέδειξαν οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και ειδικά αυτοί που ασχολούνται με τα θέματα οικονομίας να είναι απότοκο του αισθήματος επάρκειας και της εξειδικευμένης γνώσης τους περί το transfer pricing και το thin capitalization καθώς και της ειλημμένης απόφασής τους να συγκρουστούν ευθέως και σκληρά με τις πολυεθνικές όταν έρθουν στην εξουσία.

Η δεύτερη έκπληξη και ικανοποίηση που νιώσαμε ήταν όταν προ δεκαπενθημέρου το υπουργείο Οικονομίας εξέδωσε δελτίο Τύπου στο οποίο αναφερόταν η πρόθεσή του να εισαγάγει προς ψήφισιν στη Βουλή νομοσχέδιο με το οποίο θα ρύθμιζε αυτά τα θέματα. Ήταν όντως κάτι το ασυνήθιστο, για το συνήθως βραδύπορο κράτος, η ταχύτητα με την οποίαν αντέδρασε η κυβέρνηση.

Όταν λοιπόν το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών εξήγγειλε την πρώτη δέσμη μέτρων για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στις συναλλαγές και είχε τόσο την εισαγωγή κανόνων τεκμηρίωσης στις ενδοομιλικές συναλλαγές για φορολογικούς σκοπούς όσο και την απαγόρευση της υποκεφαλαιοδότησης των εταιρειών ως θέματα άμεσης προτεραιότητας, πιστέψαμε ότι οι προτάσεις μας εισακούστηκαν.

Δυστυχώς, όμως, φαίνεται ότι στη χώρα στην οποία ζούμε ούτε και τα πιο απλά πράγματα δεν είναι δυνατό να γίνουν δίχως να προκληθούν αναστάτωση και προβληματισμός στην επιχειρηματική κοινότητα, αφού, διαβάζοντας κανείς το σχέδιο νόμου που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο σχηματίζει την εντύπωση ότι η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης δεν έχει συνοχή και συνέχεια.

Το πρόσφατο φορολογικό νομοσχέδιο, αντί να έλθει ως αναγκαίο συμπλήρωμα της σχετικής νομοθεσίας του υπουργείου Ανάπτυξης, για την τεκμηρίωση των ενδοομιλικών συναλλαγών προέκυψε ως ο αντίθετος πόλος της. Άμεση συνέπεια του γεγονότος αυτού είναι να υφίστανται στην ελληνική έννομη τάξη για το ίδιο αντικείμενο δύο ανεξάρτητα και σε κάποιες διατάξεις αντίθετα μεταξύ τους νομικά πλαίσια, προκαλώντας έτσι κομφούζιο στην αγορά, ενώ στις επιχειρήσεις θα επιβάλλονται αυξημένα διοικητικά κόστη συμμόρφωσης.

Η παγκόσμια αυτή πρωτοτυπία της Ελλάδας, η ύπαρξη δηλαδή δύο διαφορετικών νομικών πλαισίων για το ίδιο ζήτημα, αποδεικνύεται από τα παρακάτω απλά στοιχεία:
Διαφορετικές υπόχρεες για τεκμηρίωση εταιρείες. Για το υπουργείο Ανάπτυξης (ΥΠΑΝ), υπόχρεες είναι μόνο εταιρείες, ενώ για το Οικονομίας (ΥΠΟΙΚ) είναι όλες οι επιχειρήσεις (υποθέτουμε ότι τουλάχιστον τα περίπτερα θα εξαιρούνται).

Διαφορετικοί ορισμοί για την έννοια του όρου «συνδεδεμένες επιχειρήσεις». Το ΥΠΑΝ προσφεύγει στο Εμπορικό μας Δίκαιο, ενώ το ΥΠΟΙΚ καταφεύγει στις μάλλον περίπλοκες και ασαφείς οδηγίες του ΟΟΣΑ. Δεν ξέρουμε τι είναι καλύτερο. Ίσως να είναι του ΟΟΣΑ, όμως νομικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι προτιμότερο είναι το Εμπορικό μας Δίκαιο, επειδή σ’ αυτό υπάρχει η μοναδική διάταξη που ορίζει το τι είναι συνδεδεμένη επιχείρηση. Διαφορετικά, μπορούμε να «χαθούμε στη μετάφραση» του ΟΟΣΑ και να βρεθούν πολλά παράθυρα διαφυγής. Ελπίζουμε, βέβαια, να μην είναι αυτός ο στόχος του νομοθέτη.

Διαφορετικές προθεσμίες υποβολής φακέλου. Έναν μήνα δίνει το ΥΠΑΝ, δύο το ΥΠΟΙΚ. Ίσως κάποιος να πει ότι ένας μήνας διαφορά δεν είναι τίποτε, όμως αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα που επισημαίνουμε. Άλλα λέει το ΥΠΑΝ, άλλα το ΥΠΟΙΚ για το ίδιο θέμα. Αυτό ακριβώς καυτηριάζουμε, ότι επέρχεται σύγχυση αντί να αποκαθαίρεται το τοπίο.

Και το αλαλούμ συνεχίζεται καθώς θεσπίζονται ακόμη και διαφορετικά κριτήρια απαλλαγών για τις μικρές επιχειρήσεις. Το ΥΠΑΝ θέτει ως όριο το ένα (1) εκατ. ευρώ τζίρο, ενώ το ΥΠΟΙΚ το 1,5 εκατ.

Το ίδιο ισχύει και για τον φάκελο τεκμηρίωσης. Υποχρεωτικός και ένας για το ΥΠΑΝ, ενώ φαίνεται να απαιτούνται δύο φάκελοι για το ΥΠΟΙΚ.

Και ερχόμαστε τώρα στο πιο σημαντικό και το οποίο αποτελεί και το «ζουμί» της υπόθεσης. Θεσπίζονται διαφορετικά ύψη προστίμων για τη μη υποβολή φακέλων. Αυτή η παράβαση για μεν το ΥΠΑΝ ισοδυναμεί με πρόστιμο 10% επί των συναλλαγών, ενώ για το ΥΠΟΙΚ μόνον 800 ευρώ!!! Εάν όντως θέλουμε να βάλουμε τάξη υποθέτω ότι τα πρόστιμα θα έπρεπε να είναι αυστηρά. Δεν ξέρω αν είναι υπερβολικό το 10% του ΥΠΑΝ, πάντως τα 800 ευρώ του ΥΠΟΙΚ είναι αστείο και μάλιστα κακόγουστο. Είναι προφανές ότι ουδείς θα προσκομίσει φάκελο τεκμηρίωσης τιμών, αλλά θα προτιμήσει το πρόστιμο. Αν είναι να γλιτώνει εκατομμύρια, θα προτιμά να μην προσκομίζει στοιχεία και να πληρώνει κάθε φορά πρόστιμο 800 ευρώ!

Από όλα τα παραπάνω, αποδεικνύεται ότι τα δύο νομοθετήματα λειτουργούν ανταγωνιστικά μεταξύ τους, με πρακτικό αποτέλεσμα ένα ακόμη αλαλούμ στο κυβερνητικό έργο, αλλά και τη σίγουρη αδυναμία επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων της κυβέρνησης.

Σχετικά με την ανάγκη εισαγωγής νομοθεσίας για την απαγόρευση υποκεφαλαιοδότησης, είχαμε επισημάνει ότι αυτή είναι απαραίτητη για να τονωθεί η ρευστότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και να μειωθεί ο εκτεταμένος ενδοομιλικός δανεισμός, που έχει ως συνέπεια την έκπτωση των σχετικών τόκων και την απώλεια σημαντικών φορολογικών εσόδων για το Δημόσιο.

Θεωρήσαμε, λοιπόν, ότι η σχετική διάταξη στο πρόσφατο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών θα οδηγούσε προς αυτή την κατεύθυνση. Η προσεκτικότερη ανάγνωσή της, όμως, μας διέψευσε πλήρως. Η σχετική ρύθμιση αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα διάταξης χωρίς καμία πρακτική ουσία, που από την πρώτη στιγμή δεν θα έχει την ελάχιστη πρακτική εφαρμογή και αποτελεσματικότητα.

Εάν στόχος του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, με την εισαγωγή της απαγόρευσης της υποκεφαλαιοδότησης, ήταν η εξάλειψη ή ο περιορισμός του φαινομένου του ενδοομιλικού δανεισμού, με τον περιορισμό της δυνατότητας έκπτωσης των σχετικών τόκων, τότε δεν θα έπρεπε ως κριτήριο σύνδεσης για τον χαρακτηρισμό μιας επιχείρησης ως συνδεδεμένης να ληφθεί η άμεση συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο σε ποσοστό 25%, γιατί είναι πολύ εύκολο να καταστρατηγηθεί.

Για παράδειγμα, σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία, μπορεί η μητρική της να έχει 500 θυγατρικές – συνδεδεμένες σ’ όλον τον κόσμο. Με το νομοσχέδιο προβλέπεται ότι μόνο η άμεσα συμμετέχουσα, αυτή δηλαδή που έχει τις μετοχές της ελληνικής εταιρείας σε ποσοστό τουλάχιστον 25%, εμπίπτει στον νόμο. Μόνον αυτή και καμία άλλη.

Έτσι όμως δίνεται η δυνατότητα καταστρατήγησης του νόμου, αφού στην πράξη, ούτως ή άλλως, πολύ σπάνια θα παρατηρηθεί το φαινόμενο -ιδίως στο πλαίσιο μεγάλων πολυεθνικών ομίλων- ο δανειστής ή ο δανειζόμενος να έχουν άμεση συμμετοχή στο κεφάλαιο ο ένας του άλλου. Αντίθετα, στις περισσότερες περιπτώσεις, δανείστρια επιχείρηση του ομίλου είναι κάποια εταιρεία χρηματοδότησης, η οποία έχει ιδρυθεί γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό σε κάποιο διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο και η οποία δεν έχει καμία άμεση μετοχική σύνδεση με τις εταιρείες του ομίλου που χρηματοδοτεί.

Δεν μπορούμε επίσης να μην επισημάνουμε ότι, εάν ένας από τους στόχους του οικονομικού επιτελείου με την εξαγγελθείσα πρώτη δέσμη φορολογικών μέτρων ήταν η αύξηση των δημοσιονομικών εσόδων, τα οποία υστερούν σε σημαντικό βαθμό, τότε η αστοχία είναι δεδομένη και, δυστυχώς, αναπόφευκτη. Το μόνο που μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο είναι η πρόκληση αναταραχής και σύγχυσης στην αγορά από την παράλληλη ύπαρξη αντιφατικών διατάξεων, η οποία μόνο αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να έχει στην ήδη υπάρχουσα άσχημη οικονομική κατάσταση.
Πριν κλείσουμε, θα θέλαμε να διατυπώσουμε και ορισμένες απορίες.
Γιατί για διαπιστωθείσα υπερτιμολόγηση το αυτοτελές πρόστιμο που ίσχυε μέχρι σήμερα μειώνεται από 10% σε 3,3%, αφού διεθνώς θεωρείται μία από τις σοβαρότερες φορολογικές παραβάσεις;

Γιατί η υποβολή φακέλου τεκμηρίωσης είναι δυνητική και το πρόστιμο μη υποβολής φακέλου περιορίζεται, όπως προείπαμε, στα 800 ευρώ;

Γιατί, αφού για τυπικές παραβάσεις επηρεάζεται το κύρος των βιβλίων στις υπερ/υποτιμολογήσεις, διευκρινίζεται ότι δεν το επηρεάζει;

Περιμένουμε τις απαντήσεις των αρμοδίων. Μέχρι να μας δοθούν, μήπως θα μπορούσε, αν όχι ο υπουργός, τουλάχιστον ο νομοκανονιστής του σχεδίου νόμου να μας εξηγήσει τι ακριβώς προβλέπεται για τις ελληνικές εταιρείες, που φαίνεται ότι είναι οι μόνες που θίγονται στα θέματα της υποκεφαλαιοδότησης;

Όσοι διάβασαν το σχετικό άρθρο ακόμη προσπαθούν να καταλάβουν τι εννοεί. Πολύ φοβούμαι ότι, εάν δεν υπάρξουν σοβαρές διευκρινίσεις και αλλαγές, το νομοσχέδιο, αντί να εκπληρώσει τον σκοπό για τον οποίο έγινε, θα κάνει τα πράγματα χειρότερα, αφού για μία ακόμη φορά θα αποδειχθεί ότι η πολιτική βούληση για σύγκρουση με τα κακώς κείμενα είναι ελλειμματική.

Ίσως επειδή τα συμφέροντα που καλούνται να συμμορφωθούν με τα διεθνώς ισχύοντα είναι αφενός ισχυρά και αφετέρου δεν διανοούνται να χάσουν την Ελλάδα από τη λίστα των «εύκολων κρατών» για τις μπίζνες και τα κέρδη τους. Ίσως επειδή όπως έλεγε και ο προσφάτως εκδημήσας Σπύρος Καλογήρου είναι «πολλά τα λεφτά, Άρη».

Ελπίζω να διαψευστώ και, όταν γίνει η σχετική συζήτηση στη Βουλή, όλα να διορθωθούν. Για το καλό της χώρας, της οικονομίας, αλλά και το συμφέρον της ίδιας της κυβέρνησης.

Τη Συμφωνία της Μαδρίτης προτάσσει τώρα η Άγκυρα!

ΤΟ «ΠΑΡΟΝ» ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ: ΓΙΑ ΝΑ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΕΙ ΤΙΣ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΕΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ
Τη Συμφωνία της Μαδρίτης προτάσσει τώρα η Άγκυρα!
«Θα έχουμε άσχημα ξεμπερδέματα στη Θράκη», λέει διπλωμάτης.
Όχι απλώς δεν ανταποκρίνονται στις (χλιαρές εν πάση περιπτώσει) διαμαρτυρίες και στα διαβήματα της Αθήνας οι Τούρκοι για τις συνεχείς και εντεινόμενες παραβιάσεις στο Αιγαίο, αλλά προτάσσουν ως δικαιολογία τη γνωστή (πλην λησμονημένη εδώ) Συμφωνία της Μαδρίτης! Η οποία και κάμνει, εκτός των άλλων, αναφορά σε νόμιμα δικαιώματα της Τουρκίας σ’ αυτήν την περιοχή.
ΣυμφωΙα είχε συνομολογηθεί στην ισπανική πρωτεύουσα μεταξύ του έλληνος πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη (συμπράττοντος και του υπουργού Εξωτερικών Θ. Πάγκαλου) μετά τις συνομιλίες που είχαν με τους τούρκους ομολόγους τους. Προκάλεσε μεν αντιδράσεις, αλλά τίποτε δεν διαφοροποίησε το νέο κλίμα που είχε δημιουργηθεί από τις έως και καταλυτικές της πρόνοιες.
Όπως το «ΠΑΡΟΝ» είναι σε θέση να γνωρίζει: Τόσο κατά τις σύντομες συναντήσεις που είχε το τελευταίο διάστημα η κ. Μπακογιάννη με τον ομόλογό της της Τουρκίας κ. Νταβούτογλου όσο και σε επαφές που είχε ο τελευταίος με παράγοντες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επικαλέσθηκε τη Συμφωνία, η οποία βεβαίως ερμηνεύεται με τρόπο που να εξυπηρετεί τις ανάγκες των τουρκικών επιδιώξεων και των μακρόπνοων στρατηγικών τους.
Από ενημερωμένες διπλωματικές πηγές, το «ΠΑΡΟΝ» πληροφορείται συναφώς ότι: Πέραν αυτών -και εκ παραλλήλου- η Άγκυρα ενεργοποίησε το τελευταίο διάστημα ευρεία εκστρατεία σε συγκεκριμένα ευρωπαϊκά κέντρα και σε κέντρα αποφάσεων στην Ουάσινγκτον, προάγοντας τις θέσεις της σε ό,τι αφορά αυτά τα ζητήματα, πράγμα που προδιαγράφει ενδεχομένως κλιμάκωση των αυθαιρεσιών της. Οπόταν και θέλει να προετοιμάσει κάλυψη των ενεργειών που μεθοδεύει.
Κι αυτό ενώ πέραν των παραβιάσεων που κατέστησαν ρουτίνα, ώστε ούτε καν βλέπουν το φως, η Άγκυρα ρίχνει το βάρος της στο μειονοτικό, δημιουργώντας συνθήκες που θα της επιτρέψουν να εγείρει σοβαρά ζητήματα. Κάτι που φαίνεται από τις μεθοδικές ενέργειες του τουρκικού προξενείου και τις συστηματικές πλέον εξορμήσεις στελεχών του στην περιοχή της Δυτικής Θράκης. Με ιδιαίτερη έμφαση στα Πομακοχώρια, όπου είχαν παρουσιασθεί φαινόμενα διαφοροποιήσεως των κατοίκων από την «τουρκική γραμμή». Με στόχο να απομακρυνθούν από την επιρροή των σκληρών μειονοτικών πυρήνων, οι οποίοι ενεργούν απροκαλύπτως πλέον, ως κινούμενα του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών.
Κάθε βδομάδα πλέον οργανώνονται περιοδείες του προξένου σε χωριά της περιοχής, όπου οργανώνονται ομάδες τις οποίες ελέγχουν εγκάθετοι, πολλοί των οποίων είναι ουσιαστικά (πλην ατύπως) έμμισθοι του προξενείου.
Είναι χαρακτηριστική εν προκειμένω δήλωση ανώτερου έλληνα διπλωμάτη στο υπουργείο Εξωτερικών (που για ευνόητους λόγους θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του) ότι «εάν δεν γίνει προληπτικά κάτι, τότε η Ελλάδα θα έχει άσχημα ξεμπερδέματα, καθώς το προαγόμενο σχέδιο έχει ως μοντέλο το Κυπριακό».
ΠΑΡΟΝ

Στο μάτι της Ουάσιγκτων το status quo στο Αιγαίο

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Σε άνοιγμα της Χάλκης προσανατολίζεται η κυβέρνηση Ερντογάν, στα πλαίσια μιας σειράς δευτερευουσών «παραχωρήσεων» προς Ελλάδα-Κύπρο, αναφέρουν αξιόπιστες πηγές στην τουρκική πρωτεύουσα. «Παραχωρήσεις» που συνιστούν ουσιαστικά αυτοτελείς υποχρεώσεις, ενόψει της ευρωπαϊκής αξιολόγησης τον Δεκέμβριο. Η Χάλκη είναι άλλωστε και ζήτημα αμερικανικού και όχι ειδικά ελληνικού συμφέροντος.

Οι «παραχωρήσεις» αυτές, αν, όταν και όσες γίνουν, γιατί η ‘Αγκυρα συνηθίζει να υπόσχεται και να μην τηρεί, συνδυάζονται και δεν αντιφάσκουν με τις έντονες πιέσεις που ασκούνται ταυτόχρονα (π.χ. Αιγαίο) στην επιδίωξη όχι μόνο να συνεχισθεί απρόσκοπτη η τουρκική ενταξιακή πορεία, αλλά και να επιτύχει η ‘Αγκυρα πολύ κεντρικές επιδιώξεις σε πρωτεύοντα θέματα κρατικής κυριαρχίας σε Αιγαίο/Κύπρο.

Η ‘Αγκυρα ζητάει «αμοιβαιότητα», δηλαδή ελληνική παραχώρηση, κάθε φορά που έστω σκέπτεται να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της. Στην περίπτωση της Χάλκης απαιτεί διπλωματικά διεύρυνση των δικαιωμάτων της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη. Ταυτόχρονα, ο Τούρκος πρόξενος στην Κομοτηνή έχει «υπερδραστηριοποιηθεί», περιφερόμενος και ρητορεύων από χωρίου εις χωρίον και ενεργώντας πρακτικά μάλλον ως «πολιτικός ηγέτης» της «τουρκικής μειονότητας», παρά ως ξένος διπλωμάτης, παρά τις επανειλημμένες συστάσεις που του έγιναν από τον Περιφερειάρχη. (Στο τέλος, αντί να συμμορφωθεί ο διπλωμάτης, σταμάτησε ο περιφερειάρχης να πηγαίνει σε αρκετές εκδηλώσεις που πάει ο πρόξενος!). ‘Οσο για την ηγεσία του ΥΠΕΞ, μοιάζει να μη θέλει να εξετάσει καν τα στοιχεία που της παρέχουν οι υπηρεσίες της σχετικά με τις τουρκικές δραστηριότητες, πιστεύοντας ίσως ότι οι ίδιοι οι διπλωμάτες μας θέλουν να «τορπιλίσουν» την πολιτική εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων!

Αυτά όλα μπορούν και γίνονται, υποστηρίζουν διπλωμάτες, για τον απλούστατο λόγο ότι είναι πολιτικά και διπλωματικά παρούσες στον ευρωπαϊκό χώρο οι τουρκικές κατηγορίες περί αντιμειονοτικής πολιτικής της Αθήνας. Αντίθετα, ουδείς ‘Ελλην αρμόδιος τόλμησε ποτέ να υπενθυμίσει στην θέτουσα θέμα αμοιβαιότητας ‘Αγκυρα τι ακριβώς συνέβη στην ελληνική μειονότητα στην Τουρκία, την «αμοιβαιότητα» της οποίας με τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης ρητά προβλέπει η Συνθήκη της Λωζάννης. Η Κυρία Μπακογιάννη αίφνης, σε πρόσφατη συνέντευξή της σε τουρκική εφημερίδα, έκανε λόγο για ‘Ελληνες που έφυγαν από την Πόλη, χωρίς όμως να εξηγήσει αν έφυγαν για τουρισμό, ως μετανάστες ή εκδιώχθηκαν εξαιτίας οργανωμένου πογκρόμ του τουρκικού κράτους! Σήμερα, πολύ περισσότερα στοιχεία δημοσιεύονται από τουρκικές παρά από ελληνικές πηγές για την εκδίωξη και τα παραμένοντα προβλήματα των Ελλήνων της Πόλης!

Στο μεταξύ για λύσεις «εδώ και τώρα» σε όλο το πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων της Ελλάδας (κυπριακό, Αιγαίο, μακεδονικό) πιέζει τώρα η Ουάσιγκτον. Εμμέσως πλην σαφώς οι Αμερικανοί διπλωμάτες θέτουν ζήτημα «επανεξέτασης» του status quo στο Αιγαίο (συνθήκη Λωζάννης). Εξαιρετικά φιλότουρκος ο Υφυπουργός Εξωτερικών του Ομπάμα κ. Γκόρντον αποδοκίμασε μεν τις χαμηλές πτήσεις πάνω από το Αγαθονήσι, ουσιαστικά όμως ζήτησε η διακοπή των ενεργειών αυτών να οδηγήσει σε ελληνοτουρκικό διάλογο επί των «επίμαχων ζητημάτων», ζητημάτων κυριαρχίας.

Με τη λογική αυτή βέβαια, η ‘Αγκυρα μπορεί να θέτει λόγω και έργω ότι της κατεβαίνει στο κεφάλι, παρουσιάζοντας μετά ως παραχωρήσεις την άρση τους και ζητώντας ελληνικές «αντιπαροχές»! Αυτή την έως τώρα αποδοτική τακτική ακολουθεί και ο Ταλάτ στην Κύπρο, αρνούμενος την επιστροφή ακόμη και της Μόρφου ή της Καρπασίας στους Ελληνοκύπριους κατοίκους τους. Η τακτική καθίσταται «αποδοτική», γιατί Ελλάδα και Κύπρος είναι «στοχοπροσηλωμένες» στη διατήρηση πάση θυσία «καλού κλίματος». Η άλλη πλευρά δεν κάνει τις απαραίτητες «θυσίες», το αντίθετο, άρα πρέπει να τις κάνει η εδώ.

Το ερώτημα σημειώνουν διπλωματικοί παρατηρητές, είναι κατά πόσον οι ΗΠΑ προχωρούν στην ανακίνηση θέματος Αιγαίου με δική τους πρωτοβουλία, ή αν έχουν ενθαρρυνθεί από τις βολιδοσκοπήσεις τους στην Αθήνα. ‘Οτι και να συμβαίνει όμως, γεγονός είναι ότι η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα τείνει να γίνει αποτρεπτικός παράγων για οποιαδήποτε περαιτέρω παραχώρηση και ανάληψη σχετικού πολιτικού κόστους. Ο πρωθυπουργός έχει γίνει δέκτης εισηγήσεων για «σκλήρυνση» της ελληνικής στάσης ενόψει Δεκεμβρίου, με δεδομένο μάλιστα ότι η ‘Αγκυρα εμφανίζεται πιο «σκληρή» από ποτέ άλλοτε. Χρειάζεται βέβαια πολύ προσπάθεια για να πεισθεί η ‘Αγκυρα για τη σοβαρότητα της Αθήνας – η «σκλήρυνση» της στάσης στο μεταναστευτικό αίφνης, και η απειλή διασύνδεσης με την ενταξιακή πορεία, δεν εμπόδισε, την περασμένη εβδομάδα, την Αθήνα να δώσει τη συγκατάθεσή της στο άνοιγμα ενός ακόμα κεφαλαίου ενταξιακής διαπραγμάτευσης (φορολογία).

Είναι πάντως αδύνατο πλέον για την κυβέρνηση να μην παίρνει υπόψιν της την κοινή γνώμη, με αποτέλεσμα να βρίσκεται διαρκώς προ του διλήμματος να χαλάσει το «κλίμα» με τους Τούρκους ιθύνοντες ή τους ψηφοφόρους της! ‘Ετσι η Υπουργός Εξωτερικών, παρά τη μαχητικότητα που υποστηρίζει την τουρκική ένταξη, θεώρησε επιβεβλημένο να δηλώσει ότι δεν θα ανοίξουν τα οκτώ μπλοκαρισμένα κεφάλαια διαπραγμάτευσης, όσο η ‘Αγκυρα αρνείται να ανοίξει τα λιμάνια και αεροδρόμια στα κυπριακά σκάφη. Προκαλώντας την οργή του αρμόδιου Τούρκου Υπουργού Εγκεμέν Μπαγκίς, που απάντησε εκνευρισμένα σε «αυτοκρατορικό στυλ».

Η αντίδραση Μπαγκίς, υπογραμμίζουν διπλωματικοί παρατηρητές, επιβεβαίωσε ότι το λεγόμενο «καλό κλίμα» Ελλάδας και Τουρκίας βασίζεται αποκλειστικά στην προσδοκία της ‘Αγκυρας για μεγάλες ελληνικές παραχωρήσεις. Και ο Ερντογάν άφησε να εννοηθεί ότι Καραμανλής-Μπακογιάννη θα ήθελαν να «λύσουν» μερικά ζητήματα στη Θράκη, εμποδίζονται όμως από τα ΜΜΕ! Το ερώτημα είναι κατά πόσον η ελληνική πολιτική ηγεσία και διπλωματία μεταφέρει όντως στην ‘Αγκυρα τις θέσεις που θεωρούνται καταρχήν αδιαπραγμάτευτες στην ελληνική εξωτερική πολιτική.
Οπως έδειξε περίτρανα η εμπειρία του σχεδίου Ανάν το 2004, η ελλαδική και κυπριακή πολιτική ηγεσία έχουν την τάση να συνομολογούν ρυθμίσεις που δεν είναι ούτε γνωστές, ούτε αποδεκτές από την ελληνική κοινή γνώμη. Το αποτέλεσμα είναι οι μεν ρυθμίσεις να μην εφαρμόζονται, οι δε σχέσεις με την Τουρκία να κινδυνεύουν με νέες κρίσεις. Υποτίθεται ότι η τακτική αυτή ακολουθείται για να βελτιώνει το κλίμα Αθήνας-‘Αγκυρας, στην πραγματικότητα όμως μάλλον δημιουργεί κινδύνους σοβαρών «παρεξηγήσεων» και στις ελληνοτουρκικές και στις σχέσεις πολιτικών-ψηφοφόρων!

Τμήμα της κυβέρνησης μοιάζει να το έχει συνειδητοποιήσει, γι’ αυτό και κινείται ενστικτωδώς προς μια «σκλήρυνση», που είναι άλλωστε τακτικά απαραίτητη για στοιχειώδη αποκατάσταση της διαπραγματευτικής ισχύος της χώρας. «Πρέπει να πούμε όχι σε όλα. Τίποτα δεν θα γίνει. Πάει άλλωστε ο Ερντογάν που ξέρουμε. Αυτός εδώ έχει μετατραπεί σε νεοωθωμανό», λέει χαρακτηριστικά κυβερνητικός παράγων. ‘Ομως, οι κυβερνητικοί παράγοντες δικαιολογούσαν επί χρόνια την «υπερμετριοπαθή» πολιτική τους με την εκτίμηση ότι θα διευκόλυνε την επικράτηση των ισλαμιστών επί του στρατού. Αυτό που όντως διευκολύνθηκε ήταν η μετατόπιση των ισλαμιστών σε εθνικιστικές θέσεις.

Το πρόβλημα δεν είναι τακτικό, αλλά στρατηγικό. Η Ελλάδα διακήρυξε την πολιτική «πλήρης ένταξη, πλήρης συμμόρφωση», πρακτικά όμως συγκατατέθηκε στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων χωρίς να θέσει ζήτημα άρσης τουρκικών διεκδικήσεων και απειλών στο Αιγαίο ή αναγνώρισης της Κύπρου. Η «τακτική» αυτή οδήγησε την ‘Αγκυρα σε εξαιρετικά πλεονεκτική win-win θέση. Είτε θα συνεχίσει τη σκληρή στάση, αποσπώντας ενδεχομένως μεγαλύτερες ελληνικές παραχωρήσεις, είτε θα συμφωνήσει με όσα τώρα της ζητάμε, φέρνοντας σε δύσκολη θέση Αθήνα και Λευκωσία! Π.χ., αν ανοίξει τα λιμάνια, θα φανεί παράξενο να τεθεί νέο βέτο στο άνοιγμα κεφαλαίων γιατί δεν αναγνωρίζει την Κύπρο! Η απαίτηση για παραπομπή στη Χάγη των ελληνοτουρκικών δεν συνοδεύτηκε από απαίτηση προκαταβολικής άρσης εδαφικών διεκδικήσεων, άρα τυχόν αποδοχή του ελληνικού όρου οδηγεί σε ανεπιθύμητη συζήτηση για γκρίζες ζώνες στο Διεθνές Δικαστήριο. Δεν κάνει νόημα να τεθούν μείζονα ζητήματα προστασίας της ελληνικής και κυπριακής κυριαρχίας από απειλές, κατοχές και διεκδικήσεις στο τέλος της ενταξιακής διαδικασίας. Γιατί είτε αυτή η διαδικασία θα διακοπεί, χωρίς να κερδίσει τίποτα Ελλάδα-Κύπρος, είτε θα δεχθούμε τελικά εντός της ΕΕ την Τουρκία με το σύνολο των διεκδικήσεών της. (Εκτός αν βρούμε μετά πολλά χρόνια το θάρρος που τώρα μας λείπει, διακινδυνεύοντας και μια πολύ σοβαρότερη κρίση με την ‘Αγκυρα, εφόσον θα θεωρηθούμε υπεύθυνοι της τελικής ματαίωσης των προσδοκιών της, χωρίς μάλιστα ποτέ να της έχουμε εξηγήσει τι πραγματικά ζητάμε.)

Ο Βενιζέλος και οι νάνοι

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΨΗ
Το ανάστημα των μεγάλων μετριέται στη σκιά τους, όπου ποικιλόμορφοι αρνητές της δόξας τους βυσσοδομούν και προσπαθούν να αναδειχθούν ικανοποιώντας το ηροστράτειο σύμπλεγμά τους. Ενα τέτοιο μέτρημα αναδεικνύει τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο μέγεθος που πραγματικά του ανήκει: στον μεγαλύτερο έλληνα πολιτικό της νεότερης Ελλάδας, μια θέση που καμία στημένη εκλογή δεν μπορεί να του στερήσει.

Το δηλητήριο των αρνητών δεν ήταν δυνατόν παρά να στραφεί εναντίον του μεγαλύτερου έργου του, της δημιουργίας της Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Εχουν γραφεί τόσο πολλά από τους ιδεολογικούς απογόνους των υπευθύνων της συμφοράς που μοιραίο ήταν να δημιουργήσουν αμφιβολίες και σύγχυση. Κι όμως η απάντηση σε μερικά ερωτήματα μπορεί ν΄ αποκαλύψει την αλήθεια.

1. Επρεπε να πάμε στη Μικρά Ασία;

Υπάρχουν ερωτήματα στα οποία η απάντηση είναι νομοτελειακή, δεν επιδέχονται «έπρεπε» ή «δεν έπρεπε». Επρεπε ν΄ αποκτήσει την ανεξαρτησία της η Κύπρος; η Νότιος Αφρική; οι παλιές αφρικανικές αποικίες; Στην περίπτωση της Μικράς Ασίας, εν τούτοις, υπάρχουν πολλές απαντήσεις και είναι όλες αποστομωτικές. Α) Την περίοδο 1914-15, όταν ο Κωνσταντίνος και ο σπιθαμιαίος σύμβουλός του και μετέπειτα δικτάτωρ υπάκουαν στα κελεύσματα του Κάιζερ να παραμείνουν ουδέτεροι, ο γερμανός αρχιστράτηγος Ανατολής Λίμαν Φον Σάνδερς Πασά και η τριανδρία των Νεότουρκων εξαπέλυαν ένα τρομακτικό διωγμό κατά των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Μόνο στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου κατέφυγαν 400.000 Μικρασιάτες. Πολύ περισσότεροι οδηγήθηκαν στα φοβερά Αμελέ Ταμπουρού, τα τάγματα εργασίας, και άφησαν τα κόκαλά τους στα βουνά της Ανατολίας.

Χειρότερη η μοίρα των γυναικών που άφησαν πίσω τους. Κοπαδιαστά, παντρεμένες γυναίκες, νεαρά κορίτσια, ακόμη και μικρά αγοράκια οδηγήθηκαν στα χαμαιτυπεία του Μπαλούκεσερ και του Εσκί Σεχίρ όπου μαστουρωμένοι Τσέτες κατέφευγαν για να ικανοποιήσουν τις διαστροφές τους. Ηταν μάλιστα τόσο μαζικός ο διωγμός ώστε παραλίγο να οδηγήσει σε ένα ιδιότυπο παιδομάζωμα. Στους δρόμους της Σμύρνης κυκλοφορούσαν χιλιάδες απορφανισμένα παιδιά, οι γονείς των οποίων είχαν συλληφθεί. Ο βαλής της Σμύρνης, ο δόλιος Ραχμή, τα συγκέντρωσε στους στρατώνες της Σμύρνης και με ανακοίνωσή του στις εφημερίδες αλλά και με επίσημες προσκλήσεις στις ξένες πρεσβείες προσκαλούσε τον κόσμο να παρακολουθήσει ένα ομαδικό σουνέτι- τον εξισλαμισμό τους. Τα άμοιρα ορφανά σώθηκαν την τελευταία στιγμή χάρη στις αγωνιώδεις προσπάθειες του Δεσπότη.

Αυτόν τον Ελληνισμό των περίπου 4-5 εκατομμυρίων έπρεπε να διασώσει ο Βενιζέλος.

Β) Ο Κάιζερ στην επιστολή του προς τον Κωνσταντίνο με την οποία τού ζητούσε να παραμείνουμε ουδέτεροι προσέθετε με κυνικότητα: «Βεβαίως μετά τον πόλεμο ορισμένα νησιά του Αιγαίου θα περιέλθουν στην Τουρκία.Αλλά η Ελλάδα θα έχει την αιωνία ευγνωμοσύνη μου».

Για την ευγνωμοσύνη του Κάιζερ ο Κωνσταντίνος και ο Μεταξάς αγωνίστηκαν να κρατήσουν ουδέτερη την Ελλάδα. Ο Βενιζέλος προτίμησε να διασώσει, μαζί με τους Μικρασιάτες, και τα νησιά του Αιγαίου.

2. Πώς πήγαμε στη Σμύρνη Στο πολύπλοκο διπλωματικό παιχνίδι της Διασκέψεως Ειρήνης, όταν οι νικήτριες Δυνάμεις προσπαθούσαν να διανείμουν τα εδάφη των ηττημένων σε ζώνες κηδεμονίας υπό την αιγίδα της ΚτΕ, ο Βενιζέλος είχε ζητήσει να δοθεί στην Ελλάδα η κηδεμονία του σαντζακίου της Σμύρνης. Αλλά ο πρόεδρος Γουίλσον, του οποίου η διακήρυξη περί αυτοδιαθέσεως των λαών δέσποζε των διαπραγματεύσεων, ήταν εκείνος που κάλεσε τον Βενιζέλο και τον ρώτησε: «Μπορείτε εντός 48 ωρών να στείλετε στρατό στη Σμύρνη;». Και φυσικά ο Βενιζέλος άδραξε την ευκαιρία. Ο πρόεδρος Γουίλσον είναι ο ηθικός συναυτουργός της απόβασης των Ελλήνων στη Μικρά Ασία, όπως, αντίστροφα, οι διάδοχοί του, που ανέτρεψαν το δόγμα του για να διατηρήσουν την pax americana στη Λατινική Αμερική και έδωσαν το «πράσινο φως» στον Κεμάλ ν΄ απαλλαγεί των μειονοτήτων, είναι οι ηθικοί συναυτουργοί της σφαγής των Αρμενίων και των Ελλήνων της Τουρκίας. Και ο πρόεδρος Μπαράκ Χουσεΐν Ομπάμα, με τη γνωστή πρόσφατη δήλωσή του, έγινε συμμέτοχος της ευθύνης των προκατόχων του.

3. Μπορούσαμε να μείνουμε στη Μικρά Ασία;

Είναι αλήθεια ότι η ελληνική διοίκηση αντιμετώπιζε μεγάλη αντίδραση από τους Λεβαντίνους, που εκμεταλλεύονταν τους Τούρκους αλλά εγνώριζαν ότι δεν θα μπορούσαν να εκμεταλλευθούν και τους Ελληνες, και ακόμη μεγαλύτερη αντίδραση από την Καθολική Εκκλησία, το μίσος της οποίας κατά των ορθοδόξων παρέμενε αμείωτο όπως την εποχή του Σχίσματος. Αλλά παρ΄ όλα αυτά η απάντηση είναι καταφατική και τη δίνει ο ίδιος ο Κεμάλ. Την παραμονή των εκλογών του Νοεμβρίου ο Κεμάλ διεμήνυσε με προσωπικό απεσταλμένο του ότι εδέχετο να κρατήσουμε τη διοίκηση του σαντζακίου Σμύρνης και μόνο για λόγους γοήτρου να υπάρχει η τουρκική σημαία στο Κονάκι. 4. Διαπράξαμε και εμείς σφάλματα;

Απειρα, τραγικά, κολοσσιαία, τόσο που κάθε σκέψη ν΄ αποκατασταθούν ορισμένοι εκ των καταδικασθέντων υπευθύνων ν΄ αποτελεί εφιαλτική φάρσα. Η προσπάθεια των βασιλικών ήταν να εξασφαλίσουν τη βοήθεια των νικητών και να πάρουν συγχωροχάρτι για τον Κωνσταντίνο. Η εγκληματική εκστρατεία του Σαγγαρίου ήταν μια τέτοια προσπάθεια. Οταν απέτυχαν, η επιθυμία τους ήταν να φύγουν από τη Μικρά Ασία χωρίς να κατηγορηθούν για την εγκατάλειψή της. Και άρχισαν να διαλύουν την άλλοτε φοβερή Στρατιά της Ανατολής ελπίζοντας να τους διώξει ο Κεμάλ. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού είχε διαταχθεί πολλούς μήνες πριν από την επίθεση του Ομάλι να επισημάνει λιμένες για την αποχώρηση του στρατού, «διότι η απόφαση για την εγκατάλειψη της Μικράς Ασίας είναι αμετάκλητος».

Γράφει χαρακτηριστικά ο Τζορτζ Χόρτον, ο αμερικανός γενικός πρόξενος, στην επίσημη έκθεσή του προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ: «Πιστεύω ακράδαντα ότι η πανωλεθρία ήταν αποτέλεσμα μιας αλληλουχίας ποταπών κινήσεων… Οι βασιλικοί προκάλεσαν εσκεμμένα τη σαρωτική πλημμύρα».

Και καταλήγοντας τονίζει: «Αν η Τουρκία καταλάβει την Κωνσταντινούπολη, η Βαλκανική δεν θα γνωρίσει ποτέ την ειρήνη».

Nabucco: Ενα θνησιγενές εγχείρημα

Αν η διπλωματία Ερντογάν υπήρξε επιτυχής με την επιστροφή -για πρώτη φορά μετά την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1918- της Αγκυρας στους μεσανατολικούς συσχετισμούς, η προσπάθεια άσκησης ανταγωνιστικής προς την Μόσχα ενεργειακής πολιτικής στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία κινδυνεύει να είναι η επανέκδοση μιάς πρόσφατης αποτυχίας: Ποιος δεν θυμάται τον αείμνηστο Οζάλ που την επομένη της πτώσης της ΕΣΣΔ διεκδικούσε για τη χώρα του ρόλο περιφερειακής δύναμης από την Αδριατική μέχρι το Σινικό Τείχος.Η σκληρή στάση της Μόσχας άλλωστε πέρσι το καλοκαίρι όταν η Αγκυρα επεχείρησε να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο στη σύγκρουση του Καυκάσου ήταν μια μη επιδεχόμενη παρερμηνείες αυστηρή προειδοποίηση η οποία δεν φαίνεται ότι ελήφθη υπόψη.
Η υπογραφή σήμερα στην Αγκυρα του πρωτοκόλλου συνεργασίας των χωρών διέλευσης του Αγωγού Φυσικού Αερίου Nabucco -Τουρκία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία και Αυστρία- είναι μια εξέλιξη με ελάχιστη αν όχι μηδενική αξιοπιστία στην Αγορά Ενέργειας, μια κίνηση που υπηρετεί κυρίως τις περιφερειακές ηγετικές φιλοδοξίες της Τουρκίας αλλά και το νέο κλίμα στις διμερείς σχέσεις με τις ΗΠΑ καθώς επίσης και την ανάγκη των υπόλοιπων χωρών να δείξουν ότι η στενή συνεργασία τους με τη Μόσχα για τον αντίπαλο Αγωγό Φυσικού Αερίου Southstream δεν αποκλείει στήριξη της διαφοροποίησης των πηγών Ενέργειας.

Ο Nabucco έχει το ίδιο πρόβλημα που έχει ο Πετρελαιαγωγός Τσεϊχάν-Μπακού που λειτουργεί σήμερα στο 25% της μεταφορικής του ικανότητας: Δεν έχει διασφαλισμένη επάρκεια πηγών καθώς πρώτον για να μπει το Ιράν στο παιχνίδι πρέπει να προηγηθεί εξομάλυνση των σχέσεών του με τις ΗΠΑ και τη Δύση, και δεύτερον η συνεργασία του Αζερμπαϊτζάν, του Καζαχστάν, του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν κάθε άλλο παρά δεδομένη είναι με την Μόσχα να διαθέτει τη δυνατότητα να προσφέρει στις χώρες αυτές ευνοϊκότερους όρους για την προώθηση του Φυσικού Αερίου τους στην Ευρώπη.

Η ίδια αβεβαιότητα ισχύει και για το Ιράκ καθώς η επιλογή του Nabucco θα δώσει στην Αυτόνομη Κουρδική Οντότητα του Βορείου Ιράκ τον έλεγχο της ενεργειακής πολιτικής της χώρας αν έχει προηγηθεί η υπαγωγή στον έλεγχο της των πετρελαϊκών κοιτασμάτων του Κιρκούκ.

Οι απαιτήσεις της Τουρκίας -χρήση του 15% της μεταφερομένης ποσότητας Φυσικού Αερίου για εσωτερική κατανάλωση και επανεξαγωγή- λειτουργούν αποτρεπτικά για τις χώρες της Κεντρικής Ασίας και κάνουν τις προσφορές της Μόσχας πιο ελκυστικές.

Πέραν των παραπάνω εύλογα τίθεται το ερώτημα για πόσο καιρό θα μπορούν να συμβιώνουν η νέα πολιτική Ομπάμα απέναντι στη Μόσχα και μια ενεργειακή στρατηγική απροκάλυπτα εχθρική προς την Ρωσία αλλά και εξόχως παρτενοχλητική τόσο για τις χώρες διέλευσης στα Βαλκάνια όσο και για τις χώρες τελικού προορισμού.

Με δύο λόγια είναι προφανές ότι η σημερινή τελετή υπογραφής στην Αγκυρα – σε επίπεδο Κορυφής- είναι κυρίως μια πρωτοβουλία του Ερντογάν που υπηρετεί, πρώτον την επιβεβαίωση του ρόλου της Αγκυρας ως εκ νέου προνομιακού εταίρου των ΗΠΑ για την ευρύτερη περιοχή από τη Μέση Ανατολή μέχρι την πρώην ΕΣΣΔ.

Αν η διπλωματία Ερντογάν υπήρξε επιτυχής με την επιστροφή -για πρώτη φορά μετά την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1918- της Αγκυρας στους μεσανατολικούς συσχετισμούς, η προσπάθεια άσκησης ανταγωνιστικής προς την Μόσχα ενεργειακής πολιτικής στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία κινδυνεύει να είναι η επανέκδοση μιάς πρόσφατης αποτυχίας: Ποιος δεν θυμάται τον αείμνηστο Οζάλ που την επομένη της πτώσης της ΕΣΣΔ διεκδικούσε για τη χώρα του ρόλο περιφερειακής δύναμης από την Αδριατική μέχρι το Σινικό Τείχος.

Η σκληρή στάση της Μόσχας άλλωστε πέρσι το καλοκαίρι όταν η Αγκυρα επεχείρησε να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο στη σύγκρουση του Καυκάσου ήταν μια μη επιδεχόμενη παρερμηνείες αυστηρή προειδοποίηση η οποία δεν φαίνεται ότι ελήφθη υπόψη.
ΗΜΕΡΗΣΙΑ

Η μεγάλη ληστεία των ταμείων

 Στη λεηλασία των ταμείων προχωρούν διάφοροι επιτήδειοι, που «αποσπούν» από το ασφαλιστικό σύστημα το ποσό ρεκόρ των δύο δισ. ευρώ τον χρόνο. Η βιομηχανία παραγωγής αναπήρων ανθεί στη χώρα μας εξ αιτίας της… εντατικής προσπάθειας γιατρών, φαρμακοποιών αλλά και εργαζομένων, που βρίσκουν έναν εύκολο τρόπο να συμπληρώσουν το εισόδημά τους. Τα κυκλώματα που δρουν στα ταμεία χορηγούν φάρμακα και ιατρικό υλικό σε ασθενείς – φαντάσματα, ενώ φροντίζουν ακόμη και για τη νομιμοποίηση αλλοδαπών με πλαστά δικαιολογητικά (φυσικά με το αζημίωτο). Ενδεικτικό της εφευρετικότητας διαφόρων επιτηδείων είναι το ότι ακριβά φάρμακα που υποτίθεται πως πήγαιναν σε ασφαλισμένους τελικά αποδείχτηκε ότι χρησιμοποιούνταν για το… ντοπάρισμα αλόγων! Εκτός ελέγχου Μόνο μέσα στο 2006 οι δαπάνες για φάρμακα αυξήθηκαν κατά 600 εκατ. ευρώ, εξέλιξη που βέβαια δεν οφείλεται στην ασθενική κράση των ασφαλισμένων. Σε περίπτωση που δεν ληφθούν αμέσως μέτρα, η κατάσταση θα βγει εκτός ελέγχου τον επόμενο χρόνο, οπότε αναμένεται να χαθούν 2,5 δισ. ευρώ εξ αιτίας της σπατάλης και της τεχνητής ζήτησης. Φυσικά ο… λογαριασμός άλλη μια φορά θα πάει στους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους, οι οποίοι θα κληθούν να καλύψουν τα ελλείμματα στους κλάδους υγείας. Δεν είναι τυχαίο πως διάταξη του νέου ασφαλιστικού νόμου επιτρέπει στους αρμόδιους υπουργούς να επιβάλλουν τη συμμετοχή των ασφαλισμένων σε ιατρικές εξετάσεις (η οποία μάλιστα θα καθορίζεται ανάλογα με το εισόδημα). Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι εισηγήσεις από αρμόδιους αλλά και αναρμόδιους για λήψη δραστικών μέτρων σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αυξηθούν τα έσοδα των ταμείων. Μεταξύ άλλων υπάρχουν προτάσεις για τη θέσπιση πλαφόν στις εξετάσεις που μπορεί ετησίως να κάνει ένας ασφαλισμένος, την αύξηση των απαιτούμενων ενσήμων για τη χορήγηση βιβλιαρίου, ακόμη και την οικονομική συμμετοχή των προστατευόμενων μελών (κοινώς έρχονται χειρότερες μέρες). Οι… βαφτίσεις Το παράδοξο όμως είναι πως, ενώ οι ασφαλισμένοι θα κληθούν να βάλουν το χέρι στην τσέπη, δεν λαμβάνονται ουσιαστικά μέτρα για την πάταξη των κερδοσκόπων που λυμαίνονται τα ταμεία. Αποκαλυπτικά για τις διαστάσεις που έχει πάρει η λεηλασία των ασφαλιστικών φορέων είναι τα στοιχεία: 1. Κάποιοι επιτήδειοι νομιμοποιούσαν την παραμονή αλλοδαπών στη χώρα με πλαστά δικαιολογητικά, που προβλέπονται για την υπαγωγή στον ΟΓΑ. Η υπόθεση ήρθε στο φως ύστερα από αιφνιδιαστικό έλεγχο που έκαναν ελεγκτές στον ανταποκριτή του ταμείου στο δημοτικό διαμέρισμα Βάρδας Ηλείας. Μεταξύ άλλων διαπιστώθηκε πως για σημαντικό αριθμό εγγράφων στα βιβλία πρωτοκόλλου ΟΓΑ που τηρεί ο εν λόγω ανταποκριτής δεν βρέθηκαν τα σχετικά έγγραφα. Μάλιστα βρέθηκε μεγάλος αριθμός κενών υπεύθυνων δηλώσεων υπογεγραμμένων από κατοίκους – εργοδότες της περιοχής, τις οποίες ο συγκεκριμένος ανταποκριτής χρησιμοποιούσε κατά βούληση! Εκτός των κανονικά απογεγραμμένων αλλοδαπών, εμφανίζεται να απασχολείται στη Βάρδα τεράστιος αριθμός μεταναστών, δυσανάλογος τόσο με τον αριθμό των εργοδοτών όσο και με τις καλλιεργούμενες στην περιοχή εκτάσεις. Και επειδή οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί, αρκεί να αναφερθεί πως εμφανίζονται εργοδότες που δηλώνουν ότι αλλοδαποί πραγματοποίησαν 6.000 ημερομίσθια τον χρόνο! 2. Σε διάφορες περιοχές έχει αναπτυχθεί μία στενή «σχέση» γιατρών του ΙΚΑ με φαρμακοποιούς. Για παράδειγμα γιατροί υποκαταστήματος του Ιδρύματος στην Αθήνα εξέδιδαν ψεύτικες συνταγές εν αγνοία των ασφαλισμένων, οι οποίες όλως τυχαίως εκτελούνταν σε συγκεκριμένο φαρμακείο. Ανάλογη… δραστηριότητα είχε αναπτύξει γιατρός σε νησί του Ιονίου, ο οποίος έδινε σε φαρμακείο γνωματεύσεις με τη σφραγίδα και την υπογραφή του, αλλά έχοντας «ξεχάσει» να συμπληρώσει τον χώρο της συνταγογράφησης. 3. Κύκλωμα εξέδιδε πλαστά βιβλιάρια υγείας και συνταγολόγια σε αλλοδαπούς, οι οποίοι ωστόσο δεν είχαν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για υπαγωγή στην ασφάλιση του ΟΓΑ. Στο κόλπο ήταν αναμεμειγμένοι υπάλληλοι δήμων, που εκτελούσαν χρέη ανταποκριτών του ταμείου, και εξωθεσμικοί παράγοντες. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος, αρκεί να αναφερθεί πως σε ένα μόνο δημοτικό διαμέρισμα δήμου της Θεσσαλονίκης εκδόθηκαν παρανόμως περισσότερα από 100 βιβλιάρια υγείας και συνταγολόγια. Η «υπογεννητικότητα» 4. Γιατροί του ΙΚΑ στην περιφέρεια (μεταξύ άλλων στην Αχαΐα και τη Βοιωτία) προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την… υπογεννητικότητα στη χώρα μας χορηγώντας φάρμακα για εξωσωματική γονιμοποίηση. Το πρόβλημα είναι πως χορηγούν εικονικές συνταγές με φάρμακα εν αγνοία των ασφαλισμένων ή ακόμη και σε ασθενείς – φαντάσματα. 5. Σε οικογενειακή επιχείρηση είχε μετατρέψει το ΙΚΑ γιατρός της Βόρειας Ελλάδας. Μεταξύ άλλων διαπιστώθηκε πως συνταγογραφούσε σε συγγενείς του υπερβολικές ποσότητες αναλώσιμου υγειονομικού υλικού αλλά και σκευάσματα ειδικής διατροφής. Σαν να μην έφτανε αυτό, τους χαρακτήρισε παραπληγικούς για να μην καταβάλλουν συμμετοχή! 6. Πρώην εργαζόμενοι στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης χορηγούσαν κατ’ επανάληψη ιατρικά είδη σε ασφαλισμένους του ΟΓΑ, χωρίς ωστόσο οι τελευταίοι να το γνωρίζουν. Μάλιστα έφτασαν σε σημείο να χορηγήσουν ορθοπεδικά είδη σε νεκρή. 7. Ιδιαίτερα… παραγωγικός αποδείχτηκε γιατρός του ΙΚΑ που δραστηριοποιείται στην πρωτεύουσα. Μέσα σε έναν μήνα είχε εκδώσει 800 συνταγές, το πρόβλημα ωστόσο είναι πως είχε εξετάσει πολύ λιγότερους ασφαλισμένους (κοινώς οι υπόλοιπες συνταγές πήγαιναν σε ασφαλισμένους – μαϊμού). Με βάση αυτά τα στοιχεία δεν είναι τυχαίο πως στα τρία μεγάλα ταμεία – ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και ΟΓΑ – τον επόμενο χρόνο το έλλειμμα στους κλάδους υγείας θα ξεπεράσει τα δύο δισ. ευρώ. Με ρυθμό χελώνας Από την πλευρά του το υπουργείο Απασχόλησης περιορίζεται σε γενικόλογες ανακοινώσεις πως θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο την υπηρεσία ελέγχου των ασφαλιστικών φορέων. Την ίδια στιγμή με ρυθμούς χελώνας προχωρά η μηχανογράφηση, που όταν ολοκληρωθεί θα δώσει μια σαφή εικόνα για τη δράση γιατρών, φαρμακοποιών, νοσοκομείων και ιδιωτικών κλινικών. Μέχρι τότε οι κάθε λογής επιτήδειοι θα συνεχίσουν να θησαυρίζουν… (Ποντίκι, 28.12.2006)

Ελλάδα, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας φοιτητών

Του Αποστολου Λακασα, 12/7/09
Περίπου 51.000 παιδιά φοιτούν στο εξωτερικό οι σπουδές των οποίων, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, στοιχίζουν ένα δισεκατομμύριο ευρώ ετησίως

Οι νομισματικές ισοτιμίες ευνοούν τη φοιτητική μετανάστευση από την Ελλάδα! Παρά την οικονομική κρίση, που αποτελεί τροχοπέδη για ενδεχόμενα οικογενειακά «ανοίγματα», πολλοί Ελληνες 18χρονοι επιλέγουν να σπουδάσουν σε πανεπιστήμια της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Μάλιστα, η πτώση της αξίας της βρετανικής λίρας έναντι του ευρώ ενισχύει το κύμα «φοιτητικής μετανάστευσης» προς τη Βρετανία, πρώτο προορισμό των Ελλήνων για σπουδές στο εξωτερικό.

Γενικά, η Ελλάδα παραμένει ο μεγαλύτερος στην Eυρωπαϊκή Eνωση «εξαγωγέας» φοιτητών σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Με βάση τα στοιχεία της τελευταίας έκθεσης του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), περίπου 51.000 Ελληνες σπουδάζουν στο εξωτερικό. Ο αριθμός είναι εντυπωσιακός και φέρνει την Ελλάδα στην πρώτη θέση της σχετικής κατάταξης με κριτήριο τον συνολικό πληθυσμό των χωρών. Ταυτόχρονα, το κόστος είναι πολύ μεγάλο. Υπολογίζεται ότι ένα δισεκατομμύριο ευρώ καταβάλλεται ετησίως για σπουδές στο εξωτερικό, γεγονός που επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας

Κατ’ απόλυτους αριθμούς, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ η Ελλάδα έχει 51.138 φοιτητές στο εξωτερικό και βρίσκεται στην έκτη θέση. προηγείται η Νότιος Κορέα (98.103 φοιτητές) και ακολουθούν η Γερμανία (61.845), η Ιαπωνία (61.437), η Γαλλία (57.231) και η Τουρκία (54.381). Ομως, εάν η φοιτητική μετανάστευση μετρηθεί με βάση τον πληθυσμό της κάθε χώρας, η Ελλάδα προηγείται με διαφορά, καθώς σε ένα εκατ. πληθυσμού αντιστοιχούν 4.784 φοιτητές εξωτερικού.

Σήμερα, η «Κ» παρουσιάζει ορισμένες βασικές πληροφορίες, που πρέπει να γνωρίζουν όσοι επιλέξουν τις σπουδές στο εξωτερικό.

Η Βρετανία παραμένει πάντα η πρώτη επιλογή

Τα πανεπιστήμια της Βρετανίας προτιμούν οι περισσότεροι Ελληνες που «μεταναστεύουν» για σπουδές στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικά, σχεδόν ένας στους πέντε φοιτητές από χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε βρετανικά πανεπιστήμια είναι Ελληνας. Με βάση τα στοιχεία του οδηγού των Times για το 2007 (Good University Guide), περίπου 7.500, το 18,5% του συνόλου των προπτυχιακών φοιτητών από χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε βρετανικά ιδρύματα, είναι Ελληνες. Σε απόλυτους αριθμούς μόνο η Κίνα ξεπερνά την Ελλάδα με 17.500 προπτυχιακούς φοιτητές. Ο αριθμός των Ελλήνων, μάλιστα, είναι πολύ μεγαλύτερος αφού αρκετοί κάνουν μεταπτυχιακές σπουδές σε βρετανικά ιδρύματα, ενώ κάποιοι άλλοι που διακόπτουν τη φοίτησή τους παραμένουν στη χώρα είτε για λόγους εργασίας είτε για άλλο λόγο. Με τα δεδομένα αυτά ο αριθμός των Ελλήνων φοιτητών στη Βρετανία υπολογίζεται στις 20.000.

Στη Βρετανία λειτουργούν 116 πανεπιστήμια και 53 κολέγια – ινστιτούτα ανώτατης εκπαίδευσης που ποικίλλουν σε αριθμό προγραμμάτων σπουδών. Το ετήσιο κόστος φοίτησης για προπτυχιακές σπουδές έχει αυξηθεί στις 3.125 λίρες σε όλα τα αγγλικά πανεπιστήμια (στα ιδρύματα της Ουαλλίας και τη Σκωτίας είναι 1.250 λίρες ετησίως). Για τα μεταπτυχιακά το κόστος είναι υψηλότερο και κυμαίνεται από 3.200 έως και τις 8.000 λίρες. Βέβαια, τα περιζήτητα μεταπτυχιακά από σχολές Business (κυρίως στη διοίκηση επιχειρήσεων – το γνωστό MBA) είναι ακριβότερα, με το κόστος να κυμαίνεται έως και 20.000 λίρες. Ως προς τη ζήτηση για σπουδές σε βρετανικά πανεπιστήμια, οι περισσότεροι επιθυμούν να σπουδάσουν Διοίκηση Επιχειρήσεων, ενώ ακολουθούν η Νομική, η Ιατρική, η Ψυχολογία και η Αγγλική Φιλολογία. Οι περισσότεροι επιλέγουν τα βρετανικά ιδρύματα για σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και σε άλλους κλάδους της Οικονομίας.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα σπουδών και τις προϋποθέσεις εισαγωγής οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ξεκινήσουν από την ηλεκτρονική διεύθυνση της υπηρεσίας UCAS (Universities and Colleges Admissions Service – http://www.ucas.com) και τις ιστοσελίδες των ίδιων των πανεπιστημίων. Επίσης, για περισσότερες πληροφορίες στην Αθήνα οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθυνθούν στο Βρετανικό Συμβούλιο (Πλατεία Κολωνακίου 17, τηλ: 210-3692333).

Φυσικά, μία καλή εικόνα για τη θέση του κάθε πανεπιστημίου προσφέρουν οι πίνακες των Times, μέρος των οποίων παρουσίαζει η «Κ» (περισσότερα στον Οδηγό Σπουδών The Times Good University Guide, http://www.studysmart.gr). Η γενική εικόνα του 2008 φέρνει πρώτη την Οξφόρδη και κατόπιν το Κέμπριτζ. Με βάση τα κριτήρια, η Οξφόρδη προηγείται ως προς την ικανοποίηση των φοιτητών, τις κατατάξεις πτυχίων, τις δαπάνες για βιβλιοθήκες και για άλλες εγκαταστάσεις ανά φοιτητή. Το Κέμπριτζ έχει καλύτερη βαθμολογία ως προς την ποιότητα της έρευνας, τα κριτήρια εισαγωγής, την αναλογία φοιτητών / προσωπικού.

Βέβαια, εκτός από το επίπεδο του πανεπιστημίου, ο «μετανάστης» φοιτητής πρέπει να σκεφθεί και τη στέγαση και τη διαμονή του. Kαλή επιλογή είναι και η πανεπιστημιακή εστία. Γενικά, το κόστος διαβίωσης ποικίλλει, με το Λονδίνο, εύλογα, να είναι η ακριβότερη πόλη. Υπολογίζεται ότι απαιτούνται περί τις 7.000 με 8.000 λίρες για ένα ακαδημαϊκό έτος στο Λονδίνο και 5.500 με 6.000 λίρες για περιοχές εκτός της βρετανικής πρωτεύουσας.

Παράδεισος για σπουδές η Αμερική

Οι ΗΠΑ προσελκύουν τους περισσότερους ξένους φοιτητές διεθνώς. Το 2008 φοιτούσαν σε αμερικανικά ΑΕΙ περίπου 624.000 «μετανάστες» φοιτητές. Μάλιστα, ο αριθμός αυτός παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια αυξητική τάση.

Ενδεικτικά, το 2008 αυξήθηκε κατά 7% σε σχέση με το 2007. Αντίστοιχα, άνοδος καταγράφεται και στον αριθμό των Ελλήνων φοιτητών σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Σήμερα εκτιμάται ότι φοιτούν εκεί περίπου 1.000 προπτυχιακοί και 1.500 μεταπτυχιακοί Ελληνες, με τις οικονομικές σπουδές, τη διοίκηση επιχειρήσεων και θετικές επιστήμες να είναι υψηλά στην προτίμησή τους.

Υπάρχουν περίπου 2.500 ιδρύματα τετραετούς φοίτησης, 2.650 ιδρύματα που προσφέρουν το Associate Degree (συνήθως διετή πτυχία) και 4.900 ιδρύματα που προσφέρουν μικρότερης διάρκειας προγράμματα, τα οποία δεν οδηγούν τον υποψήφιο απαραίτητα στην απόκτηση πτυχίου. Η επιλογή των εισακτέων για τα ΑΕΙ δεν βασίζεται στους βαθμούς του λυκείου, αλλά σε συγκεκριμένα τεστ (SAT και ACT) για τα οποία κάθε πανεπιστήμιο θέτει τα δικά του βαθμολογικά όρια. Οι αιτήσεις και η αλληλογραφία γίνονται κατ’ ευθείαν με τα πανεπιστήμια. Τα δίδακτρα κυμαίνονται από 21.000 έως 30.000 δολάρια, ανάλογα εάν ο ενδιαφερόμενος σπουδάσει σε κάποιο πολιτειακό κολέγιο ή πανεπιστήμιο (πιο οικονομικό) ή σε κάποιο ιδιωτικό κολέγιο ή πανεπιστήμιο (πιο ακριβή επιλογή). Σε μία μέση περιοχή το ενοίκιο ενός σπιτιού τριών δωματίων είναι περίπου 800 με 1.000 δολάρια το μήνα. Στις μεγάλες πόλεις βέβαια η ζωή είναι κατά περίπου 30% ακριβότερη. Το φαγητό στα εστιατόρια των περισσότερων πανεπιστημίων στοιχίζει περίπου 1.500 με 2.000 δολάρια το εξάμηνο.

Περισσότερες πληροφορίες μπορούν να πάρουν οι ενδιαφερόμενοι από το Ιδρυμα Fulbright (Βασ. Σοφίας 6, τηλ: 210-7241811-2) και από την Ελληνοαμερικανική Ενωση (Μασσαλίας 22, τηλ: 210-3629886).

Οι σταθερές αξίες Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία

Δεν είναι λίγοι οι Ελληνες που επιλέγουν να σπουδάσουν σε κάποιο πανεπιστήμιο της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί το κύμα προς βουλγαρικά και ρουμανικά πανεπιστήμια. Ενδεικτικά:

• Στα γερμανικά ΑΕΙ σπουδάζουν πάνω από 5.500 Ελληνες (μεταξύ αυτών 3.000 ομογενείς στη Γερμανία και 2.500 Ελληνες φοιτητές από Ελλάδα). Υπάρχουν περίπου 350 ΑΕΙ . Αυτά διακρίνονται στα πανεπιστήμια που συμπεριλαμβάνουν και τεχνολογικά πανεπιστήμια, στα πανεπιστήμια Εφαρμοσμένων Επιστημών που εστιάζουν στην εφαρμοσμένη έρευνα και εκπαίδευση και τις Σχολές Καλών Τεχνών και Μουσικής και Κινηματογράφου. Τα περισσότερα χρηματοδοτούνται από το κράτος. Ωστόσο, μερικά ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας καθιέρωσαν την εισαγωγή περιορισμένου ύψους διδάκτρων (500 ευρώ ανά εξάμηνο). Στα ΑΕΙ, όλοι οι φοιτητές είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν ένα Τέλος Συνέχισης Σπουδών, το οποίο κυμαίνεται συνήθως από 100 έως 150 ευρώ το εξάμηνο. Οσον αφορά στα έξοδα διαβίωσης, υπολογίζονται κατά μέσο όρο στα 650 ευρώ το μήνα. Τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Γερμανίας διαθέτουν φοιτητικές εστίες με το κόστος διαμονής σε δωμάτιο να κυμαίνεται από 150 έως 200 ευρώ το μήνα. Πληροφορίες στο Ινστιτούτο Γκαίτε (Ομήρου 14-16, τηλ: 210-3608171) και στο http://www.daad.gr

• Στη Γαλλία φοιτούν περίπου 2.000 Ελληνες σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Υπάρχουν 90 δημόσια πανεπιστήμια και 230 ανώτερες σχολές. Στα πανεπιστήμια δεν υπάρχουν δίδακτρα, αλλά οι φοιτητές πληρώνουν για την εγγραφή τους από 150 έως 600 ευρώ ετησίως ανάλογα με το επίπεδο σπουδών. Οι ιδιωτικές σχολές έχουν δίδακτρα από 3.000 έως 12.000 ευρώ. Το κόστος ενοικίου κυμαίνεται περί τα 800 ευρώ και στο Παρίσι αρχίζει από 1.200 ευρώ. Πληροφορίες στο Γαλλικό Ινστιτούτο (Σίνα 31, τηλ: 210-3398653).

• Στην Ιταλία η ανώτατη εκπαίδευση είναι δομημένη σε ένα σύστημα το οποίο αποτελείται από την πανεπιστημιακή εκπαίδευση (με 83 ιδρύματα) και τη μη πανεπιστημιακή εκπαίδευση (σχολές τεχνών-σχεδίου κ.ά.). Η εγγραφή στο πανεπιστήμιο είναι ελεύθερη, εκτός από τους κύκλους σπουδών περιορισμένης πρόσβασης (π.χ. Ιατρική), για τους οποίους απαιτείται η επιτυχία σε εξετάσεις . Τα δίδακτρα κυμαίνονται από 800 έως 1.000 ευρώ ετησίως και το μηνιαίο κόστος ζωής (συμπεριλαμβανομένου του ενοικίου) από 1.000 έως 1.500 ευρώ ανάλογα με την πόλη. Πληροφορίες στο Μορφωτικό Ινστιτούτο της Ιταλίας στην Ελλάδα (210-5242646) και την Ιταλική Πρεσβεία (210-3617260).

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η ελληνική απόβαση και ο τουρκικός εθνικισμός

Η απόφαση για την ελληνική απόβαση στη Σμύρνη το 1919 παραμένει η πιο επίμαχη και αμφισβητούμενη πολιτική πράξη του Ελευθερίου Βενιζέλου. Παρά τα εκατέρωθεν σοβαρά επιχειρήματα, υπέρ και κατά της απόφασης και της εφαρμογής της, το ζήτημα παρουσιάζει και αξιόλογο γνωσιολογικό ενδιαφέρον για τη θεωρία της Ιστορίας: η κρίση μας χρωματίζεται σε μεγάλο ποσοστό από την τραγική απόληξη της «μικρασιατικής περιπέτειας» της Ελλάδος με την καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Τι θα λέγαμε όμως αν η απόληξη των πραγμάτων ήταν διαφορετική; Και πώς θα μπορούσαν να κριθούν τα πράγματα σε κανονιστικό επίπεδο, ανεξάρτητα από τις εθνικές σκοπιμότητες που κατά κανόνα καθορίζουν τη συμβατική αξιολόγηση των πολιτικών πράξεων; Αυτές είναι όψεις του προβλήματος που δεν θα πρέπει να διαφεύγουν την προσοχή μας αν θέλουμε να ανακτήσουμε σε όλο της το εύρος τη συναφή προβληματική.

Στην οπτική μιας θεώρησης του συνολικού σκηνικού του ιστορικού δράματος πάντως διαφαίνεται μία μόνο αναμφίλεκτη βεβαιότητα. Η ελληνική επέμβαση στη Μικρά Ασία υπήρξε ο καταλύτης για τη συνάρθρωση του τουρκικού εθνικισμού σε μαχητικό απελευθερωτικό κίνημα. Το Μικρασιατικό Ζήτημα, όπως λεγόταν παλαιότερα, αντιμετωπίζεται, εσφαλμένα, ως σχεδόν αποκλειστικά ελληνικό ζήτημα: όμως κατά πρώτο λόγο ήταν ζήτημα διεθνές, υπόθεση της διεθνούς διπλωματίας του τέλους του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Επιπλέον ήταν εξίσου ζήτημα τουρκικό και μάλιστα ζωτικότατης σημασίας, διότι αφορούσε την εδαφική ακεραιότητα και ανεξαρτησία της πατρίδας του τουρκικού λαού. Αυτές όλες οι παράμετροι συχνά διαφεύγουν τη σημερινή συζήτηση στην Ελλάδα, η οποία ακόμη δεν έχει ξεπεράσει το πλέγμα της δικανικής αντίληψης της Ιστορίας. Η συνθετότητα του προβλήματος αναδύεται απ΄ όσα έγραψε σχετικά ο Αrnold Τoynbee ήδη στα 1922 στο βιβλίο του Τhe Western Question in Greece and Τurkey. Εχω την εντύπωση ότι οι σημερινές συζητήσεις διεξάγονται εν αγνοία της οξυδερκέστερης ίσως ανάλυσης που συνδέει την ελληνική απόβαση με τη γένεση του τουρκικού εθνικισμού.

Για την τουρκική πλευρά η ελληνική απόβαση στη Σμύρνη στις 15 Μαΐου 1919 ήταν μια ανυπόφορη πρόκληση, ριζικά διαφορετική από την οδυνηρή απώλεια των ευρωπαϊκών εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Τώρα, το 1919, φαινόταν ότι όντως κατέρρεε οριστικά η Τουρκία και ότι η επιβίωση του τουρκικού έθνους στην κοιτίδα του ετίθετο εν αμφιβόλω. Ετσι τουλάχιστον προσέλαβε την πρόκληση εκείνος που επρόκειτο να αποβεί διά πυρός και σιδήρου ο «πατέρας των Τούρκων», ο Μουσταφά Κεμάλ. Εξαιτίας του τρόπου που συνέλαβε το πρόβλημα ο Κεμάλ και της δράσης στην οποία η στάθμιση του προβλήματος τον ώθησε κατά τα επόμενα χρόνια, ο τουρκικός εθνικισμός διαθέτει ακριβή ημερομηνία γέννησης: 19 Μαΐου 1919, ημέρα της αποβίβασης του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα του Πόντου, την αρχαία Αμισό των Ελλήνων, για να αναλάβει το έργο του επιθεωρητή των οθωμανικών στρατευμάτων της Ανατολής.

Πέρα από την αναδιοργάνωση των στρατιωτικών μονάδων, ο Κεμάλ, σταθμίζοντας τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η χώρα του, συνέλαβε το στρατηγικό σχέδιο της μετάπλασης του πολυεθνοτικού μωσαϊκού της Μικράς Ασίας σε ένα ενιαίο έθνος που θα μπορούσε με κινητήριο δύναμη την ακαταμάχητη σαγήνη του εθνικισμού να συνεγερθεί και να αντισταθεί. Το αποτέλεσμα υπήρξε ένα από τα εντυπωσιακότερα επιτεύγματα της ιστορίας των νέων χρόνων: ο Κεμάλ κατόρθωσε σε ελάχιστο χρόνο χάρη στην ισχυρή του βούληση και στην άκαμπτη προσήλωση στους σχεδιασμούς του όχι μόνο να απωθήσει την ελληνική εκστρατεία στη Μικρά Ασία μετερχόμενος κάθε μέσο, καταστρατηγώντας βεβαίως κάθε έννοια juris in bello, κυρίως εις βάρος των γηγενών ορθόδοξων χριστιανικών πληθυσμών ελληνόφωνων και τουρκόφωνων, αλλά εν τέλει επίσης να δημιουργήσει από ετερόκλητα στοιχεία έναν καινούργιο λαό. Και στο δεύτερο αυτό σκέλος του έργου του ο Κεμάλ δεν δίστασε να μετέλθει και πάλι κάθε μέσο, περιλαμβανομένης της βίας σε μεγάλη κλίμακα.

Το μέγεθος του επιτεύγματος του Κεμάλ στη διάπλαση του τουρκικού έθνους θα μπορούσε να εκτιμηθεί με αρκετή ακρίβεια αν ανακαλέσουμε τις πληροφορίες που παρουσιάζει άλλο ένα ξεχασμένο έργο, το βιβλίο του Γεωργίου Σκαλιέρη Λαοί και φυλαί της Μικράς Ασίας, εκδεδομένο και αυτό το 1922. Ο Σκαλιέρης καταμετρεί εκτός από τους Τούρκους και τους Αθιγγάνους είκοσι τέσσερις ακόμη μουσουλμανικές πληθυσμιακές ομάδες στη Μικρά Ασία με τις γλώσσες τους, τις θρησκευτικές αποκλίσεις τους και τις διακριτές ταυτότητές τους. Μέσα από τη χοάνη του απελευθερωτικού πολέμου κατά των Ελλήνων, ο Κεμάλ κατόρθωσε να ενσωματώσει όλους αυτούς τους λαούς και εθνοτικές ομάδες σε ένα νέο έθνος. Γι΄ αυτό και επάξια μπορεί να διεκδικεί πλάι στους μεγάλους πρωταγωνιστές της Ιστορίας την πλουτάρχεια αίγλη του ιδρυτή όχι μόνο μιας πολιτείας αλλά και ενός ολόκληρου λαού.

Το εγχείρημα του Κεμάλ σε δεύτερο στάδιο περιελάμβανε και το ευρύτερο πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων, κυρίως πολιτισμικών, με τις οποίες επεδίωκε να θεμελιώσει και να τροφοδοτήσει τη συλλογική συνείδηση του νέου έθνους. Από την άποψη αυτή παρουσιάζει εξαιρετικό αναλυτικό ενδιαφέρον για τη μελέτη του εθνικισμού, γιατί αποκαλύπτει ανάγλυφα, σχεδόν εργαστηριακά, τις διαδικασίες σφυρηλάτησης της εθνικής κοινότητας.

Ο κ. Πασχάλης Κ. Κιτρομηλίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθυντής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών.
ΒΗΜΑ
ΤΟΥ Π. Κ. ΚΙΤΡΟΜΗΛΙΔΗ 10/7/09

Το γκρέμισμα της κληρονομιάς του Βενιζέλου

 ΤΟΥ Ν. ΕΜΜ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Τι άφηνε ο Ελευθέριος Βενιζέλος στους διαδόχους του όταν, μετά την εκλογική ήττα, τον Νοέμβριο του 1920, έφευγε από την Ελλάδα; Πρώτα απ΄ όλα ισχυρούς συμμαχικούς δεσμούς με απόρροια τη Συνθήκη των Σεβρών, που είχε υπογραφεί απ΄ όλους τους συμμάχους και, εκτός από τα κέρδη που εξασφάλιζε στην Ελλάδα, εξισορροπούσε τις διεθνείς αντιθέσεις στην εγγύς Ανατολή. Η Μεγάλη Βρετανία αποκόμιζε μεγάλα κέρδη, αλλά και η Γαλλία επετύγχανε το μέγιστο των επιδιώξεών της στην τέως Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο γαλλοβρετανικός ανταγωνισμός στην περιοχή είχε κατασιγάσει, γεγονός ευεργετικό για τα ελληνικά συμφέροντα. Την 1η Νοεμβρίου του 1920 καμία συμμαχική χώρα- μηδέ της Ιταλίας εξαιρουμένης, με την οποία άλλωστε η Ελλάδα είχε ρυθμίσει τις διαφορές της- δεν έθετε θέμα αναθεώρησης της Συνθήκης των Σεβρών ή αποχώρησης της Ελλάδος από τη Μικρά Ασία.

Κεντρικός πυλώνας της εξωτερικής πολιτικής του Βενιζέλου ήταν οι ελεγχόμενοι συμμαχικοί δεσμοί, που είχαν, σε μεγάλο βαθμό, αποτυπωθεί και στη Συνθήκη των Σεβρών. Για οποιαδήποτε υπαναχώρηση, π.χ. της Γαλλίας από τις συμμαχικές της υποχρεώσεις, ο Βενιζέλος διέθετε το στρατηγικό αντίβαρο της Μεγάλης Βρετανίας, όπου, παρά τις επιφυλάξεις μερίδας της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, η πολιτική του Λόιντ Τζορτζ είχε επιβληθεί. Η πολιτική αυτή ήταν πλήρως συνυφασμένη με τις ελληνικές επιδιώξεις στη Μικρά Ασία και ο βρετανός πρωθυπουργός δεν ήταν διατεθειμένος να αυτοκτονήσει πολιτικά αφήνοντας τον Βενιζέλο αβοήθητο.

Εξίσου ισχυρή όμως ήταν η θέση της χώρας και στο πολεμικό πεδίο. Οι επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού, που είχαν διεξαχθεί στη Μικρά Ασία και στην Ανατολική Θράκη, είχαν συνταράξει συθέμελα το ανεγειρόμενο κεμαλικό οικοδόμημα. Επακόλουθο ήταν μεγάλες λιποταξίες τούρκων στρατιωτών, καθώς και ομαδικές μετακινήσεις χιλιάδων κατοίκων, που ζητούσαν καταφύγιο στις κατεχόμενες από τους Ελληνες γραμμές. «Νικηθήκαμε στο μέτωπο για μία ακόμη φορά και απ΄ όλες τις πλευρές» παραδέχθηκε αργότερα για τις επιχειρήσεις εκείνες ο ίδιος ο Κεμάλ.

Για το διάστημα από τον Ιούνιο ως τον Οκτώβριο του 1920 ο βιογράφος του τούρκου ηγέτη, Αρμστρονγκ, γράφει: «Οι δυνάμεις (σ.σ. του Κεμάλ) δεν μπορούσαν να προβάλουν αντίσταση στους Ελληνες, που βρίσκονταν σε καλή κατάσταση. […] Νικημένοι και απωθημένοι κατά τέτοιον επονείδιστο τρόπο, οι Τούρκοι είχαν αποθαρρυνθεί πλήρως. Οι άνδρες άρχισαν να λιποτακτούν από τα τακτικά στρατεύματα. Στα χωριά υψωνόταν η γνωστή παλιά και κουρασμένη κραυγή για ειρήνη».

Η αποκαρδίωση και η ηττοπάθεια του λαού είχαν μεταδοθεί και στην ηγεσία. Ο ίδιος ο Κεμάλ, λίγο πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου, ζήτησε από τον Πρόδρομο Μποδοσάκη να μεσολαβήσει στον Βενιζέλο. Ο τούρκος ηγέτης προσέφερε ολόκληρη τη Θράκη και δεχόταν την αυτονόμηση της Σμύρνης υπό τουρκική επικυριαρχία ή την ανταλλαγή της με την Κωνσταντινούπολη. Μετά την εκλογική ήττα του Βενιζέλου ο Κεμάλ απέσυρε τις προτάσεις του.

Αναφερόμενος στην ίδια περίοδο ο Ισμέτ Ινονού είχε πει το 1972 στον Σπύρο Μαρκεζίνη: «Οι Τούρκοι εξηκολούθουν να πολεμούν ευθέως κατά των Γάλλων εις την Κιλικίαν, εμμέσως δε κατά των Αγγλων, τους οποίους διησθάνοντο πάντα όπισθεν των Ελλήνων […] ούτε με τους Μπολσεβίκους είχε τότε πραγματοποιηθεί οριστική συμφωνία. Εσωτερικώς το κύρος του Κεμάλ ήτο ασθενές και η ηγεσία του ζωηρώς ημφεσβητείτο».

Η πτώση του Βενιζέλου άλλαξε δραματικά τη διεθνή θέση της Ελλάδος. Οι αντίπαλοί του, αδιαφορώντας για τα τελεσίγραφα των συμμάχων, επανέφεραν τον Κωνσταντίνο, «τον πράκτορα της Γερμανίας στον θρόνο των Αθηνών» , όπως τον χαρακτήρισαν οι «Τimes» του Λονδίνου. Την επομένη ενός πολέμου με εκατομμύρια θύματα η επάνοδος του Κωνσταντίνου στην Ελλάδα ισοδυναμούσε, για τις συμμαχικές κυβερνήσεις και την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, με επιστροφή στην εξουσία των συμμάχων της ηττημένης Γερμανίας.

Μέσα σε λίγες ημέρες οι διάδοχοι του Βενιζέλου είχαν καταστρέψει, στην πιο ευαίσθητη περιοχή του πλανήτη, τη γέφυρα εμπιστοσύνης που επί χρόνια και με πολλή μαεστρία είχε οικοδομήσει ο Βενιζέλος με τους συμμάχους. Ο πόλεμος στη Μικρά Ασία από συμμαχοτουρκικός γινόταν πλέον ελληνοτουρκικός, τον οποίο η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να διεξαγάγει μόνη της, χωρίς καμία στρατιωτική και οικονομική βοήθεια από τους συμμάχους. Σύμφωνα με τον Τσόρτσιλ: «Ενας μόνο δρόμος ήταν ανοιχτός για τον Κωνσταντίνο και τους υπουργούς του:Να επιτύχει ειρήνη με την Τουρκία με τους καλύτερους δυνατούς όρους».Οι αντιβενιζελικές κυβερνήσεις όμως προτίμησαν να συνεχίσουν έναν πόλεμο στον οποίο, όπως γράφει ο Μαρκεζίνης, δεν πίστευαν και τον υποτιμούσαν. Αποσυνάγωγοι της διεθνούς σκηνής, έπρεπε να απολογούνται διαρκώς για το φιλογερμανικό τους παρελθόν και να διεξάγουν απελπισμένο αγώνα για να αναγνωρισθούν από τις συμμαχικές κυβερνήσεις, την ώρα που ο Κεμάλ κέρδιζε διεθνή αναγνώριση.

Χωρίς κανένα διεθνές έρεισμα, δεν επεχείρησαν τουλάχιστον να ισχυροποιηθούν στο εσωτερικό μέτωπο. Αντίθετα, διεύρυναν το χάσμα που χώριζε τους Ελληνες και πυροδότησαν νέα πάθη. Με εκκαθαρίσεις κατέστρεψαν τη συνοχή του στρατού και, αντί συμφιλιώσεως, μετέδωσαν στο μέτωπο πνεύμα διαιρέσεως και κομματικών αντεκδικήσεων. Αρνήθηκαν τις υπηρεσίες του Βενιζέλου στις συμμαχικές πρωτεύουσες και απέρριψαν συμμαχικές πρωτοβουλίες, που πιθανότατα θα εξασφάλιζαν την Ανατολική Θράκη. Δεν υιοθέτησαν έστω τις προτάσεις Βενιζέλου και Μεταξά για αμυντική θωράκιση της εδαφικής ζώνης της Συνθήκης των Σεβρών.

Ο Τσόρτσιλ σχολίασε την ουτοπική επιλογή της συνέχισης της εκστρατείας: «Οι στρατιωτικοί και πολιτικοί κύκλοι του παλατιού ήθελαν να δείξουν πόσο λίγο είχε να κάνει ο Βενιζέλος με τις επιτυχίες. […] Η ιδέα ότι έπρεπε να εγκαταλείψουν ό,τι είχε κερδηθεί ήταν ανυπόφορη για την υπερηφάνειά τους και βλαπτική για τη δημοτικότητά τους».

Συμπέρασμα: Από το 1912 ως το 1920 ο Βενιζέλος έναν μόνο πόλεμο είχε σχεδιάσει: τον συμμαχικό. Οι διάδοχοί του, αφού απομόνωσαν την Ελλάδα από τις συμμαχικές δυνάμεις, εξαπέλυσαν έναν αδιέξοδο πόλεμο στα βάθη της Μικράς Ασίας. Αγνόησαν την υποθήκη του Μπίσμαρκ: σε έναν συνδυασμό πέντε παικτών, φρόνιμο είναι να είσαι πάντοτε με το μέρος των τριών. Ατυχώς για την Ελλάδα, στον πόλεμο αυτόν δεν είχαν ούτε έναν συμπαίκτη. Η καταστροφή ήταν αναπόφευκτη.

Ο κ. Νικόλας Εμμ. Παπαδάκης είναι γενικός διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», Χανιά.

ΒΗΜΑ 11/7/09

Που βρίσκονται οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας;

Συνέντευξη του Γιώργου Κοντογιώργη Πέμπτη, 2 Ιουλίου 2009

Για να διαπιστώσουμε την ύπαρξη πνευματικών ανθρώπων πρέπει να διερωτηθούμε εάν υπάρχουν ιδέες να υπηρετήσουν και ποιές. Σήμερα λοιπόν δεν υπάρχουν ιδέες διακριτές από το κατεστημένο οικονομικοκοινωνικό και πολιτικό σύστημα. Οι ιδέες που διακινούνται ακόμη σήμερα (ο σοσιαλισμός και ο φιλελευθερισμός) αποτελούν απολιθώματα της εποχής που ο νεότερος κόσμος αγωνιούσε να ξεπεράσει το δεσποτικό του παρελθόν και να οικοδομήσει κοινωνίες εν ελευθερία. Αυτό εξηγεί γιατί με περισσή ευκολία οι πνευματικοί άνθρωποι μεταβάλλονται σε απολογητές, σε θεράποντες και, συχνά, σε διαχειριστές του συστήματος και των κατόχων του.
Οι πνευματικοί άνθρωποι πιστεύουν ακόμη ότι την εκμετάλλευση την παράγει το κεφάλαιο και όχι η σύμπτωση στον ίδιο φορέα του ιδιοκτήτη του κεφαλαίου με τον ιδιοκτήτη του συστήματος. Είναι οι ίδιοι που διδάσκουν τις κοινωνίες ότι το σημερινό πολιτικό σύστημα είναι δημοκρατικό, με απώτερο σκοπό τον εγκιβωτισμό τους στον χώρο της ιδιωτείας, έτσι ώστε να παραμείνει κατά τρόπο αδιατάρακτο στα χέρια των κατόχων του κράτους. Είναι τέλος αυτοί που διατείνονται ότι η συνείδηση του συλλογικού υποκειμένου (το έθνος) αποτελεί απειλή για την ελευθερία, ανοίγοντας τον δρόμο για την ολοκληρωτική επιβολή των σχέσεων ηγεμονίας που διαμορφώνονται στο πλανητικό σύστημα, σε βάρος του κανονιστικού περιβάλλοντος των κοινωνιών του κράτους.
Η απουσία ιδεών οφείλεται όχι σε κάποιο “στέγνωμα” του ανθρώπινου νου, αλλά στο γεγονός ότι διανύουμε μια μεταβατική εποχή όπου το παλαιό εξεπλήρωσε τον προορισμό του, το δε νέο κυοφορείται μέσα σε ένα πλήρες κενό, γνώρισμα του οποίου είναι η κατάληψη “θέσεων” στο σύστημα με μέτρο τους συσχετισμούς.
Ελάχιστοι είναι οι πνευματικοί άνθρωποι που “οσμίζονται” τα φαινόμενα και τοποθετημένοι πέραν της εποχής τους, καταπιάνονται με την οικοδόμηση του νέου γνωσιολογικού οπλοστασίου με βάση το οποίο θα συλληφθούν τα ποιοτικά στοιχεία της εξέλιξης και θα διαγραφεί η προοπτική της. Οι πνευματικοί αυτοί άνθρωποι όμως βρίσκονται στο “εργαστήρι” και, προφανώς, η αξία των προτάσεών τους θα δοκιμασθεί συντωχρόνω με τις μεταμορφώσεις του παρόντος και την ανάδυση του καινούριου.
Το φαινόμενο αυτό είναι παγκόσμιο. Από τη δοκιμασία αυτή δεν θα μπορούσαν να εξαιρεθούν οι Έλληνες πνευματικοί άνθρωποι. Θα έλεγα μάλιστα ότι οι τελευταίοι, χάρη στη συγκυρία, επέδειξαν μεγαλύτερη βιασύνη να μεταβληθούν από “οργανικοί διανοούμενοι” σε “οργανικούς νομείς” της εξουσίας. Έχει ενδιαφέρον εντούτοις να προσεχθεί ότι επεχείρησαν να προσδώσουν στο διάβημά τους αυτό προοδευτικό πρόσημο, διακηρύσσοντας ότι ανέλαβαν το ρόλο της “θεραπαινίδας” στο όνομα του “εκσυγχρονισμού” της ελληνικής κοινωνίας. Έναν ρόλο στον οποίο συνωστίσθηκαν αυτόκλητοι ή ανταποκρινόμενοι στο πρώτο νεύμα της εξουσίας

ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΣΕΩΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

           απο την ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ

 Το τελευταίο χρονικό διάστημα, πλέον του εξαμήνου, η Τουρκία κλιμακώνει τις προκλήσεις στο Αιγαίο συνολικά και ιδιαίτερα στο βόρειο συγκρότημα των μικρονήσων του συμπλέγματος Δωδεκανήσου, που ευρίσκονται απέναντι από τις Τουρκικές ακτές, με ένταση το Δεκέμβριο και Ιανουάριο, περίοδο που κατά απρόκλητο τρόπο χαρακτηρίσθηκαν από τους Τούρκους Ελεγκτές Εναέριας Κυκλοφορίας ο εναέριος χώρος που υπέρκειται των νησιών ως Τουρκικός, τα χωρικά ύδατα των νησιών ως Τουρκικά και το έδαφος του Φαρμακονησίου ως Τουρκικό.
Νέο σκηνικό κρίσεως στήνει η Άγκυρα, έγραψαν οι εφημερίδες. Το αυτό είπαν οι εκφωνητές ραδιοφώνου και τηλεοράσεως, ενώ οι σχολιαστές των γεγονότων μίλησαν για κενό εξουσίας στις ΗΠΑ (αλήθεια πού το είδαν;) που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί η Άγκυρα σε βάρος της Ελλάδος ή και για δάκτυλο των ΗΠΑ σε αντεκδίκηση για την πολιτική της Ελλάδος στο θέμα των Σκοπίων και την αντίστοιχη των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου του Πούτιν.
Οι παραπάνω επεξηγήσεις και σχολιασμοί δεν έχουν λογική βάση και δεν ανταποκρίνονται στα πραγματικά αίτια που δεν είναι άλλα από το ότι λησμονούμε την ιστορική βάση των γεγονότων εύκολα, δεν έχουμε σταθερή πολιτική και αντιστάσεις ισχυρές στις τουρκικές πιέσεις, ενώ η χαρασσόμενη κόκκινη γραμμή μας έχει τόση ελαστικότητα, ώστε η Τουρκία να κατανοεί ότι το πεδίο των ενεργειών της είναι ελεύθερο.
Η ιστορική βάση των σημερινών γεγονότων ανάγεται στα γεγονότα των Ιμίων του Ιανουαρίου του 1996. Το ότι συνέβη εκείνη τη νύκτα είχε σχεδιασθεί περίτεχνα, ώστε με βάση την αμφισβήτηση αυτή να στηριχθεί η θεωρία των γκρίζων ζωνών, της οποίας ένα νέο σκέλος υλοποίησης φαίνεται ότι αρχίζει να εφαρμόζεται.
Η υλοποίηση της φιλοσοφίας των γκρίζων ζωνών, περιλαμβάνει όλα τα μικρονήσια που είναι 3,0 ν.μ. πέραν (δυτικά) των Τουρκικών ακτών και δεν αναφέρονται ονομαστικά στις διεθνείς συμβάσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος και φθάνει μέχρι τη νήσο Γαύδο σύμφωνα με τη θρασύτατη ενέργεια του Τουρκικού Γενικού Επιτελείου μέσω του αντιπροσώπου του, στη σύσκεψη για την άσκηση «DYNAMIC MIX 1996» στο AFSOUTH, με την οποία κατετέθη δήλωση για τη μη συμπερίληψη της νήσου Γαύδου στην άσκηση διότι έχει αμφισβητούμενο καθεστώς κυριαρχίας ( ο αντιπρόσωπος του Τουρκικού Γενικού Επιτελείου ήταν ο Πλοίαρχος HUSEIN CIFICI). Yπόψη, για να αντιληφθούμε τον μαξιμαλισμό της Άγκυρας η νήσος Γαύδος στη ΝΔ Κρήτη απέχει 200 ν.μ. από τις Τουρκικές ακτές και όχι 3,0 ν.μ. Περαιτέρω, τον Μάρτιο του 1998, το Τουρκικό ΥΠΕΞ ανακοίνωσε, μετά από Ελληνικά διαβήματα για παραβιάσεις εθνικού χώρου, ότι τα νησιά Φούρνοι, Λειψοί, Φαρμακονήσι και Ψέριμος, έχουν αμφισβητούμενο καθεστώς, γεγονός που ανάγκασε το ΝΑΤΟ να μεταφέρει την περιοχή της σχεδιαζομένης αμφίβιας ασκήσεως «DESTIN….. GLORY» στα πλαίσια της «DYNAMIC MIX 1998», από την περιοχή του DOGAN BAY (Βορ. Σάμου) στη Νότια Τουρκία.
Εν προκειμένω θα πρέπει να δούμε τι ισχύει γι΄αυτές τις «γκρίζες ζώνες» κατά την Τουρκική λογική :
α.         Τα Δωδεκάνησα τέθηκαν κάτω από την Ιταλική κυριαρχία με τη συνθήκη της Λωζάνης το 1923 και υπό την Ελληνική το 1947 (συνθήκη Παρισίων). Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο η Ελλάδα διαδέχθηκε την Ιταλική κυριαρχία στο σύνολο της περιοχής σε όλα τα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Το 1932 η Τουρκία και η Ιταλία υπέγραψαν δύο διεθνείς συμβάσεις/συνθήκες για την οριοθέτηση θαλασσίων συνόρων. Σύμφωνα με τις συνθήκες αυτές τα Ίμια, Ψέριμος και Φαρμακονήσι, είχαν τεθεί υπό την Ιταλική κυριαρχία, καθόσον η μέση θαλάσσια γραμμή μεταξύ Δωδεκανήσων και Τουρκικής ακτής, καθορίσθηκε να περνά σε ίση απόσταση των βραχονησίδων ΙΜΙΑ (Ιταλία), ΚΑΤΟ (Τουρκία).
β.         Η Τουρκία όμως προβάλλει τον ισχυρισμό ότι η συμφωνία μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας του 1932 δεν ισχύει διότι δεν επικυρώθηκε από το Τουρκικό Κοινοβούλιο, λησμονώντας ότι σύμφωνα με τα ισχύοντα στη διεθνή πρακτική :
(1)        Η κάθε σύμβαση ισχύει και παράγει τις υποχρεώσεις και δεσμεύσεις της, από της υπογραφής της από τις εθνικές αντιπροσωπείες των συμβαλλομένων μερών και την καταγραφή της στη νομική γραμματεία της κοινωνίας των εθνών (την οποία διαδέχθηκε ο ΟΗΕ), γεγονός που έγινε και για τις δύο συμβάσεις μεταξύ Τουρκίας και Ιταλίας το 1932.
(2)        Η επικύρωση ή όχι της συνθήκης από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση είναι θέμα εσωτερικού δικαίου της Τουρκίας και όχι του Διεθνούς.
γ.         Η Τουρκία από το 1932 εφήρμοζε και εσέβετο τις συνθήκες αυτές μέχρι του 1996 (κρίση Ιμίων). Τούτο φαίνεται από τους εκδοθέντες ναυτικούς χάρτες από την Τουρκική Υδρογραφική Υπηρεσία, όπου οι «γκρίζες ζώνες» ανήκουν στην Ελλάδα.
δ.         Πέρα από τα παραπάνω η Τουρκία φαίνεται ότι θέλει να αγνοεί τις προβλέψεις της συνθήκης της Λωζάνης του 1923, σύμφωνα με την οποία όλες οι νησίδες – βραχονησίδες που απέχουν 3 ν.μ. από τις Τουρκικές ακτές και δεν αναφέρονται ονομαστικά στα Ελληνικά ή Ιταλικά είναι Τουρκικές, ενώ όλα τα υπόλοιπα Ελληνικά ή Ιταλικά και μετά το 1947 όλα Ελληνικά. Στη συγκεκριμένη συνθήκη οι βραχονησίδες αναφέρονται ως νησιά.

            Ο όρος «βράχος» ή «βραχονησίδα» συμφωνήθηκε κατά τη σύνταξη του Δικαίου της Θαλάσσης, το 1982, με σκοπό να δηλώσει ότι οι βραχονησίδες δεν έχουν «υφαλοκρηπίδα» αλλά έχουν όμως «χωρικά ύδατα». Εδώ φαίνεται και η Τουρκική υποκρισία καθόσον ενώ δεν έχει υπογράψει τη σύμβαση για το Δίκαιο της Θαλάσσης, κάνει επιλεκτική χρήση όρων, αγνοούσα όμως τη συμφωνηθείσα ερμηνεία επ΄αυτών.
Είναι γεγονός ότι η Τουρκία έχει δηλώσει ότι δεν δεσμεύεται από διεθνείς συνθήκες και το διεθνές δίκαιο, εφόσον αυτά δεν εξυπηρετούν τα εθνικά συμφέροντά της, γεγονός που φαίνεται από την πολιτική της ως προς τη συνθήκη Λωζάνης του 1923 και τις δύο αντίστοιχες του 1932 μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας, προσπαθούσα στη συγκεκριμένη περιοχή μεταξύ Σάμου και Κω να εφαρμόσει τη λογική των ευθειών γραμμών (χερσόνησος Μυκάλης, χερσόνησος Αλικαρνασσού) και ότι βρίσκεται ανατολικά της γραμμής αυτής είναι Τουρκικό.
Αυτά προφανώς τα ξέρουμε όπως και το ότι από το 1996 μέχρι σήμερα η Τουρκική φιλοσοφία υποστηρίζεται από έκνομες, προκλητικές και επικίνδυνες ενέργειες που αμφισβητούν την εθνική κυριαρχία και ακεραιότητα έχοντας ουδετεροποιήσει σήμερα την περιοχή των Ιμίων, πλην όμως για αποφυγή κλιμακώσεως της κρίσης μέχρι και το βοσκό των Ιμίων διώξαμε από εκεί, δίδοντας ερείσματα για περαιτέρω ενέργειες των Τούρκων.
Ήδη η Τουρκία έχει διαπιστώσει την πολιτική ατολμία μας και την ουσιαστική φοβία που διακατέχει την ηγεσία μας για μία νέα κρίση και προχωρά περαιτέρω στην υλοποίηση της θεωρίας των γκρίζων ζωνών (Φαμακονήσι σήμερα) ώστε να αποκτήσει ζωτικό χώρο. Το timing έχει σχέση με την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα όπου η κοινωνική συνοχή κινδυνεύει από τους κουκουλοφόρους, η εξωτερική πολιτική μας είναι παρελκυστική, η αμυντική ισχύς μας παρουσιάζει υστέρηση ως αποτέλεσμα ενός άκρατου κομματισμού που έχει διεμβολίσει τις Ένοπλες Δυνάμεις, της χαμηλής επανδρώσεως των επιχειρησιακών σχηματισμών, τις ελλείψεις πιστώσεων για την υποστήριξη κυρίων οπλικών συστημάτων με συνέπεια η διαθεσιμότητά τους να είναι μικρή και η γενική επιχειρησιακή ετοιμότητα να είναι αμφισβητήσιμη και η αποτροπή την οποία πρέπει να αποπνέουν οι Ένοπλες Δυνάμεις ως απόρροια της ισχύος τους να εκλαμβάνεται από την Τουρκική Στρατιωτική ηγεσία, ως αμελητέα.
Απαιτείται προς τούτο αλλαγή γραμμής πλεύσεως ώστε η φιλοσοφία της επιλύσεως των προβλημάτων με την Τουρκία μέσω της ευρωπαϊκής προοπτικής της να απορριφθεί και η εξωτερική πολιτική της χώρας να βασίζεται στο διεθνές δίκαιο, αλλά να υποστηρίζει τους Εθνικούς Αντικειμενικούς σκοπούς και Εθνικά συμφέροντα, στηριζομένη στην Εθνική συνοχή και την Ισχύ και αποφασιστικότητα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων να διασφαλίζει αποφασιστικά και αποτελεσματικά τα Εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα.

ΣΥΝΝΕΦΑ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Μεταξύ Ζυρίχης και σχεδίου Ανάν
ΣΚΗΝΙΚΟ 2004 ΕΤΟΙΜΑΖΟΥΝ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ
Συνπειες για την Ελλάδα από μη βιώσιμη λύση του κυπριακού

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

«Σκηνικό 2004», με (απατηλές) υποσχέσεις/απειλές, στήνει ήδη ο διεθνής (ατλαντικός) “παράγων“ στη Λευκωσία. Pροχθές, ο Σουηδός ΥΠΕΞ Μπίλντ (θιασώτης του διαμελισμού και βομβαρδισμού της Γιουγκοσλαβίας προ δεκαετίας) προεδρεύων της ΕΕ (αν και προωθεί κραυγαλέα τα αμερικανοτουρκικά συμφέροντα), εμμέσως πλην σαφώς, απείλησε, κατά πρωτοφανή τρόπο την Κύπρο, μέλος της ΕΕ, ότι θα αφεθεί στο έλεος του τουρκικού στρατού αν δεν συγκατατεθεί σε λύση του κυπριακού εντός του έτους! Για να φύγει το κυπριακό από την τουρκική ενταξιακή πορεία που αξιολογείται τον Δεκέμβριο! (Οι δηλώσεις Μπιλντ επιβεβαιώνουν την πλήρη αφασία κυπριακής-ελλαδικής διπλωματίας! Διερωτώνται μάλιστα πολλοί τι ακριβώς συζητούν Μπιλντ και Μπακογιάννη κατά τις συχνές συναντήσεις τους, μία από τις οποίες διήρκεσε 2,5 ώρες!)

Λονδίνο-Ουάσιγκτον επιδιώκουν το «κλείσιμο» όπως-όπως κυπριακού και ελληνοτουρκικών, με συνοπτικές διαδικασίες και λύσεις αντίστοιχες του απορριφθέντος Ανάν, ώστε να ανοίξει ο τουρκικός δρόμος προς την ΕΕ, αλλά και να ικανοποιηθούν πάγιες στρατηγικές επιδιώξεις τους.

Στη Λευκωσία έσπευσαν ήδη Μπαρόζο, Μπράιζα, Φερχόιγκεν κλπ., ζητώντας άμεσο κλείσιμο κυπριακού (που ουδόλως τους απασχολούσε 35 χρόνια!). Υπόσχονται, λέγεται, και Νόμπελ σε Χριστόφια-Ταλάτ, σε σκηνικό που θυμίζει κάπως Μόσχα της περεστρόικα. Τότε, η παγκόσμια δεξιά-ακροδεξιά (Κολ, Ρήγκαν, Θάτσερ) πήγαιναν μέρα παρά μέρα στην πρωτεύουσα του “διεθνούς κομμουνισμού” για να στηρίξουν και να ενθαρρύνουν τον αρχηγό του Γκορμπατσώφ και την πολιτική του. Είναι τέτοια π.χ. η «χημεία» Μπαρόζο-Χριστόφια, που ο αποτυχημένος Πρόεδρος της Κομισιόν (σύμβολο, λόγω Αζορών, υποτέλειας στον Μπους) θεωρεί τον «κομμουνιστή Χριστόφια» από τους μεγαλύτερους «συμμάχους» στην ανανέωση της θητείας του. Ο Κύπριος Πρόεδρος όχι μόνο τον υποστηρίζει για τη θέση του επικεφαλής της Κομισιόν, αλλά και δεν έφερε αντίρρηση, όπως πράττει πάγια η κυπριακή κυβέρνηση, στην απαίτησή του να συναντήσει τον Ταλάτ στο “προεδρικό μέγαρο” του ψευδοκράτους!

Το μενού συνδυάζει κολακείες και απειλές, “για να μην ξεχνιόμαστε”. Το Ρώυτερ, επικαλούμενο ξένο διπλωμάτη, χαρακτήρισε τους Χριστόφια-Ταλάτ “μαθητευόμενους μάγους”, χωρίς νομική μόρφωση, που τσακώνονται για πράγματα που δεν καταλαβαίνουν. Πολλοί ερμήνευσαν το τηλεγράφημα ως “παιδιά τελειώνετε επιτέλους!”.

“Λύση από Κύπριους για Κύπριους”, είναι το σύνθημα Χριστόφια, κανείς όμως Κύπριος δεν γνωρίζει τι γίνεται στις συνομιλίες! Οι “διακοινοτικές” μετηλλάγησαν προ πολλού σε διαδικασία εκπόνησης συντάγματος νέου κράτους, υπό συνθήκες μυστικοπάθειας απαράδεκτης και αντιδημοκρατικής για τα μεταμεσαιωνικά δεδομένα της Ευρώπης, υπογραμμίζουν έγκριτοι Κύπριοι νομικοί, που διερωτώνται μήπως πρέπει τώρα να γίνει δημοψήφισμα για το περίγραμμα τουλάχιστο της επιδιωκόμενης λύσης! Ο Ταλάτ πάντως συμπεριφέρεται δημοκρατικότερα, κοινοποιώνυτας στους “βουλευτές“ του πρακτικά των συνομιλιών, που δεν γνωρίζουν ούτε οι αρχηγοί των “συγκυβερνώντων” ελλήνοκυπριακών κομμάτων!

H σύγχυση επί των θεμελίων της συνζητούμενης ρύθμισης είναι δυστυχώς κανόνας! Ο κ. Χριστόφιας σε συνέντευξη απέκλεισε ξένους δικαστές στο νέο κράτος. Στις ελληνοκυπριακές προτάσεις που κατετέθησαν στο Εθνικό Συμβούλιο εμφανίστηκε ένας ξένος δικαστής. Στην επόμενη συνεδρίαση ο κ. Χριστόφιας απέδωσε την παρουσία του σε τυπογραφικό λάθος, ενώ ο σύμβουλός του κ. Τσιελεπής δήλωσε ότι «μάλλον γλυτώσαμε τους δικαστές”. Προ ημερών ο Ταλάτ μίλησε για τρεις ξένους δικαστές!

Διπλωματικοί κύκλοι αναγνωρίζουν ομόφωνα τον κεντρικό ρόλο του Βρετανού Πρέσβη Μίλετ στο συντονισμό του “διεθνούς παράγοντα”, αλλά και στο “στρίμωγμα” Χριστόφια, αν δεν παίξει τον ρόλο που του επιφυλάσσει το βρετανικό “master plan”. Το οποίο δεν είναι άλλο από την κινητοποίηση της ισχύος της κυπριακής αριστεράς εναντίον του ελληνικού εθνισμού. Μόνο έτσι, ελπίζει η Γηραιά Αλβιών, υπάρχει περίπτωση να πεισθούν/πιεσθούν οι ¨Ελληνες, 80% του πληθυσμού, να παραιτηθούν από τα πιο αυτονόητα δικαιώματα…

Την Κυριακή ο Μίλετ δήλωσε δημοσίως ότι η δουλειά των δύο ηγετών είναι “να πουλήσουν τη λύση στις κοινότητές τους”, προβλέποντας προσωρινή συμφωνία τον Οκτώβριο και δημοψήφισμα τον Ιανουάριο. Το μόνο που μοιάζει να ανησυχεί τον Μίλετ και τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ Ντάουνερ είναι η κοινή γνώμη – ο Ντάουνερ μάλιστα προκάλεσε σκάνδαλο όταν γνωστοποιήθηκαν σχόλιά του κατά των εφημερίδων “Φιλελεύθερος” και “Σημερινή”.

Τρία αγγλοαμερικανικά σενάρια

Συγκλίνουσες πληροφορίες από πολύ αξιόπιστες πηγές αναφέρουν τρία εναλλακτικά σενάρια που επεξεργάστηκαν Λονδίνο-Ουάσιγκτον (κατά σειρά πρότίμησης):

1. υιοθέτηση παραλλαγής του σχεδίου Ανάν, επίλυση ελληνοτουρκικών, ταχεία ένταξη Τουρκίας πριν από τις μεγάλες ευρωπαϊκές χρηματοδοτικές αποφάσεις (2013)

2. προσωρινή συμφωνία τον Οκτώβριο που θα “κλειδώσει” τις ελληνικές υποχωρήσεις, απαλάσσοντας την τουρκική ενταξιακή πορεία

3. άνοιγμα τουρκικών αεροδρομίων-λιμανιών, αφού, όπως ορθώς υπογράμμισε, επικαλούμενος την Ταϊβάν, ο Εγκεμέν Μπαγκίς, εμπόριο δεν σημαίνει αναγνώριση. Τι θα κάνουν τότε Λευκωσία και Αθήνα, που, κατά τρόπο εξευτελιστικό για τις ίδιες, δεν ζήτησαν αναγνώριση της Κύπρου πριν αρχίσουν διαπραγματεύσεις, όπως ζητούσε όχι ο Πρωθυπουργός της Κύπρου ή της Ελλάδας, αλλά της Γαλλίας, από το 2005;!

Διπλωμάτες στις Βρυξέλλες εξηγούν την κινητικότητα περί το κυπριακό, υπογραμμίζουν ότι, πέραν της επιδίωξης διευκόλυνσης της τουρκικής αξιολόγησης τον Δεκέμβριο, το ατλαντικό “λόμπυ” θέλει «με ένα σμπάρο να πετύχει τρία τρυγόνια». ‘Όχι μόνο να “λύσει“ το κυπριακό αλλά και:

α) να αποκτήσει από τώρα η ‘Αγκυρα, πολλά από τα δικαιώματα των μελών της ΕΕ, δια του θεσμικού ρόλου που θα αποκτήσει επί της κυπριακής ψήφου. Αν αυτό γίνει, θα είναι δυσκολότατο στην ΕΕ να πει μελλόντικά όχι στην ‘Αγκυρα, χωρίς να διακινδυνεύσει να «ανατιναχθεί» η συνταγματική ευστάθεια και εξωτερική ασφάλεια ενός μέλους της!

β) να αποκτήσουν οι Βρετανοί δια των ξένων δικαστών, της διαιώνισης του καθεστώτος βάσεων και σειράς άλλων συζητούμενων ρυθμίσεων, μόνιμη, μη αναστρέψιμη επιρροή στην Κύπρο που δεν είχαν ποτέ μετά το 1960.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Το ΒΙΩΣΙΜΟ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ

Η αθηναϊκή ελίτ τηρεί «αποστάσεις ασφαλείας» από τις διαπραγματεύσεις της Λευκωσίας, αφήνοντας τον κ. Χριστόφια να βγάλει μόνος του το «φίδι από την τρύπα». Μεγάλο τμήμα της επιθυμεί διακαώς να “απαλλαγεί” από το κυπριακό, μόνο που αν η συμφωνία δεν αποδειχθεί βιώσιμη, κινδυνεύει να το δει μπροστά της με πολύ χειρότερη μορφή. Θολές λύσεις και “εποικοδομητικές” ασάφειες δημιουργούν δυνατότητα εθνοτικών συγκρούσεων, με ότι συνεπάγεται για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Είναι πολύ εύκολο να υπονομευθεί μια λύση μέσω κακών ρυθμίσεων στην εκτελεστική εξουσία, που θα αφίστανται των ισχυόντων στη Δύση, προειδοποίησε προσφάτως, καλώντας σε ιδιαίτερη προσοχή στον τομέα αυτό, ο εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ για θέματα εξωτερικής πολιτικής Ανδρέας Λοβέρδος.

Η πολιτική αστάθεια στην Αθήνα καθιστά λιγότερο προβλέψιμες τις τελικές θέσεις των κομμάτων επί μίας λύσεως – ουδείς επιθυμεί σήμερα να καταβάλει κόστος για να στηρίξει ελληνικές υποχωρήσεις και την τουρκική ένταξη στην ΕΕ. Ενώ και αρκετοί ανησυχούν μήπως το κυπριακό «φίδι», αν δεν προσεχθεί, «δαγκώσει» τελικά και την μητροπολιτική Ελλάδα. Σημαίνων παράγων της ΝΔ υπογράμμισε, μιλώντας στον “K.t.E” υπό τον όρο ανωνυμίας: «Μη βιώσιμη λύση θα καταστήσει την Αθήνα όμηρο ‘Αγκυρας, Λονδίνου και Ουάσιγκτον, για να μην πάθουν τίποτα 750.000 ‘Ελληνες χωρίς κανονική κρατική προστασία».

¨Εγκριτοι παρατηρητές υπογραμμίζουν ότι το “κλειδί βιωσιμότητας” της λύσης είναι η διατήρηση του πυρήνα των θεμελιωδών δικαιωμάτων αυτοκυβέρνησης, αυτοάμυνας, ανεξαρτησίας για τους ¨Ελληνες, τουλάχιστο εκεί που θα ζήσουν. Αν αναγνωριστεί σε οποιονδήποτε τρίτο, μη αιρετό εκπρόσωπο της πλειοψηφίας (δικαστή , Τούρκο συμπρόεδρο κλπ.) δικαίωμα απόφασης επ¨ αυτής δημιουργείται αμέσως έδαφος σύγκρουσης. Εξωφρενική και παράλογη χαρακτηρίζουν ορισμένοι την πρόταση των Ελληνοκυπρίων να αποποιηθούν του δικαιώματος της αυτοάμυνας, μόνοι μεταξύ όλων των κρατών του κόσμου (και μάλιστα κράτος στη Μεσόγειο που υπέστη εισβολή). Tέτοια πρόταση έγινε και για το παλαιστινιακό κράτος – δεν τη σκέφτηκε όμως κανείς Παλαιστίνιος, ο Νετανιάχου θέλει να την επιβάλει! Και φυσικά, είναι ακατανόητη, υποστηρίζουν οι ίδιοι, η αναγνώριση, με οποιαδήποτε μορφή, μονομερή ή πολυμερή, σε τρίτες χώρες δικαιώματος επέμβασης.

Οι διακοινοτικές ταραχές του 1963-64 προκλήθηκαν από τους παραλογισμούς των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, που επικαλέσθηκε η ‘Αγκυρα και το 1974. Οι συνθήκες ήταν απαράδεκτες γιατί μπλόκαραν τη κρατική λειτουργία με το βέτο που παραχώρησαν στη μειονότητα. Με το σχέδιο Ανάν, ή το σύστημα εκ περιτροπής προεδρίας, δεν προβλέπεται καν βέτο για την πλειονότητα!

Μ α τ α φ ι ά ς

Γ Η Ν ελληνίδα, που θερμαίνει τα ιερά οστά των νεότερων θυσιών του έθνους, από το 1955-59 της ΕΟΚΑ, το 1964 και το 1974, ώς τον Τάσο Ισαάκ, τον Σολάκη Σολωμού και τον Αρχηγό Φλωράκη, επέλεξε για να ταφεί ο Δημήτρης Ματαφιάς.

Μ α τ α φ ι ά ς !
EΙΡΗΣΘΩ
ΛΑΖΑΡΟΣ Α. ΜΑΥΡΟΣ
Γ Η Π Α Ν Α Ρ Χ Α Ι Α ΕΛΛΗΝΙΣ, εκεί πλησίον της αρχαίας Αμαθούντος, θα σκεπάζει από σήμερα τον, εκ Λευκάδος επιλέξαντα να ‘ναι ες αεί και Κύπριος, στρατηγό Δημήτρη Ματαφιά. Εδώ, «στην άκρη του αρχιπελάγους, στο περήφανο κομμάτι του περήφανου ελληνικού έθνους», όπως ο ίδιος διαμηνούσε στα πλέοντα κατά δω σκάφη του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, όταν ήταν, το 1985-86, Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς.
Η Ξ Ε Ρ Ε, από τότε που ήταν εδώ, στα 43 του, διοικητής του 241 Τάγματος Πεζικού, ο Ματαφιάς ότι: Δυόμισι χιλιάδες χρόνια μετά που οι μηδίσαντες Αμαθούσιοι κρέμασαν «τρόπαιο» το κεφάλι του θυσιασθέντος, κατά των Περσών, Ονήσιλου, μελίσσι στην Πύλη των Τειχών, υπήρχαν έκτοτε εδώ και του Ονήσιλου γνήσιοι απόγονοι, μα και των Αμαθουσίων. Ήξερε. Και επέλεγε τους πρώτους. Υπόδειγμα γενόμενος ο ίδιος με τις πράξεις του. Με τη γενναία, ακούραστη και, ατσαλάκωτης πάντα αξιοπρέπειας, ανιδιοτελή προσφορά στο υπέρτατο καθήκον της ένοπλης προσφοράς στην πατρίδα. Και στο απελευθερωτικό όραμα του λαού.
Γ Η Ν ελληνίδα, που θερμαίνει τα ιερά οστά των νεότερων θυσιών του έθνους, από το 1955-59 της ΕΟΚΑ, το 1964 και το 1974, ώς τον Τάσο Ισαάκ, τον Σολάκη Σολωμού και τον Αρχηγό Φλωράκη, επέλεξε για να ταφεί ο Δημήτρης Ματαφιάς.
Μ Ε ΤΟ ΑΚΟΥΣΜΑ του θανάτου του, 20 ολόκληρα χρόνια μετά που παραιτήθηκε από τη 13μηνη αρχηγία του ΓΕΕΦ και 32 χρόνια αφ’ ότου διοικούσε το 241ΤΠ, πλήθη Κυπρίων διαλαλούν με συγκίνηση την υπερηφάνειά τους, ότι υπηρέτησαν υπό τας διαταγάς του Ματαφιά. Διότι ήταν κοπιώδες ε π ί τ ε υ γ μ α, χρειαζόταν μόχθος και συνειδητή διαρκής εγρήγορση, να υπηρετείς την πατρίδα με διοικητή και αρχηγό τον Ματαφιά. Έπρεπε κάθε λεπτό να μη λουφάρεις, να μην «παίζεις πελλόν», αλλά να αποδεικνύεις εμπράκτως ότι ήσουνα του Ονήσιλου και όχι των μηδισάντων Αμαθουσίων. Είτε με το φτυάρι, στο ζύμωμα του τσιμέντου για τα πολυβολεία του 241ΤΠ, είτε στα «πολεμικά πανεπιστήμια» όπως είχε αναπτύξει τα πεδία βολής της ΕΦ. Ήταν κόπος και συνειδητός μόχθος, να ‘σαι φίλος του Ματαφιά, στη Λήμνο, στη Λέσβο, στην Κύπρο, στην υπόθεση αντιμετώπισης του Αττίλα, των πατρώνων του και των υποτελών τους, στην υπόθεση της απελευθέρωσης των λαών.
Μα δεν είναι κανένας κόπος να πεις και να διαλαλήσεις, τι είδους διαχρονικό υπόδειγμα παραμένει για όλους, «όσοι ζωντανοί». Αρκεί μόνο μια λέξη:
Μ α τ α φ ι ά ς !
Στην μνήμη του Στρατηγού Δημήτριου Ματαφιά….ας ςίναι ελαφρύ το χώμα που θα σε σκεπάσει..

Η ΜΙΤ θα δολοφονούσε το στρατηγό Ματαφιά

Vatan
(12/5/2009)

ο Μουράτ Γιλντιρίμ, γιος του Μαχμούτ Γιλντιρίμ, γνωστού με την κωδική ονομασία «Γεσίλ» (Πράσινος), έγραψε βιβλίο αναφορικά με τη ζωή του πατέρα του, για τον οποίο υπάρχουν ισχυρισμοί ότι εργάστηκε για τη ΜΙΤ και την Υπηρεσία Πληροφοριών της Στρατοχωροφυλακής JİTEM και ότι ήταν ο ηθικός αυτουργός, αλλά και ο εκτελεστής, πάρα πολλών δολοφονιών, που μέχρι σήμερα παραμένουν ανεξιχνίαστες.

Στο εν λόγω βιβλίο και στο κεφάλαιο «Επιχειρήσεις στο εξωτερικό» περιλαμβάνονται οι επιχειρήσεις, στις οποίες είχε λάβει μέρος και ο Γιλντιρίμ.

Ο γιος του, αναφορικά με το θέμα αυτό, γράφει: «Ο πατέρας μου συμμετείχε σε άπειρες επιχειρήσεις τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Μετά την εγκατάστασή μας στην Άγκυρα, γνωρίζω ότι μετέβη στην Ιταλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, το Ιράν, την Ουγγαρία, το Βέλγιο, τη Ρουμανία, τις Βρυξέλλες και τη Βηρυτό. Δεν γνωρίζω, όμως, το σκοπό των ταξιδιών του.

Μετέβησαν, επίσης, στην Ελλάδα για έναν στρατηγό. Για την ακρίβεια, δεν θυμάμαι εάν ο Έλληνας ήταν ναύαρχος ή στρατηγός. Οι δικοί μας τον είχαν εντοπίσει στην κοιλάδα Μπεκάα. Τον φωτογράφισαν ενώ έμπαινε και έβγαινε στον καταυλισμό Μαχσούν Κορκμάζ. Αυτός, όχι μόνο παρείχε υποστήριξη στο ΡΚΚ, αλλά εκπαίδευσε και τους τρομοκράτες.

Μεταβαίνουν, λοιπόν, στην Ελλάδα, προκειμένου να διοργανώσουν μια επιχείρηση. Όμως, συμβαίνει μια αναποδιά, με συνέπεια η Ελληνική Αστυνομία να συλλάβει τον πατέρα μου. Τον βασανίζουν για τρεις-τέσσερις ημέρες, προκειμένου να τον αναγκάσουν να μιλήσει. Ο πατέρας μου δεν μιλά. Κατόπιν αυτού, παραδίδουν τον πατέρα μου σε τουρκική αντιπροσωπεία, η οποία είχε κινητοποιηθεί. Οι ελληνικές Υπηρεσίες Πληροφοριών, τη στιγμή που τον παραδίδουν, λένε: “Ελπίζουμε να μην έχετε άλλον άνθρωπο σαν και αυτόν”».

[ΣΗΜΕΙΩΣΗ της εφημερίδας: Ο ε.α. στρατηγός Δημήτρης Ματαφιάς είχε συναντηθεί αρκετές φορές με τον Οτζαλάν στην κοιλάδα Μπεκάα. Είχε συμμετάσχει σε πολλές συναντήσεις του ΡΚΚ στην Αθήνα. Μάλιστα, ισχυριζόμενος ότι είναι και ο εκπρόσωπος του Οτζαλάν, είχε διαβάσει δικά του μηνύματα.]

Στο καλό Στρατηγέ
Στο καλό περήφανε και γενναίε Στρατηγέ. Που κράτησες τον όρκο σου και πραγματικά πίστεψες στην αποστολή σου. Που είχες το θάρρος και την αξιοπρέπεια να παραιτηθείς όταν δουλικές πολιτικές αποφάσεις υπέσκαπταν την αποστολή την οποία ως εύορκος Έλληνας αξιωματικός είχες αναλάβει. Που δεν σε γέλασαν οι γλυκόφωνες σειρήνες της δήθεν προσέγγισης του εχθρού και άφεσης των αμαρτιών του. Στο καλό. Και μακάρι κάποτε οι σύγχρονοι “Αρχηγοί ΓΕΕΘΑ και ΓΕΕΦ” να διαβάσουν την βιογραφία σου για να μορφωθούν και να παραδειγματιστούν… [N-A.gr]
• Σημερινή: Ο Ματαφιάς μάς είπε αντίο – Ο εκλιπών υπηρέτησε ως αρχηγός της Εθνικής Φρουράς κατά τα έτη 1985 -1986. Ήταν ο μόνος αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, ο οποίος υπέβαλε παραίτηση, επειδή διαφώνησε με την πολιτική τής τότε Κυβέρνησης, στα θέματα που αφορούσαν στην Εθνική Φρουρά. Μετά την αφυπηρέτησή του από τις τάξεις των ενόπλων δυνάμεων, διορίστηκε από τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου ως Γενικός Γραμματέας Αιγαίου. Παραιτήθηκε, όμως, από τη θέση του αυτή, μετά τη διαφωνία του με την πολιτική προσέγγισης Ελλάδας – Τουρκίας, που συμφώνησαν στον Νταβός της Ελβετίας οι τότε πρωθυπουργοί της Ελλάδος Ανδρέας Παπανδρέου και της Τουρκίας Τουργκούτ Οζάλ.

• Φιλελεύθερος: Στρατηγός Ματαφιάς, εραστής της ελευθερίας – Και ο Ματαφιάς, ένας από τους χιλιάδες Έλληνες της Διασποράς, που δεν άντεχε τον περιορισμό του Ελληνισμού στο ‘αθηναϊκό κράτος’ των εκσυγχρονιστών του λεκανοπεδίου της Αττικής. Και ο Ματαφιάς αναγιωμένος με την κραυγή της προσφυγοποιημένης Φωνής του Πόντου: Στα ξένα είναι Έλληνας και στην Ελλάδαν ξένος! Θέλησε να δώσει το δικό του μήνυμα σε όσους ξέρουν πως δεν πρέπει να επιβληθούν τελικά «όσοι ξέμειναν στα μισά του δρόμου».

• Σημερινή: Η Κύπρος κήδευσε τον Ματαφιά της – Μεγάλος εμψυχωτής του στρατού – Με πολιτικές και στρατιωτικές τιμές που αρμόζουν σε ένα λαοφιλή πρώην Αρχηγό της Εθνικής Φρουράς, τελέσθηκε χθες πάνδημη η κηδεία του στρατηγού Δημήτρη Ματαφιά. Στο ναό της Παναγίας Παντάνασσας, στη Λεμεσό, προϊσταμένου του μητροπολίτη Αθανάσιου και παρόντων ηγετών και βουλευτών απ’ όλα τα κόμματα, μαζί με τον Υπουργό Άμυνας, αξιωματικών της Ε.Φ. και της ΕΛΔΥΚ, καθώς και πλήθος πολιτών. Επικήδειους εκφώνησαν για τον εκλιπόντα στρατηγό ο Βάσος Λυσσαρίδης και ο υπαρχηγός της Ε.Φ. αντιστράτηγος Σάββας Αργυρού. Στρατιωτικό απόσπασμα μαυροσκούφηδων, μαζί με τη ΣΜΕΦ απέδωσαν τις προσήκουσες τιμές, ενώ κατά τον ενταφιασμό του στρατηγού ρίφθηκαν αποχαιρετιστήριες βολές.

• Φιλελεύθερος: Άφησε ανεξίτηλη σφραγίδα στην Ε.Φ. – Κατάφερε να αγαπηθεί από τους Κύπριους για την προσφορά του στον αγώνα για απελευθέρωση. Όσοι τον γνώρισαν ή υπηρέτησαν μαζί του, έχουν να λένε τα καλύτερα για το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης στην Εθνική Φρουρά στο διάστημα που διετέλεσε αρχηγός το 1985-86. Παραιτήθηκε από την αρχηγία της ΕΦ, διότι διαφωνούσε με την πολιτική της τότε κυβέρνησης σε θέματα που αφορούσαν το στράτευμα.

• Φιλελεύθερος: Τελευταίο «παρουσιάστε» – Αποχαιρετώντας τον πρώην αρχηγό της Eθνικής Φρουράς, ο επίτιμος πρόεδρος της ΕΔΕΚ Βάσος Λυσσαρίδης, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι ο στρατηγός Mαταφιάς ήταν ένας πατριώτης, χωρίς καμία μισαλλοδοξία, με σεβασμό στον κάθε άνθρωπο, δημοκράτης και «έτοιμος να θυσιαστεί για την πατρίδα του αλλά και για τις αρχές που πίστευε». Oπως ανέφερε ο κ. Λυσσαρίδης, η αξιοπρέπεια όμως υπήρξε το κύριο χαρακτηριστικό του και ιδιαίτερα προσφιλής σε όλους επισημαίνοντας ότι «με λιτή περιβολή όπως πάντα, βρισκόταν καθημερινά, νύχτα και μέρα και απρόοπτα σε όλους τους στρατώνες». Eγνοια του, όπως ανέφερε ο επίτιμος πρόεδρος της EΔEK, ήταν η κάλυψη των αναγκών της πατρίδας αλλά και των καθημερινών αναγκών των στρατιωτών αλλά πάνω απ’ όλα η μόνιμη έγνοια του ήταν τα εθνικά θέματα και η Κύπρος το άσβεστο πάθος του». Ο στρατηγός Ματαφιάς άφησε πολύτιμο κληροδότημα στην Κύπρο και στην Ε.Φ. αλλά και τη δική του σφραγίδα στο μητροπολιτικό χώρο, ανέφερε ο κ. Λυσσαρίδης επισημαίνοντας ότι απαίτησή του ήταν η συνέχιση του αγώνα για μια Kύπρο ελεύθερη.

• Σημερινή: ΕΙΡΗΣΘΩ: Στο καλό Ματαφιά – “Ματαφιάς” υπήρξε το συνώνυμο ενός έμπρακτου εγερτήριου σαλπίσματος στην ιστορία της Εθνικής Φρουράς. Διαπέρασε, με τις πράξεις και το παράδειγμά του, σαν ηλεκτρικό ρεύμα τους πάντες στο νησί. Ξαναδίνοντας στο στράτευμα, αλλά και στον λαό ολόκληρο, μια πρωτοφανή αυτοπεποίθηση αγωνιστικότητας. Βασισμένη στη σκληρή εκπαίδευση, στη δίκαιη μεταχείριση όλων και στην αταλάντευτη πίστη στην ιερότητα του απελευθερωτικού οράματος. Στο καλό να πας, στο ύστατο ταξίδι, οπλαδελφέ Ματαφιά. Το διάβα σου από την ένοπλη αυτή άκρη του αρχιπελάγους, μας έδωσε την περηφάνια εκείνη που έχει τη δύναμη να παραμένει εδώ ζώσα για πολύ περισσότερες δεκαετίες απ’ όσες όρισε για την επίγεια διέλευσή σου ο Πανάγαθος.

• Σημερινή: Κύπριοι συνεχώς δίπλα στο Ματαφιά – Τον τελευταίο μήνα, που η ανάγκη του άρρωστου στρατηγού σε αίμα ήταν μεγάλη και αφού η οικογένειά του είχε απελπιστεί διότι δεν μπορούσε να βρει αιμοδότες, αυτό το κενό καλύφτηκε από τη μοναδική τράπεζα αίματος Κυπρίων που υπάρχει στην Ελλάδα και αυτή είναι η τράπεζα του Συλλόγου Κυπρίων Φοιτητών Πάτρας. Μάλιστα, τον τελευταίο μήνα, ένας φοιτητής από την Πάτρα πήγαινε στην Αθήνα κάθε Παρασκευή και έδινε αιμοπετάλια.

Πέθανε ο Ματαφιάς
07/11/2006
Σύμφωνα με το ΡΙΚ (7/11/06) ο στρατηγός Δημήτριος Ματαφιάς, πρώην αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, πέθανε χθες το απόγευμα στο στρατιωτικό νοσοκομείο Νίμιτς στην Αθήνα, σε ηλικία 73 χρόνων.
Ο Δημήτριος Ματαφιάς άφησε εποχή για το ψηλό επίπεδο εκπαίδευσης της Εθνικής Φρουράς, κατά την περίοδο που ήταν αρχηγός της.
Είχε έλθει στην Κύπρο εθελοντικά αμέσως μετά την εισβολή και ανέλαβε την διοίκηση της Λεμεσού.
Το 1985 – 86 διετέλεσε αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, θέση από την οποία παραιτήθηκε λόγω διαφωνιών του για πρακτικές που υιοθετούσε η τότε κυβέρνηση σε σχέση με το στράτευμα.
Επιθυμία του ήταν να ταφεί στην Κύπρο και γι’ αυτό γίνονται διευθετήσεις με την πρεσβεία της Κύπρου στην Αθήνα για μεταφορά της σορού του στη νήσο.
Η σύζυγος του Δημήτριου Ματαφιά είναι κυπριακής καταγωγής.

απο το εν κρυπτώ ,
geopolitics-gr ,
noitikiantistasis.com
cyprus.gov.cy

Ήθελε πραξικόπημα στην Κύπρο!

Σάββατο, 11 Ιούλιος 2009

Απόρρητη έκθεση Αμερικανού διπλωμάτη αποκαλύπτει τον ρόλο του σημερινού επιτίμου προέδρου της Ν.Δ. στο πολιτικό παιχνίδι που οδήγησε στη χούντα

Στο σπίτι του Μητσοτάκη μαγειρεύτηκε η Αποστασία

Τι ειπώθηκε σε δείπνο τον Ιούνιο του ΄65 για τον Γ. Παπανδρέου,
την κόντρα του με το παλάτι, τον Ανδρέα, το Κυπριακό…

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ το Σάββατο 11 Ιουλίου 2009 στα αθηναϊκά «ΝΕΑ»
Έγκλημα εκ προμελέτης ήταν η Αποστασία. Το αποδεικνύει απόρρητη έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, όπου καταγράφεται σειρά συναντήσεων Αμερικανού διπλωμάτη με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και την «κλίκα του», αρκετές εβδομάδας πριν από την πτώση της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου. Ο Αμερικανός επισκέπτης, στο υπόμνημά του, θεωρεί «ολοφάνερο» ότι ο Μητσοτάκης εμφανιζόταν ως «καλύτερη εναλλακτική λύση για τη θέση του Πρωθυπουργού».

Το απόρρητο υπόμνημα- με ημερομηνία 28 Ιουνίου 1965- που αποκαλύπτουν «ΤΑ ΝΕΑ», καταρρίπτει πλήρως τους ισχυρισμούς Μητσοτάκη ότι δεν είχε καμία εμπλοκή στην κρίση που οδήγησε σε παραίτηση τον Γεώργιο Παπανδρέου αλλά αναμείχθηκε μετά στις κυβερνήσεις των Αποστατών. Αποκαλυπτικό είναι το υπόμνημα και για το Κυπριακό. Στη συνάντηση με τον Αμερικανό, ο Μητσοτάκης τάσσεται αναφανδόν υπέρ του Σχεδίου Άτσεσον, το οποίο, κατά την άποψή του, έπρεπε να επιβληθεί στον Μακάριο ακόμη και με πραξικόπημα!

Υπενθυμίζουμε εν τάχει τα γεγονότα. Στο τέλος Ιουνίου του 1965, η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου είναι σε τροχιά σύγκρουσης με το Παλάτι. Ο «γέρος της Δημοκρατίας» προωθεί την αντικατάσταση του αρχηγού ΓΕΣ. Όμως ο στρατηγός Γεννηματάς- που έχει παίξει ενεργό ρόλο στη «βία και νοθεία» των εκλογών του 1961- είναι ο τοποτηρητής στο στράτευμα των Ανακτόρων που αντιδρούν. Αντίθετος είναι και ο υπουργός Άμυνας Πέτρος Γαρουφαλιάς, επίσης άνθρωπος του Παλατιού. Ο Παπανδρέου επιμένει και ζητά ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Το πολιτικό θερμόμετρο ανεβαίνει, ενώ στήνεται σκηνικό κρίσης.

Το δείπνο. Μέσα σε αυτή την ταραγμένη ατμόσφαιρα, τέσσερις επώνυμοι Έλληνες κι ένας Αμερικανός διπλωμάτης δειπνούν μαζί. Το ξέρουμε γιατί ο τελευταίος συνέταξε μνημόνιο για τη συνάντηση αυτή, με ημερομηνία 28 Ιουνίου 1965, κι ένα αντίγραφο υποβάλλεται προς τον Ρίτσαρντ Μπάραμ, υπεύθυνο Ελληνικών Υποθέσεων της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Αθήνα.

Οικοδεσπότης στο τραπέζι είναι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, υπουργός Οικονομικών τότε της κυβέρνησης Παπανδρέου. Το δείπνο γίνεται, άλλωστε, στο σπίτι του. Συνδαιτυμόνες, πέραν του Αμερικανού διπλωμάτη, είναι ο Πάνος Κόκκας, εκδότης της εφημερίδας «Ελευθερία», ο Γιάννης Τσουδερός, βουλευτής Κρήτης της Ένωσης Κέντρου και ο υποδιευθυντής του ΙΚΑ Νίκος Δεληπέτρος.

Η βραδιά είναι πλούσια σε εκμυστηρεύσεις και αποκαλύψεις.

Η κουβέντα ξεκινά από τον στρατηγό Γεννηματά και μετά περνά στον Ανδρέα Παπανδρέου, με τον οποίο έχει εμμονή ο Μητσοτάκης. Κάποια στιγμή αστειευόμενος λέει πως η καλύτερη ιδέα θα ήταν να τον στείλουν στο εξωτερικό. Ιδιαίτερα απαξιωτικός εμφανίζεται ο Μητσοτάκης για τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Το Κυπριακό

Ωμός είναι ο Μητσοτάκης και για το Κυπριακό. Τάσσεται υπέρ μιας ελληνο-τουρκικής συμβιβαστικής λύσης, και τοποθετείται υπέρ του σχεδίου Άτσεσον. Ο μυστακοφόρος πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ντιν Άτσεσον είχε αναλάβει από τον τότε Πρόεδρο Λίντον Τζόνσον να εκπονήσει ένα σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού. Ο Άτσεσον έριξε πρώτος το σπόρο της διχοτόμησης του νησιού, δίνοντας την Καρπασία και κάποιες άλλες περιοχές στους Τούρκους, με αντάλλαγμα την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο Μητσοτάκης επιμένει ότι η ελληνική κυβέρνηση θα είχε δεχθεί το σχέδιο το καλοκαίρι του 1964, αν ο Ανδρέας δεν έκανε προσωπικό διάβημα στον πατέρα του Γεώργιο Παπανδρέου. Ο Μητσοτάκης καταλήγει ότι το σχέδιο μπορούσε και έπρεπε να επιβληθεί στον Μακάριο- που το απέρριψε – ακόμη και διά των όπλων.

Η κορύφωση της κρίσης

Οι επόμενες δεκαπέντε μέρες θα είναι ταραγμένες. Ο υπουργός Άμυνας Γαρουφαλιάς παραιτείται, το Παλάτι αρνείται στον Γεώργιο Παπανδρέου το δικαίωμα αντικατάστασής του. Το αδιέξοδο δεν αίρεται ακόμη κι όταν ο Πρωθυπουργός προτείνει να γίνει ο ίδιος και υπουργός Άμυνας. Η πολιτική και Συνταγματική κρίση είναι γνωστή ως «Ιουλιανά». Ακολουθεί η πτώση της κυβέρνησης Παπανδρέου και η «Αποστασία», στην οποία ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης θα είναι αρνητικός πρωταγωνιστής σε έναν ρόλο που θα στιγματίσει την πολιτική του καριέρα.

Η κουβέντα της ελληνο-αμερικανικής παρέας για την Κύπρο δείχνει την μακρά επώαση της ιδέας ότι η αντίσταση του Μακαρίου μπορεί να καμφθεί μόνον με πραξικόπημα. Αυτό θα γίνει τον Ιούλιο του 1974 υποκινημένο από την χούντα Ιωαννίδη στην Αθήνα, ανοίγοντας την πόρτα στον τουρκικό Αττίλα.

Το «Υπόμνημα Συζήτησης» είναι, σύμφωνα με τη διαβάθμιση των διπλωματικών απορρήτων, «εμπιστευτικού χαρακτήρα- ομάδας 3». Υποβαθμίζεται ανά 12 χρόνια, αλλά δεν αποχαρακτηρίζεται αυτόματα. Θα χρειαστεί να περάσουν σαράντα τέσσερα ολόκληρα χρόνια για να έρθει στη δημοσιότητα από «ΤΑ ΝΕΑ». Η ανάγνωσή του φωτίζει μια σκοτεινή πτυχή της νεώτερης πολιτικής Ιστορίας.

Ο Κ. Μητσοτάκης είχε δηλώσει υποστηρικτής του σχεδίου Άτσεσον, που έριχνε τον σπόρο της διχοτόμησης της Κύπρου, και φέρεται να προτείνει ακόμη και πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου

Το Υπόμνημα Συζήτησης

Ημερομηνία: 28 Ιουνίου 1965 Θέμα: Πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα

Συμμετέχοντες: Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, υπουργός Οικονομικών Πάνος Κόκκας: Ιδιοκτήτης- εκδότης της καθημερινής εφημερίδας «Ελευθερία» Γιάννης Τσουδερός: Βουλευτής Κρήτης του κόμματος Ένωσης Κέντρου Νίκος Δεληπέτρος: Υποδιευθυντής στο Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ)

Αντίγραφα προς: Richard W. Βarham, υπεύθυνο Ελληνικών Υποθέσεων, ΝΕΑ- Αμερικανική Πρεσβεία Αθηνών Κατά τη διάρκεια δείπνου στο σπίτι του υπουργού Οικονομικών κ. Μητσοτάκη, υπήρξα μάρτυς ορισμένων από τις πολιτικές απόψεις των ισχυρών Κόκκα- Μητσοτάκη, μερίδας της Ένωσης Κέντρου. Ο Κόκκας, το πιο δυναμικό μέλος της ομάδας, υπερίσχυσε στη συζήτηση. Ο Μητσοτάκης με ήρεμο αλλά σθεναρό τρόπο επίσης πήρε ενεργό ρόλο στην κουβέντα, με τον Τσουδερό και τον Δεληπέτρο να συμμετέχουν κατά διαστήματα. Τα κυριότερα θέματα που συζητήθηκαν ήταν ο επικεφαλής στρατηγός των χερσαίων δυνάμεων Γεννηματάς, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Πρωθυπουργός και η Κύπρος. Το θέμα του Ανδρέα Παπανδρέου φαινόταν να είναι εκείνο που το διέκρινε μεγαλύτερος συναισθηματισμός. Προσπάθησα να συνοψίσω παρακάτω τη συζήτηση σύμφωνα με τα θέματα.
Στρατηγός Γεννηματάς

Ο κ. Κόκκας έκανε μια μακρά αναφορά για τον στρατηγό Γεννηματά, εναντίον του οποίου η εφημερίδα του κ. Κόκκα, «Ελευθερία», είχε αναλάβει μια σταθερά αυξανόμενη εκστρατεία τις τελευταίες εβδομάδες. Ο Κόκκας επισήμανε ότι το πρόβλημα ξεκίνησε με το σχέδιο «Περικλής», στο οποίο ο Γεννηματάς είχε βαθιά αναμειχθεί στη στρατιωτική του περιοχή (Κοζάνη). Ο κ. Κόκκας αναφέρθηκε σε κάποιες από τις πειθαναγκαστικές μεθόδους που χρησιμοποιούσε ο Γεννηματάς και οι υφιστάμενοί του εναντίον όχι μόνον των κομμουνιστών και των συνοδοιπόρων τους, αλλά και εναντίον των υποστηρικτών της Ένωσης Κέντρου στις εκλογές του 1961.
Σύμφωνα με τον Κόκκα
, ο Πρωθυπουργός Παπανδρέου δεν ήταν υποχρεωμένος να εμπλακεί σε ένα «δίλημμα» για τον Γεννηματά. Τον Απρίλιο του 1964 ο Παπανδρέου θα μπορούσε να έχει επιλογή μεταξύ του Γεννηματά και του στρατηγού Σιαπκαρά, ενός πιο επιθυμητού στρατιωτικού, ως επικεφαλής του Στρατού. Δυστυχώς, ο Πρωθυπουργός δεν ήταν αποφασιστικός και παρ΄ όλες τις προειδοποιήσεις του Κόκκα και άλλων, επέτρεψε στον Βασιλέα να τον επηρεάσει υπέρ του Γεννηματά. Η «Ελευθερία» ήταν από την αρχή αντίθετη με αυτόν τον διορισμό.

Σε αυτό το σημείο της συζήτησης, ο κ. Τσουδερός επέπληξε τους κυρίους Μητσοτάκη και Κόκκα που διεξήγαν μία τόσο έντονη δημοσιογραφική εκστρατεία εναντίον του Γεννηματά, η οποία, αν συνεχιζόταν, μόνο κακό θα μπορούσε να κάνει στη χώρα. Και οι δύο, Κόκκας και Μητσοτάκης, συμφώνησαν, τονίζοντας ότι για αυτόν τον λόγο επιθυμούσαν να λήξει αυτό το θέμα το συντομότερο δυνατόν.

Προς απάντηση στην ερώτηση γιατί το θέμα αυτό εγείρεται αυτή τη δεδομένη στιγμή, ο Κόκκας έδωσε αρκετούς λόγους τονίζοντας συγκεκριμένα το σχέδιο «Περικλής», τον ρόλο του (στρατηγού) Λουκάκη σ΄ αυτή, την υπόθεση «Ασπίδα» και τις πρόσφατες κατηγορίες για σαμποτάζ στη Μακεδονία.

Ο Κόκκας ανέφερε ότι ο Βασιλεύς δεν εμπιστεύεται τον Πρωθυπουργό και δεν θα του άρεσε μια αλλαγή στο Γενικό Επιτελείο. Παρ΄ όλα αυτά, η Ένωση Κέντρου δεν βλέπει μια εναλλακτική λύση για την απόλυση του Γεννηματά και αυτή η άποψη έχει την ευρύτερη λαϊκή υποστήριξη. Αφού ανατραπεί ο Γεννηματάς, η κατάσταση θα ξεκαθαριστεί και δεν θα υπάρξει περαιτέρω πρόβλημα. Ο Κόκκας είπε πως ήλπιζε ότι ο Βασιλεύς δεν θα ήταν ανυποχώρητος σε αυτό το θέμα, γιατί δεν είναι η κατάλληλη περίπτωση για να αντιμετωπίσουν τον Πρωθυπουργό· θα μπορούσε να κάνει κακό μόνο στον θεσμό της μοναρχίας στην Ελλάδα.

Ανδρέας Παπανδρέου

Μέλη της ομάδας προχώρησαν στο θέμα Ανδρέας Παπανδρέου ειρωνευόμενοι το γεγονός ότι κουβαλούσε όπλο για αυτοπροστασία. Ο Κόκκας χαρακτήρισε τον Ανδρέα ως «κακό για την Ελλάδα» και δήλωσε ότι πρέπει να φύγει από τη χώρα. Κανένας δεν τον εμπιστεύεται. Όχι μόνο ασκεί κακή επιρροή προς τον πατέρα του, αλλά επίσης τον χρησιμοποιεί για τους δικούς του σκοπούς. Ο Ανδρέας δεν ενδιαφέρεται για το κόμμα της Ένωσης Κέντρου· ελπίζει να σχηματίσει το δικό του κεντροαριστερό κόμμα. Αυτές οι απόψεις, ελέχθη ότι εκφράστηκαν σε έναν Γερμανό αξιωματούχο με τον οποίο είχε μια κουβέντα ο Ανδρέας κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Γερμανία τον προηγούμενο χειμώνα.

Ο Μητσοτάκης τόνισε επίσης τον καταστρεπτικό ρόλο του Ανδρέα στα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Πρότεινε αστειευόμενος να ανατεθεί στον Ανδρέα μια πρεσβευτική αποστολή, ίσως στην Ουάσιγκτον, στη Νέα Υόρκη ή στο Παρίσι, ώστε να φύγει από την Ελλάδα.

Ο Πρωθυπουργός Παπανδρέου

Ο Μητσοτάκης τόνισε ότι παρ΄ όλη την προχωρημένη ηλικία του, ο Πρωθυπουργός βλέπει τα πράγματα καθαρά και ενεργεί προσεκτικά. Εν τούτοις έχει δύο σοβαρά ελαττώματα: (1) είναι ηθικά ελαστικός· γεννήθηκε έτσι και (2) είναι δειλός, με παντελή έλλειψη θάρρους. Ο Μητσοτάκης υπαινίχθηκε επίσης ότι ο Παπανδρέου είναι διπρόσωπος και έχει έλλειψη αποφασιστικότητας. Κανένας δεν μπορεί να τον εμπιστευθεί· άλλα λέει στο Υπουργικό Συμβούλιο και άλλα μάλλον λέει στον Βασιλέα.

Κύπρος. Υποστηριζόμενος από τον Κόκκα, ο Μητσοτάκης εξέφρασε τις απόψεις του σχετικά με το θέμα της Κύπρου: έδωσε έμφαση στη σημασία τής ελληνοτουρκικής συμβιβαστικής λύσης. Μια τέτοια λύση ήταν κοντά το περασμένο καλοκαίρι, όταν το ελληνικό Υπουργικό Συμβούλιο συμφώνησε ομόφωνα σχετικά με το Σχέδιο Αcheson. Ωστόσο, ο Ανδρέας πήγε ο ίδιος στον Πρωθυπουργό και «σαμποτάρισε» την απόφαση, χωρίς ουσιαστικά να δώσει έναν σαφή λόγο. Ο Ανδρέας συνεργάζεται με τον Μακάριο και τους αριστερούς.

Το Σχέδιο Αcheson είναι η καλύτερη λύση· είναι πολύ καλύτερη από την παραχώρηση ελληνικού εδάφους, που καμία ελληνική κυβέρνηση θα ήταν έτοιμη να προτείνει. Όταν ρωτήθηκε σχετικά με την αποδοχή του Μακάριου για τη λύση τύπου Αcheson, ο Μητσοτάκης ισχυρίστηκε ότι θα μπορούσε και θα έπρεπε να επιβληθεί επί του Μακαρίου, με πραξικόπημα, αν χρειαστεί.

Σχόλιο. Αυτή ήταν η δεύτερη επίσκεψή μου στο σπίτι του Μητσοτάκη μέσα σε μία εβδομάδα. Ήταν ολοφάνερο ότι η κλίκα των Κόκκα- Μητσοτάκη προσπαθούσε να κάνει σαφή τη θέση της στον «αμερικανικό παράγοντα», ίσως με έναν υπαινιγμό ότι ο Μητσοτάκης προσέφερε την καλύτερη εναλλακτική λύση για τη θέση του Πρωθυπουργού Παπανδρέου, η διακυβέρνηση του οποίου οδηγούσε την Ελλάδα σε οικονομικό και πολιτικό χάος.

Στη συνέχεια, ο Δεληπέτρος μού είπε κατ΄ ιδίαν ότι θεωρούσε τον Μητσοτάκη ως τον καλύτερο στο Υπουργικό Συμβούλιο. Υπεστήριξε ότι η ομάδα των Στεφανόπουλου- Μητσοτάκη είναι καλύτερη για τον σχηματισμό μιας νέας κυβέρνησης της Ενώσεως Κέντρου- ο Στεφανόπουλος γιατί είχε πολύ λίγους εχθρούς και είναι ευρέως αποδεκτός και ο Μητσοτάκης λόγω δυναμικότητας και της γενικής ικανότητάς του.

[Εμπιστευτικό Ομάδας 3. Κάθε 12 χρόνια υποβαθμίζεται όχι αυτόματα αποχαρακτηρισμένο]

WEB.MAC.COM

Τα κινητά τηλέφωνα και ο Δένδιας

Δευτέρα 6 Ιουλίου 2009 παρακολουθώ το βραδυνό δελτίο ειδήσεων του Αντένα με παρουσιαστή τον Νίκο Ευαγγελάτο και καλεσμένο τον υπουργό «δικαιοσύνης» Δένδια. Θέμα της συζήτησης οι φυλακές και η παράνομη χρήση μέσα σε αυτές των κινητών τηλεφώνων.

Ο Δένδιας προσπαθεί να πείσει τον συνομιλητή του για τις προσπάθειες που καταβάλλει το προσωπικό των φυλακών για την τήρηση του κανονισμού και ιδιαίτερα της απαγόρευσης χρήσης κινητών τηλεφώνων από τους κρατούμενους. Αναφέρει πως σε μία μόνο έρευνα αφαίρεσαν 200 συσκευές!

Αναρωτιέμαι δηλαδή έψαχναν κελιά, κρατούμενους και ανακάλυψαν μόνο συσκευές τηλεφώνων; Τίποτα άλλο! Χρήματα, ναρκωτικά, όπλα μάλλον όχι. Μήπως δεν υπήρχαν ή η έρευνα ήταν αφιερωμένη μόνο στα κινητά τηλέφωνα. Τα υπόλοιπα άλλη ημέρα. Τι να προλάβει και αυτό το προσωπικό!

 

Ελεος πια! Πάση κοροϊδία μπορείς να αντέξεις;

 

Υπάρχει άνθρωπος με οικογένεια, δύο παιδιά, το ένα νεογέννητο,  προφυλακισμένος σχεδόν για ένα χρόνο, προφανώς ως ύποπτος φυγής στο εξωτερικό, καθυστερούν να τον δικάσουν καταστρέφοντας οικονομικά, κοινωνικά και ηθικά τον ίδιο και την οικογένεια του. Δεν αναφέρω περισσότερες λεπτομέρειες για ευνόητους λόγους. Αυτή είναι μία από τις πολλές παρόμοιες περιπτώσεις που θα μπορούσε να απασχολήσει σοβαρά ένα υπουργό «δικαιοσύνης». Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα.

 

Ο άνθρωπος αυτός μέσα από την φυλακή χωρίς δουλειά, χωρίς χρήματα πρέπει να πληρώσει για τα παπούτσια που όλοι υποχρεωτικά φορούν, για ένα τάβλι για να περνούν οι ώρες, για ένα κινητό ώστε να επικοινωνεί εύκολα με την οικογένεια του, αφού τα καρτοτηλέφωνα δεν επαρκούν και άλλα πολλά.

Υπάρχει ανεπίσημος τιμοκατάλογος με τις παρεχόμενες υπηρεσίες, τον οποίο γνωρίζουν οι κρατούμενοι και οι οικογένειες τους τουλάχιστον. Ένα καρτοκινητό κοστίζει 300 ευρώ, αλλά δεν σου εξασφαλίζει ο πωλητής πως θα το έχεις και την άλλη ημέρα μετά από κάποιο έλεγχο του Δένδια. Όχι δεν επιτρέπεται να έχεις το δικό σου. 

Τώρα θυμήθηκα τον επικεφαλής δεσμοφύλακα των φυλακών Κορυδαλλού κατά την απόδραση του Παλαιοκώστα. Οι δημοσιογράφοι ανέφεραν πως οι αστυνομικοί οι οποίοι ερεύνησαν το σπίτι του βρήκαν και αρκετά κινητά τηλέφωνα.

Με μπερδεύει λίγο αυτό το γεγονός, αλλά όχι παραείμαι καχύποπτος! Αποκλείεται το προσωπικό των φυλακών να εμπλέκεται σε παράνομες ενέργειες και ας κραύγαζε για κάτι τέτοιο ένας σωφρονιστικός υπάλληλος στα κανάλια το ίδιο χρονικό διάστημα.

Τι διάολο θα το ήξερε ο Δένδιας και δεν θα είχε λάβει τα μέτρα του; Αστεία πράγματα!!!!!

Από τον Μανόλη Ανδρόνικο στη μακεδονική σαλάτα

Έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια, όταν κουβεντιάζουμε για τη Μακεδονία, να την ταυτίζουμε με τη διαμάχη με τους γείτονές μας σε τέτοιο βαθμό, ώστε να έχουμε ξεχάσει κάποια πρόσωπα που έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στα τωρινά μας επιχειρήματα για το θέμα. Δεν ξέρουμε πόσοι από τους σημερινούς «μακεδονομάχους», που βγαίνουν πάλι στην επικαιρότητα, γνωρίζουν ότι αυτές τις ημέρες συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από τότε που ο Μανόλης Ανδρόνικος έφερνε και πάλι στο φως τον ταφικό  θάλαμο του βασιλιά των μακεδόνων Φιλίππου. Μια αρχαιολογική ανακάλυψη που συμπλήρωσε κενά τα οποία είχαν οι αρχαιολόγοι για τη ζωή των αρχαίων μακεδόνων, αλλά και που κατέρριψε τις αμφισβητήσεις που προέβαλλαν κάποιοι για την ελληνικότητά τους. Ο Ανδρόνικος αναφέρει χαρακτηριστικά τη συνάντησή του εκείνη την εποχή με κάποια γιουγκοσλάβα αρχαιολόγο, η οποία διαπίστωνε έκπληκτη ότι όλες οι επιγραφές και τα ευρήματα που πλαισίωναν τον χώρο ήταν στα ελληνικά:«Θυμούμαι, μια μέρα, ήρθε μια γιουγκοσλάβα καθηγήτρια από το Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου και της έδειξα τις στήλες, χωρίς να της πω τίποτε. Τις είδε και γύρισε μόνη της και μου λέει: “Μα αυτό σημαίνει, δηλαδή, ότι οι μακεδόνες ήταν έλληνες;”. Και της λέω: “Δεν ξέρω. Αυτό νομίζω και εγώ ότι βγαίνει από αυτά τα πράγματα”». Στις 8 Νοεμβρίου 1977 μια ομάδα αρχαιολόγων υπό τη διεύθυνση του Μανόλη Ανδρόνικου εισήλθε σε έναν αρχαίο σφραγισμένο τάφο που ανακάλυψε στην περιοχή της Βεργίνας. Το θέαμα που αντίκρισαν σημάδεψε για πάντα τον αρχαιολόγο και την ομάδα του, απ’ ό,τι μας λέει ο ίδιος στο βιβλίο του «Το χρονικό της Βεργίνας», το οποίο έχει τον χαρακτήρα και την αμεσότητα ημερολογίου: «Ο ανασκαφέας αισθάνθηκε βαθύτατη συγκίνηση και δέος στη θέα ενός πλούσιου ταφικού θαλάμου που είχε μείνει ανέπαφος μέσα στους αιώνες… Στη μέση του πίσω τοίχου, κάθετα κάτω από το άνοιγμά μας, το τετράγωνο κάλυμμα μιας μαρμάρινης σαρκοφάγου… Ξεπερνώντας τις αναπόφευκτες δυσκολίες που μας δημιουργούσαν τα σκορπισμένα στο δάπεδο οργανικά υλικά, κατορθώσαμε να σηκώσουμε το κάλυμμα. Και τότε είδαμε κάτι που ήταν αδύνατο να φανταστώ, γιατί ποτέ ώς τότε δεν είχε βρεθεί τέτοιο οστεοδόχο σκεύος: μια ολόχρυση λάρνακα με ένα επιβλητικό αστέρι στο κάλυμμά της». (Όπως διαπιστώσατε, ο Ανδρόνικος και η ομάδα του έκαναν έναν αγώνα δεκαετιών για να φέρουν στην επιφάνεια ύστερα από χιλιάδες χρόνια τη σημερινή… σημαία των Σκοπίων).   Ο… διάλογος με τα αγάλματα Τα ευρήματα περιλάμβαναν την πασίγνωστη χρυσή λάρνακα με το δεκαεξάκτινο αστέρι, ένα χρυσό στεφάνι, τα όπλα, την πανοπλία και τα οστά του μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου του Β’, πατέρα του Αλεξάνδρου. Ο Ανδρόνικος και οι συνεργάτες του έφτασαν γρήγορα στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για τον τάφο του Φιλίππου χρονολογώντας τα ευρήματα στο τρίτο τέταρτο του 4ου προ Χριστού αιώνα. Επίσης ο τάφος έφερε σημάδια θυσιών και φωτιάς, καθώς και μικροαντικείμενα (αγαλματίδια και σκεύη) που μαρτυρούν τη βασιλική ταυτότητά του. Όπως υποστηρίζει ο Ν. Μάρτης, ο Φίλιππος ο Β’ ήταν μια πολεμοχαρής προσωπικότητα. Αυτό ταιριάζει απόλυτα με την ανακάλυψη των όπλων και του οπλισμού του στον τάφο, κάτι που δεν συνηθιζόταν σε άλλες ταφικές συνήθειες της εποχής. Τέλος, το χρυσό στεφάνι βελανιδιάς συμβολίζει τη θεϊκή καταγωγή του Φιλίππου από τον Ηρακλή και τον ίδιο τον Δία. Όταν το πάθος της αναζήτησης συναντά την κορύφωση της ανακάλυψης, τότε ο Ανδρόνικος δεν μπορεί να αποχωριστεί τα ευρήματά του και το πρώτο βράδυ της αποκάλυψης κουβεντιάζει με τα αγάλματα… «Πραγματικά ένα βράδυ ολόκληρο έχω κάνει έναν διάλογο με τα πέντε πρώτα μικρά κεφαλάκια που βρήκα. Όταν τα βρήκα, πραγματικά έπεσα να κοιμηθώ. Αλλά ήταν αδύνατον. Και σηκώθηκα μόνος μου, τα  έβαλα μπροστά μου και όλη τη νύχτα μιλούσα μαζί τους. Όλη τη νύχτα, κυριολεκτικά, διαλεγόμουν με αυτά τα κεφαλάκια». Πέρα από τα αρχαιολογικά ευρήματα, γίνεται και ανθρωπολογική ανάλυση από ομάδα διεθνών επιστημόνων, οι οποίοι ύστερα από κάποιες αμφισβητήσεις που ακούστηκαν κατέληξαν ότι τα οστά ανήκουν στον Φίλιππο τον Β’ με βάση τις εκτενείς περιγραφές που έχουμε για εκείνον. Ο Ανδρόνικος καταλάβαινε ότι η ανακάλυψη αυτή όχι μόνο ήταν μια από τις σημαντικότερες του 20ού αιώνα, αλλά θα είχε απήχηση σε πολύ μεγαλύτερο κύκλο από αυτό των αρχαιολόγων: «Δεν φαντάζομαι να έχει γίνει δεκτή ποτέ άλλοτε μια αρχαιολογική ανακοίνωση με τόσο ενθουσιασμό και συγκίνηση. Ήταν φανερό πως τα ευρήματα λειτουργούσαν κιόλας πολύ πέρα από την αυστηρά επιστημονική περιοχή. Για μιαν ακόμη φορά ο θρύλος του Μεγαλέξανδρου είχε αγγίξει τις καρδιές των μακεδόνων. Και όχι μόνον αυτών». Ποιος ήταν όμως ο εμπνευστής και εκτελεστής αυτής της προσπάθειας;   Πάθος μιας ζωής Ο Μανόλης Ανδρόνικος γεννήθηκε στην Προύσσα της Μικράς Ασίας το 1919 και μετά την καταστροφή εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη συνέχεια έγινε καθηγητής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο και ολοκλήρωσε τη μόρφωσή του στην Οξφόρδη. Ανήκε από νεαρή ηλικία στον χώρο της Αριστεράς, επηρεασμένος – απ’ ό,τι ο ίδιος έλεγε – από τη φεμινίστρια μητέρα του, η οποία όχι μόνο ήταν η πρώτη θεσσαλονικιά που έβγαλε εκλογικό βιβλιάριο στην πόλη το 1955 – με αριθμό 1 –, αλλά φρόντισε και έβγαλε εκλογικά βιβλιάρια για άλλες 5.000 γυναίκες της πόλης. Σημειώνουμε ότι ο Μανόλης Ανδρόνικος δεν είχε καθόλου σχέσεις με τον πατέρα του, τον οποίο είχε συναντήσει μόνο μια φορά. Επιστρέφοντας στην αρχαιολογία, ο Ανδρόνικος ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του υπηρετώντας στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και έκανε πλήθος ανασκαφών στη Βέροια, τη Νάουσα και τη Χαλκιδική, αλλά τις μεγαλύτερες επιτυχίες του τις είχε στη Βεργίνα, όπου ανακάλυψε ένα σημαντικό νεκροταφείο των γεωμετρικών χρόνων και στη συνέχεια ολοκλήρωσε την ανασκαφή ενός ελληνιστικού ανακτόρου. Στη συγκεκριμένη περιοχή υπήρχε η πρωτεύουσα των αρχαίων μακεδόνων, οι Αιγές. Οι ανασκαφές είχαν ξεκινήσει από τον 19ο αιώνα από τον γάλλο L.Heuzey και συνεχίστηκαν από τον δάσκαλό του  Κωνσταντίνο Ρωμαίο. Μετά τη διακοπή που έφερε ο πόλεμος συνεχίστηκαν από τον μαθητή. Στη διάρκεια εκείνων των προσπαθειών, ο Ανδρόνικος πείστηκε σταδιακά ότι ένας λοφίσκος της περιοχής, ονόματι «Μεγάλη Τούμπα», θα μπορούσε να περιέχει τους τάφους των σημαντικότερων μακεδόνων βασιλέων. Ο ίδιος μας εξηγεί: «Ο στόχος της αρχαιολογικής έρευνας έμενε πάντα καθαρός, σταθερός και καίριος. Ωστόσο το ανθρώπινο πάθος μιας ολόκληρης ζωής λειτουργούσε το ίδιο έντονα και επίμονα. Το μυστικό της Μεγάλης Τούμπας το ονειρευόμουν από τη στιγμή που έκανα την πρώτη δοκιμή στα 1952». Τα αποτελέσματα 25 χρόνων μεθοδικών προσπαθειών έφεραν τη λύση του μυστηρίου μέσα μόλις σε έναν μήνα, εν μέσω τις προεκλογικής εκστρατείας του 1977 και ενώ όλα έδειχναν ότι οι προσπάθειες θα αποδεικνύονταν μάταιες.  Ο Μανόλης Ανδρόνικος ήταν ένας άνθρωπος χαμηλών τόνων και αρκετά ανεκτικός, σε βαθμό που δικαιολογούσε στους ξένους ακόμα και τους χουλιγκάνους για τα αντεθνικά συνθήματα των γηπέδων λέγοντάς τους  χαρακτηριστικά: «Εσείς δεν μπορείτε να καταλάβετε ότι εμείς οι έλληνες έχουμε ένα πάθος. Εάν έρθει μια ποδοσφαιρική ομάδα από τη Θεσσαλονίκη και νικά μια αθηναϊκή, όλο το γήπεδο φωνάζει «βούλγαροι». Και μ’ αυτό το βούλγαροι ούτε τους βουλγάρους θέλουμε να θίξουμε ούτε τους έλληνες. Απλώς είναι ένα είδος βρισιάς». Το μακεδονικό χαλάκι Πώς φτάσαμε όμως από την απόλυτη επιβεβαίωση για την ελληνικότητα του μακεδονικού χώρου το 1977 στο σημερινό αδιέξοδο, όπου, όπως λέει ο ποιητής, «τις εμμονές περισυλλέγουνε τα σκουπιδιάρικα»; Όταν η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας έφερε στην επιφάνεια τη χώρα που μεταπολεμικά ονομάζεται Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και οι ελληνικές πολιτικές εξουσίες σήκωσαν το μακεδονικό χαλάκι, βρήκαν από κάτω όλα αυτά που εδώ και δεκαετίες είχαν αφήσει οι προηγούμενοι. Έτσι βρεθήκαμε όλοι να διαβάζουμε ιστορία για να ανακαλύψουμε τη δημιουργία του θέματος στις αρχές του 20ού αιώνα με τις αναμίξεις των πληθυσμών που έφερνε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το δημιούργημα του Τίτο τη δεκαετία του ’40, τη διείσδυση των «σκοπιανών» σε ακαδημαϊκούς χώρους σε όλο τον κόσμο με τη χρήση χρηματοδοτούμενων εδρών και ερευνητικών προγραμμάτων και, τέλος, τη δημιουργία της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» με σημαία της τον ήλιο της Βεργίνας, «αλύτρωτους μακεδόνες» και περιορισμούς προς εμάς – κατά παλαιότερη πρόταση του Νίμιτς – για τη χρήση του ονόματος Μακεδονία, μια και θα ανήκει πλέον σε άλλο κράτος. Ύστερα απ’ όλα αυτά, τι κάνουμε σήμερα; Το σίγουρο είναι ότι και σε αυτό το θέμα θυμίζουμε… πλουσιόπαιδα που όταν θέλουν να τσακωθούν λένε «ξέρεις ποιος είμαι εγώ» επικαλούμενοι όχι τον εαυτό τους, αλλά τους προγόνους τους, έχουν μάθει να τρώνε από τα έτοιμα χωρίς να γνωρίζουν την αξία αυτών και τον κόπο που έκαναν για να αποκτηθούν και, τέλος, όταν βρουν τα δύσκολα, τους είναι πιο εύκολο από το να δώσουν λύση να πουλήσουν σε ευτελιστική τιμή τα «ασημικά» του σπιτιού για να κυνηγήσουν κάποιον άλλο εφήμερο στόχο. Ή πιο απλά – για να αφήσουμε να μιλήσει κάποιος από τους ελάχιστους που έχουν μια βαρύτητα τα λεγόμενά του για το θέμα – όπως είχε πει ο Μανόλης Ανδρόνικος: «Αντιμετωπίσαμε το θέμα των Σκοπίων με δειλία και ωσάν να είμεθα εμείς οι ένοχοι και οι πλαστογράφοι της ιστορίας». (Ποντίκι, 8.11.2007)

Εξοπλισμοί: Νταβατζιλίκι 27 δις. ευρώ με νεκρή την οικονομία

Ποτέ δεν μάθαμε ποιοι ήταν οι «νταβατζήδες» που κυβερνούν τον τόπο. Το μυστικό έμεινε κρυμμένο στον… «Μπαϊρακτάρη» και οι «φωτογραφικές» διαρροές του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος για το τι εννοούσε ο πρόεδρος, είχαν διαφορετικές ερμηνείες. Μεσολάβησαν πολλά για να φθάσουμε σήμερα στη «στήριξη του ελληνικού τραπεζικού συστήματος με 28 δισ. ευρώ»! Τώρα, μιλάει ο κόσμος για «νταβατζιλίκι». Αλλά η πραγματική έννοια της αγοραίας έκφρασης της «προστασίας» ταιριάζει απόλυτα σ’ έναν άλλο χώρο, ο οποίος διαχρονικά παίζει τον ρόλο του «προστάτη». Η εμπορία οπλικών συστημάτων. Περί τα 27 δισ. ευρώ έχει προϋπολογίσει να βγάλει από τις τσέπες των φορολογούμενων η σημερινή κυβέρνηση, έως το 2015, για αμφιβόλου χρησιμότητας και αξιοπιστίας όπλα! Κυρίαρχα κριτήρια για τις αγορές δεν είναι το επιχειρησιακό και το οικονομικό, αλλά η «εξαγορά καλών προθέσεων» από τις λεγόμενες – ακόμη και σήμερα – μεγάλες δυνάμεις! Και μπορεί οι κυβερνήσεις να αλλάξουν κάμποσες φορές μέχρι το 2015, αλλά είναι βέβαιο ότι το «νταβατζιλίκι» – γιατί περί αυτού πρόκειται – των 27 δισ. θα παραμείνει! Δεν είναι παράλογο για μια χώρα σαν την Ελλάδα να χρησιμοποιεί τα δισεκατομμύρια των εξοπλισμών για να ασκήσει διπλωματία. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε προχωρήσει στην αγορά των μαχητικών αεροσκαφών Mirage F-1 «εξαργυρώνοντας» την υποστήριξη του Ζισκάρ Ντ’ Εστέν στην προσπάθειά του για είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Στη γαλλική υποστήριξη είχε ποντάρει και ο Ανδρέας Παπανδρέου με την αγορά του αιώνα το 1985, όταν προσωπικά αποφάσισε να «σπάσει» την αγορά μαχητικών αεροσκαφών στα δύο, προχωρώντας σε παραγγελία 40 F-16 και 40 Mirage 2000. Η λογική της «διπλωματίας των εξοπλισμών» άρχισε να στραβώνει εντελώς με την άνοδο του Μητσοτάκη και της Ν.Δ. στην εξουσία. Τα 40 F-16 που αγόρασε άρον άρον από τον «φίλο» Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο, δεν βοήθησαν ούτε στο ελάχιστο. Ούτε την κυβέρνησή του, που έπεσε κι αυτή άρον άρον, ούτε τα μεγάλα εθνικά θέματα, με πρώτο και κυρίαρχο εκείνη την εποχή το Σκοπιανό. Ο Σημίτης, μετά το ηχηρό χαστούκι των Ιμίων, ευχαρίστησε τους Αμερικάνους, όχι μόνο από το βήμα της Βουλής, αλλά και με άλλη μία παραγγελία 60 F-16! Η προμήθεια δεν άφησε κανένα ουσιαστικό κέρδος στις όποιες διπλωματικές μάχες έδωσε η κυβέρνησή του.  Πρότυπο… ο Βενιζέλος! Όσοι γνωρίζουν τον σημερινό πρωθυπουργό, υποστηρίζουν ότι έχει μία εμμονή με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και ειδικά με τον τρόπο που «έκανε παιχνίδι» μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων χρησιμοποιώντας και τις αγορές όπλων! Μία από τις διπλωματικές του εργασίες, μάλιστα, έχει να κάνει και μ’ αυτή τη διάσταση της πολιτικής του Βενιζέλου! Άρα δεν μπορεί να του διαφεύγει ότι ο Βενιζέλος, εκτός από «παιχνίδι», είχε αρπάξει μέσα από τα χέρια των Τούρκων το θωρηκτό Αβέρωφ, το οποίο έγειρε τη ζυγαριά ισχύος στο Αιγαίο υπέρ της Ελλάδας. Άσχετα με το αν η φημολογία αυτή έχει βάση, ένα είναι βέβαιο. Στην εποχή της νέας διακυβέρνησης της Ν.Δ. ο πρωθυπουργός έπαιξε και παίζει μόνος του το παιχνίδι των εξοπλιστικών προγραμμάτων, επιχειρώντας μ’ αυτή την πρακτική να διασφαλίσει δύο πράγματα: * Την αποφυγή οποιασδήποτε «παρατυπίας» σε θέματα προμηθειών. * Να χρησιμοποιήσει τον πακτωλό των δισεκατομμυρίων ως μοχλό διπλωματικής πίεσης. Για το μεν πρώτο ούτε ο ίδιος δεν μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά για απόλυτη επιτυχία. Το δεύτερο σηκώνει πολλή συζήτηση και πάντως οι εντυπώσεις που έχουν προκληθεί μέχρι στιγμής παραπέμπουν περισσότερο στο «νταβατζιλίκι» παρά στο διπλωματικό παιχνίδι.   Τα… αχρείαστα F-16! Με την ανάληψη της εξουσίας τον Μάρτιο του 2004 αρχίσει η αναζήτηση τρόπων για προσέγγιση με την Ουάσιγκτον. Η εξουσία Μπους προέρχεται από το Τέξας, όπου έχει την έδρα της η πανίσχυρη Lockheed Martin,με τα F-16. Έχοντας το πράσινο φως από τον υπουργό Εξωτερικών Πέτρο Μολυβιάτη, ο πρωθυπουργός εξουσιοδότησε τον υπουργό Άμυνας Σπήλιο Σπηλιωτόπουλο να προχωρήσει στις συζητήσεις για την προμήθεια 30 συν 10 F-16, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στις ΗΠΑ την άνοιξη του 2005. Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου, βγαίνοντας από το ΚΥΣΕΑ, ο Σπηλιωτόπουλος ανακοίνωσε στους εμβρόντητους δημοσιογράφους την παραγγελία υποστηρίζοντας ότι επρόκειτο για τα πιο σύγχρονα και πιο οικονομικά μαχητικά! Τίποτα από τα δύο δεν ήταν αληθές. Τα F-16 υπήρξαν κάποτε σύγχρονα. Όσο για την τιμή που τα πληρώσαμε; Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα μας κόστιζαν περίπου 40 εκατ. δολάρια το καθένα. Η αλήθεια, σύμφωνα με τα έγγραφα, είναι ότι ο λογαριασμός γράφει 66 εκατ. έκαστο! Η τιμή πράγματι συγκαταλέγει τα αεροσκάφη αυτά στα σύγχρονα μαχητικά, που όντως κοστίζουν κάπου τόσο ή λίγο παραπάνω! Αυτό που δεν είχε πει κανένας από την κυβέρνηση είναι ότι τα συγκεκριμένα αεροσκάφη η Πολεμική Αεροπορία δεν τα είχε ζητήσει ποτέ! Όλες οι μελέτες και οι εισηγήσεις των επιτελών έκαναν λόγο για αναπλήρωση των απωλειών σε F-16 και σε Mirage και ζητούσαν επιτακτικά να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την επιλογή αεροσκάφους τέταρτης γενιάς, όπως έχουν κάνει εδώ και χρόνια οι αεροπορίες όλων των κρατών – μελών του ΝΑΤΟ, με την Τουρκία να συμπεριλαμβάνεται σ’ αυτές. Ενδεικτικό του πόσο ανήξερη για την αγορά της κυβέρνησης Καραμανλή ήταν η Πολεμική Αεροπορία είναι το γεγονός ότι ο τότε αρχηγός της ενημερώθηκε από τον διευθυντή του γραφείου του τηλεφωνικά. Πού βρισκόταν ο αρχηγός; Στις ΗΠΑ, και την ώρα του τηλεφωνήματος βρισκόταν δίπλα στον Αμερικάνο ομόλογό του! Δεν είναι κρυφό ότι δεν υπήρχαν ούτε καν τα απαραίτητα έγγραφα για να είναι νομότυπη η αγορά. Η μελέτη αναγκαιότητας – σκοπιμότητας της αγοράς συντάχθηκε… μετά την ανακοίνωσή της! Τα 2 δισ. δολάρια που δώσαμε στους Αμερικάνους και το γεγονός ότι η δική μας παραγγελία κράτησε ανοιχτή τη γραμμή παραγωγής της Lockheed Martin δεν έπαιξε κανέναν απολύτως ρόλο στην αντιμετώπιση των ελληνικών θεμάτων από την Ουάσιγκτον. Αντιθέτως, η αναγνώριση των Σκοπίων ήταν ηχηρή. Ούτε καν τη βίζα δεν μας κατήργησαν οι Γιάνκηδες. Ακόμη και τώρα, όμως, η κυβέρνηση Καραμανλή σκέφτεται σοβαρά να ανοίξει τις κάνουλες των δισ. προς τις αμερικάνικες αμυντικές βιομηχανίες. Οι ανακοινώσεις Μεϊμαράκη για επιλογή και παραγγελία νέου μαχητικού αεροσκάφους εντός του 2009 άνοιξε την όρεξη όχι σε έναν, αλλά σε δύο αμερικάνικους αεροναυπηγικούς κολοσσούς. Από τη μία, η γνωστή μας Lockheed Martin με τα F-16 και, από την άλλη, μόλις την περασμένη εβδομάδα, οι Αμερικάνοι της Boeing παρουσίασαν το F-18 Super Hornet. Οι πληροφορίες λένε ότι το δεύτερο θα παίξει δυνατά λόγω συστήματος Ομπάμα, που λογικά θα στηρίξει την εταιρεία με έδρα το Ιλινόις. Στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου λυτοί και δεμένοι προσπαθούν να εξασφαλίσουν στον Καραμανλή ένα ραντεβού, ακόμη και στα… όρθια, με τον Ομπάμα, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στις 3 και 4 Απριλίου, στο Στρασβούργο και το Κίελο, δεν αποκλείουν να δοθεί μέρος των περίπου 6 δισ. ευρώ που έχουν προϋπολογιστεί για το νέο μαχητικό σε μία από τις δύο αμερικάνικες εταιρείες. Προσδοκώντας, το πολύ πολύ, ότι την επόμενη φορά που ο Ομπάμα θα έρθει στην περιοχή θα επισκεφτεί και την Αθήνα κι όχι μόνο την Άγκυρα! Διότι, αν περιμένουν κάτι περισσότερο, τότε μάλλον έχουμε να κάνουμε με αφελείς.   «Χακί» αντιπολίτευση στη Μόσχα! Η κυβέρνηση Καραμανλή, με τον ίδιο τον πρωθυπουργό πρωταγωνιστή, έκανε ένα μεγάλο άνοιγμα προς τη Μόσχα επιχειρώντας να εκμεταλλευτεί τη λεγόμενη «διπλωματία των αγωγών». Μόνο που η Ρωσία του Πούτιν, εκτός από ενέργεια, πουλάει και όπλα. Η Ελλάδα είναι μια αγορά που ενδιαφέρει ζωηρά την «αρκούδα», αφού μέσω αυτής πατάει πόδι σε εξαγωγή εξοπλισμών στη Δύση. Το ΠΑΣΟΚ είχε ανοίξει τον δρόμο με τα αντιαεροπορικά TOR M1 και την περιπετειώδη κατάληξη των S-300 στην Κρήτη. Καραμανλής και Πούτιν έδωσαν τα χέρια και για την προμήθεια 450 Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης. Η συμφωνία των δύο ηγετών έχει επικυρωθεί εδώ και 15 μήνες από το ΚΥΣΕΑ, αλλά διακρατική συμφωνία δεν λέει να υπογραφτεί! Ο Καραμανλής δεν υπολόγισε το ισχυρό στρατιωτικό κατεστημένο που με νύχια και με δόντια πολεμά κάθε οπλικό σύστημα που προέρχεται από τη Ρωσία, ανεξάρτητα από το αν είναι καλό, χρήσιμο ή απλώς αξιοποιήσιμο. Τα παραδείγματα πολλά: * Το Πολεμικό Ναυτικό ποτέ δεν αφομοίωσε επιχειρησιακά τα σκάφη ταχείας μεταφοράς, ρίχνοντας τις ευθύνες στους Ρώσους για ελλιπή υποστήριξη. Τώρα ετοιμάζονται να ζητήσουν αγορά νέων σκαφών «δυτικού» τύπου! * Οι S-300 είναι έτοιμοι από το καλοκαίρι του 2007 να πραγματοποιήσουν βολή. Τότε ο Α/ΓΕΕΘΑ Παναγιώτης Χηνοφώτης είχε ταξιδέψει στη Μόσχα, είχε τακτοποιήσει όλες τις εκκρεμότητες και όλα ήταν έτοιμα για να χρησιμοποιηθούν για πρώτη φορά οι πύραυλοι. Μέχρι σήμερα, με διάφορες δικαιολογίες, αυτό δεν έχει γίνει. * Η απόφαση Καραμανλή – Πούτιν παραμένει ουσιαστικά ανενεργή λόγω κωλυσιεργίας στη σύνταξη της διακρατικής συμφωνίας, που όλο κάπου σκαλώνει! Οι Ρώσοι κάνουν υπομονή, αλλά οι πρώτες αντιδράσεις έχουν καταγραφεί. Όταν έστειλαν το αεροπλανοφόρο Κουζνέτσοφ στη ΝΑ. Μεσόγειο, πριν προλάβει να πανηγυρίσει το σύστημα Καραμανλή για την επιτυχία, αυτό έδεσε σε τούρκικο ναύσταθμο. Η ένστολη «αντιπολίτευση» ξεκινά είτε από επιχειρησιακές εμμονές είτε, σε κάποιες περιπτώσεις, και από την έλλειψη κάποιου «αντιπροσώπου» στην Αθήνα, που «σπρώχνει» τις συμβάσεις και γενικώς βοηθά στην προώθηση των θεμάτων που προκύπτουν. Ο Πούτιν περνάει όλες τις εξαγωγές αμυντικού υλικού από την κρατική εταιρεία εξοπλισμών κι αυτό έχει χαλάσει… το κλίμα. Επιπλέον τα πάντα ισχυρά στις Ένοπλες Δυνάμεις φιλοαμερικάνικα λόμπι πασχίζουν κάθε μέρα να αποτρέψουν οποιαδήποτε συμφωνία με τη ρώσικη πλευρά. Το βέβαιο είναι ότι και το άνοιγμα Καραμανλή προς τη Μόσχα, το οποίο κάποιοι επιμένουν να χαρακτηρίζουν στρατηγικό, παραμένει βαλτωμένο. Το μόνο θετικό είναι ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, ο Πούτιν δεν έχει κάτι άλλο να προτείνει για πώληση, οπότε αυτό που χωρίζει Αθήνα και Μόσχα είναι μόνο μια υπογραφή.   Ο «Σαλονικιός» Νικολά Η λογική ότι ο τρόπος που χειριζόμαστε τα δισεκατομμύρια των δισεκατομμυρίων που σπαταλάμε για όπλα έχει κάτι από «νταβατζιλίκι» αποτυπώθηκε απολύτως στο πώς χειριστήκαμε την επίσκεψη του Γάλλου προέδρου Νικολά Σαρκοζί στην Αθήνα. Ο Σαρκοζί μίλησε με θέρμη υπέρ των ελληνικών θέσεων από το βήμα της Βουλής και οι πάντες ενθουσιάστηκαν από τον… «Σαλονικιό» Νικολά! Η λογική, βέβαια, λέει ότι οι Γάλλοι δεν έχουν καμία άλλη αγορά στην περιοχή τόσο φιλική όσο η ελληνική. Mirage F-1, Mirage 2000, πύραυλοι Εξοσέτ, πύραυλοι Scalp, ελικόπτερα έρευνας διάσωσης και μεταφοράς προσωπικού, προγράμματα εκσυγχρονισμού μαχητικών αεροσκαφών είναι μόνο μερικά από τα δαπανηρά εξοπλιστικά προγράμματα που έχουν κερδίσει οι Γάλλοι. Απ’ όλα έχει ο μπαξές και μετά την αναμενόμενη στάση Σαρκοζί έναντι του καλύτερου ίσως πελάτη των βιομηχανιών του έρχονται κι άλλα: * Το ΚΥΣΕΑ αποφάσισε τη ναυπήγηση έξι γαλλικών φρεγατών 6 δισ. ευρώ! * Προμήθεια 17 ελικοπτέρων έρευνας και διάσωσης προς 400 εκατ. ευρώ. * Ανοιχτό παραμένει το θέμα της προμήθειας και μαχητικών αεροσκαφών Rafale! Μέσα στον Απρίλιο ο Καραμανλής θα επισκεφτεί το Παρίσι και θα συναντηθεί με τον Σαρκοζί, ο οποίος θεωρείται βέβαιο ότι θα πιέσει για περισσότερες αγορές.   Η επίμονη Άγγελα Μπορεί οι γέφυρες με το Παρίσι να έχουν σταθερές βάσεις δισεκατομμυρίων ευρώ, με το Βερολίνο όμως «ανατινάζονται» η μία μετά την άλλη. Η Μέρκελ, θεωρεί τη Γερμανία «ριγμένη» στη μοιρασιά τού πάντα πλουσιοπάροχου ελληνικού εξοπλιστικού προγράμματος! Τα υποβρύχια που έχουμε πληρώσει, αλλά ακόμη δεν έχουμε παραλάβει λόγω τεχνικών προβλημάτων, τα άρματα μάχης Λέοπαρντ, που παρουσιάζουν ρωγμές στη θωράκιση, είναι προγράμματα προηγούμενων κυβερνήσεων. Ο Καραμανλής, πέρα από υποσχέσεις για αγορά αεροσκαφών Eurofighter, δεν έχει υπογράψει νέα εξοπλιστικά προγράμματα με το Βερολίνο και αυτό έχει αρχίσει να προκαλεί εκνευρισμό κι εντάσεις, οι οποίες έτσι κι αλλιώς πυροδοτούνται από τα τεχνικά προβλήματα υποβρυχίων και αρμάτων μάχης. Οι Γερμανοί δεν δέχονται τις ελληνικές δικαιολογίες ούτε τις απόψεις που λένε ότι η Γερμανία δεν έχει στηρίξει την Ελλάδα όσο θα έπρεπε. Αντιθέτως, υποστηρίζουν ότι, σε κάθε περίπτωση που η ελληνική κυβέρνηση χρειάστηκε ουσιαστική στήριξη οικονομική ή πολιτική, αυτή δόθηκε. Θυμίζουν το άνοιγμα της κοινοτικής κάννουλας με τα 22 δισ., αλλά και την παρουσία της Μέρκελ στην Αθήνα λίγο πριν από τις κρίσιμες εκλογές του 2007. Μετά τα 22 δισ., αγοράσαμε F-16, μας κατηγορούν οι Γερμανοί, και μετά τις νικηφόρες εκλογές ο Καραμανλής ξέχασε την υλοποίηση των δεσμεύσεων περί Eurofighter. Είναι κάτι παραπάνω από φανερό, από την πολύχρονη πείρα που υπάρχει πλέον, ότι η άμεση σύνδεση των αγορών με προσδοκώμενα διπλωματικά και πολιτικά οφέλη οδηγεί σε αδιέξοδο και σε ανούσιες επιχειρησιακά αγορές, οι οποίες όχι μόνο δεν ενδυναμώνουν την εθνική άμυνα, αλλά μάλλον την οδηγούν σε αποσύνθεση. Επιπλέον είναι τουλάχιστον εξοργιστικό η κυβέρνηση, από τη μία, να προχωρά χωρίς καμία διαγωνιστική διαδικασία σε αγορές δισεκατομμυρίων και, από την άλλη, να κάνει χρονοβόρους διαγωνισμούς για την προμήθεια οπλικών συστημάτων που ήδη διαθέτουν οι ένοπλες δυνάμεις, με αποτέλεσμα τα περισσότερα απ’ αυτά να παραμένουν εδώ και χρόνια σε αχρησία αναμένοντας την ολοκλήρωση των διαγωνισμών!   Στον χορό τώρα επισήμως και οι Σουηδοί Η επιστολή που έφθασε τη Δευτέρα 9 Μαρτίου στον Μεϊμαράκη, τον διευθυντή εξοπλισμών Β. Βασιλάκο και τον Α/ΓΕΑ Γ. Γιάγκο κάνει ακόμη πιο δύσκολη την απόφαση για το νέο μαχητικό αεροσκάφος της Π.Α. Είναι κοινό μυστικό ότι η κυβέρνηση θέλει να πάει αυτή την αγορά που θα κοστίσει από 4 έως 6 δισ. σε απευθείας ανάθεση για να «κλείσει καμιά υποχρέωση», σε Γερμανούς ή Αμερικάνους. Τον Ιούλιο του 2005, όταν ανακοίνωσαν τα F-16, οι κυβερνώντες χρησιμοποίησαν το επιχείρημα της φθηνότερης λύσης και της άμεσης παράδοσης. Τώρα εμφανίζονται επισήμως οι Σουηδοί με το μαχητικό Gripen και προτείνουν τα εξής: * 30-40 αεροσκάφη πολλαπλού ρόλου. * Παραδόσεις αεροσκαφών σε 24 μήνες. * Ενδιάμεση λύση με παραχώρηση αεροσκαφών, μέχρι να παραληφθούν τα νέα. * Χρηματοδότηση του προγράμματος. * Τιμή «σημαντικά χαμηλότερη από το κόστος που κατέβαλε η ελληνική κυβέρνηση το 2005 για τα αεροσκάφη που τότε παρήγγειλε». Δηλαδή η τιμή των Σουηδών θα είναι κάτω από τα 66 εκατ. δολάρια που κόστισε το κάθε F-16! Την επιστολή υπογράφει ο Μπομπ Κεμπ, αντιπρόεδρος των εταιρειών που κατασκευάζουν το Gripen, το οποίο, να σημειωθεί, έχει πουληθεί ήδη σε πέντε χώρες. Το ερώτημα που εύλογα προκύπτει είναι: Γιατί η κυβέρνηση δεν προκηρύσσει διαγωνισμό, ώστε να εξετάσει όλες τις υπάρχουσες λύσεις και να αναγκάσει, μέσω του ανταγωνισμού που θα υπάρξει, τους υποψήφιους να ρίξουν τις τιμές; Κάθε απάντηση δεκτή. Αν υπάρξει απάντηση… (Ποντίκι, 26.3.2009)

Τι γλώσσα μιλούσαν οι αγωνιστές του 1821;

Από το 1821, παράλληλα με την περιπέτεια της συγκρότησης του κράτους, ο νέος ελληνισμός βρέθηκε αντιμέτωπος με το πολυπλοκότερο, ουσιαστικότερο και βαθύτερο ζήτημα που κλήθηκε ιστορικά να αντιμετωπίσει: την ίδια του τη γλώσσα. Με ποια γλώσσα δηλαδή θα μιλά και θα γράφει, θα διδάσκει στα σχολεία, θα σκέφτεται, θα νομοθετεί, θα συνεννοείται, θα αισθάνεται και θα δημιουργεί. Ώς τότε η γλώσσα παράδερνε στην προφορική εκδοχή της, όπως αυτή αποτυπωνόταν σε διάφορες διαλέκτους που μιλιούνταν σε επιμέρους περιοχές του ελληνόφωνου κόσμου. Από την κρητική έως την ποντιακή διάλεκτο, τα κερκυραϊκά και τα κυπριακά, τα μανιάτικα και τα μακεδονίτικα, τα πελαγίσια και τα βουνίσια, η γλώσσα ήταν σκόρπια στους πέντε ανέμους, όπως και ο διάσπαρτος στον κόσμο ελληνισμός.   Στην ουσία, ακόμα και στις μέρες μας το περίφημο όσο και περιφρονημένο γλωσσικό μας ζήτημα παραμένει ανοιχτό σαν χαίνουσα πληγή, παραγκωνισμένο από τον καταναλωτικό εφησυχασμό μας που επιμένει να χαρίζει την επιλεκτική του προσοχή, κοινώς να σκοτίζεται, κατά βάση για τις ζάντες αλουμινίου των πολυτελών αυτοκινήτων μας! Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η νεοελληνική γλώσσα από την εποχή του 1821 έως και τις μέρες μας έχει υποστεί τις μεγαλύτερες μεταβολές από οποιαδήποτε άλλη εθνική γλώσσα της δυτικής Ευρώπης στο ίδιο διάστημα. Με δυο λόγια, οι απόφοιτοι του ελληνικού σχολείου δυσκολεύονται να αναγνώσουν ένα κείμενο ελάχιστων δεκαετιών πιο πίσω, μένοντας αποκομμένοι ουσιαστικά από την πνευματική παράδοση του τόπου μας. Δηλαδή είναι πιθανότερο να διαβάσει ένας σημερινός Έλληνας τον Μπαλζάκ στο πρωτότυπο παρά τον Παπαδιαμάντη. Ταυτόχρονα είναι γνωστό ότι τη γραμματεία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας την εισάγουμε από την αλλοδαπή μαζί με τις ηλεκτρικές κουζίνες και τα κελαριστά κινητά μας.   Εις αναζήτηση γλώσσας… Καθώς γράφει ο Φίνλεϊ, στην υπό εξέταση περίοδο του 1821, την Ελλάδα την κατοικούσαν δυο φυλές, οι Έλληνες και οι Αρβανίτες, που λαλούσαν, φυσικά, τα ελληνικά και τ’ αρβανίτικα. Ωστόσο, πέραση είχαν και οι προφορικές ντοπιολαλιές, αυτές που με άνεση και γνήσιο αίσθημα ομιλούνταν από τους τοπικούς πληθυσμούς, δηλαδή τους Μανιάτες και τους Λαλαίους, τους Υδραίους και τους Ψαριανούς, τους Βραχωρίτες και τους Σουλιώτες. Το 1821 όλοι λαλούσαν, αλλά ελάχιστοι έγραφαν. Η γραφή και η ανάγνωση ανήκε αποκλειστικά στους (μορφωμένους) ιερείς, στους λεγόμενους γραμματικούς, στους σπουδαγμένους και στους εμπόρους. Ανάμεσα στον πληθυσμό κάποιοι είχαν μάθει και μερικά κολλυβογράμματα στα αλληλοδιδακτικά σχολεία, ίσα όμως που να καταφέρνουν να ορνιθοσκαλίζουν τις σκέψεις τους, δίχως καν να έχουν τη δυνατότητα να αντεπεξέλθουν, για παράδειγμα, στις απαιτήσεις του πολεμικού ταχυδρομείου. Οι διαφορές μεταξύ της προφορικής παράδοσης, όπως αυτή εκφραζόταν από τα ελάχιστα δείγματα που έχουν διασωθεί στη γραπτή μεταφορά της, και της γραφής των λογίων και των γραμματικών ήταν αγεφύρωτες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Μιαούλη, ο οποίος μιλούσε τ’ αρβανίτικα φαρσί και μπέρδευε τα άρθρα – «…ο γυναίκας μου» έλεγε, όταν προσπαθούσε να μιλήσει ελληνικά –, και του γραμματικού του Σαλτέρη, ο οποίος έγραψε κατεβατά από ακατάληπτες ελληνικούρες. «Τότε δε τότε και αυτός ο σοβαρότατος Πλούτων μετά του αγριωτάτου Κερβέρου ήθελον μειδιάσει, βλέποντες εξ ενός μέρους τον έχθρόν απηλπισμένως κατά των ελληνικών πλοίων ορμώντα ως άγριος αίλουρος και από το άλλο τους Ελληνας, πότε μεν αντικρούοντας την ορμήν των και εις μηδέν αυτήν λογιζομένους, ως άλλοι μεγαλόφρονες και των μικρών άξιοι καταφρονηταί λέοντες, πότε εφορμόντας κατ’ αυτών, ως υψιπετείς αετοί και δρυμείς σαρκοφάγοι ιέρακες, πότε πάλιν τον Δίαν μιμουμένους και ως εξ ύψους του ουρανού μακρόθεν τους εχθρούς κεραυνοβολούντας, και άλλοτε τον νεκρόν προσποιουμένους, ως ο γέρων της οικείας αίλουρος τους όνυχάς του προς τους μύας, υπό την όρασιν των εχθρών αποκρύπτοντας…». Φανταστείτε τον Μιαούλη να περιγράφει ο ίδιος τη ναυμαχία! Με τι χυμώδη λαλιά θα απέδιδε τα γεγονότα και τη διάθεσή του! Η απώλεια αυτή είναι ανυπολόγιστη, καθώς αφηνόμαστε στο ανούσιο παραλήρημα μιας απερίγραπτης αρχαΐζουσας, η οποία ρεκάζει σε βάρος του πραγματικού, αφανίζοντας κυριολεκτικά τόσο τον ναυμάχο όσο και την ίδια τη ναυμαχία. Έτσι, αυτή η αδυναμία στη γραφή αφάνισε κυριολεκτικά τους τρόπους και το σκέπτεσθαι των αγωνιστών. Όλα μεταφέρονται μέσα από την πεπαιδευμένη γραφή των λογίων, αλλοιωμένα από την απονευρωμένη αρχαΐζουσα, η οποία κόπτεται διά το γλαφυρόν του ύφους, το συναρμολογημένο των λέξεων και τη ρητορική ευφράδεια. Με δυο λόγια, μαθαίνουμε για τις μάχες από αυτούς που δεν πάτησαν το ποδάρι τους σε πεδίο μάχης… Αυτό που ακολούθησε ήταν αναμενόμενο: όλοι αυτοί οι άξεστοι αναλφάβητοι, αυτοί που έγραψαν την Iστορία του τόπου με το αίμα τους, έπρεπε να παραδώσουν την πολιτική διακυβέρνηση στα χέρια εγγράμματων. Όσοι τίμησαν τα όπλα, όφειλαν να τηρήσουν τώρα και υπακοή· θα μιλούσαν και θα έγραφαν οι φρακοφορεμένοι για λόγου τους. Το νέο κράτος έπρεπε να βρει μιαν ελεύθερη γλώσσα που να μην είναι «μολυσμένη» από τους τουρκισμούς και τους αρβανιστισμούς. Έτσι όλα τα Απομνημονεύματα μάς παραδόθηκαν στην καθαρεύουσα, απονευρωμένα, στυφά, άοσμα. Η ζωντανή, χυμώδης λαϊκή λαλιά πέρασε εκτός νόμου και μαζί της οι αληθινές γνώμες των αγωνιστών, οι καθαρές εντυπώσεις τους, τα ήθη τους, ο τρόπος σκέψης τους, τα αισθήματά τους. Η ευπρεπής και καλλιεπής γλώσσα των λογίων μίλησε για λογαριασμό πολεμιστών που αγνοούσαν παντελώς την ευπρέπεια και την καλλιέπεια, αποτινάζοντας, ωστόσο, το δουλικό παρελθόν όπως αυτό αποτυπωνόταν στη φτωχή και αγενή λαϊκή γλώσσα. Οι γραμματικοί, με άλλα λόγια, προσέφεραν ευεργεσία στον Αγώνα, καθώς έγιναν το δεξί καλλίγραφο χέρι και το επίσημο συγκροτημένο μυαλό της επικοινωνίας μεταξύ του μετώπου και της κυβερνήσεως. Απώλεια ωστόσο παραμένει το γεγονός ότι φίμωσαν τη χοντροκομμένη λαϊκή άποψη που είχε κάθε δικαίωμα να εκφραστεί. Όσο κι αν ακούγεται άδικο, αποτελεί πικρή αλήθεια ότι η δουλειά των πολέμαρχων του Αγώνα τελείωνε αποκλειστικά στα πεδία των μαχών. Κάθε άλλη ανάμειξή τους απέβαινε σε βάρος της συνέχειας που χρειαζόταν την κάστα των επαναστατών διανοουμένων, οι οποίοι είχαν χρέος να μεταρρυθμίσουν εκ θεμελίων την επίσημη γλώσσα, έργο εξίσου δύσκολο με μια πολεμική σύγκρουση. Ενώ οι τοπικοί οπλαρχηγοί προσπαθούσαν να επιβάλουν το στενό συμφέρον των κοινωνιών τους με όρους περιφερειακών συμμαχιών, οι εκσυγχρονιστές διανοούμενοι προσπαθούσαν να θέσουν σε λειτουργία την αφηρημένη ιδέα του Έθνους, παραβλέποντας αυτές τις τοπικιστικές, ωστόσο, κυρίαρχες τάσεις. Είναι αλήθεια, λοιπόν, ότι ο Κολοκοτρώνης, για παράδειγμα, είχε τοπικιστικές βλέψεις και αντιμετώπιζε τους Έλληνες διαφωτιστές του εξωτερικού ως επικίνδυνα όργανα ξένων δυνάμεων. Όπως γίνεται φανερό, ο αγώνας κατά των Οθωμανών κατακτητών ανέδειξε με την ολοκλήρωσή του μια μη αναμενόμενη πραγματικότητα, αυτή των δυο εγχώριων εθνών. Συστρατεύτηκαν οι άνθρωποι του παρελθόντος, απέναντι στους ανθρώπους του μέλλοντος. Εδώ εδράζεται και το διαχρονικό πρόβλημα του νεότερου ελληνισμού: στη διαμάχη ανάμεσα στους αυτόχθονες πρωτόγονους που σήκωσαν το βάρος των όπλων εναντίον των ετερόχθονων φιλοδυτικών που θεώρησαν επαναστατικό τους καθήκον να συγκροτήσουν μια σύγχρονη κοινωνία δυτικού τύπου. Αυτή η διαμάχη για την «κλοπή» της Επανάστασης από τους λόγιους μεταφράζεται σε μια άγρια διαμάχη μεταξύ κοινωνίας και κράτους που επιβιώνει ώς τις μέρες μας με διαφορετική μορφή. Οι δυτικές καινοτομίες, όπου επιχειρήθηκαν, αντιμετώπισαν τη λυσσαλέα αντίδραση των ντόπιων, τις περισσότερες φορές με ανυπολόγιστο κόστος. Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, η έλλειψη γραπτών άμεσων μαρτυριών από μέρους των άγριων μαχητών του 1821 θα μας αφήνει αναπάντητο το ερώτημα για το τι είδους άνθρωποι ήταν. Αποτελούσαν απόβλητα της νέας ιστορικής πραγματικότητας και αντικειμενικοί λόγοι τους έθεσαν στο περιθώριο ή μήπως υπερτερούσαν σε ψυχική βαθύτητα από τους φραγκοαναθρεμμένους καλαμαράδες; Από τους πλέον χαρακτηριστικούς τύπους από τη μεριά των εκσυγχρονιστών ήταν ο Σπυρίδων Τρικούπης, με σπουδές στην Αγγλία, ένθερμος υποστηρικτής του Μαυροκορδάτου. Ο Σ. Τρικούπης ήταν σαφής ως προς το γλωσσικό ζήτημα: «Σφάλλει όστις φρονεί ότι αρκεί μόνον να καταλαμβάνει ο λαός ό,τι λαλεί και ό,τι γράφει ο πεπαιδευμένος . Ο λαός ανάγκη πάσα να λαλεί και να γράφη όπως γράφει ο πεπαιδευμένος». Μαρτυρίες ωστόσο πεπαιδευμένων δεν έχουμε, ούτε ο Μαυροκορδάτος άφησε μια γραμμή ούτε ο Πραΐδης που έγραφε γαλλιστί το ημερολόγιό του ούτε καν ο Νέγρης, ο Κωλέττης, ο Ομηρίδης, ο Σκυλίτσης. Κανένας τους δεν άφησε γραπτό τεκμήριο, κι έτσι όλος ο Αγώνας πέρασε στον εικοστό αιώνα χάρη σ’ έναν αγράμματο, όχι τόσο για τις ιστορικές του πληροφορίες, οι οποίες δεν είναι – σκοπίμως – ακριβείς, ούτε για τη σύνεσή του, μια και ο Μακρυγιάννης, όπως σωστά μαντέψατε, ήταν παράφορος, αλλά μόνο και μόνο γιατί μέσα σε αυτό διασώζεται η παθιασμένη ψυχή του χωριάτη που προσπάθησαν να διαγράψουν οι αυτόκλητοι σωτήρες του έθνους. Από αυτή την ανεκτίμητη για τη μοναδικότητά της μαρτυρία μαθαίνουμε ότι οι αγράμματοι υπόδουλοι πληθυσμοί είχαν κι αυτοί «μερίδιο εις αυτήν την πατρίδα και κοινωνία». Το να μάθουμε πώς μιλούσαν μέσα στα καράβια οι Υδραίοι, τι έλεγαν μεταξύ τους οι Σουλιώτες, πώς έκοβαν και έραβαν οι γλώσσες στα διάφορα μέρη, δεν είναι απλή περιέργεια και υπερτίμηση της γραφικότητας. Πρόκειται πολύ απλά για την ίδια την ταυτότητα της χώρας και των ανθρώπων της, για την ίδια την ψυχή τους, που έμεινε ανερμήνευτη, ερμητικά κλειστή. Τι φρονούσαν οι άνθρωποι αυτοί, τι ένιωθαν, πώς αισθάνθηκαν, πώς βίωσαν τον τρομερό τους παραμερισμό από τους άκαπνους κονδυλοφόρους ευγενείς; Αυτό το κουρελίδικο πλήθος που σερνόταν παραμερισμένο και περιφρονημένο στους σκονισμένους χωματόδρομους του νεοσύστατου κράτους, έβλεπε σαν ξένους τους πάντες: τους πρόθυμους ιστορικούς που κατέγραψαν την Iστορία του ενώ δεν ήταν δίπλα του, τους φιλέλληνες και τους μισέλληνες που ήλθαν, άκουσαν και κατέγραψαν τις εντυπώσεις τους, τους καλαμαράδες που άκουγαν τη γλώσσα του και απέστρεφαν το κεφάλι με αηδία, άδοντας τη νεκρή επίσημη γλώσσα, τους ντόπιους εγγράμματους που δεν μπήκαν στον κόπο να περισώσουν μια δική του φράση από τις γλώσσες που βούιζαν σαν μελίσσι γύρω τους, μεταφέροντας τις σκέψεις και εκφράζοντας τα εσώψυχά του.Ξένοι ήταν όλοι όσοι πήραν τον δικό του αγώνα και τον έκαναν λόγια δικά τους, σαν ο λαός να μην είχε τις δικές του λαλιές, τη δικιά του γνώμη, τα δικά του σεκλέτια. Έτσι, η συγκρότηση του νέου κράτους άφηνε τους αγωνιστές απελπιστικά έξω από τις ζωές τους, τους έσπρωξε με περιφρόνηση στο περιθώριο, έκλεψε την ίδια τους τη φωνή, τη δική τους εκδοχή, αυτή που δεν ακούστηκε ποτέ! Τους θυσίασε με το πάντα πετυχημένο πρόσχημα της εθνικής ανάγκης στην αλαλία, κατά συνέπεια στην ανυπαρξία, με όπλο μια γλώσσα άκαμπτη , που δολοφόνησε άκαρδα όλες εκείνες τις ζωντανές ντοπιολαλιές με την απαραίτητη δόση «χοντροκοπιάς» που προστατεύει το αλάνθαστο λαϊκό αισθητήριο. Είναι ντροπή σήμερα να διαβάζουμε ιστορίες των Υδραίων, των Μανιατών και να μην περισώζεται ούτε μια φράση στραβή που να σχετίζεται με τη ζωή και τα συναπαντήματά της.   (Ποντίκι, 26.3.2009)