Οι διαφωνίες Βενιζέλου – Μεταξά

Ενας από τους ενδιαφέροντες «διαλόγους» στη νεότερη ελληνική ιστορία αφορά τη διαφωνία του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Ιωάννη Μεταξά το 1915 (για την επιχείρηση των Δαρδανελίων και την έξοδο της Ελλάδας στον Μεγάλο Πόλεμο), στην οποία ενεπλάκη και το ζήτημα της Μικράς Ασίας. Οι θέσεις του Βενιζέλου ενσωματώθηκαν στα τρία υπομνήματά του προς τον βασιλιά· του Μεταξά, στα δύο υπομνήματά του τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 1915. Τα έγγραφα αυτά αναδεικνύουν την υψηλής ποιότητας ανάλυση και των δύο ανδρών, στις θέσεις των οποίων όμως ενσωματώνονταν διαφορετικές οπτικές. Ο Μεταξάς προέβαλε ένα επιχείρημα το οποίο, έστω και συνδεδεμένο με την πολιτική της ουδετερότητας, θα μπορούσε να αποκληθεί «αμιγώς στρατιωτικό»: υπολόγισε το χειρότερο δυνατό σενάριο (δηλαδή της εισόδου της Βουλγαρίας στον πόλεμο) και βάσει αυτού μέτρησε τις διαθέσιμες στρατιωτικές δυνάμεις και αποτίμησε την αναλογία τους προς τους επιδιωκόμενους στόχους· θεωρούσε ότι η συμμετοχή στην εκστρατεία των Δαρδανελίων θα άφηνε την Ελλάδα με ανεπαρκείς δυνάμεις εναντίον βουλγαρικής εισβολής, ενώ στη Μικρά Ασία δεν υπήρχε σύνορο το οποίο να μπορεί να κρατηθεί στρατιωτικά. Ο Βενιζέλος, αντίθετα, έθεσε το ευρύτερο ζήτημα των επιλογών που διέθετε η χώρα, με βάση τη διεθνή πολιτική κατάσταση και τους κινδύνους που ανέκυπταν από αυτήν. Στο μυαλό του Βενιζέλου το μείζον ερώτημα αφορούσε την επιλογή της σωστής εμπόλεμης πλευράς· επιλογή που μόνη αυτή θα μπορούσε να διασφαλίσει τα συμφέροντα του Ελληνισμού, συμπεριλαμβανομένου του μικρασιατικού.

Η οπτική του Βενιζέλου ήταν περισσότερο πλήρης από τη σκοπιά της στρατηγικής ενός σύγχρονου κράτους. Οι στρατιωτικές πραγματικότητες εντάσσονται μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον που σε μεγάλο βαθμό τις καθορίζει. Ετσι, τον Μάρτιο του 1921, στις συσκέψεις του Μεταξά με τους ηγέτες του Λαϊκού Κόμματος, αναδείχθηκε όχι μόνον η ανεπάρκεια των ελληνικών δυνάμεων στη Μικρά Ασία, αλλά (κυρίως) η στρατιωτική αδυναμία που προέκυψε λόγω της αποτυχίας να διατηρηθεί η αρχική διεθνής συμμαχία. Ωστόσο και στο στρατιωτικό πεδίο ο ίδιος ο Μεταξάς, αρνούμενος την αρχιστρατηγία, σημείωσε: «Το πράγμα θα ήτο διάφορον- προσέθεσα – εάν είχον εις την διάθεσίν μου τον από Νοεμβρίου και πέραν διαρρεύσαντα χρόνον». Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι, αν κανείς αποδεχθεί το αμιγώς στρατιωτικό επιχείρημα, θα πρέπει παράλληλα να δεχθεί ότι το 1912 είχε δίκαιο ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο οποίος άφηνε τη Θεσσαλονίκη εκτεθειμένη σε βουλγαρική προέλαση και επιζήτησε την κίνηση προς το Μοναστήρι (που θα προσέφερε στην Ελλάδα ηπειρωτική ενδοχώρα)· και ότι είχε άδικο ο Βενιζέλος, ο οποίος επέβαλε τη στροφή προς τη Θεσσαλονίκη και τον Στρυμόνα, που άφησε τα βόρεια ελληνικά σύνορα χωρίς στρατηγικό βάθος. Εξάλλου, από την αμιγώς στρατιωτική άποψη, κατά τον 20ό αιώνα η Ελλάδα δεν θα «έπρεπε» να έχει καταφέρει να διατηρήσει τα βορειοανατολικά εδάφη της (στενή λωρίδα γης) ή τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου· και όμως τα διατήρησε, χάρη σε έναν συνδυασμό πειστικής στρατιωτικής αποτροπής, σύμπηξης συμμαχιών και συμμετοχής στις διεργασίες της διεθνούς ζωής. Με άλλα λόγια, η εμπειρία δικαίωσε την άποψη του Βενιζέλου ότι η επιτυχία στις διεθνείς υποθέσεις εξαρτάται από έναν δυναμικό συνδυασμό πολλαπλών παραγόντων.

Τ ο συμπέρασμα είναι περίπλοκο: σε καμία περίπτωση δεν μπορεί ο υπεύθυνος πολιτικός ηγέτης να αγνοήσει τις συμβουλές των στρατιωτικών συμβούλων του. Αλλά τις αποφάσεις θα τις λάβει αυτός (σταθμίζοντας αυτό το δυσπερίγραπτο μέγεθος, το εθνικό συμφέρον), σε μια διαδικασία στην οποία το στρατιωτικό κριτήριο θα παίξει σημαντικό αλλά όχι αποκλειστικό ρόλο. Και ο ίδιος ο Μεταξάς αυτό έκανε το 1940: δεν καθόρισε τη στάση του βάσει υπολογισμών σχετικά με τον «αριθμό» των στρατιωτικών δυνάμεων που θα παρέτασσαν στο πεδίο της μάχης οι εμπόλεμοι· επειδή για τούτο δεν υπήρχε οποιαδήποτε αμφιβολία. Καθόρισε τη στάση του βάσει ευρύτερων πολιτικών υπολογισμών, που έφεραν την Ελλάδα και πάλι (και παρά το δικό του καθεστώς) στο πλευρό των δημοκρατικών κρατών.

Ο κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου είναι επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Νέες τουρκικές ΝΟΤΑΜ για Καστελλόριζο – Επανέρχονται με ασκήσεις μετά πυρών!

Nέα προκλητική τουρκική ΝΟΤΑΜ για ασκήσεις με χρήση πυρών μεταξύ Ρόδου και Καστελλόριζου, εντός του FIR Αθηνών στις αρχές Δεκεμβρίου. Η ιδιαιτερότητα: Δεσμεύουν σχεδόν την διπλάσια περιοχή για βολές από αυτές που είχαν δεσμεύσει στις προηγούμενες περιπτώσεις. Και πάλι δεν αναγνωρίζουν όρια FIR μεταξύ Ρόδου και Καστελλόριζου και αυτή την φορά «κόβουν» την περιοχή στα δύο με χρήση πυρών και όχι για αποστολές έρευνας-διάσωσης, όπως την προηγούμενη φορά.

Η ΝΟΤΑΜ που απέστειλαν αναφέρει ως «τουρκικής αρμοδιότητας» την συγκεκριμένη περιοχή και όλα αυτά βέβαια μόνο τυχαία δεν γίνονται. Υπάρχει ένα συντονισμένο σχέδιο για «απομόνωση» του Καστελλόριζου και να μην λαμβάνεται υπ’όψιν η υφαλοκρηπίδα του νησιού.

Μόλις χθες ο υπουργό Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Βενιζέλος στην ενημέρωση της Διαρκούς Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Άμυνας και Εξωτερικών, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο Καστελλόριζο και την σημασία που έχει το νησί, καθώς έτσι εφάπτεται η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη Ελλάδας και Κύπρου.

Υφαλοκρηπίδα, FIR και ΑΟΖ είναι αυτά που θέλει να «σπάσει» η Άγκυρα με την τακτική της μη αναγνώρισης των ορίων του FIR μεταξύ Ρόδου και Καστελλόριζου.

Χθες εκδόθηκε άλλη μία ΝΟΤΑΜ για άσκηση που ολοκληρώθηκε το μεσημέρι από την πλευρά της Άγκυρας με την οποία απορρίπτει την ελληνική θέση περί FIR:

A3718/09 (Issued for LTBB LGGG) – NAVIGATIONAL WARNING TO ALL CONCERNED:
REF (A) TURKISH MESSAGE 201240 LTAAYEYX
REF (B) GREEK MESSAGE 231207 LGACYAYC
THE VIEWS EXPRESSED IN TURKISH MESSAGE IN REF (A) REMAIN UNCHANGED
AND THE MESSAGE IN REF (A) IS VALID AND EFFECTIVE. THE GREEK MESSAGE
IN REF (B) IS NULL AND VOID.
TURKEY ALSO WOULD LIKE TO EMPHASIZE THAT NO FURTHER EXPLANATION WILL
BE GIVEN TO ANY OBJECTION RAISED TO TURKISH NOTAM IN REF (A). SFC – FL100, 25
NOV 13:10 2009 UNTIL 25 NOV 22:00 2009. CREATED: 25 NOV 13:25 2009

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr

H TOYΡΚΙΑ ΕΠΙΜΕΝΕΙ ΣΕ ΛΥΣΗ ΑΝΑΝ

του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

 Τα τρία ¨σενάρια» της ‘Αγκυρας:
α) λύση Ανάν, β) πολιτική απενοχοποίηση, γ) διχοτόμηση

Το κυπριακό «καταλαμβάνει την ατζέντα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής», αναφέρει η τελευταία έκθεση του Τουρκικού Ιδρύματος SETA, από την ανάγνωση της οποίας τεκμαίρεται αβίαστα πόσο μείζον πρόβλημα είναι για την ‘Αγκυρα και πόσο η «εξάλειψή» του συγκαταλέγεται στις πρώτες προτεραιότητες και πολιτικο-διπλωματικές ανάγκες της ‘Αγκυρας.

Η έκθεση αναφέρεται στα «προβλήματα και τις δυνατότητες» του κυπριακού για την Τουρκία και εκπονήθηκε υπό τη διεύθυνση του Καθηγητή Ταρίκ Ογκουζλού, του Πανεπιστημίου Μπιλκέντ. Το SETΑ (Ίδρυμα Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών) είναι κοντά στην κυβέρνηση ενώ πολλοί πιστεύουν ότι εμπνέεται από τις ιδέες του ισλαμιστή, εξ Αμερικής «δάσκαλου», Γκιουλέν.

Σύμφωνα με την έκθεση, «όσο συνεχίζεται το αδιέξοδο… θα κινδυνεύουν και οι προοπτικές ένταξης της Τουρκίας και η θεσμική σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ». Αυξάνεται επίσης η δυτική δυσφορία για το μπλοκάρισμα της συνεργασίας ΕΕ-ΝΑΤΟ και την αδυναμία χρήσης ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνατοτήτων σε Αφγανιστάν και Κόσοβο. Από την άλλη ο Ομπάμα χρειάζεται πολύ την ‘Αγκυρα για τη μεσανατολική πολιτική του, για να διαταράξει τις σχέσεις του συγκρουόμενος με τις τουρκικές επιδιώξεις στην Κύπρο

Η έκθεση επιβεβαιώνει αυτό που πιστεύουν πολλοί διπλωματικές αναλυτές: Λευκωσία και Αθήνα διαθέτουν τώρα αξιοσημείωτη ισχύ έναντι της ‘Αγκυρας. Θεσμικά, αφού από τη συγκατάθεσή τους εξαρτάται απολύτως η τουρκική ενταξιακή πορεία. Πολιτικά, αφού δεν είναι υπερασπίσιμη η «σουρεαλιστική» κατάσταση υποψήφιας χώρας που δεν αναγνωρίζει και κατέχει στρατιωτικά τμήμα εδάφους χώρας-μέλους της ΕΕ. Η αντικειμενική ισχύς όμως δεν προδικάζει τίποτα, αφού όλα εξαρτώνται από το αν και πως η ελληνική και κυπριακή διπλωματία θα χρησιμοποιήσουν (ή όχι) αυτή την ισχύ, κάτι που δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. ‘Ενα δίλημμα π.χ. μπροστά σε Αθήνα και Λευκωσία είναι αν θα δυσκολέψουν την ‘Αγκυρα τον Δεκέμβρη, συζητώντας για τη μη εκπλήρωση των υποχρεώσεών της, ή θα προτιμήσουν να της δώσουν παράταση, διακινδυνεύοντας να τη δουν να πιέζει αφόρητα για λύση του κυπριακού στα δικά της μέτρα αμέσως μετά.

Κεντρική τουρκική επιδίωξη (και μόνη αποδεκτή λύση πλην της διοχτομήσεως), σύμφωνα με την έκθεση, παραμένει η υιοθέτηση από τους Κυπρίους του σχεδίου Ανάν ή μίας παραλλαγής του, αρκετά παρόμοιας «στο γράμμα και στο πνεύμα», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Στις τουρκικές αξιώσεις περιλαμβάνεται επίσης η διαιώνιση των τουρκικών δικαιωμάτων επέμβασης. Η έκθεση απαριθμεί παράγοντες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επιδίωξη αυτή, οι συντάκτες της όμως δεν είναι βέβαιοι για το αν τελικά οι Κύπριοι θα συγκατατεθούν σε μια τέτοια λύση. Σε κάθε περίπτωση όμως διαφαίνεται μέσα από τις γραμμές η επιδίωξη, ακόμη κι αν ένα νέο σχέδιο απορριφθεί σε δημοψήφισμα, να φτάσει τουλάχιστον μέχρις εκεί, ώστε ένα δεύτερο «όχι» των Ελληνοκυπρίων, και μάλιστα εναντίον σχεδίου που έχει προσυπογράψει ο ηγέτης τους να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια ως πολιτικό μέσο «ενοχοποίησης» της ελληνοκυπριακής και «αθώωσης» της τουρκικής πλευράς.

Αν αυτό συμβεί, ο Ερντογάν μπορεί να διεκδικήσει τη λύση του ζητήματος με τη διεθνή αναγνώριση του ψευδοκράτους (ΤΔΒΚ), σημειώνει η έκθεση, υπενθυμίζοντας τη μεγάλη αυτοπεποίθηση και τις σχετικές, απειλητικές δηλώσεις Ερντογάν και Νταβούτογλου.

Διερωτάται κανείς αν πρόκειται για ρεαλιστική επιδίωξη ή για έντεχνα διατυπωμένη απειλή προς τους Κυπρίους, να αποδεχθούν όσα «προσφέρονται» έναντι της απειλής διχοτόμησης. Δύσκολα βλέπει κανείς πως, υπό τις προβλέψιμες διεθνείς συνθήκες, και αν δεν κάνουν όλα τα λάθη του κόσμου Αθήνα και Λευκωσία, μπορεί να εφαρμοσθεί σενάριο Κοσόβου στην Κύπρο, εις βάρος μάλιστα χώρας-μέλους της ΕΕ. Εντούτοις, η έκθεση αποκαλύπτει τη «διπλή» τουρκική στρατηγική: προώθηση λύσης Ανάν, εφόσον γίνεται, χρήση αλλοιώς των διαπραγματεύσεων και ενός πιθανού δημοψηφίσματος για διεθνή απομόνωση της Κύπρου, ελπίζοντας, στην καλύτερη και δύσκολα επιτεύξιμη περίπτωση να δημιουργήσει πολιτικές προϋποθέσεις αποδοχής της διχοτόμησης.

Τόσο από την έκθεση, όσο και από όσα ντοκουμέντα μας έρχονται από την Τουρκία, προκύπτει εδραία η εντύπωση ότι η ‘Αγκυρα, παρά τις διακηρύξεις για «μηδέν προβλήματα με τους γείτονες», εξακολουθεί να αντιλαμβάνεται τις σχέσεις της με όρους γεωπολιτικού ανταγωνισμού (κάτι που δεν είναι βέβαιο ότι συμβαίνει με Λευκωσία και Αθήνα). Η διαφορά με τους ισλαμιστές είναι ότι δίνουν πολύ μεγαλύτερη σημασία απότι στο παρελθόν στον πολιτικό παράγοντα. Η έκθεση σημειώνει εν προκειμένω τα σημαντικά διεθνή πολιτικά κέρδη της Τουρκίας μετά το κυπριακό δημοψήφισμα του 2004, κέρδη που οφείλονται στο ότι ούτε η Λευκωσία, ούτε η Αθήνα υπερασπίστηκαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος διεθνώς. Ταυτόχρονα, οι δύο διπλωματίες έχουν «αποσύρει» εδώ και χρόνια τη διεθνή πολιτικο-διπλωματική «ατζέντα» κάθε σοβαρή αιτίαση για την εισβολή, εθνοκάιθαρση και κατοχή, με αποτέλεσμα να κυκλοφορούν και να επικρατούν οι τουρκικές θέσεις. Ο μεγάλος ευρωπαϊκός τύπος π.χ. εξίσωνε, στις επετειακές αναφορές για το 1974 του περασμένου Ιουλίου, θύτες και θύματα.

Στηριζόμενο στην επιτυχή εμπειρία της εκμετάλλευσης του δημοιψηφίσματος, το SETA προτείνει στην κυβέρνηση να ασκήσει «προενεργό» πολιτική, για να μεγιστοποιήσει τα πολιτικά κέρδη της ‘Αγκυρας σε κάθε περίπτωση, δεν εξειδικεύει όμως τα μέτρα που εισηγείται (υποθέτει κανείς ότι η ‘Αγκυρα θα προβεί σε κινήσεις «καλής θέλησης», όπως π.χ. μια απόσυρση στρατιωτικών δυνάμεων ή μια συζήτηση για την Αμμόχωστο, υψηλού συμβολικού και ασήμαντου ουσιαστικού περιεχομένου). Προφανής επιδίωξη να έρθουν οι Ελληνοκύπριοι σε κατάσταση «loose-loose», είτε δηλ. να υποχρεωθούν να «εγκλωβισθούν» σε αποδοχή σχεδίου που δεν θέλουν, είτε να το απορρίψουν αθώνοντας την ‘Αγκυρα.

Η έκθεση υπογραμμίζει τη σημασία της συμφωνίας Χριστόφια-Ταλάτ για τη μορφή της λύσης, όπως αποτυπώνεται στο ανακοινωθέν της 23.5.2008: «ο συνεταιρισμός θα έχει μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση με μία διεθνή προσωπικότητα, όπως και ένα τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος και ένα ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος, ισότιμου (equal) καθεστώτος». Σημειώνει όμως ταυτόχρονα τις μεγάλες διαφορές που απομένουν. Οι Ελληνοκύπριοι «δεν μοιάζουν να παραιτήθηκαν από την επιδίωξη να δουν το νησί ενωμένο κάτω από ισχυρή ομοσπονδιακή κυβέρνηση και με τους Τουρκοκύπριους σε ενισχυμένο καθεστώς μειονότητας» και «θέλουν η υπάρχουσα Κυπριακή Δημοκρατία να εξακολουθήσει να υπάρχει ως κυρίαρχη οντότητα και μετά την ενσωμάτωση των Τουρκοκυπρίων στη διοικητική δομή» (δηλαδή, σε απλούστερα ελληνικά, επιθυμούν να διατηρήσουν το κυπριακό κράτος!!!).

Εκεί που η έκθεση θέτει ίσως τον δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων είναι όταν υπογραμμίζει ότι «ορισμένες πρόσφατες δημοσκοπήσεις υποδεικνύουν ότι αυτό που καταλαβαίνουν οι Τουρκοκύπριοι με τη λέξη «λύση» διαφέρει ριζικά από την ερμηνεία που δίνουν οι Ελληνοκύπριοι. Η αντίληψη της κοινής γνώμης για τις λεπτομέρειες οποιασδήποτε τελικής συμφωνίας διεφέρουν σημαντικά μεταξύ των κοινοτήτων». Η επισήμανση αυτή επιβεβαιώνει όσους αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι διάφορες διαδικασίες «συμφιλίωσης-επαναπροσέγγισης», αλλά και οι ίδιες οι συνομιλίες δεν στηρίζονται σε πραγματικό ξεκαθάρισμα διαφορών, αλλά σε «εποικοδομητικές ασάφειες», βρετανικής μεν προέλευσης, αλλά που μετετράπησαν σε «δεύτερη φύση» πολλών Ελληνοκυπρίων, παγιδεύοντάς τους. Απαραίτητη προϋπόθεση βιώσιμης λύσης είναι η επίτευξη πραγματικού, ειλικρινούς συμβιβασμού, η άρση, όχι το «κουκούλωμα» των διαφορών, όπως το 1960. Διαφορετικά, οι δύο κοινότητες θα τσακώνονται από την επομένη της υπογραφής.

Πέραν της «προενεργού» πολιτικής, η τουρκική διπλωματία μπορεί επίσης, κατά την έκθεση του SETA, να στηριχθεί στους εξής παράγοντες για την επίτευξη των στόχων της

– Πίεση στην Αθήνα να πιέσει εκείνη τη Λευκωσία, ώστε να μη θέτει προσκόμματα στην τουρκική ενταξιακή πορεία

– Χρήση του αυξημένου ειδικού βάρους που αποκτά η Τουρκία ως «κόμβος υδρογονανθράκων» (κάτι που κάνει ακόμα πιο αξιοπερίεργη την ελληνική εμμονή για εισαγωγή αερίου μέσω Τουρκίας, ή την υποστήριξη αγωγών που περνάνε από το έδαφός της)

– Χρήση του ενδιαφέροντος αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών για λύση ώστε να γίνει εκμετάλλευση κοιτασμάτων στην Αν. Μεσόγειο

Δημοσιεύτηκε στον ¨Κόσμο του Εοενδυτή», 21.11.2009

Ο νέος «ατυχής πόλεμος»

Πριν από 112 χρόνια, στις 22 Νοεμβρίου 1897, στην Κωνσταντινούπολη υπεγράφη η συνθήκη ειρήνης με την οποία τερματίστηκε ο τότε ελληνοτουρκικός πόλεμος. Ο «ατυχής πόλεμος», όπως τον αποκαλούμε εμείς οι Έλληνες, επειδή -ως γνωστόν- υπέστημεν ταπεινωτική ήττα. Στις 10-11 Δεκεμβρίου ενεστώτος έτους συνέρχεται στις Βρυξέλλες το Συμβούλιο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ένα κρίσιμο συμβούλιο, αφού μεταξύ άλλων θα συζητηθεί και η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Οι «27» θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα ανάψουν τον πράσινο σηματοδότη για την πορεία της γείτονος προς την Ευρώπη ή θα συνεχίσουν να την έχουν στο περίμενε, στο πορτοκαλί. Λογικά και ορθά ο Γ. Παπανδρέου θα ταχθεί υπέρ της πλήρους εντάξεως της Τουρκίας στην Ε.Ε., υπό την προϋπόθεση ότι αυτή θα εκπληρώσει στο ακέραιο τις αναληφθείσες υποχρεώσεις της.

Ορθό και λογικό θα ήταν και οι υπόλοιποι εταίροι μας να έχουν την ίδια άποψη και θέση. Βεβαίως γνωρίζουμε ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, αφού σχεδόν άπαντες τοποθετούνται επί τη βάσει εθνικών και ευρύτερων γεωπολιτικών σκοπιμοτήτων, και όχι με κριτήριο το κοινοτικό κεκτημένο και τις αξίες της Ένωσης.

Έτσι, άλλοι θέλουν την Τουρκία εκτός, άλλοι με ειδική σχέση και άλλοι πλήρως ενταγμένη. Οι περισσότεροι εξ όσων αντιτίθενται στην πλήρη ένταξη της Τουρκίας προβάλλουν δύο επιχειρήματα. Πρώτον, δεν θέλουν να αλλοιωθεί με ανατολίτικα στοιχεία ο ευρωπαϊκός πολιτισμός και, δεύτερον, δεν επιθυμούν να «μολυνθεί» το χριστιανικό αίμα της Ευρώπης από τον μουσουλμανικό «ιό».

Ο κυριότερος βέβαια λόγος είναι ο πληθυσμός της Τουρκίας. Τα 80 εκατ. Τούρκων, που σε μερικά χρόνια μπορεί να είναι και 100, τρομάζουν κυριολεκτικά τους Ευρωπαίους.

Εάν η Τουρκία γινόταν πλήρες μέλος, θα επέρχετο πλήρης ανατροπή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τη σύνθεση των κοινοτικών οργάνων (Ευρωκοινοβούλιο, επιτροπή, άλλες επιτροπές και όργανα της Ε.Ε.) μέχρι τον κοινοτικό προϋπολογισμό και την κοινοτική αγορά έως και τις γεωπολιτικές ισορροπίες, πιθανότατα θα απειλείτο και η εσωτερική και η εξωτερική ασφάλεια της Ε.Ε., καθώς οι περιφερειακές αντιθέσεις στις οποίες εμπλέκεται η Τουρκία και οι αναταραχές που υπάρχουν στα σύνορά της θα εισέβαλλαν στο ευρωπαϊκό σώμα.

Σ’ αυτή τη ζυγαριά, οι ελληνικές και κυπριακές ενστάσεις για τους περισσότερους εταίρους μας είναι ήσσονος σημασίας. Για εμάς, όμως, προέχει η εξημέρωση του «θηρίου». Εμείς συνορεύουμε με την Τουρκία, εμείς έχουμε διαφορές, εμείς δεχόμαστε απειλές.

Άρα για εμάς είναι ζωτικής σημασίας η Τουρκία να παραμένει εντός ευρωπαϊκού πλαισίου. Και είναι ανόητοι άμα και ανιστόρητοι όσοι, ευτυχώς λίγοι, επιθυμούν να επιδείξουμε -όπως λένε- τσαμπουκά έναντι των γειτόνων μας επειδή κατέκτησε προ αιώνων ελληνικά εδάφη στην Ιωνία, τον Πόντο, την Ανατολική Θράκη.

Όσοι ονειρεύονται να πάρουμε πίσω την Κωνσταντινούπολη ας απαντήσουν στην όντως εξωπραγματική και αφελή παρακάτω υπόθεση εργασίας.

Ας πούμε ότι έρχεται μια μέρα ο Ερντογάν και μας λέει: «Λέτε ότι η Κωνσταντινούπολη είναι δική σας. Σύμφωνοι. Ε, λοιπόν, σας τη δίνουμε. Πάρτε μαζί και την Ανατολική Θράκη». Τι θα κάνουμε; Θα την πάρουμε; Είναι συνετό να δεχθούμε να γίνει μέρος της ελληνικής επικράτειας η λεγόμενη ευρωπαϊκή Τουρκία; Μα, αν το δεχθούμε, η Ελλάδα από χώρα 10 εκατ. κατοίκων θα γίνει αυτομάτως μια χώρα 30 εκατομμυρίων, όπου όμως την πλειοψηφία των δύο τρίτων θα την έχουν οι Τούρκοι. Αυτομάτως θα γινόμασταν μειοψηφία.

Μόνοι μας, δηλαδή, θα βγάλουμε τα μάτια μας. Εκτός κι αν όλοι αυτοί οι κουφιοκεφαλάκηδες υποστηρίζουν ότι, μαζί με την «παραχώρηση» που θα μας έκαναν, θα μας άδειαζαν και τη γωνιά, μεταφέροντας 20 και πλέον εκατ. ανθρώπους στο ασιατικό τμήμα της Τουρκίας.

Υπάρχει, βέβαια, και άλλη εκδοχή. Να περάσουμε εμείς οι ίδιοι από λεπίδι 20 εκατ. Τούρκους για να πάρουμε εκδίκηση για όσα δεινά έχουμε υποστεί. Ας σοβαρευτούμε, λοιπόν, και ας κλείσουμε τα αυτιά μας στους εθνοκρετίνους.

Ας διεκδικήσουμε τα συμφέροντά μας όχι με βάση την Ιστορία, αλλά με τα σύγχρονα δεδομένα. Και το ίδιο να κάνουμε και με τα Σκόπια. Δεν πρόκειται να βγάλουμε άκρη, ούτε πρόκειται να λυθεί ποτέ το πρόβλημα της ονομασίας του βόρειου γείτονά μας εάν στις διαπραγματεύσεις που γίνονται συμμετέχει και ο Μεγαλέξανδρος.

Οφείλουν λοιπόν ο πρωθυπουργός και οι επιτελείς του στις διαπραγματεύσεις του Δεκεμβρίου και για τα τρία ανοιχτά θέματα (Σκοπιανό, Κυπριακό, ελληνοτουρκικές διαφορές) να επιμείνουν στις λεγόμενες «κόκκινες γραμμές» που υπάρχουν από την εποχή που ο ίδιος ήταν υπουργός Εξωτερικών. Ούτε τσαμπουκάδες χρειάζονται ούτε παλικαρισμοί για εσωτερική κατανάλωση.

Για μεν το Κυπριακό, η Τουρκία πρέπει να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία, να ανοίξει τα λιμάνια, να σεβαστεί το κοινοτικό κεκτημένο, να αποχωρήσουν τα στρατεύματα κατοχής και να βρεθεί μια δίκαιη και βιώσιμη λύση για το νησί, στο πλαίσιο δικοινοτικής-διζωνικής ομοσπονδίας.

Για δε το Σκοπιανό, μια σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό για όλες τις χρήσεις. Τέλος, για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας αρκεί η σταθερή προσήλωση στις αξίες και τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μια χώρα που επιθυμεί να γίνει μέλος μιας ένωσης δεν μπορεί να έχει εδαφικές βλέψεις για ένα άλλο κράτος-μέλος, ούτε μπορεί να το παρενοχλεί ή να απειλεί στρατιωτικά, και θα πρέπει οπωσδήποτε να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θρησκευτικές ελευθερίες.

Οποιαδήποτε δε διαφορά έχει (π.χ. υφαλοκρηπίδα, εναέριος χώρος) θα πρέπει να την επιλύει στα πλαίσια των διεθνών οργανισμών, όπως -για παράδειγμα- το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της Χάγης. Τόσο απλά και τόσο καθαρά. Τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο.

Όσο οι γείτονές μας δεν συμμορφώνονται, αυτοί θα χάνουν και θα γίνονται αθύρματα παιγνίων άλλων. Ίσως μάλιστα αυτά πρέπει να τους ειπωθούν και κατ’ ιδίαν με σαφή και κατηγορηματικό τρόπο πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κορυφής στις 10-11 Δεκεμβρίου. Και να τους υπομιμνήσκονται συνεχώς και μετά εάν δεν υπάρξει συμφωνία.

Ευκταίον πάντως και γι’ αυτούς και για μας θα ήταν όλες οι εκκρεμότητες να λυθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Η οικονομική κρίση είναι και γι’ αυτούς και για μας η μείζων εθνική απειλή, που μπορεί να επιφέρει μεγαλύτερες συμφορές απ’ ό,τι οι «ατυχείς πόλεμοι» των τελευταίων δεκαετιών μεταξύ μας.

Ειδικά μάλιστα για εμάς, η οικονομική κρίση και ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός αποτελούν ένα πρόσθετο εμπόδιο εν όψει του Δεκεμβρίου. Αυτή τη στιγμή είμαστε το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης.

Οι συμμαχίες που θα μπορούσαμε να έχουμε είναι ευάλωτες ένεκα της χαμένης αξιοπιστίας στα μάτια των εταίρων μας, αλλά και των διεθνών αγορών. Σίγουρα θα ήταν διαφορετική η διαπραγματευτική μας θέση εάν δεν είχαμε δεχθεί τόσες «κίτρινες κάρτες» από την κοινοτική γραφειοκρατία. Αλλιώς συμπεριφέρονται σε ένα ευνομούμενο κράτος και διαφορετικά σε μια υπό πτώχευση χώρα.

Από αυτή την άποψη, χρειάζεται να κάνει πολλές ακροβασίες ο Γ. Παπανδρέου για να μην ευρεθεί ενώπιον διασταυρούμενων πυρών και πιέσεων. Θα ήταν άδικο οι Ευρωπαίοι εταίροι μας να βγάλουν στα λεγόμενα εθνικά μας θέματα το άχτι τους για τη δημοσιονομική ανταρσία μας.

Όπως και δεν θα ήταν πρέπον να χρησιμοποιήσουν τα λεγόμενα εθνικά μας θέματα για να μας πιέσουν να προσαρμοστούμε βίαια στις δημοσιονομικές κοινοτικές νόρμες. Στη διπλωματία και στις διεθνείς σχέσεις, όμως, η ηθική δεν έχει μεγάλο πεδίο εφαρμογής. Κυριαρχούν τα συμφέροντα. Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του οφείλουν, λοιπόν, να πορευθούν με ψυχραιμία και σωφροσύνη.

Το 1897 ηττηθήκαμε στρατιωτικά από την Τουρκία, αλλά οι συνέπειες δεν ήταν τόσον εδαφικές (επανακτήσαμε τη Θεσσαλία, παρ’ ότι τη χάσαμε στο πεδίο της μάχης, και η Κρήτη απέκτησε μετά ένα έτος την ανεξαρτησία της από τους Τούρκους – πρώτο στάδιο για την ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό), όσον οικονομικές.

Η Ελλάδα, αν και πτωχευμένη (ο Χαρ. Τρικούπης είχε πει το «δυστυχώς, επτωχεύσαμεν»), αναγκάστηκε να καταβάλει στην Τουρκία αποζημίωση 4.000.000 τουρκικών λιρών ως πολεμική επανόρθωση και υποχρεώθηκε να πάρει ένα ακόμη δάνειο προκειμένου να ξεπληρώσει το δυσβάστακτο χρέος της.

Η υπαγωγή της σε διεθνή οικονομικό έλεγχο είχε ως αποτέλεσμα να εκχωρήσει πηγές των δημοσίων εσόδων στους πιστωτές της και να δημιουργηθούν έτσι τα μονοπώλια στο πετρέλαιο, στο οινόπνευμα, στο αλάτι, στον καπνό, στα σπίρτα, στο τσιγαρόχαρτο και στα τραπουλόχαρτα (τομείς ιδιαίτερα σημαντικοί για εκείνη την εποχή) που διατηρήθηκαν μέχρι και το 1981, όταν γίναμε μέλος της ΕΟΚ.

Τηρουμένων των αναλογιών, σήμερα μπορεί, αντιστρόφως, να συμβεί ό,τι και το 1897. Τυχόν οικονομική χρεοκοπία μπορεί να μας θέσει υπό διεθνή έλεγχο (της Ε.Ε., του ΔΝΤ, της ΕΚΤ κ.ά.) κι αυτό θα έχει επιπτώσεις και στα εθνικά μας θέματα και συμφέροντα. Ας προσέξουν λοιπόν οι «άνετοι», οι αστόχαστοι και οι αντικοινοτικοί, μην έχουμε έναν νέο «ατυχή πόλεμο».

Για να μη συμβεί αυτό, θα πρέπει άπαντες να επιδείξουμε σωφροσύνη, αυτοσυγκράτηση και πειθαρχία, εγκαταλείποντας την εθνική αμεριμνησία και τον λαϊκισμό. Και μια τελευταία σημείωση: Για τους αγνοούντες και τους αμνήμονες το «δυστυχώς, επτωχεύσαμεν» ο Χαρ. Τρικούπης το είπε το 1893, τέσσερα χρόνια πριν από τον «ατυχή πόλεμο».

Η δε κήρυξη της Ελλάδος σε πτώχευση έγινε αφού προηγουμένως ο Χαρ. Τρικούπης δεν κατάφερε να συνάψει νέο εξωτερικό δάνειο ένεκα της εκτεταμένης ανθελληνικής εκστρατείας στο εξωτερικό, αλλά και της επιβολής δυσβάστακτων φόρων στον λαό.

posted by felnikos

Ο άλλος Βενιζέλος

του Βλάσση Αγτζίδη

Ο  Βενιζέλος της ήττας

Με το άρθρο αυτό θα προσπαθήσουμε -σχηματοποιώντας κατ’ οικονομίαν- να ανιχνεύσουμε τον άλλο Βενιζέλο. Θα επιχειρήσουμε να θέσουμε τους θεματικούς άξονες που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι ερευνητές. Σύνολο ζητημάτων τίθενται στο άρθρο, που το κάθε ένα απ’ αυτά απαιτεί ιδιαίτερη ανάπτυξη και αντίστοιχη τεκμηρίωση.

  (Η Τριανδρία: Βενιζέλος, Κουντουριώτης, Δαγκλής στη Θεσσαλονίκη το 1916)

Απάντηση στο κατηγορητήριο του Θ. Βερέμη κατά του Ελευθ. Βενιζέλου

Στο φύλλο της 15-16 Αυγούστου 2009 δημοσιεύτηκε στην “Καθημερινή” άρθρο του διακεκριμένου δημοσιογράφου κ. Κώστα Ιορδανίδη, στο οποίο ανεφέρετο ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι ο υπαίτιος του Διχασμού και της Μικρασιατικής καταστροφής. Το άρθρο δεν ανέφερε καμμία απολύτως δικαιολογία ή ιστορικό επιχείρημα για τον χαρακτηρισμό αυτό, εκτός από το ότι η συμμετοχή της Ελλάδος στην εκστρατεία της Ουκρανίας έκαμε την κομμουνιστική Ρωσία να βοηθήσει αργότερα τον Κεμάλ. Η διατύπωση δημιουργούσε την εντύπωση – πράγμα που πιστεύω ότι δεν μπορεί να ήθελε ο κ. Κ. Ιορδανίδης – ότι το γεγονός αυτό ήταν η αιτία – ή η κύρια αιτία – της ήττας μας.

Το άρθρο αυτό ήταν συνέχεια άλλων άρθρων ή παρένθετων σχολίων που κατά διαστήματα εμφανίζονται τελευταίως στην “Καθημερινή”, με τα οποία επιχειρείται ακριβώς να αποδοθή ευθύνη, τουλάχιστον για την Μικρασιατική τραγωδία, στον Βενιζέλο.

Την 20 Αυγούστου είχα στείλει στην “Καθημερινή” την παρακάτω επιστολή, που δεν δημοσιεύτηκε – λόγω του μεγέθους της, όπως με άφησαν να καταλάβω.

Στο φύλλο της Κυριακής 8 Νοεμβρίου (σελίδα 34) της “Καθημερινής” δημοσιεύτηκε και άρθρο του κ. Θ. Βερέμη, προέδρου του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, με τίτλο “Η Εκστρατεία στην Μικρά Ασία”. Ουσιαστικά ο κ. Βερέμης διατυπώνει την ίδια κατηγορία κατά του Βενιζέλου. Φοβούμαι όμως ότι υποπίπτει σε μία τουλάχιστον αντίφαση. Συγκεκριμένα αναφέρει τους διωγμούς εναντίον των Ελλήνων της Μικράς Ασίας ήδη από το 1914 και, σωστά, ότι “οι εκκλήσεις των Μικρασιατών Ελλήνων προς τον Βενιζέλο αποτέλεσαν σοβαρό λόγο για την απόφαση του Έλληνα πρωθυπουργού να διεκδικήσει στο Συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι, τη Σμύρνη και το Βιλαέτι του Αϊδινίου. Τη συστηματική προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης ενίσχυσε άθελά της και η διεκδικητικότητα της Ιταλίας και η προτίμηση των Άγγλων και Γάλλων ( αρχικά ) για μια ελληνική κατοχή αντί της, πιο επικίνδυνης για τα συμφέροντά τους, ιταλικής”.

Αμέσως μετά, αγνοεί αυτήν την συστηματική προσπάθεια και, προφανώς επικριτικά, γράφει: “όταν ο Lloyd George, με τη σύμφωνη γνώμη του Clemenceau, πρότεινε στον Βενιζέλο να στείλει ειρηνευτική δύναμη στη Σμύρνη, αυτός άρπαξε την ευκαιρία με ενθουσιασμό”.

Αυτό που εντυπωσιάζει είναι η αγνόηση, και στα δύο άρθρα, των πραγματικών συνθηκών υπό τις οποίες ενεργούσε τότε ο Βενιζέλος:

α. Η ρωσική αντίθεση ήταν δηλωμένη ήδη από πολύ παλιά. Είναι προφανές γιατί: με οποιοδήποτε καθεστώς, τσαρικό ή κομμουνιστικό, την Ρωσία δεν συνέφερε η Δύση να μπορεί να ελέγχει τα Στενά μέσω συμμάχου της. Η αδύναμη – ή έστω δυνατή αλλά όχι φίλαγγλος – Τουρκία ήταν πάντα προτιμότερη για την Ρωσία.

β. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο η Αγγλία και η Γαλλία προτιμούσαν την Ελλάδα αντί της – πάντοτε αντιπάλου, έστω και με καθεστώς ουδετερότητας – Τουρκίας. Εάν προτιμούσαν την Τουρκία, θα άφηναν τα πράγματα ως είχαν. Η Ελλάδα όμως του Ελ. Βενιζέλου ήταν σύμμαχος· και όσο κυβερνούσε ο Βενιζέλος, η βοήθεια των Συμμάχων ήταν εξασφαλισμένη. Συνεπώς δεν πιστεύω σωστό το γραφόμενο στο άρθρο του κ. Βερέμη πως “το μοναδικό ίσως σταθερό έρεισμα του Βενιζέλου ήταν η ηθική συμπαράσταση του Lloyd George” και παρακάτω ότι “… ο Clemenceau, ο Lloyd George και συνεπώς η αγγλογαλλική εύνοια ήταν εφήμερα στοιχεία της συγκυρίας”. Τα συμφέροντα και επομένως η πολιτική των μεγάλων δυνάμεων δεν αλλάζουν τόσο εύκολα.

γ. Το σφάλμα του Βενιζέλου λέγεται – και από τον κ. Βερέμη – ότι ήταν ότι ο Βενιζέλος δεν αντελήφθη την κόπωση του ελληνικού λαού από τους διαρκείς πολέμους και – από άλλους – ότι δεν έπρεπε να είχε κάμει τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920. Το πρώτο είναι όντως σφάλμα του Βενιζέλου, αλλά η ενοχή για την ψήφο ανήκει στους ψηφοφόρους των εκλογών αυτών. Όσο για την προκήρυξη των εκλογών εάν δεν τις είχε προκηρύξει – που δεν μπορούσε να το κάμει, γιατί ήταν βαθύτατα δημοκρατικός – τότε, και άσχετα με την όποια τότε ιστορική συνέχεια, σήμερα βέβαια θα τον κατηγορούσαν για δικτατορικές τάσεις.

δ. Τέλος, αγνοείται το γεγονός ότι, όταν εξελέγη η αντιβενιζελική κυβέρνηση, οι Σύμμαχοι την προειδοποίησαν, ευθέως και χωρίς περιστροφές, ότι εάν επανέφερε τον Κωνσταντίνο η Ελλάδα θα έχανε κάθε υποστήριξή τους. Την προειδοποίηση αυτή η κυβέρνηση Γούναρη προτίμησε, χάριν του Κωνσταντίνου, να αγνοήσει πλήρως. Αυτή ήταν η μεγάλη προδοσία. Μαζί με την άφρονα προέλαση προς την Άγκυρα, αυτή ήταν η αιτία της Καταστροφής.

Παραθέτω το κείμενο της μη δημοσιευθείσης επιστολής μου:

Αγαπητή «Καθημερινή»,

Πιστεύω ότι λυπεί και άλλους πολλούς φανατικούς αναγνώστες σου η δημοσίευση κάθε τόσο στις σελίδες σου άρθρων  που αποσκοπούν στην «αποδόμηση» του Ελευθερίου Βενιζέλου, στον οποίο αποδίδουν κυρίως την ευθύνη για τη Μικρασιατική Καταστροφή.  Το άρθρο του κ. Κώστα Ιορδανίδη με τίτλο Η Ελλάς και οι «Ξένοι» στο φύλλο της 15-16 Αυγούστου 2009, τον κατηγορεί επιπλέον ως υπαίτιο του Διχασμού αλλά και για την εισαγωγή της «διαίσθησης» ως βασικής παραμέτρου στην εξωτερική μας πολιτική.  Την άποψη αυτή στηρίζει στο επιχείρημα ότι  όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος επέμενε στο να εισέλθει η Ελλάς στον πόλεμο κατά της Γερμανίας (εδώ έχουμε κάποια διαστρέβλωση: δεν επέμενε να πολεμήσουμε με δική μας πρωτοβουλία, αλλά εάν η Γερμανία επετίθετο κατά της Σερβίας) δεν είχε την παραμικρή «ένδειξη» ότι οι Σύμμαχοι θα κέρδιζαν τον πόλεμο, αλλά μόνο «ενόραση».  Ενόραση, κατά το άρθρο, που ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν την είχε όταν έστειλε τον ελληνικό στρατό κατά των Μπολσεβίκων στην Ουκρανία, ωθώντας έτσι τη Ρωσία να βοηθήσει τον Κεμάλ.  Υπονοείται, υποθέτω, ότι αυτό ήταν αποφασιστικός παράγων για την καταστροφή του 1922!

Οι σε μερικά σημεία όντως πρωτότυπες αυτές απόψεις δεν λαμβάνουν υπ’ όψη τους βασικά ιστορικά γεγονότα:

Διχασμό δεν προκαλεί η νόμιμη κυβέρνηση μιάς χώρας αλλά όποιος την ανατρέπει για καθαρά προσωπικούς λόγους.  Ο «συνταγματικός» Βασιλιάς Κωνσταντίνος, στρατάρχης του γερμανικού στρατού επί τιμή, γαμπρός του Κάιζερ, έπαυσε τον Ελευθέριο Βενιζέλο από πρωθυπουργό (Σεπτέμβριος 1915) έξη μόλις ώρες (!) μετά από τη λήψη ψήφου εμπιστοσύνης στη Βουλή.  Ο λόγος;  Διότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε πει στη Βουλή ότι η Ελλάς θα βοηθούσε τη Σερβία, τιμώντας την  υπογραφή της σε σχετική συνθήκη, αντιμετωπίζοντας και επίθεση της Γερμανίας εάν αυτή μας επετίθετο.

Η δήλωση αυτή του Ελευθέριου Βενιζέλου  δεν ήταν τόσο «παράλογη» όσο ίσως φαίνεται.  Ο Βενιζέλος προέβλεπε ότι, εάν οι Γερμανοί καταλάμβαναν τη Σερβία, τότε η Βουλγαρία εύκολα θα έβγαινε και αυτή στον πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας – με ανταλλάγματα εις βάρος της Ελλάδος.  Αυτό ακριβώς και έγινε, χάρις στον Κωνσταντίνο και την κυβέρνησή του.  Επίσης, προ της δηλώσεως αυτής, ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε εξασφαλίσει διαβεβαιώσεις ότι, εάν η Γερμανία μας επετίθετο, η Αγγλία θα μας έστελλε ένα σώμα στρατού 40.000 ανδρών και θα εκάλυπτε όλα τα έξοδα του πολέμου.  Και εθεωρείτο απίθανο ότι η Γερμανία θα επετίθετο κατα των ηνωμένων στρατών Σερβίας-Ελλάδος-Αγγλίας. Και μάλιστα χωρίς τη βοήθεια της Βουλγαρίας, που πιθανότατα δεν θα ενεπλέκετο υπό τις συνθήκες αυτές  (ίδετε Γ. Βεντήρη, Η Ελλάς του 1910-1920).

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν έκαμε το Κίνημα της Εθνικής  Άμυνας τότε  ακριβώς γιατί δεν ήθελε το διχασμό.  Το έκαμε ένα χρόνο αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1916, όταν είχαν πλέον συμβεί τα παρακάτω (παραλείπω την απόβαση των Συμμάχων στη Θεσσαλονίκη και άλλα σημαντικά):

Η γερμανική επιδίωξη της κατάκτησης της Γαλλίας εντός έξη εβδομάδων είχε αποτύχει μετά τη μάχη του Μάρνη (Σεπτ. 1914) που οδήγησε στην μακρά και εξαντλητική, ιδίως για τη Γερμανία, «μάχη των χαρακωμάτων» και μετά τις  αποφασιστικώτερες για την έκβαση του πολέμου μάχες του Βερντέν στην ξηρά (Φεβρ.-Ιούνιος 1916) και Γιουτλάνδης στη θάλασσα (31 Μαίου 1916).  Η ήττα της Γερμανίας είχε προδιαγραφεί.

Παρά την προδιαγραφόμενη ήττα, η Γερμανία είχε εισβάλει στη Σερβία και καταλάβει την ελληνική Ανατολική Μακεδονία (Σέρρες, Δράμα, Καβάλα) τον Αύγουστο του 1916,  την οποία παρέδωσε αμέσως στους Βουλγάρους.  Επίσης είχε «απαγάγει» στη Γερμανία το ελληνικό Δ’ Σώμα Στρατού.  Η κατάληψη της Αν. Μακεδονίας είχε γίνει χωρίς στοιχειώδη αντίδραση από τον Κωνσταντίνο και η παράδοση αμαχητί ενός ολόκληρου ελληνικού Σώματος Στρατού είχε γίνει με εντολή του Κωνσταντίνου (είναι άνευ ουσίας να μιλάμε για τους αυλικούς που παρίσταναν την κυβέρνηση).

Για την ιστορία, η βουλγαρική κατοχή διήρκεσε 27 μήνες κατά τους οποίους εξετελέσθησαν ή πέθαναν από πείνα 45.000 Έλληνες.  Μέχρι την ανατροπή της, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου, που τα επληροφορείτο και αυτή, περιωρίζετο σε «φιλικές διαμαρτυρίες» προς το Βερολίνο, που απαντούσε ότι οι «φήμες» αυτές ήταν αστήρικτες.  Αλήθεια, πιστεύει κανείς ότι, χωρίς την Εθνική Άμυνα (άρα, τον Διχασμό) και τη συμπερίληψή μας στους νικητές του πολέμου, θα ανακτούσαμε ποτέ την Αν. Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη;

Η δήλωση του 1915 και το Κίνημα του 1916 δεν ήταν «διαίσθηση» ή «ενόραση».  Η έκβαση του πολέμου – αλλά και ποιες θα ήταν οι συνέπειες της απουσίας της Ελλάδος από αυτόν στο πλευρό των Συμμάχων – ήταν από τότε πρόδηλες τουλάχιστον σε ανθρώπους  (δεν ήταν μόνο ο Ελευθέριος Βενιζέλος) που διέθεταν στοιχειώδεις ιστορικές και γεωπολιτικές γνώσεις και λογική λίγο πάνω από την «κοινή».  Οι μεγάλοι πολιτικοί δεν έχουν «διαίσθηση» ή «ενόραση».  ‘Εχουν γνώσεις, πείρα, ευφυία και καλή προετοιμασία προτού τολμήσουν.  Και – επίσης πατριωτισμό.

 Αλλ’ας έλθωμε και στο Μικρασιατικό.

 Ο κ. Ιορδανίδης λέγει ότι υπαίτιος της Καταστροφής είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος και τον κατηγορεί ότι, με την εκστρατεία της Ουκρανίας, έστρεψε τη Ρωσία προς τον Κεμάλ, τον οποίο βοήθησε με όπλα και χρυσό.

 Δεν νομίζω ότι η ρωσική βοήθεια ήταν από μόνη της αποφασιστικός παράγων για το 1922, ούτε πιστεύω  να μπορεί κανείς να το ισχυρισθεί αυτό σοβαρά.

Όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος ξεκίνησε να διεκδικεί μέρος της Δυτικής Μικράς Ασίας, είχε υπ’όψη του τα εξής δεδομένα, τα οποία περιγράφει και στο περίφημο Υπόμνημά του προς το Συνέδριο Ειρήνης του 1919, στο οποίο εξέθετε τα Δίκαια – και τις διεκδικήσεις – της Ελλάδος. Έλεγε ως προς τη Δυτική Μικρά Ασία ότι:  στα βιλαέτια Αϊδινίου, Προύσσας, Ισμίντ (ανατολική ακτή Βοσπόρου, κλπ) και Δαρδανελλίων ζούσαν 1.013.195 Έλληνες (άλλοι 731.000 στην Κωνσταντινούπολη και Αν. Θράκη), που αποτελούσαν σε πολλά τμήματα την μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού.  Επρότεινε συνεπώς την απόσπαση μέρους του βιλαετίου Προύσσας, του μεγαλύτερου τμήματος του βιλαετίου Αϊδινίου (Σμύρνης) και των νησιών, που κατοικούνταν σχεδόν μόνο από Έλληνες (Δωδεκάνησα, Ίμβρος, Τένεδος, νησιά Αρχιπελάγους) και την ένωση τους με την Ελλάδα.  Επεκαλείτο δε την ανάγκη ασφαλείας των πληθυσμών αυτών με αιτιολογία: 

 τη σφαγή των Αρμενίων του 1915, ως δείγμα της τουρκικής πολιτικής,

την απέλαση 450.000 Ελλήνων από το 1914 έως το 1918,

τον εκτοπισμό εκατοντάδων χιλιάδων από τα παράλια στο εσωτερικό όπου πολλοί βρήκαν το θάνατο, και την ανάγκη επανόδου στα σπίτια τους των επιζώντων, πράγμα που προϋπέθετε την παύση της τουρκικής κυριαρχίας.

Παραλείπω εδώ τα όσα αναφέρει για τους άλλους ελληνικούς πληθυσμούς στην Τουρκία. 

Ας υπομνησθή εδώ ότι βλέψεις για τη Σμύρνη είχε και η Ιταλία, η οποία είχε επιτύχει να αποσπάσει από τους Αγγλογάλλους τη  Συμφωνία του Λονδίνου (26 Απριλίου 1915) βάσει της οποίας θα της παρεχωρείτο απροσδιόριστο τμήμα της Μικράς Ασίας, και αργότερα τη Συμφωνία του St-Jean-de-Maurienne με την οποία θα της παρεχωρείτο «ευρεία περιοχή της Δυτικής Μικράς Ασίας περιλαμβανομένης της Σμύρνης και άλλης –απροσδιορίστου-περιοχής βορειότερα αυτής». Συνεπώς, το πρόβλημα που ετίθετο ήτο: ή θα εγκατελείποντο οι Έλληνες της Μικράς Ασίας στις διαθέσεις των Τούρκων ή θα εγένοντο υπήκοοι της Ιταλίας – όπως έγιναν οι Δωδεκανήσιοι – ή θα εγένοντο επιτέλους και πάλι ελεύθεροι Έλληνες.  Τέλος, η Ιταλία είχε ήδη καταλάβει εδάφη νοτιότερα της Σμύρνης.

Είναι γνωστό ότι εδαφικές παραχωρήσεις στα παράλια της Μικράς Ασίας είχαν υποσχεθή στον Ελευθέριο Βενιζέλο οι Σύμμαχοι και το 1915 υπό τον όρο συμμετοχής στην εκστρατεία της Καλλίπολης.  Τον Νοέμβριο 1918 η γαλλική κυβέρνηση έθεσε ουσιαστικά ένα νέο όρο: Ο Κλεμανσώ και ο υπουργός εξωτερικών Πισόν εζήτησαν ελληνική συμμετοχή στην εκστρατεία της Ουκρανίας, με αντάλλαγμα την γαλλική υποστήριξη για την παραχώρηση στην Ελλάδα της Αν. Θράκης και της Σμύρνης, «εφ’όσον ετίθετο τέτοιο θέμα από τους Άγγλους ή Αμερικανούς».  Η φρασεολογία αυτή λίγη αμφιβολία αφήνει ότι, εάν η Ελλάς ηρνείτο, οι Γάλλοι όχι μόνο δεν θα επρότειναν την παραχώρηση, αλλά και δεν θα συμφωνούσαν σ’αυτήν.  Με δεδομένη ήδη την άρνηση της Ιταλίας και (από το 1917 ήδη) και της Ρωσίας, είναι προφανές ότι χωρίς τη συμμετοχή μας στην εκστρατεία δεν θα είχαμε πολλές ελπίδες για τη Μικρά Ασία.

Ως προς την αποδιδόμενη στον Ελευθέριο Βενιζέλο υπαιτιότητα για το 1922:

Όταν ο ελληνικός στρατός πήγε στη Σμύρνη, την 15 Μαίου 1919, την Τουρκία κυβερνούσε ακόμη Σουλτάνος  με κυβέρνηση αποδυναμωμένη και υπάκουη στις θελήσεις των Συμμάχων.  Ο Μουσταφά Κεμάλ ήταν ακόμη απλώς ένας ανώτερος αξιωματικός, που όμως είχε ήδη διακριθεί για τη στρατηγική ιδιοφυία του.  Τον αγώνα εναντίον του Σουλτάνου και για την αποκατάσταση της τουρκικής κυριαρχίας στα εδάφη της Ανατολίας άρχισε όταν μετετέθη στην Σαμψούντα, την 19η Μαϊου 1919, 4 ημέρες μετά την ελληνική κατάληψη της Σμύρνης.  Ο αγώνας του έγινε αισθητός μόνον το 1920, και ιδίως τον Ιούνιο του έτους αυτού, όταν οι Σύμμαχοι εζήτησαν τη βοήθεια του Ελευθέριου Βενιζέλου που, πολύ σοφά, τους προσέφερε περιορισμένη μόνο:  δηλαδή την εξουδετέρωση του κεμαλικού στρατού «προ του μετώπου μας» (δηλαδή του ελληνικού) και την διασφάλιση των παραλίων της Προποντίδας.  Μετά, έχασε τις εκλογές.

Οι διάδοχοί του αγνόησαν την προειδοποίηση των Συμμάχων ότι επάνοδος του Κωνσταντίνου θα επέφερε πλήρη διακοπή της υποστήριξης τους προς την Ελλάδα. Δεν περιόρισαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην άμυνα του παραχωρηθέντος στην Ελλάδα τμήματος της Μικράς Ασίας , αλλά αφρόνως, όπως ο Ναπολέων και ο Χίτλερ, ξεκίνησαν για τη δική τους Μόσχα, την  Άγκυρα, για να καταστρέψουν τον Κεμάλ- αφού πρώτα διέλυσαν τον ελληνικό στρατό με την αποπομπή όλων σχεδόν των έμπειρων ανώτατων και πολλών ανώτερων αξιωματικών για πολιτικούς λόγους, διορίζοντας μεταξύ άλλων έναν ημιπαράφρονα αρχιστράτηγο.   Και όταν επήλθε η κατάρρευση του μετώπου, δεν επέτρεψαν στον στρατό να υπερασπιστεί την Σμύρνη, για να εξασφαλιστεί ότι θα μπορούσε τουλάχιστον να διαφύγει ο εκεί συγκεντρωμένος ελληνικός πληθυσμός.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος  έκαμε ασφαλώς λάθη, αλλά όχι βεβαίως αυτά που του αποδίδει το άρθρο.  Όλοι οι άνθρωποι κάνουν λάθη και τα λάθη τους – όπως και τα επιτεύγματά τους  – είναι ανάλογα του μεγέθους των ιδίων και ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν μεγάλος.  Όπως είπε ο σεβαστός  κ. Κ. Δεσποτόπουλος, είναι ο μεγαλύτερος Έλληνας πολιτικός σε προσφορά στην Ελλάδα, μετά μόνον τον Ιωάννη Καποδίστρια.  Ας θυμηθούμε ότι ο σοφώτερος όλων ημών, ο Γεώργιος Σεφέρης, έγραψε για το 1922 ότι «….η πραγματική καταστροφή – τα επακόλουθά της δεν ήταν καθόλου απροσδόκητα – ήταν η εσωτερική κατάρρευση του 1920».

Με εκτίμηση,

Κώστας Μ. Μελέγκογλου

Η Μεγάλη των Ταγματασφαλιτών Σχολή

(Δημοσιεύτηκε στο «Π» 28/10/2009)

Όσο μεγαλώνει η απόσταση στην Ιστορία, τόσο πιο κοντά φέρνει τα γεγονότα. Η αλήθεια και η αντικειμενικότητα θέλουν χρόνο προκειμένου να… λάμψουν. Παρά το γεγονός ότι πέρασαν περίπου εφτά δεκαετίες από τις λαμπρές αλλά και ερεβώδεις μέρες της Κατοχής στη χώρα μας και, για το χυμένο αίμα που κατεβλήθη ως βαρύτατο αντίτιμο στην περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, έχει χυθεί επίσης αμέτρητο μελάνι, υπάρχουν ιστορικά γεγονότα τα οποία δεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς από τη φιλέρευνη ιστορική επιστήμη. Γεγονότα σκοτεινά, τα οποία εξακολουθούν πεισματικά να κινούνται στις απεχθέστερες ατραπούς της Ιστορίας μας. Γεγονότα και πράξεις που ατίμασαν την περηφάνια του λαού μας, αλλά και έβαλαν βαριά υποθήκη στο μέλλον της χώρας κρατώντας τη δέσμια εφιαλτικών προθέσεων και εγκλημάτων.

Το φαινόμενο του δωσιλογισμού στην Ελλάδα έμεινε στο σκοτάδι· δεν έχει διερευνηθεί αναλόγως του κακού που προκά λεσε στη χώρα, όπως επιβαλλόταν, όχι μόνο για λόγους δικαι οσύνης και σεβασμού απέναντι στα θύματά του, αλλά και για λόγους μαθητείας.

Αυτή η χώρα έχει πληρώσει, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, τη «φιλοπατρία», όπως παραδοσιακά την έχουμε εμπε δώσει στον τόπο μας. Όλοι αυτοί οι περήφανοι εθνοσωτήρες, οι πατέρες του έθνους, οι υπερπατριώτες, είναι αυτοί ακριβώς που σοδόμισαν πάνω στα ιερά και όσια αυτής της πατρίδας, είναι αυτοί που θεώρησαν την ωραία δική μας πατρίδα τσιφλίκι τους· είναι όλοι αυτοί που ψωμίζονται στο όνομα της δικής μας αρχαί ας πατρίδας. Μια δράκα καθαρμάτων, απόγονοι εγκληματιών που λυμαίνονται την ιδέα, την εξουσία αλλά και τον υλικό πλού το της ανεκτίμητης πατρίδας μας, ακόμα και στις μέρες μας.

Κυρίες και κύριοι, αντί μνημόσυνου, στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου θα σας παρουσιάσουμε ελάχιστο δείγμα όλων εκείνων των απερίγραπτων εγκλημάτων που αμαύρωσαν τη λαμπρότερη εποποιία του λαού μας, την περιφανή ηρωική και παλλαϊκή Εθνική του Αντίσταση.

Τη στιγμή που σύσσωμος ο λαός μας υπερασπιζόταν την πατρίδα και την αξιοπρέπειά του, κάποιοι άλλοι (αυτοί που ορκίζονταν στο όνομα της πατρίδας φωναχτά) έτρεχαν πρόθυ μα και αυτοβούλως να προσφέρουν τις θλιβερές τους υπηρεσί ες σε βάρος της πατρίδας τους, των συνανθρώπων τους και της ελαχίστης αξιοπρέπειάς τους που μόλις τους διαφοροποιούσε από τα ζώα.

«Εθνική πολιτική συνεργασίας»

Η Ιστορία του δωσιλογισμού στην Ελλάδα αποτελεί ένα από τα περισσότερο αποσιωπημένα ζητήματα της ελληνικής ιστοριογραφίας. Η εξαιρετικά ελεγχόμενη αιτίαση περί μιας αναγκαίας «κυβερνητικής συνεργασίας» με τον κατακτητή, πράγμα απαράδεκτο έτσι κι αλλιώς, δεν ευσταθεί, μια και η επιδιωκόμενη από τους Ναζί ολοκληρωτική κατάλυση της κρα τικής υπόστασης των υπό κατοχή χωρών, δεν άφηνε περιθώρια για «συνεργασίες».

Πρωταρχικός παράγων για την ανάπτυξη του δωσιλογι σμού υπήρξε αποκλειστικά και μόνο το ενδιαφέρον και συμ φέρον του κατακτητή! Η «εθνικά υπερήφανη» κυβέρνηση Τσολάκογλου, μετά την «ευγενική» προτροπή των κατακτητών, προσέφερε τις υπηρεσίες της σχηματίζοντας κυβέρνηση. Για την εξυπηρέτηση αυτή, το Ράιχ της έκανε την τιμή να «εργα στεί» μαζί της, εξ αιτίας του «ρεαλισμού» που είχε επιδείξει.

Η κυβέρνηση Τσολάκογλου προσέφερε τις ρεαλιστικές εξυ πηρετήσεις της παραλαμβάνοντας και διαβιβάζοντας εντολές, ώστε να λειτουργούν οι δημόσιες υπηρεσίες. Ωστόσο, η έλλει ψη ενδιαφέροντος από το Βερολίνο αποδυνάμωσε το ελάχιστο κυβερνητικό κύρος. Τον Νοέμβριο του 1942 τον Τσολάκογλου αντικατέστησε ο Λογοθετόπουλος, ο οποίος αγνοήθηκε παντελώς από τους Γερμανούς, αν και παντρεμένος με Γερμανίδα και γερμανο σπουδαγμένος. Η πολιτική του ωστόσο έδωσε νέα ώθηση στους εγχώριους κατασταλτικούς μηχανισμούς βίας.

Τον Απρίλιο του 1943, στο αίτημα των Ιταλών περί Ιταλού Ύπατου Αρμοστή, οι Γερμανοί εμφάνισαν την περίπτωση Ιωάννη Ράλλη. Ο Ράλλης φοβόταν ότι το ΕΑΜ θα δημιουργού σε τετελεσμένα γεγονότα στην Ελλάδα, προβλέποντας και την επικράτηση των συμμαχικών δυνάμεων. Εκτιμούσε ότι ο κομ μουνιστικός κίνδυνος θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί εγκαίρως μόνο με τη συγκρότηση «εθνικών δυνάμεων», έστω κι αν αυτές ετίθεντο αναγκαστικά υπό την αιγίδα της Βέρμαχτ.

Τάγματα Ασφαλείας

Τον Σεπτέμβριο του 1943, η γερμανική διοίκηση δυσκολευ όταν να ασκήσει την εξουσία της απέναντι σε έναν εχθρικό πληθυσμό μόνο με τη Βέρμαχτ. Τότε έπεσε στο τραπέζι η άποψη του Γερμανού αρχιστράτηγου Λαιρ, ο οποίος προκειμέ νου, εκτός των άλλων, να «εξοικονομήσει πολύτιμο γερμανικό αίμα» εισηγήθηκε τη συγκρότηση τμημάτων από πρόθυμους «Έλληνες Εθνικιστές Λεγεωνάριους», οι οποίοι θα βοηθούσαν στην καταπολέμηση της Αντίστασης.

Φτάσαμε λοιπόν στον Νοέμβριο του 1943, όταν στην Πελοπόννησο συγκροτήθηκαν τρία Τάγματα Ασφαλείας, τα οποία σε σύντομο χρονικό διάστημα εξαπλώθηκαν και στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα. Παραμονές της απελευθέρωσης οι δωσιλογικές αυτές ομάδες αριθμούσαν πάνω από 20.000 ενόπλους.

Αυτούς τους ένοπλους δωσίλογους, ο αρχιστράτηγος Λαιρ τους ενέτασσε στο γενικότερο σχέδιο «καταπολέμησης του κομμουνισμού, στην οποία η αντικομμουνιστική μερίδα του ελληνικού πληθυσμού πρέπει να στρατευθεί πλήρως, για να εκδηλωθεί φανερά, έτσι ώστε να εξαναγκαστεί μιαν απροκάλυ πτη εχθρότητα κατά της κομμουνιστικής μερίδας».

Τραγικό αλλά και ενδεικτικό του κυνισμού των εμπολέμων είναι το σχετικό γεγονός, ότι η Ελλάδα υπήρξε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα στην οποία, στο αποκορύφωμα της γερμα νικής κατοχής, το φθινόπωρο του1943, επιχειρήθηκε, δίχως ωστόσο επιτυχία, μια από κοινού γερμανοβρετανική συμμαχία, η οποία απέβλεπε στην αντιμετώπιση του άμεσου κομμουνιστι κού κινδύνου.

Το γερμανικό σχέδιο για τα προδοτικά αυτά τάγματα προ έβλεπε την εξώθησή τους σε μια πορεία δίχως επιστροφή. Ξεκίνησαν από τους εντοπισμούς, τις καταδόσεις, τις συλλήψεις, προχώρησαν στους άνανδρους βασανισμούς φανταστικών αντιφρονούντων, για να καταλήξουν στις φρικώδεις δολοφονίες και τα εφιαλτικά αντίποινα εναντίον των αμάχων, ξεπερνώντας κατά πολύ τη βαναυσότητα της Βέρμαχτ.

Οι (αμετανόητοι) απόγονοι αυτών των θλιβερών προδοτών της πατρίδας και της εθνικής μας τιμής καπηλεύτηκαν τα ιερά
και τα όσια της πατρίδας και οικειοποιήθηκαν τη φιλοπατρία σαν να επρόκειτο για οικογενειακό τους οικόπεδο. Ανάμεσα στα ηχηρά ονόματα των δολοφόνων ταγματασφαλιτών θα αναγνωρίσετε κατοπινούς πρωθυπουργούς, αρχηγούς κομμάτων, υπουργούς, βουλευτές κ.ά., όλοι τους εκλεκτά και σημαίνοντα μέλη της μεγάλης και περήφανης φιλελεύθερης παράταξης. Πληρώνονται ακόμη για τις ανεκτίμητες υπηρεσίες που προσέφεραν στο Έθνος και την πατρίδα…

Ανταπόκριση της «Nation»
«Επιτράπηκε σε χιλιάδες προδότες και Κουίσλινγκ να τριγυρίζουν ελεύθερα στην Αθήνα. Κανένας συνεργάτης δεν πέρασε από
δίκη ούτε τιμωρήθηκε από την κυβέρνηση. Βασιλικές οργανώσεις εξοπλίζονταν κρυφά. Μέλη των οργανωμένων ταγμάτων ασφαλείας εξοπλίζονται. Άγριες ιστορίες (ψεύτικες) διασυρμού των κομμουνιστών πέρασαν στον ντόπιο και ξένο Τύπο. Ανώτεροι επίσημοι των διαφόρων υπουργείων που είχαν υπηρετήσει πιστά την κυβέρνηση των Ναζί και των Κουίσλινγκ κρατήθηκαν στα πόστα τους».

Συγχαρητήριο τηλεγράφημα προς τον Χίτλερ

«Οι 5.000 αξιωματικοί και άντρες των ελληνικών εθελοντικών τμημάτων της Πελοποννήσου, με το μεγαλύτερο μέρος
του πληθυσμού όπισθεν αυτών, εκφράζουν την βαθύτατη αγανάκτησή των διά την εναντίον σας απόπειρα, σχεδιασθείσαν και επιχειρηθείσαν υπό υποκειμένων, τα οποία δεν ήθελον να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα του αγώνος κατά του Κομμουνισμού και των πλουτοκρατών συνεργατών του.

Εκφράζουν την χαράν των διά την θαυμαστήν διάσωσή σας και κλίνουν με ευγνωμοσύνη το γόνυ ενώπιον του παντοδύναμου Θεού, όστις ήπλωσεν προστατευτική χείρα επάνω εις την ζωή σας, διά να διαφυλάξει εις το Γερμανικό έθνος και εις την εν αγώνι κατά της κομμουνιστικής πανώλης Ηνωμένην Ευρώπην.

Διά τους Έλληνας εθελοντάς της Πελοποννήσου, η ένδειξη αυτή είναι μία παρόρμησις, όπως συνεχίσουν δι’ όλων των
δυνάμεων μέχρις εσχάτων τον αγώνα κατά των ξένων προς την χώραν Μπολσεβικών ορδών εν Ελλάδι.

Από της ιεράς γης της αρχαίας Σπάρτης, εκ της οποίας προήλθε η δραξ των ηρώων του Λεωνίδου, η οποία έσωσεν
τον Ευρωπαϊκόν πολιτισμόν, υψούται η προσευχή μας: ΚΥΡΙΕ, ΔΙΑΦΥΛΑΣΣΕ ΤΟΝ ΦΥΡΕΡ».

Συνταγματάρχης Παπαδόγκωνας*,
διοικητής Ταγμάτων Ασφαλείας
* Ναι, σωστά μαντέψατε!..

Ξένες δυνάμεις σε ρόλο… μεταφραστή

Από το «ναι» του Προκόπιου στο «όχι» της Ιεράς Συνόδου

Τον Δεκέμβριο του 1898, η βασίλισσα Όλγα απηύθυνε με επιστολή το αίτημά της στην Ιερά Σύνοδο. Στο ενδιάμεσο διάστημα, το ζήτημα διέρρευσε στην κοινή γνώμη, η οποία δυσανασχέτησε έντονα, μια και η συντριπτική πλειονότητα ήταν αντίθετη με τον δημοτικισμό. Ακολούθησαν ζυμώσεις και συζητήσεις πάνω στο θέμα και οι αντιδράσεις έγιναν αφορμή σχολίων στις στήλες των εφημερίδων. (Είναι θλι βερή η παραδοχή πως τότε ολόκληρος ο λαός αλλά και το φοιτητικό κίνημα, όπως θα δούμε πιο κάτω, συνέβαλαν με τη στάση και τη θέση τους στον φανατισμό, που φυσικά συνιστά φαινόμενο καθυστέρησης και οπισθοδρόμησης).

Αφορμή για την αλλοπρόσαλλη αυτή αντίδραση υπήρ ξε και η ρώσικη καταγωγή της βασίλισσας Όλγας, σε μιαν ιστορική στιγμή που οι Σλάβοι λόγω του Μακεδονικού ήταν εχθρικά διακείμενοι προς τα εθνικά μας συμφέροντα. Δεν άργησαν λοιπόν να διογκωθούν οι φήμες –από τη φαντασία και τον πάντα πρόθυμο φανατισμό– και να επινοηθούν στη δημόσια αυτή αντιπαράθεση «σκοτεινές δυνάμεις που επι βουλεύονται τα ιερά και όσια σύμβολα της πατρίδας μας». Κατά γενική ομολογία, ωστόσο, παρά τις ακρότητες, δεν αποδόθηκε στην Όλγα σκοπιμότητα στις προθέσεις για τη μετάφραση των Ευαγγελίων στη «μιαρή» δημοτική.

Η απάντηση της Ιεράς Συνόδου ήλθε τον Μάρτιο του 1899 και ήταν αρνητική για τη μετάφραση που είχε προτείνει η βασίλισσα. Εκείνη επανήλθε και ζήτησε τη διαιτησία του Οικουμενικού Πατριαρχείου πάνω στο ζήτημα. Τόσο όμως ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως όσο και τα Πατριαρχεία των Ιεροσολύμων και της Αλεξάνδρειας είχαν πάρει την ίδια θέση με την Ιερά Σύνοδο. Εδώ, η ευθύνη του μητρο πολίτη Προκόπιου, ο οποίος μάλιστα προΐστατο της Ιεράς Συνόδου, είναι μεγάλη, διότι έπρεπε να έχει κάνει γνωστές στη βασίλισσα τις προθέσεις της Εκκλησίας απέναντι σε ένα παρόμοιο εγχείρημα. Η απάντηση και στη δεύτερη βασιλική επιστολή ήταν ότι η Σύνοδος «εμμένει της δεδογμένης».

 

Οι εφημερίδες στη μάχη… των γλωσσικών χαρακωμάτων

Η υπόθεση βρισκόταν σε εκκρεμότητα, όταν τα πνεύματα άναψαν εκ νέου με την απόφαση της εφημερίδας «Ακρόπολις» να δημοσιεύσει τη μετάφραση του Πάλλη, του οποίου – πάλι καλά… – δεν αμφισβητήθηκαν οι προθέσεις και έτσι δεν κατηγορήθηκε ως προδότης του έθνους, καθοδηγούμενος «υπό σκοτεινών ανθελληνικών δυνάμεων». Η μετάφραση περιείχε αρκετές γλωσσικές ακρότητες, που ωστόσο δεν συνιστούσαν λόγο για τα έκτροπα τα οποία ακολούθησαν, μια και ο Πάλλης υπήρξε μαχητικός υπέρμαχος της δημο τικής, ώστε να μορφωθεί ο λαός και να «ορθοποδήσει το έθνος».

Στη διένεξη έλαβαν μέρος και οι φοιτητές, που σε σχετικό τους ψήφισμα χαρακτήρισαν τη μετάφραση «γελοιοποίησιν των τιμαλφεστέρων του έθνους κειμηλίων». Επίσης, οι καθη γητές ζήτησαν τη διακοπή των δημοσιευμάτων στην εφη μερίδα Ακρόπολις. Όπως τυγχάνει να συμβαίνει στην ευγενή πολιτική σκηνή της πατρίδας μας, κάποιοι επιτήδειοι (το έθνος διαθέτει πληθώρα παρόμοιων υποκειμένων) σκέφτη καν ότι ήταν ευκαιρία για εθνοκαπηλία που θα είχε αποτέλε σμα να αποκομίσουν προσωπικά κομματικά οφέλη.

Έτσι μπήκε μπροστά η πάντα ετοιμοπόλεμη μηχανή «της επιβουλής της πατρίδος». Λέξη κλειδί, η βαρύγδουπη «βεβήλωση» που… στα χέρια της αντιπολίτευσης και πιθανό τατα και ξένων παραγόντων αποτέλεσε την αιχμή του δόρα τος μέσα από μερίδα του Τύπου που είχαν στον έλεγχό τους. Από τις αρχές του Οκτωβρίου, οι εφημερίδες Σκριπ, Καιροί και Εμπρός εγκαινίασαν μιαν επιθετική πολεμική σε βάρος των δημοτικιστών. Άρχισαν να διαδίδουν ότι η μετάφραση κυκλοφορεί χρηματοδοτούμενη από ρώσικα ρούβλια· το ρεπερτόριο περιλάμβανε χαρακτηρισμούς όπως «οι άθεοι» (δημοτικιστές), «οι προδότες», «οι πράκτορες των Σλάβων»…

Τα επεισόδια

 Στις 4, 5 και 6 Νοεμβρίου του 1901, οι φοιτητές έκαναν δια δηλώσεις σπάζοντας τα τζάμια και τις επιγραφές της εφημε ρίδας Ακρόπολις και λιθοβολώντας επίσης τους αστυνομικούς που προσπάθησαν να επέμβουν. Οι «προοδευτικοί» φοιτητές κατέλαβαν το Πανεπιστήμιο κι από εκεί απηύθυναν προκηρύ ξεις προς τον λαό, πυροδοτώντας τα ευαίσθητα θρησκευτικά αντανακλαστικά. Οι εκδηλώσεις έπαιρναν χαρακτήρα εξέγερ σης και η κυβέρνηση έμοιαζε να παρακολουθεί αιφνιδιασμέ νη και ανήμπορη να αντιδράσει, σαν να μην καταλάβαινε τι συνέβαινε.

Μια προσπάθεια για να κατευναστούν τα πνεύματα έπεσε στο κενό και οι υποκινητές των γεγονότων απέβλεπαν πια στην πτώση της κυβέρνησης Θεοτόκη. Οι φοιτητές καλού σαν τον λαό σε γενικό συλλαλητήριο στις 8 Νοεμβρίου και απαιτούσαν τον αφορισμό των μεταφραστών. Το απόγευμα της 8ης Νοεμβρίου, μπροστά στο Πανεπιστήμιο, έγιναν αιματηρές συγκρούσεις ανάμεσα στους διαδηλωτές και τις αστυνομικές δυνάμεις. Ανάμεσα στους φοιτητές υπήρχαν και διάφορα ύποπτα στοιχεία (όπως πάντα!..), τα οποία δρούσαν διαλυτικά. Αποτέλεσμα των συγκρούσεων αυτών ήταν να πέσουν τρεις φοιτητές και οχτώ πολίτες νεκροί, και να τραυ ματιστούν ογδόντα.

Οι φοιτητές οχυρώθηκαν στο Πανεπιστήμιο και το πλή θος σκόρπισε στις γύρω περιοχές. Τη νύχτα, ο βασιλιάς, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τα πνεύματα, ζήτησε την παραίτηση του Προκοπίου και έδιωξε τα ναυτικά αγήματα, των οποίων η παρουσία ερέθιζε το πλήθος. Ακολούθησε τετραήμερη κατάληψη του Πανεπιστημίου από τους φοιτη τές. Και ενώ η κηδεία των θυμάτων πραγματοποιήθηκε την άλλη μέρα χωρίς επεισόδια, στη Βουλή έγινε θυελλώδης συζήτηση, με αποτέλεσμα την παραίτηση της κυβέρνησης Θεοτόκη.

Στην «Ιστορία» του, ο Γιάννης Κορδάτος αναφέρει σχετικά με το θέμα ότι έρρευσε άφθονο γερμανικό χρήμα, το οποίο χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να περάσει γραμμή σε εφη μερίδες και δημοσιογράφους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στον θρόνο ο βασιλιάς Γεώργιος εξέφραζε τα αγγλικά συμφέροντα (της εθνικής μας ανεξαρτησίας…), ο διάδοχος Κωνσταντίνος και η σύζυγός του Σοφία με φανατισμό εκπροσωπούσαν τα γερμανικά και, όπως είπαμε, η Όλγα τα ρώσικα! Οι νεκροί δια δηλωτές εκπροσωπούσαν τον εγχώριο σκοταδισμό και την τραγική θέση υποτέλειας της χώρας.

Τελειώνοντας επισημαίνουμε ότι τα «Ευαγγελικά» ήταν μια αφορμή την οποία άδραξαν εγχώριοι και ξένοι παράγοντες, προκειμένου να προωθήσουν τις πολιτικές τους σκοπιμότη τες. Το έγκλημα ωστόσο που διαπράχτηκε είναι κατά πολύ μεγαλύτερο, μια και το γλωσσικό μας ζήτημα πήρε έντονη πολιτική και θρησκευτική χροιά, ως μη όφειλε, με συνέπεια να διαπραχθεί ακόμα ένα απεχθές έγκλημα εναντίον του έθνους μας, ένα έγκλημα που εξακολουθεί να παραμένει ου σιαστικά σε εκκρεμότητα ώς τις μέρες μας.

Προσδοκίες για νέα εποχή στα ελληνοτουρκικά

Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία, οι εξελίξεις των τελευταίων μηνών δημιουργούν προσδοκίες για μια νέα εποχή στα ελληνοτουρκικά. Στην Ελλάδα εξελέγη νέα κυβέρνηση. Η Τουρκία, πάλι, βρίσκεται σε πορεία εκδημοκρατισμού, που τη χαρακτηρίζουν ταχύτατα ανοίγματα προς τους Κούρδους και αλλεπάλληλα χαστούκια προς το στράτευμα.

Του ανταποκριτή μας
στην Κωνσταντινούπολη,
Αλέξανδρου Μασσαβέτα

Η συγκυρία φαίνεται ευνοϊκή για τη σύσφιξη των σχέσεων των δύο χωρών, παρότι τα διμερή προβλήματα παραμένουν και θα εξακολουθήσουν μάλλον να προξενούν εντάσεις.
Ο Γιώργος Παπανδρέου είναι γνωστός και αγαπητός στην Τουρκία από την εποχή της θητείας του ως υπουργού Εξωτερικών της κυβέρνησης Σημίτη. Στην Τουρκία έχει ταυτιστεί με την τότε ελληνοτουρκική προσέγγιση και τη “σεισμική διπλωματία” το 1999. Τούρκοι αναλυτές ευχήθηκαν η νέα ελληνική κυβέρνηση να προωθήσει μια στενότερη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.
Τη δεύτερη κυβέρνηση Ερντογάν -προϊόν του εκλογικού θριάμβου του 2007- έπληξαν σοβαρά σκάνδαλα διαφθοράς και η υπαναχώρηση σε προεκλογικές υποσχέσεις της. Η διακυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης έχει περάσει ωστόσο στην πολιτική ιστορία ως η περίοδος εκδημοκρατισμού της χώρας και η εποχή των πιο ριζικών και εκτεταμένων μεταρρυθμίσεων μετά από εκείνες του Ατατούρκ. Τις μεταρρυθμίσεις αυτές ενέπνευσε η ενταξιακή πορεία προς την ΕΕ, αλλά και η βούληση του κυβερνώντος κόμματος να απαλλάξει το πολιτικό σκηνικό από την κηδεμονία του στρατεύματος.

ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 70 ΕΤΩΝ
Η κυβέρνηση έχει διαμορφώσει μια εξωτερική πολιτική που βασίζεται στις αρχές του Αχμέτ Νταβούτογλου και ανατρέπει τα δεδομένα 70 ετών. Κύριος σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν από την αρχή της διακυβέρνησής του, υπουργός Εξωτερικών μετά τον ανασχηματισμό του περασμένου Μαΐου, ο Νταβούτογλου οραματίστηκε και εφαρμόζει μια πολιτική δυναμικής παρέμβασης στην ευρύτερη περιοχή. Θεμέλιος λίθος της, η καλλιέργεια σχέσεων οικονομικής αλληλεξάρτησης με τους γείτονες και η προσφορά υπηρεσιών διαμεσολάβησης μεταξύ των εμπλεκομένων σε περιφερειακές συγκρούσεις.
Υπό την καθοδήγηση του Νταβούτογλου, η κυβέρνηση Ερντογάν πραγματοποίησε θαρραλέα ανοίγματα σε γείτονες με τους οποίους η Τουρκία διατηρούσε κάκιστες σχέσεις, όπως η Συρία (με την οποία ήλθαν στα πρόθυρα πολέμου το 1998) και η Αρμενία (με την οποία ουδέποτε σύναψε διπλωματικές σχέσεις). Το αξιοσημείωτο στις διμερείς προσεγγίσεις είναι πως τα προβλήματα που δηλητηρίαζαν τις σχέσεις στο παρελθόν δεν έχουν επιλυθεί σε καμία από τις δύο περιπτώσεις.
Αν και η Συρία αναγνώρισε τα σημερινά σύνορα της Τουρκίας, αποδεχόμενη την προσάρτηση από την τελευταία της περιοχής της Αντιόχειας (οθωμανικό σαντζάκι Αλεξανδρέτας) το 1938, οι διμερείς διαφορές σχετικά με την κατανομή των υδάτων του Ευφράτη παραμένουν. Στην περίπτωση της Αρμενίας, οι δύο πλευρές -μετά από αμερικανική ενθάρρυνση- υπέγραψαν οδικό χάρτη για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων. Αν και η πορεία προς τη σύναψή τους φαίνεται μακρά και ανηφορική, η εκκίνησή της κατέστη δυνατή λόγω αμοιβαίων υποχωρήσεων. Συγκεκριμένα, η Αρμενία δέχτηκε να αποσύρει την αξίωσή της για αναγνώριση της γενοκτονίας ως απαραίτητο όρο για τη σύναψη σχέσεων με την Τουρκία. Η Τουρκία, από την άλλη, δέχτηκε να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις με την Αρμενία χωρίς να θέτει πια ως όρο την αξίωσή της να αποχωρήσουν οι Αρμένιοι από το Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ), όπως στο παρελθόν, γεγονός που έφερε την Άγκυρα σε διάσταση με το “αδελφό” Αζερμπαϊτζάν.

ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΧΩΡΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
Η κεντρική ιδέα πίσω από την πολιτική του Νταβούτογλου και τα σχετικά ανοίγματα συνίσταται στην παραδοχή ότι η μακρόχρονη αντιπαράθεση και ψυχρότητα της Τουρκίας με όλους ανεξαιρέτως τους γείτονές της δεν την ωφέλησε στο ελάχιστο, καθιστώντας την δακτυλοδεικτούμενη στην ίδια της τη γειτονιά. Γεφυρώνοντας το χάσμα με τις όμορες χώρες και ποντάροντας ιδιαίτερα στο χαρτί της οικονομικής της δύναμης και των σχέσεών της με τη Δύση, η Τουρκία φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε περιφερειακή δύναμη.
Στις αρχές Νοεμβρίου διέρρεε στον τουρκικό Τύπο η είδηση ότι ο τούρκος πρωθυπουργός έστειλε στον Γιώργο Παπανδρέου επιστολή με την οποία εξέφραζε την επιθυμία να επιταχυνθεί η διαδικασία σύσφιξης των διμερών σχέσεων. Η Άγκυρα έστειλε μηνύματα προς την Αθήνα ότι επιθυμεί τη σύμπραξη των δύο χωρών σε περιφερειακό επίπεδο και την ανάληψη κοινών διπλωματικών πρωτοβουλιών.
Μελετώντας την εξέλιξη των σχέσεων Συρίας – Τουρκίας και Αρμενίας – Τουρκίας, διαπιστώνει κανείς πως και στις δύο περιπτώσεις υφίσταται μια ανισορροπία. Η Αρμενία και Συρία έχουν ανάγκη την εξομάλυνση των σχέσεων πολύ περισσότερο από την Τουρκία. Η πρώτη βρίσκεται σε δεινή οικονομική κατάσταση και αποκομμένη από τη Δύση, η δεύτερη σε διπλωματικό αποκλεισμό. Η προσέγγιση τις ωφελεί διπλωματικά και οικονομικά πολύ περισσότερο από την Τουρκία, που αναζητεί να αυξήσει το διπλωματικό της κύρος και ζητεί αγορές για τα προϊόντα της. Συνεπώς, τόσο η Αρμενία όσο και η Τουρκία είναι έτοιμες να προβούν σε σημαντικές παραχωρήσεις προκειμένου να συσφίξουν τις σχέσεις τους με την Άγκυρα.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΕ
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η σχέση μεταξύ των μερών είναι πιο ισορροπημένη. Η Τουρκία υπερέχει σαφώς από την άποψη της οικονομίας και της βαρύτητάς της στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου. Παράλληλα, η χώρα αποτελεί πλέον έναν από τους βασικούς κόμβους στο διεθνές σύστημα μεταφοράς ενεργείας. Η Ελλάδα ωστόσο αποτελεί την πύλη της Τουρκίας προς την ΕΕ, η ένταξη στην οποία παραμένει πρωταρχικός στόχος της τουρκικής διπλωματίας παρά την πολυμέτωπη πια δράση της. Η Ελλάδα εξάλλου αποτελεί και μία από τις λίγες χώρες της ΕΕ που είναι υπέρ της τουρκικής ένταξης. Παράλληλα, η εικόνα της Ελλάδας ως χώρας ευρωπαϊκής και με ανεπτυγμένους δημοκρατικούς θεσμούς καθιστά τη σύμπραξή της στις φιλόδοξες διπλωματικές πρωτοβουλίες της Τουρκίας στην περιφέρεια επιθυμητή για την τουρκική διπλωματία.

Αποτελεί συμφέρον της ελληνικής διπλωματίας η σύμπραξη με την Τουρκία στις διπλωματικές της πρωτοβουλίες στη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο. Πρόκειται για μια κίνηση συμφέροντος, ώστε να μην είναι η Ελλάδα απούσα από τις εξελίξεις και να μην αφήνονται οι τελευταίες στη δυναμικότητα της νέας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Το συμφέρον της Αθήνας επιβάλλει τη συνεργασία και την οικονομική και διπλωματική διαπλοκή με την Άγκυρα, ακόμη και αν τα διμερή προβλήματα παραμένουν άλυτα. Ελληνικές διπλωματικές πηγές και παρατηρητές πιστεύουν πως η οικοδόμηση σχέσεων αμοιβαίου διπλωματικού και οικονομικού συμφέροντος θα κάνει τις διμερείς διαφορές να επιλυθούν: σε μια σχέση στρατηγικού εταίρου, κανένα από τα δύο μέρη δεν θα επιθυμεί να δυσαρεστήσει το άλλο και να διακυβεύσει την οικονομική και διπλωματική συνεργασία.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (MAKTHES.GR)
*ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ «ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΣΕ ΘΡΑΚΗ, ΣΑΜΟ, ΡΟΔΟ, ΚΡΗΤΗ, ΚΥΠΡΟ ΠΟΥ ΔΟΘΗΚΕ ΣΤΑ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Read more: http://infognomonpolitics.blogspot.com/2009/11/blog-post_208.html#ixzz0XcBPqFJe
Read more: http://infognomonpolitics.blogspot.com/2009/11/blog-post_208.html#ixzz0XcBPqFJe

Πολιτική, stage και ρουσφετιστάν

(και η θέση της ελληνικής αριστεράς)

Ξαφνικά, εκ δεξιών και αριστερών, από τον ΛΑΟΣ και τη ΝΔ μέχρι το ΚΚΕ και τον ΣΥΡΙΖΑ, ξεχείλισε η «κοινωνική ευαισθησία» για τον τερματισμό των συμβάσεων stage. Πρέπει, λένε, να τους μονιμοποιήσουν στο δημόσιο ή πρέπει να τους δώσουν μόρια, για να μπαίνουν πιο εύκολα από τους άλλους, κανονικούς υποψήφιους, στους διαγωνισμούς. Εμείς θα προτείναμε κάτι άλλο, προς απλούστευση των διαδικασιών. Να δίνονται επίσημα ρουσφετόχαρτα από τους βουλευτές, τους δημάρχους, τους πολιτικούς, τα κόμματα, τους υπουργούς και να μετράνε με μόρια στους διαγωνισμούς του δημοσίου, όπως κάποτε τα συγχωροχάρτια του Πάπα επέτρεπαν την είσοδο στον παράδεισο.

Φυσικά, οι άνθρωποι που δουλεύουν σε απαράδεκτες συνθήκες και ανασφάλιστοι αντιμετωπίζουν σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα εξαιτίας του τερματισμού των συμβάσεων. Ενδεχομένως πρέπει να βοηθηθούν π.χ. με την καταβολή ενσήμων. Είναι επίσης αλήθεια ότι το ΠΑΣΟΚ δεν είναι αναμάρτητο, όπως είναι γεγονός ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ανεργίας στη χώρα και κάλυψης πραγματικών αναγκών του δημόσιου τομέα. Ούτε λύση όμως σε αυτά τα προβλήματα, ούτε «κοινωνικά ευαίσθητη» πρόταση είναι η μονιμοποίηση ή μοριοδότηση όσων εργάζονται σήμερα στα stage. Γιατί, αυτού του είδους η «ευαισθησία», συνοδεύεται από πολύ μεγάλη αναισθησία απέναντι στους άνεργους νέους που δεν έχουν ή δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν «μπάρμπα στην Κορώνη», δεν τα κατάφεραν ή δεν θέλησαν να περάσουν από κομματικό, βουλευτικό ή άλλο γραφείο για να βρουν μια δουλίτσα στο δημόσιο. Γι’ αυτούς δεν πρέπει να υπάρχει στον ήλιο μοίρα; Γιατί οι κομματικοί καραγκιόζηδες δεν επιδεικνύουν καμμιά ευαισθησία γι’ αυτούς, αλλά αντίθετα είναι πρόθυμοι να τους μετακυλίσουν όλο το βάρος του προβλήματιος. Γιατί σε αυτούς θα το μετακυλίσουν, εις βάρος αποκλειστικά των άνεργων νέων που δεν πέρασαν από τα γραφεία τους, θα γίνει η κατά προτίμηση πρόσβαση των stagiaires στο δημόσιο, παρακάμπτοντας και ικανότητες και κοινωνικά κριτήρια. Αν αυτό ονομάζεται ευαισθησία οι λέξεις έχουν χάσει το νόημά τους.

Αλλά δεν είναι μόνο ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης που παίζεται εδώ. Είναι επίσης η διαιώνιση του «ρουσφετιστάν». Γιατί, ακόμα και ο πιι ηλίθιος κάτοικος της χώρας γνωρίζει τι θα συμβεί αν υλοποιηθούν οι προτάσεις έκτακτης μοριοδότησης ή μονιμοποίησης. Θα τακτοποιηθούν, όπως και όσοι τακτοποιηθούν οι νυν συμβασιούχοι, όπως συνέβη από την προηγούμενη κυβέρνηση, και θα διαιωνισθεί το ίδιο παντοδύναμο σύστημα, που είναι στη βάση της πελατειακής νοοτροπίας, της διάλυσης του δημόσιου τομέα και της παραγωγής μαύρου πολιτικού χρήματος και επιρροής. Αυτό θέλουμε;

Ξεπερνάνε ομολογουμένως και τα συνήθη για τη χώρα μας επίπεδα θράσους οι κατηγορίες της ΝΔ κατά του ΠΑΣΟΚ για αντιλαϊκή πολιτική. Κέρδισαν τις εκλογές στο παρελθόν υποσχόμενοι επανίδρυση του κράτους και πάταξη της διαφθοράς, μονιμοποίησαν όσους συμβασιούχους μονιμοποίησαν, είπαν τέρμα στο σύστημα αυτό και μετά το ξανάστησαν από την αρχή, ξαναδημιουργώντας το πρόβλημα. Τώρα εμφανίζονται τιμητές, απαιτώντας από την κυβέρνηση που τους διαδέχθηκε να «τακτοποιήσει» όσους οι ίδιοι διόρισαν. (Δυστυχώς άλλωστε δεν χρειάζεται κανείς να πάει στα του ρουσφετιού, για να αντιληφθεί ότι, και η ΝΔ, έχει προ πολλού απωλέσει κάθε δυνατότητα πολιτικής, μετατρεπόμενη σε ομοσπονδία μικρών και μεγάλων συμφερόντων. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στο αποκαρδιωτικό θέαμα μιας επελαύνουσας «αυτοκρατορίας του χρήματος», που επιχειρεί αυτές τις μέρες να ελέγξει τη διαδοχή στην αξιωματική αντιπολίτευση και που, μόνη αυτή, εξηγεί, με την ύπαρξή της, τις άνευ προηγουμένου «ιδεολογικές μετατοπίσεις» που βλέπουμε στη διαδικασία εκλογές νέου αρχηγού.) Ο ΛΑΟΣ από την πλευρά του ειρωνεύεται την κυβέρνηση ότι άρχισε την εξυγίανση από τους φουκαράδες και όχι από το «μεγάλο κεφάλαιο» – ο ίδιος μας προτείνει, ως συνταγή εξόδου από την κρίση, τη νομιμοποιίηση του «μαύρου χρήματος», δηλαδή του προϊόντος παράνομων πράξεων, που ωφελούν κυρίως «έχοντες και κατέχοντες».

Θα περίμενε κανείς μια πιο γενναία και πιο πρωτοποριακή θέση από την ελληνική αριστερά, φορέα μιας μεγάλης παράδοσης και μιας μεγάλης ελπίδας κατά τον 20ό αιώνα. Αυτή η αριστερά όμως, που αυτοαποκαλείται «κομμουνιστική» ή «ριζοσπαστική», μοιάζει να έχει μετατραπεί σε συντεχνιακό συνδικάτο, που υιοθετεί κάθε (δικαιολογημένο ή αδικαιολόγητο) αίτημα που διατυπώνεται προς ένα χρεωκοπημένο μάλιστα κατ’ ουσίαν ελληνικό κράτος, αδιαφορώντας για το κόστος που θα πληρώσει η κοινωνία και έχοντας προ πολλού παραιτηθεί από κάθε πραγματική φιλοδοξία και σχέδιο αναμόρφωσής της.

‘Οπως προαναφέραμε, πιθανώς πρέπει να δοθούν τα ένσημα των stage και να βρεθούν τρόποι άμβλυνσης του κοινωνικού προβλήματος που δημιουργήθηκε. Και γιατί άλλωστε μόνο γι’ αυτούς, χρειαζόμαστε εθνικό σχέδιο καταπολέμησης της ανεργίας και των συνεπειών της, όχι νέες και νέες ειδικές ρυθμίσεις για τους ρουσφετολογικά συνδεδεμένους με την κομματοκρατία. Αν χρειάζονται κάποιοι έξτρα μόρια για κοινωνικούς λόγους, ας θεσπισθούν κοινωνικά κριτήρια που θα ισχύουν για όλους, αντίστοιχα με το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. Χρειαζόμαστε κράτος, χρειαζόμαστε εθνικό σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης, όχι μπλέ και πράσινα φέουδα απομύζησης του εθνικού πλούτου. Χρειαζόμαστε επίσης, έστω και αν ματώσουμε, διαφανείς διαδικασίες στο δημόσιο, αρχής γενομένης από τις προσλήψεις καιο προχωρώντας σε κάθε διοικητική τοποθέτηση (μετάθεση, μετάταξη, απόσπαση, προαγωγή). Με δεδομένη την έντονη οσμή σαπίλας, στο μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού κρατικού μηχανισμού, το λιγότερο που επιβάλλεται είναι να μην προσλαμβάνεται ούτε κλητήρας χωρίς πλήρως διαφανή κριτήρια

‘Οχι μόνο για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης και εν τέλει δημοκρατίας. ‘Οχι μόνο για να σταματήσει η διαφυγή σημαντικών πόρων, μαύρου χρήματος, μέσα από τη διαφθορά στο δημόσιο. Αλλά γιατί το ρουσφέτι, σε κάθε επίπεδο, διαμορφώνει μια τάξη δημοσίων υπαλλήλων-ανδρείκελων, που επιδιώκουν να ανέβουν όχι με τη δουλειά τους, αλλά καθιστάμενοι αρεστοί στους προϊσταμένους τους, στους πολιτικούς, στους επιχειρηματίες. Το ελληνικό «σύστημα», ο ελληνικός «υπαρκτός καπιταλισμός» είναι ένα απέραντο «εργολαβιστάν-λαμογιστάν-ρουσφετιστάν», που καταρρέει μπροστά στα μάτια μας, συμπαρασύροντας τη χώρα. Το κόστος της διαφθοράς είναι τεράστιο καθ’ εαυτό, αλλά δεν είναι τίποτα μπορστά στο κόστος από τη διάλυση της χώρας, διάλυση που είναι η αναγκαία και ικανή συνθήκη για την απομύζησή της. Στην Ελλάδα δεν έχουμε κράτος στην υπηρεσία της κοινωνίας, όχι γιατί οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι τεμπέληδες, αλλά γιατί μόνο ένα αποδιοργανωμένο κράτος και υπάλληλοι χωρίς αξία και χωρίς αξιοπρέπεια (εξαρτημένοι από κάθε εξουσία για την καριέρα τους) και μόνο μπορούν να επιτρέψουν να διαιωνίζεται η ληστεία του. Δεν είναι δυνατόν να ζητάμε από κάθε καινούρια κυβέρνηση που έρχεται να νομιμοποιεί τα εκάστοτε ρουσφέτια, τα εκάστοτε αυθαίρετα και τις εν γένει παρανομίες του άλλου κόμματος, να αποσύρει κι άλλα αυτοκίνητα εις βάρος του περιβάλλοντος και του εξωτερικιού ελλείμματος, ονομάζοντας μια τέτοια πολιτική φιλολαϊκή. ‘Ετσι έφτασε ολόκληρη η Ελλάδα να στάζει από τη διαφθορά της και να εκβιάζεται εύκολα από κάθε Χριστοφοράκο και, πίσω του, από κάθε ξένη δύναμη.

Απομένει φυσικά να δούμε αν το ΠΑΣΟΚ θάχει όντως τα κότσια να αντισταθεί μέχρι τέλους, γιατί αν ανοίξει μια ρωγμή, που έχει μπει ήδη στον πειρασμό να την ανοίξει, άλλωστε το ρουσφέτι είναι απολύτως στο DNA των περισσότερων στελεχών και «φίλων» του, και είναι κιόλας ορατή η διάθεση των «νεοπράσινων», θα πλημμυρίσει εύκολα το παν από τις τεράστιες δυνάμεις του «ρουσφετιστάν-λαμογιστάν-εργολαβιστάν». Μέχρι τώρα, αυτή η κυβέρνηση ως πρόθεση αντιμετώπισης των καίριων προβλημάτων της ελληνικής διοίκησης, δεν τα πάει άσχημα. Η αριστερά θάπρεπε να της συμπαρασταθεί στο σημείο αυτό, για να είναι πιο αξιόπιστη στην κριτική που πιθανώς θα πρέπει να της κάνει αύριο.

Η εμπειρία του παρελθόντος από το ΠΑΣΟΚ κάνει φυσικά οιποιονδήποτε πολύ επιφυλακτικό για το αποτέλεσμα του εγχειρήματος, δεν είναι λόγος όμως αυτός για να μη στηριχθεί. Η προσπάθεια της κυβέρνησης Παπανδρέου είναι πολύ δύσκολη. Δεν διαθέτει το μεγάλο πολιτικο-ιδεολογικό κίνημα, που θα μποιρούσε να συνδέσει με τα κοινωνικά συμφέροντα των πιο αδικημένων, με ένα γενικότερο, διαφορετικό σχέδιο για όλη την κοινωνία. Διερωτάται κανείς που θα στηριχθεί π.χ. η αρίστων προϋποθέσεων Μαριλίζ Ξενογιαννακοπούλου, αν θελήσει να τα βάλει όντως με τις φαρμακευτικές εταιρείες που ληστεύουν τα ασφαλιστικά ταμεία, ή ένα ανάλγητο ιατρικό κατεστημένο, που διαλύει τα δημόσια νοσοκομεία για να ευημερούν οι ιδιωτικές κλινικές και τα διαγνωστικά κέντρα του; Είναι πολύ μεγάλα τα επιμέρους συμφέροντα που αντιδρούν, και περιλαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος, ίσως την πλειοψηφία της μεσαίας τάξης. Αυτά τα συμφέροντα καθιστούν πολύ δύσκολη έναν εκσυγχρονισμό, μια δημοκρατική στην ουσία της μεταρρύθμιση του κράτους. Ταυτόχρονα όμως, η γενική διάλυση της χώρας επηρεάζει και όσους ωφελούνται επί μέρους. Εκεί, σε αυτή την ευρύτερη ανάγκη, θα μπορούσαν να στηριχθούν οι όποιιες προσπάθειες μεταρρύθμισης.

Κρίση της πολιτικής και αμηχανία της Αριστεράς

Το «ελληνικό πρόβλημα» δεν είναι του ενός ή του άλλου κόμματος, αλλοιώς θα μπορούσε να λυθεί εύκολα. Συνολικά το πολιτικό σύστημα μοιάζει πλήρως αδύναμο να παράγει λύσεις, είναι το ίδιο πρόβλημα για τη χώρα, και αυτό υποδηλώνουν οι διαδοχικές «καταστροφικές» κρίσεις όλων των κομμάτων, του ΠΑΣΟΚ προ διετίας, του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ φέτος, ίσως και του ΚΚΕ κάποια στιγμή στο μέλλον. Οι πολιτικοί μας μοιάζουν να έχουν προ πολλού χάσει κάθε πολιτική ικανόιτητα, δηλαδή κάθε δυνατότητα να εφράσουν πολιτικά τις ανάγκες της κοινωνίας. Πρακτικά, τείνουν να γίνουν διαχειριστές ενός συστήματος που δεν μοιάζει πολύ βιώσιμο, και των επί μέρους, όλο και πιο ιδιοτελών συμφερόντω που το συγκροτούν.

Θεωρητικά, μια κρίση τόσο βαθειά όσο η σημερινή θα ήταν μια τεράστια ευκαιρία και για την αριστερά να βγει από το περιθώριο. Κι όμως, τα στελέχη της, συχνά απασχολημένα με μια ατέλειωτη «μάχη για την καρέκλα», έχουν καταφέρει να μετατρέψουν την παράταξή τους στην πιο συντηρητική της χώρας. «Προδίδοντας» την ανιδιοτελή πλειοψηφία της βάσης της και μια ιστορική παρακαταθήκη τόσο ηρωϊκή και πλούσια. Στη βιομηχανική Αγγλία του 19ου αιώνα ήταν επαναστατική η ανακάλυψη από τον Μαρξ του τρόπου με τον οποίο οι καπιταλιστές κλέβουν την υπεραξία των εργατών. Αλλά σε μια χώρα με την κοινωνική δομή της Ελλάδας, έχει νόημα άραγε ένα πρόγραμμα «συνδικαλιστικής», «οικονομίστικης» θάλεγε ο Λένιν, υπεράσπισης (άλλοτε δικαιολογημένων και άλλοτε τελείως αδικαιολόγητων) διεκδικήσεων διαφόρων κοινωνικών κατηγοριών, χωρίς την πρόταξη μιας γενικότερης άποψης για την αναδιοργάνωση μιας χώρας που αντιμετωπίζει μια από τις σοβαρότερες κρίσεις της ιστορίας της; Είναι δυνατόν οι ηγέτες της «κομμουνιστικής» ή «ριζοσπαστικής» αριστεράς να χαϊδεύουν τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων ή την απαράδεκτη λειτουργία της δημόσιας ιατρικής; Βεβαίως χρειάζονται προσλήψεις προσωπικού στα νοσοκομεία. Δεν χρειάζονται όμως οι 45 ηλεκτρολόγοι που χτυπάνε κάρτα και φεύγουν κάθε πρωϊ σε μεγάλο δημόσιο νοσοκομείο. Χρειάζεται η επάνδρωση των 22 άριστα εξοπλισμένων χειρουργείων μεγάλου δημόσιου νοσοκομείου της Αθήνας που αδρανούν σήμερα, γιατί αν λειτουργούσαν δεν θα μπορούσαν να έχουν υπερκέρδη τα ιδιωτικά νοσοκομεία που συνδέονται με τα οικονομικά συμφέροντα των διευθυντών των δημόσιων νοσοκομείων. Ακούσατε εσείς καμιά αριστερά να ενδιαφερθεί γι’ αυτά τα ζητήματα, να στηλιτεύσει με πρακτικές πρωτοβουλίες το φακελάκι, τον τρόπο λειτουργίας της «δημόσιας» ιταρικής, να δώσει μάχη μέσα στα νοσοκομεία; Πως θα κάνει αγώνα εναντίον της «παγκοσμιοποίησης», του «καπιταλισμού», του «ιμπεριαλισμού», αν δεν μπορεί ή δεν θέλει να τα βάλει με τα λαμόγια της γειτονιάς; ‘Η θα περιμένουμε να έρθει η Δευτέρα Παρουσία για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματά μας;

Δυστυχώς άλλωστε, αν κάτι έδειξε ο περασμένος Δεκέμβρης είναι ότι, ούτε σε εξέγερση δεν μπορούμε εύκολα να ελπίζουμε. ‘Οπως είπε μια μέρα πικρά ο Χάρυ Κλυν: «τα παιδιά του Πολυτεχνείου; Τα παιδιά αυτά έχουν τώρα κάτι βίλλες, με κάτι κάγκελλα, που κανένα τανκ δεν μπορεί να τα ρίξει».

«Επίκαιρα», 13.11.2009

Αναρτήθηκε από Konstantakopoulos Dimitris

Ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή ειδική σχέση;

του Γιάννη Μαύρου

Στην ημερήσια διάταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου δεσπόζει η αξιολόγηση της υποψηφιότητας  της Τουρκίας που θα κρίνει τη συνέχεια των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων.

Στα πέντε χρόνια που αυτές διεξάγονται επιβεβαιώθηκε η αγεφύρωτη απόσταση που χωρίζει την Τουρκία από την Ευρώπη. Η ασυμβατότητά της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αδυναμία ή απροθυμία της να προσαρμοστεί στο ευρωπαϊκό κεκτημένο. Η απαίτησή της να μπει με τους δικούς της όρους, στη βάση της παραδοχής ότι η Ένωση την χρειάζεται περισσότερο απ’ ότι αυτή εκείνη. Η αλαζονεία της επιτείνεται από την πλήρη κάλυψη που της παρέχουν οι ΗΠΑ, προκειμένου να σταθεί ανάχωμα στην σύσφιξη των σχέσεων της Ένωσης με την Ρωσία και να υπονομευθεί η προοπτική μιας πολιτικά ισχυρής Ευρώπης.

Υπό αυτές τις συνθήκες, πληθαίνουν οι φωνές που αντιτίθενται στην ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και επιζητούν τους όρους μιας «ειδικής σχέσης». Δεν είναι μόνο η Γαλλία, η Αυστρία και η Γερμανία, που τοποθετούνται επισήμως υπέρ αυτής, αλλά και ισχυρότατες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ελλάδα όμως  οι εκάστοτε κυβερνήσεις και «αξιωματικές» αντιπολιτεύσεις, το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, παραμένουν προσκολλημένες στο δόγμα «πλήρης συμμόρφωση – πλήρης ένταξη», ενώ αποφεύγουν  να διεξάγουν δημόσιο διάλογο πάνω σε ένα τέτοιας τεράστιας στρατηγικής -υπαρξιακής θα λέγαμε- σημασίας θέμα, περιφρονώντας και προσβάλλοντας έτσι την μεγάλη πλειοψηφία του Ελληνικού Λαού που είναι αντίθετη σε μια στάση που εκλαμβάνεται ως εκδήλωση υποτέλειας απέναντι στους επικυρίαρχους.  Εξ’ άλλου, η Τουρκία όχι μόνο δεν δείχνει την παραμικρή «συμμόρφωση» αλλά, αντίθετα, επιμένει να διατηρεί το casus belli στο Αιγαίο και να αμφισβητεί καθημερινά και προκλητικά κυριαρχικά μας δικαιώματα (νησιά και βραχονησίδες, εναέριο χώρο) και διεθνείς συμφωνίες (Δίκαιο της Θάλασσας, FIR Αθηνών, λαθρομετανάστες) με τεράστιο ανθρώπινο και οικονομικό κόστος για τη χώρα μας. Ταυτόχρονα, συνεχίζει να κατέχει στρατιωτικά τη μισή Κύπρο, να καταστρέφει την ιστορική και πολιτιστική της φυσιογνωμία και να την εποικίζει, ενώ αρνείται ακόμη και να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο Τελωνειακής Ένωσης που η ίδια υπέγραψε! Η συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων υπό αυτές τις συνθήκες δεν προσβάλλει απλά τη σοβαρότητα και την αξιοπρέπεια της Ένωσης και των κρατών-μελών της -και κατ’ εξοχήν της Κύπρου και της Ελλάδας- αλλά οδηγεί αναπότρεπτα στην ηθική και πολιτική της κατάλυση. Δεν έχουμε να κάνουμε βέβαια με διαδικασία εξευρωπαϊσμού της Τουρκίας, κάτι που θα μπορούσαμε να συζητήσουμε, αλλά για εκτουρκισμό της Ευρώπης, πράγμα βεβαίως απαράδεκτο.

Εν όψει των παραπάνω, μεθοδεύεται έντεχνα από ορισμένες χώρες και ισχυρά κέντρα η αναβολή λήψης απόφασης επί του θέματος και η Ελλάδα, προσκολλημένη πάντα στο δόγμα «πλήρης συμμόρφωση – πλήρης ένταξη», παρακολουθεί παθητικά τις εξελίξεις. Οι δηλώσεις των αρμοδίων ότι «θα κριθεί αυστηρά η Τουρκία» κλπ δεν πείθουν κανένα. Πότε θα κριθεί αυστηρά; Αν η μέχρι σήμερα προκλητική της στάση δεν έχει επιφέρει κάτι τέτοιο τι περιμένουμε μέχρι τον Δεκέμβρη; Μήπως (ως άβουλοι και μοιραίοι) κάποιο θαύμα, ή μήπως (ως υποτελείς συνένοχοι) κάποια εκ μέρους της «χειρονομία» ώστε να σωθούν τα προσχήματα; Γιατί δεν δηλώνουμε ευθαρσώς ότι, δεδομένης της μη συμμόρφωσης της Τουρκίας, οφείλουμε να εξετάσουμε το ενδεχόμενο και το περιεχόμενο της ειδικής σχέσης και να ζητήσουμε ταυτόχρονα το πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων μέχρις ότου επιδείξει πραγματική διάθεση καλής γειτονίας, σεβασμού της υπογραφής της, του διεθνούς δικαίου και των αποφάσεων του ΟΗΕ;

Υπό άλλες συνθήκες κάτι τέτοιο θα ήταν αυτονόητο. Στις μέρες όμως της έσχατης παρακμής και απαξίωσης του πολιτικού συστήματος, τίποτα πια δεν είναι αυτονόητο και όλα μέλλουν να επανατεθούν… Χρειαζόμαστε επειγόντως συνολική Εθνική Στρατηγική. Η νέα μεταπολίτευση θα έρθει όταν ο Λαός μας απαιτήσει ξανά Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία και Κοινωνική Δικαιοσύνη. Είναι όρος επιβίωσής μας και επιβίωσης του Έθνους.

Ως πρώτο βήμα, ΖΗΤΟΥΜΕ την διεξαγωγή –εδώ και τώρα- δημόσιου διαλόγου και την προκήρυξη δημοψηφίσματος με τo ερώτημα:     

Ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή ειδική σχέση;

ΓΙΑΤΙ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΣ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Ο κίνδυνος μιας εθνικής (και όχι μόνο) καταστροφής

Για μια ακόμη φορά, η δύναμη ισχύος της αμερικανικής διπλωματίας έχει συγκεντρωθεί στην περιοχή μας. Γιατί είναι κυρίως από τις εξελίξεις σε Ελλάδα και Κύπρο που θα κριθεί αποφασιστικά το μέλλον της τουρκικής ένταξης στην ΕΕ. (Και επιπλέον, γιατί πρέπει να προχωρήσει η επέκταση του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια και η αποκοπή της περιοχής από τη Ρωσία, με ότι συνεπάγεται για Σκόπια, Κόσοβο και αγωγούς). Ο κρίσιμος χρόνος για την επίτευξη των αγγλοαμερικανικών επιδιώξεων είναι το επόμενο τρίμηνο έως εξάμηνο.

Η Ουάσιγκτον επιδιώκει την ένταξη της Τουρκίας για διάφορους λόγους, μεταξύ των οποίων πρωτεύουσα σημασία έχει ο υπερατλαντικός έλεγχος της Ευρώπης, στοιχείο απαραίτητο για τη διατήρηση της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ, όπως τη γνωρίζουμε. Η τουρκική ένταξη, αν πραγματοποιηθεί, συνιστά τη χαριστική βολή στην ευρωπαϊκή ιδέα, στην ιδέα δηλαδή μιας Ευρώπης δυνάμει ανεξάρτητης από τις ΗΠΑ.

Οι γεωπολιτικές αυτές συνέπειες ενισχύονται από τις κοινωνικές συνέπειες της τουρκικής ένταξης. Η διαρκής διεύρυνση της ΕΕ, σε όλο και πιο διαφορετικές και φτωχότερες χώρες, χωρίς αλλαγή οικονομικού μοντέλου, χωρίς ούτε καν τις χρηματοδοτικές ροές που κατευθύνθηκαν στον ευρωπαϊκό νότο και με απαγόρευση φορολογικής και κοινωνικής εναρμόνισης στο εσωτερικό της ΕΕ, συνιστούν μια ακραιφνώς νεοφιλελεύθερη πολιτική. Οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην εξίσωση προς τα κάτω των κοινωνικών, φορολογικών και οικολογικών στάνταρτς σε μια Ευρώπη που γίνεται, όλο και περισσότερο, αυτό που ανέκαθεν επεδίωκε το Λονδίνο: μια ζώνη ελεύθερων ανταλλαγών. Ζώνη υποκείμενη στη μονεταριστική δικτατορία μερικών εκατοντάδων «ευρωατλαντικών» επιχειρήσεων και τραπεζών, που κρύβονται πίσω από την Κομισιόν και την (υποτίθεται) «ανεξάρτητη» Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Μια τέτοια Ευρώπη θα ολισθήσει αναπόφευκτα όλο και περισσότερο στην εξάρτηση από τις ΗΠΑ, καθιστάμενη απλή οικονομική και ιδεολογική «βιτρίνα» ενός ΝΑΤΟ με παγκόσμιες φιλοδοξίες.

Το σχέδιο της τουρκικής ένταξης είναι πίσω από την κινητικότητα της τελευταίας δεκαετίας περί το κυπριακό. Οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι δεν ξεσηκώθηκαν ξαφνικά να ζητήσουν λύση, ούτε οι διεθνείς δυνάμεις (οι ίδιες ακριβώς άλλωστε που δημιούργησαν το κυπριιακό!) ανησύχησαν ξαφνικά για την ανάγκη συμφιλίωσης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο θέλουν λύση και τη θέλουν, όσο το δυνατόν, στα μέτρα τους, εξυπηρετική δηλαδή και της πάγιας επιδίωξής τους να ελέγξουν την Κύπρο, «οικόπεδο» πρώτης αξίας στην παγκόσμια γεωπολιτική και γεωοικονομική σκακιέρα.

Δεν τους φτάνουν φιλοδυτικές κυβερνήσεις, επιθυμούν την κατάλυση του κυπριακού κράτους, ως οργανωμένης, θεσμικής μορφής άσκησης της κυριαρχίας στο νησί των κατοίκων του, του κυπριακού λαού. Γιατί όσο υφίσταται, έστω και ακρωτηριασμένο κυπριακό κράτος, ανεξάρτητο και δημοκρατικό, γνωρίζουν ότι αυτό το κράτος μπορεί αύριο να συνάψει αίφνης μια συμφωνία με τον Πούτιν για τον ελλιμενισμό του ρωσικού στόλου. Δεν τους φτάνει λοιπόν η τοποθέτηση φιλοδυτικών κυβερνήσεων, ούτε η ύπαρξη βρετανικών βάσεων, χρειάζονται τη διάλυση του κράτους, την θεσμική επαναφορά της Κύπρου σε αποικιακό καθεστώς. Θα μπορούσαν ενδεχομένως να μην το «τραβήξουν» μέχρις εκεί, αλλά, πέραν του κινήτρου της ανάγκης διευκόλυνσης της τουρκικής ένταξης, έχουν διαπιστώσει από την εμπειρία τους ότι η ιθύνουσα τάξη και η πολιτική ελίτ Ελλάδας και Κύπρου είναι συχνά διατεθειμένη να φτάσει ως εκεί τις παραχωρήσεις, ότι συχνά προβάλλει «αντίσταση μηδέν», γεγονός που αναπόφευκτα άνοιξε την όρεξη σε Ουάσιγκτον και Λονδίνο. Είναι οι πολιτικές ηγεσίες Ελλάδας και Κύπρου που συζητάνε εδώ και πάρα πολλά χρόνια απολύτως εξωφρενικές ρυθμίσεις, που κανένα ευρωπαϊκό ή και αφρικανικό κράτος, που θα σεβόταν έστω στοιχειωδώς τον εαυτό του, δεν θα μπορούσε καν να συζητήσει. Ρυθμίσεις που, αν τις πρότεινε πρωτοετής φοιτητής νομικής, θα έπρεπε να τον αποβάλουν από το πανεπιστήμιο ως ανεπίδεκτο μαθήσεως. Ποιο κράτος μπορεί να δεχθεί αίφνης τη μετατροπή της πλειοψηφίας του πληθυσμού σε μειοψηφία στα όργανα τελικών αποφάσεων, εκπροσωπούμενη από μη αιρετούς εκπροσώπους; Ποιο κράτος θα μπορούσε να δεχθεί να «σταθμίζονται» οι ψήφοι των πολιτών, ανάλογα με την εθνικότητά τους; Αυτά όμως προέβλεπε το σχέδιο Ανάν, αυτά προβλέπουν τώρα οι προτάσεις του κ. Χριστόφια στις διακοινοτικές της Λευκωσίας.

Η Κύπρος δεν μπορεί να ξαναγίνει επισήμως αποικία. Η νεοαποικιοποίησή της περνάει μέσα από την υιοθέτηση μιας ρύθμισης που θα καταργεί το κράτος, ως οργανωμένη μορφή λαϊκής κυριαρχίας, χωρίς όμως να το λέει. Το σχέδιο Ανάν ήταν αυτό ακριβώς. ‘Εδινε την απόλυτη εξουσία στην Κύπρο σε τρεις ξένους δικαστές, που διόριζε ο Κόφι Αννάν (η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο δηλαδή) και τρεις ξένους στρατούς, ενώ αφόπλιζε το νησί και στερούσε από τους κατοίκους του το κεντρικότερο δικαίωμα που τους αναγνωρίζει ο Καταστατικός Χάρτης του ΟΗΕ: το δικαίωμα της αυτοάμυνας. Το σχέδιο δεν συμφιλίωνε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριιους, διαιώνιζε τις αιτίες της διαμάχης τους και προσέθετε νέες, ώστε να στηρίζει τελικά με χιλιάδες πολιτικούς και θεσμικούς μοχλούς τον επιδιαιτητικό ρόλο των Αγγλοαμερικανών. Μετέτρεπε την Κύπρο σε αγγλοαμερικανικό προτεκτοράτο. Ο τρόπος που το κατάφερνε αυτό, δια της εσωτερικής θεσμικής διαιώνισης της διαμάχης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, Ελλάδας και Κύπρου, θα οδηγούσε πιθανότατα σε εθνοτική σύρραξη στην Κύπρο.

Αυτός ήταν ο λόγος που δεν ήταν επιθυμητό από τον τουρκικό στρατό, που δεν ήθελε να παραδώσει την «ΤΔΒΚ». Ο Ερντογάν συμφώνησε στο σχέδιο για τρεις λόγους: πρώτον, για να προωθήσει την τουρκική ένταξη, δεύτερο, γιατί εκτιμά ότι στερούμενοι του κράτους τους, αποποιούμενοι των δικαιωμάτων τους, οι Ελληνοκύπριοι θα βρεθούν σε θέση πλήρους αδυναμίας. Τρίτο, γιατί εκτίμησε ότι αυτό ήταν το μάξιμουμ που μπορούσε να αποσπάσει η Τουρκία στην Κύπρο κι ότι θα έβγαινε κερδισμένη καθιστώντας τους Τουρκοκύπριους (18% του πληθυσμού) απολύτως ισότιμους με τους Ελληνοκύπριους στο μόρφωμα αυτό και κερδίζοντας ταυτόχρονα την αθώωσή της για την εισβολή του 1974 και την ενταξιακή της προοπτική.

Το σχέδιο Ανάν προσέκρουσε όμως στην αντίδραση, έστω και την τελευταία στιγμή, του Τάσσου Παπαδόπουλου, του Βάσου Λυσσαρίδη και μερικών συμμάχων τους, όπως, και κυρίως του ίδιου του κυπριακού λαού. Τώρα επανέρχεται με άλλη μορφή. Τόσο επιτακτική ήταν η ανάγκη της επαναφοράς αυτής, που οι Αγγλοαμερικανοί ενεθάρρυναν, κατά πολύ ασυνήθιστο, εξαιρετικό τρόπο, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κύπρου να αναλάβει τη διακυβέρνηση του νησιού. Το ΑΚΕΛ δεν θα μπορούσε σε καμιά περίπτωση να ελπίζει κάτι τέτοιο. Καλείται, σε αντάλλαγμα της «άδειας» να κυβερνήσει το νησί, να αναλάβει την ευθύνη να περάσει ρυθμίσεις που καταλύουν στην ουσία το κυπριακό κράτος. Φοβούμεθα ότι, ο δρόμος στον οποίο έχει μπει το ΑΚΕΛ κινδυνεύει να το οδηγήσει αναπόφευκτα σε πλήρη εκφυλισμό και προδοσία (και φυσικά στο τέλος του ιστορικού κόμματος της κυπριακής αριστεράς, αφού θα το πετάξουν σαν στυμμένη λεμονόκουπα, όταν θα έχει εκπληρώσει την «αποστολή» του). Ελπίζουμε ότι θα βρεθούν δυνάμεις να διακόψουν έναν κατήφορο που παρουσιάζειο ομοιότητες με την πορεία του ΚΚΕ το 1943-45 ή του ΚΚΣΕ το 1987-91. Δεν θα θέλαμε να περιγράψουμε έτσι το ΑΚΕΛ, με δισταγμό χρησιμοποιούμε τέτοιες βαριές εκφράσεις κι αν το κάνουμε είναι γιατί δεν θα θέλαμε ούτε η κυπριακή αριστερά, ούτε η ελληνική κεντροαριστερά να πρωταγωνιστήσουν σε μια εθνική καταστροφή, που ασφαλώς θα εξελιχθεί και σε κοινωνική. Αλλά πώς να περιγράψουμε πολιτικούς που ισχυρίζονται, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι είναι αριστεροί και δημοκράτες, συγκατατίθενται όμως με τόση ευκολία στην κατάργηση των πιο στοιχειωδών εθνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων των ομοεθνών τους;

Ο συσχετισμός στρατιωτικής ισχύος Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, Ελλάδας και Τουρκίας στην Κύπρο είναι σαφώς υπέρ της δεύτερης πλευράς, κρινόμενος τουλάχιστο τοπικά, στο ίδιο το νησί. Το ίδιο και η θέληση της ‘Αγκυρας να χρησιμοποιήσει, αν χρειασθεί, την στρατιωτική της ισχύ, αντίθετα με μια Αθήνα και Λευκωσία που φοβούνται τον ίσκιο τους και έχουν εμπεδώσει, μετά το 1974, την ήττα στο μυαλό τους (ένα μέρος μάλιστα της ελίτ και των «διανοουμένων» έχει ανακηρύξει ανύπαρκτο τον ελληνοτουρκικό ανταγωνισμό). Οι Ελληνοκύπριοι όμως και η Ελλάδα έχουν με το μέρος τους την ισχύ της νομιμότητας, που είναι σημαντικότατο ηθικο-πολιτικό όπλο, έστω και αν είναι ανεπαρκές για να λύσει όλα τα προβλήματά τους. Πολιτικοί, όχι στρατιωτικοί ήταν οι λόγοι που ανάγκασαν την Τουρκία να σταματήσει και να μην καταλάβει ολόκληρη την Κύπρο το 1974. Και δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα στο νησί, τουλάχιστο χωρίς δυσανάλογο πολιτικό κόστος, αν δεν της είχαν δώσει την ευκαιρία ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και η κυβέρνηση Καρμανλή-Αβέρωφ, με τις συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου του 1960, που εγκαθίδρυαν ένα αντιδημοκρατικό «κράτος προς κατάρρευση» εσωτερικά, παρέχοντας δικαιώματα επέμβασης στην Τουρκία εξωτερικά.

Μετά το 1974, η νομικο-πολιτική ισχύς της ελληνοκυπριακής πλευράς και η διεθνής αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας αντιστάθμισαν επί 35 χρόνια την τουρκική στρατιωτική ισχύ στο νησί και, με την επιπλέον ύπαρξη του παράγοντα «Ελλάδα», διατήρησαν την ειρήνη, αποτρέποντας νέο πόλεμο.

Βεβαίως, ουδείς μπορεί να εμποδίσει μια δύναμη να επιτεθεί σε ένα ανεξάρτητο, κυρίαρχο κράτος με υποδεέστερη ισχύ. Θα καταβάλει όμως, αν το πράξει, ένα συνήθως αποτρεπτικό πολιτικό κόστος. Είναι τελείως διαφορετικό το κράτος που επιτίθεται να έχει νόμιμα, αναγνωρισμένα δικαιώματα επέμβασης (όπως συνέβη το 1974) ή να μην είναι σαφές ποιός εκπροσωπεί το απειλούμενο κράτος (όπως μπορεί να συμβεί με την εκ περιτροπής προεδρία που προτείνει ο κ. Χριστόφιας). Αν οι Ελληνοκύπριοι (82% του πληθυσμού!) αποποιηθούν τα δικαιώματα που διαθέτει οποιαδήποτε πλειοψηφία σε όλο τον κόσμο, δεν θα τα επιβάλουν με την ισχύ τους. Οι άλλοι θα επιβληθούν επ’ αυτών. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο το κράτος στην Κύπρο και όχι η διάλυση της νόμιμης κυριαρχίας της πλειοψηφίας σε αδόκιμες, θολές, αντιδημοκρατικές και νεοαποικιακές ρυθμίσεις. Το κύριο πρόβλημα με το σχέδιο Ανάν, δυστυχώς όμως και με το κυοφορούμενο σχέδιο Χριστόφια-Ταλάτ, δεν είναι ο ετεροβαρής χαρακτήρας του υπέρ της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων. Είναι η διάλυση του κράτους που επιχειρείται.

Ας πάρουμε αίφνης την εκ περιτροπής προεδρία. Πουθενά στον κόσμο, ο εκπρόσωπος μιας μειονότητας 18% δεν γίνεται κατά περιόδους υποχρεωτικά αρχηγός του κράτους. Αν το 1963-64 ή το 1974 ήταν ο Κιουτσούκ και όχι ο Μακάριος Πρόεδρος, θα έπαιρνε μαζί του τη διεθνή αναγνώριση του κράτους και οι Ελληνοκύπριοι θα μετετρέποντο σε «κοινότητα εις αναζήτηση διεθνούς κηδεμόνα», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στο ιστορικό διάγγελμά του ο αείμνηστος Πρόεδρος Παπαδόπουλος. ‘Οσο για τη στάθμιση των ψήφων, ανάλογα με την εθνικότητα των κατοίκων, ούτε το νοτιοαφρικανικό καθεστώς του απαρτχάιντ δεν τόλμησε να την προτείνει. Κι όμως, αυτές είναι δύο μόνο από τις προτάσεις της ελληνικής πλευράς στις συνομιλίες της Λευκωσίας. Στο βιβλίο μας «Η Αρπαγή της Κύπρου» (Λιβάνης, 2004) είχαμε χρησιμοποιήσει τον όρο «μεταμοντέρνο προτεκτοράτο» για να χαρακτηρίσουμε το μόρφωμα που δημιουργούσε αυτό το σχέδιο, στη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εδώ μας φαίνονται καταλληλότεροι οι όροι «μεταμοντέρνος ζουρλομανδύας» ή «σαχλαμάρα». Αλλά πρόκειται για πολύ επικίνδυνη, μοιραία σαχλαμάρα.

Για τους λόγους που εξηγήσαμε παραπάνω, οι Ελληνοκύπριοι μπορούν να συνεχίσουν την ασφαλή διαβίωσή τους στην Κύπρο υπό έναν όρο: να διαθέτουν, τουλάχιστον εκεί που ζουν, την προστασία κανονικού κράτους, που σημαίνει κυριαρχία της πλειοψηφίας στις βασικές κρατικές αποφάσεις, αποφασιστική απόρριψη κάθε δυνατότητας τρίτου κράτους να επεμβαίνει στα εδάφη τους, δικαίωμα αυτοάμυνας και μέσο άσκησης κυριαρχίας και αυτοάμυνας, δηλαδή ένοπλες δυνάμεις. Αυτός ο όρος δεν περιγράφει την ιδεώδη λύση, περιγράφει όμως τη συνθήκη υπό την οποία μια λύση θα είναι ασφαλής, θα επιτρέπει δηλαδή μακροχρόνια την επιβίωση των Ελληνοκυπρίων στην Κύπρο και θα καθιστά δυσχερή έναν πόλεμο εναντίον τους.

Δυστυχώς κάτω από την πίεση του διεθνούς παράγοντα, την κληρονομιά σειράς παραχωρήσεων του παρελθόντος, τη διάβρωση των πολιτικών ελίτ και τη βαθειά σύγχυση γύρω από τα ζητήματα της κυριαρχίας και της κρατικής συγκρότησης, η ηγεσία των Ελληνοκυπρίων έχει ήδη ξεπεράσει το όριο της ασφαλούς λύσης. Δυστυχώς υπό το κράτος των ίδιων παραγόντων, και οι αντιτιθέμενοι σε μια τέτοια κατάλυση του κράτους δεν έχουν καταφέρει να διατυπώσουν έναν εύλειπτο και πειστικό, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της Κύπρου λόγο, για να διατυπώσουν τις αντιρρήσεις τους, πολύ περισσότερο για να πάρουν εκίνοι την πρωτοβουλία των κινήσεων. Κατ’ ουσίαν, ουδείς υπερασπίζεται πολιτικά, στο εσωτερικό και διεθνώς, το κυπριακό κράτος, ως θεσμική μορφή της κυριαρχίας της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων του νησιού στην πατρίδα τους. Εξακολουθούν να εκφράζονται σε μια ακατανόητη πλέον γλώσσα, γεμάτη αναφορές σε νομικούς όρους, με την οποία προσπαθούν ανεπιτυχώς να κρύψουν την αμηχανία τους (χαρακτηριστικό παράδειγμα το τελευταίο ανακοιινωθέν του Εθνικιού Συμβουλίου). Επιπλέον, επειδή οι Κύπριοι έχουν συνηθίσει να ακούν για προσπάθειες λύσης και να μην λύνεται τίποτα, δεν συνειδητοποιούν πόσο σοβαρά είναι αυτή τη φορά τα πράγματα, λόγω της πίεσης του διεθνούς παράγοντα.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε πει κάποτε: «Αν η Κύπρος χαθεί και η Ελλάδα θα χαθεί». Δεν πρόκειται για απλό σχήμα λόγου, πατριωτική «κορώνα» χωρίς περιεχόμενο. Η μετατροπή της Κύπρου σε γιγαντιαία ‘Ιμβρο ή Τένεδο δεν εγκυμονεί μόνο τον κίνδυνο εθνοτικής σύρραξης στο νησί ή τον κίνδυνο ενδοελληνικής σύγκρουσης (όταν οι ‘Ελληνες θα αντιληφθούν σε τι καθεστώς θα ζήσουν). Δένει και τα χέρια της μητροπολιτικής Ελλάδας, καθιστώντας 700.000 ‘Ελληνες, που θα έχουν χάσει το κράτος τους, ομήρους της καλής θέλησης ‘Αγκυρας, Ουάσιγκτον και Λοινδίνου. Υπό παρόμοιες συνθήκες, η Αθήνα δεν θα μπορεί να ασκεί κυριαρχία ούτε στο Αιγαίο ή τη Θράκη.

Τις επόμενες εβδομάδες και μήνες θα ενταθούν οι προσπάθειες του διεθνούς παράγοντα να εξουδετερώσει κάθε εστία αντίστασης στο πολιτικό, εκδοτικό, επιχειρηματικό, διανοούμενο προσωπικό Κύπρου και Ελλάδας. Θα χρησιμοποιηθούν όλα τα μέσα που μπορεί να αποβούν χρήσιμα. Μπορεί να οργανωθούν προβοκάτσιες ή να γίνουν δήθεν «μεγάλες παραχωρήσεις» από τον Ερντογάν, που θα κάνουν μεν εντύπωση, δεν θα αλλάξουν όμως τα δεδομένα του προβλήματος, θα χρυσώσουν απλώς το χάπι των Ελληνοκυπρίων, που υφίστανται εδώ και δεκαετίες πλύση εγκεφάλου («εμείς φταίμε για το κυπριακό», «κάθε καινούρια λύση θα είναι χειρότερη»), εξαιτίας της οποίας βρίσκονται υπό την επιρροή της θανάσιμης αυταπάτης ότι θα διατηρήσουν και στο μέλλον το κράτος στο οποίο σήμερα ζουν (απλώς θα προστεθεί κάτι λιγότερο ή κάτι περισσότερο). Επιδίωξη να έρθουν οι Ελληνοκύπριοι σε μια κατάσταση «εγκλωβισμού», που δεν θα μπορούν να πουν όχι σε ένα δεύτερο σχέδιο, που θα φέρει μάλιστα τις υπογραφές των ηγετών τους (κι όταν μάλιστα δεν έχουν καν υπερασπιστεί διεθνώς, πολιτικά, το πρώτο όχι που είπαν)

Ειρήσθω εν παρόδω, μια τέτοια λύση δεν θα είναι μόνο παγίδα για την Κύπρο και την Ελλάδα, θα είναι και για την Ευρώπη. Η Τουρκία θα αποκτήσει από τώρα δικαιώματα εντός της ΕΕ, δια της επιρροής στην ψήφο των Ελληνοκυπρίων. Τόσο η ‘Αγκυρα, όσο και πας ενδιαφερόμενος θα αποκτήσει επιπλέον έναν μοχλό μετατροπής, μέσα από τις ασάφειες του σχεδίου, της Κύπρου σε μια Βοσνία εντός της ΕΕ. Και να θέλει, δεν θα μπορεί να πει όχι στην τουρκική ένταξη, χωρίς να διακινδυνεύσει έναν πόλεμο στην Κύπρο (αν όχι μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας).

Οι ΗΠΑ και η Βρετανία αντιμετωπίζουν τεράστιες, σχεδόν ανυπέρβλητες δυσκολίες στη Μέση Ανατολή. Θάταν πραγματικά κρίμα, εξαιτίας του πολιτικού προσωπικού Ελλάδας και Κύπρου και της διάβρωσης των δύο κοινωνιών, να πετύχουν τώρα έναν θρίαμβο με μοιραίες συνέπειες για τον ελληνικό λαό.

18-10-2009, Δημοσιεύτηκε στο κυπριακό περιοδικό «Σύγχρονη ‘Αποψη», τ. 18

Σαν να μην πέρασε μια μέρα

 

 

Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή,
του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί.

Στίχοι: Ιάκωβος Καμπανέλλης
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης

Μεγάλα νέα φέρνω από κει πάνω
περίμενε μια στάλα ν’ ανασάνω
και να σκεφτώ αν πρέπει να γελάσω,
να κλάψω, να φωνάξω, ή να σωπάσω.
Οι βασιλιάδες φύγανε και πάνε
και στο λιμάνι τώρα, κάτω στο γιαλό,
οι σύμμαχοι τους στέλνουν στο καλό.
Καθώς τα μαγειρέψαν και τα φτιάξαν
από ξαρχής το λάκκο τους εσκάψαν
κι από κοντά οι μεγάλοι μας προστάτες,
αγάλι-αγάλι εγίναν νεκροθάφτες
και ποιος πληρώνει πάλι τα σπασμένα
και πώς να ξαναρχίσω πάλι απ’ την αρχή
κι ας ήξερα τουλάχιστον γιατί.

Το ριζικό μου ακόμα τι μου γράφει
το μελετάνε τρεις μηχανορράφοι.
Θα μας το πουν γραφιάδες και παπάδες
με τούμπανα, παράτες και γιορτάδες.
Το σύνταγμα βαστούν χωροφυλάκοι
και στο παλάτι μέσα οι παλατιανοί
προσμένουν κάτι νέο να φανεί.
Στολίστηκαν οι ξένοι τραπεζίτες,
ξυρίστηκαν οι Έλληνες μεσίτες.
Εφτά ο τόκος πέντε το φτιασίδι,
σαράντα με το λάδι και το ξύδι
κι αυτός που πίστευε και καρτερούσε,
βουβός φαρμακωμένος στέκει και θωρεί
τη λευτεριά που βγαίνει στο σφυρί.

Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
μην έχεις πια την πείνα για καμάρι.
Οι αγώνες πούχεις κάνει δεν φελάνε
το αίμα το χυμένο αν δεν ξοφλάνε.
Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή,
του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί.

Το θεατρικό έργο «Το μεγάλο μας τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, σταθμός για το ελληνικό θέατρο, ανέβηκε το καλοκαίρι του ’73 στα χρόνια της δικτατορίας και οι παραστάσεις του ήταν στην ουσία οι μαζικότερες – μέχρι το Πολυτεχνείο – πολιτικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας.

Πάνω από 400.000 θεατές σε Αθήνα και επαρχία παρακολούθησαν το έργο που συντελεστές του ήταν μεταξύ άλλων, ο Καζάκος, η Καρέζη, ο Παπαγιαννόπουλος, ο Ξυλούρης, ο Ξαρχάκος και ο Ευγένιος Σπαθάρης.
Το Μεγάλο μας Τσίρκο…όλη η ιστορία της Ελλάδας γραμμένη από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη, μελοποιημένη από τον Σταύρο Ξαρχάκο και τραγουδισμένη από τον Νίκο Ξυλούρη. Ποια πιο επίκαιρη στιγμή από την επέτειο του Πολυτεχνείου για να σκύψουμε πάνω σε αυτό το σημαντικό έργο της νέας Ελληνικής μουσικής, αλλά και τέχνης γενικότερα; Και ποιος αρτιότερος να μιλήσει για αυτό από τον Κώστα Καζάκο, πρωταγωνιστή της παράστασης μαζί με την αείμνηστη Τζένη Καρέζη; Συνέβη – επιτέλους – και αυτό. Εν ενεργεία βουλευτής του ΚΚΕ μίλησε σε εκπομπή του ραδιοφωνικού σταθμού του Συνασπισμού «105.5 Στο Κόκκινο». Γιατί αν υπάρχει ένα πράγμα που να μένει ζωντανό από το Πολυτεχνείο 34 χρόνια μετά, εκτός από το Ψωμί, την Παιδεία και την Ελευθερία, είναι το μήνυμα της ενότητας. Αντιγράφουμε από το περιοδικό «Ενέδρα», τεύχος Νοεμβρίου 2007, σελ. 15.
Μ.Π.
—–
Ανάμεσα στη μιζέρια και την προκάτ ψυχαγωγία που καλλιεργούσε η Χούντα, φωτεινό παράδειγμα αντιστασιακής και αντιχουντικής τέχνης ήταν η παράσταση «Το Μεγάλο μας Τσίρκο». Το έργο αποτελούσε μια αναδρομή της ελληνικής ιστορίας από την Τουρκοκρατία και την βασιλεία του Όθωνα, μέχρι το 1940 και τα επίκαιρα γεγονότα. Ανάμεσα στους πρωταγωνιστές ήταν ο Κώστας Καζάκος, η Τζένη Καρέζη και ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, τα τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου ερμηνεύονταν από τον Νίκο Ξυλούρη, ενώ τα σκηνικά ήταν δουλειά του Ευγένιου Σπαθάρη. Ο Κώστας Καζάκος, νυν βουλευτής του ΚΚΕ, μίλησε στις 20 Απριλίου 2007 στον Ρ/Σ «105.5 Στο Κόκκινο» για την παράσταση και τον ρόλο του θεάτρου διαχρονικά.

Τη συνέντευξη κατέγραψε ο Νίκος Σβέρκος

«Σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας το θέατρο προσπαθούσε να βρει διαύλους επικοινωνίας με το κοινό και να συνομιλήσει μαζί του για τα τεκταινόμενα της εποχής. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης έγραψε πρώτα ένα έργο ημιτελές, μετά ένα δεύτερο και τελικά το ’73 ωρίμασαν οι συνθήκες, βρήκαμε τις κατάλληλες φόρμες και η παράσταση «χτίστηκε» μέσα στο θέατρο.

Μαζί με τις περιοδείες που έγιναν, μεταξύ άλλων και στη Γερμανία, είδαν την παράσταση συνολικά 550.000 θεατές. Μιλάμε για τεράστια νούμερα που συμβαίνουν μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν υπάρχουν γεγονότα που ενώνουν σε μια κοινή κατεύθυνση, όπως ο πόλεμος, η κατοχή, η αντίσταση, η δικτατορία. Μιλάμε για μεγάλες εποχές στις οποίες δημιουργείται κλίμα ανάτασης που συνεπαίρνει τον λαό σαν ένα μεγάλο κύμα.

Η παράσταση συνδέθηκε πολύ με τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Μάλιστα τα πανό που χρησιμοποιούσαμε στην παράσταση στην σκηνή του διαλόγου του λαού με το παλάτι για το Σύνταγμα το Σεπτέμβρη του 1843, είχαν μεταφερθεί ακριβώς απέναντι στην πύλη του Πολυτεχνείου. Τα συνθήματα «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία» και το «Φωνή Λαού-Οργή Θεού» ακούγονταν από τους φοιτητές και εμείς συμμετείχαμε όσο μπορούσαμε στα γεγονότα – χαρακτηριστικά ο Νίκος Ξυλούρης ξεσήκωνε με την παρουσία του και τα τραγούδια του μέσα στο χώρο.
Τα πράγματα ήρθαν έτσι που μας συνέλαβαν. Κάτσαμε στα κρατητήρια μέχρι τα Χριστούγεννα και θα μας περνούσαν από στρατοδικείο, αν δεν γινόταν μια «στραβή». Ο τότε υπουργός Παιδείας με μια δήλωσή του εξέθεσε την κατάσταση και η χούντα αναγκάστηκε να απολύσει περίπου 200 κρατούμενους φοιτητές, μεταξύ των οποίων και εμάς.

Όλο εκείνο τον χειμώνα που παίζαμε στον Ακροπόλ, παίζαμε με όλη την ΕΣΑ και την Αστυνομία στους διαδρόμους του θεάτρου και ανάμεσα στον κόσμο. Προσπαθούσαν να τρομοκρατήσουν τους θεατές. Έρχονταν κατευθείαν για την παράσταση άνθρωποι που μόλις είχαν βγει από τα ΕΑΤ-ΕΣΑ με σπασμένο χέρι, μέλη του ΠΑΚ για παράδειγμα που μπαινοέβγαιναν κρυφά να πάρουν μια μυρωδιά από την παράσταση.

Από αυτά που μου έχουν μείνει ήταν τα κυνηγητά των «παρανόμων» από την ΕΣΑ. Ακόμη θυμάμαι χαρακτηριστικά την τεράστια προσέλευση στο Παλαί ντε Σπορ στην Θεσσαλονίκη στην μεταπολίτευση, όταν δεν είχε ακόμα γίνει η αποχουντοποίηση και όλοι οι υποστηρικτές της χούντας βρίσκονταν στη θέση τους. Εκείνη την εποχή είχε γίνει και κατάληψη του Χημείου της πόλης, το Σεπτέμβρη του ’74. Οι φοιτητές έτρεχαν και άνοιγαν την πίσω πόρτα του Παλαί στα παρασκήνια, έμπαιναν μέσα στον κόσμο και η αστυνομία τους κυνηγούσε ανάμεσα στους θεατές. Φανταστείτε 10.000 κόσμο σε ένα χώρο που χωρούσε 7.500 και τους αστυνομικούς να προσπαθούν να πιάσουν τους φοιτητές. Ήταν ένας ταγματάρχης της χωροφυλακής, ονόματι Θεοδωράκης, που είχε την ευθύνη της περιοχής, ο οποίος ήταν σκυλί μοναχό. Είχε ένα γαλανό μάτι που τρύπαγε τοίχο. Ωρυόταν στην είσοδο του θεάτρου «με βάλανε εδώ να φυλάω τους κομμουνιστές!», και έλεγε στον κόσμο να κάνουν μηνύσεις επειδή δεν χωρούσαν να μπουν στο θέατρο. Έβγαινα έξω με τα ρούχα του ρόλου να καθησυχάσω τον κόσμο και τον έβλεπα σε έξαλλη κατάσταση να ουρλιάζει. Δεν είχαμε αίσθηση του κινδύνου ούτε τα χαμπερίζαμε αυτά. Το ηθικό ήταν τόσο υψηλό που δεν δίναμε σημασία.

Στο θέατρο υπάρχει μια αρχή. Το θέατρο είναι μια τέχνη επίκαιρη, είναι μια συνομιλία των καλλιτεχνών με τους θεατές. Όταν υπάρχουν δύσκολες εποχές, το θέατρο αφήνει τα κλασσικά έργα του και πρέπει να αντιμετωπίσει το παρόν. Είναι η πιο ζωντανή τέχνη. Πρέπει να απαντάει στην ανάγκη του κοινού εκείνη την ώρα. Η τέχνη άλλωστε δεν κάνει από μόνη της επανάσταση. Ευαισθητοποιεί και βοηθάει στην συνειδητοποίηση της πραγματικότητας. […] Το θέατρο πρέπει να απαντήσει, αλλά δεν νομίζω ότι τώρα παίζει το ρόλο του. Είναι μια εποχή που θα έπρεπε να χτίζονται παραστάσεις σαν απάντηση στα καυτά προβλήματα του σήμερα. Ο κόσμος αναζητά στηρίγματα και πρέπει το θέατρο να τα βρίσκει. Αυτή είναι η δουλειά του».

Κώστας Καζάκος

20 Απριλίου 2007

Ρ/Σ «105.5 Στο Κόκκινο» & Περιοδικό «Ενέδρα»

http://www.youtube.com/watch?v=2Tsopg-Pj-w&feature=player_embedded

«Νεο-οθωμανισμός και σύγχρονη Ελλάδα»

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Το βιβλιοπωλείο «χωρίς όνομα», σας προσκαλεί στην συζήτηση με θέμα «Νεο-οθωμανισμός και σύγχρονη Ελλάδα», με ομιλητές τους Γιώργο Καραμπελιά, Νεοκλή Σαρή και Σταύρο Λυγερό. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 18 Νοεμβρίου, στις 7.30 το απόγευμα στο πνευματικό κέντρο «Σήμαντρο» στον Χολαργό (Ελευθ. Βενιζέλου 59 Α ).

Για οποιαδήποτε πληροφορία επικοινωνήστε στο τηλέφωνο 210-6546742.

 

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΜΙΛΗΤΕΣ

Ο Νεοκλής Σαρρής είναι καθηγητής της Κοινωνιολογίας της Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και είναι απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια Κωνσταντινουπόλεως, Αθηνών και Γενεύης. Διετέλεσε πολιτικός σύμβουλος του Πατριάρχη Αθηναγόρα. Διαδέχθηκε τον Ιωάννη Ζίγδη στην Προεδρία της Ένωσης Δημοκρατικού Κέντρου (ΕΔΗΚ). Έχει διατελέσει καθηγητής παραγωγικών και ανωτέρων Σχολών του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης. Ως πολιτικός αναλυτής και αρθρογράφος ασχολείται ιδιαίτερα με τα Ελληνοτουρκικά θέματα.

Σαρρής, Νεοκλής. Φιλοσοφία της κοινωνίας και της πολιτείας : Ο αρχαίος κόσμος έως τον Αριστοτέλη / Νεοκλής Σαρρής. – Αθήνα : Κάκτος, 1997. – 467σ. · 24×17εκ.Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-352-393-3, ISBN-13 978-960-352-393-2 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 21,84 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Αρχαιότητα [DDC: 930] Φιλοσοφία, Αρχαία ελληνική [DDC: 182]

Σαρρής, Νεοκλής. Εισαγωγή στην κοινωνιομετρία, την ομαδική ψυχοθεραπεία και το ψυχόδραμα / Νεοκλής Σαρρής. – 2η έκδ. – Αθήνα : Δανιά, 1995. – 396σ. · 21×14εκ.Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-7263-15-4, ISBN-13 978-960-7263-15-5 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 15,26 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Κοινωνιολογία [DDC: 301] Ψυχοθεραπεία [DDC: 616.891 4] Ψυχόδραμα [DDC: 616.891 523]

Σαρρής, Νεοκλής. Προεπαναστατική Ελλάδα και οσμανικό κράτος : Από το χειρόγραφο του Σουλεϋμάν Πενάχ εφέντη του Μοραΐτη 1785 / Νεοκλής Σαρρής. – 1η έκδ. – Θεσσαλονίκη : Ηρόδοτος, 1993. – 510σ. : εικ. · 23×16εκ. – (Ιστορία)Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-7290-29-1, ISBN-13 978-960-7290-29-8 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 26,00 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Ελλάς – Ιστορία – 1770- [DDC: 938.473]

Σαρρής, Νεοκλής. Οσμανική πραγματικότητα : Η δοσιματική διοίκηση / Νεοκλής Σαρρής. – Αθήνα : Αρσενίδης, [χ.χ.]. – 550σ. · 24×17εκ.τ.2 Η τιμή αφορά συνολικά και τους δύο τόμους. ISBN 960-253-001-4(set), ISBN-13 978-960-253-001-6(set). ISBN 960-253-003-0, ISBN-13 978-960-253-003-0 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 78,38 (Τελ. ενημ: 5/6/2008) · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Οθωμανική Αυτοκρατορία [DDC: 956.016]

Σαρρής, Νεοκλής. Οσμανική πραγματικότητα : Το δεσποτικό κράτος / Νεοκλής Σαρρής. – Αθήνα : Αρσενίδης, [χ.χ.]. – 557σ. · 24×17εκ.τ.1 Η τιμή αφορά συνολικά και τους δύο τόμους. ISBN 960-253-001-4(set), ISBN-13 978-960-253-001-6(set). ISBN 960-253-002-2, ISBN-13 978-960-253-002-3 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 78,38 (Τελ. ενημ: 5/6/2008) · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.

Ο Σταύρος Λυγερός γεννήθηκε στην Αθήνα. Πτυχίο Μαθηματικών από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παρακολούθησε μεταπτυχιακά σεμινάρια διεθνών σχέσεων και διεθνούς οικονομίας στην École des Hautes Études στο Παρίσι.
Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής στην εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973.
Συνιδρυτής και μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Τετράδια Πολιτικού Διαλόγου Έρευνας και Κριτικής, το οποίο κυκλοφορεί από το 1980 (εκδόσεις Στοχαστής).
Συγγραφέας των βιβλίων Φοιτητικό κίνημα και ταξική πάλη στην Ελλάδα (1977, 2 τόμοι, εκδόσεις Στοχαστής), ΠΑΣΟΚ, το σύνδρομο του μεγάλου ασθενούς (1990, εκδόσεις Στοχαστής), Σκόπια, το αγκάθι της Βαλκανικής (1992, εκδόσεις Λιβάνη), Άνεμοι πολέμου στα Βαλκάνια (1992, εκδόσεις Λιβάνη), Κύπρος: Στα όρια του αφανισμού (1993, εκδόσεις Λιβάνη), Το παιχνίδι της εξουσίας (1996, εκδόσεις Λιβάνη) και Όταν σκοντάφτει ο Αετός, μία ανάγνωση των γεωπολιτικών μετώπων στις αρχές του 21ου αιώνα (υπό έκδοση). Επίσης, συγγραφέας δεκάδων μεγάλων άρθρων-μελετών για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, την Τουρκία, το Κυπριακό, τα Βαλκάνια, την Ευρώπη, τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις και για εσωτερικά πολιτικά θέματα.
Έχει εργασθεί ως κοινοβουλευτικός συντάκτης (εφημερίδα Θεσσαλονίκη), ως πολιτικός-διπλωματικός σχολιαστής στα περιοδικά Αντί, Άμυνα και Διπλωματία, στις εφημερίδες Ποντίκι, Ελευθεροτυπία, Πρώτη, Επικαιρότητα, Επενδυτής, Εξουσία, Αξία, στους ραδιοσταθμούς Κανάλι 15, Σκάι, Αντένα, Πλάνετ και Κανάλι 1 του Πειραιά. Σήμερα εργάζεται στην Καθημερινή και στον Κόσμο του Επενδυτή.

Συλλογικό έργο. 40 χρόνια Μάης ’68 : Πρακτικά εκδήλωσης ΙΣΤΑΜΕ: 16-17-18 Μαΐου 2008 / Συλλογικό έργο · εισήγηση Σταύρος Λαμπρινίδης, Νίκος Κοτζιάς, Σπύρος Καβουνίδης, Μαρία Δαμανάκη, Γιάννης Μοσχονάς, Κώστας Μποτόπουλος, Στέφανος Τζουμάκας, Μαριλένα Κοππά, Δημοσθένης Κούρτοβικ, Κατερίνα Μπατζελή, Συλβάνα Ράπτη, Πέτρος Τατούλης, Σταύρος Λυγερός, Οδυσσέας Βουδούρης, Θεόδωρος Πάγκαλος, Νίκος Κωνσταντόπουλος, Γεώργιος Α. Παπανδρέου, κ.ά. – 1η έκδ. – Αθήνα : Μίλητος, ΙΣΤΑΜΕ, 2008. – 333σ. · 25×17εκ.Πρόλογος: Γιώργος Α. Παπανδρέου, Πρόεδρος ΠΑΣΟΚ και Πρόεδρος Σοσιαλιστικής Διεθνούς. ISBN 978-960-464-051-5 (Σκληρό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 30,00 (Τελ. ενημ: 23/12/2008) · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτική – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 320] Πολιτική – Ιστορία – Γαλλία [DDC: 320.944]

Συλλογικό έργο. Προκλήσεις ασφάλειας για την Ελλάδα και την Κύπρο / Συλλογικό έργο, Κύρα Αδάμ, Χρήστος Αλεξάνδρου, Κώστας Βενιζέλος, Βασίλειος Γραμματίκας, Παναγιώτης Ήφαιστος, Σταύρος Λυγερός, Θεοφάνης Μαλκίδης, Άγγελος Συρίγος · επιμέλεια Χρήστος Αλεξάνδρου, Θεοφάνης Μαλκίδης. – 1η έκδ. – Αθήνα : Παπαζήσης, 2008. – 242σ. · 21×14εκ.Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 978-960-02-2223-4 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 12,50 (Τελ. ενημ: 4/9/2008) · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτικές επιστήμες [DDC: 320] Ασφάλεια [DDC: 368] Άμυνα [DDC: 355.4]

Λυγερός, Σταύρος. Εν ονόματι της Μακεδονίας : Ο διπλωματικός πόλεμος για το όνομα / Σταύρος Λυγερός. – 1η έκδ. – Αθήνα : Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2008. – 366σ. · 21×14εκ.ISBN 978-960-14-1797-4 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 18,00 (Τελ. ενημ: 24/6/2008) · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Ελλάς – Σχέσεις – Σκόπια [DDC: 327.495 049 76] Πολιτική – Ελλάς [DDC: 320.495] Πολιτική – Σκόπια [DDC: 320.497 6]

Συλλογικό έργο. Κόσοβο : Ανατρέποντας τη διεθνή δικαιοπραξία: Αυτοδιάθεση και απόσχιση εθνοτήτων στον 21ο αιώνα / επιμέλεια Στέλιος Περράκης · κείμενα Συλλογικό έργο, Αντώνης Μπερεδήμας, Στέλιος Περράκης, Λ.Α. Σισιλιάνος, Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, Κωνσταντίνος Π. Οικονομίδης, Κώστας Χατζηκωνσταντίνου, Γιώργος Σέκερης, Σταύρος Λυγερός. – 1η έκδ. – Αθήνα : Σιδέρης Ι., 2008. – 239σ. · 21×14εκ.Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 978-960-08-0445-4 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 22,00 (Τελ. ενημ: 25/5/2009) · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτικές επιστήμες [DDC: 320] Διεθνές δίκαιο [DDC: 341]

Λυγερός, Σταύρος. Το παιχνίδι της εξουσίας / Σταύρος Λυγερός. – 1η έκδ. – Αθήνα : Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 1996. – 415σ. · 23×15εκ. – (Πολιτική)ISBN 960-236-645-1, ISBN-13 978-960-236-645-5 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 22,11 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτικές επιστήμες [DDC: 320]

Λυγερός, Σταύρος. Κύπρος : Στα όρια του αφανισμού / Σταύρος Λυγερός. – Αθήνα : Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 1993. – 460σ. · 21×14εκ. – (Ελληνισμός)Προλογίζει ο τ. πρέσβης Θέμος Χ. Στοφορόπουλος ISBN 960-236-313-4, ISBN-13 978-960-236-313-3 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 18,09 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Κύπρος – Ιστορία [DDC: 956.45]

Λυγερός, Σταύρος. Σκόπια : Άνεμοι πολέμου στα Βαλκάνια / Σταύρος Λυγερός. – Αθήνα : Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 1992. – 286σ. · 21×14εκ. – (Ελληνισμός)ISBN 960-236-241-3, ISBN-13 978-960-236-241-9 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 15,57 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτική – Ιστορία – Ελλάς [DDC: 320.949 5] Βαλκανική Χερσόνησος – Ιστορία [DDC: 949.6]

Λυγερός, Σταύρος. ΠΑΣΟΚ : Το σύνδρομο του μεγάλου ασθενούς / Σταύρος Λυγερός. – 1η έκδ. – Αθήνα : Στοχαστής, 1990. – 206σ. · 21×14εκ. – (Σύγχρονοι Έλληνες Συγγραφείς)(Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 7,63 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτική – Ελλάς [DDC: 320.495] Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) [DDC: 324.24]

Ο Γιώργος Καραμπελιάς γεννήθηκε το 1946 στην Κάτω Αχαΐα

Από το 1964, ως φοιτητής της Ιατρικής, συμμετείχε στη Νεολαία Λαμπράκη. Μετά το 1967 σπούδασε Οικονομία στη Γαλλία.

Συμμετείχε στο αντιδικτατορικό κίνημα και στον «Μάη του ’68», σε ελληνικές και γαλλικές οργανώσεις. Στη Γαλλία γράφει τα πρώτα του βιβλία. Μετά τη μεταπολίτευση συνεχίζει αδιάλειπτα την πολιτική και συγγραφική του δραστηριότητα.

Από το 1979 έως το 1993 εξέδιδε το περιοδικό Ρήξη. Το 1980, μαζί με φίλους, δημιούργησε το Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο και τις Εναλλακτικές Εκδόσεις. Από τις εκδόσεις έχουν εκδοθεί ως σήμερα πάνω από 120 τίτλοι από τους τομείς της λογοτεχνίας, του δοκιμίου, της Ιστορίας, των κοινωνικών κινημάτων, της οικολογίας καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των έργων του Έλληνα φιλόσοφου Κώστα Παπαϊωάννου. Το 1992 πήρε το μεταπτυχιακό δίπλωμά του από την Οικονομική Σχολή των Παρισίων (Paris VII)

Από το 1993 έως το 1994 διηύθυνε τον Τομέα Πρόληψης, Εκπαίδευσης και Ανάπτυξης του ΚΕΘΕΑ, για την απεξάρτηση από τα ναρκωτικά.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και μέλος της Γραμματείας των Οικολόγων – Εναλλακτικών.

Από το 1995 είναι εκδότης και αρχισυντάκτης του διμηνιαίου περιοδικού Άρδην που συνεχίζει να εκδίδεται.

Παράλληλα αρθρογραφεί σε εφημερίδες στην Ελλάδα και στην Κύπρο.

Καραμπελιάς, Γιώργος. Κοραής και Γρηγόριος Ε΄ : Κοινωνικές συγκρούσεις και διαφωτισμός στην προεπαναστατική Σμύρνη (1788-1820) / Γιώργος Καραμπελιάς. – 1η έκδ. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2009. – 197σ.ISBN 978-960-427-111-5 [Εκκρεμής εγγραφή] € 14,63 (Τελ. ενημ: 27/8/2009) · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.

Συλλογικό έργο. Εναλλακτικές προσεγγίσεις της ανάπτυξης / Συλλογικό έργο, Γ. Β. Δουράκης, Γ. Ζαρωτιάδης, Γ. Καραμπελιάς, Θ. Μαλκίδης, Χ. Ναξάκης, Γ. Θ. Χατζηκωνσταντίνου, Μ. Χλέτσος · επιμέλεια Χάρης Ναξάκης, Μιχάλης Χλέτσος. – 1η έκδ. – Αθήνα : Πατάκη, 2008. – 186σ. · 24×17εκ. – (Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες · Επιστήμη και Κοινωνία)Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 978-960-16-2562-1 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 17,00 (Τελ. ενημ: 14/10/2009) · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Οικονομική ανάπτυξη [DDC: 338.9] Περιφερειακός προγραμματισμός [DDC: 338.9]

Καραμπελιάς, Γιώργος. Το 1204 και η διαμόρφωση του νεώτερου ελληνισμού / Γιώργος Καραμπελιάς. – 2η έκδ. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2007. – 545σ. · 24×17εκ. – (Ιστορική Μνήμη · 10)1η έκδοση: 2006. Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 978-960-427-088-0 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 36,58 (Τελ. ενημ: 11/1/2008) · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Ελλάς – Ιστορία – 1204- [DDC: 938.3] Βυζαντινή Αυτοκρατορία – Ιστορία – 324-1453 [DDC: 938.3] Ελλάς – Ιστορία – Φραγκοκρατία [DDC: 938.37]

Συλλογικό έργο. Όψεις του σύγχρονου πολιτισμού : Φιλοσοφικό καφενείο / Συλλογικό έργο, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Χρήστος Γιανναράς, Γιώργος Καραμπελιάς, Βασίλης Καραποστόλης, Διαμάντης Λεβεντάκος, Γιάννης Μεταξάς, Μιχάλης Μερακλής, Σάββας Μιχαήλ, Παναγιώτης Νούτσος, Κωνσταντίνα-Νάντια Σερεμετάκη · επιμέλεια Διαμάντης Λεβεντάκος. – 1η έκδ. – Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα, Μουσείο Μπενάκη, 2006. – 150σ. · 24×17εκ.Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-442-468-8, ISBN-13 978-960-442-468-9 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 10,00 (Τελ. ενημ: 11/3/2008) · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτισμός [DDC: 909] Πολιτισμός – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 909]

Καραμπελιάς, Γιώργος. Η θεμελιώδης παρέκκλιση : Ρομαντισμός και διαφωτισμός στον εικοστό πρώτο αιώνα / Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2004. – 327σ. · 24×17εκ. – (Θεωρία · 21)Κεντρική διάθεση: Παρασκήνιο, Βιβλιοπέλαγος. Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-079-6, ISBN-13 978-960-427-079-8 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 20,80 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Φιλοσοφία, Σύγχρονη [DDC: 190] Ρομαντισμός (Φιλοσοφία) [DDC: 141.6]

Βαλεοντής, Κώστας. Το μέλλον της Ελληνικής γλώσσας / Κώστας Βαλεοντής, Φώτης Δημητρακόπουλος, Σταύρος Δωρικός, Καραβά – Γαλάνη Μαρίνα, Γιώργος Καραμπελιάς, Κωνσταντίνος Καρκανιάς, Αδαμάντιος Κρασανάκης, κ.ά. – 1η έκδ. – Αθήνα : Αρχέτυπο, 2003. – 320σ. · 23×15εκ. – (Σύγχρονα θέματα · 1)ISBN 960-421-023-8, ISBN-13 978-960-421-023-7 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 18,00 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Ελληνική γλώσσα – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 480]

Εβραίοι εναντίον του σιωνισμού / επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2003. – 238σ. · 21×13εκ. – (Αντιπαραθέσεις · 19)Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-072-9, ISBN-13 978-960-427-072-9 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 15,80 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Σιωνισμός [DDC: 320.540 956 94] Εβραίοι – Ιστορία [DDC: 909.925]

Παπαϊωάννου, Κώστας. Μάζα και ιστορία : Γενική θεωρία της επαναστατικής μάζας / Κώστας Παπαϊωάννου · επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2003. – 240σ. · 21×13εκ. – (Θεωρία · 20)Κεντρική διάθεση: Κατάρτι, Χριστάκης. Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-073-7, ISBN-13 978-960-427-073-6 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 15,60 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Κοινωνιολογία – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 301] Φιλοσοφία [DDC: 100]

Καραμπελιάς, Γιώργος. 1922 χιλιαεννιακοσιαεικοσιδυο : Δοκίμιο για τη νεοελληνική ιδεολογία / Γιώργος Καραμπελιάς · επιμέλεια Χριστίνα Σταματοπούλου. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2002. – 221σ. · 21×14εκ. – (Αντιπαραθέσεις · 18)Κεντρική διάθεση: Κατάρτι, Χριστάκης Αθανάσιος. Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-071-0, ISBN-13 978-960-427-071-2 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 12,48 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Ελλάς – Ιστορία – 1920- [DDC: 938.72] Πολιτική ιδεολογία – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 320.5] Ελληνισμός [DDC: 938.99]

Makhaiski, Jan Waclav. Ο σοσιαλισμός των διανοουμένων / Γιαν Βάκλαβ Μακάισκι, Αλεξάντρ Σκιρντά · μετάφραση Σπύρος Κακουριώτης · επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2002. – 205σ. · 21×14εκ. – (Αντιπαραθέσεις · 16)Κεντρική διάθεση: Κατάρτι, Χριστάκης. Εισαγωγή του Alexandre Skirda. Γλώσσα πρωτοτύπου: πολωνικά (μετάφραση από τα γαλλικά) Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-056-7, ISBN-13 978-960-427-056-9 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 12,48 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Σοσιαλισμός [DDC: 320.531] Διανοούμενοι [DDC: 922]

Metraux, Alfred. Οι Ίνκας : Ιστορία και πολιτισμός / Alfred Métraux · μετάφραση Ελένη Φαμελιάδου – Νάκου · επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2002. – 239σ. · 20×15εκ. – (Γη των Ανθρώπων · 2)1η έκδοση: 1997. Παράρτημα του Abdon Valderrama Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-044-3, ISBN-13 978-960-427-044-6 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 15,60 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Ίνκας – Ιστορία [DDC: 983]

Καραμπελιάς, Γιώργος. Στο κοίλον της ιστορίας : Ελλάδα και παγκοσμιοποίηση / Γιώργος Καραμπελιάς. – 1η έκδ. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2002. – 78σ. · 21×12εκ. – (Άτροπος · 9)Κεντρική διάθεση: Κατάρτι, Χριστάκης. (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 5,20 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτικές επιστήμες [DDC: 320]

Τουρκία : Ισλάμ και κρίση του Κεμαλισμού / επιμέλεια Κ. Γεώρμας, Γ. Καραμπελιάς. – 2η έκδ. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2001. – 251σ. · 21×12εκ. – (Άτροπος · 7)Γράφουν οι: Αγιάλα, Σ. – Ασκάρ, Α. – Γιεγκέν, Μ. – Γκεκάλπ, Α. – Ζουμπάιντα, Σ. – κ.ά. Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-050-8, ISBN-13 978-960-427-050-7 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 12,48 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτική – Τουρκία [DDC: 320.561] Τουρκία – Ιστορία [DDC: 956.1] Ισλαμισμός [DDC: 297] Οθωμανική Αυτοκρατορία [DDC: 956.016]

Καραμπελιάς, Γιώργος. Ισλάμ και παγκοσμιοποίηση : Η θανάσιμη διελκυστίνδα / Γιώργος Καραμπελιάς. – 1η έκδ. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2001. – 236σ. · 21×14εκ. – (Δοκίμια · 13)Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-069-9, ISBN-13 978-960-427-069-9 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 12,21 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Ισλαμισμός [DDC: 297] Παγκοσμιοποίηση [DDC: 303.482]

Morin, Edgar. Η ανθρώπινη φύση, το χαμένο παράδειγμα / Edgar Morin · μετάφραση Ελένη Νάκου · επιμέλεια Χ. Σταματοπούλου, Γ. Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2000. – 282σ. · 21×14εκ. – (Δοκίμια · 10)Γλώσσα πρωτοτύπου: γαλλικά Τίτλος πρωτοτύπου: Le paradigme perdu: la nature humaine Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-061-3, ISBN-13 978-960-427-061-3 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 14,55 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Ανθρώπινη εξέλιξη [DDC: 575.016 2]

Σκληρός, Γεώργιος. Η αριστερά και το ανατολικό ζήτημα / Γεώργιος Σκληρός, Δημήτρης Γληνός, Ίων Δραγούμης · επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1998. – 170σ. · 21×13εκ. – (Άτροπος · 7)Εισαγωγή: Γιώργος Καραμπελιάς. Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-058-3, ISBN-13 978-960-427-058-3 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 9,15 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτική – Ελλάς – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 320.495] Πολιτική – Ιστορία – Ελλάς [DDC: 320.949 5]

Kristeva, Julia. Έθνη χωρίς εθνικισμό / Julia Kristeva · επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς · μετάφραση Κώστας Γεώρμας. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1997. – 100σ. · 17×12εκ. – (Δοκίμια: Μικρή Σειρά · 1)Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-049-4, ISBN-13 978-960-427-049-1 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 6,24 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Εθνικισμός – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 320.54]

Καραμπελιάς, Γιώργος. Στα μονοπάτια της ουτοπίας : Για την υπέρβαση του δυτικού παραδείγματος / Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 1995. – 310σ. · 21×14εκ. – (Όψεις)Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-236-578-1, ISBN-13 978-960-236-578-6 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 15,57 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Κοινωνικές επιστήμες [DDC: 300]

Παπαϊωάννου, Κώστας. Φιλοσοφία και τεχνική : Ο διάλογος Μαρξ – Χέγκελ / Κώστας Σ. Παπαϊωάννου · επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1994. – 185σ. · 24×17εκ. – (Θεωρία · 18)τ.2 Εισαγωγή: Γιώργος Καραμπελιάς. Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-031-1, ISBN-13 978-960-427-031-6 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 12,21 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτικές επιστήμες [DDC: 320]

Καραμπελιάς, Γιώργος. Ελλάδα, μια χώρα των συνόρων / Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1993. – 224σ. · 21×12εκ. – (Άτροπος · 3)Συνεκδότης: Αιγαίον ISBN 960-427-022-2, ISBN-13 978-960-427-022-4 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 9,15 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Πολιτική – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 320]

Συλλογικό έργο. Η ελληνική ουτοπία / Συλλογικό έργο · επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1993. – 228σ. · 21×12εκ. – (Άτροπος · 4)Γράφουν οι: Μανίκας, Νίκος – Φιλανιώτης-Χατζηαναστασίου, Τάσος – Ζιάκας, Θεόδωρος – Σχίζας, Γιάννης – Αγτζίδης, Βλάσσης κ.ά. Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-025-7, ISBN-13 978-960-427-025-5 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 9,15 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Ελληνισμός – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 938.99]

Καραμπελιάς, Γιώργος. Ο προφήτης, το πετρέλαιο και ο κορμοράνος : Ο πόλεμος στον Κόλπο, το πετρέλαιο και το Ισλάμ η αντιπαράθεση Βορρά-Νότου, η οικολογική καταστροφή του Νότου / Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εξάντας, 1992. – 206σ. · 21×14εκ.Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-256-106-8, ISBN-13 978-960-256-106-5 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 6,10 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Διεθνείς σχέσεις [DDC: 327]

Samuel, Pierre. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου / Πιερ Σαμουέλ · επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς · μετάφραση Λήδα Βλάχου, Γιώργος Καραμπελιάς. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1992. – 195σ. · 18×12εκ. – (Οικολογική Σκέψη · 7)Γλώσσα πρωτοτύπου: γαλλικά Τίτλος πρωτοτύπου: L’ effet de serre ISBN 960-427-016-8, ISBN-13 978-960-427-016-3 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 7,63 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Φαινόμενο θερμοκηπίου [DDC: 363.738]

Παπαϊωάννου, Κώστας. Η αποθέωση της ιστορίας / Κώστας Παπαϊωάννου · επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς · μετάφραση Σπύρος Κακουριώτης. – 2η έκδ. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1992. – 196σ. · 21×12εκ. – (Θεωρία · 14)Γλώσσα πρωτοτύπου: γαλλικά Τίτλος πρωτοτύπου: La consécration de l’ histoire Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-018-4, ISBN-13 978-960-427-018-7 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 10,68 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Ιστορία – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 900.4]

Brown, L. Οικολογική κρίση και βιώσιμη κοινωνία / Λ. Μπράουν, Κ. Φλάβιν, Σ. Πόστελ · επιμέλεια Γιώργος Καραμπελιάς · μετάφραση Λήδα Βλάχου, Μυρτώ Μπολώτα. – Αθήνα : Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1991. – 118σ. · 18×12εκ. – (Οικολογική Σκέψη · 4)Περιέχει βιβλιογραφία ISBN 960-427-007-9, ISBN-13 978-960-427-007-1 (Μαλακό εξώφυλλο) [Κυκλοφορεί] € 4,58 · Η τιμή περιλαμβάνει Φ.Π.A. 4,5%.Οικολογία – Λόγοι, δοκίμια, διαλέξεις [DDC: 304.2]

Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΥΚΑΣΟΥ

Συντάχθηκε απο τον/την ΒΛΑΣΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ, ιστορικό

… πόνεσα την αιώνια σταυρωνόμενη ράτσα μου που κιντύνευε και πάλι στο προμηθεϊκό βουνό του Καυκάσου. Δεν ήταν ο Προμηθέας, ήταν η Ελλάδα καρφωμένη πάλι από το Κράτος και τη Βία στον Καύκασο -αυτός είναι ο σταυρός ο δικός της- και φωνάζει. Φωνάζει τους ανθρώπους, τα παιδιά της να τη σώσουν Νίκος Καζαντζάκης («Καύκασος», Αναφορά στον Γκρέκο)   Οι εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες (μισό εκατομμύριο πριν τη σοβιετική κατάρρευση) που κατοικούσαν στην πρώην Σοβιετική Ένωση υπήρξαν φυσικός μάρτυς όλων των αντινομιών του νεοελληνικού φαινομένου από τη μια και όλων των μεγάλων εξελίξεων του 20ου αιώνα που έθεσαν τη σύγχρονη γεωπολιτική σφραγίδα στην ευρύτερη περιοχή μας. Πληθυσμός μικρασιατικός κατά το κύριο μέρος, παρακολούθησε βήμα προς βήμα το ιδιότυπο σοβιετικό πείραμα από τη μια και τον τρόπο συγκρότησης του νεότερου ελληνισμού από την άλλη. Θύμα πρωτίστως της γενοκτονίας που πραγματοποίησε ο τουρκικός εθνικισμός στο γενέθλιο χώρο του μικρασιατικού Πόντου, καθώς και της αντιμειονοτικής πολιτικής του σταλινικού καθεστώτος στο σοβιετικό έδαφος στη συνέχεια. Και παρά πίσω η Ελλάδα, μια «μητέρα-πατρίδα» που τους αγνοούσε ολοκληρωτικά, παραδομένη στο μακάριο βαλκανικό και νατοϊκό της ύπνο. Στις χώρες που προέκυψαν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, στη Ρωσική Ομοσπονδία, στην Ουκρανία, στη Γεωργία, στην Αρμενία, στο Καζαχστάν, στο Ουζμπεκιστάν κ.ά. κατοικούν σήμερα περίπου 300.000 Έλληνες. ‘Αλλοι 170.000 περίπου έχουν ήδη εγκατασταθεί στην Ελλάδα ως «παλιννοστούντες» και 30.000 στην Κύπρο. Ένας από τους βασικούς τόπους συγκέντρωσης των Ελλήνων είναι η Νότια Ρωσία και εδικώτερα οι περιοχές Σταυρούπολη (στο Βόρειο Καύκασο) και Κρασνοντάρ. Στις ρωσικές περιοχές του Βόρειου Καυκάσου ζούσαν οι περισότεροι από τους 90.000 Ελληνες (με βάση την τελευταία σοβιετική απογραφή του 1989) ενώ στη Γεωργία από τους 100.000 Έλληνες πρέπει να έχουν παραμένει οι 20.000. Πιθανότατα, ο πραγματικός αριθμός στη Νότια Ρωσία να υπερβαίνει τον επίσημο αριθμό. Τόσο γιατί πολλοί αναγκάστηκαν λόγω των σταλικών διώξεων να αλλάξουν την εθνοδήλωσή τους, όσο και γιατί πλήθος Ελλήνων προσφύγων από τις περιοχές του πολέμου του Καυκάσου καθώς και από την Κεντρική Ασία κατέφυγαν εκεί. Δεν υπάρχει πόλη που να μην συναντήσεις Ελληνες. Παντού έχουν δημιουργηθεί ελληνικοί σύλλογοι. Στην παραλιακή πόλη του Γελεντζίκ έγινε το Α’ Συνέδριο των Ελλήνων της ΕΣΣΔ ενώ η Σταυρούπολη, στο Κεντρικό Καύκασο αναδεικνύεται όλο και περισότερο σε σημαντικό πολιτιστικό κέντρο των Ελλήνων της περιοχής. Η Ομοσπονδία των Ελληνικών Συλλόγων της Ρωσίας εδρεύει στην πόλη του Κρασνοντάρ, στα περίχωρα της οποίας υπήρχε μέχρι το 1938 η Αυτόνομη Ελληνική Περιοχή. Σήμερα υπάρχει μια αξιοσημείωτη οικονομική ανάπτυξη του ελληνικού πληθυσμού. Έχουν εμφανιστεί Έλληνες βιομήχανοι και έμποροι, οι οποίοι στηρίζουν σε μεγάλο βαθμό την ελληνική κίνηση στις περιοχές της νότιας Ρωσίας. Υπάρχουν όμως δύο περιοχές της Νότιας Ρωσίας, όπου οι Ελληνες βρέθηκαν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση εξαιτίας των ενόπλων συγκρούσεων που ξέσπασαν. Τέτοιες περιοχές είναι η Τσετσενία και η Βόρεια Οσσετία. Οι ελληνικές κοινότητες επίσης ενεπλάκησαν και στους δύο άλλους πολέμους της περιοχής, στον αρμενο-αζερικό του Ναγκόρνο Καραμπάχ και στον γεωργιανο-αμπχαζικό της Αμπχαζίας. Mετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ Στις 24 Δεκεμβρίου του 1991 διαλύθηκε και τυπικά η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, παραχωρώντας τη θέση της σε ανεξάρτητα και κυρίαρχα κράτη. Την ημέρα αυτή έφτασε στο τέρμα μια ολόκληρη ιστορική περίοδος που ξεκίνησε στις 7 Νοεμβρίου του 1917, με την κατάληψη της εξουσίας από τους μπολσεβίκους. Η κατάρρευση αποτέλεσε τη νομοτελειακή κατάληξη, εφόσον ο κύριος προσανατολισμός ήταν η στρατιωτική ισχύς του κράτους, η οποία συνοδεύτηκε από την αυθαιρεσία της γραφειοκρατίας, την έλλειψη προστασίας του πολίτη, τη μεταφορά του ενδιαφέροντος από την παραγωγή, με εξαίρεση το στρατιωτικοβιομηχανικό συγκρότημα, στην κατανομή. Βασικό πρόβλημα δημιουργούσε το ανεπίλυτο εθνικό ζήτημα, η τάση των διαφόρων εθνών να δημιουργήσουν τα δικά τους έθνη-κράτη και το πολύπλοκο διοικητικό σύστημα που υπήρχε. Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη του ελληνικού κινήματος και στη διαμόρφωση των ελληνικών κοινοτήτων. Η ενιαία ομοσπονδία όλων των ελληνικών οργανώσεων, που είχε τον τίτλο Πανσοβιετική Ομοσπονδία Ελληνικών Οργανώσεων «Πόντος» και πρόεδρο τον τότε δήμαρχο της Μόσχας Γαβριήλ Ποπόφ, αποδυναμώθηκε εξαιτίας της αποχώρησης των οργανώσεων της Γεωργίας, Καζακστάν και Ουκρανίας. Η ευρύτερη αναταραχή που είχε ξεσπάσει στο μετασοβιετικό χώρο δημιούργησε μεγάλα προβλήματα και στην εκπαίδευση των Ελλήνων. Για παράδειγμα, στην Αμπχαζία, όπου έγιναν οι πρώτες απόπειρες ανοίγματος ελληνικών σχολείων και από το 1988 λειτουργούσε το μοναδικό ελληνικό δημοτικό σχολείο, η ελληνική εκπαιδευτική κίνηση έπαψε λόγω του πολέμου. Το κύριο πρόβλημα που αντιμετώπισαν, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι ελληνικοί πληθυσμοί της Υπερκαυκασίας ήταν οι ένοπλες συγκρούσεις και το κλίμα γενικευμένης ανασφάλειας που επικρατούσε. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, στη Γεωργία, πολλά ελληνικά σπίτια καταστράφηκαν και έξι άτομα σκοτώθηκαν από οπαδούς του Γκαμσαχούρντια και από ένοπλες συμμορίες. Σε επερώτηση στην ελληνική Βουλή αναφέρθηκε: «Οι εθνικιστές της Γεωργίας έχουν στρέψει το ρατσιστικό τους μένος εναντίον όλων των ξένων που κατοικούν στη Γεωργία… Η περιοχή της Τσάλκας, όπου υπάρχουν 30 περίπου χωριά με αμιγή ποντιακό πληθυσμό, είναι αποκλεισμένη και βρίσκεται στο στόχαστρο οπλισμένων φανατικών». Προβλήματα στον ελληνικό πληθυσμό, σε όλα τα νέα κράτη, προκάλεσε η στράτευσή τους στους ξεχωριστούς εθνικούς στρατούς. Χαρακτηριστική περίπτωση, που αναδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος, είναι οι ελληνικές κοινότητες στη Μαριούπολη και το Τανγκανρόκ. Οι Έλληνες των δύο πόλεων, που απέχουν μεταξύ τους λίγο περισσότερο από 100 χλμ., έχουν την ίδια ακριβώς καταγωγή. Οι πόλεις όπου κατοικούν βρίσκονται στις δύο πλευρές των συνόρων. Η πρώτη στην Ουκρανία και η δεύτερη στη Ρωσία. Βρίσκονται πάνω στο δρόμο που οδηγεί στην Κριμαία και τα ελληνόπουλα είναι υποχρεωμένα, τα μεν πρώτα να καταταχθούν στον ουκρανικό στρατό ενώ τα δεύτερα στο ρωσικό, σε μια περιοχή όπου ο ρωσοουκρανικός ανταγωνισμός είναι εξαιρετικά οξύς. Η οικονομική κρίση επίσης επηρέασε αποφασιστικά τις ελληνικές κοινότητες. Την τραγική πολιτική και οικονομική κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή το 1992 περιγράφουν οι ελληνικές οργανώσεις: «Συνεχίζεται η μεγάλη οικονο¬μική και πολιτική κρίση. Κλείνουν τα εργοστάσια. Μεγαλώνει η ανεργία. Χειροτερεύει η υπάρχουσα άθλια κοινωνικοοικονομική κατάσταση των ανθρώπων… Όλα αυτά ενισχύουν τις μεταναστευτικές διαθέσεις των Ελλήνων. Οι άνθρωποι αφήνουν τα σπίτια τους, τις περιουσίες τους, τα αγαθά που απόκτησαν όλα αυτά τα χρόνια και κατευθύνονται προς την Ελλάδα. Η πορεία της παλιννόστησης αποκτά τερατώδη μορφή όντας άκρως ανοργάνωτη, χαοτική, αυθόρμητη…» Από τις περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης που βρέθηκαν στην πιο άσχημη κατάσταση ήταν η Υπερκαυκασία. Ξανάρχισε η επώδυνη διαδικασία δημιουργίας εθνών-κρατών, που είχε σταματήσει με την επικράτηση των μπολσεβίκων εβδομήντα χρόνια πριν. Κύριες εστίες πολέμου ήταν το Ναγκόρνο Καραμπάχ, η Αμπχαζία, η Νότια Οσετία και η Τσετσενία. Οι Έλληνες της Υπερκαυκασίας δεν μετανάστευαν ή προσφυγοποιούνταν μόνο στην Ελλάδα και μερικοί στην Κύπρο. Χιλιάδες μετακινήθηκαν στη νότια Ρωσία, σπρωγμένοι από τους πολέμους που άρχισαν. Χιλιάδες Έλληνες από την Τσάλκα της κεντρικής Γεωργίας, την Αμπχάζια, το Ναγκόρνο Καραμπάχ και την Κεντρική Ασία εγκαταστάθηκαν ως πρόσφυγες στη νότια Ρωσία, όπου υπήρχε ηρεμία και οι ελληνικές οργανώσεις μπορούσαν να τους παράσχουν άσυλο. Χιλιάδες επίσης εκτοπισμένοι στη Σιβηρία και την Κεντρική Ασία, παλιννόστησαν στις γενέθλιες περιοχές της Κριμαίας. Στο Nαγκόρνο Καραμπάχ και στην Οσετία Ένα από τα μεγάλα προβλήματα, που εμφανίστηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 στη Σοβιετική Ένωση, ήταν το πρόβλημα του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η περιοχή αυτή, κατοικούμενη από Αρμένιους είχε καθεστώς Αυτόνομης Δημοκρατίας, που υπαγόταν όμως στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν. Στο χώρο αυτό υπήρχε ένα αμιγώς ελληνικό χωριό, το Μεχμανά και ένα μικτό, κατοικούμενο από Έλληνες και Αρμένιους, το Ματεκίς. Ιστορικά ο χώρος αυτός υπήρξε πεδίο του αρμενοτουρκικού ανταγωνισμού. Μετά την επικράτηση των μπολσεβίκων αποδόθηκε, με καθεστώς αυτονομίας, στο Αζερμπαϊτζάν. Οι ένοπλες συγκρούσεις ξεκίνησαν το 1986. Οι Αρμένιοι διεκδικούσαν την ανεξαρτησία του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ οι Αζέροι επεδίωκαν την πλήρη προσάρτησή του. Ως αποτέλεσμα των συγκρούσεων αυτών έγινε η σφαγή των Αρμενίων στο Σουμγκάιτ του Αζερμπαϊτζάν. Πολλοί Έλληνες του Αζερμπαϊτζάν, φοβούμενοι επιθέσεις εναντίον τους, πήραν το δρόμο της προσφυγιάς. Αρκετοί κατέφυγαν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου τους περιέθαλψε ο τοπικός ελληνικός σύλλογος που είχε δημιουργηθεί το 1988. Από το 1989 άρχισε η ένοπλη σύγκρουση, που οδήγησε στα πρόθυρα γενικευμένου πολέμου μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Δύο περιπτώσεις ένταξης στο στρατό του Ναγκόρνο Καραμπάχ εντόπισαν Έλληνες δημοσιογράφοι στην Αρμενία, είναι ο Πάρις Αιμοφρύδης και η Λήδα Θεοφυλαχτίδου, οι οποίοι είναι οργανωμένοι στον Αρμενικό Απελευθερωτικό Στρατό, το μεγαλύτερο στρατιωτικό ένοπλο σώμα στην Αρμενία και αγωνίζονται για την ανεξαρτησία της Αρμενίας και την υπεράσπιση του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Και οι δυο κατάγονται από το Αλαβερντί. Για τους ελληνικούς πληθυσμούς της Αρμενίας είπαν: «Στο σύνολό του ο ελληνικός πληθυσμός της Αρμενίας υποστηρίζει τον αγώνα. Όμως ελάχιστοι συμμετέχουν, γιατί φοβούνται να μην δημιουργηθούν προβλήματα κατά τη μετάβασή τους στην Ελλάδα». Αντίστοιχες περιπτώσεις Ελλήνων εμφανίζονται και στην Αρμενία. Στο στρατό του Ναγκόρνο Καραμπάχ εντάχθηκαν και Έλληνες. Υπήρχαν επίσης περιπτώσεις Ελλήνων από τη Γεωργία που κατατάχθηκαν εθελοντικά στο στρατό του Καραμπάχ για να βοηθήσουν με αυτό τον τρόπο τον ελληνικό πληθυσμό που κινδύνευε. Από αυτούς αναδείχτηκαν ακόμα και ήρωες πολέμου. Τον Αύγουστο του 1992, η κατάσταση οξύνθηκε και στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Σε επιθέσεις των Αζέρων καταστράφηκαν πολλά χωριά, μεταξύ των οποίων και το Μεχμανά. Για οκτώ μήνες, το ελληνικό χωριό μαζί με πολλά αρμενικά, ήταν στα χέρια των Αζέρων. Καταστράφηκαν συνολικά 33 ελληνικά σπίτια. Στο κέντρο του χωριού ήταν αναρτημένη η ελληνική σημαία. Ο πρόεδρος του χωριού ανέφερε για τις συνθήκες που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια του πολέμου: «Το χωριό μας σχεδόν καταστράφηκε. Δεν έχουμε ηλεκτρικό, συγκοινωνία, ένα τηλέφωνο να επικοινωνήσουμε. Περάσαμε δύσκολες ώρες από τις επιθέσεις των Αζέρων. Ζούσαμε μέσα σε ναρκοπέδια. Η εκκλησία έχει και αυτή καταστραφεί. Δεν έχουμε σχολεία και τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο ενός άλλου χωριού σε απόσταση τεσσάρων ωρών. Θέλουμε να ξαναχτίσουμε το χωριό. Κρατάμε την ελληνική γλώσσα και τα έθιμα και όταν ακούω τη λέξη Ελλάδα, η καρδιά μου τρέμει.» Τελικά οι Αρμένιοι και οι Έλληνες, κατάφεραν να εκδιώξουν τους επιτιθέμενους. Οι Έλληνες κάτοικοι της περιοχής στην πλειονότητά τους προσφυγοποιήθηκαν. Εμπόδια συνάντησαν από τις τοπικές αρχές, οι οποίες δεν επιθυμούσαν την αναχώρησή τους, με το επιχείρημα ότι δεν έπρεπε να εξασθενίσει ο χριστιανικός χαρακτήρας της περιοχής. Μια ομάδα Ελλήνων, εικοσιπέντε ελληνικές οικογένειες του χωριού Μεχμανά της περιφέρειας Μαρτακέρτ του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ζήτησε από την ελληνική κυβέρνηση να τους παραχωρήσει άσυλο πολέμου. Αντίστοιχη δήλωση κατέθεσαν και στην κυβέρνηση της Δημοκρατίας του Καραμπάχ, τονίζοντας ότι το αίτημα απόδοσης ασύλου πολέμου από την Ελλάδα έγινε ως ένδειξη διαμαρτυρίας, γιατί η παγκόσμια κοινότητα παρέβλεπε τα συμφέροντα των Αρμενίων και των Ελλήνων της Δημοκρατίας του Καραμπάχ. Τελικά οι περισσότεροι Έλληνες κάτοικοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ κατέφυγαν ως πρόσφυγες στο Στεπανακέρτ, πρωτεύουσα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, στην Ελλάδα, στην Αρμενία και στη νότια Ρωσία. Στην Ελλάδα υπήρξε πρόβλεψη για απλοποίηση των διαδικασιών μετακίνησης προς αυτήν και ένταξης, κατά προτεραιότητα, στα προγράμματα αποκατάστασης που υπήρχαν τότε. Οι πρόσφυγες μεταφέρθηκαν κυρίως στη Φλώρινα. Στο Μεχμανά παρέμειναν 30 άτομα. Το ελληνικό σχολείο του χωριού έκλεισε όταν πέθανε η δασκάλα. Η ελπίδα των κατοίκων ήταν η ανοικοδόμηση του χωριού και η επιστροφή των προσφύγων. Κίνηση αλληλεγγύης προς τους Έλληνες του χωριού οργάνωσε η εφημερίδα Γνώμη της Αλεξανδρούπολης και η οργάνωση «Γιατροί του κόσμου». Κατάφεραν να ευαισθητοποιήσουν τους κατοίκους του νομού Έβρου, οι οποίοι προσέφεραν τρόφιμα και ρούχα, μια γεννήτρια για παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, μια τηλεόραση με δορυφορική κεραία για να παρακολουθούν την ελληνική τηλεόραση και ένα τρακτέρ για τις γεωργικές εργασίες τους. Η αποστολή κατάφερε να μεταβεί στο Ναγκόρνο Καραμπάχ με την παρέμβαση του ελληνικής καταγωγής υφυπουργού Απόδημου Αρμενικού Πληθυσμού της αρμενικής κυβέρνησης του Εριβάν, Έντουαρντ Πολάτοφ. Η είσοδος για του ξένους υπηκόους ήταν απαγορευμένη στην περιοχή, γιατί τυπικά βρισκόταν ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση.   Πρόβλημα από τους πολέμους που είχαν ξεσπάσει είχαν και οι Έλληνες της Βόρειας Οσετίας, η οποία συνόρευε με την Τσετσενο-ιγκουσέτια. Στο Βλαδικαυκάς, πρωτεύουσα της Βόρειας Οσετίας, κατοικούσαν 5.000 Έλληνες. Η πρώτη σύγκρουση στην ευρύτερη περιοχή ξεκίνησε μεταξύ Τσετσένων και Ινγκουσίων και αφορούσε στο διαχωρισμό των εθνικών τους περιοχών. Στη συνέχεια προστέθηκε η σύγκρουση στη Νότια Οσετία, που υπαγόταν στη Γεωργία, με τη σύγκρουση μεταξύ Γεωργιανών και Οσετίνων. Εκατοντάδες ήταν οι νεκροί των δύο αυτών συγκρούσεων και χιλιάδες οι πρόσφυγες. Ο φόβος φώλιασε βαθιά στις καρδιές των ανθρώπων. Οι Έλληνες, με νωπές ακόμα τις μνήμες των σταλινικών διώξεων, είχαν το αίσθημα ότι στην περιοχή αυτή δεν έχουν μέλλον. Στην Αμπχαζία Η μεγαλύτερη όμως εμπλοκή των Ελλήνων στις ένοπλες συγκρούσεις του Καυκάσου, υπήρξε στην Αμπχαζία. Στην Αμπχαζία κατοικούσαν 15.000 Έλληνες, οι οποίοι στην πλειονότητά τους είχαν επιστρέψει από την Κεντρική Ασία, όπου είχαν εκτοπιστεί το 1949. Η Αμπχαζία είχε καθεστώς Αυτόνομης Δημοκρατίας, ενταγμένης στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Γεωργίας. Οι Γεωργιανοί διεκδίκησαν την πλήρη ενσωμάτωση της Αμπχαζίας στο έθνος-κράτος τους, ενώ οι Αμπχάζιοι θέλησαν να δημιουργήσουν το δικό τους. Η σύγκρουση των Γεωργιανών με τους Αμπχάζιους χρονολογείται από το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα. Η νέα σύγκρουση ξεκίνησε με αφορμή την προσπάθεια των Γεωργιανών να ιδρύσουν στο Σοχούμι, όπου υπήρχε ήδη το πανεπιστήμιο της Αμπχαζίας, γεωργιανό πανεπιστήμιο. Η αντίθεση των Αμπχαζίων και η επιμονή των Γεωργιανών οδήγησε στις πρώτες συγκρούσεις με θύματα και από τις δύο πλευρές. H όξυνση των γεγονότων στην Αμπχαζία οδήγησε 1.400 Έλληνες της περιοχής να προβούν τον Μάιο του 1992 σε έκκληση προς την ελληνική κυβέρνηση, στην οποία δήλωναν ότι: «Ο ελληνικός πληθυσμός σ’ αυτή την περιοχή δεν μπορεί να πάρει μέρος στην σύγκρουση, ούτε να λάβη θέση υπέρ καμιάς πλευράς». Ανέφεραν ότι συνέχεια οι ντόπιοι τους έδιναν να καταλάβουν ότι η πατρίδα τους είναι η Ελλάδα. Ζητούσαν να τεθούν υπό την προστασία της ελληνικής κυβέρνησης και να χαρακτηριστούν «πρόσφυγες». Η αφορμή για την τελική σύγκρουση δόθηκε στην αρχή του καλοκαιριού του 1992, όταν στάλθηκε γεωργιανός στρατός στο Σοχούμι. Οι Έλληνες της περιοχής βρέθηκαν στο μέσο των μαχών. Διακήρυξαν την ουδετερότητά τους, παρότι συναισθηματικά υποστήριζαν τους Αμπχάζιους. Οι Αμπχάζιοι, παρότι ήταν μόνο το 17% του συνολικού πληθυσμού της Αμπχαζίας, κατάφεραν να πάρουν με το μέρος τους τις περισσότερες εθνικές ομάδες της περιοχής, συγκροτώντας έτσι ένα ευρύ αντιγεωργιανό μέτωπο. Υποστηρίχθηκαν επίσης από την Ομοσπονδία των Ορεινών Λαών του Καυκάσου, που είχε ως στόχο την επαναφορά του status quo που υπήρχε πριν την κατάληψη της περιοχής από τους Ρώσους το 19ο αιώνα. Αρχικά και οι δύο πλευρές, ειδικά οι Γεωργιανοί, σεβάστηκαν την ουδετερότητα των Ελλήνων. Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις στρατολόγησης νέων Ελλήνων στις περιοχές που ήλεγχε ο καθένας από τους συγκρουόμενους. Η ουδετερότητα που έδειξαν οι Γεωργιανοί απέναντι στους Έλληνες αποδείχθηκε στην περιοχή της Γάγγρας, όπου κατά τη διάρκεια των σκληρών μαχών που έγιναν για την κατάληψή της, τα γεωργιανά στρατεύματα δε βιαιοπράγησαν κατά των Ελλήνων, ενώ φέρθηκαν πολύ άσχημα στους Αμπχάζιους και Αρμένιους της περιοχής. Οι Έλληνες της Γάγγρας εκτιμούν ότι πρέπει να υπήρχε διαταγή για καλή συμπεριφορά προς τους Έλληνες. Αυτό όμως δεν εμπόδισε τους στρατιώτες να λεηλατήσουν ελληνικά σπίτια και να κατάσχουν περιουσιακά στοιχεία Ελλήνων. Με την έναρξη των συγκρούσεων οι ρωσικές εφημερίδες δημοσίευσαν την είδηση ότι η ελληνική κυβέρνηση θα μεριμνήσει για την μεταφορά των εγκλωβισμένων Ελλήνων και ειδικά των παιδιών. Ως αποτέλεσμα της είδησης αυτής, οι Έλληνες της πόλης κατέβαιναν κάθε μέρα στο λιμάνι περιμένοντας το πλοίο, το οποίο έφτασε μετά από 14 μήνες.   Οι Έλληνες της Αμπχαζίας κατέφυγαν σε μεγάλο βαθμό ως πρόσφυγες στην κεντρική Γεωργία, στη νότια Ρωσία και στο Καζακστάν. Η μεγάλη αποχώρηση του πληθυσμού της πόλης του Σοχούμι έγινε με την επίβλεψη του ρωσικού στρατού, ο οποίος με βάση τη συμφωνία διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης, είχε την αποκλειστική ευθύνη της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων όλων των νέων κρατών. Έλεγχο έκαναν επίσης και οι στρατιώτες του εθνικού στρατού της Γεωργίας. Καθημερινά συγκεντρώνονταν 5-10.000 άτομα στο λιμάνι και αναχωρούσαν με κάθε είδους πλοιάριο για το Σότσι και το Νοβοροσίσκ της νότιας Ρωσίας, για το Πότι της Γεωργίας και για το Βατούμι της Ατζαρίας (Αυτόνομη Δημοκρατία ενταγμένη στη Γεωργία). Πρακτικά, ήταν αδύνατο με τις συνθήκες αυτές να αναχωρήσουν τα παιδιά και οι γέροντες. Η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Γεωργίας κατήγγειλε ότι τους κρίσιμους επτά μήνες καμιά επίσημη ελληνική αντιπροσωπεία δεν επισκέφτηκε τη Γεωργία, με αποτέλεσμα «… να αναγκαστούμε να ζητήσουμε βοήθεια από το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό». Σύντομα στο Σοχούμι εμφανίστηκαν παρακρατικές ομάδες, οι οποίες λεηλατούσαν και έκλεβαν τον άμαχο πληθυσμό. Παρουσιάστηκαν περιπτώσεις απαγωγής Ελλήνων με σκοπό τα λύτρα, καθώς και επιθέσεις των οργανωμένων παραστρατιωτικών ομάδων στα ελληνικά χωριά. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι αυτό του χωριού Γεώργιεφκα, όπου, αφού η ομάδα των ληστών επισκέφτηκε την ελληνική εκκλησία και προσευχήθηκε, άρχισε τις ληστείες και τις βιαιοπραγίες κατά των Ελλήνων. Επίσης πολλά κρούσματα ληστειών και βιασμών σημειώθηκαν μέσα στην ίδια την πόλη του Σοχούμι. Οι Έλληνες αποτέλεσαν ιδιαίτερο στόχο αυτών των επιθέσεων, γιατί υπήρχε η εντύπωση ότι ήταν εύπορη ομάδα, η οποία ενισχυόταν οικονομικά από συγγενείς που ζούσαν στην Ελλάδα. Οι ληστές συνήθως βασάνιζαν τα θύματά τους, για να τους παραδώσουν τα χρήματα και τα διάφορα τιμαλφή. Οι περιουσίες των Ελλήνων βρέθηκαν στο έλεος των φανατικών παραστρατιωτικών ομάδων. Σε μια περίπτωση στάλθηκε επιστολή διαμαρτυρίας προς στον Ε. Σεβαρνάτζε, στην οποία καταγγέλθηκε ότι: «Η επίθεση και η κατάκτηση και η ληστεία των περιουσιών των Ελλήνων πολιτών στην πόλη Σοχούμι γίνεται όλο και πιο συχνά. Το θέμα έφτασε μέχρι την κατευθείαν απαλλοτρίωση της ακίνητης περιουσίας». Περιγράφηκε ο τρόπος κατάληψης: «… η σιδερένια πόρτα της εισόδου παραβιάστηκε με οξυγονοκόλληση υπό την προστασία της εθνοφρουράς. Μετά, σ’ αυτό το διαμέρισμα εγκαταστάθηκε οικογένεια Γεωργιανών, την οποία και μέχρι τώρα προστατεύουν οι στρατιώτες του γεωργιανού κράτους». H συγκεκριμένη πράξη παραλληλίστηκε με τις απαλλοτριώσεις 20.000 ελληνικών σπιτιών, που έγιναν στην Αμπχαζία το 1949, όταν εκτοπίστηκαν οι Έλληνες στην Κεντρική Ασία. Η διαφορά των δύο ληστειών, σύμφωνα με τον καταγγέλλοντα, είναι ότι η πρώτη γινόταν «… κάτω από τη σημαία του μαρξισμού-λενινισμού», ενώ η δεύτερη κάτω από τη σημαία του εθνικισμού. Σημαντική καταστροφή προκάλεσαν οι ομάδες αυτές με την πυρπόληση του Ιστορικού Αρχείου του Σοχούμι. Το Αρχείο καταστράφηκε ολοσχερώς, με αποτέλεσμα την απώλεια του μόνου, σχετικά πλήρους, σώματος της εφημερίδας Κόκκινος Καπνας που υπήρχε στον Καύκασο, καθώς και πολύτιμων ελληνικών βιβλίων του μεσοπολέμου. Μαζί τους καταστράφηκαν και όλες οι πηγές για την ιστορία της περιοχής. Σε απόφαση έκτακτης σύσκεψης προέδρων έξι συλλόγων προσφύγων απ’ όλη την Ελλάδα, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη την 1η Νοεμβρίου 1992, καταγγέλθηκε ότι: «Στην Αμπχαζία και άλλα μέρη της Γεωργίας υπάρχουν θύματα, κλοπές, λεηλασίες, καταλήψεις οικιών… Υπάρχει πείνα. Δυσχέρειες στην επικοινωνία. Δεν υπάρχουν καύσιμα. Έρχεται ο χειμώνας. Τι θα γίνει;» Η σύσκεψη ζητούσε από το ελληνικό κράτος » … να τεθούν υπό καθεστώς προσφύγων όσοι Έλληνες κατορθώσουν να έρθουν από την Αμπχαζία. Άμεση συμπαράσταση με εξασφάλιση στέγης και επιδομάτων. Αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και ιατροφαρμακευτική στους εγκλωβισμένους Έλληνες της Αμπχαζίας (εάν είναι δυνατόν να σταλεί οργανωμένη ανθρωπιστική βοήθεια σε όλη τη Γεωργία)». Παρόμοια έκκληση έφτασε στην Ελλάδα από το Βατούμι. Ο ελληνικός σύλλογος της πόλης διεκτραγωδούσε την κατάσταση των 1.000 Ελλήνων προσφύγων από το Σοχούμι που είχαν καταφύγει εκεί, έχοντας χάσει τα πάντα στον πόλεμο και περιμένοντας την ελληνική βοήθεια. Χαρακτήριζε την πολιτική που υπέστησαν στο Σοχούμι «γενοκτονία» και καλούσε όλους τους Έλληνες, απ’ όλο τον κόσμο, να συνδράμουν την προσπάθεια περίθαλψης των προσφύγων. Μεταξύ άλλων στην έκκληση γράφεται: «Σήμερα στη Γεωργία μαίνεται φοβερός πόλεμος, χύνεται το αίμα των Ελλήνων ομοεθνών μας, χάνονται γέροι, γυναίκες και παιδιά. 1.000 Έλληνες -πρόσφυγες από την Αμπχαζία- εγκαταλείπουν το βιός πολλών γενεών, τα νοικοκυριά και τα σπίτια τους χωρίς μέσα διαβίωσης για να σώσουν τη ζωή τους. Κατευθύνθηκαν στο Βατούμι για να μεταβούν αργότερα στην Ελλάδα μέσω της γειτονικής Τουρκίας. Είναι δύσκολο να περιγραφούν τα πάθη των. Σε μια στιγμή έχασαν τα πάντα, πολλούς συγγενείς και μόλις πρόλαβαν να φύγουν από τα σπίτια τους και να σώσουν τη ζωή τους. Αλλά το πιο δύσκολο ακόμα είναι να βλέπεις να κλαίνε οι μητέρες, παππούδες, γιαγιάδες. Η γενοκτονία των Ποντίων Ελλήνων συνεχίζεται, τους σκοτώνουν, τους κλέβουν, τους βιάζουν….» Σε έκκληση, που έστειλε στην Ελλάδα η Πανσοβιετική Ομοσπονδία Ελληνικών Οργανώσεων «Ο Πόντος», με την υπογραφή του Γαβριήλ Ποπόφ, αναφερόταν ότι στην Αμπχαζία υπήρχε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τον ελληνικό πληθυσμό. Ότι δεν υπήρχαν πλέον πόροι επιβίωσης και ότι διακόσιες ελληνικές οικογένειες βρίσκονταν σε απελπιστική κατάσταση. Η Ομοσπονδία ζητούσε από την ελληνική κυβέρνηση «… να σταλεί καράβι από την Ελλάδα για να πάρει 600-700 άτομα». Κορυφαία διαμαρτυρία των Ποντίων της Ελλάδας υπήρξε η συγκέντρωση και η πορεία 5.000 ατόμων στο κέντρο της Αθήνας, τον Απρίλιο του 1993 με βασικό σύνθημα «Απομάκρυνση των Ελλήνων από την Αμπχαζία. Τώρα!». Παράλληλα εμφανίστηκαν δημοσιεύματα που καλούσαν σε άμεση δράση. Η πολιτική ηγεσία, με πρωτοβουλία της τότε υφυπουργού Εξωτερικών Βιργινίας Τσουδερού, αποφάσισε τελικά την απομάκρυνση των Ελλήνων, που είχαν εγκλωβιστεί στην περιοχή του Σοχούμι. Κατ’ αρχάς, μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα οι πρόσφυγες που είχαν καταφύγει στο Σότσι της νότιας Ρωσίας. Στη συνέχεια οργανώθηκε η βασική επιχείρηση απομάκρυνσης των εγκλωβισμένων Ελλήνων από το Σοχούμι, το οποίο βρισκόταν υπό γεωργιανή κυριαρχία και ήταν περικυκλωμένο από τις δυνάμεις των Αμπχαζίων. Για την επιχείρηση απομάκρυνσης των προσφύγων χρησιμοποιήθηκε το πλοίο Viscountess της εταιρείας Marlines. Το πρωί της 15ης Αυγούστου το πλοίο έφτασε στο λιμάνι του Σοχούμι. Οι πρόσφυγες περίμεναν ήδη στην προβλήτα και επιβιβάστηκαν 1.013 άτομα. Πίσω, στην περιφέρεια του Σοχούμι, έμεινε πλήθος Ελλήνων. Πολλοί δεν αναχώρησαν γιατί δεν άντεχαν την κοινωνική υποβάθμιση που συνεπαγόταν η προσφυγοποίηση. Άλλοι γιατί περίμεναν ότι ο πόλεμος θα τελειώσει σύντομα και δεν ήθελαν να εγκαταλείψουν το νοικοκυριό τους στο έλεος των συμμοριών. Μερικοί γιατί δεν μπορούσαν να πάρουν μαζί τους γέροντες γονείς τους. Ήταν η τέταρτη κατά σειρά προσφυγιά που βίωνε ο πληθυσμός αυτός μέσα σε εβδομήντα χρόνια. Υπολογίζεται ότι οι Έλληνες νεκροί σε όλη την Αμπχαζία ξεπερνούσαν τους 200. Σε μια πρόχειρη συγκέντρωση στοιχείων, που έγινε από το συγγραφέα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού επιστροφής του πλοίου από την Αμπχαζία, καταγράφηκαν 52 νεκροί από το Σοχούμι. Απ’ αυτούς οι 30 δολοφονήθηκαν από τις παρακρατικές ομάδες και οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν από τους βομβαρδισμούς. Υπήρχαν επίσης και σκοτωμένοι στις μάχες. Πρόχειρα καταμετρήθηκαν τρεις από την αμπχαζιανή πλευρά και πέντε από τη γεωργιανή. Όσοι Έλληνες σκοτώθηκαν πολεμώντας στις τάξεις του αμπχαζιανού στρατού κατάγονταν από την Αμπχαζία, ενώ οι σκοτωμένοι στις τάξεις του γεωργιανού στρατού προέρχονταν από την κεντρική Γεωργία. Από έρευνα που έγινε πάνω στο πλοίο, κατά τη διάρκεια της επιστροφής, εξήχθησαν ενδιαφέροντα συμπεράσματα: Το 83% είχε εξοριστεί στην Κεντρική Ασία από τους σταλινικούς και επανεγκαταστάθηκε στην Αμπχαζία μετά την αποσταλινοποίηση, ξεκινώντας πάλι από το μηδέν. Το 46% των οικογενειών έπεσε θύμα ληστείας, ενώ οι κατοικίες του 45% υπέστησαν ολικές ή μερικές καταστροφές. Η πλειοψηφία των αρχηγών των προσφυγικών αυτών οικογενειών είχε γεννηθεί στο Σοχούμι και στα γύρω χωριά. Ένα 13% είχε γεννηθεί στο Καζακστάν, όπου είχαν εξοριστεί. Από το δείγμα που μελετήθηκε, το 60% των οικογενειών είχαν εκτοπιστεί το 1949 στην Κεντρική Ασία. Ένα 23% δεν απάντησε, μάλλον φοβούμενο. Το υπόλοιπο αποτελούταν κυρίως από νέα άτομα, τα οποία είχαν γεννηθεί στο Σοχούμι. Οι εξορισμένοι είχαν μεταφερθεί σε ποσοστό 70% στο Καζακστάν. Κατά τη διάρκεια του πολέμου της Αμπχαζίας, υπέστησαν ζημιές τα σπίτια του 48% του συνόλου. Απ’ αυτά καταστράφηκε πλήρως το 53%, ενώ το 47% υπέστη μερικές ζημιές (δηλαδή έσπασαν όλα τα τζάμια ή καταστράφηκε μόνο το ένα δωμάτιο κ.λπ.). Στις οικογένειες που μελετήθηκαν έγιναν 290 πράξεις βίας. Οι πράξεις βίας κατανέμονται ως εξής: 46% κλοπή οικοσκευής, 39% κλοπή χρημάτων και κοσμημάτων και 15% κλοπή αυτοκινήτου. Μεταξύ των προσφύγων που ταξίδεψαν με το πλοίο υπήρχαν πάρα πολλά μεμονωμένα άτομα ή ζευγάρια. Αυτό οφείλεται στο ότι τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας είχαν φύγει από την Αμπχαζία. Υπήρχαν περιπτώσεις όπου οι γονείς αγνοούσαν αν τα παιδιά τους είχαν καταφύγει στην Ελλάδα, τη Ρωσία και σε πιο ακριβώς μέρος. Πολυπληθέστερες ήταν οι τριμελείς οικογένειες, οι οποίες κατελάμβαναν την τρίτη θέση, ως προς τον απόλυτο αριθμό οικογενειών. Μετά την αναχώρηση του πλοίου παρουσιάστηκαν κρούσματα επιθέσεων από Γεωργιανούς παρακρατικούς. Οι προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης συνεχίστηκαν. Έτσι λίγο αργότερα μετέβη στο Σοχούμι αεροπλάνο, το οποίο παρέλαβε και άλλους πρόσφυγες, ενώ αναχωρήσεις προσφύγων οργανώθηκαν από το Σότσι με λεωφορεία και από την Τιφλίδα αεροπορικώς. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1993, το Σοχούμι καταλήφθηκε, μέσα σε λουτρό αίματος. Ο πρόεδρος της Γεωργίας Έντβαρντ Σεβαρνάτζε, μόλις γλύτωσε τη σύλληψη από τους Αμπχάζιους αυτονομιστές. Χιλιάδες Γεωργιανοί από το Σοχούμι κατάφεραν να εγκαταλείψουν την πόλη, με την κάλυψη του ρώσικου στρατού, για να προστεθούν στο συνολικό όγκο των Γεωργιανών προσφύγων απ’ όλη την Αμπχαζία που ανέρχονταν σε 200.000 άτομα. Τις πρώτες μέρες μετά την κατάληψη, όταν στην πόλη κυριαρχούσαν οι άτακτες ομάδες του αμπχαζιανού μετώπου, αρκετοί Έλληνες έχασαν τη ζωή τους. Ο Γιώργος Ξεμύτοφ, ο οποίος έμεινε στο Σοχούμι καθόλη τη διάρκεια του πολέμου περιγράφει ως εξής την κατάσταση: «Ήταν οι μέρες του Σεπτεμβρίου, οπότε καταστράφηκε το Σοχούμι και γέμισε η πόλη μας νεκρούς. Τα πτώματα ήταν στοιβαγμένα στους δρόμους για μέρες. Ξεχασμένα από θεούς και ανθρώπους. Και μόνο τα σκυλιά νοιάστηκαν, που μετά τις μάχες αναθάρρησαν και βγήκαν από τις κρυψώνες τους να φάνε.» Οι εκτιμήσεις των Ελλήνων της περιοχής ανεβάζουν τον αριθμό σε 50. Η Αμπχαζία ανακηρύχτηκε ανεξάρτητο κράτος, προστιθέμενη με τον τρόπο αυτό στην κατηγορία που ήταν ήδη ενταγμένο το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Δηλαδή κράτος που προέκυψε με πόλεμο, αμφισβητώντας τα εσωτερικά σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης. Στη νέα κυβέρνηση των Αμπχαζίων δόθηκαν δύο υπουργεία στους Έλληνες. Οι ποντιακές οργανώσεις στην Ελλάδα, με παρέμβασή τους στην κυβέρνηση στις 11 Οκτωβρίου ζήτησαν, την άμεση αποστολή διπλωματικής αντιπροσωπείας, τόσο στη Γεωργία όσο και στην Αμπχαζία, για να ζητήσει την προστασία των χιλιάδων Ποντίων προσφύγων που ζούσαν εκεί. Το πιο σοβαρό επεισόδιο από τη δράση των ανεξέλεγκτων αμπχαζιανών ομάδων συνέβη στις 4 Νοεμβρίου 1993, όταν επιτέθηκαν στο ελληνικό χωριό Όντισι (πρώην Άκαπα και μετά Κωνσταντίνοφκα) και δολοφόνησαν δεκαοκτώ Έλληνες. Μαζί τους δολοφόνησαν δύο Αρμένιους και έναν Αμπχάζιο. Οι πρώτες δολοφονίες έγιναν στα χωράφια και συνεχίστηκαν στο χωριό. Στη συνέχεια οι δολοφόνοι συγκέντρωσαν τα πτώματα σε ένα σπίτι και τα έκαψαν. Oι πληροφορίες που έφτασαν στην Ελλάδα ανέφεραν, κατ’ αρχάς, ότι το έγκλημα διαπράχτηκε από ομάδα Τσερκέζων, η οποία πολέμησε στο πλευρό του αμπχαζιανού μετώπου, όπως και άλλες ομάδες από τα μουσουλμανικά έθνη του Βόρειου Καυκάσου. Τελικά όμως αποδείχτηκε ότι οι εκτελεστές ήταν μια πολυεθνική ομάδα κακοπ¬οιών, μισθοφόρων στον αμπχαζιανό στρατό. Η ομάδα αποτελούταν από ένα Ρώσο, έναν Τσετσένο (μουσουλμάνος του Βόρειου Καυκάσου), έναν Καρατσάι (μουσουλ¬μάνος και τουρκόφωνος του Βόρειου Καυκάσου), έναν Έλληνα και ένα Γερμανό του Βόλγα. Η σφαγή ήταν προμελετημένη και αφορούσε στην αίσθηση περί λαφύρων που είχαν οι φιλοαμπχαζιανές άτακτες ομάδες. Οι δολοφόνοι εκτέλεσαν το φρικιαστικό έργο για να εκκαθαρίσουν την περιοχή από τους Έλληνες και να εγκατασταθούν οι ίδιοι. Όντως, οι δολοφόνοι εγκαταστάθηκαν στη συνέχεια στο χωριό, για να συλληφθούν αρκετές μέρες αργότερα από τον στρατό των Αμπχαζίων. Οι μαζικές δολοφονίες συνεχίστηκαν στο χωριό Τσεμπελτά, όπου βρήκαν το θάνατο άλλοι πέντε Έλληνες. Οι δολοφόνοι αυτή τη φορά ήταν Σβάνοι ληστές. …………………….. Οι πράξεις αυτές και η αδράνεια που παρατηρήθηκε από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης, προκάλεσαν την οργισμένη αντίδραση των ποντιακών οργανώσεων, οι οποίες κατήγγειλαν την έλλειψη ενδιαφέροντος και απαίτησαν την άμεση κρατική παρέμβαση στους διεθνείς οργανισμούς, για προστασία των 2.000 Ελλήνων που είχαν παραμείνει στην Αμπχαζία, την αποστολή στρατιωτικών παρατηρητών με την κάλυψη του ΟΗΕ και τη διοργάνωση νέας επιχείρησης απομάκρυνσης των Ελλήνων από την επικίνδυνη περιοχή. Στη συνέχεια το υπουργείο Εξωτερικών προέβη σε διαμαρτυρία, μέσω της συνάντησης του προξένου στη Μόσχα με αντιπροσωπεία των Αμπχαζίων, ο Τύπος κάλυψε ουσιαστικά το θέμα και κατατέθηκε επερώτηση στο Συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Toν Ιανουάριο του 1994, επισκέφτηκε την περιοχή της Αμπχαζίας ο γενικός γραμματέας της οργάνωσης Διεθνής Ομοσπονδία για την Προάσπιση των Εθνικών, Θρησκευτικών, Γλωσσικών και άλλων Μειονοτήτων, ο οποίος έτυχε να είναι Έλληνας. Σε έγγραφό του προς την ελληνική κυβέρνηση, περιέγραψε την απελπιστική κατάσταση των Ελλήνων που συνάντησε και ζήτησε, ματαίως, τη συνδρομή της Ελλάδας. Η επιστολή του γ.γ. Μενέλαου Γ. Τζέλιου τέλειωνε με τα εξής λόγια: «Κύριε Υπουργέ, τα αδέλφια μας στην Αμπχαζία χρειάζονται την υλική και ηθική συμπαράσταση της Μητέρας Ελλάδος στις δύσκολες στιγμές που περνάνε. Ελπίζω να δώσετε τη δέουσα προσοχή και να συνδράμετε κατά το δυνατόν στην βοήθεια των Ελλήνων της Αμπχαζίας». Στην Τσετσενία Η νεότερη εστία πολέμου στον Καύκασο εμφανίστηκε στην Τσετσενία, η οποία ήταν Αυτόνομη Δημοκρατία, ενταγμένη όμως στη Ρωσία. Το 1992 ανακήρυξε την ανεξαρτησία της, σε αντίθεση με τη θέληση της Ρωσίας. . Η Τουρκία, η οποία είχε παραδοσιακούς δεσμούς με τις μουσουλμανικές εθνότητες του Καυκάσου και φιλοξενούσε στο έδαφός της δεκάδες χιλιάδες άτομα τσετσενικής καταγωγής, απογόνους των προσφύγων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, μετά την κατάληψη της πατρίδας τους από τους Ρώσους στις αρχές του 19ου αιώνα, βοήθησε το τσετσενικό κίνημα. Ένα από τα μέτρα που πήρε, ήταν η φιλοξενία προσφύγων στην κατεχόμενη Κύπρο. Η πληροφορία αυτή μεταδόθηκε από το Radio Liberty του Μονάχου και ακούστηκε στη Μόσχα. Με βάση τη ραδιοφωνική αυτή ενημέρωση, τρεις Τσετσένοι πρόσφυγες πήγαν στην Κυπριακή πρεσβεία της Μόσχας και ρώτησαν σχετικά: «Επειδή όπως είπαν άκουσαν στο ραδιόφωνο, ότι η Κύπρος θα φιλοξενήσει πρόσφυγες.» Στην Τσετσενία, στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ζούσαν 1.000-1.500 Έλληνες. Υπήρχε και Ελληνικός Σύλλογος στην πρωτεύουσα Γκρόζνι. Οι σχέσεις των Ελλήνων με τους Τσετσένους ήταν πολύ καλές, εφόσον τα δύο έθνη συνδέονταν με τις κοινές μνήμες των μαζικών σταλινικών διωγμών της δεκαετίας του ’40. Οι Τσετσένοι αποκαλούσαν «αδελφούς» τους Έλληνες, λόγω της κοινής ιστορικής εμπειρίας της εκτόπισης. Η πλειοψηφία των Ελλήνων της Τσετσενίας, φοβούμενη τις εξελίξεις άρχισε να φεύγει μετά το 1992 στη νότια Ρωσία και στην Ελλάδα. Την περίοδο που εμφανίστηκε ο ρωσικός στρατός και άρχισαν οι συγκρούσεις, έμεναν περίπου 200-250 Έλληνες στην περιοχή. Ο ακριβής αριθμός τους ήταν αδύνατον να προσδιοριστεί. Όσοι μπόρεσαν έφυγαν από την επικίνδυνη ζώνη. Ένδεκα άτομα που κατέφυγαν στην ελληνική πρεσβεία στη Μόσχα πήραν αμέσως άδεια παλιννόστησης. Άλλοι κατέφυγαν στο Βλαδικαυκάς της Βόρειας Οσετίας, όπου κατοικούσαν 5.000 Έλληνες και ήταν οργανωμένοι στον «Ελληνικό Σύλλογο Φοίνιξ», άλλοι κατέφυγαν στην Μαχατσκαλά, πρωτεύουσα του Νταγεστάν που βρίσκεται στην Κασπία Θάλασσα φιλοξενούμενοι από τους συγγενείς τους ή άλλους ομογενείς. Έλληνες επίσης διέφυγαν μαζί με τους Τσετσένους στα βουνά, ενώ άρχισαν οι βομβαρδισμοί της πόλης από το ρωσικό στρατό. Εκατόν πενήντα είχαν καταφύγει σε κοντινές προς το Γκρόζνι περιοχές. Οι εκτιμήσεις από τη Μόσχα ανέβαζαν τους εγκλωβισμέ¬νους Έλληνες του Γκρόζνι σε 110. Τις πρώτες πληροφορίες για την ύπαρξη εγκλωβισμένων Ελλήνων, τις έδωσαν τρεις Ελληνίδες πρόσφυγες από το Γκρόζνι που κατέφυγαν στη Μόσχα μέσω Ναζράν, πρωτεύουσας της Ινγκουσέτιας, με τη βοήθεια ενός «μεταναστευτικού λεωφορείου», που μάζευε τους Ινγκούσιους του Γκρόζνι. Μια απ’ αυτές, η Κατερίνα Ιωαννίδη, ήταν η Ελληνίδα δασκάλα στο Γκρόζνι. Αυτές έδωσαν κατάλογο 35 Ελλήνων που παρέμεναν στην πολιορκούμενη πόλη, ενώ δεν απέκλειαν την παραμονή και άλλων εκεί. Οι πρόσφυγες φοβούνταν για την τύχη των εναπομεινάντων Ελλήνων, λόγω της επέκτασης των μαχών σ’ όλη την πόλη. Εντοπίστηκαν δεκαπέντε εγκλωβισμένες ελληνικές οικογένειες. Οι τρεις Ελληνίδες του Γκρόζνι, που είχαν ενημερώσει την ελληνική πρεσβεία, έφυγαν τελικά για το Βλαδικαυκάς της Βόρειας Οσετίας, ώστε να μπορέσουν να επιστρέψουν στο σπίτι τους, μόλις παύσουν οι εχθροπραξίες. Η ελληνική πολιτεία αντέδρασε άμεσα στην κρίση. Συγκροτήθηκε συντονιστικό όργανο με επικεφαλής τον πρέσβη στη Μόσχα. Την επιχείρηση ανέλαβε να διεκπεραιώσει το Εθνικό Ίδρυμα Υποδοχής και Αποκατάστασης Προσφύγων Ομογενών Ελλήνων, ο πρόεδρος του οποίου (ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Γιώργος Ιακώβου) μετέβη επιτόπου. Στόχος των προσπαθειών ήταν ο εντοπισμός των Ελλήνων μεταξύ των δεκάδων χιλιάδων προσφύγων από την Τσετσενία, η οικονομική κάλυψη των προσφύγων, η προετοιμασία για αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και η μεταφορά των Ελλήνων προσφύγων σε ασφαλέστερες περιοχές. Έτσι, ο Έλληνας πρέσβης συναντήθηκε με το Ρώσο υπουργό Έκτακτων Αναγκών, ο οποίος προερχόταν από τη βόρειο Οσετία και είχε βοηθήσει την οργάνωση των εκεί Ελλήνων. Παρότι στην περιοχή είχε απαγορευτεί η πρόσβαση οιουδήποτε εκπροσώπου των ξένων διπλωματικών αποστολών, ο Ρώσος υπουργός εξαίρεσε το ελληνικό κλιμάκιο από την γενική απαγόρευση. Με βάση την αποστολή στο Βλαδικαυκάς, καταβλήθηκε προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος. Οι ρωσικές δυνάμεις ανταποκρίθηκαν θετικά στο αίτημα των ελληνικών εκπροσώπων, να εντοπιστούν τα άτομα που ανήκαν στην ελληνική εθνικότητα και ήταν εγκλωβισμένα στο Γκρόζνι. Οι έρευνες έγιναν υπό την προσωπική εποπτεία του υπουργού Έκτακτων Αναγκών. Έγιναν συσκέψεις της ελληνικής αποστολής και των Ρώσων για να διευθετηθούν οι οργανωτικές λεπτομέρειες εξόδου, υποδοχής και εγκατάστασης των Ελλήνων. Ενεργοποιήθηκαν επίσης οι ελληνικές οργανώσεις της ευρύτερης περιοχής, οι οποίες συνεργάστηκαν με την ελληνική αποστολή. Οι ελληνικές οργανώσεις των πόλεων Εσεντουκί, Μινεράλνι Βόντι και Βλαδικαυκάς, συγκρότησαν Επιτροπές Προσφύγων. Στις 15 Ιανουαρίου έλαβε χώρα σύσκεψη δέκα ελληνικών οργανώσεων του βόρειου Καυκάσου, με τη συμμετοχή των απεσταλμένων από την Ελλάδα και με κύριο θέμα την παροχή βοήθειας προς τους πρόσφυγες. Συντάχθηκε ένας κατάλογος με τα ονόματα των εγκλωβισμένων Ελλήνων. Οι Έλληνες που παρέμειναν στο Γκρόζνι, όπως και οι υπόλοιποι κάτοικοί του, πέρασαν εφιαλτικές ώρες την εποχή των βομβαρδισμών. Ζούσαν μέσα σε καταφύγια με ελάχιστα τρόφιμα. Τελικά, μετά την κατάληψη της πόλης από το ρωσικό στρατό, απεγκλωβίστηκαν 75 Έλληνες, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο Εσεντουκί, Βλαδικαυκάς και Μινεράλνι Βόντι. Υπήρχαν μόνο δύο Ελληνίδες τραυματίες και δύο νεκροί Ρώσοι, που ανήκαν σε μικτές ελληνορωσικές οικογένειες. Μέσα στο Γκρόζνι συνέχισαν να παραμένουν 25 Έλληνες. Οι πρόσφυγες φιλοξενήθηκαν σε ξενοδοχείο στο Μινεράλνι Βόντι, ενώ τους δόθηκε και ένα μικρό ποσό για να αντιμετωπίσουν τις άμεσες ανάγκες τους. Όσοι είχαν καταφύγει στη Ρωσία φιλοξενήθηκαν σε σπίτια ντόπιων Ελλήνων και σε ξενοδοχείο, νοικιασμένο από την ελλαδική αποστολή, ενώ αγοράστηκαν με τη μεσολάβηση της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ρωσίας τέσσερις κατοικίες για αντίστοιχες οικογένειες προσφύγων. Καταγράφηκαν 29 οικογένειες και 10 μεμονωμένα άτομα. Απ’ αυτούς οι 14 οικογένειες και τα 8 άτομα επιθυμούσαν να παραμείνουν στη νότια Ρωσία, ενώ οι υπόλοιποι δεν είχαν αποφασίσει ακόμη. Μια από τις προτάσεις που τους έγιναν ήταν η ένταξή τους στο πρόγραμμα. Οι παραινέσεις όμως των συγγενών από την Ελλάδα, λειτουργούσαν αποτρεπτικά στο να υιοθετήσουν την επιλογή αυτή. Η βασική όμως επιλογή της ελληνικής πλευράς, στην περίπτωση της Τσετσενίας, ήταν η παραμονή τους στη νότιο Ρωσία, σε σπίτια αγορασμένα από το ελληνικό δημόσιο και ειδικά η εγκατάστασή τους, με πρόγραμμα αγοράς σπιτιών στο ελληνικό χωριό Γκρετσέσκογιε της περιφέρειας της Σταυρούπολης Οι ελληνικοί σύλλογοι της περιοχής ζήτησαν να επεκταθεί το πρόγραμμα αποκατάστασης και σε άλλες περιοχές της νότιας Ρωσίας. Η πρόθεση όμως της ελληνικής πλευράς ήταν να ενισχυθεί ο ήδη υπάρχων ελληνικός οικισμός στο Γκρετσέσκογιε. Διερευνήθηκαν, από κοινού με τις ρωσικές αρχές, οι τρόποι πενταετούς δέσμευσης των σπιτιών αυτών. Η πολιτική των Ρώσων για το ζήτημα αυτό ήταν να απομακρύνουν τους πληθυσμούς της Τσετσενίας, ανεξαρτήτως εθνικότητας, από την περιοχή. Δέχτηκαν όμως να εξαιρέσουν τους Έλληνες, με την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα αναλάμβανε την αποκατάστασή τους. Μια από τις άμεσα θετικές επιπτώσεις της ελληνικής επιχείρησης διάσωσης και προστασίας των Ελλήνων της Τσετσενίας, ήταν η κατάκτηση αναγνώρισης του κύρους της Ελλάδας από όλους τους παράγοντες και τις εθνότητες της περιοχής. Το τσετσενικό πρόβλημα εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο αγκάθι της εσωτερικής πολιτικής ζωής. Η πολιτική της ακραίας καταστολής που ακολούθησαν οι ρωσικές αρχές ενίσχυσε την εμφάνιση μιας τυφλή και αιματηρή τρομοκρατία των Τσετσένων. Η πλέον πρόσφατη εκδήλωση αυτού του φαινομένου υπήρξαν τα τρομερά γεγονότα του Μπεσλάν της Βόρειας Οσετίας με την ομηρία και τον θάνατο -τελικά- εκατοντάδων αθώων και ανυπεράσπιστων μαθητών. Τα τραγικά γεγονότα στη Βόρεια Οσετία ανέδειξαν για άλλη μια φορά -εκτός από τα σύγχρονα ρωσικά αδιέξοδα του Καυκάσου- το γεγονός της παρουσίας ελληνικών κοινοτήτων στη θερμή αυτή ζώνη του πλανήτη μας. Για άλλη μια φορά κατά τη μετασοβιετική εποχή, το ηφαίστειο του Καυκάσου στέλνει ανησυχητικά σήματα. Η αντιπαράθεση στην Τσετσενία τείνει να λάβει ευρύτερες διαστάσεις. Η συνάντηση των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων με τον ακραίο ισλαμικό φανατισμό και την τρομοκρατία από τη μια και η σκληρή ρωσική στάση από την άλλη, οδηγούν τις εξελίξεις στα άκρα. Παράλληλα, οι τάσεις μετατροπής των υπαρκτών εθνικών αντιθέσεων σε θρησκευτικές αντιπαραθέσεις βρίσκουν ολόενα και μεγαλύτερη αποδοχή και στους υπόλοιπους μουσουλμανικούς λαούς του Καυκάσου. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Τσετσένοι τρομοκράτες προκάλεσαν το λουτρό αίματος στη Βόρεια Οσετία, σε μια από τις λίγες χριστιανικές περιοχές του Βόρειου Καυκάσου. Το μίσος για τους «απίστους», η περιφρόνηση της ζωής των «γκιαούρηδων» και η αίσθηση ότι επιχειρείται Τζιχάντ δηλαδή «ιερός πόλεμος», οδηγεί την αντιπαράθεση στα άκρα. Εκτός όμως από τα τεκταινόμενα στο Βόρειο Καύκασο, ανησυχητικά σήματα έρχονται και από το Νότο, από την Υπερκαυκασία. Η επανεμφάνιση του γεωργιανικού εθνικισμού- που τυγχάνει της προστασίας των Ηνωμένων Πολιτειών- στο πρόσωπο του Σαακασβίλι και τα ανοιχτά μέτωπα στη Νότια Οσετία και, κυρίως, στην Αμπχαζία προοιωνίζουν δύσκολες μέρες. Η περιοχή τείνει να μετατραπεί σε πυριτιδαποθήκη. Η εξέλιξη αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι η αξιοποίηση των εθνοτικών διαφορών της περιοχής αποτελούσαν πάντα μέσο εμπέδωσης της πολιτικής κυριαρχίας της Μόσχας. Μόνο που στο παιχνίδι της χρήσης των διαφορών αυτών σήμερα έχουν μπει και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Επιπλέον, η περιοχή αποτελεί σταυροδρόμι για τους πετρελαιαγωγούς που μεταφέρουν στη Δύση το πετρελαιο της Κασπίας -και της Κεντρικής Ασίας αργότερα- καθώς και η μεγάλη διαφορά αντίληψης των συμφερόντων των αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών από τις ρωσικές.       ΠΗΓΗ: «Παρευξείνιος Διασπορά. Οι ελληνικές εγκαταστάσεις στις βορειοανατολικές περιοχές του Εύξεινου Πόντου», Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών, εκδ. Κυριακίδη,  1995.     ————————— Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ σύγχρονης ιστορίας. Βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τη συγγραφή της ιστορίας των Ελλήνων στη  Μαύρη Θάλασσα

Η ΝΕΑ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΤΗΣ ΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Συντάχθηκε απο τον ΙΩΑΝΝΗ Σ. ΤΟΥΛΟΥΜΑΚΟ, ομ. Καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ

Η καθιερωθείσα προσφάτως με μία από τις πρώτες αποφάσεις της νέας κυβερνήσεως μετονομασία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων σε «Υπουργείο Παιδείας, Δια βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων», εξ όσων γνωρίζω, δεν συζητήθηκε στον βαθμό και στην έκταση που θα έπρεπε και είναι βέβαιο πως δεν πρόκειται να συζητηθεί. Ο κοινός πολίτης και πολύ περισσότερο ο εκπαιδευτικός που έχει το δικαίωμα – αλλά και την υποχρέωση – να ενδιαφέρεται για το κατ’ εξοχήν εθνικό πρόβλημα, ποιά παιδεία (και πώς) παρέχεται στην νέα γενιά, εύλογα διερωτάται, τι σημαίνει η απαλοιφή του ίδιου – με την σχετική διάταξη και του ισχύοντος Συντάγματος (αρ. 16§2) κατοχυρωμένου – χαρακτηρισμού από την ονομασία του κατ’ εξοχήν αρμόδιου θεσμού της Πολιτείας. Ή, ακριβέστερα: αν και ποια νέα ιδεολογία προϋ­πο­θέτει η μετονομασία και ποιες νέες θεσμικές ή άλλες επιλογές (με τις πιθανές συνέπειες) υποδηλώνει.           Στη θεωρητική της έκφραση αλλά και στην πρακτική της εφαρμογή η νέα ιδεολογία που προφανώς συνδέεται με την καθιερωθείσα μετονομασία είναι, χάρη στην πολύπλευρη προβολή της κατά τα τελευταία δέκα χρόνια στη χώρα μας, ευρέως γνωστή: Εξαιτίας του δυσανάλογα μεγάλου αριθμού οικονομικών μετανα­στών στη χώρα μας (αλλά και για άλλους λόγους που δεν μπορούν να εκτεθούν εδώ) υποστηρίχθηκε με βιβλία, άρθρα και ποικίλα δημοσιεύματα στον ημε­ρήσιο τύπο, ότι το «εθνικό κράτος», όπως είναι γνωστό από τον 19ο αι., δεν μπορεί να αντι­με­τωπίσει τα προβλήματα και τις αναγκαιότητες της νέας «πολυπολιτισμικής κοινωνίας» με τις «ρατσιστικές» και άλλες διαχωριστικές τάσεις που ανέχεται ή περιθάλπειž ότι η ιδέα του Έθνους, όπως και η εθνική ιστορία, είναι «κατασκευές» της αστικής τάξης του 19ου αι.ž και ότι η βασιζόμενη στην εθνική ιστορία (δηλ. την συλλογική μνήμη) κατά κύριο, στην γλώσσα κατά δεύτερο λόγο, εθνική συλλογικότητα πρέπει να αντικατα­σταθεί, σύμφωνα και με τις σύγχρονες ανάγκες της πολυπολιτισμικής κοινωνίας, με άλλες (όπως είναι εκείνες του «φύλου», ή της «τάξης»).           Στην πρακτική της εφαρμογή η νέα ιδεολογία, με την οποία προφανώς υπαγορεύθηκε η μετονομασία του Υπουργείου, είναι γνωστή από τα σχολικά βιβλία, δηλ. Αναγνωστικά και ιστορικά εγχειρίδια του Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, τα οποία εγκρίνονται από το Παιδα­γωγικό Ινστιτούτο και διαβιβάζονται στο Υπουργείο για να αποσταλούν στα σχο­λεία, χωρίς την αρμοδιότητα του τελευ­ταίου για οποιαδήποτε παρέμβαση στο περιεχό­μενό τους: Γεγονότα και πρόσωπα της εθνικής ιστορίας που αποτελούσαν βασικής σημασίας σημεία αναφο­ράς για την συλλογική μνήμη και πρότυπα συμπεριφοράς, ή απουσιάζουν ή υποβαθ­μί­ζονται ή ακόμη – ίσως το χειρότερο – έμμεσα ή και κατάφωρα απαξιώνονταιž απα­ξιώνο­νται για να προβληθούν, αντ’ αυτών, άλλα, επιλεγμένα με ιδεολογικές ή ακόμη και κομματικές σκοπιμότητες, ή αδιάφορα, που καλλιεργούν την αντικοινω­νικότητα, την ταξική αντίθεση ή και το ταξικό μίσος, την αναξιοκρατία και την ισοπέδωση (τα πρώτα), ή προκαλούν την εξασθένηση της συλλογικής μνήμης και όχι σπάνια την φθορά της πνευματικής ευαισθη­σίας (τα τελευταία) – σε κατάφωρη αντίθεση προς την αναφερθείσα συνταγματική διάταξη. [Σχετικά παραδείγματα από όλα τα σχολικά βιβλία βλ. στην μελέτη του υπογράφοντος «Κοινωνική συνείδη­ση και εθνική ταυτότητα στη νέα ιδεολογία των σχολικών βιβλίων», Θεσσαλονίκη 2008].           Εθνική Παιδεία είναι στην δική μας περίπτωση μια μακραίωνη πολιτισμική παράδοση, της οποίας τα χαρακτηριστικά στοιχεία, η ελληνική σκέψη και η χριστιανική πίστη, ως καθορι­στι­κοί παράγοντες ενός τρόπου ζωής αποτέλεσαν και αποτελούν τις βάσεις του δυτικού (ευρωπαϊκού) πολιτισμούž εθνική παιδεία είναι ακόμη η συλλογική μνήμη και η γλώσσα που συνδέουν τους γηγενείς με τους ομοεθνείς τους των πέντε εκατομμυρίων οι οποίοι ζουν απα­­ντα­χού της γης και αισθάνονται αυτήν την χώρα ως πατρίδα τους. Πώς και με ποιες άλλες συλλογικότητες θα μπορούσε να αντικατασταθεί από την νέα ιδεολογία αυτή η παλαιό­τερη, πολύ ευρύτερη από οποιαδήποτε άλλη, εθνική συλλογικότητα, ή σε άλλη διατύπωση: να αντικατασταθεί ο «παρωχη­μένος» για τους υποστηρικτές της προσδιορισμός του «έθνους» σε ποικίλα συμφραζόμενα, (όπως π.χ. στο «Εθνικό Συμβούλιο» του Κόμματος) αποτελεί πρόβλη­μα, που θα έπρεπε, όπως και άλλα, να συζητηθούν ευρέως, εφ’ όσον άμεσα την αφορά, στην κοινωνία.           Έως ότου πάντως αρχίσει η συζήτηση αυτή, καλό θα ήταν η φοιτητική νεολαία του κόμ­μα­τος να μην έχει ως έμβλημα την υψωμένη γροθιά και την λέξη ανατροπޞ και να μη διαφημίζονται ευρέως, στο χώρο Πανεπιστημίου αλλά και στις οδούς της πόλης, τα «party’s» της, με αφίσες που προσβάλλουν κάθε έννοια παιδείας, εθνικής ή μη.

 

 

Νέο βιβλίο για το Κουρδικό ζήτημα

Ahmet Dere
Οι Κούρδοι. Ένας λαός που δεν μπορεί να
αμφισβητηθεί η ύπαρξή του

Πρόλογος Μιχάλης Χαραλαμπίδης
Εισαγωγή Φάνης Μαλκίδης

Αθήνα: εκδ. Γόρδιος, 2009, τηλ. 210-8252279 e-mail: gordiosbooks@yahoo.gr

Χιλιάδες άνθρωποι μεταπολεμικά, πολιτικοποιήθηκαν με τα μεγάλα απελευθερωτικά και αντιαποικιοκρατικά κινήματα της Αφρικής και της Ασίας, δημιουργώντας και ενεργοποιώντας τα πολιτικά, δημοκρατικά και διεθνιστικά τους αντανακλαστικά. Στις δεκαετίες του 1980 και 1990 λαοί όπως ο ελληνικός αναζήτησε και πέτυχε την πολιτικοποίησή του με ένα απελευθερωτικό κίνημα στα ανατολικά του. Το κουρδικό κίνημα που αναδείχθηκε σ΄ αυτές τις δεκαετίες ώθησε, συγκίνησε, ριζοσπαστικοποίησε και συνεπήρε εκτός από τους Κούρδους και αρκετούς στο εξωτερικό, μεταξύ των οποίων και Έλληνες.
Με την έναρξη του ένοπλου αγώνα στην Τουρκία από τους Κούρδους το 1984, με τη δολοφονία χιλιάδων Κούρδων στο Ιράκ στα τέλη της δεκαετίας του 1980, με τις ειδήσεις για την καταπίεση των Κούρδων του Ιράν και της Συρίας, ο ελληνικός λαός επανασυνδέθηκε μετά από χιλιάδες χρόνια τον Κουρδικό λαό- ο Ξενοφώντας αναφέρεται στους Καρδούχους- ωθώντας να στηρίξει ποικιλοτρόπως τα κινήματα κοινωνικής και εθνικής απελευθέρωσης.

Μάλιστα ο ελληνικός λαός στην αλληλεγγύη του στον αγώνα του κουρδικού λαού για απελευθέρωση, είχε και ένα θύμα, το Θεόφιλο Γεωργιάδη, μέλος της Κυπριακής επιτροπής Αλληλεγγύης στο Κουρδιστάν ο οποίος δολοφονήθηκε, λόγω της δράσης του, το 1994.
Ο Ahmet Dere, πολιτικός πρόσφυγας, αντιπρόσωπος του Κουρδικού Εθνικού Κογκρέσου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τοποθετεί το κουρδικό ζήτημα ιστορικά και στη σύγχρονη διάστασή του. Η σύλληψη του Αμπντουλάχ Οτζαλάν το 1999, δημιούργησε οπωσδήποτε πολλά νέα δεδομένα για το μέλλον του κουρδικού ζητήματος, δεδομένα που αναδείχθηκαν πιο έντονα μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003 και τη οικοδόμηση μίας ομόσπονδης κουρδικής κρατικής δομής. Ταυτόχρονα η μετατροπή της θανατικής ποινής του Οτζαλάν σε ισόβια κάθειρξη, οι ολοένα περισσότερες φωνές σε όλο τον κόσμο, ακόμη και στην Τουρκία που ζητούν πολιτική λύση για το Κουρδικό, δίνουν νέες προοπτικές για το μέλλον.

Το βιβλίο του Ahmet Dere, υποστηρίζει ότι το Κουρδικό ζήτημα αποτελεί μία πολύ σημαντική παράμετρος της περιοχής που περιλαμβάνει την Τουρκία, το Ιράκ, το Ιράν και τη Συρία. Και αυτό όχι μόνο γιατί σ’ αυτά τα κράτη οι Κούρδοι αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του συνολικού πληθυσμού και η παρουσία τους είναι αδιάλειπτη εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά γιατί οι Κούρδοι αποτελούν πλέον κεντρική συνιστώσα των μελλοντικών εξελίξεων στην περιοχή. Αυτό φαίνεται στο Ιράκ, η θέληση των Κούρδων της Τουρκίας να συνεχίσουν την προσπάθειά τους με ένοπλη πάλη και πολιτική δραστηριοποίηση, ο πολιτικός αγώνας των Κούρδων του Ιράν και της Συρίας, δεδομένα που συγκροτούν προϋποθέσεις υλοποίησης δημιουργίας Κουρδικού κράτους, του οράματος δηλαδή εκατομμυρίων Κούρδων σε όλον τον πλανήτη.

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μέρος του προλόγου του Μιχάλη Χαραλαμπίδη στο βιβλίο του Ahmet Dere

Στη Γιάλτα όπου χαράχθηκαν οι χάρτες του πλανήτη μετά τον δεύτερο πόλεμο δεν εμφανιζόταν ούτε ως κράτος, έστω περιορισμένης κυριαρχίας, ούτε ως λαός ούτε ως έθνος. Οι τύχες τους κρίθηκαν στην αρχή του προηγούμενου αιώνα στην πρώτη Γιάλτα που υπέστησαν οι λαοί, την πλέον βάρβαρη, στην Λωζάννη, το μεγαλύτερο ιμπεριαλιστικό παζάρι του 20ου αιώνα. Εάν στην Ελλάδα υπήρχε μια δεξιά με αίσθηση των συμφερόντων του κράτους και του έθνους θα την ονόμαζε ιμπεριαλιστικό παζάρι. Επρόκειτο όμως για μια δορυφορική δεξιά που μετά πήρε τη μορφή της εθνικοφροσύνης. Υποκατάσταση δηλαδή του εθνικού σχεδίου από αυτό της προστάτιδας δύναμης, Αμερικανοσύνη μετά Αγγλοκρατία πριν. Εάν υπήρχε και μια αριστερά πατριωτική, διεθνιστική, το παζάρι της Λωζάννης θα ήταν η αφετηρία της αντιιμπεριαλιστικής δράσης της. Δεν ήταν όμως ούτε αριστερά, ούτε πατριωτική, ούτε αντιιμπεριαλιστική. Δεν ήξερε τι ήταν ή ήταν εξάρτημα της άλλης υπερδύναμης. Αυτοί που ήξεραν τι ήταν, τι έπρεπε να κάνουν, ήταν ο Γληνός, ο Σοφιανόπουλος, ο Σβώλος και ο πατέρας του Λεωνίδα Κύρκου.

Στη Λωζάννη αποφασίσθηκε να επιτραπεί στον μεγάλο εγκληματία, τον Κεμάλ, να τους ονομάσει «ορεσίβιους Τούρκους» και τη χώρα τους «Ανατολικές επαρχίες». Η ευθύνη ήταν και δική τους, τουλάχιστον ενός μέρους από αυτούς. Δέχθηκαν να είναι δούλοι, σπαθιά των κεμαλικών, όπως των Οθωμανών πριν. Οι Αλβανοί, Τουρκαλβανοί στα Βαλκάνια οι Κούρδοι στη Μικρά Ασία. Παρ’ όλο που ο Κεμάλ και το δεξί του χέρι ο Τοπάλ Οσμάν εξόντωσε χιλιάδες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, στο Κότσκιρι.

Ήχησε στα αυτιά μου ως ιστορική αυτοκριτική και συγγνώμη η δήλωση του Αμπντουλλάχ Οτζαλάν μετά από λίγα λεπτά συζήτησης κατά τη συνάντησή μας στη Μπεκαά το 1988. «Οι Τούρκοι είχαν τον πολιτισμό και το κεφάλαιο που ήταν οι Έλληνες και οι Αρμένιοι, είχαν και το στρατό που ήταν οι Κούρδοι. Έχασαν τα δύο πρώτα. Τώρα θα χάσουν και το τρίτο και θα καταρρεύσουν».

Μετά από λίγα χρόνια προχώρησε περισσότερο αναγνωρίζοντας τη δεύτερη γενοκτονία του 20ου αιώνα, την Ποντιακή, και την 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης της. Ήταν η αναγνώριση με το μεγαλύτερο ιστορικό, πολιτικό και ηθικό βάρος. Ο Τύπος, στον τόπο που λέγεται Αθήνα παρ’ όλο που δεν μοιάζει με την Αθήνα, δεν αναφέρθηκε σ’ αυτή την ιστορική αναγνώριση. Δεν αναφέρθηκε ούτε σ’ αυτήν του κυβερνήτη της Πολιτείας της Νέας Υόρκης, του George Pattaki, λίγα χρόνια μετά. Παράξενος Τύπος, παράξενο σύστημα πληροφόρησης. Το μοναδικό στον ευρωπαϊκό κόσμο.

Έφθαναν αυτές οι φράσεις για να καταλάβει κανείς ότι είχε μπροστά του μια μεγάλη προσωπικότητα, έναν ηγέτη. Παρ’ όλο που πολλοί στην Άγκυρα με πολύ ρατσισμό, στο Παρίσι, στην Ευρώπη με αποικιοκρατική αλαζονεία τον αντιμετώπιζαν με απόψεις πεζοδρομίου.

Μια μικρή ομάδα από την Αθήνα, την Γενεύη, το Παρίσι, ήμασταν πέντε άνθρωποι, διέκρινε από την αρχή ένα νέο απελευθερωτικό κίνημα που γεννιόταν στα ανατολικά μας και υπερασπισθήκαμε, ενάντια στο ανήθικο τότε πλειοψηφικό ρεύμα, το δικαίωμα των Καρδούχων του Ξενοφώντα στη διεθνιστική Αλληλεγγύη. Η ιστορία μας έδωσε δίκαιο.

Πάντοτε στην ιστορία ήταν καθοριστικός ο ρόλος των προσωπικοτήτων. Σε λίγα χρόνια ο Αμπντουλλάχ Οτζαλάν έδωσε όνομα στο λαό του και τον τόπο του. Ένας αυτόχθονας ιστορικός λαός που ρατσιστικές ιδεολογίες κράτησαν εκτός ιστορίας όπως και μια ιστορική περιοχή, η Μεσοποταμία, επέστρεφαν στην Ιστορία.

Έμαθε στις νέες γενιές των Κούρδων ανδρών και γυναικών να πολεμούν. Σύντομα ο μεγαλύτερος στρατός του ΝΑΤΟ γελοιοποιήθηκε στα βουνά του Κουρδιστάν. Εκεί δεν είχαν μια Πέμπτη φάλαγγα να τους ανοίξει το δρόμο όπως στην Κύπρο.

Με τον Αμπντουλλάχ Οτζαλάν, όμως, και το ΡΚΚ οι Κούρδοι έκαναν τη μετάβασή τους από το προπολιτικό στο πολιτικό στάδιο. Ήταν πλέον ένας λαός που μπορούσε να νικά στις στρατιωτικές αλλά και στις πολιτικές μάχες…

Η αξιοπρέπεια, η αυτοεκτίμηση, ο ανθρωπισμός, ο διεθνισμός των Ελλήνων κρίνεται στην Καλόλιμνο της Προποντίδας στο Γκουλάκ στο Ιμραλί.

Η νέα αμερικανική διοίκηση οφείλει να κλείσει αυτό το Γκουλάκ που είναι περισσότερο βάρβαρο από αυτό του Γκουαντάναμο. Ο Αμπντουλλάχ Οτζαλάν είναι ο νόμιμος και ο πλέον αντιπροσωπευτικός εκπρόσωπος του κουρδικού λαού. Δεν είναι τρομοκράτης. Οι τρομοκράτες είναι στα παλάτια και τα στρατόπεδα της Άγκυρας.

Πάντα είχα μια αλλεργία σε σχέση με τη «χρήση» της αντίστασης και τον επαρχιωτισμό. Έτσι, οφείλω να πω, ότι η ελληνική αντίσταση, οι «αντιστασιακοί» καταργήθηκαν στην περίπτωση του δράματος του Κούρδου ηγέτη. Η ιουλιανή ετήσια συνάθροισή τους στους κήπους του προεδρικού μεγάρου δεν συμβάλλει στη ανάκτηση του αντιστασιακού κύρους τους. Αντίθετα, μπροστά στο δράμα του Κούρδου ηγέτη, η εικόνα τους προσβάλει τον εαυτό τους, την ιστορία τους και τη χώρα.

Είναι ερμηνεύσιμος ο επαρχιωτισμός των νέων γενεών σε μια χώρα που το σύστημα παιδείας, πολιτικής παιδείας, ο πνευματικός κόσμος, η πνευματική παραγωγή δεν επιτρέπει την αυτογνωσία, μια αυτόχθονη ματιά του κόσμου. Πρόκειται για τη συνέχεια στο παρακμιακό φαινόμενο που χαρακτήριζε τη μεταπολίτευση και επαναπροτείνεται σήμερα. Ο επαρχιωτισμός δεν αποτελεί βάση μιας διεθνιστικής δράσης. Είναι η ακύρωση του διεθνισμού αλλά και η γελοιοποίησή του.

Μια αυθεντική επεξεργασμένη λογικά διεθνιστική αντίληψη θα έβλεπε ότι ο δικός μας Σουμπκομαντάντε (Υποδιοικητής) Μάρκος είναι ο Αμπντουλλάχ Οτζαλάν. Ο Νέλσον Μαντέλα, ο Αλέξανδρος Παναγούλης του σήμερα είναι ο Προμηθέας στο Ίμραλι.

Όπως μια σοβαρή ελληνική διεθνιστική οπτική του κόσμου θα εξηγούσε στον Μάρκος ότι εμείς γνωρίσαμε την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία, τις Σταυροφορίες και τους Ιερούς πολέμους εκατονταετίες πριν ο Κορτέζ καταλάβει την Πόλη του Μέξικο.

Αυτός είναι ο ρόλος της ελληνικής διεθνιστικής αλληλεγγύης. Οι επαρχιώτες, όμως, δεν μπορεί να είναι χρήσιμοι στις διαδικασίες απελευθέρωσης των λαών στις διάφορες περιοχές του πλανήτη ούτε στη δική μας.

Γιατί η απελευθέρωση των λαών ήταν πάντοτε ζήτημα παιδείας. Αυτό που απουσιάζει στη χώρα μας.

Η έκδοση αυτού του βιβλίου είναι μια επιβεβαίωση αυτού του μορφωτικού κενού. Σε μια χώρα που η ιστορία της δίνει το ρόλο του επιστημονικού κέντρου μελέτης της περιοχής, οι πανεπιστημιακοί τομείς για Κουρδικές Σπουδές όπως και αυτές των άλλων λαών της περιοχής είναι ανύπαρκτες. Αγνοούν δηλαδή το λαό που θα διαμορφώσει την πολιτική και οικονομική εξέλιξη στην περιοχή το νέο αιώνα.

Το βιβλίο, όμως, του Αχμέτ Ντερέ, είναι μια απόδειξη ότι τα παιδιά του Οτζαλάν έμαθαν να κάνουν πολιτική. Από αυτή την εξέλιξη αντλεί δύναμη και ελπίδα ο Πατέρας της Δημοκρατίας στη Μικρά Ασία και τη Μεσοποταμία στις απάνθρωπες συνθήκες κράτησής του που προσβάλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και πρώτα την Ευρώπη. Το Ίμραλι πρέπει να ξαναγίνει Καλόλιμνος. Τόπος μνήμης των λαών που υφίστανται ακόμη μια ιδεολογία του θανάτου, τον κεμαλισμό.

Η Αγροτική Τράπεζα και ο κεφαλικός φόρος

Φάνης Μαλκίδης

Η Αγροτική Τράπεζα της Τουρκίας (Ziraat Bankasi) και ο κεφαλικός φόρος (verlik vergisi)

1. Η Zirat Bankasi

Είχαμε κάνει αναφορά για τη Ziraat Bankasi (Αγροτική Τράπεζα) και τη λειτουργία του υποκαταστήματός της στην Κομοτηνή, όταν η διοίκηση (;) της τράπεζας επέλεξε να στείλει τις προσκλήσεις στην τουρκική και αγγλική γλώσσα. Το κείμενο όμως θα δείξει ότι η τράπεζα συνδέεται εδώ και χρόνια με τους Έλληνες και μάλιστα με σχέσεις εκμετάλλευσης και οικειοποίησης των περιουσιών τους. Η Τράπεζα ιδρύθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1863, από τον κυβερνήτη του Νις, Μιχάτ Πασά, αρχικά με το όνομα «Ταμεία της Πατρίδας». Το 1888 μετονομάστηκε σε Ziraat Bankası, έδρα την Κωνσταντινούπολη, και κεφάλαιο ύψους 10 εκατομμυρίων τουρκικών λιρών. Από το 1919 το υποκατάστημα της Τράπεζας χρηματοδότησε τον κεμαλικό αγώνα ενάντια στους Έλληνες και από το 1922 κράτησε πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική πολιτική που ακολούθησε το νέο καθεστώς. Στη δεκαετία του 1970 άνοιξε υποκαταστήματα στη Γερμανία, στην κατεχόμενη Κύπρο, στην Ολλανδία, στα Βαλκάνια, στην Κεντρική Ασία και στον Καύκασο, στις αρχές του 1980 στη Νέα Υόρκη, ενώ το 1988 χρηματοδότησε το γνωστό πρόγραμμα Νοτιοανατολικής Ανατολίας (GAP). Το 2005 κατέγραψε τα υψηλότερα κέρδη στην ιστορία του τουρκικού τραπεζικού συστήματος και το 2009 έκανε την εμφάνισή της και στη Θράκη (Σύμφωνα με δημοσίευμα σε εφημερίδα της Κομοτηνής «οι καταθέσεις στα ελληνικά υποκαταστήματα της Ζιράτ άγγιξαν τα 20 εκατομμύρια ευρώ μέσα στους πρώτους μήνες λειτουργίας»). Εδώ οφείλουμε να κάνουμε μία παρένθεση, και παραλληλίζουμε την δραστηριότητα της Ζιράτ με την παρουσία της Εθνικής Τράπεζας στην Τουρκία, μέσω της Finansbank. Ο Οσμάν Ορ, επιθυμούσε να αγοράσει ένα ακίνητο σε κεντρικό σημείο της ευρωπαϊκής ακτής του Βοσπόρου, και συμφώνησε με τη Finansbank, για την σύναψη δανείου ύψους 17,5 εκατ. δολαρίων, με σκοπό να επεκτείνει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες. Είναι όμως παγκοσμίως γνωστό ότι όταν λαμβάνεις δάνειο υποχρεώνεσαι σε εγγύηση. Η άρνηση σύναψης του δανείου, δικαιολογήθηκε από τους κρατικούς μηχανισμούς με το αιτιολογικό ότι η σχετική αίτηση δανειοδότησης του επιχειρηματία είχε γίνει σε τραπεζικό όμιλο ξένων συμφερόντων. Το κράτος έκρινε σκόπιμο να αποτραπεί η έγκριση του δανείου, καθώς κάτι τέτοιο θα σήμαινε και υποθήκευση του ακινήτου για όσο χρονικό διάστημα θα διαρκούσε το δάνειο, γεγονός που περιείχε το διακύβευμα, σε περίπτωση μη αποπληρωμής του δανείου, να περιέλθει το εν λόγω ακίνητο στην Εθνική. Ο Ορ «προσανατολίστηκε» προς άλλους ομίλους, «καταλήγοντας», ναι σωστά καταλάβατε, στη Ζιράτ, η οποία παραχώρησε το δάνειο, με βαρύτερους όμως όρους από τη Finansbank, με αποτέλεσμα «καπέλο» 300.000 ευρώ (Εφημερίδα Aksam 13/8/2009). Το ερώτημα είναι το εξής: αντίστοιχη ρήτρα για δάνεια, υποθήκες, μη αποπληρωμή και τελικά μεταβίβαση ακινήτου στη Θράκη στην τράπεζα τουρκικών συμφερόντων ισχύει ή όχι;

2. Ziraat Bankasi και Varlık Vergisi
Ας πάμε στο άλλο ζήτημα. Ο Varlık Vergisi ( “φόρος περιουσίας”) ήταν ένας τουρκικός φόρος που επιβλήθηκε στην Τουρκία το 1942, με δεδηλωμένο στόχο την αύξηση των κονδυλίων για την άμυνα της χώρας στην περίπτωση μιας ενδεχόμενης συμμετοχής της χώρας στον Β ‘ Παγκόσμιο Πόλεμο. (Όπως είναι γνωστό η Τουρκία μπήκε στον πόλεμο τρεις μήνες πριν την λήξη του…..)
Το νομοσχέδιο για το φόρο προτάθηκε από την κυβέρνηση του Sukru Saracoglu, και εγκρίθηκε από το τουρκικό κοινοβούλιο στις 11 Νοεμβρίου 1942. Επιβλήθηκε επί των παγίων στοιχείων, όπως κτήματα, κτίρια, οικίες, επιχειρήσεις. Ενώ όμως θεωρητικά ο φόρος είχε σαν ομάδα -στόχο όλους τους Τούρκους πολίτες, εκείνοι που επλήγησαν περισσότερο ήταν οι μη μουσουλμάνοι, όπως οι Εβραίοι, οι Έλληνες, οι Αρμένιοι, οι λεβαντίνοι, οι οποίοι έλεγχαν ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας. Άλλωστε αυτό τόνισε και ο πρωθυπουργός: « η τουρκική αγορά να περάσει στα χέρια των Τούρκων». (Faik Ahmet Barutçu, Siyasi Anılar 1939-1954, Milliyet Y. s. 263; Ayhan Aktar, Varlık Vergisi ve Türkleştirme Politika).
Παρά το επιχείρημα ότι ο φόρος επιβλήθηκε για να καλύψει την ταμειακή κατάσταση σε περίπτωση που οι Γερμανοί ή οι Ρώσοι εισέβαλλαν στη χώρα, ωστόσο, ο βασικός λόγος ήταν να εθνικοποιήσει την τουρκική οικονομία, μειώνοντας την επιρροή και τον έλεγχο των μειονοτικών πληθυσμών στο εμπόριο, τις χρηματοδοτήσεις, τις επιχειρήσεις και τις βιομηχανίες της χώρας.
«Oι ξένες εταιρείες και οι μουσουλμάνοι γλύτωσαν εύκολα από αυτό το φόρο ή πλήρωσαν συμβολικά ποσά. H ντόπια εμπορική αστική τάξη πήρε αυτό που ήθελε από τα χέρια του ξένου βιομήχανου (δηλ. της μειονότητας), για ένα κομμάτι ψωμί. Έψαχνε τρόπους να δημιουργηθεί βιομηχανική αστική τάξη» (Yalcin Kucuk, Turkiye, 1999). Ο έφορος της Κωνσταντινούπολης Φαικ Οκτέ ανέλαβε το συντονισμό και τη συλλογή του φόρου, έφορος ο οποίος έγραψε και ένα σχετικό έργο, το οποίο αποτελεί σημαντικότατη μαρτυρία για το στόχο που είχε ο ρατσιστικός φόρος. (Faik Ökte, Varlık Vergisi Faciası, Nebioğlu Y. 1951 )
Ο φόρος που αντιστοιχούσε σε κάθε πολίτη επιβλήθηκε με αυθαίρετα κριτήρια, με στόχο την οικονομική ακόμη και την βιολογική εξόντωση των πολιτών. Αφού περίπου 2.000 μη-μουσουλμάνοι, στην συντριπτική τους πλειοψηφία Έλληνες, οι οποίοι δεν μπορούσαν να πληρώσουν το τεράστιο ποσό που απαιτούνταν για το φόρο, εντός της προθεσμίας των 30 ημερών, συνελήφθησαν και στάλθηκαν στο στρατόπεδο αναγκαστικής εργασίας στο Aşkale στην ανατολική Τουρκία. 21 από αυτούς πέθαναν εκεί.
Μέσα σε δύο μήνες ( Δεκέμβριος 1942 – Ιανουάριος 1943), είχαν αλλάξει χέρια χιλιάδες ακίνητα, ειδικά στην κεντρική Λεωφόρο Istiklal (Aktar, Ayhan 2002 Varlık Vergisi ve “Türkleştirme” Politikaları İletişim Yayınları 2002)
Ο ρατσιστικός φόρος είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο πληθωρισμού που πίεσε ακόμη περισσότερο την τουρκική οικονομία. Ο νόμος καταργήθηκε την 15η Μαρτίου 1944 και αφού είχε προετοιμάσει το έδαφος για την εκδίωξη των Ελλήνων, η οποία κορυφώθηκε το 1955.
Ο κεφαλικός φόρος είχε σαν αποτέλεσμα να εισρεύσουν τεράστια έσοδα στα τουρκικά ταμεία. O φόρος για τα αγροτικά προϊόντα την περίοδο 1944-1948 για όλη την τουρκική επικράτεια ήταν 229 εκατομμύρια λίρες, ενώ τα έσοδα του Varlik Vergisi ήταν 221 εκατομμύρια λίρες σε δύο μόνο μήνες. «Και όμως το ποσό που κατάφερε να συγκεντρώσει η κυβέρνηση από το φόρο αυτό, ήταν πολύ μικρότερο από ότι υπολόγισε» (Emre Kongar Turkiye’ nin toplumsal yapisi, 2003).

3. Η πραγματικότητα της ιστορίας
Το μεγαλύτερο μέρος της λείας, του πλιάτσικου των ελληνικών περιουσιών κατέληξε στην Ζιράτ. Η Ζιράτ ήταν η τράπεζα στην οποία η εφορία της Κωνσταντινούπολης, το τουρκικό κράτος δηλαδή, κατέθετε τα χρήματα τα οποία έπαιρνε από το ρατσιστικό φόρο.
Η Αγροτική Τράπεζα ήταν αυτή που δέχτηκε τα χρήματα από τον κεφαλικό φόρο και μετά από δεκάδες χρόνια, ένας αγωνιστής, ο Αρμένιος δικηγόρος Βαρνές Γεγκαγιάν, ο οποίος πέτυχε την αποζημίωση των απογόνων των θυμάτων της γενοκτονίας Ελλήνων και Αρμενίων, ετοιμάζεται να μηνύσει την Τράπεζα. Η είδηση αυτή και η σημασία που μπορεί να έχει η συγκεκριμένη περίπτωση και μία ενδεχόμενη καταδίκη της Τράπεζας από αμερικανικό δικαστήριο μπορεί να ανοίξει ακόμη ένα περιθωριοποιημένο ζήτημα, όπως ήταν και οι αποζημιώσεις των απογόνων των θυμάτων της γενοκτονίας. Η υπόθεση έχει μεγάλο ενδιαφέρον, συνέχεια και μάλιστα με Θρακικές πτυχές.

Η Ποντιακή διάλεκτος και ο Αστερίξ

Φάνης Μαλκίδης

Η δύναμη της Ποντιακής διαλέκτου και ο Αστερίξ

1. Τα χαρακτηριστικά της ποντιακής διαλέκτου, της πλησιέστερης προς την αρχαία ελληνική γλώσσα.

Όπως γράφει ο καθηγητής Γ. Σαββαντίδης, η ποντιακή είναι μία διάλεκτος της Ελληνικής γλώσσας που ξεκινάει από τα χρόνια του αποικισμού των Ελλήνων της Ιωνίας και την εγκατάστασή τους στον Πόντο. Μέχρι τον 19ο αιώνα δεν έχουμε καθόλου γραπτά κείμενα για τη διάλεκτο, και η ποντιακή αποτελούσε το σημαντικότερο μέρος της προφορικής παράδοσης, μία διάλεκτο την οποία ονόμαζαν «ρωμέικα». Η καταγραφή διαλεκτικών κειμένων αρχίζει παρά στα τέλη του 19ου αιώνα και γίνεται συστηματικότερη από το 1928 με την ίδρυση του Αρχείου Πόντου στην Ελλάδα, από την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών υπό τον Μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθο και στη συνέχεια από τον π. Ανθ. Παπαδόπουλο.

Ο Μ. Τριανταφυλλίδης αναφέρει τρεις μεγάλες διαλεκτικές ομάδες στην ποντιακή διάλεκτο: (α) τα οινουντιακά (με έντονες επιδράσεις από την κοινή νεοελληνική) (β) τα τραπεζουντιακά και (γ) τα χαλδιώτικα (με μεγαλύτερες επιδράσεις από την τουρκική). Ο π. Α. Παπαδόπουλος κατατάσσει στα εξαιρετικής σημασίας βιβλία του για την διάλεκτο, τα επιμέρους ποντιακά ιδιώματα σε 6 κύριες ομάδες: α) ιδίωμα Τραπεζούντας, Ματσούκας, Σάντας και Χαλδίας (το πολυπληθέστερο) β) Όφη και Σουρμαίνων γ) Κερασούντας και Τρίπολης δ) Οινόης ε) Αμισού και στ) Ινέπολης.
Απομονωμένος, γεωγραφικά και γλωσσικά ο Πόντος διατήρησε αρκετά αρχαϊκά γλωσσικά στοιχεία, όπως αναφέρει ο Γ. Σαββαντίδης. Ενδεικτικά, το η προφέρεται ως [ε]: νύφη > [νύφε], Γιάννης (Γιάννες), διατηρείται το τελικό [ν] και επεκτείνεται σε λέξεις: πόρταν , τραπέζιν , χώμαν. Η ονομαστική ενικού των δευτερόκλιτων αρσενικών ουσιαστικών λήγει σε -ον ή -ο (ο λύκον/λύκο), ο πάππον/πάππο ). Σχηματίζονται θηλυκά επίθετα με το επίθημα -έσσα, , π.χ. ορφανέσσα (ορφανή). Τα παραθετικά σχηματίζονται ως εξής: (κι) άλλο έμορφος, πολλά έμορφος ‘πάρα πολύ όμορφος’.

Τα ουδέτερα υποκοριστικά σχηματίζονται με το επίθημα -όπον, π.χ. κορτσόπον (κοριτσάκι), λαλόπον (φωνούλα), πουλόπον (πουλάκι). Στα ρήματα δεν γίνεται διάκριση μεταξύ εξακολουθητικού και στιγμιαίου μέλλοντα, π.χ. θα λέγω ‘θα λέω/θα πω, ο παθητικός αόριστος λήγει σε -θα, π.χ. εκοιμήθα (κοιμήθηκα) και ενεργητικός παρακείμενος λήγει σε -να, π.χ. επαρακάλνα (παρακαλούσα).
Στη σύνταξη το αντικείμενο τίθεται πάντα σε αιτιατική, π.χ. είπα τον κύρη (είπα στον κύρη), τα κλιτικά έπονται του ρήματος, π.χ. ντο λες με; (τί μου λές). Επίσης, δεν υπάρχει το αρνητικό μόριο δεν, αλλά στη θέση του εμφανίζεται το κι (ουκ).
Το λεξιλόγιο της διαλέκτου έχει πολλά δάνεια από τις γλώσσες και διαλέκτους με τις οποίες ήρθε σε επαφή (λατινική, τουρκική, αρμενική, γεωργιανή, κουρδική, κ.ά ).
Η ποντιακή διάλεκτος επηρεάστηκε σημαντικά από το μεταναστευτικό ρεύμα προς τη Ρωσία, μετά τον 17ο αιώνα και από τη βίαιη εκδίωξη μετά τη Γενοκτονία, στις αρχές του 20ου αιώνα. Πολλοί ομιλητές της διαλέκτου εγκαταστάθηκαν στον Ελλαδικό χώρο, και μερικές δεκαετίες αργότερα έφυγαν σαν μετανάστες στην Ευρώπη (Γερμανία), Αυστραλία, ΗΠΑ και Καναδά. Παράλληλα, αφού η ελληνοτουρκική ανταλλαγή των πληθυσμών έγινε στη βάση του θρησκεύματος, παρέμειναν στον Πόντο ελληνόφωνοι μουσουλμανικοί πληθυσμοί κυρίως δυτικά της Τραπεζούντας ( Τόνια) και ανατολικά της (χωριά του Όφεως) .Ο Ομέρ Ασάν συγγραφέας του βιβλίου «ο Πολιτισμός του Πόντου» αναφέρεται σε 300.000 Ποντιόφωνους, σήμερα.

Στην πρώην Σοβιετική Ένωση, τη διάλεκτο την ομιλούν στη Γεωργία και την Αρμενία, στην περιοχή της Σταυρούπολης και του Κράσνονταρ, στην Κριμαία και στην περιοχή της Αζοφικής.
Στον ελλαδικό χώρο, όπως επισημαίνει ο άλλος σημαντικός μελετητής της διαλέκτου, ο καθηγητής Δ. Τομπαίδης, ομιλείται πλέον ως δεύτερη γλώσσα σε περιβάλλοντα οικεία, οικογενειακά ή φιλικά και η χρήση της αποσκοπεί στην επιβεβαίωση πιο πολύ της κοινής καταγωγής και στην εκδήλωση της επιθυμίας για διατήρηση της γλώσσας.

2. Τα μηνύματα ελπίδας για την ποντιακή διάλεκτο

Η ποντιακή διάλεκτος παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει αποτελεί μία ζωντανή «γλώσσα». Τα ελπιδοφόρα παραδείγματα πολλά.
Η πρόσφατη δημοσίευση, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα των γλωσσών, από την UNESCO (Η εκπαιδευτική επιστημονική και πολιτιστική οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών) του διαδραστικού Άτλαντα των γλωσσών του πλανήτη σε κίνδυνο (www.unesco.org/culture/ich/index.php?pg=00206) , δημιουργεί νέα δεδομένα για την ποντιακή διάλεκτο. Ο Άτλαντας των παγκόσμιων γλωσσών σε κίνδυνο απαριθμεί 18 γλώσσες στην Τουρκία που αντιμετωπίζουν την εξαφάνιση, όπου μεταξύ των άλλων συμπεριλαμβάνεται η ποντιακή διάλεκτος στον κατάλογο των γλωσσών που κινδυνεύουν, προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα για τη διάσωσή της.
Η δημοσίευση του Άτλαντα της UNESCO αποτελεί μία σημαντική εξέλιξη για την Ποντιακή διάλεκτο, αφού για πρώτη φορά γίνεται αναφορά σ’ αυτήν από όργανο του ΟΗΕ. Μάλιστα η αναφορά αυτή συμπίπτει με την προσπάθεια που γίνεται τα τελευταία χρόνια για διατήρηση της διαλέκτου και ανάκτησης της ταυτότητας ενός πληθυσμού, που βιώνει την τρομοκρατία και τις διώξεις και κάνει καθημερινές εκπτώσεις στην ποιότητα ζωής του.
Ακόμη η δημιουργία της Wikipedia (Γουικιπαίδεια), στην ποντιακή διάλεκτο, (http://pnt.wikipedia.org) δηλαδή η έκδοση τη ελεύθερης διαδυκτιακής εγκυκλοπαίδειας, που αναπτύσσεται συμμετοχικά από εθελοντές χρήστες και διαμορφώνει συνειδήσεις στην εποχή μας, αποτελεί σημαντική εξέλιξη.
Τα άρθρα της συγκεκριμένης εγκυκλοπαίδειας γράφονται αποκλειστικά στην ποντιακή διάλεκτο, με στόχο από τώρα και στο εξής να μπορεί να ανατρέχει ο κάθε ενδιαφερόμενος, που θέλει να εξασκήσει τις γνώσεις του στην ποντιακή διάλεκτο και παράλληλα να καλυφθούν κυρίως τα «ποντιακά θέματα» και όχι μόνο.
Στην προσπάθεια διάσωσης της ποντιακής διαλέκτου θα πρέπει να προσθέσουμε τις δραστηριότητες των Συλλόγων στο εσωτερικό και το εξωτερικό.

3. Ο Αστερίκον ο τεμέτερον

Επειδή πολλές φορές γίνεται αναφορά για το γεγονός ότι οι νέοι και τα παιδιά δεν μιλούν Ποντιακά, παρότι τα καταλαβαίνουν, η κυκλοφορία κόμιξ στην ποντιακή διάλεκτο, αποτελεί μία έξυπνη και σύγχρονη προσέγγιση το ζητήματος.
Η πρωτοβουλία για έκδοση τριών κόμιξ της παγκοσμίως αγαπημένης σειράς των Uderzo και Goscinny, Αστερίξ στα ποντιακά, αποτελεί τομή στη προσπάθεια διάσωσης της διαλέκτου, αφού γίνεται κτήμα μικρών αλλά και μεγάλων θαυμαστών των περιπετειών του Γαλάτη ήρωα. Ένας ήρωας ο οποίος φέτος έγινε 50 ετών και οι περιπέτειές του έχουν πουληθεί σε 325 εκατομμύρια αντίτυπα των 33 ιστοριών, με μεταφράσεις σε πάνω από 107 γλώσσες και διαλέκτους.
Έτσι ήρθε και η σειρά των ιστοριών όπου ο Αστερίξ, και οι άλλοι ήρωες του ανυπότακτου χωριού, μιλούν Ποντιακά. Μέχρι σήμερα ο Αστερίξ, «ο Αστερίκον ο τεμέτερον», έχει δώσει μετά από την σημαντική δουλειά του καθηγητή Γ. Σαββαντίδη, ο οποίος μετέφερε στην ποντιακή διάλεκτο τα κείμενα, με τις περιπέτειές του «Το ζιζάνιον», «Σπαθία και Τριαντάφυλλα» και «ο Αστερίκον σα Ολυμπιακά τ’ αγώνας», την ευκαιρία να γίνει διακριτή η διάλεκτος σε όλους τους Έλληνες.
Μέσα από το κόμιξ, μέσα από τον αγαπητό Αστερίξ, που έγινε ο Αστερίκον, η ποντιακή ζωντανεύει και προσεγγίσει με τον γνωστό και μοναδικό τρόπο των εμπνευστών του, τον Πόντο και τη διάλεκτο. Από την Αυστραλία, την Τουρκία, τη Ρωσία και τη Γερμανία, μέχρι τις ΗΠΑ, τον Καναδά και κάθε ποντιακό χωριό και γειτονιά στην Ελλάδα. Είναι μία μοναδική ευκαιρία για να υπάρξει έλξη προς την ποντιακή διάλεκτο από νέους ανθρώπους, είναι μία σημαντική στιγμή, όπου το χθες, συνδυάζεται αρμονικά και παραγωγικά με το σήμερα και το αύριο.

Στρατηγική συμμαχία Ελλάδας-Ισραήλ: Ιστορικό διμερών σχέσεων και προοπτικές συνεργασίας

Οι σχέσεις Ελλάδας-Ισραήλ χαρακτηρίζονται από αμοιβαία καχυποψία και πολλές φορές είχαν κατατείνει σε εχθρότητα και υψηλών τόνων διπλωματική αντιπαράθεση. Η έλλειψη σαφών στρατηγικών στόχων εκ μέρους της Ελλάδας για τη Μέση Ανατολή, η συχνά μονόπλευρη στάση μας υπέρ των αραβικών κρατών, αλλά και η σαφέστατα εχθρική στάση του Ισραήλ κατά την εισβολή και κατοχή της Κύπρου, οδήγησαν στη πρωτοκαθεδρία του Τουρκοϊσραηλινού άξονα στη περιοχή.
Οι γεωπολιτικές ανακατάξεις στην ανατολική Μεσόγειο και η διαφαινόμενη ρήξη(;) στις σχέσεις Άγκυρας-Τελ Αβίβ ώθησαν πολλούς να επαναλάβουν την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός νέου περιφερειακού συστήματος, το οποίο θα δρα ως δίχτυ απέναντι στον τουρκικό επεκτατισμό. Προεξάρχοντα ρόλο σε αυτό θα παίζει μια νέα στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ. Όπως και στο παρελθόν, τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται υπέρ μιας τέτοιας στρατηγικής συμμαχίας για τη προώθηση αμοιβαίων συμφερόντων είναι αφενός ότι θα υπάρξει πρόσβαση στις προηγμένες στρατιωτικές τεχνολογίες της ισραηλινής αμυντικής βιομηχανίας, οδηγώντας σε κατακόρυφη αναβάθμιση της ελληνικής στρατιωτικής ισχύος, αφετέρου ότι η συμπόρευση με τις γεωπολιτικές επιλογές ΗΠΑ και Ισραήλ στη Μέση Ανατολή θα αποβούν μακροπρόθεσμα υπέρ των ελληνικών θέσεων σε μια σειρά κρίσιμων εθνικών θεμάτων.

Το επόμενο δίμηνο αναμένεται η διεξαγωγή της δεύτερης φάσης της κοινής ελληνο-ισραηλινής αεροπορικής συνεκπαίδευσης εντός του FIR Αθηνών
Ιστορικό αμυντικής συνεργασίας
Η Ελλάδα προέβη σε de jure αναγνώριση του Ισραήλ μόλις στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Το 1994 υπεγράφη Συμφωνία Αμυντικοτεχνικής Συνεργασίας Ελλάδος-Ισραήλ από τον τότε υπουργό Εθνικής Άμυνας Γ. Αρσένη, η οποία ανανεώθηκε στη συνέχεια το 1999 από τον Α. Τσοχατζόπουλο και το 2005 από τον Σπ. Σπηλιωτόπουλο που μετέβη στο Τελ Αβίβ. Δημοσιεύματα της εποχής έκαναν λόγο για συνεργασία και στο τομέα των πληροφοριών, στα πλαίσια της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Ακολούθησε η συμμετοχή της Πολεμικής Αεροπορίας και του Πολεμικού Ναυτικού στις πολυεθνικές αεροναυτικές ασκήσεις «Dolphin» των χωρών του Μεσογειακού Διαλόγου τα έτη 2005 και 2006.
Οι βάσεις της συνεργασίας της ΠΑ με την Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία (IAF) τέθηκαν κατά την επίσημη επίσκεψη του -τότε- Α/ΓΕΑ Αντιπτέραρχου Ιωάννη Γιάγκου στο Ισραήλ τον Ιούλιο 2007 και την ανταπόδωση του Ισραηλινού ομολόγου του Υποπτέραρχου Elyezer Shkedy το Δεκέμβριο 2007. Οι δύο κορυφαίες Αεροπορίες συνεκπαιδεύτηκαν για πρώτη φορά το Μάιο-Ιούνιο 2008 υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας κατόπιν ισραηλινής απαίτησης. Λόγω των τεταμένων σχέσεων με τη Τεχεράνη τη περίοδο εκείνη, αρκετοί απέδωσαν την όλη δραστηριότητα σε επικείμενη επίθεση εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Τα σενάρια της υψηλού επιπέδου αεροπορικής άσκησης «Glorious Spartan 2008» περιελάμβαναν ασκήσεις απόκτησης εναέριας υπεροχής, εναέριου ανεφοδιασμού, προσβολή στόχων εδάφους σε μεγάλες αποστάσεις και αποστολές έρευνας & διάσωσης μάχης.

Κύπρος: καταλύτης των ελληνο-ισραηλινών σχέσεων
Στη χάραξη της πολιτικής απέναντι στο Ισραήλ κυριάρχησαν στο παρελθόν αντιλήψεις και στερεότυπα πέραν κάθε πραγματικότητας, ωστόσο η Κύπρος ήταν και παραμένει βαρόμετρο για τις ελληνο-ισραηλινές σχέσεις. Από το 1954 που η Ελλάδα έφερε το Κυπριακό στον ΟΗΕ, το Ισραήλ, αν και απέφυγε ανοιχτά να υποστηρίξει είτε τη Τουρκία είτε την Ελλάδα, στα παρασκήνια άσκησε πίεση στους Άγγλους και στον ΟΗΕ να υποστηρίξουν την τουρκική θέση για διχοτόμηση, ακριβώς επειδή δεν ήθελε να δει την Ελλάδα να υπαγορεύει την πολιτική της στη Κύπρο και να εμφανίζεται ως περιφερειακή δύναμη με αξιώσεις στην ανατολική Μεσόγειο. Το 1960, η ηγεσία του Ισραήλ συζήτησε μέχρι και παροχή στρατιωτικής βοήθειας στους Τουρκοκυπρίους, κάτι τελικά που έγινε το καλοκαίρι του 1974 όταν το Ισραήλ στήριξε τη τουρκική εισβολή στη Κύπρο. Οι σχέσεις Λευκωσίας-Τελ Αβίβ αποκαταστάθηκαν μόλις το 1994.
Όπως έχει αποδειχθεί και ιστορικά, κατά τις προηγούμενες αραβο-ισραηλινές συγκρούσεις, ο άξονας Κύπρου-Κρήτης-Μάλτας-Γιβραλτάρ αποτελεί το μοναδικό ασφαλή διάδρομο για την επιβίωση του Ισραήλ. Οι προσπάθειες για την απόκτηση του απαραίτητου γεωστρατηγικού βάθους είτε μέσω συμμαχίας με τη Τουρκία είτε μέσω ενός αυτόνομου Κουρδιστάν φυσικά και δε μπορούν να αντισταθμίσουν τη ζωτική σημασία της Κύπρου για τους Ισραηλινούς. O γνωστός για το ρόλο του, Ηenry Kissinger, έγραφε το 1957 σ΄ένα από τα πρώτα του βιβλία: «Στο ορατό μέλλον θα πρέπει να είμαστε ικανοί να υπολογίζουμε στην Οκινάουα ή τις Φιλιππίνες ως περιοχές εφόδου για την ανατολική Ασία, στην Κύπρο ή τη Λιβύη ως περιοχές εφόδου για τη Μέση Ανατολή, και στην Αγγλία ως βάση εφόδου για την Ευρώπη» («Nuclear Weapons and Foreign Policy»).
Με άλλα λόγια, τα ισραηλινά συμφέροντα συγκρούονται σαφέστατα με τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα στη Κύπρο, στη βάση μιας επανενωμένης (και πραγματικά) ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς τη βρετανική παρουσία.

Για μια νέα Μεσανατολική Πολιτική
Η Αθήνα, έχοντας εξασφαλίσει τη πλήρη στρατιωτική κάλυψη της Κύπρου, οφείλει να απαπροσαρμόσει τη μεσανατολική της πολιτική προκειμένου να εξισορροπήσει τα βλαπτικά αποτελέσματα του Τουρκοϊσραηλινού άξονα. Πρέπει να τεθούν σε νέο επίπεδο οι σχέσεις με τα αραβικά κράτη της περιοχής (πρωτίστως την Αίγυπτο, τη Συρία, την Ιορδανία) και να βελτιωθούν περαιτέρω τις σχέσεις με το Ισραήλ. Από τις οκτώ συνολικά συμφωνίες πολιτικοστρατιωτικού χαρακτήρα Τουρκίας-Ισραήλ που υπεγράφησαν το 1996, η Άγκυρα αποκόμισε, σε καθαρά στρατιωτικό επίπεδο, ιδιαίτερα οφέλη για τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις, ενδεικτικά:
1. Εκσυγχρονισμό 170 αρμάτων μάχης Μ60Α1 σε Μ-60Τ (Sabra) από την ισραηλινή Ιsrael Military Industries (ΙΜΙ).
2. Αναβάθμιση 54 μαχητικών αεροσκαφών F-4E (Terminator 2020) από την Israel Aerspace Industries (IAI).
3. Αναβάθμιση 48 μαχητικών αεροσκαφών F-5/2020 σε συνεργασία με την ΙΑΙ.
4. Προμήθεια 100 βλημάτων αέρος-εδάφους μακράς ακτίνας PopeyeI της Rafael και 102 φονικών αεροχημάτων Ηarpy κατασκευής ΙΑΙ.
5. Προμήθεια συστημάτων ΙΜΙΝΤ (ως ατρακτίδια μαχητικών αεροσκαφών) της El-op και η προμήθεια εξοπλισμού ESM/ELINT της ELTA για τα τουρκικά αεροσκάφη Έγκαιρης Εναέριας Προειδοποίησης & Ελέγχου (ΑΕW&C) Βoeing-737.
6. Προμήθεια 10 Μη-επανδρωμένων Εναέριων Οχημάτων (UAV) Μέσου Ύψους Μακράς Ακτίνας (MALE) τύπου Heron.
Εκτός αυτών είναι περιττό να τονισθούν τα οφέλη από τις κοινές ασκήσεις, τη μεταφορά κρίσιμης τεχνολογίας και την παροχή φωτογραφιών από τους ισραηλινούς δορυφόρους Ofeq.
Η Ελλάδα μπορεί μέσω της πραγματοποίησης κοινών στρατιωτικών ασκήσεων (χωρίς τη παραπληροφόρηση και τη προπαγάνδα που συνόδευσε τη «Glorious Spartan ΄08») και (γιατί όχι;) την από κοινού ανάπτυξη οπλικών συστημάτων στα πλαίσιο μιας αναγεννημένης ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, να επαυξήσει τη στρατιωτική της ισχύ, αθόρυβα και αποτελεσματικά.

Γράφει ο strategy

Απομάκρυνση του Έλληνα Γενικού Πρόξενου στη Κωνσταντινούπολη ζητά η Άγκυρα

Απαράδεκτη παρέμβαση επιχειρεί η Άγκυρα όσον αφορά τη λειτουργία του ελληνικού Γενικού Προξενείου στην Κωνσταντινούπολη καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες τις εφημερίδας «Το Παρόν», ο E. Bagis στην πρόσφατη επίσκεψή του φέρεται να ζήτησε από τον ΑΝΥΠΕΞ Δ. Δρούτσα την απομάκρυνση του Έλληνα γενικού πρόξενου Β. Μπορνόβα.
Ο Έλληνας διπλωμάτης, ο οποίος έχει συμπληρώσει ένα χρόνο υπηρεσίας στη Κωνσταντινούπολη, έχει ενοχλήσει τη τουρκική πλευρά με τις δραστηριότητες του, όπως η επίσκεψη στην Ίμβρο χωρίς να ζητήσει προηγουμένως άδεια, όπως συνηθιζόταν, τις εκδηλώσεις για την 28η Οκτωβρίου με τη διοργάνωση έκθεσης της νεότερης ελληνικής ιστορίας αλλά και τη καταγραφή όλων των ελληνικών κτηρίων που έχουν κατασχεθεί τα τελευταία χρόνια από το τουρκικό δημόσιο.
Η αναγνώριση της αποσταθεροποιητικής δράσης του τουρκικού προξενείου Κομοτηνής και οι ολοένα αυξανόμενες φωνές για τη κατάργησή του, ενόχλησαν την Άγκυρα που εκβιάζει με κλείσιμο του Γενικού Προξενείου Κων/πολης. Προ λίγων εβδομάδων, δικαστικός κλητήρας επέδωσε στο Β. Μπορνόβα, επίσημο έγγραφο, σύμφωνα με το οποίο το 50% του κτηρίου όπου στεγάζεται το ελληνικό Γενικό Προξενείο είναι ιδιοκτησία του τουρκικού Δημοσίου. Μάλιστα για τον λόγο αυτό ζητείται το ποσό των περίπου €400.000 για τη μέχρι τώρα χρήση του κτηρίου.
O B. Μπορνόβας έχει θητεύσει στο Γραφείο Πολιτικών Υποθέσεων Αργυροκάστρου και Ξάνθης, ενώ σύμφωνα με παλαιότερα δημοσιεύμα του Τύπου δεν έχει και τις καλύτερες σχέσεις με τον Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα Φ. Ξυδά. Αιτία οι συνεχείς οχλήσεις «να προσαρμοστεί» και να μην αρνείται την έγκριση βίζας ακόμη και σε Τούρκους στρατιωτικούς, που θέλουν να επισκεφθούν την Ελλάδα, οι οποίοι μόνο για τουρισμό δεν έρχονται.

ία του ελληνικού Γενικού Προξενείου στην Κωνσταντινούπολη καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες τις εφημερίδας «Το Παρόν», ο E. Bagis στην πρόσφατη επίσκεψή του φέρεται να ζήτησε από τον ΑΝΥΠΕΞ Δ. Δρούτσα την απομάκρυνση του Έλληνα γενικού πρόξενου Β. Μπορνόβα. Ο Έλληνας διπλωμάτης, ο οποίος έχει συμπληρώσει ένα χρόνο υπηρεσίας στη Κωνσταντινούπολη, έχει ενοχλήσει τη τουρκική πλευρά με τις δραστηριότητες του, όπως η επίσκεψη στην Ίμβρο χωρίς να ζητήσει προηγουμένως άδεια, όπως συνηθιζόταν, τις εκδηλώσεις για την 28η Οκτωβρίου με τη διοργάνωση έκθεσης της νεότερης ελληνικής ιστορίας αλλά και τη καταγραφή όλων των ελληνικών κτηρίων που έχουν κατασχεθεί τα τελευταία χρόνια από το τουρκικό δημόσιο. Η αναγνώριση της αποσταθεροποιητικής δράσης του τουρκικού προξενείου Κομοτηνής και οι ολοένα αυξανόμενες φωνές για τη κατάργησή του, ενόχλησαν την Άγκυρα που εκβιάζει με κλείσιμο του Γενικού Προξενείου Κων/πολης. Προ λίγων εβδομάδων, δικαστικός κλητήρας επέδωσε στο Β. Μπορνόβα, επίσημο έγγραφο, σύμφωνα με το οποίο το 50% του κτηρίου όπου στεγάζεται το ελληνικό Γενικό Προξενείο είναι ιδιοκτησία του τουρκικού Δημοσίου. Μάλιστα για τον λόγο αυτό ζητείται το ποσό των περίπου €400.000 για τη μέχρι τώρα χρήση του κτηρίου. O B. Μπορνόβας έχει θητεύσει στο Γραφείο Πολιτικών Υποθέσεων Αργυροκάστρου και Ξάνθης, ενώ σύμφωνα με παλαιότερα δημοσιεύμα του Τύπου δεν έχει και τις καλύτερες σχέσεις με τον Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα Φ. Ξυδά. Αιτία οι συνεχείς οχλήσεις «να προσαρμοστεί» και να μην αρνείται την έγκριση βίζας ακόμη και σε Τούρκους στρατιωτικούς, που θέλουν να επισκεφθούν την Ελλάδα, οι οποίοι μόνο για τουρισμό δεν έρχονται.

Μ. Ανατολή: Από τον Λόρενς στον Ερντογάν

Το 1915 ο απεσταλμένος των Βρετανικών Υπηρεσιών Πληροφοριών Λόρενς -που καθιερώθηκε αργότερα ως ο Λόρενς της Αραβίας- έπεισε τον Χουσεΐν τοποτηρητή της Μέκκας να ξεκινήσει εξέγερση κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: Θα ήταν ο βασιλιάς του Ενωμένου Αραβικού Βασιλείου που θα περιελάμβανε το σημερινό Ιράκ, την Συρία, τον Λίβανο, την Παλαιστίνη και μεγάλο μέρος της Αραβικής Χερσονήσου.

Οι προϊστάμενοι του Λόρενς στο Λονδίνο πρόδωσαν τον απεσταλμένο τους: Παρεχώρησαν στη Γαλλία τον Λίβανο και τη Συρία, άνοιξαν την Παλαιστίνη στον Σιωνιστικό Εποικισμό και εγκαθίδρυσαν ημιαποικιακό καθεστώς στο Ιράκ και την Ιορδανία. Αυτό που κέρδισαν οι Άραβες ήταν ο τερματισμός της Οθωμανικής Κυριαρχίας και η αντικατάστασή της από τη βρετανική και γαλλική αποικιοκρατία.

Σχεδόν έναν αιώνα μετά, ο Ερντογάν ανατρέπει με τη σειρά του το Μεσανατολικό Στάτους Κβο: Σήμερα η Αγκυρα συμπληρώνει το κενό που άφησε η παρακμή της Αιγύπτου του Μουμπάρακ, η κατεδάφιση της ισχύος του Ιράκ και η εσωστρέφεια της Σαουδικής Αραβίας.

Ετσι η Συρία δεν είναι πλέον απομονωμένη, τα σενάρια απόσπασης του Λιβάνου από τον Αραβικό Κόσμο ματαιώνονται οριστικά, ενώ οργανώσεις σαν τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς βρίσκουν ως συνομιλητή μια χώρα – μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια προς ένταξη στην Ε.Ε.

Η επισήμανση σε χθεσινή ανάλυση της Μοντ ότι ο Νετανιάχου δεν επιθυμεί πλέον την Τουρκία να διαδραματίζει ρόλο ενδιάμεσου με τη Συρία, με την οποία ο Ισραηλινός πρωθυπουργός επιθυμεί απευθείας διαπραγματεύσεις, είναι αποκαλυπτική: Το Ισραήλ προσλαμβάνει τη δραστηριοποίηση της Αγκυρας στην περιοχή όχι ως διαμεσολάβηση, αλλά ως ντε φάκτο Συμμαχία με τον Αραβομουσουλμανικό Κόσμο.

Η σημερινή άλλωστε κυβέρνηση του Ισραήλ είναι η τελευταία που θα μπορούσε να δει τη θετική πλευρά της τουρκικής διπλωματικής ενεργοποίησης, την κατάργηση του παρεμβατικού μονοπωλίου του Ιράν.

Ο Ερντογάν σε ρόλο πλέον υποστήριξης της χειραφέτησης και της ακεραιότητας της Αραβομουσουλμανικής Μέσης Ανατολής ακυρώνει την κυριότερη συνέπεια της εξέγερσης που προκάλεσε ο Λόρενς: την έξωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στη συνέχεια της Τουρκίας από τους συσχετισμούς της περιοχής.

Η μεσανατολική δραστηριοποίηση της Τουρκίας δυνητικά εξυπηρετεί και τη δραστηριοποίηση της Ε.Ε. στην περιοχή στον βαθμό που οι «27» αποκτήσουν με τη Συνθήκη της Λισαβόνας μια συνεκτική γραμμή πλεύσης, για μια περιοχή όπου διακυβεύονται ζωτικά τους συμφέροντα.

Ο μεγαλύτερος ευεργετημένος από την πολιτική Ερντογάν θα μπορούσε να είναι η Γαλλία του Σαρκοζί, που θα διευκολυνόταν στην ανάκτηση της παραδοσιακής της επιρροής στη Δαμασκό και τη Βηρυτό, αλλά και στην αναζωογόνηση της περίφημης Μεσογειακής Πρωτοβουλίας που μετά την Πανηγυρική Σύνοδο Κορυφής στο Παρίσι έχει περιπέσει σε αφάνεια. Τα παραπάνω φωτίζουν την απορριπτική ως προς την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας στάση Σαρκοζί ως ακόμη πιο αντιφατική και παράδοξη.

Αν η Αγκυρα εκμεταλλεύθηκε το κενό ηγεσίας και περιφερειακής ισχύος στον Αραβομουσουλμανικό Κόσμο, η Ε.Ε. θα μπορούσε να αξιοποιήσει τη φανερή αδυναμία της κυβέρνησης Ομπάμα να πιέσει το Ισραήλ και να δημιουργήσει έτσι νέα δεδομένα.

Τα συμφέροντα Ε.Ε.-Τουρκίας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή είναι κοινά: Η Αγκυρα μπορεί να προσφέρει ρητορική αλληλεγγύης και συμπάθειας, ενώ η Ε.Ε. μπορεί να επηρεάσει αποφασιστικά μια ευνοϊκή για τον Αραβομουσουλμανικό Κόσμο αλλαγή των διεθνών και περιφερειακών συσχετισμών.

(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 12/11/2009)

Ο «Νεοοθωμανισμός» του Ερντογάν

Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Αρμενίας και Τουρκίας έχει αναδείξει μια παράμετρο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής που έχουμε αγνοήσει. Την ανάγκη της Τουρκίας να επιτύχει τον διακανονισμό με ιστορικούς αντιπάλους της μέσω της παροχής απρόσκοπτης πρόσβασης στην κίνηση κεφαλαίων, αγαθών και ατόμων. Το άνοιγμα των τουρκικών συνόρων δηλαδή σε έλληνες κεφαλαιούχους, κυπριακά πλοία, αρμενικά τρένα και ούτω καθεξής. Αυτός ο όρος αποτελεί, τυπικώς ή ατύπως, ουσιαστική παράμετρο της βιωσιμότητας της ενταξιακής πορείας της προς την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) καθώς και εξάλειψης του κινδύνου ρήξης των τουρκο-αμερικανικών σχέσεων λόγω μιας τυχόν αναγνώρισης από το αμερικανικό Κογκρέσο της αρμενικής γενοκτονίας.

Με άλλα λόγια είναι στο χέρι της Τουρκίας να αποφασίσει αν θα είναι μια χώρα κλειστή ή ανοιχτή προς τον κόσμο και στο κύριο, ακόμη, περιβάλλον αναφοράς της, αυτό της Δύσης. Αυτό που δεν είναι στο χέρι της είναι να παραμείνει ανοιχτή στη Δύση και επιλεκτικά κλειστή στους γείτονές της που διατηρούν- λόγω γεωγραφικής θέσης και/ή πολιτισμικής ταυτότητας- προνομιακή θέση με τη Δύση, δηλαδή την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αρμενία.

Το άνοιγμα των τουρκικών συνόρων στην κίνηση κεφαλαίων, αγαθών και ατόμων από την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αρμενία δεν είναι όμως μια απλώς τεχνική διαδικασία. Στην καθεμία από αυτές τις περιπτώσεις θέτει σε αμφισβήτηση ισχυρότατα ταμπού της μέχρι πρότινος κεμαλικής τουρκικής δημοκρατίας. Ταμπού όπως την ιδέα ότι στις πάλαι ποτέ μειονότητες δεν θα επιτραπεί ποτέ ξανά να αποκτήσουν οικονομική ισχύ στην Τουρκία. Την αντίληψη ότι η εισβολή της Κύπρου το 1974 αποτελεί μια αδιαμφισβήτητη νίκη των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και την εκπλήρωση ενός εθνικού στόχου που πρέπει να μείνει στο διαχρονικό απυρόβλητο. Την ελπίδα ότι το μεγαλείο της Τουρκίας μπορεί να θεμελιωθεί πάνω στην παντουρκική αδελφότητα και στις προνομιακές σχέσεις με έθνη όπως αυτά του Αζερμπαϊτζάν και του Τουρκμενιστάν.

Η κυβέρνηση Ερντογάν «άνοιξε» τα σύνορα με την Ελλάδα όταν συναίνεσε στην εξαγορά από την Εθνική Τράπεζα της Finansbank, της τέταρτης μεγαλύτερης ιδιωτικής τράπεζας στην Τουρκία. Η πολιτική βαρύτητα αυτής της απόφασης αναδείχθηκε έναν χρόνο αργότερα, όταν η ίδια κυβέρνηση θεώρησε σκόπιμο, λίγο πριν από τις εκλογές του 2007, να παρουσιάσει κώλυμα στην εξαγορά της πολύ μικρότερης Αlternatif Βank από τη δική μας Αlpha (είχε προηγηθεί μια ισομεγέθης εξαγορά από τη Εurobank). Οι αλλεπάλληλες αυτές εξαγορές ακριβώς μετέδιδαν το εκρηκτικό πολιτικό μήνυμα ότι η Τουρκία αλώνεται εκ νέου από το ελ ληνικό κεφάλαιο. Θίχτηκε- και θίγεται- επίσης βάναυσα η παντουρκική αλληλεγγύη (και το εκ των αγωγών διαμορφούμενο τουρκικό γεωπολιτικό συμφέρον) από την ανάγκη της Τουρκίας να ανοίξει τα σύνορά της στην Αρμενία πριν από την απόσυρση των αρμενικών στρατευμάτων από το έδαφος του Αζερμπαϊτζάν. Το ενδεχόμενο άνοιγμα δε των τουρκικών αεροδρομίων και λιμένων σε αεροσκάφη και πλοία που φέρουν την κυπριακή σημαία ισούται με την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την ενοχοποίηση του 1974 από την ίδια την τουρκική κυβέρνηση.

Ο νεοοθωμανισμός του Νταβούτογλου λοιπόν είναι ένα ευφυές επινόημα που έρχεται να μετατρέψει αυτό που ο τουρκικός κεμαλισμός θεωρεί αλλεπάλληλα εθνικά πλήγματα και υποχωρήσεις ολκής σε πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η ίδια η Τουρκία- πρωτοβουλίες οι οποίες πρέπει να εκληφθούν ως ενδείξεις ισχύος και αυτοπεποίθησης, μια που ανατρέχουν στο πάλαι ποτέ αυτοκρατορικό βεληνεκές. Το ζητούμενο βεβαίως δεν είναι η αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας- όσο δεν είναι για εμάς η ανακατασκευή της Μεγάλης Ελλάδος όταν μιλούμε για την «ισχυρή» και «εξωστρεφή», στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, Ελλάδα. Το ζητούμενο είναι, μέσω αυτής της ιστορικοποίησης της σημερινής τουρκικής διαλλακτικότητας, με την Ελλάδα, την Αρμενία και την Κύπρο, να καταστεί βιώσιμη, με εσωτερικούς πολιτικούς όρους, για τη σημερινή τουρκική ηγεσία η ομαλή εξέλιξη των σχέσεών της με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Με τη σειρά της αυτή η ομαλή εξέλιξη των σχέσεων με τους κύριους δυτικούς εταίρους της Τουρκίας έχει εσωτερική αναφορά. Πρωτίστως στοχεύει στη συνεχιζόμενη εσωτερική νομιμοποίηση του κυβερνώντος ΑΚΡ και στη διατήρηση αυτών των ομαλών σχέσεων με τη Δύση που είναι απαραίτητες στην Τουρκία για να συνεχίσει να διατηρεί επαρκές μερίδιο στον διεθνή καταμερισμό εργασίας. Με την έννοια επαρκές εννοούμε αυτό το μερίδιο που θα μπορέσει να ικανοποιεί τις υλικές ανάγκες ενός ολοένα και πιο επηρεασμένου από δυτικά καταναλωτικά πρότυπα πληθυσμού των 74 εκατομμυρίων ανθρώπων. Η δε «νεοοθωμανική» νομιμοποίηση του ΑΚΡ υπηρετεί την επιταγή του τουρκικού κυβερνώντος κόμματος να εξασφαλίσει, μέσω της διατήρησής του στην εξουσία, όσο το δυνατόν πιο προνομιακό μερίδιο των απολαβών αυτής της συμμετοχής στον διεθνή καταμερισμό εργασίας για τα ανερχόμενα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα που εκπροσωπεί και από τα οποία το ίδιο προέρχεται.

Ο κ. Αντ. Καμάρας είναι αναλυτής στη Levant Ρartners.

(Από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 07/11/2009)

Ο Αγγλος καθηγητής με τη μεγάλη ελληνική ψυχή

Ο συγγραφέας της «Ιστορίας της Μακεδονίας» όργωσε σε ηλικία 22 ετών τη Βόρεια Ελλάδα, έδωσε μάχη κατά του ναζισμού στο πλευρό της Ελληνικής Αντίστασης και αφιέρωσε τη ζωή του στην ανάδειξη της επιστημονικής αλήθειας.

Τόσο πολύ αγαπούσε την Ελλάδα και τον πολιτισμό της ο Νίκολας Χάμοντ, ώστε τρεις εβδομάδες πριν από τον θάνατό του (έφυγε στις 24 Μαρτίου 2001, σε ηλικία 93 ετών) έστειλε στον Τύπο κοινή επιστολή με άλλους τρεις καθηγητές του Κέμπριτζ, επισημαίνοντας την ανάγκη να μη θιγεί η ιστορική τοποθεσία της Μάχης του Μαραθώνα από τα ολυμπιακά έργα του 2004.

«Ενώ εμείς γεννηθήκαμε Ελληνες, αυτός θέλησε να γίνει Ελληνας και τα κατάφερε,» είπε χαρακτηριστικά ο καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, Θάνος Βερέμης, για τον συγγραφέα της πολύκροτης «Ιστορίας της Μακεδονίας».
Με 24 βιβλία και 130 άρθρα στο ενεργητικό του πάνω στην ελληνική ιστορία, την αρχαιολογία, τη γεωγραφία, τη νομισματική επιστήμη και την αρχαία τραγωδία, ο Νίκολας Τζέφρι Λεμπιέρ Χάμοντ αποτελεί την ενσάρκωση της ισοκράτειας ρήσης:

«Και μάλλον Ελληνες καλείσθαι τους της παιδεύσεως της ημετέρας ή τους της κοινής φύσεως μετέχοντας» (Περισσότερο αρμόζει να αποκαλούμε Ελληνες εκείνους που μετέχουν της παιδείας μας παρά όσους έχουν απλώς την ίδια καταγωγή με μας).

Οδοιπορικό
Ο Νίκολας Χάμοντ δεν γνώρισε την Ελλάδα με το ψυχρό μάτι του ακαδημαϊκού, που μελετά χωμένος στην βιβλιοθήκη του. Το 1929, σε ηλικία μόλις 22 χρόνων περπάτησε τα βουνά της Πίνδου και της Βορείου Ηπείρου σε αντίξοες συνθήκες, φτάνοντας από την Αρτα ως τον Αυλώνα, από τα Γρεβενά και την Κόνιτσα ως το Αργος Ορεστικό και την Καστοριά, κι από τη Φλώρινα ως την Κορυτσά.

Με το πάθος περιηγητή του 19ου αιώνα ανακάλυψε νέους αρχαιολογικούς τόπους, έζησε με τους χωρικούς και στις δύο πλευρές των ελληνοαλβανικών συνόρων και… κυνηγήθηκε από τσοπανόσκυλα.

Το οδοιπορικό του συνεχίστηκε στα στενά του Αλιάκμονα, μεταξύ Σερβίων και Βέροιας, όπου η μελέτη των πηγών και η επίμονη ιστορική διαίσθηση του δημιούργησε την πεποίθηση πως η Πέλλα, η Εδεσσα και οι Αιγές είναι διαφορετικές πόλεις.

Μισόν αιώνα πριν από τις μεγάλες ανακαλύψεις του Μανόλη Ανδρόνικου, ο Αγγλος φίλος και συνεργάτης του έθετε τις βάσεις για την ταύτιση της Βεργίνας με τις Αιγές, αρχαίας πρωτεύουσας των Μακεδόνων.

Γεννημένος το 1907 στο Αϊρ της Σκοτίας, ο Νίκολας Χάμοντ μυήθηκε στην ελληνική και λατινική παιδεία από τον αδελφό του πατέρα του, που ήταν αγγλικανός ιερέας.

Σε ηλικία 13 χρόνων αρχίζει να μαθαίνει αρχαία ελληνικά στο κολέγιο Fettes, του Εδιμβούργου και στη συνέχεια κερδίζει υποτροφία Κλασικών Σπουδών για το κολέγιο Caius του Κέμπριτζ.

Το 1929 ήταν χρονιά σταθμός στη ζωή του. Αναγορεύεται βοηθός καθηγητής, μαθαίνει νέα ελληνικά, αλβανικά και γερμανικά και γίνεται μέλος της Αρχαιολογικής Βρετανικής Σχολής των Αθηνών, με ερευνητικά αντικείμενα αρχαιολογικά, γεωγραφικά, ιστορικά και ερμηνείας επιγραφών.

Το 1930 γίνεται Εταίρος του κολεγίου Clare του Κέμπριτζ και λέκτορας στο ίδιο πανεπιστήμιο, ενώ μέχρι το ξέσπασμα του Β Παγκοσμίου Πολέμου, έζησε συνολικά 14 μήνες σε Ηπειρο και Μακεδονία, για να ολοκληρώσει τις μελέτες του σε αρχαιολογικούς χώρους. Στο διάστημα αυτό γνώρισε τη σύζυγό του Μάργκαρετ, με την οποία παντρεύτηκε το 1938 και απέκτησαν πέντε παιδιά…
Στη δίνη του πολέμου και της Κατοχής, ο Αγγλος ελληνιστής σφυρηλάτησε τους δεσμούς του με τη χώρα μας ως αξιωματικός της Διεύθυνσης Ειδικών Αποστολών του βρετανικού στρατού (SOE).

Πολέμησε στη Μάχη της Κρήτης και με εντολή του Γενικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής ορίστηκε σύνδεσμος της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής με την Ελληνική Αντίσταση, από τον Φεβρουάριο του 1943 ως τον Αύγουστο του 1944.

Συμμετείχε σε σαμποτάζ και επιχειρήσεις κατά των Γερμανών, ενώ διετέλεσε διοικητής της Βρετανικής Αποστολής στη Μακεδονία ως τον Ιανουάριο του 1944 και στη συνέχεια διοικητής αποστολών σε όλες τις περιοχές που ελέγχονταν από τον ΕΛΑΣ.

Τέσσερα παράσημα
Οι αναμνήσεις του από αυτή την ταραγμένη περίοδο με τίτλο «Επιχείρηση στην Ελλάδα» (Venture into Greece) γράφτηκαν τον Σεπτέμβριο του 1944, αλλά δημοσιεύτηκαν μόλις το 1983, λόγω των πολιτικών παθών που εξακολουθούσε να εγείρει η βρετανική ανάμειξη στον εμφύλιο.

Για τη συνεισφορά του στη μάχη κατά του ναζισμού ο Χάμοντ τιμήθηκε με τρία βρετανικά παράσημα κι ένα ελληνικό. Το 1947 η ελληνική πολιτεία τού απένειμε το παράσημο του Τάγματος του Φοίνικα μετά Ξιφών.

Μετά τον πόλεμο ο Χάμοντ επέστρεψε στο Κέμπριτζ, όπου παρέμεινε ως το 1954.

Στο μεταξύ, διορίζεται επισκέπτης καθηγητής της Βρετανικής Σχολής των Αθηνών, ενώ το 1962 γίνεται διευθυντής του κολεγίου Clifton, στο Μπρίστολ, ως τη συνταξιοδότησή του, το 1973.

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ Ν. XAMONT

«Ιστορία της Ελλάδας ως το 322 π.Χ.» (Οξφόρδη 1959, β έκδοση 1967, γ έκδοση 1986)
«Ηπειρος: Γεωγραφία, αρχαία ερείπια, ιστορία και τοπογραφία της Ηπείρου και των γειτονικών περιοχών» (Οξφόρδη 1967)
«Τα κλασικά χρόνια στην Ελλάδα» (Λονδίνο 1975 & 1999)
«Μέγας Αλέξανδρος: Βασιλιάς, στρατηλάτης και πολιτικός» (Νιου Τζέρσεϊ 1980, β έκδοση Μπρίστολ 1989)
«Ατλας του Ελληνικού και Ρωμαϊκού Κόσμου στην Αρχαιότητα» ( Νιου Τζέρσεϊ 1981, Μπρίστολ 1991)
«Με τους αντάρτες», 1984 Ευρωεκδοτική [στα ελληνικά]
«Φίλιππος ο Μακεδών» (Λονδίνο 1994)
«Δυτική Μακεδονία: Αντίσταση και Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή 1943-44 (Αθήνα 1992) [στα ελληνικά]
«Η μεγαλοφυϊα του Μεγάλου Αλεξάνδρου» (1997)
«Ιστορία της Μακεδονίας» 1995, 3 τόμοι, Μάλλιαρης-Παιδεία ΑΕ.
Στην αγγλική έκδοση το έργο κυκλοφόρησε ως εξής:

«Α History of Macedonia, Τόμος Α: Ιστορική γεωγραφία και προϊστορία» (1972)
«Α History of Macedonia , Τόμος Β: 550-336 π.Χ. (1979)
«Α History of Macedonia, Τόμος Γ: 336-167 π.Χ. (1988)
Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΤΟΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1945 ΣΤΟ ΚΕΜΠΡΙΤΖ
«Ο Τίτο κατασκεύασε μια βόμβα στη Μακεδονία»

«Κατά την αποχώρηση των Γερμανών (σ.σ. τον Οκτώβριο του 1944), ο Γκότσεφ επικεφαλής «Σλαβομακεδονικών» τμημάτων με υψωμένη την κόκκινη σημαία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, επιχειρεί πορεία προς τη Θεσσαλονίκη.

Η ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, κατόπιν διαταγής του Σαράφη, του Μπακιρτζή και του Μάρκου Βαφειάδη, παρατάσσει τις δυνάμεις της σε φραγμό στις ορεινές διαβάσεις της Φλώρινας και διαλύουν τα τμήματα Γκότσεφ-Ουρντόφ, που καταφεύγουν στον Τίτο.

Με διαταγή του διοικητή της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας, Ευριπίδη Μπακιρτζή συγκροτούνται ιδιαίτερα συνοριακά τμήματα «προς διαφύλαξη, εξασφάλιση και έλεγχο των συνόρων με επαρκείς δυνάμεις και με σύνθεση τμημάτων τέτοια, ώστε να μην υπάρχει περίπτωση ενάσκησης προπαγάνδας από τους αυτονομιστές Μακεδόνες»…

… «Την εποχή που ο Τίτο συγκροτεί τη Γιουγκοσλαβία, επιβάλλοντας το ομοσπονδιακό σύστημα και εγκαθιστώντας κυβερνήσεις ομόσπονδων κρατών, της Σερβίας, Κροατίας, Βοσνίας, Σλοβενίας, Μαυροβουνίου και Μακεδονίας, και οραματίζεται το Αιγαίο δημιουργώντας ένα, εκτός πάσης πραγματικότητος «Μακεδονικό κράτος» με «τεχνητή εθνότητα», ο Εντουαρντ Στετίνιους, υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, επισημαίνει στις διπλωματικές και προξενικές υπηρεσίες της χώρας του με εγκύκλιο τηλεγράφημα ότι: «η αμερικανική κυβέρνηση θεωρεί πως κάθε λόγος για μακεδονικό έθνος συνιστά προπαγάνδα ασύστατη και δεν στηρίζεται σε καμιά πολιτική ή ιστορική πραγματικότητα, αποτελεί πιθανή πρόφαση για επιθετικές ενέργειες κατά της Ελλάδος.

Η πάγια πολιτική της κυβέρνησης είναι να αντιταχθεί σε κάθε αναζωπύρωση του μακεδονικού θέματος σε ό,τι αφορά την Ελλάδα.

Το ελληνικό τμήμα της Μακεδονίας κατοικείται από Ελληνες και ο ελληνικός λαός είναι ομόθυμα αντίθετος στη δημιουργία μακεδονικού κράτους.

Η κυβέρνησή μας θα θεωρήσει υπεύθυνη όποια κυβέρνηση ή ομάδα κυβερνήσεων θα ανεχθεί ή θα ενθαρρύνει πράξεις δήθεν μακεδονικών δυνάμεων κατά της Ελλάδος»…

… «Στις 20 Σεπτεμβρίου 1945 στο παλαιό κολέγιο Clare του πανεπιστημίου του Κέμπριτζ εμφανίζεται ο Νίκολας Χάμοντ με τήβεννο, αγέρωχος, ψηλός, ηλιοκαμένος… Παρασυρμένος από το vertigo της πολεμικής του εμπειρίας, της ιστορικής απειλής και της ελπίδας για δικαίωση, για παλιγγενεσία, περατώνει:

«Ο πόλεμος δεν τερματίστηκε για μένα. Πρέπει να πολεμήσω για την ειρήνη. Si vis pacem para bellum. Κατασκεύασε μια βόμβα ο Τίτο στη Μακεδονία. Υπάρχουν βέβαια οι Μεγάλοι Φύλακες. Sed quid custodiet custodes;», καταλήγει χαρίζοντας τη διδαχή του ως παρακαταθήκη στο ακροατήριο, ενώ ταυτόχρονα «ποιος φυλάττει τους φύλακες;», αναφωνεί μετρικά σαν τραγικός χορός τη μετάφραση από τα λατινικά η ομάδα των μαθητών του, καθώς ο ήρωας του πολέμου και δάσκαλος της ειρήνης τελειώνει αινιγματικά μέσα σε νέα χειροκροτήματα τον λόγο του» .

(Αποσπάσματα από το βιβλίο του νομικού και λογοτέχνη Νίκου Πασχαλίδη «Ο ΒΡΕΤΑΝΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ – Μακεδονική Τριλογία, Βιβλίο τρίτο» β έκδοση. Εκδόσεις Κορνηλία Σφακιανάκη, Θεσσαλονίκη 2003).

ΔΙΑΛΕΞΗ – ΚΑΤΑΠΕΛΤΗΣ ΤΟ 1992
Βιασμό της ιστορικής αλήθειας αποτελεί η αναγνώριση των Σκοπίων ως «Μακεδονία»

Το 1968, χρονιά στην οποία έγινε μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας, ο Ν. Χάμοντ άρχισε να γράφει την τρίτομη «Ιστορία της Μακεδονίας», σημειώνοντας ότι όφειλε να ξεπληρώσει το χρέος του προς τους κατοίκους αυτής της ελληνικής περιοχής.

«Το να μιλάς μακεδονικά σημαίνει ότι μιλάς μια διάλεκτο της ελληνικής, γιατί η γλώσσα των Μακεδόνων ήταν μια ιδιαίτερη μορφή της ελληνικής, που αντιστάθηκε στις εξωτερικές επιδράσεις», υπογράμμιζε.

Μετά τη συνταξιοδότησή του συνεργάστηκε ως επισκέπτης καθηγητής σε πολλά αμερικανικά και αυστραλιανά πανεπιστήμια, ενώ διατέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας για την Προαγωγή των Ελληνικών Σπουδών.

Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών ανακηρύχθηκε το 1993, όταν συμμετείχε ενεργά στην αντίκρουση των προσπαθειών να πλαστογραφηθεί η ιστορία της Μακεδονίας. Το 1992, όταν ο Κίρο Γκλιγκόροφ είχε κηρύξει την ανεξαρτησία της «Μακεδονίας» και κορυφωνόταν η διπλωματική αντιπαράθεση για το θέμα του ονόματος, ο Χάμοντ χαρακτήρισε «βιασμό της ιστορικής αλήθειας την αναγνώριση της Δημοκρατίας των Σκοπίων με το όνομα Μακεδονία».

Ο ίδιος αντιπρότεινε την αρχαία ονομασία «Παιονία», λέγοντας χαρακτηριστικά σε κάποια διάλεξή του:

«Οι Σκοπιανοί δεν έχουν καμία σχέση με τους αρχαίους Μακεδόνες. Οι Παίονες, από την άλλη πλευρά, είχαν δικό τους βασιλιά αλλά ήταν υπήκοοι των Μακεδόνων. Σήμερα, όμως, οι Σκοπιανοί είναι Σλάβοι και Αλβανοί και δεν έχουν ελληνική φωνή».

Στο ίδιο συνέδριο ο Βρετανός καθηγητής πρότεινε οι πολιτείες της ελληνιστικής περιόδου να μετονομαστούν σε μακεδονικές: «Τότε οι Αθηναίοι δεν έλεγαν είμαστε Ελληνες, όπως δεν το έλεγαν ούτε οι Σπαρτιάτες ούτε οι Μακεδόνες. Ηταν όμως όλοι Ελληνες. Γι’ αυτό προτείνω να μην ονομάζουμε τις πολιτείες ελληνιστικές, αλλά μακεδονικές, επειδή ο Μακεδόνας βασιλιάς δημιούργησε ένα είδος δεσποτάτου, παραχωρώντας δικαιώματα στους επιχωρίους, πέραν του κεντρικού βασιλείου του».

Ο Χάμοντ ήταν επίτιμος πολίτης των Καλαβρύτων, της Βέροιας, του Πενταλόφου, της Δαμασκηνιάς, της Θεσσαλονίκης και των Ιωαννίνων, ενώ του έχουν απονεμηθεί μετάλλια της πόλης της Θεσσαλονίκης, του υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης, της Μακεδονικής Επιτροπής και της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης.

Με αφορμή τον θάνατό του το 2001, ο τότε υπουργός Πολιτισμού Ευ. Βενιζέλος είχε δηλώσει τα εξής: «Ο Ν. Χάμοντ συνέδεσε το όνομά του και τη διεθνή του φήμη με την Ελλάδα και την ελληνική ιστορία, υπό κάθε έννοια του όρου. Ο θάνατός του είναι μια μεγάλη απώλεια, και η ελληνική πολιτεία θα τιμήσει με κάθε τρόπο τη μνήμη του».

Πηγή ‘Εθνος’

Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας π. Αναστάσιος: «Για μια στιγμή σκέφτηκα να παραιτηθώ»

 

Πηγή: Το Βήμα, 8-11-2009 

 

Συνέντευξη στη ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ

Ο ποιμενάρχης Τιράνων και πάσης Αλβανίας αποκαλύπτει ότι ένιωσε πικραμένος και προδομένος αρκετές φορές, αλλά δηλώνει ότι «όποιος κλείνεται στον εαυτό του χάνει τελικά τον εαυτό του».

«ΑΡΚΕΤΕΣ φορές ένιωσα πικραμένος. Για μια στιγμή σκέφτηκα να υποβάλω την παραίτησή μου» δηλώνει στο «Βήμα» ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης  Αλβανίας κ. Αναστάσιος. 
Ο άλλοτε βοηθός Επίσκοπος Ανδρούσης της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο πρώην ιεραπόστολος των χωρών της Αφρικής, Προκαθήμενος σήμερα μιας Εκκλησίας που είχε κηρυχθεί παράνομη στα χρόνια του υπαρκτού σοσιαλισμού, μιλάει για τις στιγμές της δοκιμασίας του. Για την απόφασή του να φύγει από την Ελλάδα, για την πορεία του την οποία πολλοί προσπάθησαν να ναρκοθετήσουν, για το κλίμα καχυποψίας που αντιμετώπισε.

– Μακαριότατε,συμπληρώσατε το 80ό έτος της ηλικίας σας. Θα ήθελα να μου περιγράψετε τις δύο σημαντικότερες στιγμές της ζωής σας. Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά αυτών των στιγμών που σας κάνουν να τα ξεχωρίζετε;

«Θυμούμαι τα Χριστούγεννα του 1962 στην Πάτμο, σε ώρα παρατεταμένης περισυλλογής. Αντιμετώπιζα ένα έντονο δίλημμα: να μείνω στην Ελλάδα, μέσα στο περιβάλλον που αγαπούσα και που με αγαπούσε, ή να αναχωρήσω για ιεραποστολή στην Αφρική, να βοηθήσω μία από τις πιο αδικημένες ανθρώπινες κοινότητες; Ατενίζοντας τον ορίζοντα του ανοικτού πελάγους από το μικρό ασκητήριο όπου είχα αποσυρθεί, ζητούσα μέσα μου μια ουσιαστική απάντηση σε αυτό το δίλημμα. Η απάντηση ήλθε τελικά με ένα κρίσιμο ερώτημα: “Σου φθάνει ο Θεός; Τότε πήγαινε. Δεν σου φθάνει; Τότε κάθησε εδώ που είσαι”. Ενα επόμενο ερώτημα έκανε το πρώτο πιο ισχυρό. “Αν όμως δεν σου φθάνει ο Θεός, σε ποιον ακριβώς Θεό πιστεύεις;”. Ακολούθησε μια ήρεμη απόφαση για την πορεία στην Ανατολική Αφρική, σε περιοχές που είχαν ταλαιπωρηθεί από τη φτώχεια και την αδικία.
Μια άλλη σημαντική στιγμή ήταν στο τέλος του 1990, όταν μου ανακοινώθηκε από τον Οικουμενικό Πατριαρχείο ότι με καλούσαν να πάω ως πατριαρχικός έξαρχος στην Αλβανία. Βρισκόμουν στο Ναϊρόμπι της Κένυας. Αποσύρθηκα στο απλό δωμάτιο όπου έμενα. Εβρεχε, και όπως ήμουν γονατισμένος αναλογιζόμουν: Αν σου πρότειναν να πας στην τάδε μεγάλη πόλη, θα έλεγες ασφαλώς ότι έχω προτιμήσει την Αφρική. Τώρα που σου ζητούν να προχωρήσεις σε μια ιδιαίτερα δύσκολη και αμφίβολη αποστολή, έχεις το δικαίωμα να αρνηθείς; Οταν μου ξανατηλεφώνησαν ρώτησα: πότε πρέπει να ΄ρθω; Η απάντηση ήταν “αύριο”. Είχαν αρχίσει τότε κατά κύματα αλβανοί μετανάστες να πηγαίνουν στην Ελλάδα. Εφθασα τελικά στην Αλβανία ύστερα από αναμονή μηνών για τη θεώρηση, τον Ιούλιο του 1991. Οσα συνήντησα στην περιοδεία μου ήταν πραγματικά συγκλονιστικά. Στις 24 Ιουλίου 1992, ύστερα από πρόταση του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου εξέλεξε τον έως τότε πατριαρχικό έξαρχο Αρχιεπίσκοπο Τιράνων και πάσης Αλβανίας. Είχε προηγηθεί επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη μιας επιτροπής Ορθοδόξων της Αλβανίας που ζήτησαν μια τέτοια εκλογή. Μαζί εξελέγησαν και τρεις αρχιμανδρίτες ως μητροπολίτες των άλλων τριών μητροπόλεων της Αλβανίας.
Οταν μου το ανεκοίνωσαν τηλεφωνικά, ρώτησα αν είχε ενημερωθεί σχετικά η αλβανική κυβέρνηση. Δεν είχε. Ηταν προφανές ότι προχωρούσαμε σε μια φοβερή περιπέτεια. Ζήτησα να δω τον πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Μπερίσα. Οι μέρες περνούσαν χωρίς απάντηση. Εκλεκτοί συνεργάτες μου στην Αλβανία με συμβούλευαν να μην αποδεχθώ την εκλογή, διότι δεν επρόκειτο να γίνει τίποτε σε συνθήκες τόσο αντίξοες. Συνήντησα τον πρόεδρο μόλις στις 30 Ιουνίου 1992. Τόσο στη συνάντηση αυτή όσο και στην τριμελή πατριαρχική Αντιπροσωπεία που τον επισκέφθηκε στις 4 Ιουλίου 1992 δήλωσε ότι δέχεται την εγκατάσταση του έως τότε πατριαρχικού εξάρχου, αλλά επ΄ ουδενί λόγω συγκατατίθεται στην έλευση άλλων ιεραρχών ελληνικής καταγωγής. Νέα φοβερά ερωτήματα: θα μπορούσα μόνος να προχωρήσω σε αυτή την αποστολή; Τελικά έδωσα το μεγάλο μήνυμα στο Φανάρι 20 μέρες μετά την εκλογή μου, 12 Ιουλίου 1992. Το σχετικό έγγραφο της αποδοχής τοποθετείται πάνω στο Ευαγγέλιο που ανοίγεται τυχαία. Εκείνη τη φορά είχε ανοίξει στην περικοπή της Μ. Παρασκευής. Ενθρονίστηκα στον Καθεδρικό των Τιράνων στις 2 Αυγούστου. Ηταν ολοφάνερο ότι η πορεία θα ήταν εξαιρετικά ανηφορική, αμφίβολη και επίπονη. Οχι μόνο διότι όλα έπρεπε να αρχίσουν από μηδενική βάση λόγω ανυπαρξίας οποιασδήποτε υποδομής, αλλά κυρίως λόγω του κλίματος καχυποψίας, το οποίο διάφοροι κύκλοι καλλιεργούσαν εξαιτίας της ελληνικής καταγωγής του νέου Αρχιεπισκόπου».

– Ποιες στιγμές σάς προκάλεσαν πίκρα;
 «Οταν άρχισε να διαδίδεται στην Ελλάδα ότι δεν ήθελα να έχω Ιερά Σύνοδο. Στις συγκεκριμένες συνθήκες που εργαζόμουν έπρεπε να αναζητηθούν λύσεις βιώσιμες. Για να αναγνωρίζεται και να ενεργεί η Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Αλβανίας ως νομικό πρόσωπο στο εσωτερικό αποφασίστηκε μέχρι της εγκαταστάσεως της Ιεράς Συνόδου να υπάρχει ως μεταβατικό διοικητικό όργανο Γενικό Εκκλησιαστικό Συμβούλιο αποτελούμενο από οκτώ κληρικούς και τέσσερις λαϊκούς εκπροσώπους της Αρχιεπισκοπής και των τριών μητροπόλεων. Διάφοροι κύκλοι, οι οποίοι για τους δικούς τους λόγους δεν ήθελαν να επιτύχει η αποστολή μου στην Αλβανία, άρχισαν να ψιθυρίζουν ότι είχα υιοθετήσει, αντί του κανονικού συνοδικού συστήματος, κάποιο προτεσταντικό σύστημα. Διαμαρτυρήθηκα, καταγγέλλοντας σε τόνους που δεν συνηθίζω, ότι πρόκειται για αστήρικτο και κακόβουλο ισχυρισμό που επιδιώκει να σπιλώσει και να υπονομεύσει τον ιερό αγώνα μας στην Αλβανία. Ηταν πάρα πολύ δύσκολες μέρες, να περπατάς (μιλώ συμβολικά) μέσα σε μια χαράδρα χιονισμένη και να δέχεσαι πυρά και από τις δύο πλευρές. Για μια στιγμή σκέφθηκα να υποβάλω την παραίτησή μου. Γνώριζα όμως καλά ότι αυτό δεν θα βοηθούσε την Εκκλησία της Αλβανίας. Τελικά, το θέμα της Ιεράς Συνόδου διευθετήθηκε κατόπιν επιμόνων διαπραγματεύσεων μεταξύ αντιπροσωπειών του Οικονομικού Πατριαρχείου, της Εκκλησίας της Αλβανίας και των αλβανικών αρχών μεταξύ Νοεμβρίου του 1997 και Ιουλίου του 1998, με την εκλογή δύο αρχιερέων αλβανικής καταγωγής και την αποδοχή εισόδου του ενός εκλεγμένου, αρβανίτου, μητροπολίτου. Τελικά η σύνθεση ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2006 με την εκλογή τριών ακόμη αρχιερέων».

– Αν σας ζητούσα να μου πείτε ποια είναι η παρακαταθήκη σας στην Εκκλησίατι θα απαντούσατε;

«Κατ΄ αρχήν, είναι υπερβολικό να μιλάτε για “παρακαταθήκη”. Ακούγεται κάπως υπεροπτικό. Απλώς θα ήθελα να υπογραμμίσω μια βεβαιότητα που έχει σταθεροποιηθεί από την επιστημονική μου αναζήτηση, δεκαετίες τώρα, στον τομέα της Ιστορίας των Θρησκευμάτων. Πιστεύω ότι από όλες τις θρησκευτικές προτάσεις, αλλά και τις φιλοσοφικές, σχετικά με την αξία και το μέλλον του ανθρώπου, η πιο τολμηρή και μεγαλειώδης παραμένει η χριστιανική. Αυτή επιμένει στην ενανθρώπιση του υπερτάτου Οντος, του Θεού, “όστις αγάπη εστί” και στην πορεία του ανθρώπου προς την κατά χάρη “θέωση” με την αγάπη. Ακόμη να υπενθυμίσω ότι λίγο πριν από το Πάθος Του ο Χριστός, ύστερα από μια συνάντηση με Ελληνες (Ιω. 12: 20-26), τόνισε: “Αμήν, αμήν, λέγω υμίν, εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη, αυτός μόνος μένει· εάν δε αποθάνη, πολύν καρπόν φέρει”. Μόνο με θυσιαστική προσφορά πραγματώνεται η αγάπη. Γενικότερα πιστεύω ότι για να βρει κανείς τον εαυτό του, πρέπει να τον προσφέρει με διάθεση θυσίας. Αυτό ισχύει για τα ανθρώπινα πρόσωπα, για τις οικογένειες, για τις ενορίες, για τις μονές, για τις τοπικές Εκκλησίες. Οποιος κλείνεται στον εαυτό του, χάνει τελικά τον εαυτό του. Η αληθινή άνθηση και καρποφορία προϋποθέτει απόφαση θυσίας. Ανήκουμε στο “Σώμα του Χριστού”, στην Εκκλησία, που οφείλει να αγκαλιάζει με την αγάπη της τους πάντες και τα πάντα».

– Υπήρχαν στιγμές στην πορεία σας που σας έκαναν να αισθανθείτε προδομένος;  
«Αρκετές. Μετά την αλλαγή της εκκλησιαστικής ηγεσίας στην Ελλάδα συνάδελφοι ή υφιστάμενοί μου όχι μόνο έσπευσαν στην άλλη όχθη αλλά στη συνέχεια ποικιλότροπα ναρκοθέτησαν την πορεία μου. Επίσης στην Αφρική και στην Αλβανία δεν έλειψαν ορισμένοι συνεργάτες οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν την εμπιστοσύνη μου και, ιδίως σε περιόδους απουσίας μου, υπονόμευσαν το έργο μου. Κάποιοι άλλοι στενοί μου άνθρωποι δεν δυσκολεύτηκαν να κρατήσουν στην αυλή τους πρόσωπα που τους εμπιστεύτηκα για εκπαίδευση. Αρκετές φορές ένιωσα πικραμένος. Προσπάθησα όμως να διώχνω το δηλητήριο του παραπόνου από την καρδιά μου. Τελικά όλα αυτά βοηθούν για να ζούμε συνεπέστερα το “και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών”. Αλλωστε ο Θεός μού έδωσε πολλές άλλες χαρές: εξαιρετικούς συνεργάτες, αφοσιωμένους, φίλους πραγματικούς, “συνεργούς εν Κυρίω” πολύτιμους. Προς όλους αυτούς αισθάνομαι βαθιά ευγνωμοσύνη».
 

Αναρτήθηκε από ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ-gvardavas

Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΚΑΙ Ο ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΣ

απάντηση στον Στ. Ράμφο

Όταν οι Φιλόσοφοι (ή οι «Φιλόσοφοι») βιάζονται να προλάβουν την επικαιρότητα και ιδίως την προβολή που αυτή συνεπάγεται, συνήθως μιλάνε ασθμαίνοντας. Από το στόμα τους ή την γραφίδα τους προκύπτουν μισόλογα, οι λέξεις και οι φράσεις προσπαθούν μάταια να διακονήσουν την περιγραφική ακρίβεια, την νηματική ενότητα και πληρότητα. Αυτή η (αδικαιολόγητη) βιάση διέπει και το άρθρο του κου Ράμφου στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της 14^ης Δεκεμβρίου 2008 με τίτλο «Το μηδέν σαν μακρόβιος επιθανάτιος ρόγχος» (*1). Επρόκειτο για μια απόπειρα να ερμηνευθεί το φαινόμενο της Δεκεμβριανής Εξέγερσης ως μια μηδενιστική έκρηξη. Αντιπαραβάλλει ο κος Ράμφος τον Γαλλικό Μάιο του ’68 με τον Ελληνικό Δεκέμβριο του 2008 για να διαπιστώσει χίλια δυό θετικά πράγματα στον Μάιο αλλά για τα Δεκεμβριανά θα διαπιστώσει ότι «το μήνυμα και ο συμβολισμός του [ ήταν ] μηδενιστικός ». Το όλο άρθρο παραπαίει ανάμεσα στην καταδίκη και την δικαιολογία – όχι στην επιδοκιμασία – , ανάμεσα στην περιγραφή και την ενόραση, ανάμεσα στον μυστικισμό και την διαύγεια. Είναι ένας κακότεχνος πνευματικός ακροβατισμός προορισμένος για πνεύματα που θέλουν να συσκοτισθούν και όχι να κατανοήσουν. Διαβάζουμε ορισμένα φληναφήματα σχετικά με τον καθαρτήριο συμβολισμό της φωτιάς, για τον Μηδενισμό του Φίχτε και του Νετσάγιεφ, το αντιπολιτισμικό ορθόδοξο «αίσθημα του υπερβατικού» που δήθεν κατέχει τους Έλληνες και την συμφιλίωση της δυτικής χριστιανοσύνης με τον Πολιτισμό και άλλα συναφή. Το άρθρο θα καταλήξει με την βαρύγδουπη διάγνωση ότι «με τον κοινωνικό εκσυγρονισμό» και την ανάπτυξη της προσωπικότητας «δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για έναν μεταχρονολογημένο ιθαγενή μηδενισμό» πάνω στον οποίο, κατά τον κο Ράμφο, θα μπορούσε να «στηριχθεί ένας αξιόλογος νεοελληνικός πολιτισμός». Κανένας λόγος φυσικά για έναν ενδεχόμενο Μηδενισμό της «δεσπόζουσας γενιάς» στην Ελλάδα. Όλα αυτά ασφαλώς είναι ακατέργαστες, ετερόκλητες και ασύνδετες σκέψεις που και τον συγγραφέα μειώνουν και τον αναγνώστη αφήνουν αδιαφώτιστο. Λείπει στο άρθρο του κου Ράμφου το προαπαιτούμενο κάθε δημόσιου λόγου: Η ΣΑΦΗΣ ΘΕΣΗ. [ Αυτό βέβαια δεν του στέρησε καθόλου την επιπλέον δημοσιότητα – αντίθετα του παραχωρήθηκε κι ένα τηλεοπτικό δίωρο με την αφοπλιστικά χαριτόβρυτη κα Φλέσσα (ΝΕΤ, εκπομπή «Στα Άκρα»), όπου ξανακούσαμε ανάλογες πομφόλυγες. ]

Στην ανάρτηση της 16^ης Δεκεμβρίου 2008 είχαμε επισημάνει – επ’ ευκαιρία της Εξέγερσης – πως « όταν η Ιστορία βγαίνει από το λήθαργο, όταν η Ιστορία πυκνώνει και επιταχύνεται, θέτει αναπόδραστα διλήμματα και επιβάλλει επείγουσες, κρίσιμες αποφάσεις». Αυτές οι ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ταξινομούν αυτόματα τον συγκεχυμένο κόσμο του πνεύματος, παραμερίζουν τις αμφιλογίες, προσανατολίζουν τη σκέψη και της δίνουν την αναγκαία ενότητα, συνέπεια και σαφήνεια. Ο κος Ράμφος ζεί ακόμα στον λήθαργο της Ιστορίας κι έτσι δεν έχει πάρει τις κρίσιμες αποφάσεις. Γι’ αυτό ακριβώς μετεωρίζεται ανάμεσα στο μεταφυσικό και στο ιστορικοκοινωνικό, ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, ανάμεσα στον Χριστιανισμό και τον Μηδενισμό, ανάμεσα στο χθες και το τώρα. Γι’ αυτό ακριβώς τελικά δεν μπόρεσε να κατανοήσει ότι η Εξέγερση του Δεκέμβρη 2008 ήταν μια εξέγερση ενάντια στον κυνικό Μηδενισμό που εμπέδωσε και συσσώρευσε η Γενιά του Νοέμβρη 1973. Αυτή η θέση μας είναι μια συνεπής θεώρηση που κάθε αναγνώστης του BLOG μπορεί να διαπιστώσει στις διαδοχικές αναρτήσεις επ’ ευκαιρία της Εξέγερσης αλλά όχι μόνον. Ο Μηδενισμός της «δεσπόζουσας γενιάς» στη Δύση, αποτέλεσε βασικό στοιχείο ανάλυσής μας. Ήδη στην πρώτη ανάρτηση κάναμε λόγο για την Μεταμοντερνικότητα και για τον κύριο εκπρόσωπό της, «τον λιπαρό, ευκατάστατο Άνθρωπο που μπορεί να το παίζει ανέξοδα παγκοσμιοποιημένος και μηδενιστικά HOMO LUDENS» ενώ στη τελευταία σημειώναμε ότι «ακόμη μια φορά, οι φορείς και εκφραστές του Μεταμοντέρνου Μηδενισμού – με την τύφλωσή τους, που δυστυχώς την εκλαμβάνουν ως διαύγεια και οραματισμό – απλώς θα οδηγήσουν αυτόν τον Μηδενισμό στις ακροτελεύτιες συνέπειές του». Σήμερα εξειδικεύοντας θα πρέπει να πούμε πως ο Μηδενισμός που χαρακτήρισε την «δεσπόζουσα γενιά» της Δύσης, στην Ελλάδα εισήχθη και ευδοκίμησε με όλες εκείνες τις ακρότητες και τις παραμορφώσεις που χαρακτηρίζουν τον φανατισμένο ‘’νεοφώτιστο’’.

Ό Μηδενισμός στη Δύση έχει μια μακρά ιστορία. Τόσο ο ΝΙΤΣΕ όσο και ο ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ τον διέγνωσαν και τον ανέδειξαν ως μείζον πρόβλημα της Μοντερνικότητας. Για τον ΝΙΤΣΕ ο Μηδενισμός αναδύεται από τη στιγμή που η χριστιανική κοσμοθεώρηση και εν μέρει η ηθική της παύουν να έχουν δεσμευτική αξία. Ο θάνατος του Θεού καταλήγει στο θάνατο του νοήματος της ύπαρξης: «Τι σημαίνει μηδενισμός; – Ότι οι ανώτερες αξίες χάνουν την αξία τους. Λείπει ο σκοπός, λείπει η απάντηση στο ερώτημα ‘’ γιατί;’’ ». Από εδώ αρχίζει ο χορός των καταραμένων. Σε πρώτο στάδιο, η απεγνωσμένη για νόημα ύπαρξη θα προσφύγει στην «βούληση – για – ισχύ». Τα αποτελέσματα αυτής της προσφυγής υπήρξαν τόσο οι δυό παγκόσμιοι πόλεμοι όσο και οι ιδεολογικοί και κρατικοί ολοκληρωτισμοί που αναπτύχθηκαν στο περιθώριό τους. Το δεύτερο στάδιο του Μηδενισμού θα εκδιπλωθεί στη Δύση ως «βούληση – για – ηδονή». Κάτω από τις τρομακτικές εμπειρίες του πρώτου σταδίου, η Δύση προσπαθεί να λυτρωθεί από το παράλογο της ύπαρξης (δηλ. την απουσία νοήματος) με μια προσφυγή σ’ έναν Ηδονιστικό Μηδενισμό. Η « βούληση -για – ισχύ» εξακολουθεί να δρα κι εδώ αλλά τώρα αντλεί την παρηγορία και συνάμα την εσωτερική δικαιολογία της από την προσποριζόμενη Ηδονή. Πρόκειται για την εποχή της Μεταμοντερνικότητας. Ιδανικό της εποχής δεν είναι η πολιτική ελευθερία αλλά η ηδονιστική αυτοεκπλήρωση. Το συλλογικό παραμερίζεται για να έρθει στο προσκήνιο το ατομικό. Όλες οι αρχές και οι αξίες, η όποια κοινωνική και πολιτική ηθική στέκονται εμπόδια σ’ αυτήν την ηδονιστική αυτοεκπλήρωση ισοπεδώνονται. Η ηδονή ως αυτοσκοπός και υπέρτατο νόημα της ύπαρξης στη Μεταμοντέρνα Δύση τροποποιεί εσωτερικά τους θεσμούς και τους προσαρμόζει στα δεδομένα και τις παραμέτρους της. Στην Οικονομία εμπεδώνεται ως άκρατος Φιλελευθερισμός ο οποίος αφετηριακά διέθετε όλες τις ηδονιστικές περγαμηνές. Η Πολιτική υποτάσσεται στην Οικονομία και υποδαυλίζει το καταναλωτικό σύνδρομο που είναι μια από τις εκδοχές της ηδονιστικής αυτοεκπλήρωσης. Η Ελευθερία ως ισότιμη πρόσβαση στην Εξουσία τροποποιείται ως Ισότητα στην Καταναλωτική Ηδονή. Ο Αυτοσεβασμός που εκδηλώνονταν στην πεποίθηση ότι ο άνθρωπος είναι το μέτρο των πραγμάτων, τροποποιείται και έχει ως μέτρο το χρήμα που συνιστά το προαπαιτούμενο της καταναλωτικής κραιπάλης. Οι Δυτικοί τρέφονται πνευματικά και ασκούν πρακτικά « Το Τέλος της Ιστορίας» που επικαλέστηκε ο FRANCIS FUKUYAMA – επιλέγουν δηλ. ‘’συνειδητά’’ να είναι «οι τελευταίοι άνθρωποι» (*2), αυτοί δηλαδή που – σύμφωνα με το ΝΙΤΣΕ – δεν μπορούν να γεννήσουν κανένα αστέρι και μικραίνουν τα πάντα. «Τι είναι αγάπη; Τι είναι δημιουργία; Τι είναι επιθυμία; Τι είναι αστέρι; – έτσι ρωτά ο τελευταίος άνθρωπος και κλείνει [κουτοπόνηρα] το μάτι» (*3). Πρόκειται δηλαδή για όλους όσους έζησαν μέσα στην Μετανεωτερικότητα (ή Μεταμοντερνικότητα) που αναδύεται στο σούρουπο και τον απόηχο του Γαλλικού Μαΐου του ’68. Αυτοί είναι που μαζί με τον GILLES LIPOVETSKY χαιρέτησαν «Το Λυκόφως του Καθήκοντος» και κατασκεύασαν (με πράξεις και παραλήψεις) «Την Εποχή του Κενού» δηλαδή την «μεταμοντέρνα κοινωνία» όπου δεν υπάρχει πλέον «ούτε είδωλο, ούτε ταμπού… ούτε κινητήριο ιστορικό πρόταγμα » και όπου κυριαρχεί «το κενό, ένα κενό ωστόσο χωρίς τίποτα το τραγικό ούτε αποκάλυψη» (*4), οι ίδιοι που εγκαθίδρυσαν την «Αυτοκρατορία του Εφήμερου» (*5), μέσα στην οποία όλα τα στοιχειώδη ορόσημα (κοινωνικά, νοηματικά, χρονικά, ηθικά, πολιτικά, εθνικά ) καταλήγουν βορά ενός ακόρεστου ναρκισσιστικού υποκειμένου που ζει, εμπεδώνει και ενσαρκώνει την Μηδενιστική Ελαφρότητα του Είναι. Πρόκειται για την στάση του «anything goes» που περιέγραψε ο LYOTARD (*6) και η οποία είναι μια ανώδυνη απόδοση του «ΟΛΑ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ». Στη βάση αυτής της αρχής και για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, το παρόν, ενσυνείδητα πλέον, θέλει να ζήσει εις βάρος του μέλλοντος – γεγονός που αλώνει όλους τους θεσμούς με την λογική και την ηθική της «αρπαχτής». Αυτή η Μηδενιστική Ελαφρότητα ήταν που οδήγησε στο σημερινό παγκόσμιο οικονομικό Κραχ. Η διαπίστωση της Κας PELOSI, Προέδρου της Αμερικάνικης Βουλής των Αντιπροσώπων, – «No supervision. No discipline. And if you fail, you will have a golden parachute and the taxpayer will bail you out», υπέδειξε ουσιαστικά μια μηδενιστική στάση μασκαρεμένη με ιδεολογία: «They claim to be free-market advocates, when it’s really an anything-goes mentality» (NEW YORK TIMES, 29 Σεπτ.2008) [Πρβ αναρτήσεις της 16^ης & 30^ης Οκτωβρίου 2008].

Όποιες κι αν υπήρξαν οι μορφές που πήρε ο Μεταμοντέρνος Μηδενισμός στη Δύση, στη Ελλάδα η εισαγωγή του έγινε με όλoν εκείνο τoν αδιαφόριστο φανατισμό του Νεόφυτου. Φυσικά δεν μπορούμε εδώ να περιγράψουμε παρά μόνον σχηματικά και επιγραμματικά την Ελληνική Μεταμοντερνικότητα και τον ολέθριο Μηδενισμό που την συνόδευσε. Εκείνοι που πρώτοι τον υιοθέτησαν ήταν οι άπληστοι της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου του 1973 – αυτοί δηλαδή που συνιστούν, ήδη από καιρό, την «δεσπόζουσα γενιά» και επανδρώνουν κατ’ εξοχήν τις Κυρίαρχες Ελίτ της Χώρας. (Οι εξαιρέσεις, αν και υπαρκτές, δεν συγκρότησαν ποτέ μια επαρκή και κρίσιμη μάζα που θα επέβαλε έναν διαφορετικό προσανατολισμό). Δεν χρειάζεται εδώ να επαναλάβουμε το αυτονόητο – ότι δηλ. οι εκάστοτε Ελίτ δίνουν στην Κοινωνία τον τόνο της εποχής και το πλαίσιο των ΑΞΙΩΝ με τις οποίες αυτή συμπεριφέρεται. Σ’ αυτές τις Ελίτ αριστερά στερεότυπα και δεξιές/φιλελεύθερες εμμονές συγχωνεύθηκαν άκριτα και βιαστικά για να αντιγράψουν κακέκτυπα την Δυτική Μεταμοντερνικότητα. Όλοι οι τομείς της κοινωνικής και δημόσιας ζωής από την Πολιτική ως την Οικονομία, από την Παιδεία ως την Τέχνη και την Επιστήμη, από τη Θρησκεία ως τον Πολιτισμό παραδόθηκαν με φανατισμό στην ιδεολογία του «anything goes» και – ακριβέστερα – του εξόχως μηδενιστικού « ΟΛΑ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ !!!».

Στην Πολιτική, συλλήβδην , όλοι και όλα ενήργησαν για την μηδενιστική υποθήκευση της Χώρας. Η αποκατάσταση της «Δημοκρατίας» το 1974 δεν συνοδεύτηκε από κανέναν ευρύτερο οραματισμό, από καμιά ανώτερη φιλοδοξία, από καμιά δέσμευση ευθύνης απέναντι στο Μέλλον. Αυτό που παρατηρήθηκε ήταν μόνον μια πληβεία δίψα για Εξουσία και Πλουτισμό – δίψα που τελικά κατέληξε σ’ ένα νοσηρό συγχρωτισμό Πλούτου και θεσμισμένης Εξουσίας τον οποίο η λεξιπλασία μας το απέδωσε εύστοχα με τον όρο «ΔΙΑΠΛΕΚΟΜΕΝΑ». Το παλαιό «ζω για την πολιτική» μετασχηματίσθηκε άρδην και ανερυθρίαστα στο «ζω από την πολιτική» – γεγονός που αποτέλεσε την μήτρα όλων των σκανδάλων, από εκείνο του Κωσκωτά ως τα πρόσφατα του Χρηματιστηρίου, των Ομολόγων, της SIEMENS και του Βατοπεδίου. Υπήρξε ηθελημένο lapsus verbi η υπουργική έκφραση «το νόμιμον είναι και ηθικόν» – ήθελε να πει : «το νομότυπον είναι και ηθικόν» δηλ. το συγγενεύον με το παράνομον. Ακόμα κι αυτόν τον οραματισμό της ένταξης στο ευρύτερο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι – οραματισμός και φιλοδοξία της γενιάς του ‘50 – οι νεόκοπες Ελίτ τον προσέλαβαν όχι με το πάθος μιας γενικότερης στράτευσης αλλά με την κουτοπονηρία του μεταμοντέρνου Ραγιά, δηλ. ως «άρμεγμα» της παχιάς αγελάδας. Από την άλλη μεριά και προκειμένου να εξυπηρετηθεί η δίψα για Εξουσία – εδώ – και – τώρα, το πελατειακό σύστημα όχι μόνον δεν εξοβελίσθηκε ως ευτελισμός και παθογένεια της «Δημοκρατίας» αλλά παροξύνθηκε σ’ έναν άκρατο Λαϊκισμό. Η εξυπηρέτηση αυτού του Λαϊκισμού είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνον την – με ελαφρά τη συνείδηση – καταχρέωση της Χώρας με το εξωφρενικό ύψος των 260 δις Ευρώ αλλά και τον εθισμό των λαϊκών στρωμάτων σ’ έναν παρασιτικό καταναλωτισμό – δηλαδή καταναλωτισμό με δανεικό κρατικό χρήμα. Έτσι οι πομπώδεις διακηρύξεις περί Εθνικής Αξιοπρέπειας και Αδέσμευτης Πολιτικής κατέληξαν σε επονείδιστη καθυπόταξη της Χώρας στους εξωτερικούς πιστωτές της. Χειρότερα ακόμα – για την εξυπηρέτηση του ίδιου Λαϊκισμού εκποιείται σε τιμή ευκαιρίας όλος οι υπόλοιπος Εθνικός Πλούτος συσσωρεύοντας πάνω στην Νέα Γενιά όχι μόνον το δυσβάστακτο Δημόσιο Χρέος αλλά και το Απόλυτο Μηδέν του Μέλλοντος. Στο ίδιο πλαίσιο, δηλ. της εκχυδαϊσμένης κομματικής πελατείας, ο Κρατικός Μηχανισμός διογκώθηκε με περιττό, ανειδίκευτο και συχνά αμφίβολης ηθικής προσωπικό, γεγονός που κατέληξε σε μια δύσκαμπτη και αναποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση της οποίας η διαφθορά είναι πλέον παροιμιώδης σε όλα τα διεθνή φόρα.

Στην Οικονομία όλα εξελίχθηκαν κατά τον τρόπο της μεταμοντέρνας «αρπαχτής» προσαρμοσμένης στην γνωστή ανατολίτικη απληστία. Οι νεόκοπες Οικονομικές Ελίτ όχι μόνον δεν ανέδειξαν ένα νέο οικονομικό – τεχνολογικό όραμα για τη Χώρα αλλά ούτε και ανέλαβαν τα στοιχειώδη καθήκοντα και τις ευθύνες που επωμίζονται γενικά οι Άρχουσες Τάξεις. Αντίθετα, συνεχίζοντας την παράδοση των τσιφλικάδων και των αστικών Τζακιών και μέσω μιας κυνικής Διαπλοκής, φρόντισαν μόνο να διασφαλίσουν τον πλουσιοπάροχο κρατικό παρασιτισμό τους. Έτσι ως » επιχειρηματίες », αντί του ρίσκου και της καινοτομίας, έθεσαν εαυτόν έξω από τους όποιους «άκαμπτους νόμους της αγοράς» και απέτρεψαν την αποφασιστική ένταξη της Ελλάδας στην ομάδα των Βιομηχανικών Χωρών. Και μάλιστα συνειδητά, αφού μέσω της χειραγώγησης των Πολιτικών παρεμπόδισαν ενεργητικά την αποφασιστική στροφή κεφαλαίων και κρατικών επιδοτήσεων σε Επενδύσεις Αιχμής και εκσυγχρονισμού του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού που θα μπορούσε να μετατρέψουν τη Χώρα σε περιφερειακό βιομηχανικό παράγοντα. Έτσι η Ελλάδα καταδικάστηκε σε παρατεταμένη επενδυτική ασιτία και φυσικά σε μόνιμη οικονομική δυσπραγία. Με την ίδια παρασιτική λογική τους συνωμότησαν με την (ευεπίφορη στην διαφθορά) Πολιτική για το Σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου του 2000 και την κολοσσιαία αναδιανομή πλούτου που επέφερε (δηλ. περί τα 100 δις Ευρώ περιήλθαν στα χέρια 600 ‘’οικογενειών’’). Αυτή η τεράστια αναδιανομή πλούτου – που υποτίθεται ότι θα μετέτρεπε το καταναλωτικό χρήμα των πολλών σε παραγωγικό κεφάλαιο των ολίγων – τελικά και πάλι κατέληξε χρήμα ολίγων ραντιέριδων, αυτών δηλαδή που δανείζουν στο Κράτος και σκυλεύουν (αφορολόγητα) το πτώμα του. Τούτη η τελευταία αιμάτινη ευκαιρία της Χώρας να ανατάξει την παραγωγική της υποπλασία θάφτηκε (ακόμα μια φορά) από την οικονομική της Ελίτ. Γοητευμένη από το όραμα ενός παγκοσμιοποιημένου Τζετ – Σετ που συνδαύλιζε η Δυτική Μεταμοντερνικότητα, όραμα που δήθεν υπερβαίνει τις ‘’επαρχιώτικες’’ προκαταλήψεις της καταγωγής ή της γλώσσας και λυτρώνει τους προνομιούχους του κόσμου από τις τετριμμένα »τοπικά» καθήκοντα και υποχρεώσεις, η Ελληνική Οικονομική Ελίτ στάθηκε καταστροφικά αγνώμων προς την Χώρα και υποθήκευσε – με μηδενιστική ευκολία – όλο το προβλεπτό οικονομικό της μέλλον . Γιατί το όποιο μέλλον της Ελλάδας επαφίεται πλέον σε μια φθίνουσα γεωργία, σε μια μάλλον ερασιτεχνική τουριστική βιομηχανία και στην παραδοσιακή ναυτιλία. Συμπληρωματικά ας υπενθυμίσουμε ότι ο τομέας της μικρομεσαίας Μεταποίησης παραδόθηκε στην απαρχαίωση του εξοπλισμού και των δομών του. Το αποτέλεσμα ήταν η απομείωση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας η οποία τώρα καταλαμβάνει τριτοκοσμικές θέσεις και φυσικά δεν είναι σε θέση να ικανοποιήσει ούτε τις εγχώριες ανάγκες. Έτσι παρουσιάζεται σήμερα το αξιοθρήνητο φαινόμενο όπου η Ελληνική Μεταποίηση να μην μπορεί να ντύσει με φόρμες ακόμα και τις Ένοπλες Δυνάμεις ( σύμφωνα με επερώτηση στη Βουλή, πρόσφατα το Υπουργείο Άμυνας έχει παραγγείλει σε οίκους του Εξωτερικού 100.000 στολές παραλλαγής, 120.000 ζεύγη άρβυλα και 100.000 μπερέδες).

Αντίστοιχα, η πολιτική συνενοχή, η δημοσιοϋπαλληλική διαφθορά συνδυασμένες με την φορολογική ασυδοσία και τον κυνισμό των εγχώριων Οικονομικών Ελίτ οδήγησε τελικά στο τριτοκοσμικό φαινόμενο της Μαύρης Οικονομίας που αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 1/3 της Δηλωμένης Οικονομίας. Εδώ οι διαφεύγοντες ετήσιοι φόροι αντιπροσωπεύουν πάνω από 30 δις Ευρώ. Αυτοί οι διαφεύγοντες φόροι, ως εισόδημα πλέον, επιτρέπουν αντίστροφα το γκλαμουράτο life style και τον συναγελασμό των γνωστών απαίδευτων με τα λουσάτα πορνίδια του Κολωνακίου .

Όταν οι κεντρικοί πυλώνες μιας Κοινωνίας, δηλ. η Πολιτική και η Οικονομία αλώνονται από τον Μηδενισμό και το μέλλον θυσιάζεται ανενδοίαστα στον ευδαιμονισμό του παρόντος, όλοι οι υπόλοιποι θεσμοί ζουν στον παλμό της ευκαιριακής λογικής και της ηθικής της «αρπαχτής». Περιττεύει λοιπόν να αναλύσουμε σήμερα θεσμούς όπως αυτός της Δικαιοσύνης ή της Παιδείας όπου οι κορπορατιστικές λογικές αναπτύσσονται ως συνένοχη συμπόρευση στη γενικευμένη διαφορά. Χρειάζεται εδώ να υπενθυμίσουμε ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη δεν βρήκε ακόμα τον Εισαγγελέα που θα έθετε τουλάχιστον ένα όριο στην διαπλεκόμενη διαφθορά και – εξίσου διαπλεκόμενη η ίδια ;;; – απαλλάσσει με βουλεύματα κρατικούς λειτουργούς αποδεδειγμένης διασπάθισης δημοσίου χρήματος; Χρειάζεται εδώ να υπενθυμίσουμε (για το Πανεπιστήμιο) ότι οι προσφυγές ακυρώσεων στα Διοικητικά Δικαστήρια για παράνομες κρίσεις και διορισμούς ακαδημαϊκών είναι τόσες που χρειάσθηκε να συσταθεί ειδικό τμήμα στο αντίστοιχο Εφετείο;;

Ο κυνισμός και η διαφθορά της Κορυφής, ως κακοήθης πολύποδας διευρύνθηκε και επεκτάθηκε πολύ νωρίς σε όλα τα στρώματα της Κοινωνίας – από τον Δάσκαλο και Καθηγητή των ιδιαιτέρων μαθημάτων ως τον Υπάλληλο της Δημόσιας Διοίκησης, τον Αστυφύλακα, τον Μικροβιοτέχνη, τον Έμπορο, τον Πάροχο Υπηρεσιών, τον Νοσοκομειακό (και όχι μόνο) Γιατρό ή τον Γεωργό. Μαγεμένοι από την ευδαιμονιστική ουτοπία που αναπαράγουν οι οθόνες της τηλεόρασης, ερεθισμένοι από τους πυρετούς των φαντασιώσεών τους, προσχώρησαν (μ’ ένα μοναδικό, για ολόκληρη τη Δύση, φανατισμό ) στην ιδεολογία του «ΟΛΑ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ !!!». Σ’ αυτόν λοιπόν τον ορίζοντα δεν είναι καθόλου αυθαίρετο ούτε άδικο το να αποδώσουμε στην «δεσπόζουσα γενιά» της Χώρας έναν ΚΥΝΙΚΟ ΜΗΔΕΝΙΣΜΟ που εκφράσθηκε ως ατομικιστικός-ευδαιμονιστικός ίλιγγος, ως (παρασιτική) καταναλωτική νεύρωση και ως συλλογικός ωχαδερφισμός. Αυτόν τον μηδενισμό η «δεσπόζουσα γενιά» επί τρεις δεκαετίες τον εκτρέφει, τον αναπαράγει και τον εμβαθύνει – με πράξεις, ανοχές και παραλήψεις – δίχως καμιά αναστολή, δίχως καμιά αυτοκριτική ή στοιχειώδη περισυλλογή. Αποχαυνωμένη από την ιδεοληψία της ατομικής αυτοεκπλήρωσης για 30 ολόκληρα χρόνια δεν διερωτήθηκε στοιχειωδώς : Τι μέλλον διαμορφώνω για τα παιδιά μου; – όχι μόνον ως άτομο αλλά και ως κοινωνία;; Εξαγόραζε μάλιστα την ηχηρή αδιαφορία της με τα ίδια μέσα που ευτέλιζε και την δική της ζωή. Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ λοιπόν ήρθε να απαντήσει σ’ αυτόν τον μηδενιστικό ευτελισμό και τον ζόφο που υφάνθηκε πάνω από τη Χώρα και το μέλλον της. Όλη η ευγένεια της ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ των νέων έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι ήταν μια εξέγερση ενάντια στον Μηδενισμό των γονιών τους. Το μεγαλείο της έγκειται στο γεγονός ότι ήταν η ΠΡΩΤΗ ΣΤΗ ΔΥΣΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΝ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΟ ΜΗΔΕΝΙΣΜΟ. Και έτσι θα καταγραφεί στην Δυτική Ιστορία. Και ασφαλώς θα την ακολουθήσουν πολλές. Το κατανοήσατε κε Στ. Ράμφο ;; Το ιλατραγικό της υπόθεσης είναι ότι την επαύριο της ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ η «δεσπόζουσα γενιά» αντί να αφυπνισθεί από το μηδενιστικό της envoûtement , αντί να αδράξει την ευκαιρία μιας ριζικής αυτοκριτικής και να ανατάξει την σκέψη και την συμπεριφορά της, επιδόθηκε σε κατασυκοφάντηση της ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ, δηλαδή των παιδιών της. Το ίδιο και διάφορες Ελίτ της Χώρας που, σαν να μην συνέβη τίποτε, συνεχίζουν ακάθεκτες την μηδενιστική έκπτωση. Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ, ο μόνος επώνυμος που αντελήφθη αυτοκριτικά την ΕΞΕΓΕΡΣΗ, είπε : «θα μας κάψουν τα παιδιά μας γιατί λεηλατήσαμε τη ζωή τους». Αυτό ίσως να συμβεί την επόμενη φορά. Γιατί το μηδενιστικό «ΟΛΑ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ !!!» είναι συνάμα τραγικό και, σαν τέτοιο, μακροπρόθεσμα, ολοκληρώνει τον κύκλο του….

 

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

(*1) Στον σύνδεσμο:

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_14/12/2008_296056 

(*2) FRANCIS FUKUYAMA, Το Τέλος της Ιστορίας και ο Τελευταίος Άνθρωπος, εκδ. ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ – Α.Α. ΛΙΒΑΝΗ, 1993

(*3) ΝΙΤΣΕ, Thus Spoke Zarathustra , ed. PENGUIN/ CLASSICS, 1986, σελ. 45 – 47

(*4) GILLES LIPOVETSKY, Το Λυκόφως του καθήκοντος, εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, 1998 και του ιδίου, L’ ère du vide , έκδ. GALLIMARD 1983 &1993, page 16

(*5) GILLES LIPOVETSKY, L’empire de l’éphémère, έκδ. GALLIMARD 1987

(*6) FR. LYOTARD, The Postmodern Explained, MINNESOTA PRESS, 1992, page 8
Αναρτήθηκε από anaximandros

Διαχρονικός ο εκβιασμός

 

του Γιάννη Μαρίνου

 

«Εις τον τόπον μας κατήντησε πάσα πρόοδος να σταματά προ των συμφερόντων ομάδος πολιτών εχόντων αντίθετα συμφέροντα, αδιάφορον αν η πρόοδος αυτή ήθελεν είσθαι ωφέλιμος δι΄ όλον τον πληθυσμόν της Ελλάδος,αδιάφορον αν προκαλούμεν τον γέλωτα των ξένων, αντιλαμβανομένων την κατάστασιν αυτήν (…).Αλλά ποίαν σημασίαν έχουσιν τα ανωτέρω εφ΄ όσον λεμβούχοι τε και εκφορτωταί έχουσιν αντίθετα συμφέροντα;».

Φαίνονται τα ανωτέρω σαν να αναφέρονται στα συμβαίνοντα σήμερα στο λιμάνι του Πειραιά, αλλά περιγράφουν όσα ακριβώς συνέβαιναν πριν από ακριβώς 100 χρόνια (οι τότε λιμενεργάτες δεν επέτρεπαν να γίνουν προκυμαίες για κατ΄ ευθείαν αποβίβαση επιβατών και εκφόρτωση εμπορευμάτων).

Πρόκειται για διαπιστώσεις της «Εστίας» της 3ης Φεβρουαρίου 1909, τις οποίες συμπεριέλαβε πρόσφατα στις πολύτιμες ιστορικές αναδρομές της.

Σήμερα χρειάσθηκε να προσφύγουν εκπρόσωποι παραγωγικών τάξεων (και όχι η κυβέρνηση, ως ώφειλε) και να κηρυχθεί η απεργία των λιμενεργατών του ΟΛΠ παράνομη και καταχρηστική, για να την αναστείλουν προσωρινά(;) και πάντως έχοντας κατοχυρώσει σχεδόν στο σύνολο τα σκανδαλώδη προνόμιά τους. Δεν αποκλείεται όμως να επανέλθουν, ενώ αναμένεται να τους αντιγράψουν και άλλες συντεχνίες ή κλειστά επαγγέλματα, προπομποί των οποίων άρχισαν και πάλι καθημερινά να κλείνουν τους δρόμους, παραβιάζοντας έτσι σωρεία άρθρων του ποινικού νόμου αλλά ακόμη και διατάξεις του Συντάγματος, χωρίς κυρώσεις.

Το φαινόμενο αυτό, το οποίο εμποδίζει την Ελλάδα να απαλλαγεί από τους εκβιασμούς προνομιούχων ομάδων, τις οποίες τα ίδια τα κόμματα έθρεψαν στον κόρφο τους, κλίνοντας το γόνυ στους εκβιασμούς τους από καταβολής ελληνικού κράτους. Το περιέγραψε με την ανεπανάληπτη πένα του ο Ροΐδης πριν από 150 χρόνια. Το υπενθυμίζω, μήπως κάποτε ξυπνήσουμε και αποτινάξουμε από τις πλάτες μας τον «στρατό κατοχής», όπως εγώ τους χαρακτηρίζω.

Εγραφε λοιπόν ο Ροΐδης:

* Ο ελληνικός λαός αναλίσκει τον χρόνον του εις αγόνους συζητήσεις περί κομμάτων και κομματαρχών και άπαν το χρήμα του δαπανά εις συντήρησιν κοπαδίου κομματικών κηφήνων, χάριν των οποίων στέργει την πενίαν, την κακοπραγίαν, την ασημότητα και τους εμπαιγμούς του κόσμου όλου.

* Οι ημέτεροι φατριάρχαι,προς σχηματισμόν ή ενίσχυσιν κόμματος,στρατολογούν εκ των τριόδων μισθοφόρους, τους πληρώνουν διά δημοσίων χρημάτων,ήτοι διά θέσεων περιττών. Των τοιούτων μισθοφόρων επί τοσούτων επολλαπλασιάσθη, προϊόντος του χρόνου, ο αριθμός και το θράσος, ώστε κατέστησαν σήμερον η μόνη αξιόμαχος δύναμις της Ελλάδος,προ της οποίας (…) και κυβέρνησις, και Βουλή, και ολόκληρον το έθνος κύπτουν γόνυ μετά τρόμου.

* Οι κομματάρχαι μας εδημιούργησαν (ούτω) συμμορίας, των οποίων όμως αντί να είναι αρχηγοί, κατήντησαν απλοί μεσίται, διά των οποίων αι συμμορίαι αυταί διαπραγματεύονται προς το έθνος τα λύτρα ανθ΄ ων συγκατανεύουσι να παραχωρήσωσιν αυτώ ασφάλειαν ζωής και περιουσίας. Τα λύτρα ταύτα καλούνται κατ΄ ευφημισμόν προϋπολογισμός. Απόδειξις όμως του αληθούς αυτών χαρακτήρος είναι η δουλική ευπείθεια, μεθ΄ ης ολόκληρος η Βουλή,σιγώσης της (εκάστοτε) αντιπολιτεύσεως, σπεύδει να καταβάλη άνευ συζητήσεως τα λύτρα εις τον εισπράκτορα της κατισχυούσης συμμορίας, καλώς γνωρίζουσα ότι πάσα αντίστασις ή απόπειρα ελαττώσεως αυτών ήθελε τιμωρηθή δι΄ αναστατώσεως την επιούσαν.

* Το δε όντως λυπηρόν είναι ότι και υποτασσόμενοι εις πάσαν ταπείνωσιν και κακουχίαν, στέργοντες να μένωμεν άοπλοι και εις πάσαν ύβριν εκτεθειμένοι, πάλιν δεν κατορθούμεν να πληρώνωμεν ολοσχερώς τα κατ΄ έτος εξογκούμενα λύτρα, αναγκαζόμενοι να δανειζώμεθα ακαταπαύστως. Η επιστήμη υποδεικνύει τας οικονομίας ως την μόνην σωτηρίας οδόν. Προς ταύτην όμως ουδείς πολιτευόμενος τολμά να τραπή,όχι εξ ελλείψεως πατριωτισμού, αλλά διότι καλώς γνωρίζει ότι αδύνατον είναι να προχωρήσει επ΄ αυτής,χωρίς να προσκρούση ανά παν βήμα εις συμφέροντα προσωπικά αίτινα θέλουσιν ορθωθή κατ΄ αυτού ως έχιδναι φαρμακεραί, των οποίων επατήθη η ουρά.

Η Θράκη στο δρόμο που βάδισε η Κύπρος

Πως το Τουρκικό Προξενείο της Κομοτηνής χρησιμοποιεί τους Πομάκους για να εκτουρκίσει την Θράκη (ακομη και με τις τουρκικες μαντιλες, που υποχρεωνονται να φορανε οι νεαρες κοπελλες στις πομακικες ενδυμασιες τους)

Ίσως περιμένετε να διαβάσετε ένα πολιτικό ή εθνικο-πολιτικό άρθρο, με αντίστοιχες τεχνοκρατικές αναλύσεις και σχόλια. Σας πληροφορώ όμως από την αρχή ότι, παρ’ όλο που δεν λείπουν από το παρακάτω κείμενο τέτοιας υφής στοιχεία – βασισμένα σε βαθιά, σοβαρή έρευνα – πρόκειται κατ’ ουσίαν για μια ποιητική έκφραση από καρδιάς, στον απόηχο μιας πραγματικότητας που βίωσα και βιώνω και μιας πίκρας για την απώλεια (ελπίζω όχι οριστικής), της Μνήμης που μας κρατά στην Α-λήθεια.

«Οι άνθρωποι δυστυχώς είναι επιρρεπείς στη λήθη», είχε πει κάποτε μεταξύ άλλων η ποιήτρια Κική Δημουλά, σε σχόλιό της για τον Έρωτα, θέλοντας να σηματοδοτήσει την εύκολη απώλειά του. Φανταστείτε τις απώλειες, όταν η λήθη γίνεται σημαία και προπαγάνδα ενάντια στη ζωτική μνήμη. Τότε, ο υπαρκτικός θάνατος, ο προερχόμενος από την υπαρκτική αμνησία, είναι η μοιραία, νομοτελειακή κατάληξη.

«Η οικογένειά μας έπασχε από μιαν ανίατη ασθένεια: τις αναμνήσεις».
Μάνος Ελευθερίου
«Είμαστε ένας λαός με παλικαρίσια ψυχή, που κράτησε τα βαθιά κοιτάσματα της μνήμης του σε καιρούς ακμής και σε αιώνες διωγμών και άδειων λόγων. Τώρα που ο τριγυρινός μας κόσμος μοιάζει να θέλει να μας κάνει τρόφιμους ενός οικουμενικού πανδοχείου, θα την απαρνηθούμε άραγε αυτή τη μνήμη; Θα το παραδεχτούμε τάχα να γίνουμε απόκληροι…»

Γ. Σεφέρης
Δοκιμές
Προτείνω να «κρατήσουμε» μέχρι το τέλος του αναγνώσματος (και όχι μόνον!) αυτές τις ρήσεις των μεγάλων σύγχρονων ποιητών μας…

ΑΣΚΩΝΤΑΣ ΤΗΝ… ΟΡΑΣΗ
Λόγω παιδείας, ιδιοσυγκρασίας και καταγωγής, έμαθα να αγαπώ την έρευνα της Αλήθειας και να σέβομαι τις προσπάθειες των ανθρώπων να ζήσουν μέσα σ’ αυτήν. Συνακόλουθα, αποστρέφομαι κάθε προσπάθεια και σχέδιο που προσπαθεί να ισοπεδώσει τις ετερότητες των ανθρώπων (οι οποίες συνθέτουν τη Αλήθεια), εντάσσοντάς τους σε μονοκόμματα σχήματα.

Πίσω από τέτοιες προσπάθειες, διαπιστωμένα πάντα κρύβονται δόλιοι σκοποί χειραγώγησης, με εξουσιαστικό προσανατολισμό χρησιμοποίησης, ή υπαρκτικής εξόντωσης, ανθρώπων, ομάδων, λαών κ.ο.κ.

Αυτό ακριβώς (με πολλές συνακόλουθες παραμέτρους βέβαια) συνέβη στην περίπτωση της Κύπρου, το οποίο –σχεδόν πανομοιότυπα– βρίσκεται σήμερα σε δυναμική εξέλιξη στη Θράκη (με σκοπούς ταυτόσημους μ’ αυτούς για τη Μεγαλόνησο).

Και αν επέλεξα να σας παρουσιάσω το θέμα αυτό, δεν είναι λόγω της θρακικής καταγωγής μου, ούτε από κάποιον εθνικιστικό συναισθηματισμό (αντιπαθώ και του εθνικισμούς και τους συναισθηματισμούς).

Επέλεξα αυτό το θέμα, επειδή διαπιστώνω ότι είναι διαποτισμένο με πολλά «κλισέ» σκέψης και αντιμετώπισης, τα οποία θέλω να «σπάσω», επειδή από ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ διαπιστώνω καθημερινά ότι δεν ισχύουν στη θρακική (και όχι μόνο) πραγματικότητα. Ένας ακόμη σημαντικός λόγος είναι το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι μού εξέφρασαν την απόγνωση, τους φόβους αλλά και την αποφασιστικότητά τους αναφορικά με τις καταστάσεις που ζουν καθημερινά, κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη μας, χωρίς εμείς να θέλουμε να ανοίξουμε τα μάτια μας και να δούμε…

Ασκείστε λοιπόν την όρασή σας και ελάτε να κοιτάξουμε μαζί εκείνη την Αλήθεια που βρίσκεται πίσω από προπαγάνδες, από τηλεοπτική «ενημέρωση», από κρατική αδιαφορία, από θρησκευτικό φανατισμό, από ισοπεδωτική άγνοια.

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΤΑΠΙΕΣΤΩΝ!
«Κοίταξα πίσω μου, είδα Ιστορία – ένιωσα τον προορισμό.
»Κοίταξα γύρω μου, είδα χάος – σκέφτηκα ότι χρειάζεται πρόσωπο.
»Κοίταξα μπροστά μου, είδα δρόμο – κατάλαβα ότι αξίζει να προσπαθήσω.
»Κοίταξα μέσα μου, είδα πίστη – ήξερα ότι θα φτάσω σίγουρα στη νίκη».
Ανώνυμος, Κύπρος 1955
(από το ιστολόγιο του Αντίβαρου)

«Βλέπω εδώ μια τουρκική κοινότητα που εργάζεται με ειλικρίνεια και αυταπάρνηση … Συνεχίζετε αυτόν τον αγώνα χωρίς να υποκύψετε και στηρίζετε τον τουρκισμό, χάρη σε σας θα επιβιώσει ο τουρκισμός της Δυτικής Θράκης, και θα συνεχίσει να ζει. Ξέρω ότι υπάρχουν προβλήματα. Όμως πρώτα ο Θεός, θα προσπαθήσουμε να τα λύσουμε βήμα βήμα. Η στήριξή σας είναι πολύ σημαντική. Και εμείς επίσης θα δώσουμε την απαραίτητη στήριξη…»
Όχι, δεν πρόκειται για of the record-κρυφά λόγια Τούρκων πρακτορίσκων που δρουν στη Δυτική Θράκη. Πρόκειται για απόσπασμα από ΕΠΙΣΗΜΟ, ΔΗΜΟΣΙΟ λόγο του Τούρκου Πρόξενου στην Κομοτηνή, Μουσταφά Σαρνίτς, που απηύθυνε στις 11 Ιουνίου, στο Πομακοχώρι Κέχρος της Ροδόπης, σε τελετή αποφοίτησης παιδιών από τα Κοράν Κουρσού (κάτι σαν Κατηχητικά).

Σχολιάζω: πηγαίνει σε χωριό Πομάκων και μιλάει για «τουρκισμό», τη στιγμή που οι Πομάκοι θεωρούν ύψιστη βρισιά το να τους αποκαλέσει κάποιος «Τούρκους» (αυτό είναι κοινώς γνωστό, το διαπίστωσα όμως και προσωπικά, σε συνομιλίες που είχα από κοντά με πολλούς Πομάκους της Θράκης).

Συνεχίζω να σχολιάζω: μιλάει για «προβλήματα», στη λύση των οποίων θα βοηθήσει. Με ποιον τρόπο; Και ποια είναι αυτά τα «προβλήματα»; Η «απάντηση» ίσως έρχεται από την τουρκική εφημερίδα Μιλλέτ, όπου αναφέρει στις 18/6/09: «Η τουρκική μειονότητα στη Θράκη δεν έχει τα δικαιώματά της, που θα έπρεπε να έχει. Και απαιτεί από τον σουλτάνο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν να ζητήσει από την Ελλάδα τη βελτίωση όλων των δικαιωμάτων της μειονότητας…»

Αφήνω τώρα κατά μέρος τα δικά μου σχόλια, και μεταφέρω τα σχόλια –και τις απαντήσεις– τού Σερήφ Μουσταφά, Πομάκου, κατοίκου Μελιβοίων του Νομού Ξάνθης:
«Εγώ λέω ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πάσχει εγκεφαλικά, γιατί απαιτεί δικαιώματα που ποτέ αυτός δεν θα επέτρεπε να έχουν οι μειονότητες στην Τουρκία (να θυμηθούμε τους Κούρδους, την εβραϊκή κοινότητα, την ελληνική, την αρμενική, την αραβική κλπ…).

»Ποια δικαιώματα δεν έχουν οι τουρκογενείς στην Ελλάδα; Δεν έχουν τουρκικά σχολεία; Δεν έχουν τουρκόγλωσσες εφημερίδες; Δεν έχουν τουρκόφωνα ραδιόφωνα; Δεν είναι ισότιμοι Έλληνες πολίτες; Δεν έχουν δικαίωμα να ψηφίσουν και να ψηφιστούν; … Αλλά, σαν να μην τούς έφθαναν όλα αυτά, βρίσκουν και δικαίωμα στον εαυτό τους να προσδιορίσουν τους Πομάκους και τους Ρωμά ως Τούρκους. Και χωρίς να ντρέπονται, μας απειλούν και μας τρομοκρατούν, εάν τους φέρουμε αντίρρηση. Σε ποιο άλλο κράτος θα μπορούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο; Μήπως στην Τουρκία;… Στην Τουρκία οι μειονότητες ούτε ανάσα δεν μπορούν να πάρουν.

» Εγώ ως Έλληνας Πομάκος ποτέ δεν καταπιέστηκα από τις ελληνικές αρχές, πάντοτε μπορώ να εκπληρώνω τα θρησκευτικά μου καθήκοντα, μπορώ να σπουδάσω… έχω όλα τα δικαιώματα του Έλληνα πολίτη…
»… Καταπιέζομαι όμως και τρομοκρατούμαι από τουρκογενείς συμπολίτες μου: με αναγκάζουν με το ζόρι να μαθαίνω τη γλώσσα τους, τα ήθη και τα έθιμά τους, με αναγκάζουν να κακολογήσω την πατρίδα μου την Ελλάδα, με αναγκάζουν να ψηφίσω τον βουλευτή που κάνει την καλύτερη δουλειά στην Τουρκία, να δηλώσω –εάν έχω δική μου επιχείρηση– ότι είναι τουρκική επιχείρηση, με αναγκάζουν μέσα στο τζαμί να ακούω την τουρκική πολιτική προπαγάνδα, με αναγκάζουν να δηλώνω Τούρκος! …
»… Είμαι περήφανος που είμαι Πομάκος και εύχομαι στους τουρκογενείς συμπολίτες μου να καταφέρουν και αυτοί κάποτε να δείξουν σεβασμό στους συμπολίτες τους Πομάκους και Ρωμά».

Και μέσα σ’ όλα αυτά, ο Ερντογάν, σε πολλές δηλώσεις του δεν παραλείπει να θέτει θέμα «αυτοπροσδιορισμού» των Μουσουλμάνων της Θράκης, ενώ ταυτόχρονα τούς αποκαλεί «πολίτες της χώρας του». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Τούρκος Πρόξενος στην Κομοτηνή Μουσταφά Σαρνίτς, υπογραμμίζει σε δημόσιους λόγους του τα περί «τουρκικής μειονότητας», και «αδιαλείπτου ενδιαφέροντος της μητέρας-πατρίδας!»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΣΤΗΝ ΘΡΑΚΗ
Τι σημαίνουν λοιπόν όλα τα παραπάνω; Γιατί τα αναφέρω; Για να δείξω –εμπαθώς ίσως– τους «κακούς» Τούρκους, σε αντίθεση με τους «καλούς» Έλληνες; Δεν νομίζω ότι οποιαδήποτε τέτοια απαξίωση θα είχε κάποιο νόημα, δεν μου ταιριάζει άλλωστε…

Ο πραγματικός λόγος αναφοράς των παραπάνω (τα οποία είναι ένα ελάχιστο δείγμα, μέσα σε πληθώρα παρόμοιων αναφορών) είναι ότι βρίσκονται στη βάση του ίδιου μοντέλου με αυτό τού κυπριακού: τη δημιουργία μειονοτικού ζητήματος-προβλήματος.

Έχουν ήδη περάσει περισσότερα από 30 χρόνια (σε λίγο θα μιλάμε για σαρακονταετία!) από τότε που ολοκληρώθηκε στην Κύπρο ένα φαύλο σχέδιο δεκαετιών, μια εξόφθαλμη πρόκληση προς τη διεθνή κοινότητα, μια καταστροφή ανθρώπων και οικογενειών που «καλά κρατεί» ως σήμερα.

Γυναίκες με φωτογραφίες αγνοουμένων στα χέρια ακόμη περιμένουν, ενώ ομαδικοί τάφοι και κτηνώδη εγκλήματα έρχονται μέχρι και σήμερα στο φως, σηματοδοτώντας το ήθος αυτών που δεν μπορούν ούτε να πουν «συγνώμη».

Το θέμα μας βέβαια δεν είναι η Κύπρος. Μέρος του θέματός μας όμως είναι οι προκλητικές αναλογίες σε κινήσεις και τακτικές που ακολουθούνται (από την Τουρκία στην προκειμένη περίπτωση), σε βάρος κάποιων λαών, με ανάλογους επίσης απώτερους σκοπούς – και με την ίδια κατάληξη (μαθηματικώς διαπιστωμένο).

Ποιες ήταν όμως, στην περίπτωση της Κύπρου, οι βασικές παράμετροι αυτής της τακτικής;
• Κατ’ αρχήν, η Τουρκία είχε πετύχει την αναγνώριση μιας δίγλωσσης και μουσουλμανικής μειονότητας (σημ: με πολλά κρυπτοχριστιανικά στοιχεία, σύμφωνα με τον τέως πρέσβη κ. Θέμη Στοφορόπουλο) ως τουρκικής.
• Κατόπιν πέτυχε την «αναβάθμιση» της μειονότητας σε «κοινότητα», και της κοινότητας σε «έθνος».
• Επίσης, συγκέντρωσε τη μειονότητα αυτή σε συγκεκριμένα εδάφη.
• Φυσικά εκμεταλλεύτηκε δικά μας θανάσιμα λάθη, όταν πέσαμε στην παγίδα να στραφούμε εναντίον των Τουρκοκυπρίων, όπως επίσης και την ευήθη ευπιστία μας στους υποτιθέμενους συμμάχους μας.
Αυτά συνέβαιναν «τότε», στην Κύπρο («σηκώνουν» βέβαια μεγάλη ανάλυση, αλλά δεν είναι του παρόντος). Για να δούμε, τι συμβαίνει σήμερα, στη Θράκη:
• Η Άγκυρα προσπαθεί –και ως ένα μεγάλο βαθμό, το έχει πετύχει– να συνενώσει όλες τις μουσουλμανικές μειονότητες (μεταξύ αυτών, τους Πομάκους και τους Ρωμά) κάτω από ένα ενιαίο επιστέγασμα τουρκισμού.
• Κινείται, μέσω του Προξενείου στην Κομοτηνή, έτσι ώστε όλοι οι Μουσουλμάνοι να αποκτήσουν τουρκική εθνική συνείδηση, ταυτίζοντας τον Μουσουλμανισμό με τον Τουρκισμό.
• Άμεσος σκοπός των παραπάνω, να αναγνωριστεί στη Θράκη η ύπαρξη κάποιας «τουρκικής μειονότητας».
• «Σπάει» κάθε πρωτόκολλο συμπεριφοράς, παραβλέποντας τη Συνθήκη της Λωζάνης και τους όρους περί αμοιβαιότητας, με το ισοπεδωτικό ενδιαφέρον της για τις μειονότητες της Θράκης, ενώ παράλληλα κρατά σιγή ιχθύος για κάποιες άλλες μειονότητες – βλέπε Αρμένιοι, Κούρδοι, Πόντιοι, Μικρασιάτες, μειονότητες που υπέστησαν γενοκτονίες, αδικαίωτες μέχρι σήμερα.
• Ενισχύει με επιδοτήσεις κλπ. την πληθυσμιακή ενίσχυση των Μουσουλμάνων στην περιοχή της Θράκης, ειδικά στον Έβρο.
• Προωθεί την οικονομική εξάρτηση των Μουσουλμάνων από την μητέρα-πατρίδα Τουρκία, δαπανώντας μεγάλα ποσά, μέσω του τουρκικού Προξενείου.
• Εκμεταλλεύεται πλήρως, μέσα από μια έξυπνη εξωτερική πολιτική, τους μεγάλους συμμάχους, την ίδια στιγμή που εμείς ακολουθούμε την ραγιαδίστικη τακτική τού yes men.
• Συντονίζει έξυπνα τους δεσμούς των Μουσουλμάνων της Θράκης με τους Μουσουλμάνους της Βουλγαρίας – ο νοών νοείτω…
• Τέλος, στα επιτεύγματα της Τουρκίας προσθέτω αυτό που ομόφωνα μού είπαν όλοι, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι-Πομάκοι πολίτες της Θράκης, ότι η Τουρκία πέτυχε στην περιοχή μια συγκυριαρχία μέσω του Προξενείου, με πολιτιστικές αυθαιρεσίες, ανιστόρητες οικειοποιήσεις ηθών και εθίμων, ακόμη και με εξαγορές και υποδείξεις αγορών συγκεκριμένων ακινήτων σε συγκεκριμένες περιοχές.

Καλός φίλος, μόνιμος κάτοικος της Θράκης και γνώστης της κατάστασης, όταν του μίλησα για την έρευνά μου για το παρόν άρθρο, μού είπε: δεν ξέρω αν η Θράκη θα γίνει Κύπρος, ή αν έχει ήδη γίνει…

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΟΜΑΚΟΙ
Όλα τα παραπάνω, ενταγμένα σε καλοδουλεμένο σχέδιο της Άγκυρας, ασκούνται κυρίως στο πεδίο που απαρτίζουν οι άνθρωποι εκείνοι της Θράκης που λέγονται Πομάκοι. Γι’ αυτό θεωρώ ότι, πριν προχωρήσουμε, θα ήταν καλό να εξετάσουμε το ποιοι είναι αυτοί, ποιες οι καταβολές τους και πώς έφθασαν να αποτελούν το κύριο αντικείμενο χειραγώγησης της επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας σε βάρος της Θράκης.

Η αλήθεια είναι ότι η παρουσία τους στη Θράκη χάνεται στα βάθη των αιώνων, και τα ουσιαστικά στοιχεία που έχουμε γι’ αυτούς τα αντλούμε από την προφορική Παράδοσή τους και τα πολιτιστικά στοιχεία (ενδυμασίες, μουσικές, τραγούδια, γιορτές κλπ), τα οποία προσπαθούν να διασώσουν όσο πιο ακέραια γίνεται.

Οι Πομάκοι ζουν στα ορεινά της Θράκης από χιλιάδες χρόνια. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος αυτών ζουν στη βουλγαρική πλευρά της οροσειράς της Ροδόπης, ενώ οι λιγότεροι, στην ελληνική. Η ετυμολογία της λέξης Πομάκος προέρχεται –σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη των γλωσσολόγων και των ιστορικών– από την αρχαιοελληνική λέξη Ιππομάχος, που δηλώνει αυτόν που ανήκε στο ιππικό τού Μεγαλέξανδρου.

Πολλοί Πομάκοι επίσης αυτοαποκαλούνται και Αγριάνες ή Αγραίοι, από το όνομα της αρχαίας θρακικής φυλής που κατοικούσε στα άγονα βουνά της βοριοδυτικής Ροδόπης. Οι Πομάκοι θεωρούνται ακόμη πολύ επιδέξιοι ακοντιστές, όπως οι Αγραίοι Θράκες. Η γλώσσα τους είναι ένα κράμα σλαβικών, τουρκικών και ελληνικών στοιχείων, με ιδιαίτερα πολλά αρχαιοελληνικά στοιχεία, ενώ ήταν γλώσσα προφορική.

Μόλις στα τέλη του 20ου αιώνα, ο Πομάκος Ριτβάν Καραχότζα κάνει τις πρώτες προσπάθειες να καταγραφεί η γλώσσα τους, ενώ το 1996 εκδόθηκε με τη χορηγία του κ. Εμφιετζόγλου τρίτομο έργο (λεξικά και γραμματική) για την πομακική γλώσσα, με τη συμμετοχή του δασκάλου Πέτρου Θεοχαρίδη.

Ως προς τη θρησκεία τους, κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ήταν Βογόμιλοι (γνωστικιστικό παρακλάδι του Χριστιανισμού) ενώ άλλοι, ότι ήταν Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Πάντως, κανείς δεν αμφισβητεί ότι από το 16ο αιώνα (επί Σελίμ Α΄) άρχισε ο βίαιος εξισλαμισμός τους και ολοκληρώθηκε το 17ο αιώνα (επί Μεχμέτ Δ΄), όπως προκύπτει από τους Κώδικες της Μητρόπολης Φιλιππουπόλεως. Τότε, πλήθος εκκλησιών και ιερών καταστράφηκαν, ενώ αρκετά ερείπιά τους «ξεθάβονται» τυχαία από τα εδάφη τους μέχρι και σήμερα. Μόνον ο Μέγας Βεζύρης Μεχμέτ Κιοπρουλού κατεδάφισε 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια.

Στην Παράδοσή τους σήμερα διατηρούνται αρκετά στοιχεία που θυμίζουν τον απόηχο του μακρυνού (αλλά όχι νεκρού) παρελθόντος τους: σταυρώνουν τη ζύμη του ψωμιού, σταυρώνουν το παιδί πριν κοιμηθεί, σύνηθες όνομά τους είναι το Ηλίας, ευλαβούνται ιδιαίτερα τον άγιο Δημήτριο και τον επικαλούνται στις δυσκολίες, κόβουν βασιλόπιτα με νόμισμα, μιλούν με σεβασμό για το Ευαγγέλιο (το αποκαλούν Χρυσό Βιβλίο), ενώ είναι γνωστή στην περιοχή η περίπτωση του κρυπτοχριστιανού Πομάκου Γιουσούφ στον Κέχρο Ροδόπης, ο οποίος έκρυβε σε μπαούλο τα ράσα και τις εικόνες του ιερέα παππού του. Επίσης, οι ονομασίες των χωριών και συνοικισμών τους μαρτυρούν τη σχέση τους με την ελληνική Παράδοση: Ωραίον, Τεοτόκα (Θεοτόκος), Σταματέσκο, Μαρικόζ (Μαρία-Παναγία) κλπ.

Αυτοί λοιπόν οι αγέρωχοι Αγριάνες και φοβεροί Ιππομάχοι, σήμερα βρίσκονται σε καθεστώς άτυπης ομηρίας, από τον Τούρκο Πρόξενο στην Κομοτηνή και τους ανθρώπους του.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΣΑΡΝΙΤΣ
Ο Μουσταφά Σαρνίτς, ο Τούρκος Πρόξενος στην Κομοτηνή, δεν ανήκει στο διπλωματικό σώμα της Τουρκίας – παρ’ όλο που αυτό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την κάλυψη της θέσης του Προξένου.

Πέρα όμως από το τι δεν είναι ο κ. Σαρνίτς, ας δούμε, τι είναι, ή μάλλον, τι ήταν πριν διοριστεί Πρόξενος. Ο Σαρνίτς λοιπόν μάς ήρθε από το Κόσσοβο, όπου είχε άκρως επιτυχημένη δράση, ως επίσημος πράκτορας της τουρκικής μυστικής υπηρεσίας ΜΙΤ. Εκεί στάλθηκε με συγκεκριμένο σχέδιο, το οποίο εκτέλεσε θαυμάσια. Σε απόλυτη συνεργασία με τον εκεί Αμερικάνο Πρόξενο Yee Hoyt κατάφερε τη μεταφορά χιλιάδων φανατικών Ισλαμιστών από την Ασία, οι οποίοι ευθύνονται για μαζικές εκτοπίσεις σέρβικων πληθυσμών, για μαζικές δολοφονίες και καταστροφές ολόκληρων χωριών.

Έχοντας δώσει επιτυχημένες εξετάσεις στο Κόσσοβο, ο Σαρνίτς ήρθε στην Κομοτηνή και ανέλαβε το ρόλο τού Προξένου, όντας ικανότατος στην πρόκληση καταστάσεων αποδόμησης και εκφοβισμού. Έτσι, περιδιαβαίνει όλα τα μουσουλμανικά χωριά της περιοχής μιλώντας στους κατοίκους για τον τουρκισμό και την μητέρα-πατρίδα, η οποία βρίσκεται πάντα δίπλα τους, παραβιάζοντας έτσι ξώφθαλμα κάθε ίχνος διεθνούς νομιμότητας και κάθε αρχή της Συνθήκης της Λωζάνης.

Η Άγκυρα τον θεώρησε ιδανικό πρόσωπο για να χειριστεί το θέμα του εκτουρκισμού της Θράκης, και από τα μέχρι σήμερα δεδομένα, φαίνεται ότι έκανε τέλεια επιλογή. Το ελληνικό ΥΠ.ΕΞ. όμως, μπροστά στα δεδομένα αυτά, τι επιλογές έκανε; Η απάντηση είναι ότι δεν έκανε καμία επιλογή, απλώς παρακολουθεί (αν το κάνει και αυτό) τις καταστάσεις.

Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό μια ανάλογη περίπτωση με Ουκρανό διπλωμάτη στη Ρωσία. Διαπιστώθηκε λοιπόν αντιρωσική δράση του Ουκρανού διπλωμάτη στη Μόσχα, και η Μόσχα ζήτησε αμέσως την απέλασή του. Η απόφαση δε αυτή θεωρήθηκε απόλυτα φυσική και νόμιμη, και κανείς δεν αντέδρασε. Αντιθέτως, στην ανθελληνική συμπεριφορά τού Σαρνίτς, αλλά και στις εκκλήσεις των Ελλήνων Πομάκων για προστασία από τις πιέσεις του Προξένου, σφυρίζουν αδιάφορα οι ιθύνοντες νόες του ελληνικού ΥΠ.ΕΞ.

Το «κερασάκι στην τούρτα»: το Καλοκαίρι που μας πέρασε, στις 15-16 Αυγούστου, πραγματοποιήθηκε στην Κομοτηνή το 8ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών. Την έναρξη του Συνεδρίου κήρυξε ο Πρωθυπουργός. Ο Τούρκος Πρόξενος εμφανίστηκε στο Συνέδριο, ενώ είναι άγνωστο το αν προσεκλήθη, από ποιους και με ποιο σκεπτικό. Ο δε κ. Καραμανλής, εμφανώς ξαφνιασμένος από την παρουσία του Σαρνίτς, δεν μίλησε για τις προειδοποιήσεις του προς την Τουρκία, στις οποίες άφησε να εννοηθεί κατά το προηγού ότι θα προέβαινε.

Προσωπικά, παρ’ όλο που θεωρώ άκομψο να παραβρίσκεται ο Πρόξενος του κράτους που ευθύνεται για την γενοκτονία του θρακικού ελληνισμού (γεγονός επιστημονικά τεκμηριωμένο και ιστορικά αναμφισβήτητο πλέον) σε σχετικό συνέδριο Θρακών, δεν καταλαβαίνω την απρόσωπη (αν μη τι άλλο) στάση του Πρωθυπουργού. Εκτός και αν θέλησε να εναρμονιστεί με την επίσης απρόσωπη (αν μη τι άλλο) στάση της Υπουργού του κ. Μπακογιάννη…

ΑΠΟΥΣΙΑ Ή ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ;
«Οποιαδήποτε κοινωνία παραχωρήσει λίγη ελευθερία για να κερδίσει λίγη ασφάλεια δεν αξίζει τίποτε από τα δύο και θα χάσει και τα δύο».
Βενιαμίν Φραγκλίνος

Ό,τι αποκόμισα κυρίως από τις επαφές μου με Πομάκους της Θράκης, εν όψει αυτής της έρευνας, ήταν η βαθιά αγωνία και παράκληση προς το ελληνικό κράτος: «προστατέψτε μας, κάντε σχολεία ελληνόφωνα στα χωριά μας για τα παιδιά μας, μην μας παρατάτε». Είναι χαρακτηριστικό ότι στο χωριό Εχίνος οργανώνεται από το τουρκικό κράτος –μέσω του Προξενείου– ίδρυση νοσοκομείου (πολύ έξυπνη κίνηση), ενώ τα δεκάδες αντίστοιχα αιτήματα προς την ελληνική κυβέρνηση έπεσαν στο κενό.

Η ελληνική πολιτεία λάμπει στην περιοχή διά της κραυγαλέας απουσίας της, ενώ η θρησκευτική, οικονομική και πολιτιστική εκμετάλλευση δυναμώνει από την Τουρκία. Στην περίοδο του Ραμαζανίου (θρησκευτική περίοδος μεγάλης νηστείας για τους Μουσουλμάνους), ο ψευδομουφτής Μετέ (άλλο «κεφάλαιο», με το οποίο θα ασχοληθούμε σε επόμενο τεύχος μας), ο Σαρνίτς και διάφοροι πράκτορες του Προξενείου εκμεταλλεύονται τις συνάξεις που γίνονται στα μουσουλμανικά σπίτια μετά τη Δύση του ήλιου, για να κάνουν την προπαγάνδα τους αλλά και να «εξετάσουν» ποιοι κρατούν τη νηστεία και διατηρούν δεσμούς με τη μητέρα-πατρίδα. Πρόκειται για χρόνια πρακτική, που ενοχλεί πολύ τους Πομάκους. Και η ελληνική πολιτεία αδιαφορεί για την κατάφορη καταπάτηση των στοιχειωδών δικαιωμάτων τους, μέσα στην ελληνική επικράτεια…

Τελειώνω, με ένα περιστατικό που συνέβη στις 8 Αυγούστου 2009 στο πομακικό χωριό Κένταυρος, της Ξάνθης. Την ημέρα εκείνη οι νέοι Πομάκοι είχαν οργανώσει μια μεγάλη γιορτή, μια πολιτιστική βραδυά, για όλους τους Πομάκους των γύρω χωριών. Ήταν μια γιορτή, όπου η πομάκικη Παράδοση εκφράστηκε μέσα από τα τραγούδια, τους χορούς, τις ενδυμασίες, τον λόγο, ακόμη και μέσα από τον τρόπο που φλερτάρουν οι νέοι… ήταν ένα γεγονός που έδωσε οξυγόνο και χαρά στους Πομάκους της περιοχής, οι οποίοι έκαναν το «τρομερό»: να είναι οι εαυτοί τους!

Και ενώ όλα εξελίσσονταν με μια χαρούμενη, κινηματογραφική γραφικότητα, κατέφθασαν ξαφνικά και απρόσκλητοι, με πολυτελή αυτοκίνητα, άνθρωποι του τουρκικού Προξενείου. Αναμίχθηκαν με το πλήθος αυτοί οι «αφρόκρεμοι» (όπως τους αποκαλούν οι Πομάκοι), οι οποίοι, μετά τις χαιρετούρες, άρχισαν τις ερωτήσεις και τι καταγραφές. Τα μέλη των πολιτιστικών συλλόγων που οργάνωσαν τη γιορτή άρχισαν να δυσανασχετούν, ενώ πολλοί έφυγαν αμέσως από το χώρο, ή γύρισαν το κεφάλι και απαξίωσαν τους νεοφερθέντες. Με την παρουσία του «τίμησε» τη γιορτή και ο ψευδομουφτής Μετέ, στη θέα και μόνο τού οποίου, αποχώρησε το μεγαλύτερο ποσοστό το Πομάκων, και η γιορτή σχεδόν έληξε.

Τότε, εισέβαλαν στο χώρο, μια ομάδα μουσικών από την Τουρκία και μια τραγουδίστρια, οι οποίοι, χωρίς να ρωτήσουν, άρχισαν τους τουρκικούς αμανέδες και τα τσιφτετέλια, εις αντικατάσταση της μουσικής των Πομάκων που απολάμβαναν μέχρι τότε. Οι ελάχιστοι παρευρισκόμενοι γύρισαν την πλάτη στο «μουσικό σχήμα» και η γιορτή ουσιαστικά είχε λήξει. Αναρωτιέστε αν υπήρξαν εκεί άνθρωποι της ελληνικής πολιτείας; Νομίζω ότι η απάντηση είναι αυτονόητη (δυστυχώς).

Ο Τούρκος δημοσιογράφος Engin Ardic γράφει μεταξύ άλλων στην τουρκική εφημερίδα SABAH (3-7-2009): «Αντί να περηφανευόμαστε με τις πόλεις που κατακτήσαμε, ας περηφανευτούμε με αυτές που ιδρύσαμε, αν υπάρχουν. Αλλά δεν υπάρχουν. Όλη η Ανατολή είναι περιοχή με τη βία κατακτημένη…»

Δεν ξέρω αν μέσα σ’ αυτές τις περιοχές για τις οποίες περηφανεύονται οι Τούρκοι εντάσσεται ήδη και η Θράκη. Δεν θέλω να το σχολιάσω προσωπικά, θέλω να το αφήσω στην ώριμη και ανοιχτή κρίση σας…

ΣΧΟΛΙΑ ΠΟΚΑΚΩΝ
Δύο Κόσμοι Αντίθετοι…
«… Διαφέρουμε σε όλα με τους Τούρκους εκτός από την κοινή θρησκεία. … Η ειλικρίνεια, η τιμιότητα, η εργατικότητα και η πραότητα είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φυλής μας. Όλες οι εγκυκλοπαίδειες του κόσμου το αναφέρουν… Στην περιοχή μας εδώ δεν γνωρίζουμε τι θα πει εγκληματικότητα. Δεν έχουμε ούτε μια ανθρωποκτονία, ούτε ένα φόνο, ούτε μια ληστεία. Στην Τουρκία τα κεντρικά δελτία ειδήσεων μόνο για φόνους και εγκλήματα αναφέρουν.

»… Απατεώνες, καταχραστές, εγκληματίες του κοινού ποινικού κώδικα εμείς δεν γνωρίζουμε μέχρι σήμερα… Εμείς, αιμομικτικούς γάμους μεταξύ συγγενών δεν έχουμε. Στην Τουρκία όμως, πριν λίγους μήνες, σκοτώθηκαν 43 άτομα από μια οικογένεια, επειδή η ξαδέρφη δεν παντρεύτηκε τον ξάδερφό της. Επίσης, επειδή μια κοπελίτσα έστειλε ένα μήνυμα στο αγόρι της, την έριξαν από τον έκτο όροφο. Και επειδή δεν πέθανε επί τόπου, την μαχαίρωσαν εννιά φορές μέσα στο ασθενοφόρο. Τέτοια πρωτόγνωρη βαρβαρότητα μόνο στην Τουρκία του 21ου αιώνα μπορείς να βρεις. …

»… Εμείς δεν πουλάμε τα κορίτσια μας, ούτε έχουμε το τιορέ, δηλ. δεν θανατώνουμε γυναίκα που έκανε δεσμό και παντρεύτηκε με ξένο χωρίς άδεια των συγγενών της. Στην Τουρκία το έχουν. Η πορνεία, η μαστροπεία και το εμπόριο λευκής σαρκός είναι άγνωστα στην περιοχή μας. Η πολυγαμία έχει εξαλειφθεί από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Όλα τα παραπάνω όμως ισχύουν στη σημερινή Τουρκία.

»… Διατηρούμε τα ήθη και τα έθιμά μας και τη θρησκεία μας, όπως τα έχουμε διδαχθεί. Οι αρετές της φυλής μας συμπίπτουν απόλυτα με τον πολιτισμένο κόσμο και τις ανθρώπινες αξίες. … Τελειώνω με το στίχο ενός ποιητή μας: «Δεν προσκυνώ ξενόχωρη κορώνα, γιατί είναι φτωχική μπροστά στον Παρθενώνα»».

Ιμάμ Αχμέτ, Πομάκος,
κάτοικος Άνω Θέρμων Ξάνθης
Βοηθείστε μας Γιατί Χανόμαστε!
«Νιώθω φόβο για τις πιέσεις που υφίσταμαι από τους ανθρώπους του τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής … Δυστυχώς μια σκληρή ομάδα ανθρώπων που θέλουν να αποκαλούνται ηγέτες της μειονότητας, σε συνεργασία με άλλους παράγοντες της Τουρκίας, δεν μας αφήνουν να εκφράσουμε την εθνοτική μας συνείδηση, να μιλήσουμε τη γλώσσα μας και να τηρήσουμε τις Παραδόσεις μας. Τα πομάκικα τραγούδια έχουν ξεχαστεί στην ελληνική Θράκη…

»… Το τουρκικό Προξενείο, μέσα από ένα πολύ αποτελεσματικό δίκτυο ανθρώπων, απομονώνει τους Πομάκους που ενδιαφέρονται να εκφράσουν τη δική τους εθνοτική συνείδηση… Το περιοδικό Yeni Batu Trakya που εκδίδεται εδώ και 24 χρόνια στην Τουρκία, απειλεί τον άντρα μου, πρόεδρο του Πομακικού Συλλόγου, να του «ξεριζώσει τη γλώσσα», χαρακτηρίζοντάς τον «πράκτορα, προδότη και ανίκανο»…

» … Το 50% των αρθρογράφων του περιοδικού αυτού ασχολείται με την ελληνική Θράκη επαγγελματικά, είναι απόστρατοι της τουρκικής αστυνομίας και του στρατού. … ‘‘Δεν είμαστε Τούρκοι’’, δηλώνουν οι Πομάκοι της Θράκης. … Θα ήθελα να αναφερθώ στην τρομοκρατία και τις απειλές που τα μέλη του συλλόγου μας υφίστανται από τη στιγμή της ίδρυσής του, από τα άτομα που ανέφερα παραπάνω. …

«… Ζητώ εκ μέρους του Συλλόγου τη βοήθεια και την προστασία σας, για να μη χαθεί αυτή η μικρή μουσουλμανική εθνοτική ομάδα, που συνεισφέρει με την παρουσία της στην πολιπολιτισμικότητα της περιοχής …»

Εμινέ Μπουρουτζή,
εκπρόσωπος του πομακικού συλλόγου Ξάνθης
(από ομιλία της τον Απρίλιο του 2008 στις Βρυξέλες,
στη Σύνοδο για τις Μειονότητες)

Αξιοσημείωτα
1. Πομάκοι πηγαίνουν μόνοι τους για προσκύνημα στη Μέκκα, υψώνοντας την ελληνική σημαία. Σήμερα, εκβιαστικά, στο τουρκικό Προξενείο νοικιάζει πούλμαν και τους μεταφέρει.

2. Ο μεγαλοβιομήχανος της Τουρκίας Οσμάν Ορ αγόρασε ένα από τα μεγαλύτερα ακίνητα της Τουρκίας, το εξοχικό συγκρότημα Ερτζάν στην περιοχή του Βοσπόρου, έναντι 17,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Η τράπεζα Finasbank χρηματοδότησε την αγορά. Η αγορά όμως παραλίγο να ακυρωθεί, επειδή η τουρκική τράπεζα έχει αγοραστεί από τη δική μας Εθνική Τράπεζα – ξεσηκώθηκαν στην Τουρκία ακόμη και το Γενικό Επιτελείο Στρατού και η Διεύθυνση Ασφαλείας, μη τυχόν η περιοχή περάσει στους Έλληνες μέσω leasing! Τελικά, ο Τούρκος επιχειρηματίας αγόρασε το ακίνητο μέσω της τουρκικής τράπεζας Ziraat που εδρεύει στην Κομοτηνή (βλέπε ΑΒΑΤΟΝ 91) και είναι απόλυτα έμπιστη στην τουρκική κυβέρνηση. Μίλησε κανείς για οικονομική διείσδυση;

3. «Ελάτε να θαυμάσετε την τουρκική λεβεντιά», αναφέρεται σε αφίσα που αναρτήθηκε σε πολλά σημεία της Θράκης, για να διαφημίσει τους αγώνες τουρκικής πάλης που οργανώνονται κάθε χρόνο σε διάφορα χωριά της Ροδόπης και του Έβρου, με τη στήριξη του Προξενείου.

Η Ζαγάλισα, ο Μετέ, ο Σαρνίτς, το ΚΕ.ΠΟ.ΕΡ. και Άλλα Τινά…
Ο κύριος Μπίμπαση Σεντάτ είναι εκδότης και διευθυντής της πομακικής εφημερίδας Ζαγάλισα που εκδίδεται στην Κομοτηνή. Είναι επίσης ενεργό μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Πομάκων. Μας μίλησε αφειδώς, μέσα από τις προσωπικές του εμπειρίες, για το θέμα μας, μέρος των οποίων παραθέτουμε εδώ:

• Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Πομάκων ιδρύθηκε το 2009, από μια μεγάλη ομάδα Πομάκων με καταγωγή και από τους τρεις νομούς της ελληνικής Θράκης. Οι στόχοι του είναι πολιτικοί και πολιτιστικοί και αφορούν την ανάσχεση της πολιτιστικής γενοκτονίας που υφίστανται οι Πομάκοι από τον τουρκικό εθνικισμό που δρα ανενόχλητος και με την ανοχή της πολιτείας στην ελληνική Θράκη. Αυτοί οι σκοποί μάς οδήγησαν στην ίδρυση του Συλλόγου μας, καθώς και το γεγονός ότι θέλαμε να υπάρξει ένας σοβαρός και πολυπληθής σύλλογος που να εκφράζει πραγματικά τους Πομάκους.
• Η εφημερίδα Ζαγάλισα ιδρύθηκε το 1997, με στόχο να συμβάλλει στην αφύπνιση και διάσωση των Πομάκων. Η υποδοχή ήταν θετική από μεγάλο μέρος της κοινωνίας αλλά αρνητική από όσους θέλουν τους Πομάκους εκτουρκισμένους και απαλλαγμένους από την ιστορική τους μνήμη.
Η αλήθεια είναι ότι η εφημερίδα μας έχει ανάγκη να στηριχθεί και από τους Πομάκους αλλά και από τους Χριστιανούς συμπολίτες μας. Για αυτό, όποιος θέλει να μας βοηθήσει, το λιγότερο που μπορεί να κάνει είναι μία συνδρομή προς την εφημερίδα. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να συνεχίζουμε να στεκόμαστε στα πόδια μας και να αντιστεκόμαστε στον εκτουρκισμό των ανθρώπων μας.
• Για την καταγωγή των Πομάκων υπάρχουν πολλές και συγκρουόμενες επιστημονικές θεωρίες. Εμείς στηριζόμαστε σε όσα μας λένε οι παππούδες μας οι οποίοι, βασιζόμενοι στις προφορικές μαρτυρίες που πέρασαν από γενιά σε γενιά, πιστεύουν ακράδαντα ότι είμαστε απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
• Ο Τούρκος πρόξενος έχει αναπτύξει μια έντονη δραστηριότητα με σκοπό τον εκτουρκισμό των Πομάκων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα πομακικά πανηγύρια του Ακρίτα και του Χίλια που έχουν πλέον εκτουρκιστεί πλήρως. Εν τω μεταξύ, οι Τούρκοι έχουν οικειοποιηθεί το σύνολο του λαϊκού πολιτισμού των Πομάκων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι παραδοσιακές πομακικές φορεσιές και η πομακική αρχιτεκτονική, που παρουσιάζονται σήμερα ως «τουρκικές».
• Οι Έλληνες Πομάκοι, μέσα στο ελληνικό κράτος, σήμερα, δεν έχουν τη δυνατότητα να αυτο-προσδιορίζονται ως Πομάκοι. Για την κατάσταση αυτή, δύο είναι οι αιτίες: η πρώτη έχει να κάνει με τον τουρκικό παράγοντα, και πιο συγκεκριμένα, με την καταπίεση και την πολιτισμική γενοκτονία που διεξάγει εις βάρος των ανθρώπων μας.
Η δεύτερη αιτία αφορά στον ελληνικό παράγοντα που, αφενός αδιαφορεί για τα παραπάνω, αφετέρου συμμετέχει εμμέσως σε αυτά, επειδή στηρίζει τον τουρκικό εθνικισμό μέσα από τους μηχανισμούς του πελατειακού-κομματικού συστήματος.
Ένα από τα πολλά παραδείγματα που μπορούμε να αναφέρουμε είναι ότι ποτέ κανένας Νομάρχης της Ξάνθης και της Ροδόπης δεν κάλεσε έναν πομακικό σύλλογο σε κάποια εκδήλωσή του, και ποτέ ο ίδιος δεν παρέστη σε εκδήλωση πομακικού συλλόγου.
• Ο τουρκοµουφτής Αχµέτ Μετέ στο ποµακικό χωριό Μελίβοια της ορεινής Ξάνθης, στις 19 Απριλίου, παρουσία του Τούρκου υποπροξένου Κοµοτηνής Ονούρ Εκρέν, είπε μεταξύ άλλων: «Πρέπει να είµαστε ενωµένοι έναντι των κινδύνων που µας περικυκλώνουν. Ακούµε ότι στα ορεινά χωριά πρόκειται να ιδρυθεί νέος ελληνοποµάκικος σύλλογος. Γιατί; Γιατί θέλουν να µας διαιρέσουν. Αυτοί κάνουν τη δουλειά τους. Όµως ό,τι γίνεται, γίνεται και μέσα από µας. Κάποιοι από εµάς, κάποιοι πουληµένοι προδότες, γίνονται όργανά τους κι εµείς εξαιτίας τους γινόµαστε θύµατα καταπίεσης. Αυτοί οι σύλλογοι των ελληνοποµάκων προσπαθούν να δείξουν στους διπλωµάτες που έρχονται από την Αµερική και την Ευρώπη ότι είµαστε Ποµάκοι». Θέλω να επισημάνω ότι επειδή οι δηλώσεις αυτές έγιναν παρουσία του υποπροξένου, αυτός έπρεπε να είχε απελαθεί, γιατί αυτό που έγινε αποτελεί ωμή παρέμβαση στα εσωτερικά της χώρας μας. Οι απόψεις του Μετέ είναι απόψεις γενοκτόνων. Επειδή όμως δεν μπορεί να εξολοθρεύσει με φυσικό τρόπο τους Πομάκους, τους εξολοθρεύει πολιτισμικά. Είναι βέβαιο ότι αυτοί οι γενοκτόνοι ενοχλούνται από την αφύπνιση των Πομάκων.
• Υπάρχει το πάγιο και σταθερό αίτημα για δημιουργία δημόσιων «ελληνικών» σχολείων στα Πομακοχώρια, όμως το ελληνικό κράτος αδιαφορεί και συνεχίζει να σιγοντάρει τον εκτουρκισμό των Πομάκων.
• Μεγάλο σκάνδαλο αποτελεί η εκλογή των ψευδομουφτήδων. Αυτά κανονικά είναι καθορισμένα με νόμους του ελληνικού κράτους, αλλά η Τουρκία θέλει να επιβάλλει τους δικούς της ανθρώπους. Στην Τουρκία, οι μουφτήδες δεν εκλέγονται αλλά διορίζονται από το κράτος. Εδώ όμως θέλει να εκλέγονται. Πρόκειται για πολιτική αθλιότητα. Από το προξενείο, τρομοκρατούν χρησιμοποιώντας τη θρησκεία μας. Σε κοινωνικό επίπεδο χρησιμοποιούν τον κοινωνικό αποκλεισμό, την ψυχολογική βία, τον οικονομικό αποκλεισμό.
• Έχουμε πληροφορηθεί ότι ο Τούρκος πρόξενος σε εγκαίνια καταστημάτων χαρίζει κάδρα με προσωπογραφίες του Κεμάλ και άρα εγκαινιάζει και προωθεί αυτήν την πολιτική των αναρτήσεων του σφαγέα των λαών της Ανατολής Μουσταφά Κεμάλ.
• Κορυφαίες προσπάθειες στον αγώνα μας αποτελούν η ίδρυση του Κέντρου Πομακικών Ερευνών (ΚΕ.ΠΟ.ΕΡ.) το 1996, του πρώτου επίσημου θεσμού των Πομάκων από την εποχή που απελευθερώθηκε η ελληνική Θράκη, επίσης η έκδοση της εφημερίδας Ζαγάλισα και στη συνέχεια η ίδρυση συλλόγων όπως του Πανελληνίου Συλλόγου Πομάκων.
Εμείς ζητάμε την αναγνώριση του δικαιώματός μας να μην υφιστάμεθα θεσμοθετημένη γενοκτονία μέσα στα μειονοτικά σχολεία, όπου υποχρεωτικά διδασκόμαστε την τουρκική γλώσσα. Επίσης, ζητάμε να μην ομαδοποιούμαστε θεσμικά μέσα στον απαράδεκτο όρο μειονότητα μαζί με τουρκόφρονες και Ρωμά.

• Ακόμα, ζητάμε το ποσοστό εισαγωγής 0,5 στα πανεπιστήμια ή στη δημόσια διοίκηση, που ισχύει για το σύνολο των Μουσουλμάνων, να εξειδικευτεί και να γίνει 0,3 για τους Πομάκους και το υπόλοιπο 0,2 για τουρκόφρονες και Ρωμά, ώστε να αντανακλάται στα ποσοστά αυτά η πραγματική πληθυσμιακή αναλογία των ετερογενών Μουσουλμάνων της ελληνικής Θράκης.

Πηγή: Περιοδικό «Άβατον» και http://kostasxan.blogspot.com/2009/11/blog-post_5295.html, 06.11.2009

* Η Μαρία Σταματιάδου γεννήθηκε στην Κομοτηνή και από 1987 ζει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και είναι δικηγόρος με ειδίκευση στο Ποινικό Δίκαιο. Στα φοιτητικά της χρόνια υπήρξε παραγωγός ραδιοφωνικών εκπομπών και δημοσίευσε δοκίμια σε διάφορα εναλλακτικά έντυπα. Ακόμη σπούδασε θέατρο και συμμετείχε σε θεατρικά σχήματα. Παράλληλα με τις σπουδές της ασχολήθηκε με την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας, με τη θρησκειολογία και τη φιλοσοφία. Σήμερα, εκτός από τη δικηγορία, ασχολείται με τη συγγραφή και επιμέλεια βιβλίων.

της Μαρίας Σταματιάδου*

Η πραγματική ισορροπία δυνάμεων στους ουρανούς του Αιγαίου

Σάββας Δ. Βλάσσης*

 Η παραπληροφόρηση για τον συσχετισμό ένοπλης ισχύος μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, είναι κάτι σύνηθες στον μη ειδικό Τύπο. Τυπικό πρόσφατο δείγμα, δημοσίευμα της ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ (18-7-2009), στο οποίο, σε μία εντελώς πρόχειρη προσέγγιση, αναφέρεται το παρακάτω ανεδαφικό: «Η Τουρκία εξακολουθεί να διαθέτει σχετική αεροπορική υπεροχή –ποσοτική αλλά κυρίως ποιοτική– έναντι της Ελλάδας». Η αλήθεια είναι ότι η Τουρκική Αεροπορία διατηρεί μια πολύ σχετική αριθμητική υπεροχή, αλλά η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία, στην παρούσα φάση, διαθέτει ΣΑΦΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΥΠΕΡΟΧΗ.

Τα πραγματικά δεδομένα Η Τουρκική Αεροπορία διαθέτει περισσότερα μαχητικά αεροσκάφη σε απόλυτους αριθμούς και συγκεκριμένα: 209 F-16, 51 εκσυγχρονισμένα F-4E και περί τα 60 μη εκσυγχρονισμένα F-4E. Σύνολο 310 μαχητικά. Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία, διαθέτει: 129 F-16, 45 Mirage 2000, 35 F-4E και 41 A-7E. Σύνολο 250 μαχητικά. Η αναλογία 1 προς 1,2 σε μαχητικά υπέρ της Τουρκίας, κρίνεται ως αμελητέα. Εάν λάβουμε υπ’ όψιν ότι τα μη εκσυγχρονισμένα F-4E της Τουρκικής Αεροπορίας και τα Α-7Ε της Ελληνική Πολεμικής Αεροπορίας είναι περιορισμένης αποδοτικότητος, τότε τα αεροσκάφη «πρώτης γραμμής» της Τουρκίας ανέρχονται σε 260 και της Ελλάδος σε 210. Η διαφορά των 40 αεροσκαφών, δεν είναι κρίσιμης σημασίας. Όπως είπαμε όμως, η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία, σήμερα, διατηρεί ΣΑΦΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΥΠΕΡΟΧΗ.

Αυτό ισχύει διότι διαθέτει σε υπηρεσία μαχητικά αεροσκάφη γ΄ γενιάς αυξημένων ικανοτήτων, σε αντίθεση με την Τουρκική Αεροπορία που ΔΕΝ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΚΑΝΕΝΑ. Αναλυτικώς, η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία διαθέτει 3 Μοίρες με F-16 Block 52+ (σύνολο 58 αεροσκάφη) και 1 Μοίρα με Mirage 2000-5 (25 αεροσκάφη). Αυτές οι 4 Μοίρες με τα 83 αεροσκάφη, είναι που κάνουν σήμερα ΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΑ στο Αιγαίο. Εξηγούμαστε: Τα F-16 Block 52+ διαθέτουν ραντάρ βελτιωμένης αποδόσεως σε σχέση με τις παλαιότερες εκδόσεις του τύπου που διαθέτουν Ελλάδα και Τουρκία. Οι ανώτερες επιδόσεις ραντάρ, επιτρέπουν αυξημένη εκμετάλλευση των βελτιωμένων επιδόσεων των βλημάτων αέρος-αέρος AIM-120C5/7 AMRAAM για εμπλοκές μακρών αποστάσεων. Τα αεροσκάφη αυτά επίσης, πλεονεκτούν στις κλειστές αερομαχίες λόγω του συνδυασμού βλημάτων αέρος-αέρος IRIS T και σκοπευτικού επί κράνους JHMCS, που επιτρέπει στον Ιπτάμενο να εμπλέξει στόχο δίχως να έχει έλθει απαραιτήτως στην ουρά του στόχου του! Κατά συνέπεια, τα F-16 Block 52+ υπερτερούν συντριπτικώς έναντι των παλαιότερων F-16 στην εναέρια μάχη, τόσο σε μεγάλες αποστάσεις όσο και στις κλειστές αερομαχίες. Τέλος, τα συγκεκριμένα μαχητικά, διαθέτουν ικανότητα ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ αεροσκαφών του ιδίου σχηματισμού μέσω του συστήματος IDM, που εξασφαλίζει ανώτερη Ενημερότητα Καταστάσεως (Situation Awareness) στους Έλληνες Ιπταμένους, στοιχείο ιδιαιτέρας κρισιμότητος στην εναέρια μάχη. Από την πλευρά τους, τα Mirage 2000-5 διακρίνονται από εξαιρετικό ραντάρ αυξημένων επιδόσεων, ιδιαίτερα ανθεκτικό σε ηλεκτρονικές παρεμβολές, φέρουν εξαιρετικό ηλεκτρονικό σύστημα αυτοπροστασίας, έχουν σύστημα ανταλλαγής δεδομένων ανάλογο του IDM και φέρουν όπλα αέρος-αέρος MICA αυξημένων επιδόσεων με μοναδικά χαρακτηριστικά, τα οποία αγνοούν οι Τούρκοι. Τα Mirage 2000-5 είναι απολύτως συγκρίσιμα με τα F-16 Block 52+ και συνθέτουν ανώτερη απειλή για τους Τούρκους που θα τολμήσουν να αναμετρηθούν στο Αιγαίο.

Η ΣΑΦΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΥΠΕΡΟΧΗ της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, συμπληρώνεται από την διάθεση 4 πλήρως επιχειρησιακών αεροσκαφών Εγκαίρου Προειδοποιήσεως και Ελέγχου, τύπου EMB-145H ERIEYE. Αυτά τα ιπτάμενα ραντάρ, με τυπική ακτίνα αποκαλύψεως στόχων μεγέθους μαχητικού 360 χλμ. μπορούν να έχουν πλήρη εικόνα της εναερίου δραστηριότητος στο Αιγαίο, επιτρέποντας την αντιμετώπιση των τουρκικών αεροσκαφών υπό συντριπτικώς ευνοϊκές συνθήκες υπέρ των Ελλήνων αεροπόρων. Πέραν αυτών, στις 4 Μοίρες μαχητικών γ΄ γενιάς αυξημένων επιδόσεων, προστίθεται ήδη μία πέμπτη! Σε εξέλιξη βρίσκεται η παραλαβή 30 ακόμη πιο εξελιγμένων F-16 Block 52+ Advanced, τα οποία παραγγέλθηκαν το 2005. Μέχρι τα τέλη Ιουλίου, είχαν αφιχθεί στην Ελλάδα 12 αεροσκάφη. Τοιουτοτρόπως, μέχρι τον Ιανουάριο του 2010, η Ελλάδα θα διαθέτει 5 Μοίρες με 113 μαχητικά αυξημένων επιδόσεων, αντίστοιχα των οποίων δεν διαθέτει η Τουρκία! Η απόκτηση αεροσκαφών αντιστοίχων ικανοτήτων από την Τουρκία, προβλέπεται να αρχίσει το 2011 αλλά η επιχειρησιακή αξιοποίησή τους θα είναι εφικτή μόνο από το 2012, μέχρι να ολοκληρωθεί η επιχειρησιακή εκπαίδευση των Τούρκων πιλότων. Ακόμη και το 2013, η Τουρκική Αεροπορία δεν θα διαθέτει ανάλογο αριθμό με της Ελλάδος, από αυτά τα αεροσκάφη. Κατά συνέπεια, μέχρι τότε, η Ελλάδα θα διατηρεί ΣΑΦΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΝΑΕΡΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗ, ικανή να επιφέρει την ΣΥΝΤΡΙΒΗ των τουρκικών μαχητικών σε μία εναέρια αντιπαράθεση. Πέρα απο τους αριθμούς Εκτός των αριθμητικών δεδομένων, η υπεροχή της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας έναντι του αντιπάλου, ολοκληρώνεται από το υψηλό επίπεδο των Ελλήνων Ιπταμένων. Όπως αποδεικνύεται στις διεθνείς ασκήσεις που λαμβάνουν μέρος Έλληνες αεροπόροι, το επίπεδό τους είναι κορυφαίο.

Στην κυριολεξία, οι Έλληνες δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτε, από πλευράς εκπαιδεύσεως, σε σχέση με τους συναδέλφους προηγμένων αεροπορικών δυνάμεων. Τον Οκτώβριο του 2008, η συμμετοχή στην διάσημη άσκηση “RED FLAG” στις ΗΠΑ, επέτρεψε μία μοναδική «επίδειξη ισχύος», καθώς οι Έλληνες Ιπτάμενοι κυριολεκτικώς άφησαν άφωνους τους Αμερικανούς αλλά και όλους τους υπολοίπους. Ανάλογες επιδόσεις εμφανίζουν σταθερά οι Έλληνες Ιπτάμενοι, σε όλες τις ξένες διοργανώσεις, αλλά η περίπτωση της “RED FLAG” υπήρξε αποκαλυπτική διότι επρόκειτο για την πρώτη της συμμετοχή σε αυτή την άσκηση που διοργανώνει η παγκόσμια εναέρια υπερδύναμη. Αντιθέτως, οι Τούρκοι, σε όλες τις διεθνείς ασκήσεις, σε καμμία περίπτωση δεν παρουσιάζουν εικόνα ανάλογη με αυτή των Ελλήνων. Είναι δε σύνηθες φαινόμενο να υποπίπτουν σε γκάφες, οι οποίες αρκετές φορές έχουν οδηγήσει και στην αποβολή Τούρκων αεροπόρων από την άσκηση! Είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πολύ περισσότερα απ’ όσα γράφουμε. Γενικώς όμως, σε καμμία περίπτωση δεν υφίσταται ζήτημα συγκρίσεως μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων αεροπόρων. Με άλλα λόγια, ο μέσος Έλληνες Ιπτάμενος είναι ανώτερος του μέσου Τούρκου.

Το πραγματικό πρόβλημα Η αδιαφορία της πολιτικής ηγεσίας για τα στρατιωτικά και αμυντικά ζητήματα γενικότερα, αντιπροσωπεύει σοβαρή εθνική αδυναμία και μειονέκτημα. Η προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας σε διπλωματικό επίπεδο, σε συνδυασμό με την γενική και αόριστη εικόνα περί «ισχυρότερης στρατιωτικώς Τουρκίας», κυριαρχεί στην σκέψη των Ελλήνων πολιτικών τα τελευταία 35 χρόνια, οδηγώντας τους σε εσφαλμένη κρίση κι αναστολές, όσον αφορά την χρήση της ένοπλης ισχύος ακόμη και σε περιπτώσεις που αυτό κρίνεται απαραίτητο! Με απλά λόγια, η Αθήνα, διαπράττει μονίμως το σφάλμα να ΥΠΕΡΤΙΜΑ τον αντίπαλο και να ΥΠΟΤΙΜΑ τον εαυτό της. Από την άλλη, η εσφαλμένη ενημέρωση της κοινής γνώμης, μέσω ανεύθυνων δημοσιευμάτων όπως το παραπάνω, προκαλεί πτώση του ηθικού, μοιρολατρία και τάση προς συμβιβασμό – υποταγή. Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία; Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, η ελληνική κυβέρνηση!!! Εξαιτίας της δεινής οικονομικής καταστάσεως της χώρας, η κυβέρνηση Καραμανλή, μέσω του υπουργού Εθνικής Αμύνης Μεϊμαράκη και του διευθυντή ΓΔΑΕΕ Βασιλάκου, έχει διακόψει την τυπική ροή στην προμήθεια ανταλλακτικών για τα αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας! Το αποτέλεσμα είναι η κατακόρυφη πτώση του δείκτου επιχειρησιακής διαθεσιμότητος αεροσκαφών σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα. Η ηγεσία της Πολεμικής Αεροπορίας έχει μεταφέρει σε όλους τους τόνους την επικινδυνότητα της καταστάσεως, πλην όμως δεν έχει βρει ανταπόκριση από τους πολιτικούς προϊσταμένους. Η πολιτική ηγεσία εξακολουθεί να επιβεβαιώνει την επικίνδυνη ανικανότητά της, και στον ευαίσθητο τομέα της Εθνικής Αμύνης.

* Ο Σάββας Δ. Βλάσσης είναι Διευθυντής στο περιοδικό «Ελληνική Άμυνα & Ασφάλεια» .

Η ταξική φύση του Εμφυλίου στα χρόνια της Κατοχής

 αναρτήθηκε απο panosz

 

Η Εθνική Αντίσταση όπως έγινε από το ΄41 έως το ΄44 εξελίχτηκε στην κορυφαία τραγωδία του ελληνισμού, σε ολόκληρο τον εικοστό αιώνα. Μέσα στην Κατοχή ο λαός μας άγγιξε για πρώτη φορά από το 1821 το όνειρο… αλλά το όνειρο έγινε πολύ γρήγορα εφιάλτης: ήδη από το 1943 είχε ξεκινήσει ένας αδυσώπητος εμφύλιος πόλεμος. Ο Εμφύλιος 1943-49.

 

Η έναρξη του Εμφυλίου μέσα στην Κατοχή έγινε με βασική ευθύνη του ΚΚΕ. Και ήταν καταρχήν ένας ταξικός εμφύλιος πόλεμος. Η απόφαση του ΚΚΕ να εξοντώσει τις μη ελεγχόμενες από αυτό ένοπλες αντιστασιακές οργανώσεις, μόνο υπό αυτό το πρίσμα αποκτά νόημα.

 

Το ΚΚΕ ήταν η βασική δύναμη που δημιούργησε το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Χωρίς το ΚΚΕ η Εθνική Αντίσταση θα είχε άλλα χαρακτηριστικά. Θα ήταν και πάλι μαζική και δυναμική, αλλά θα ήταν ευθέως και χωρίς αντιρρήσεις όργανο της Αγγλικής πολιτικής. Που σημαίνει ότι θα ήταν και το πολιτικό όργανο επανίδρυσης του προηγούμενου καθεστώτος, με τα ξεκάθαρα αντικομμουνιστικά του χαρακτηριστικά.

 

Αμέσως μετά την κατάληψη της Ελλάδας έγινε προσπάθεια να στηθούν παρτιζάνικες ομάδες με επικεφαλής και στελέχη Έλληνες αξιωματικούς. Τις ομάδες αυτές ενθάρρυναν οι Άγγλοι και τους παρείχαν πλήρη υποστήριξη, αλλά δεν μπόρεσαν να αναπτύξουν σημαντική δράση, κατά κύριο λόγο επειδή συντρίφτηκαν μία προς μία από τον ΕΛΑΣ. Μόνο ο ΕΔΕΣ κατόρθωσε να ορθοποδήσει στην Ήπειρο, αλλά κι αυτόν τον σακάτεψε, μετά την απελευθέρωση, ο Άρης Βελουχιώτης. Επίσης, η ένοπλη ομάδα του Φωστερίδη, στην Ανατολική Μακεδονία, η οποία πρόλαβε να χτυπήσει πρώτη τον τοπικό ΕΛΑΣ. Γνωστότερη από τις οργανώσεις που διαλύθηκαν και εξοντώθηκαν ήταν το Σύνταγμα 5/42 της οργάνωσης ΕΚΚΑ, με τον συνταγματάρχη Ψαρρό, ο οποίος δολοφονήθηκε από στέλεχος του ΚΚΕ. Αντίστοιχα γεγονότα είχαν συμβεί ήδη στην Πελοπόννησο, στη Μακεδονία και αλλού. Όταν λέμε διάλυση ενόπλων τμημάτων, τα οποία είχαν σχηματισθεί για να πολεμήσουν τους κατακτητές, εννοούμε βίαιη, ένοπλη αντιπαράθεση, συλλήψεις και εκτελέσεις. Πολλές εκτελέσεις.

 

Το ΚΚΕ κυριαρχούσε στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ, ενώ στις εθνικόφρονες οργανώσεις είχαν ενταχθεί αξιωματικοί του στρατού, αντικομουνιστές, φιλοβασιλικοί, οι οποίοι άκουγαν το κορυφαίο σύνθημα του ΕΑΜ ‘λαοκρατία’ και τους σηκωνόταν η τρίχα. Αυτοί οι αξιωματικοί ήταν εξαιρετικά δύσκολο να συνεργασθούν με το ΚΚΕ, πολύ περισσότερο να δεχθούν την επικυριαρχία του. Η ελληνική κοινωνία υπήρχε, δεν προέκυψε στην κατοχή με παρθενογένεση. Ο μεγάλος διχασμός Βασιλιά και Βενιζέλου ήταν πολύ πρόσφατος, είχε διαμορφώσει ένα ευρύτατο και ιδεολογικά ανυποχώρητο εθνικιστικό – αντικομουνιστικό στρώμα στους αξιωματικούς, κατά τα άλλα θερμούς πατριώτες. Η δράση και οι ευθύνες του ΚΚΕ στη Μικρασιατική καταστροφή, η θέση που είχε πάρει για τη Μακεδονία, ήσαν επίσης γνωστές. Ακόμα πιο γνωστή ήταν η απόλυτη πρόσδεση του ΚΚΕ με τη Σοβιετική Ένωση, το απόλυτο κακό, εκείνα τα χρόνια, για τη συντριπτική πλειοψηφία των αξιωματικών. Την ίδια αντίληψη είχε το σύνολο της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ελίτ, αλλά και μεγάλα τμήματα των λαϊκών στρωμάτων.

 

Είναι δύσκολο να προσδιορίσει κανείς ποιος άρχισε την αντιπαράθεση ανάμεσα στις ένοπλες παρτιζάνικες ομάδες, αλλά είναι προφανές ότι, αντίθετα με τους άλλους, το ΚΚΕ (μέσω του ΕΛΑΣ) εφάρμοζε εξαρχής και με συνέπεια ένα ξεκάθαρο πολιτικό σχέδιο εκκαθάρισης των πολιτικών του αντιπάλων.

 

Η Αντίσταση γίνεται Επανάσταση, δηλαδή Εμφύλιος

 

Είναι μεγάλο θέμα κατά πόσον υπήρχε καν διαμορφωμένη αστική τάξη στην Ελλάδα το 1940, αλλά ας το αφήσουμε αυτό προς το παρόν. Ο πολιτικός κόσμος και η αστική τάξη στεκόντουσαν με συνέπεια στο πλευρό των συμμάχων, δηλαδή των Άγγλων. Η συμμετοχή τους στην Αντίσταση ξεκίνησε και επρόκειτο να συνεχισθεί με τον τρόπο που θεωρούσαν αποτελεσματικότερο οι Άγγλοι, δηλαδή παρουσία και δράση ένοπλων τμημάτων με αξιωματικούς στα μετόπισθεν του εχθρού, σαμποτάζ κλπ. Έπεσαν όμως όλοι πάνω σ΄ έναν ξαφνικό αστάθμητο παράγοντα, που τους ανέτρεψε πλήρως τα σχέδια: Το κράτος είχε ξαφνικά εξαφανιστεί, ιδιαίτερα στην επαρχία! Δεν υπήρχαν πια οι γνωστοί κατασταλτικοί μηχανισμοί, ενώ η κρατική γραφειοκρατία ήταν αποκλειστικά απασχολημένη με την επιβίωσή της.

 

Το αποτέλεσμα ήταν ότι σε όλη την ύπαιθρο κυριάρχησε το ΕΑΜ –ΕΛΑΣ, δηλαδή το ΚΚΕ, με τελείως διαφορετική αντίληψη για την οργάνωση της Αντίστασης: Μαζικές οργανώσεις, δημιουργία μεγάλων ενόπλων σωμάτων όχι από επαγγελματίες, αλλά από αγρότες και ορεσίβιους, πολιτική κατεύθυνση προς τη «λαοκρατία». Ο λαός αρχικά συμμετείχε μαζικά, με ενθουσιασμό. Το ΕΑΜ φρόντιζε για τις συγκοινωνίες και τις επικοινωνίες, τα σχολεία, την οργάνωση της κοινοτικής ζωής και την πολιτισμική δραστηριότητα. Δημιούργησε, κατά τόπους, τον καινοφανή θεσμό των λαϊκών δικαστηρίων, πήρε στα χέρια του τη βοήθεια για τα θύματα των επιδρομών που έκαναν οι κατοχικές δυνάμεις, οργάνωσε μέχρι και εθνικές εκλογές, τον Μάρτη του 44, έφτιαξε δηλαδή ένα καινούριο κράτος! ‘Κράτος’ χωρίς βασιλιά, χωρίς ευθεία αναφορά στους Άγγλους, με πρωτοφανείς συμμετοχικούς θεσμούς (οι οποίοι αμέσως ανέδειξαν την ταξική ή μάλλον την κομματική τους  φύση) και, το κυριότερο, ‘κράτος’ με επικεφαλής την ηγεσία του ΚΚΕ! Όλα αυτά, συν ο αποκλειστικός στρατιωτικός έλεγχος της υπαίθρου, ήταν ήδη πολλά, σήμαιναν όμως πολύ περισσότερα για το τι θα συνέβαινε μετά την απελευθέρωση. Η ελληνική αστική τάξη αλλά και τα πλατιά φιλο-βασιλικά και αντικομμουνιστικά στρώματα δεν μπορούσαν να συμπράξουν, έχασαν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους, οι ένοπλες αντιστασιακές οργανώσεις που δημιούργησαν συνετρίβησαν μία προς μία από το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. Εξάλλου, ορισμένα εκλεκτά μέλη της αστικής διανόησης (Σημίτης, Δεσποτόπουλος, Αγγελόπουλος, πολλοί εκπαιδευτικοί, λογοτέχνες κλπ) βρέθηκαν στο ΕΑΜ, έχοντας γοητευτεί από τη σαγήνη ενός νέου κόσμου ο οποίος (υποτίθεται ότι) θα ανέτελλε, μετά τη νίκη κατά του ναζισμού.

 

Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά αν το ΕΑΜ ήταν κυρίως εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση ή ήταν ταυτόχρονα και πολιτικό κίνημα με στόχο την  κοινωνική επανάσταση. Γιατί το δεύτερο χαρακτηριστικό του ήταν αυτό ακριβώς που σφράγισε τις εξελίξεις και οδήγησε την κατεχόμενη χώρα στον Εμφύλιο.

 

Εκ των υστέρων μπορεί καθένας να ισχυρίζεται ό,τι τον βολεύει. Πάντως τότε, στα 1943 – 44, οι άμεσα εμπλεκόμενοι δεν είχαν την παραμικρή αμφιβολία για την επαναστατική πολιτική φύση του ΕΑΜ. Η τόσο ξεκάθαρη αντίληψη των τότε δεξιών (αντικομμουνιστικών) δυνάμεων δεν είναι δυνατόν να υπήρξε προϊόν μαζικής αυθυποβολής ή προπαγάνδας. Άλλωστε το σύνθημα του ΕΑΜ ‘λαοκρατία’ ήταν αρκετά σαφές από μόνο του. Ωστόσο δε μπορούμε να πούμε ότι το ΕΑΜ είχε έτοιμο κανένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα σοβιετικού ή μαρξιστικού τύπου. Περισσότερο εξέφραζε τον αγροτικό χαρακτήρα του αντάρτικου κινήματος, αφού οι αγρότες έτρεφαν πάντοτε μεγάλη αντιπάθεια για το καταπιεστικό και φορομπηχτικό κράτος της Αθήνας. Από την άλλη μεριά, μόνο οι πολιτικά αφελείς δεν έβλεπαν την πλήρη και αναντίρρητη καθοδήγηση του ΕΑΜ από το ΚΚΕ. Μονάχα οι πολιτικά άσχετοι δεν γνώριζαν την απόλυτη ταύτιση του ΚΚΕ με τα συμφέροντα, την πολιτική και την ιδεολογία της Μόσχας, άρα η κατεύθυνση προς μια πολιτική επιλογή σοβιετικού τύπου ήταν κάτι παραπάνω από προφανής. Θα ήταν ανεξήγητη η μαζική ένταξη της αγροτικής Ελλάδας στο ΕΑΜ και στον ΕΛΑΣ, εάν αυτές οι οργανώσεις ήταν απλά αντιστασιακές, με στόχο την απελευθέρωση της χώρας από τους κατακτητές. Δε φτάνει, δεν είναι αρκετό. Την Αντίσταση την έβλεπαν, από ένα σημείο και μετά, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επερχόμενη ‘λαοκρατία’ και αυτό έδινε μια εκπληκτική πολιτική δυναμική στο ΕΑΜ, δημιουργώντας παράλληλα και αναπόφευκτα  και μια μεγάλη αντιεμική συσπείρωση. Αυτό που δεν έγινε το 1821 και τα επόμενα 120 χρόνια, άρχισε να φαίνεται πραγματοποιήσιμο μέσα στην Κατοχή, όταν ο λαός βρέθηκε με τα όπλα στα χέρια, εκμεταλλευόμενος, όπως είδαμε νωρίτερα, την πλήρη κατάρρευση του γνωστού κράτους. Αλλά το κράτος μπορεί να είχε καταρρεύσει, και στην πράξη αλλά και στη λαϊκή συνείδηση, ωστόσο δεν είχε συμβεί το ίδιο με το παράδειγμα που το ενέπνεε και το στήριζε. Και η προοπτική της εαμικής «λαοκρατίας» ήταν αυτό ακριβώς που οδήγησε στη μαχητική συσπείρωση και την πολιτική ενδυνάμωση του ετερόκλητου και με φαινομενικά αντίθετους στόχους αντικομμουνιστικού στρατοπέδου.

 

Στην Πελοποννησιακή Συνδιάσκεψη του ΕΑΜ, που έγινε τον Ιούνιο του ΄44 στη Στρέζοβα, κοντά στα Καλάβρυτα, η απόφαση  ανέφερε ότι ‘…στα ερείπια του προδοτικού κράτους του Ράλλη, ξεπηδάνε τα πρώτα έμβρυα του αυριανού Λαοκρατικού Κράτους, με τη μορφή του θεσμού της Αυτοδιοίκησης και της Λαϊκής Δικαιοσύνης, που αποτελεί το μεγαλύτερο απόχτημα του Ελληνικού Λαού της 120χρονης ζωής του…’. Εδώ είναι το σημείο –κλειδί, που μπορεί να μας δώσει μια λογική ερμηνεία για τη δράση των ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ, αλλά και για τη μεγάλη αντικομμουνιστική συσπείρωση εναντίον τους, δηλαδή για την πραγματική αιτία του Εμφυλίου: ο Εμφύλιος ξεκίνησε μέσα στην Κατοχή ως κοινωνική επανάσταση.

 

Το ΕΑΜ είχε ξεκάθαρα αντικρατική, έναντι του παλαιού κράτους, και αντιβασιλική, αν όχι σοσιαλιστική πολιτική κατεύθυνση. Είχε καταφέρει να κατακτήσει τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού;  Οι ερευνητές λένε πως ούτε καν την σχετική πλειοψηφία δεν είχε, με εξαίρεση τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Είχε όμως τεράστιες πολιτικές δυνατότητες. Με αυτό που λέω εννοώ πως αν το ΕΑΜ έπαιρνε την εξουσία και στη συνέχεια προκήρυσσε εκλογές, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα κυριαρχούσε και εκλογικά, γιατί στην αίγλη της Αντίστασης θα είχε προστεθεί και το ακαταμάχητο δεδομένο της νίκης. Αυτό δεν συνέβη, αλλά όντως το ΕΑΜ είχε πολλά πλεονεκτήματα έναντι του αντικομμουνιστικού  μπλοκ. Είχε ήδη διαμορφώσει συμμαχία με κόμματα, κινήσεις και προσωπικότητες, διέθετε χιλιάδες αφοσιωμένα στελέχη, είχε στα χέρια του την τρομερή δύναμη του ΕΛΑΣ. Το μόνο που έλειπε ήταν η ολοκλήρωση της πορείας, δηλαδή η κατάληψη της εξουσίας, αλλά καθώς αυτό δεν έγινε όταν έπρεπε, τα πλεονεκτήματα ακυρώθηκαν ένα προς ένα.

 

Η ανάπτυξη του ΕΑΜ, υπό την καθοδήγηση του ΚΚΕ, υπήρξε καταπληκτική και η δράση του επίσης. Οι δυνάμεις της αστικής τάξης, ας το δεχθούμε σχηματικά, υπέστησαν συγκλονιστική ήττα από το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, δεν μπόρεσαν να στεριώσουν στρατιωτικά και πολιτικά. Στις δυνάμεις αυτές πρέπει να συμπεριλάβουμε ευρύτατες αντικομουνιστικές, φιλοβασιλικές, συντηρητικές λαϊκές μάζες. Ήταν εμφανής, από κάποιο σημείο και μετά, η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, για πολιτικούς λόγους – εφ΄ όσον την εξουσία την κατέκτησαν de facto οι ηγέτες του ΚΚΕ. Η εξουσία αυτή ήταν, όπως ήδη ανέφερα, άκρως ανατρεπτική για την λεγόμενη καθεστηκυία τάξη, άρα, μοιραία, αυτή θα αναζητούσε μια απάντηση. Είχαμε δηλαδή, κατά τη διάρκεια της κατοχής, στην κατεχόμενη Ελλάδα, από τη μια το ΕΑΜ, δηλαδή το ΚΚΕ – και από την άλλη τους Γερμανούς. Οι Γερμανοί προσπάθησαν με κάθε τρόπο να αντιμετωπίσουν τον ΕΛΑΣ, που τους έκανε τη ζωή δύσκολη στην ύπαιθρο και ο προσφορότερος τρόπος ήταν να δημιουργήσουν ένοπλα αντιεαμικά τμήματα, τα περίφημα Τάγματα Ασφαλείας. Με τον τρόπο αυτόν υποστασιοποιήθηκε ο αντίπαλος πολιτικός και συνάμα στρατιωτικός πόλος και το αποτέλεσμα ήταν ότι η προσχώρηση του πληθυσμού στα Τάγματα υπήρξε μαζική. Στα Τάγματα δεν προσχωρούσαν μονάχα μεμονωμένοι πολίτες, αλλά και ολόκληρα χωριά, ολόκληρες περιοχές.

 

Ωστόσο, τίθεται το ερώτημα: Το ΚΚΕ ήθελε την εξουσία; Ήθελε το ΚΚΕ να κατακτήσει την εξουσία στην Ελλάδα, όχι μόνο ως προοπτική, μέσα στην Κατοχή, αλλά και μετά την απελευθέρωση, ως τη Βάρκιζα; Γιατί μετά τη Βάρκιζα το ερώτημα είχε μόνο φιλολογική σημασία. Η απάντηση είναι πως όχι. Εννοείται ότι αυτό δεν το είχε πάρει κανείς είδηση τότε, πέρα από τη στενή ηγετική ομάδα… Χιλιάδες κομμουνιστές και λαϊκοί αγωνιστές σκοτωνόντουσαν και σκότωναν για τη λαϊκή εξουσία, δηλαδή την εξουσία του ΚΚΕ, και η ηγεσία του δεν την ήθελε αυτήν την εξουσία, επειδή δεν την ήθελε η Σοβιετική Ένωση. Είναι η μόνη λογική εξήγηση που μπορούμε να δώσουμε. Αλλιώς δεν εξηγούνται οι απανωτές ανεξήγητες ενέργειες της ηγεσίας, επί σειρά ετών. Αν δεν το δεχτούμε αυτό, ότι στην πραγματικότητα οι ηγέτες του ΚΚΕ δεν ήθελαν την εξουσία, τότε απομένουν οι εξής δύο εκδοχές: Είτε ήταν τρελοί, είτε ήταν πράκτορες των Άγγλων. Αλλά και οι δυο αυτές εκδοχές δεν μπορούν να σταθούν.

 

Υπήρχε μια χρόνια υστέρηση, λόγω της δικτατορίας του Μεταξά στις λαϊκές διεκδικήσεις. Ήρθε ο πόλεμος και η Κατοχή, ήρθε η μαύρη πείνα το χειμώνα του 41, μεγάλες μάζες ήρθαν σε απόγνωση και ριζοσπαστικοποιήθηκαν, έφτασαν στο σημείο να ακούνε ακόμα και για κομμουνισμό χωρίς να τινάζονται. Οι μάζες αυτές ήταν η άφθονη πρώτη ύλη για την πολιτική του ΕΑΜ, τους νέους θεσμούς και την μελλοντική ‘λαοκρατία’. Τα στελέχη του ΚΚΕ ξαφνικά βρέθηκαν επικεφαλής ενός τεράστιου λαϊκού ρεύματος, το οποίο όμως δεν μπορούσε σε καμιά περίπτωση να κυριαρχείται από καθαρόαιμες κομμουνιστικές αντιλήψεις. Η ηγεσία του Κόμματος ήταν ανίκανη να διακηρύξει μια καθαρή γραμμή πάνω σ΄ αυτό το καίριο ζήτημα της προοπτικής, ακριβώς γιατί γνώριζε τι ήθελε η Σοβιετική Ένωση, ενώ παράλληλα παρασυρόταν από τη δυναμική του ΕΑΜ. Αναπόφευκτα λοιπόν οι κομμουνιστές που δρούσαν στο ΕΑΜ χωρίστηκαν σε επαναστάτες που ήθελαν την εξουσία για το ΕΑΜ και το Κόμμα, όταν θα έφευγαν οι Γερμανοί και σε μετριοπαθείς, ας πούμε, που προτιμούσαν τη συνεργασία με τα άλλα κόμματα του ΕΑΜ και τους Βρετανούς. Οι δυο γραμμές, εντελώς αντιδιαμετρικές και αλληλοαποκλειόμενες, είναι ξεκάθαρες σήμερα, δεν ήταν όμως καθόλου ευδιάκριτες τότε. Το δράμα συντελέστηκε εξαιτίας του ότι εφαρμοζόντουσαν ταυτόχρονα και οι δύο. Στην πρώτη κατηγορία αναμφίβολα κορυφαίος είναι ο Άρης Βελουχιώτης, στη δεύτερη η ηγετική ομάδα –ειδικά το μοιραίο δίδυμο Ιωαννίδη και Σιάντου. Η επιλογή των τελευταίων δεν ήταν ξεκάθαρη, ταλαντευόντουσαν ανάμεσα στην πίεση της λαϊκής βάσης και στις συμφωνίες που είχαν κάνει με τους Άγγλους, με σοβιετική υπόδειξη. Αν είχαν επιλέξει μια ξεκάθαρη πολιτική στάση, όποια από τις δύο δυνατές, οι εξελίξεις θα ήταν εντελώς διαφορετικές και το λαϊκό κίνημα θα παρέμενε παντοδύναμο μετά την απελευθέρωση. Καίριο σημείο μιας συνεπούς πολιτικής θα ήταν η αποδοχή της δυνατότητας των μη Εαμικών οργανώσεων να σχηματίζουν ένοπλα σώματα και να δρουν στην ύπαιθρο. Αν υπήρχε η βούληση, τα τεχνικά ζητήματα της συνύπαρξης και της συνεργασίας με τον ΕΛΑΣ θα ήταν εύκολο να αντιμετωπισθούν – και φυσικά οι σχέσεις του ΕΑΜ με τους Άγγλους θα έμπαιναν σε εντελώς διαφορετική βάση.

 

Αυτό όμως θα ερμηνευόταν ως ιδεολογική και πολιτική υποχώρηση απέναντι στις παλιές, χρεοκοπημένες πολιτικές δυνάμεις και στο βασιλιά. Ενώ η άλλη εφικτή πολιτική, η επαναστατική, ας πούμε, επιλογή του Άρη Βελουχιώτη ήταν σε αντίθεση με την πολιτική της Μόσχας, άρα δεν μπορούσε να εφαρμοστεί με συνέπεια, ως το τέλος.

 

Το ΚΚΕ βρέθηκε ξαφνικά με τεράστια δύναμη, μέσω του ΕΑΜ. Τι να την κάνει αυτή τη δύναμη; Δεν ήξερε. Δεν υπήρχε πια και η άμεση καθοδήγηση από τη Μόσχα, η Κομιντέρν είχε διαλυθεί και σα να μην έφτανε αυτό κατέφθασε στο βουνό μια στρατιωτική αποστολή από τη Σοβιετική Ένωση, η οποία ευθέως ή πλαγίως δε γνωρίζω, υποδείκνυε στους δυστυχείς παντοδύναμους ηγέτες του ΚΚΕ πως η Ελλάδα ανήκε στη Βρετανική σφαίρα επιρροής, άρα θα έπρεπε να μην τα σπάσουν με τους Άγγλους. Ως τότε η πολιτική του ΕΑΜ έδειχνε προς τα έξω αντιφατική. Εξόντωνε με σύστημα τις λοιπές αντιστασιακές δυνάμεις, εντασσόταν όμως στο συμμαχικό δυναμικό υπό την καθοδήγηση των Άγγλων. Δεν διακήρυττε πως ήθελε την εξουσία με τη βία, μετά την αποχώρηση των Γερμανών, αμφισβητούσε όμως συνεχώς στην πράξη την εξουσία της νόμιμης κυβέρνησης, στην οποία συμμετείχε.

 

Ήταν η έκφραση στην πολιτική πράξη της εσωτερικής πραγματικότητας των δύο γραμμών. Προφανώς η γραμμή του Άρη είχε την υποστήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας των ένοπλων λαϊκών αγωνιστών και η ηγεσία του ΚΚΕ ήταν υποχρεωμένη από τα πράγματα να πατάει σε δυο βάρκες, μέχρι που ξεσκίστηκε – μαζί της και η αριστερά στο σύνολό της. Αυτή ήταν η πολιτική της ηγεσίας επειδή οι ηγέτες ήταν καλοί κομμουνιστές, ουσιαστικά πολιτικοί αντιπρόσωποι  των συμφερόντων της μητέρας – πατρίδας, της Σοβιετικής Ένωσης. Η Σοβιετική Ένωση ήθελε μεν να έχει μέσω του ΚΚΕ επιρροή και παρέμβαση στην Ελλάδα, σεβόταν ωστόσο μέχρις κεραίας τις διεθνείς της δεσμεύσεις, συνεπώς η Ελλάδα ήταν και θα παρέμενε στη Βρετανική σφαίρα επιρροής. Η συμφωνία της Γιάλτας απλώς επισημοποίησε αυτό το αυτονόητο.

 

Τέλος, ας δούμε αν η ηγεσία του ΚΚΕ είχε άμεσο έλεγχο των πραγμάτων σε τοπικό επίπεδο. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η Αντίσταση εξαρχής χαρακτηριζόταν από έλλειψη συγκεντρωτισμού και πολύ μεγάλη τοπική πρωτοβουλία, συνεπώς ήταν αδύνατον να οργανωθεί και να καθοδηγηθεί αποτελεσματικά από το ΚΚΕ. Προσωπικά δε συμμερίζομαι καθόλου αυτή την άποψη. Η ηγεσία του Κόμματος είχε σε όλες τις περιόδους και για όλες τις περιοχές εξουσία δεσμείν και λύειν – και την εξασκούσε. Παρενέβαινε διορθωτικά μονάχα όταν η κατάσταση εκτραχυνόταν υπέρ το δέον, όπως στον Έβρο, ή όταν κάποιος ισχυρός παράγοντας σαν τον Άρη τα έβαζε με κάποιο τοπικό κομματικό στέλεχος που το παράκανε, εξασκώντας τρομοκρατική πολιτική με τα όπλα του ΕΛΑΣ.  Όμως, τα στελέχη του ΚΚΕ έδρασαν εξτρεμιστικά στην Κατοχή, δεν ήταν απλές μονάδες. Ο Οδυσσέας, ο Ζόγκος, ο Στάθης και τόσοι άλλοι ήταν επικεφαλής εκατοντάδων και χιλιάδων αγωνιστών, τους οποίους κατέστησαν συνενόχους στα πολιτικά τους εγκλήματα, γιατί τους χρησιμοποίησαν ως φυσικούς αυτουργούς σε αυτά. Οι αγωνιστές αυτοί έδρασαν με ενθουσιασμό και πολιτική αφέλεια, το αποτέλεσμα όμως ήταν ότι χρεώθηκαν προσωπικά με έναν ή πολλούς φόνους, με συλλήψεις και ξυλοδαρμούς αντιπάλων, πυρπολήσεις σπιτιών, πλιάτσικο κλπ.

 

Οι πρώτες συγκρούσεις του Εμφυλίου

 

Μέσα σ’ ένα τέτοιο σκηνικό άρχισαν οι συγκρούσεις, καταρχήν στην Πελοπόννησο. Οι πρώτες σοβαρές συμπλοκές ΕΛΑΣ – δεξιών (το «δεξιών» κατά σύμβαση. Πιο σωστός, ίσως, είναι ο όρος «αντικομμουνιστικών») ένοπλων τμημάτων, τα οποία δεν είχαν ακόμα καμιά σχέση με τις κατοχικές δυνάμεις, αλλά είχαν καθαρά αντιστασιακή αποστολή, υπό την άμεση καθοδήγηση των Άγγλων, έγιναν στα τέλη Ιουλίου του ΄43, με νίκη του ΕΛΑΣ, όπως γινόταν σχεδόν πάντοτε στη συνέχεια. Από τους αιχμαλώτους, ο λοχαγός Θεοχαρόπουλος και ο υπενωμοτάρχης Παπαδάμης δολοφονήθηκαν από τους Ελασίτες, ενώ μεταφέρονταν προς τον Αυλώνα. Σε επόμενη συμπλοκή, στην Τριφυλία, σκοτώθηκαν άλλοι 15 κι από τις δύο πλευρές. Ακολούθησαν κι άλλες αιματηρές αντιπαραθέσεις, αποκαλύφθηκε το μυστικό σύμφωνο συνεργασίας του συνταγματάρχη Παπαδόγκωνα με τους Ιταλούς (το οποίο αποδεικνύεται εκ των υστέρων πλαστογραφημένο), γεγονός που πάγωσε τους αντικομμουνιστές και έδωσε το «ηθικό πλεονέκτημα» στο ΕΑΜ . Με το ‘Σύμφωνο Ενότητας’ που υπογράφθηκε στο Δυρράχι φάνηκε ότι βρέθηκε ένας τρόπος συνύπαρξης, με τον ΕΛΑΣ να επικρατεί κατά κράτος. Αλλά τη συμφωνία αυτή την επέκρινε έντονα (και την επικρίνει ακόμα και σήμερα)  η αντιεαμική παράταξη, διότι, κατ’ αυτήν, παρέδωσε τον έλεγχο της Πελοποννήσου στον ΕΛΑΣ, ως μη όφειλε. Από την άλλη πλευρά, είναι χαρακτηριστικό ότι λίγο μετά τη συμφωνία, ο Μπλάνας, Γραμματέας του Πελοποννησιακού Γραφείου του ΚΚΕ, ανακοίνωσε ότι η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος απέρριψε το σύμφωνο του Δυρραχίου ‘γιατί έδινε υπόσταση στην αντίδραση’. Που σημαίνει ότι το ΚΚΕ αποφάσισε πως δεν υπήρχε χώρος για παρουσία άλλης ένοπλης ομάδας, πέρα από τον ΕΛΑΣ και ότι αυτό θα το επέβαλε με τη δύναμη των όπλων.

 

Εντελώς φυσιολογικά, λοιπόν, η εμφύλια διαμάχη συνεχίστηκε. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1943, στο χωριό Καστρίτσι της Αχαΐας έγινε σύγκρουση, με 2 νεκρούς Ελασίτες. Το δεξιό απόσπασμα αφοπλίστηκε και ο επικεφαλής του υπολοχαγός Δροσόπουλος πέρασε μαζί με τους ανθυπολοχαγούς Νηγιάννη και Σκαρτσίλα ‘στρατοδικείο’ και οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα, στις 22 Σεπτεμβρίου, στα Μελίσσια Αιγιαλείας. Οι δεξιοί αξιωματικοί, Καραχάλιος, Βρεττάκος και άλλοι, συνέχισαν να μην υποτάσσονται και να αντιπαρατίθενται με τα όπλα στον ΕΛΑΣ. Τελικά εξοντώθηκαν από τον ΕΛΑΣ, είτε σε ένοπλες συγκρούσεις, είτε μετά από ‘δίκη’. Αξίζει να αναφερθεί η ‘δίκη’ και η εκτέλεση 11 αιχμαλώτων από την ομάδα Βρεττάκου, στο μοναστήρι της Τίμιοβας. Είναι πια αναπόφευκτο να επανδρωθούν μαζικά τα Τάγματα Ασφαλείας των Γερμανών και ο εμφύλιος να πάρει αγριότερες διαστάσεις. Τα Χριστούγεννα του ΄43, μετά από εμφύλια σύγκρουση στους Μολάους, οι νικητές, ως συνήθως ο ΕΛΑΣ, περάσανε από ‘δίκη’ τους αιχμαλώτους των Ταγμάτων και εκτέλεσαν 33. Μεγάλη εμφύλια σύγκρουση έγινε στις 24 Φεβρουαρίου του ’44, κοντά στην Πάτρα, με νέα ήττα των Ταγμάτων: 13 νεκροί και 39 αιχμάλωτοι – δε γνωρίζω τι απόγιναν. Οι συλλήψεις, τα στρατόπεδα για τους ‘αντιδραστικούς’, οι εκτελέσεις ‘προδοτών’ βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη. Με εξίσου άγριο και ανελέητο τρόπο, δρούσαν οι Ταγματασφαλίτες μέσα στις πόλεις, μόνο που αυτοί επειδή είχαν στις τάξεις τους πολλά κοινωνικά κατακάθια έκαναν ακόμα πιο συστηματικά πλιάτσικο, βιασμούς και εξευτελισμούς όσων είχαν την ατυχία να πέφτουν στο δρόμο τους. Ο λαός υφίστατο τα πάνδεινα, μη λησμονάμε τους Γερμανούς και τα τρομερά τους αντίποινα εις βάρος των αμάχων. Ήταν ήδη ολοφάνερο ότι όταν έφευγαν αυτοί, οι δυο οπλισμένοι ‘στρατοί’ θα αντιπαρατίθεντο χωρίς όρια, στο όνομα της «λαοκρατίας» και του αντικομμουνισμού, αντίστοιχα.

 

Η λογική του ταξικού Εμφυλίου λειτουργούσε από μόνη της και δεν μπορούσε καμιά δύναμη να τη σταματήσει. Όχι μόνο δεν προσπάθησαν να σταματήσουν την τραγική μοίρα που ερχόταν καταπάνω στον τόπο, αντίθετα, όλοι την τροφοδοτούσαν με αίμα. Από την άνοιξη του ΄44 είχαμε σημαντικές εξελίξεις. Στις 22 Απριλίου έφτασε στην Πελοπόννησο ο Άρης Βελουχιώτης. Με την καταλυτική του παρουσία τα κατάφερε και τους επόμενους μήνες ο ΕΛΑΣ αναβαθμίστηκε οργανωτικά, από άποψη επιμελητείας και εφοδίων, κυρίως όμως ισχυροποίησε κατά πολύ τη στρατιωτική του παρουσία. Παράλληλα, όπως ισχυρίζονται οι συγγραφείς που τον θαυμάζουν, ο Άρης προσπάθησε να περιορίσει την ‘επαναστατική’ τρομοκρατία εις βάρος των χωρικών, γιατί ο αέρας της εξουσίας που χάριζαν τα όπλα του ΕΛΑΣ και η πολιτική υπεροχή του ΕΑΜ είχε πάρει τα μυαλά από πολλούς τοπικούς δερβέναγες του ΚΚΕ, οι οποίοι δρούσαν ανεξέλεγκτα – και από πολιτική άποψη καταστροφικά εις βάρος της πολιτικής ακτινοβολίας του ΕΑΜ. Από την άλλη μεριά, ο Βελουχιώτης προσδιόρισε ως αντίπαλο άξιο άμεσου θανάτου τους Ταγματασφαλίτες και τους παντοειδείς συνεργάτες των Γερμανών. Παραμένει εξαιρετικά αμφίβολο αν η «γραμμή Βελουχιώτη» εφαρμόστηκε στην πράξη. Οι δραματικές εξελίξεις μετά την αποχώρηση των Γερμανών, συνηγορούν υπέρ του αντιθέτου.

 

Στο ΕΑΜ υπήρχε από τότε αναγνώριση του προβλήματος. Οι νουνεχείς άνθρωποι στις τάξεις του δεν ήταν δύσκολο να καταλάβουν που οδηγούσε η νετσαγεφική «επαναστατικότητα» των καθοδηγητών του ΚΚΕ. Είναι χαρακτηριστική η απόφαση στη Συνδιάσκεψη του ΕΑΜ, στη Στρέζοβα, όπου διαπιστώθηκε ότι: ‘…Στη μεγάλη πορεία του αγώνα μέσα στο Μοριά σημειώθηκαν σοβαρά λάθη μας και αδυναμίες που επηρεάσανε την παραπέρα ανάπτυξή του…’ Ήταν ήδη γνωστή η επαναστατική (ουσιαστικά: εγκληματική) δράση στελεχών όπως ο Κώστας Ζησιάδης, Γραμματέας του ΕΑΜ στην Αρκαδία, ο οποίος μέχρι να αντικατασταθεί έκανε σημεία και τέρατα. Ή ο Τάσος Ζερβός που εκτέλεσε, μεταξύ διάφορων ‘προδοτών’ και αθώους ανθρώπους στην Κορακόβρυση και τον Φενεό, ενώ στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του ΕΑΜ, στη Βαλιμή είχε φυλακίσει ακόμα και στελέχη του ΕΑΜ. Ή ο Σπύρος Ζόγκος, άλλο στέλεχος του ΚΚΕ, υπεύθυνος στο στρατόπεδο κρατουμένων στο Μαυρίκι Αιγιαλείας, ο οποίος δολοφόνησε εκτός των άλλων και τον Στεφανόπουλο, από τους πρώτους που βγήκαν στο βουνό, γιατί ήταν τροτσκιστής. Σε άλλο στρατόπεδο του ΕΑΜ, στον Αϊ Γιώργη Κυνουρίας, ο διοικητής Κόδρος Γρηγορίου είχε πάρει διαταγή να εκτελεστούν οι εκατό κρατούμενοι, άμα έφταναν εκεί οι Γερμανοί και δεν μπορούσε να τους πάρει μαζί του. Το έγκλημα απέτρεψε, κατά μία εκδοχή, ο Ευάγγελος Μαχαίρας, αυτός που έγινε μετέπειτα πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Εαμίτες χρησιμοποιούσαν κάθε επίπεδο βίας. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε να υπάρχουν αποφάσεις οργάνων του ΕΑΜ που προσπαθούν εναγωνίως να αποτρέψουν τα βασανιστήρια ή τον μαρτυρικό θάνατο των κρατουμένων, έστω κι αν αυτοί είναι ‘προδότες’. Οι κρατούμενοι στα στρατόπεδα του ΕΑΜ υφίσταντο πρωτόγονα βασανιστήρια για να ‘μαρτυρήσουν’ Κυριαρχούσαν η προδοτοφοβία και η χαφιεδομανία… Αυτές οι δηλητηριώδεις αντιλήψεις κυριολεκτικά θέρισαν κόσμο – και πάρα πολλούς αγωνιστές της Αντίστασης, αλλά και κομματικά μέλη. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις εκκαθαρίσεις των τροτσκιστών και άλλων ιδεολόγων του μαρξισμού, τους οποίους το ΚΚΕ θεωρούσε ως επικίνδυνους εχθρούς και τους εξόντωνε χωρίς οίκτο.

 

Το «επαναστατικό μοντέλο» του Μωριά εφαρμοζόταν, όπως ήταν επόμενο, μιας και επρόκειτο για κεντρική πολιτική επιλογή, και σε πολλές άλλες περιοχές. Στο Βάλτο, στη Λιβαδειά δηλαδή, ο «Ροβεσπιέρος» της Πολιτοφυλακής τρομοκρατούσε τα χωριά. Τα ίδια στη δυτική Μακεδονία, στον Έβρο, στη μισή Στερεά Ελλάδα… Στα μέσα του 1944 οι χωρικοί φοβόνταν πολύ το ΕΑΜ για να κάνουν κάτι εναντίον του – και πολλοί πήγαιναν στα Τάγματα, ειδικά στις περιοχές που το ΕΑΜ είχε αναπτύξει παρόμοια δράση.

 

Οι εκκαθαρίσεις που έκανε το ΚΚΕ μέσω του ΕΑΜ σε καμιά περίπτωση δεν περιορίζονταν στους συνεργαζόμενους με τους Γερμανούς: η «ταξική» επανάσταση πολλαπλασίαζε τους στόχους! Όσο περνούσε ο καιρός η μπάλα έπαιρνε και όσους δεν έμπαιναν στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Για τα στελέχη του ΕΑΜ, δηλαδή του ΚΚΕ, το ΕΑΜ ήταν η μοναδική γνήσια αντιστασιακή οργάνωση, όλες οι υπόλοιπες ταυτιζόντουσαν με την ‘αντίδραση’ και έπρεπε να εκκαθαρίζονται. Τα αποτελέσματα ήταν αναπόφευκτα. Η χώρα γέμισε ‘συνωμότες’, ‘προδότες’ και ‘αντιδραστικούς’. Ολόκληρες οικογένειες, χωριά ολόκληρα χαρακτηρίστηκαν έτσι και ξεκληρίστηκαν, κάηκαν, πλιατσικολογήθηκαν από τον ΕΛΑΣ. Σε αυτές ακριβώς τις περιοχές παρατηρήθηκε εκρηκτική ανάπτυξη των Ταγμάτων Ασφαλείας. Υπήρχε κομματική κατεύθυνση, γραμμή, για την εκτέλεση όλων όσων πήγαιναν στα Τάγματα Ασφαλείας, πράγμα που τότε το θεωρούσαν αυτονόητο, αλλά και των οικογενειών τους, που δεν είναι το ίδιο αυτονόητο. Μετά ερχόταν το ξεκαθάρισμα των αντιδραστικών, δηλαδή όλων όσοι αμφισβητούσαν την εξουσία του ΕΑΜ, δηλαδή του ΚΚΕ. Αυτά δεν αφορούσαν μεμονωμένες περιπτώσεις ή ενέργειες κάποιου ακραίου κομματικού, ήταν η επίσημη πολιτική του κόμματος και αφορούσε το σύνολο της χώρας. Για παράδειγμα στις Αργολίδα – Κορινθία τον χειμώνα του 43 ο ΕΛΑΣ είχε εξοντώσει αρκετές δεκάδες ανθρώπους, πριν εμφανιστούν τα Τάγματα Ασφαλείας στην περιοχή, ενώ είχε εγκαταστήσει τρία στρατόπεδα συγκέντρωσης ‘αντιδραστικών’ κοντά στα χωριά Μπόρσα, Λίμνες και Χέλι. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν απλώς ‘ύποπτοι’ ή αντιπαθούντες το ΕΑΜ και τον τρόπο που κυβερνούσε τα χωριά που ήλεγχε. Η κατάσταση έγινε τραγική όταν την άνοιξη και το καλοκαίρι του 44, οι Γερμανοί και τα Τάγματα έκαναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στις επαρχίες. Το ΕΑΜ αντέδρασε με κατακόρυφη άνοδο της επαναστατικής τρομοκρατίας, έγιναν δεκάδες συλλήψεις και εκτελέσεις χωρικών. Κι όταν έφυγαν οι Γερμανοί πολλά ‘προδοτικά’ χωριά πλήρωσαν βαρύ τίμημα, όπως το Χέλι και το Γκέρμπεσι, όπου εκτελέστηκαν δεκάδες άτομα.

 

Από το ΕΑΜ είχαν δημιουργηθεί πολλά στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους λεγόμενους αντιδραστικούς, γιατί εδώ που τα λέμε οι συνεργάτες των Γερμανών δεν ήσαν αφελείς να τριγυρίζουν στις περιοχές του ΕΑΜ, έμεναν κοντά στους Γερμανούς για ασφάλεια. Πολλές φορές η τιμωρία αφορούσε ολόκληρα χωριά, όπως το Βαλτέτσι στην Αρκαδία, εκεί που έδωσε μάχη ο Κολοκοτρώνης το 1821. Το Βαλτέτσι δεν ακολούθησε το ΕΑΜ, υποστήριξε τα Τάγματα. Ουσιαστικά τους έδωσαν όπλα για αυτοάμυνα, αφού οι τσοπαναραίοι του ήταν εναντίον της φορολογίας που ήθελε να τους επιβάλλει το ΕΑΜ. Άρα το χωριό ήταν ‘αντιδραστικό’ και καταδικασμένο. Ο ΕΛΑΣ εξεστράτευσε εναντίον του, και στις 15 Ιουνίου 1944 το κατέλαβε, παρά την άμυνα που προέβαλαν οι Βαλτετσιώτες. Αποτέλεσμα: 46 νεκροί χωριάτες στη μάχη, συν μερικοί Αραχαμιταίοι. Ακολούθησε ‘στρατοδικείο’ στη Δημητσάνα, όπου εκτελέστηκαν καμπόσοι. Πάρθηκαν όμηροι, εκ των οποίων εκτελέστηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Φενεού άλλοι 19, μεταξύ των οποίων ένα νεογέννητο βρέφος που έκλαιγε και ενοχλούσε τους δεσμοφύλακες. Τελικός απολογισμός περί τους 100 σκοτωμένοι στη μάχη ή δολοφονημένοι. Εννοείται ότι έγινε συστηματικό πλιάτσικο του χωριού: Οι Ελασίτες πήραν μαζί τους χιλιάδες γιδοπρόβατα και μερικές εκατοντάδες αγελάδες και μοσχάρια. Κάηκαν και καμιά τριανταριά σπίτια. Η ταξική επανάσταση, υπό αντιστασιακό μανδύα, στην πράξη! Σημειωτέον ότι επιτελικός νους και επικεφαλής της επιχείρησης του ΕΛΑΣ κατά του Βαλτετσίου ήταν ο ίδιος ο Άρης Βελουχιώτης.

 

Ο Οδυσσέας του Έβρου

 

Η περίπτωση του Έβρου είναι χαρακτηριστική και εντελώς αντιπροσωπευτική για τον ταξικό κατοχικό Εμφύλιο. Το νομό Έβρου τον κατείχαν εξαρχής οι Γερμανοί, αντίθετα με την ανατολική Μακεδονία και την υπόλοιπη Θράκη που τις είχαν οι Βούλγαροι. Εκεί έδρασε ο Οδυσσέας. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες ήταν εντυπωσιακή μορφή, ασκητικός, επιβλητικός, γεννημένος ηγέτης, αν και χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση. Με τα φτωχά του μέσα, αλλά με ατσάλινη αποφασιστικότητα που του έδινε ο αρχηγός, το ΕΑΜ Έβρου τα έβαλε στην αρχή με τους μαυραγορίτες της περιοχής. Μέλη του ΕΑΜ πήγαιναν και κολλούσαν καταλόγους με τις επιτρεπόμενες από αυτούς τιμές των τροφίμων σε τοίχους και μαγαζιά. Οι μαυραγορίτες γέλασαν, αλλά τα γέλια τους κόπηκαν απότομα, όταν ο Οδυσσέας άρχισε τις εκτελέσεις όσων από δαύτους δεν συμμορφωνόντουσαν. Ως δια μαγείας οι τιμές των τροφίμων διορθώθηκαν και ο Οδυσσέας έγινε λαϊκός ήρωας στον Έβρο.

 

Η επιτυχία αυτή είχε συγκλονιστική επίδραση στην άνοδο της επιρροής του ΕΑΜ, αλλά ο Οδυσσέας έκανε το κρίσιμο βήμα και άρχισε να μιλάει ανοιχτά για την ανάγκη εξόντωσης των ‘ψευτοδημοκρατών, αυτών των αποβρασμάτων που θέλουν το κακό του λαού’. Ορισμένοι από τους τοπικούς ηγέτες του ΕΑΜ αντέδρασαν σ΄ αυτή την καταστροφική πολιτική, αλλά ο ατσαλένιος ιδεολόγος Οδυσσέας δεν δίστασε: Στις αρχές του 1944 συνέλλαβε τον σημαντικότερο απ΄ τους αντιρρησίες, τον ταγματάρχη Σταθάτο, τοπικό ηγέτη του ΕΛΑΣ, και κάμποσους ακόμα και τους προσήγαγε σε ‘Λαϊκό δικαστήριο’. Δεν γνωρίζω με λεπτομέρειες τι ειπώθηκε στη δίκη, αλλά το αποτέλεσμα μιλάει από μόνο του: Ο Σταθάτος και οι συναγωνιστές του βρέθηκαν ένοχοι προδοσίας και ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου. Τους έκοψαν τα κεφάλια και τα εξέθεσαν σε κάποιο σταυροδρόμι, προς παραδειγματισμόν… Ο δρόμος ήταν τώρα ελεύθερος για να εφαρμόσει ο Οδυσσέας το επαναστατικό του πρόγραμμα. Συγκρότησε ειδικό ‘Τάγμα Θανάτου’, στο οποίο δίνονταν τα ονόματα των προδοτών του λαού που έπρεπε να εκτελεί. Σε κάποια περίπτωση δημιουργήθηκαν διχογνωμίες για ορισμένα από τα ονόματα του καταλόγου, ανάμεσα στα μέλη του Τάγματος. Τότε ο Τηλέμαχος, ο διοικητής τους, αυθεντικός ιδεολογικός υιός του Οδυσσέα, τους το ξέκοψε, λέγοντας ότι ‘μακροπρόθεσμα δεν θα βλάψει αν σκοτωθούν και λίγοι αθώοι, προκειμένου να γίνουν ορισμένα πράγματα για την επανάσταση’.

 

Ήταν επόμενο ο Έβρος να μεταβληθεί σε κόλαση. Μετά το θάνατο του ταγματάρχη Σταθάτου οι συνθήκες στην περιοχή Έβρου χειροτέρεψαν πολύ γρήγορα. Εκατοντάδες άνθρωποι δολοφονήθηκαν από τον Οδυσσέα και τους άντρες του. Ανάμεσα στους πολλοί γιατί είχαν μόνο και μόνο εκφράσει την ανησυχία τους για τις πράξεις των ανταρτών. Γιατί κάποιος αντάρτης είχε προηγούμενα μαζί τους. Γιατί ο Οδυσσέας τους υποψιαζόταν για αγγλόφιλους. Γιατί …έτσι! Κάποιος Εβρίτης του ΚΚΕ, που είχε προς στιγμήν αποφύγει το μαχαίρι του Οδυσσέα, έκανε το δύσκολο και επικίνδυνο ταξίδι ως τη δυτική Μακεδονία για να συναντήσει στελέχη του κόμματος. Τους βρήκε, τους εξιστόρησε τα κατορθώματα του Οδυσσέα και επέστρεψε στον Έβρο μαζί με τον νέο αρχηγό για το ΕΑΜ Έβρου, τον Αθηνόδωρο.

 

Οι οδηγίες που είχε ο Αθηνόδωρος περιλάμβαναν και την αυτονόητη εντολή εξόντωσης του Οδυσσέα. Πράγματι, κινήθηκε αστραπιαία και τον συνέλαβε. Επειδή τα προσχήματα είχαν πάντα μεγάλη σημασία, τον πέρασε από ‘Λαϊκό δικαστήριο’, στη Λευκίμμη, το οποίο φυσικά τον βρήκε ένοχο, ότι ήταν ‘εχθρός του Κόμματος και του Λαού’. Ο μόλις χθεσινός παντοδύναμος ηγέτης τουφεκίστηκε αμέσως και ο μακρύς κατάλογος που είχε συντάξει, με τα ονόματα εκατοντάδων μελλοθανάτων, δεν υλοποιήθηκε. Ο Οδυσσέας στην απολογία του, σαν καλός κομμουνιστής, υποστήριξε ότι το Κόμμα έχει δίκιο που τον εκτελεί!

 

Επίλογος

 

Εκτός από τους νεκρούς, που – υποθέτω – περνάνε αυτοδικαίως σε ένα πεδίο απαθείας, όλοι οι εναπομείναντες ήτανε ταυτόχρονα νικημένοι. Δεξιοί και αριστεροί, οι πατεράδες και οι παππούδες μας σφαχτήκανε επιδιώκοντας το ίδιο ακριβώς πράγμα: και οι δύο πιθανότητες, σοσιαλισμός και καπιταλισμός, είναι εκδοχές του ιδίου, του δυτικού παραδείγματος. Αυτού που χρεοκόπησε παταγωδώς στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, αυτού που οδηγεί ολόκληρο τον υπόλοιπο πλανήτη σε πολιτικό και οικολογικό αδιέξοδο. Για ένα πουκάμισο αδειανό… Η ζωή κάνει κύκλους, η ιστορία κάνει κύκλους, οι άνθρωποι νομίζουν ότι κινούν την ιστορία προς τα εμπρός, ώσπου ξαφνικά συνειδητοποιούν ότι αυτή έχει γυρίσει πίσω και από το σημείο εκκίνησης. Ο μύθος του Σίσυφου είναι ο κατ’ εξοχήν ιστορικός μύθος.

 

ΤΟ ΣΚΟΠΙΑΝΟ-ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΚΑΙ Η EΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

 

απο internationalaffairs1

ΤΟ ΣΚΟΠΙΑΝΟ-ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Εδώ και 17 χρόνια, ακούμε για το Σκοπιανό.Ακούμε κραυγές, βλέπουμε διαδηλώσεις, ακούμε δηλώσεις πολιτικών και μή, ακούμε για συνομιλίες που γίνονται για να γίνονται,βλέπουμε η χώρα μας να τρώει τη μιά σφαλιάρα μετά την άλλη, και την μιά διπλωματική ήττα μετά την άλλη.Αυτά είναι τα γεγονότα.
Πώς καταλήξαμε εκεί; Υπήρχε και υπάρχει άλλη λύση;Με αφορμή την ειδησεογραφία των ημερών, θα ήθελα να περιγράψω, την δική μου προσέγγιση του θέματος.

Με τί έχουμε να κάνουμε;-
Μ ένα κράτος, το οποίο δημιουργήθηκε ως ομόσπονδο κράτος της Γιουγκοσλαβίας, με σκοπό, στο μέλλον, ν απειλήσει, όταν αυτό θα ήτο εφικτό, την Ελλάδα,ώστε να εξασφαλίσει μιά μέρα, πρόσβαση στην Μεσόγειο, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας.

Για τον σκοπό αυτό, δημιουργήθηκε μιά εθνότητα και δόθηκαν όλα τα απαραίτητα μέσα ώστε οι μέχρι τότε Σλαβομακεδόνες (δηλαδή οι Σλάβοι που κατοικούσαν στο γεωγραφικό τμήμα της Μακεδονίας που αντιστοιχεί σήμερα στην έκταση του σημερινού κράτους των Σκοπίων) να γίνουν ένα αυτόνομο απο τους Σλάβους έθνος (με την δική τους γλώσσα,…..) και με τον τρόπο αυτό, να νομιμοποιηθούν στο μέλλον, ως Μακεδόνες πλέον, να ελέγξουν το σύνολο της Μακεδονίας.

Στην πορεία βέβαια, η πρώην Γιουγκοσλαβία αυτονομήθηκε απο την ΕΣΣΔ, αλλά η προσπάθεια για την δημιουργία της νέας εθνότητας συνεχίστηκε για άλλους λόγους που δεν έχει καμμία σημασία να αναλυθούν εδώ.
Αυτά περίπου ξέρουμε όλοι οι έλληνες, και νομίζω ότι επι της ουσίας αυτή είναι και η αλήθεια περίπου.
Η διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, μας βρίσκει μ αυτό το έθνος να έχει πλέον δημιουργηθεί, και να ψάχνει να βρεί την δική του πορεία στο μέλλον.Το κράτος βέβαια αυτό, δεν μπορεί να θεωρηθεί τότε αλλά ούτε και σήμερα ως απειλή για την Ελλάδα.

ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Απ αυτό το νέο έθνος και το νέο κράτος, και τις ενέργειες του,ποιά είναι τα στοιχεία που στρέφονται εναντίον των συμφερόντων της Ελλάδας;

-Η χρήση του ονόματος Μακεδονία, καθώς και συμβόλων της αρχαίας Μακεδονίας(αστέρι της Βεργίνας,….)

Γιατί?

Διότι, η χρήση του ονόματος Μακεδονία απο ένα έθνος που απλά ζεί σ ένα κομμάτι της αρχαίας μακεδονίας, θα οδηγήσει την παγκόσμια κοινότητα να πιστεψει (έχει ήδη επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό ) η νε φέρεται ως σάν το έθνος αυτό να είναι η συνέχεια (οι απόγονοι) της αρχαίας μακεδονίας.Η χρήση των συμβόλων της αρχαίας μακεδονίας θα συμβάλλει σταδιακά στην νομιμοποίηση αυτής της υφαρπαγής.

Στην περίπτωση αυτή, το ελληνικό έθνος, όχι μόνο θα χάσει-απωλέσει ένα μέρος της ιστορίας του (ποιός δέχεται να χάσει την κληρονομιά του ? και γιατί να την χάσει?), αλλά θα χάσει και την δυνατότητα, να είναι στα μάτια των υπολοίπων λαών,έστω ένας απο τους απόγονους των αρχαίων Μακεδόνων!

Το επόμενο βήμα απο αυτό τον βιασμό της ιστορικής αλήθειας, θα είναι
-η διεκδίκηση απο τους αυτοαποκαλούμενους Μακεδόνες των αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στην Μακεδονία
-η υποστήριξη ύπαρξης μακεδονικής μειονότητας στην Ελλάδα(και δεν αναφέρομαι στις μερικές χιλιάδες σλαβόφονους που ζουν στην Ελλάδα).Με το πέρασμα των χρόνων, οι έλληνες Μακεδόνες θα θεωρηθούν ως εξελλενισθέντες Μακεδόνες που θα πρέπει να απελευθερωθούν απο τα δεσμά του Ελληνικού Κράτους.
-η μη δυνατότητα χρήσης της λέξης Μακεδονία απο τους Ελληνες σε διεθνές επίπεδο ακόμα και αν αφορά προιόντα (μακεδονικό κρασί, μακεδονικό τυρί,…..)

-εδαφικές ενδεχομένως διεκδικήσεις.

ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ?

Δεν υπήρξε πολιτική. Υπήρξαν κραυγές τύπου << Η Μακεδονία είναι Ελληνική >>.
Δεδομένου ότι στην διεθνή κοινή γνώμη είχε ήδη καθιερωθεί εν μέρει η ιδέα ότι το κράτος των Σκοπίων, ηταν η Μακεδονία, η κραυγή << η Μακεδονία είναι Ελληνική >>, σήμαινε ότι οι Ελληνες ήθελαν να καταλάβουν την FYROM , και να την κάνουν ελληνική!
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι είχαμε να κάνουμε με μιά φτωχή χώρα, οδήγησε την παγκόσμια κοινή γνώμη να είναι με το μέρος των Σκοπίων.

Μετά την πρώτη αυτή ελληνική ήττα, ελλείψει πολιτικής και στρατηγικής, η Ελλάδα οδηγήθηκε σε διάλογο αποδεχόμενη την ύπαρξη του κράτους και την ένταξη του στον ΟΗΕ, με ένα υποτίθεται προσωρινό όνομα.Αυτό οδήγησε στην καθιέρωση των θέσεων του κράτους των Σκοπίων, σταδιακά αλλά σταθερά για 15 χρόνια περίπου.

Σήμερα , Η Ελλάδα παρακαλά για σύνθετη ονομασία(να έχουμε και εμείς το δικαιώμα να λεγόμαστε Μακεδόνες όπως και αυτοί που μας έκλεψαν το δικαίωμα αυτό ! ) χωρίς καμμία ορατή πιθανότητα.

Ακόμα κι αν οι Σκοπιανοί δεχθούν μια σύνθετη ονομασία με στόχο να μπούν στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε., τι μας διασφαλίζει ότι αμέσως μετά την ένταξη τους δεν θα αλλάξουν το όνομα τους σε  “Μακεδονία” ;

Απο τα ανωτέρω συνάγεται ότι αυτή την στιγμή που μιλάμε, δεν υπάρχει πολιτική για το ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΌ, όπως δεν υπήρξε και στο παρελθόν.Αυτό άλλωστε εκφράζει και η εικόνα που επέλεξα απο το ιντερνέτ (http://images.google.gr/imgres?imgurl=http://www.emea.gr/Upload/Image/301007_emea_2.jpg&imgrefurl=http://www.emea.gr/default.asp%3FElementId%3D7499&h=329&w=340&sz=161&hl=el&start=120&tbnid=DjZdotHDUKfT8M:&tbnh=115&tbnw=119&prev=/images%3Fq%3D%25CE%25B5%25CE%25BB%25CE%25BB%25CE%25B7%25CE%25BD%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25AE%2B%25CE%25BC%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25B5%25CE%25B4%25CE%25BF%25CE%25BD%25CE%25AF%25CE%25B1%26start%3D100%26gbv%3D2%26ndsp%3D20%26hl%3Del%26sa%3DN)Η

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Η πολιτική, συνεπάγεται χάραξη στρατηγικής και χρήση τακτικών κινήσεων που να υπηρετούν την στρατηγική.

Η χάραξη στρατηγικής, συνεπάγεται να ξέρουμε τί θέλουμε-επιδιώκουμε, και αυτό που επιδιώκουμε να είναι εφικτό με τα μέσα που διαθέτουμε την δεδομένη στιγμή.

Η στρατηγική, είναι μιά τεχνική που χρησιμοποιεί επιστημονικές μεθόδους, και που διδάσκεται στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου (στρατιωτικές σχολές, διπλωματικές σχολές, σχολές διοίκησης επιχειρήσεων,….).Σε καμμιά περίπτωση η στρατηγική δεν είναι μια εξαγγελία γενικόλογη που δεν ξέρουμε πώς προέκυψε, και τι εξυπηρετεί. Με άλλα λόγια, η στρατηγική στην οποία αναφέρομαι, δεν έχει σχέση με την χρήση που γίνεται στην Ελλάδα της λέξης αυτής, απο πολιτικούς, δημοσιογράφους,….(π.χ έχουμε όλοι ακούσει να λέγεται ότι η τσιμεντοβιομηχανία, η η ΔΕΗ είναι στρατηγικού χαρακτήρα,….)

Ποιά θα μπορούσε να είναι η ελληνική στρατηγική για το θέμα αυτό σήμερα (Φεβρ, 2008 ) ?

Απο το βήμα αυτό, δεν είναι εύκολο να περιγραφεί αυτή η στρατηγική αναλυτικά.Δεν έχω άλλωστε στη διάθεση μου και όλα τα στοιχεία που απαιτούνται.Η Στρατηγική για το θέμα αυτό θα ήταν μιά ανάλυση εκατοντάδων σελίδων, η οποία θα ανέλυε με επιστημονικό τρόπο τα δεδομένα και θα κατέληγε στίς απαιτούμενες ενέργειες (τακτικές κινήσεις )

Θα προσπαθήσω όμως εδώ να κάνω μιά σύντομη περιγραφή της στρατηγικής (χωρίς ελπίζω να ξεφτιλίσω την εννοια της,  λόγω της σύνοψης ) για γίνει κατανοητό αυτό που εννοώ.

1/ Ποιό είναι το επιδιωκόμενο ;

Αυτό θα προέκυπτε απο την ανάλυση.Την ουσία όμως την ανέφερα προηγούμενα -η δυνατότητα  χρήσης του όρου Μακεδονία απο το Ελληνικό Εθνος.Αυτό είναι το ζητούμενο.Εξήγησα προηγουμένως τους λόγους.Αν εξασφαλιζόταν αυτό, δεν θα μας ενοχλούσε αν κάποιος στη γειτονιά μας πιθηκίζει, και θέλει και ο ίδιος να ονομάζεται Μακεδόνας.

2/Ποιό είναι το περιβάλλον εντός του οποίου πρέπει να δράσουμε  ;

α/το διεθνές περιβάλλον. Οι λαοί του κόσμου και οι κυβερνήσεις τους, δεν κατανόησαν και δεν κατανοούν τα ελληνικά επιχειρήματα. Αυτό είναι λογικό, διότι

+ πρώτον δεν είναι γνώστες της Ιστορίας

+ δεύτερον, το θέμα δεν θεωρείται σοβαρό και δεν υπάρχει και προηγούμενο, υφαρπαγής της ιστορίας, τουλάχιστον σ αυτό το βαθμό, ώστε να υπάρχει σύγκριση.

+οι ανησυχίες της Ελλάδος δεν βασίζονται πουθενά αυτή την στιγμή

.+δεν έχουν κανένα λόγο να υποστηρίξουν τις ελληνικές θέσεις (της πιό πλούσιας χώρας στην περιοχή ).Αντίθετα, έχουν λόγο να υποστηρίξουν αυτό το νέο φτωχό κράτος που έχει να αντιμετωπίσει ένα διχασμό μεταξύ Αλβανών και Σλαβομακεδόνων, και που πρέπει να σταθεροποιηθεί το συντομότερο δυνατόν

.+όσο και να προσπαθήσει η Ελλάδα, δεν θα μπορέσει να πείσει την διεθνή κοινή γνώμη και τις κυβερνήσεις, ότι μιά χώρα δεν έχει δικαίωμα να επιλέξει το όνομαπου θέλει, ειδικά που ως ομόσπονδο κράτος, ονομαζόταν, επι πενήντα χρόνια Μακεδονία.

Αν τα ανωτέρω είναι ορθά, η Ελλάδα δεν έχει λόγο , να διαλέξει ως τακτική, να δώσει διπλωματική μάχη η παγκόσμια επικοινωνιακή μάχη. Οι μάχες αυτές ήταν στο παρελθόν, και είναι και σήμερα, χαμένες εκ των προτέρων.Οι μάχες αυτές θα είχαν μιά πιθανότητα επιτυχίας, μόνο αν, απο την δημιουργία αυτού του κράτους με αυτό το όνομα, η Ελλάδα απειλείτο άμεσα.Δηλαδή αν η Ελλάδα σ ‘ αυτη τη διαμάχη με τα Σκόπια, εθεωρείτο αμυνόμενη.Αυτό δεν συμβαίνει.Αντίθετα, η παγκόσμια κοινή γνώμη είτε μας αρέσει είτε όχι, θεωρεί τα Σκόπια αμυνόμενα.

β/Ο Λαός των Σκοπίων και η ηγεσία του

Ο Λαός αυτός, εδώ και 50 χρόνια αυτοπροσδιορίζεται ως Μακεδόνας.Με τα σύμβολα, με διάφορα που διδάχθηκε, πιστεύει εν μέρει ότι είναι, η συνέχεια της Αρχαίας Μακεδονίας.Ακόμα και να μην το πιστεύει το τελευταίο απόλυτα, τι σημασία έχει, θεωρει; Και πώς μιά ξένη χώρα έχει το θράσος θεωρεί, να του ζητά να μήν αποκαλείται πλέον Μακεδονικό Εθνος ; Και για ποιο λόγο να το κάνει αυτό ; Ποιό είναι το αντάλλαγμα ;

Για να μήν δεχθεί επίθεση ; Γιατί όλα τα άλλα, τα έχει δεί εδώ και 15 χρόνια και τα εχει ξεπεράσει (εμπάργκο,……)

Η ηγεσία τους τώρα, για ποιό λόγο να δεχθεί αυτό που ζητά η Ελλάδα ;

Τόσα χρόνια, με λιγότερα διεθνή ερείσματα, κατάφεραν όχι μόνο να στήσουν το κράτος τους, αυτό να γίνει αποδεκτό απο τον ΟΗΕ, και να αναγνωριστεί σταδιακά περίπου απο όλα τα κράτη.Γιατι να κάνουν πίσω τώρα ;

Δύο μόνο εμπόδια έμειναν.Το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαική Ενωση.Πιστεύουν, όχι άδικα, ότι απο την στιγμή που η Ελλάδα δεν έχει στρατηγική, θα οδηγηθεί και πάλι, θέμα χρόνου είναι, σε νέα διπλωματική ήττα, αφου σπαταλήσει όλες τις δυνάμεις της, και στο τέλος οι μεγάλες δυνάμεις, για λόγους σταθερότητας της περιοχής, θα της επιβάλλουν να δεχτεί τους όρους των Σκοπίων.

Αν τα ανωτέρω είναι ορθά, ο διάλογος με τα Σκόπια ως τακτική κίνηση για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου, δεν έχει και πάλι νόημα.Τα Σκόπια δεν θα κάνουν πίσω διότι δεν έχουν λόγο να κάνουν πίσω.Ο διάλογος ως τακτικός ελιγμός θα είχε νόημα, μόνο αν Ελλάδα απειλούσε με στρατιωτική επέμβαση, και αν αυτή η απειλή λαμβανόταν στα σοβαρά  υπόψη απο την ηγεσία των Σκοπίων

.Η Ελλάδα όμως δεν έχει την δυνατότητα στρατιωτικής επέμβασης.Είναι μιά διαλυμένη χώρα, και αυτό το ξέρουν όλοι, ακόμα και οι Σκοπιανοί.Ακόμα όμως και να είχε την δυνατότητα αυτή, και να το ήξεραν οι Σκοπιανοί, η απειλή της χρήσης στρατιωτικής βίας ως ελιγμού, δεν θα είχε κανένα αποτέλεσμα, διότι οι Σκοπιανοί που έχουν στρατηγική, ξέρουν ότι το διπλωματικό κόστος για την Ελλάδα θα είναι αβάσταχτο, και επιπλέον το οικονομικό κόστος μιας τέτοιας επιχείρησης δεν αντέχεται απο τον Ελληνικό Λαό.Και μιλάω μόνο για την απειλή χρήσης βίας.Πραγματική χρήση βίας για την επίλυση αυτού του προβλήματος, θα ήταν καθαρή αυτοκτονία για την Ελλάδα.Αρα, πρέπει να ξεχάσουμε τον διάλογο ως τακτικό ελιγμό.

γ/η αστάθεια της περιοχής

Με την περιοχή αυτή (Σερβία, Κοσυφοπέδιο,Σκόπια ), να μήν έχει σταθεροποιηθεί, η πίεση που θα δέχεται η Ελλάδα να κάνει πίσω ως προς τις επιδιώξεις της στο Σκοπιανό θα εντείνεται.

δ/το βέτο στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε θα μπορούσε να είναι μιά τακτική κίνηση, για να κερδίσουμε χρόνο, η για να απαιτήσουμε την μη χρήση κάποιων συμβόλων, η για να ζητήσουμε την αλλαγή της ονομασίας των αεροδρομίων τους.Ως εδώ όμως.Ενώ δηλαδή το βέτο, θα είχε ένα τεράστιο κόστος για την Ελλάδα, δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ώς τακτική για τον στρατηγικό στόχο.Διότι πολύ απλά όπως προανέφερα, ακόμα κι αν το Σκόπια έκαναν πίσω,δεν μπορεί να διασφαλιστεί ότι στο μέλλον, μετά την ένταξη τους στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε., δεν θα αλλάξουν και πάλι το όνομα τους.

3/Ποιός τότε θα μπορούσε να είναι ο τακτικός ελιγμός της Ελλάδας για την επίτευξη του στόχου της ;

Αν η Ελλάδα δήλωνε σήμερα στην παγκόσμια κοινότητα, ότι η κατάσταση αυτή, κάνει αναπόφευκτη την δημιουργία Ελληνικού Μακεδονικού Κράτους, με την ονομασία “Δημοκρατία της Μακεδονίας ” , όλα θα άλλαζαν.

Ακόμα και η απειλή μόνο δημιουργίας ενός Ελληνικού Μακεδονικού κράτους, θα άλλαζε τα πάντα σ αυτη την αντιπαράθεση.Αν υποθέσουμε ότι η σύνθετη ονομασία εξυπηρετεί τον στρατηγικό στόχο της Ελλάδας (κατα την γνώμη μου δεν τον εξυπηρετει.Τουλάχιστον τον στρατηγικό στόχο που εγώ προανέφερα ), αυτός θα επιτυγχανόταν μέσα σε μερικές ημέρες, με την απόλυτη υποστήριξη της παγκόσμιας κοινότητας. Κατά την γνώμη μου όμως, η πραγματική δημιουργία ενός ελληνικού μακεδονικού κράτους   με την σύμφωνη γνώμη της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού Λαού, είναι η μόνη τακτική εφικτή κίνηση που θα επιτρέψει την επίτευξη του στρατηγικού στόχου.

Φυσικά, πρέπει να διασφαλιστεί, ότι δεν θα παιχτούν παιχνίδια μ αυτό το νέο κράτος.Το νέο κράτος θα μπορούσε να περιοριστεί γύρω απο την Θεσσαλονίκη, και η υπόλοιπη έκταση της σημερινής Ελληνικής Μακεδονίας θα παρέμενε υπο τον ελεγχο της σημερινής Ελληνικής Δημοκρατίας (ιδίως τα 30-40 χιλιόμετρα απο τα σύνορα με τα Σκόπια καί προς τα κάτω, ώστε αφενός να μήν γειτνιάζουν τα 2 κράτη, και αφετέρου, για να έχει η σημερινή Ελληνική Δημοκρατία, μιά συνέχεια στην έκταση της μέχρι τα ελληνοτουρκικά σύνορα.).

Η σημερινή ελληνική Δημοκρατία, θα μπορούσε να μετατραπεί σε ομοσπονδιακή δημοκρατία της Ελλάδος (και να αποτελείται απο 2 ομόσπονδα κράτη με διεθνή όμως προσωπικότητα).Το ομοσπονδιακό σύνταγμα θα μπορούσε να φταχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας, να εκλέγεται απο τον λαό, να είναι ταυτόχρονα Πρόεδρος των ομόσπονδων κρατών και της Ομοσπονδίας,και να ορίζει ο ίδιος τους υπουργούς Εξωτερικών και Αμυνας των 2 ομόσπονδων κρατών.Ο Πρόεδρος θα είναι στην ουσία ο εγγυητής της ενότητας των 2 ομόσπονδων κρατών εντός της Ομοσπονδίας.Το Ελληνικό Μακεδονικό κράτος δεν θα είχε στρατό, η θα είχε ένα εικονικό στρατό, και θα ανέθετε την φύλαξη του στο κυρίως ελληνικό κράτος.Εν πάσει περιπτώσει, ο τρόπος άρρηκτης σύνδεσης των δύο ελληνικών κρατών θα μπορούσε να βρεθεί, και ο εγγυητής της ενότητας θα είναι ούτως η άλλως το σύνολο του ελληνικού λαού που δεν διαιρείται σε Μακεδόνες και μή.Ολοι είναι πρώτα Ελληνες.Το Ελληνικό Μακεδονικό Κράτος θα ήταν ουσιαστικά ένα τέχνασμα για τους ξένους.Δεν θα είχει καμμία σημασία για τους Ελληνες, Μακεδόνες και μή, και δεν θα άλλαζε ιδιαίτερα την ζωή τους.

Απο εκεί και πέρα, η κάθε χώρα θα διάλεγε να συνάψει διπλωματικές σχέσεις μ αυτό το κράτος η με το κράτος των σκοπίων η και με τα δύο.

Αν διάλεγε να συνάψει σχέσεις και με τα 2 κράτη, όπως επιβάλλει η λογική, δεν θα υποχρεωνόταν ούτως η άλλως να διαλέξει μιά σύνθετη ονομασία? Ας σκεφτούμε όμως για λίγο τις συνέπειες, αυτής της ενδεχόμενης απόφασης.

α/ για την διεθνή κοινότητα

-η διεθνής κοινότητα θα κληθεί να αναγνωρίσει τα δύο νέα ελληνικά κράτη αντί του ενός που μέχρι τώρα υπήρχε.Ως προς το όνομα του ενός εκ των 2 κρατών (δημοκρατία της Μακεδονίας ), δεν θα έχει επιχειρήματα να μην δεχθεί την ονομασία αυτή, τη στιγμή που την δέχτηκε στην ουσία για ένα άλλο κράτος απλά και μόνο επειδή δεν υπάρχει δίκαιο που να κατοχυρώνει τα ονόματα των κρατών (ενώ κατοχυρώνονται πνευματικά δικαιώματα,….).Αυτό δεν μας έλεγαν μέχρι τώρα ;

Επίσης η διεθνής κοινότητα προέβαλλε το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού για τα Σκόπια.Πως τώρα, το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού να μην ισχύει για την ελληνική Δημοκρατία της Μακεδονίας  ;

-Το ελληνικό έθνος, μέσω των 2 κρατών του, θα προβάλλει ότι μόλις αναγνωριστούν τα 2 κράτη του απο τους διεθνείς οργανισμούς, δεν θα φέρει καμμιά αντίρρηση για την ένταξη των Σκοπίων σ αυτους τους Οργανισμούς με το όνομα που επιθυμούν.

Και θα έχουν οι 2 χώρες το ίδιο όνομα?

Αυτό είναι πρόβλημα της Διεθνούς Κοινότητας και όχι του Ελληνικού Εθνους.Ας αναζητήσει η Διεθνής Κοινότητα λύση στο πρόβλημα.Το Ελληνικό έθνος θα έχει κατοχυρώσει την διεθνή χρήση του ονόματος Μακεδονία που του ανήκει, και δεν θα δεχθεί καμμιά σύνθετη ονομασία για το δικό του μακεδονικό κράτος.

-το Ελληνικό έθνος μέσω των 2 κρατών του, θα αναγνωρίζει το δικαίωμα σε όλα τα κράτη του κόσμου, να αναγνωρίσουν τα Σκόπια με όποιο όνομα επιθυμούν. Θα διατηρεί όμως το δικαίωμα, να μήν έχει διπλωματικές σχέσεις με οποιοδήποτε κράτος αναγνωρίζει το κράτος των Σκοπίων με το όνομα Μακεδονία, ενώ δεν αναγνωρίζει το ελληνικό κράτος της Μακεδονίας με το όνομα Μακεδονία.

-το Ελληνικό έθνος μέσω των 2 κρατών του, δεν θα αναγνωρίσει ποτέ σε διμερές επίπεδο το κράτος των Σκοπίων ως Μακεδονία, όπως θα αναγνωρίσει και στο κράτος των Σκοπίων, το δικαίωμα να μήν αναγνωρίσει ποτέ την ελληνική Δημοκρατία της Μακεδονίας, ως Μακεδονία. Ας το ονομάσουν όπως θέλουν.Αυτό δεν λένε σήμερα στην Ελλάδα ;

Είναι νομίζω κατανοητό ότι με αυτό τον τρόπο, η Ελλάδα δεν θα είναι πλέον το πρόβλημα, αφού δεν ζητά τίποτα, παρά μόνο το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού ενός τμήματος της Επικράτειας της ως Μακεδονία.Και γι αυτό έχει ακλόνητα επιχειρήματα.

β/για το κράτος των Σκοπίων και την ηγεσία του

Το κράτος αυτό θα ζητήσει απεγνωσμένα συμβιβασμό με το Ελληνικό έθνος.

γ/ για την Ελλάδα-κατοχυρώνεται μέσω της τακτικής αυτής κίνησης, το δικαίιωμα της Ελλάδας να χρησιμοποιεί διεθνώς τον όρο Μακεδονία, και αποφεύγει στο μέλλον όλους τους κινδύνους που προανέφερα.

-η Θεσσαλονίκη ως πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους της Μακεδονίας, γίνεται πλέον το οικονομικό κέντρο των Βαλκανίων, απαλλαγμενη απο τα γραφειοκρατικά δεσμά της Αθήνας, και αποκτά ένα κοσμοπολίτικο χαρακτήρα.

-η Ελλάδα συνεχίζει την οικονομική της διείδυση στα Βαλκάνια και ειδικότερα στα Σκόπια, χωρίς πλέον να δημιουργεί μίση.

-γίνεται πλέον σταδιακά ρυθμιστής της κατάστασης στα βόρεια σύνορα της, και παράγοντας σταθερότητας για όλη την περιοχή.

-δεν σπαταλά πλέον διπλωματικούς πόρους γι αυτό το θέμα, και επικεντρώνει πλέον όλους τους πόρους αυτούς, στα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό

.Αυτή είναι η δική μου προσέγγιση στο Μακεδονικό, εδώ που φτάσαμε.Αυτή η στρατηγική, έπρεπε να είχε χαραχθεί πριν 17 χρόνια.Αν υπήρχε στρατηγική, θα είχαν προβλεφθεί όλα όσα έγιναν.Αν υπήρχε απο τότε στρατηγική, η ηγεσία της χώρας έπρεπε απο τότε να είχε επιλέξει μεταξύ των εξής πολιτικών-είτε το Μακεδονικό δεν είναι τόσο σημαντικό για τα ελληνικά συμφέροντα, οπότε η χώρα δεν έπρεπε να δώσει αυτό τον αγώνα μέχρις εσχάτων, αλλά να αποδεχθεί το κράτος των Σκοπίων ως Μακεδονία-είτε το Μακεδονικό είναι τόσο σημαντικό. που αξίζει τον κόπο, υπο ασφαλείς προυποθέσεις, η ελληνική επικράτεια να αποτελείται απο 2 κράτη ελληνικά, διεθνώς αναγνωρισμένα.

Η μη επιλογή καμμίας εκ των 2 λύσεων, αποδεικνύει, αν είναι ακόμα αναγκαίο, την μή υπαρξη στρατηγικής για το θέμα.

Το «πόκερ» των αγωγών: η Τουρκία εκτοπίζει την Ελλάδα

του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Μείζονες στρατηγικές συνέπειες για την Ελλάδα μπορούν να έχουν οι παράλληλες, ραγδαίες εξελίξεις στο «πόκερ των αγωγών», μεγάλη σύγκρουση για τον έλεγχο των διαδρομών της ενέργειας, αλλά και «τρόπο οργάνωσης» γεωπολιτικού ανταγωνισμού ισχύος. Ανταγωνισμού που θα επηρεάσει αποφασιστικά τη διεθνή θέση μεγάλων δυνάμεων και μικρών χωρών, την ανεξαρτησία της Ευρώπης και τη δυνατότητά της να συνάψει στρατηγική σχέση με τη Ρωσία, όπως και το μέλλον του πρώην σοβιετικού χώρου. Επίσης τη σχετική ισχύ, άρα τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες σημειώθηκε:

– υπογραφή συμφωνιών για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Σαμψούντα-Τζεϊχάν, ευθέως ανταγωνιστικού του Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και παράλληλη αδειοδότηση της διέλευσης του ΣάουθΣτρημ από την τουρκική αποκλειστική οικονομική ζώνη στη Μαύρη Θάλασσα (συζητείται και κατασκευή διυλιστηρίου στο Τζεϊχάν)

– έμμεση πλην σαφής προειδοποίηση Πούτιν προς Σόφια-Αθήνα ότι η Μόσχα θα προχωρήσει με την ‘Αγκυρα αν Βουλγαρία-Ελλάδα κωλυσιεργήσουν

– συγκρότηση μιας τετραπλής «ενεργειακής συμμαχίας» στην Ευρώπη (Ιταλία, Ρωσία, Τουρκία, Γερμανία), με κύριους άξονες τους αγωγούς αερίου Σάουθ και ΝορντΣτρημ

– θεαματική αναβάθμιση, «εκτόξευση», των ρωσο-τουρκικών σχέσεων, με παράλληλη πλήρη ατονία των ελληνορωσικών. Η κατάσταση σήμερα στο τρίγωνο «Αθήνα-Μόσχα-‘Αγκυρα» είναι αντίστροφη της προ διετίας

– πρώτες, αχνές ακόμα και ανεπίσημες, απειλές Μόσχας προς Σόφια ότι, εν ανάγκη, ο ΣάουθΣτρημ μπορεί να περάσει από τουρκικό έδαφος

Στελέχη του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και παράγοντες ενεργειακών ομίλων, σημειώνουν ότι, αν οι εν εξελίξει τάσεις ολοκληρωθούν, κινδυνεύει να διαμορφωθεί η εξής κατάσταση:

– η Τουρκία να αναδειχθεί σε κύριο μεταφορέα ρωσικών-κασπιακών-μεσανατολικών ενεργειακών πόρων με ότι συνεπάγεται για την ισχύ της, αλλά και την εξάρτηση Ελλάδας, Ρωσίας, ΕΕ από την ‘Αγκυρα (εξάρτηση οι «περιπλοκές» της οποίας έγιναν ανάγλυφες από τη διαμάχη Ρωσίας-Ουκρανίας, δύο χωρών που δεν πολέμησαν βέβαια ποτέ μεταξύ τους, όπως πλειστάκις συνέβη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας)

– η Ελλάδα να χάσει κάθε δυνατότητα στήριξης, αν χρειασθεί, στο ρωσικό «αντιστήριγμα» για να αντιμετωπίσει (τόσο συχνές ιστορικά) αμερικανοτουρκικές πιέσεις, υφιστάμενη εντέλει «στρατηγική ασφυξία». Για πρώτη, μοναδική φορά στην ιστορία, η ‘Αγκυρα έχει τώρα πολύ καλύτερες σχέσεις από την Αθήνα με περίπου όλη την υφήλιο! Την ίδια ώρα που, όχι μόνο συνεχίζεται αδιάπτωτος στην πράξη (τουλάχιστον από την ‘Αγκυρα) ο ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός σε Κύπρο, Αιγαίο, Θράκη, αλλά και ο Υπουργός Εξωτερικών της γείτονος Νταβούτογλου υπερασπίζεται ρητά, με πρόσφατη ομιλία του στην πρωτεύουσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, το «όραμα» μιας «νεοοθωμανικής» Βαλκανικής, αρνούμενος να επιβεβαιώσει ότι τα σύνορα της Λωζάννης είναι οριστικά.

Είναι τόσο γρήγορες οι εξελίξεις, σημειώνουν οι ίδιοι παρατηρητές, που επιβάλλεται η άμεση αποσαφήνιση της πολιτικής της Αθήνας και των ενεργειακών-διπλωματκών επιλογών της. ‘Οταν αρχίσουν να κατασκευάζονται οι αγωγοί, θα είναι πολύ αργά…

Πούτιν, Ερντογάν, αγωγοί

«Μας είναι εύκολο να εργαζόμαστε με τους Τούρκους φίλους μας, με την τουρκική ηγεσία, διότι όλες οι αμοιβαίες συμφωνίες εκτελούνται και από τις δύο πλευρές εγκαίρως».

Η παραπάνω δήλωση Πούτιν έγινε μετά τη συνάντησή του με τον Μπερλουσκόνι και «τελεκόνφερενς» των δύο με τον Ερντογάν. Συζητήθηκαν τα σχέδια ΣάουθΣτρημ, Σαμψούντα-Τζεϊχάν και νέου ρωσοτουρκικού αγωγού αερίου, του «ΜπλουΣτρημ 2». Συνιστά έμμεση, πλην εύγλωττη προειδοποίηση προς Σόφια-Αθήνα, αφού είναι στις δύο πρωτεύουσες που έχουν σημειωθεί τελευταία επιφυλάξεις για τα σχέδια αγωγών. Πόσο μάλλον συνδυαζόμενη με άλλη δήλωση του κ. Πούτιν ότι η «Τουρκία θα καταλάβει τη θέση της Ουκρανίας» στην εξαγωγή ρωσικού αερίου.

Από μια άποψη, το όλο θέμα είναι εκπληκτικό. Ερντογάν, Μπερλουσκόνι και Πούτιν κάνουν τηλεκόνφερενς για τον Σάουθ Στρημ, που πρότεινε η Αθήνα, όταν βρέθηκε αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο να εισάγει μέσω Τουρκίας όλο το ρωσικό αέριο που καταναλώνει. Πρόταση που ήταν το επίκεντρο της σχέσης που πήγαν να δημιουργήσουν Αθήνα και Μόσχα προ τριετίας. Κι ο Πούτιν εκφράζει τώρα «ανυπομονησία» για τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, πρόταση της …κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ από το 1993! ‘Ενα από τα κίνητρά της, ειρήσθω εν παρόδω, ήταν το γεωπολιτικό «plus», η αύξηση δηλ. των δυσκολιών και του κόστους μιας επίθεσης στη Θράκη.

Βεβαίως, Ρώσοι αναλυτές αναγνωρίζουν ότι η Μόσχα θα πάρει μεγάλο ρίσκο βάζοντας όλα τα αυγά της στο τουρκικό καλάθι, κι ότι ακριβώς η ουκρανική εμπειρία πρέπει να την καταστήσει πολύ προσεκτική, δεν μπορεί όμως και να το αποφύγει αν δεν έχει άλλη διέξοδο. Γνωρίζει ότι η ‘Αγκυρα χρησιμοποίησε άγρια το χαρτί του ελέγχου των Στενών και των ρωσικών πετρελαϊκών εξαγωγών εναντίον της Μόσχας στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ρωσία και Τουρκία έχουν πολεμήσει μεταξύ τους 13 φορές, ενώ υφέρπει πάντα ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός για τον έλεγχο του Καυκάσου, της Κεντρικής Ασίας και των Μουσουλμάνων της πρ. ΕΣΣΔ.

Οι ρωσο-τουρκικές σχέσεις δεν γνώρισαν όμως μόνο πολέμους, αλλά και εντυπωσιακές (αν και μακροχρόνια εύθραυστες) «συνεννοήσεις» στο παρελθόν, που κατέστησε δυνατή η κοινή, εκ δυσμών, απειλή, και πλήρωσαν «ενδιάμεσοι» (‘Ελληνες, Αρμένιοι κλπ.). Προ είκοσι ετών οι ελληνορωσικές και οι τουρκορωσικές οικονομικές σχέσεις ήταν περίποιυ ισοδύναμες, σήμερα ο ρωσο-τουρκικός τζίρος είναι πολλαπλάσιος του ελληνορωσικού, ενώ ήδη η Τουρκία έχει γίνει με τους υπάρχοντες αγωγούς βασικός διαμετακομιστής ρωσικού αερίου. Στη Μόσχα δρα επίσης ένα ισχυρότατο τουρκικό λόμπυ και μια εξαιρετικά ενεργή τουρκική διπλωματία – δεν υπάρχει τίποτα από ελληνικής πλευράς.

Σάουθστρημ vs Ναμπούκο και Τουρκία

Η πρόταση για τον Σάουθστρημ έγινε λόγω του εκβιασμού που ασκούσε το Κίεβο (και από πίσω η Ουάσιγκτον) στη Μόσχα, εκμεταλλευόμενο τη διέλευση των αγωγών αερίου από την ουκρανική επικράτεια. Το Κρεμλίνο απάντησε σχεδιάζοντας έναν «Μπλου Στρημ 2» μέσω Τουρκίας. Η Αθήνα, ενώπιον του ενδεχομένου να εισάγει όλο το αέριο από την Τουρκία, ανταπάντησε με τον Σάουθστρημ. Αυτός ο αγωγός επιτρέπει τον εφοδιασμό της Ευρώπης με ρωσικό αέριο παρακάμπτοντας την Ουκρανία, ενώ αποτρέπει τον παραλογισμό εισαγωγής ρωσικού αερίου μέσω Τουρκίας σε Ελλάδα και ΕΕ.

Απαντώντας, οι ΗΠΑ ανέπτυξαν το σχέδιο «Ναμπούκο», αγωγού αερίου που θα εφοδιάζει την ΕΕ με μη ρωσικό αέριο μέσω τουρκικού εδάφους (παρακάμπτοντας και την Ελλάδα). Η εκλογή νέας βουλγαρικής κυβέρνησης, υπό συντριπτική αμερικανική επιρροή, έθεσε σε νέα αμφιβολία τον ΣάουθΣτρημ. Λόγω Ναμπούκο, η Μόσχα θέλει να κατασκευασθεί γρήγορα ο ΣάουθΣτρημ και πιέζει τη Σόφια με τις δηλώσεις Πούτιν, αλλά και με εμφάνιση, για πρώτη φορά, δημοσιευμάτων (στη ρωσική Κομερσάντ) που κάνουν λόγο για πιθανή αλλαγή του δρομολογίου του αγωγού, αν η Βουλγαρία επιμείνει στις αντιρρήσεις της. Η μόνη εφικτή αλλαγή είναι αν ο αγωγός περάσει μέσω τουρκικού εδάφους. Τότε όμως θα έχει τελείως διαφορετική «στρατηγική λειτουργία». Αντί να απεξαρτά Ελλάδα, ΕΕ και Ρωσία από την Τουρκία, θα εξαρτήσει και τις τρεις πολύ περισσότερο, συνιστώντας κολοσσιαία γεωπολιτική αναβάθμιση της ‘Αγκυρας. Δεν είμαστε εκεί, αλλά το ενδεχόμενο είναι ορατό, αν οι ενδιαφερόμενοι δεν κινητοποιήσουν την αναγκαία πολιτική βούληση.

Σαμψούντα-Τζεϊχάν vs Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη

Πριν από μερικές μέρες υπογράφτηκε πακέτο ρωσο-τουρκο-ιταλικών συμφωνιών για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Σαμψούντα-Τζεϊχάν. Ο αγωγός αυτός θα επιτελεί την ίδια λειτουργία με τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, δηλαδή θα μεταφέρει ρωσικό-κασπιακό πετρέλαιο προς τη Μεσόγειο παρακάμπτοντας τα Στενά. Από οικονομικής πλευράς ο Σαμψούντα-Τζεϊχάν έχει πολύ μεγαλύτερο κόστος από τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και διασχίζει όλο τον όγκο της Ανατολίας. Ο μόνος λόγος που του δίνει νόημα, από την άποψη της Τουρκίας, είναι ότι, αν δεν φτιαχτεί τελικά ο Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, θα εξακολουθήσει η ‘Αγκυρα να μονοπωλεί τη διέλευση του ρωσικού πετρελαίου προς τη Μεσόγειο. Οι Ρώσοι αρμόδιοι επιμένουν ότι ο αγωγός Μποιυργκάς-Αλεξανδρούπολη παραμένει ζωντανό σχέδιο και τους ενδιαφέρει πάντα, ενώ σε αναδίπλωση προχωρά τώρα και η Σόφια, τυχόν κατασκευή όμως του Σαμψούντα-Τσεϊχάν περιορίζει εξ αντικειμένου τις ποσότητες πετρελαίου προς διοχέτευση στη Μεσόγειο και, μέχρι στιγμής, οι ποσότητες αυτές δεν εξασφαλίστηκαν ούτε για τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη.

Η ρωσο-τουρκική συμφωνία εντάσσεται στα πλαίσια της πρόσφατης και εξαιρετικά θεαματικής προσέγγισης Μόσχας-‘Αγκυρας, με «κουμπάρο» Μπερλουσκόνι, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η τουρκο-αρμενική «εξομάλυνση». Η Ρωσία «ανταμοίβει» επίσης την ‘Αγκυρα για την ταχεία αδειοδότηση του Σάουθ Στρημ. Η ταχύτητα έχει σημασία γιατί ο Σάουθ Στρημ είναι ανταγωνιστικός προς τον Ναμπούκο και τον ΙΤGI (Τουρκία-Ιταλία-Ελλάδα). Η Μόσχα αντιδρά επίσης, με τον τρόπο αυτό, στα προβλήματα που καθυστέρησαν επί δεκάξι χρόνια τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Προβλήματα που ενετάθησαν μετά την εκλογή της τελευταίας βουλγαρικής κιβέρνησης, που δεν δείχνει καμμιά διάθεση να προχωρήσει το έργο, ενώ καμπάνια εναντίον του έχουν αρχίσει περιβαντολλογικές οργανώσεις της γείτονος και ο Δήμος Μπουργκάς (παραδόξως, σημείωσε δηκτικά ρωσική εφημερίδα, η κατασκευή μεγάλων αμερικανικών βάσεων, κόστους 100 εκατ.δολλαρίων, σε Βουλγαρία-Ρουμανία, δεν προκάλεσε καμία οικολογική ανησυχία).

Ο Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη απασχόλησε και την ελληνική προεκλογική εκστρατεία, ενώ μετά τις εκλογές η θέση που διατύπωσε ο Αν. ΥΠΕΞ κ. Δρούτσας σε ομιλία του ήταν ότι όσοι αγωγοί θα κατασκευασθούν εντός Ελλάδος θα εξυπηρετούν τα ελληνικά οικονομικά συμφέροντα και θα σέβονται απολύτως το περιβάλλον. (Η Μόσχα από την πλευρά της επιδιώκει, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, την αντικατάσταση των έργων που έχει αναλάβει και συνδέονται με την εκτροπή του Αχελώου με άλλα έργα ηλεκτροπαραγωγής, δεδομένης της αβεβαιότητας γύρω από την εκτροπή). Κυβερνητικές πηγές υπογραμμίζουν ότι ελληνική πρόθεση είναι η αδιατάρακτη συνέχιστη της ελληνορωσικής συνεργασίας, με παράλληλη βελτίωση των προνοιών. «Χρειάζεται να ελέγξουμε τα θέματα περιβάλλοντος, δεν αμφισβητούμε την ανάγκη υλοποίησης», λέει στον «Κ.τ.Ε.» κυβερνητικός παράγων, που τονίζει τη σημασία επιλογής των βέλτιστων τεχνικών κατασκευής και του σωστού σχεδιασμού, ώστε να μην υπάρξουν στην πορεία προβλήματα (π.χ. προσφυγές στο Σ.τ.Ε.) και να αποφευχθούν τυχόν ατυχήματα με δυνητικά σημαντικές συνέπειες στο Αιγαίο. Μέχρι στιγμής πάντως δεν ηγέρθη οποιοδήποιτε συγκεκριμένο αίτημα από την ελληνική κυβέρνηση προς τη ρωσική.

Είναι αλήθεια ότι ο Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη συνιστά μείζονα οικολογική πρόκληση. Το θέμα είναι πως μπορεί να συνδυασθεί η οικολογική με την … υπόλοιπη ασφάλεια της Ελλάδας, για την οποία οι σχέσεις με τη Μόσχα έχουν κρίσιμη, στρατηγική σημασία.

Δανικό «ναι» στον Νορντστρημ και η νέα ενεργειακή συμμαχία στην Ευρώπη
]
Η Κοπεγχάγη συγκατατέθηκε προ ημερών στη διέλευση του Νορντστρημ, αίροντας ένα από τα τελευταία εμπόδια στην κατασκευή του αγωγού που διοχετεύει ρωσικό αέριο απευθείας στη Γερμανία, παρακάμπτοντας Πολωνία, Λευκορωσία και Ουκρανία. Η τελευταία έχει εκμεταλλευθεί «αγρίως» το γεγονός ότι είναι χώρα τράνζιτ για να αποσπά φτηνό αέριο, θέτοντας τη Μόσχα προ του διλήμματος ή να ανέχεται την κλοπή αερίου ή να πλήττει τη δική της αξιοπιστία διακόπτοντας την παροχή στη Δυτική και ΝΑ Ευρώπη. ‘Ηδη, ο αυστριακός αρμόδιος προειδοποίησε για επερχόμενη κρίση τροφοδοσίας τον ερχόμενο χειμώνα.

Ο Νορντστρημ αντιμετώπισε κάθε είδους εμπόδια και διαμαρτυρίες. Επικρίθηκε για οικολογικά προβλήματα, ότι μπορεί να βοηθήσει κατασκοπεία κατά της Σουηδίας, ή συνιστά όπλο ρωσικής επιβολής στην Ευρώπη. « Παληά ήταν τα τανκς, τώρα είναι πετρέλαιο και αέριο», δήλωσε, ούτε λίγο, ούτε πολύ, ο πρώην αρχηγός των πολωνικών μυστικών υπηρεσιών στους Νιου Γιορκ Τάιμς! Με μάλλον ξερό τρόπο, οι υπεύθυνοι της Δανικής Υπηρεσίας Ενέργειας το ξέκοψαν: «ο αγωγός είναι απολύτως ασφαλής». Απαντώντας στις επικρίσεις ότι η εισαγωγή ρωσικού αερίου θα αυξήσει την εξάρτηση της Δανίας από τη Μόσχα, τις χαρακτήρισαν αξιοπερίεργες, δεδομένου ότι τώρα εξαρτάται κατά 100% από μία και μόνη πηγή, τη Βόρειο Θάλασσα.

Αν και δεν εμφανίζεται στο προσκήνιο, το Βερολίνο πρέπει να θεωρηθεί κινητήρια δύναμη πίσω από τις τελευταίες κινήσεις στοι πόκερ των αγωγών και είναι η δική του, παρασκηνιακή πλην ισχυρή πίεση, που εξηγεί κυρίως το δανικό ναι στον Νορντστρημ. Η Γερμανία θέλει να διατηρήσει ζηλότυπα την αυτονομία του ενεργειακού της εφοδιασμού και, ευρύτερα, τη δυνατότητα αυτόνομης πολιτικής, γι’ αυτό και δεν επιθυμεί την παρεμβολή της «Νέας Ευρώπης» στις συναλλαγές της με τη Ρωσία. Σύμμαχος στο παιχνίδι αυτό ο Ιταλός Πρωθυπουργός Μπερλουσκόνι, με τις εταιρείες ΕΝΙ και ‘Εντισσον κύριους εταίρους της Ρωσίας και της Τουρκίας, γεγονός που στοίχισε βέβαια στον, βαλλόμενο για σεξουαλικά σκάνδαλα πολιτικό, την μήνι της Ουάσιγκτον.

Συζήτηση για τους αγωγούς στη Βουλγαρία

Οι αγωγοί προκάλεσαν αναταραχή στη Βουλγαρία. Ο συμπρόεδρος του κυβερνητικού συνασπισμού υποστήριξε ότι ο SouthStream εμποδίζει την ευελιξία-διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας. Αντίθετα ο πρώην υπουργός Ενέργειας Οφτσάροφ, τόνισε ότι η βουλγαρική κυβέρνηση πρέπει να δηλώσει την θέση της για τα ενεργειακά σχέδια με ρωσική συμμετοχή το συντομότερο δυνατό, καθώς, σε αντίθετη περίπτωση, ενδέχεται να τεθεί σε κίνδυνο η υλοποίησή τους. Για τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, ο κ. Οφτσάροφ τόνισε ότι ο αγωγός μπορεί να περάσει από την Τουρκία, ενάντια στα στρατηγικά συμφέροντα της Ρωσίας, αν η βουλγαρική κυβέρνηση δεν καταφέρει να λάβει απόφαση έγκαιρα. Η βουλγαρική «Στάνταρντ» επισημαίνει ότι η Τουρκία «μαζεύει ενεργειακά ατού», νέος ρόλος που «μπορεί να της ανοίξει τις πόρτες της ΕΕ. Η πρόθεση να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο διεθνούς βαρύτητας δεν περιορίζεται σε ενεργειακούς και χρηματοοικονομικούς στόχους…Ο Ερντογάν δέσμευσε σαφώς την κατασκευή του Nabucco μέσω Τουρκίας με την ένταξη της χώρας στην ΕΕ…η Άγκυρα έχει θέσει ως σκοπό να καταστεί η Τουρκία ενεργειακό κράτος – κλειδί και να αποκτήσει γεωστρατηγική θέση και στρατιωτικές – πολιτικές δυνατότητες που θα αναβαθμίσουν το βάρος της…Για τη Βουλγαρία είναι εξαιρετικής σημασίας σε ποιό βαθμό η Τουρκία θα κατορθώσει να γίνει σοβαρός ενεργειακός κόμβος με διεθνές βάρος. Μια τέτοια επιτυχία θα μεταβάλει την περιφερειακή ασφάλεια…Αν επέλθουν κάποιες καταστάσεις στην Εγγύς Ανατολή, η Άγκυρα ενδέχεται να δραστηριοποιηθεί «αντισταθμιστικά» προς εμάς. Για τη Βουλγαρία είναι πολύ σημαντικό να έχει δική της γεωενεργειακή στρατηγική…»

«Κόσμος του Επενδυτή», 31.10.2009

ΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ;

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ – 26.10.09

 (Με αφορμή την ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Ψυχή Βαθειά» για τον Εμφύλιο)

 Η Ελλάδα απελευθερώθηκε τον Οκτώβριο του  1944. Με τις συμφωνίες στον Λίβανο σχηματίσθηκε Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, που λίγο μετά την αποχώρηση των Γερμανών ήρθε στην Αθήνα. Ο λαός μας που ήδη γιόρταζε την νεογέννητη Ελευθερία του, την υποδέχθηκε με ενθουσιασμό, όπως με την ίδια συγκίνηση και χαρά χειροκροτούσε και ζητωκραύγαζε τα πρώτα αγγλικά στρατεύματα, καθώς προχωρούσαν στη λεωφόρο Συγγρού.

 Μια νέα ηλιόλουστη εποχή πιστεύαμε όλοι ότι ξεκινούσε για την πατρίδα μας, που θα την ξαναχτίζαμε όλοι μαζί ενωμένοι. Ώσπου οι Άγγλοι άρχισαν λίγο-λίγο να ροκανίζουνε τις συμφωνίες και να μας οδηγούν στην εμφύλια διαίρεση. Όποιος λέει ότι την αρχή την κάνανε οι Εαμίτες με τα Δεκεμβριανά, γιατί τάχα θέλανε να κατακτήσουν την Αθήνα, είναι είτε άσχετοι με τα γεγονότα είτε φανατικοί προβοκάτορες, διαστρεβλωτές της ιστορίας και όργανα της αγγλικής πολιτικής που από τότε πέταξε το προσωπείο της και έδειξε καθαρά ότι δεν ήθελε μόνο απλά να μας βάλει στη γωνία της εθνικής ζωής αλλά να μας εξοντώσει όλους, άντρες και γυναίκες του ΕΑΜ, μέχρις ενός.

 

Πρώτον γιατί έτσι κι αλλοιώς στην Αθήνα και στον Πειραιά κυριαρχούσε το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ. Το μόνο που κατείχαν οι Άγγλοι και η Κυβέρνηση, ήταν το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία». Δεύτερον γιατί το ΕΑΜ δεν είχε ούτε πολιτική ούτε σχέδιο ούτε καν πρόθεση για κατάληψη της Εξουσίας. Και Τρίτον αν είχε και ήθελε να χτυπήσει τα ανεπαρκή για την περίσταση Αγγλικά στρατεύματα, τότε γιατί δεν επέτρεψε στον τακτικό στρατό του μόνιμου ΕΛΑΣ να μπει στην Αθήνα και να ξεκαθαρίσει την κατάσταση μέσα σε δυο-τρεις μέρες το πολύ, παρά άφησε τον εφεδρικό ΕΛΑΣ της Αθήνας «με τα παιδάκια και τα λιανοντούφεκα», όπως είπε ο Σαράφης, να γίνουν εύκολη λεία με χιλιάδες θύματα μπροστά σ’ ένα σύγχρονο στρατό με αεροπλάνα και τανκς, που εν τούτοις άντεξαν σ’ αυτή την άνιση μάχη επί 33 ολόκληρα μερόνυχτα;

 Όποιος έζησε τα γεγονότα απ’ την αρχή ως το τέλος όπως εγώ, μπορεί να αποδείξει με στοιχεία ατράνταχτα την αλήθεια των όσων λέω. Κι αν ξέφυγα από τον θάνατο, αυτό οφείλεται μόνο στην τύχη. Αλλά αν δεν με θανάτωσαν, μου κάνανε τόσο κακό στο σώμα και στην ψυχή, που είναι σαν να με σκότωσαν. Την ίδια τύχη με μένα είχαν εκατοντάδες χιλιάδες νέοι και νέες στα βουνά, στις συνοικίες, στις φυλακές, στις εξορίες, στα ξερονήσια και στα εκτελεστικά αποσπάσματα.

 Το σχέδιο του Τσώρτσιλ εφαρμόστηκε κατά γράμμα από τον Δεκέμβρη του 1944, όταν διέταξε τους στρατηγούς και τους στρατιώτες της Αυτού Μεγαλειότητος «Φερθείτε σαν να βρίσκεστε σε εχθρική χώρα». Και ποιος ήταν ο εχθρός; Εμείς οι Έλληνες μέλη του ΚΚΕ, του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ, του ΕΛΑΣ είτε απλά συμπαθούντες,  που τότε ξεπερνούσαμε τα 2 εκατομμύρια ψυχές και μόλις βγήκαμε από τον σκληρό αγώνα που κάναμε κατά των Γερμανών κατακτητών και των συνεργατών τους.

 Και φτάνω στον Δημοκρατικό Στρατό και τις μάχες στα βουνά με αντίπαλο τον Εθνικό Στρατό. Χωρίς να μπω σε λεπτομέρειες και ιδεολογικοπολιτικές αναλύσεις, θα προσπαθήσω να δω την ψυχολογία του ενός και του άλλου. Από απόψεως ηλικίας στην μεγάλη τους πλειοψηφία ήσαν όλοι έφηβοι-παιδιά. Πάντως το γεγονός είναι ένα: Ότι οι πρώτοι εξαναγκάστηκαν να πάρουν τα βουνά μπροστά στο όργιο των διώξεων (ειδικά στην ύπαιθρο), που είχαν αναλάβει 150 περίπου συμμορίες συνεργατών, ταγματαλητών και ληστών του κοινού ποινικού δικαίου με την άμεση καθοδήγηση των Άγγλων. Μπαίνανε στα χωριά, καίγανε τα σπίτια, σφάζανε τους άντρες, βιάζανε τις γυναίκες κι αυτό καθημερινά από το 1945 ως το 1946, ώσπου όσοι κατόρθωσαν να ξεφύγουν, παίρνανε τα βουνά. Όταν έγιναν πολλοί και οργανώθηκαν, δημιούργησαν τέλος τον Δημοκρατικό Στρατό.

 Τότε οι Εγγλέζοι  πάντοτε με μια χούφτα Έλληνες πολιτικούς, άρχισαν να επιστρατεύουν χωρίς να ρωτούν τι πιστεύει ο ένας και τι σκέφτεται ο άλλος. Όμως όταν μπεις σε Λόχους, Τάγματα και Συντάγματα με την κατάλληλη εκπαίδευση μεταβάλλεσαι σε Νούμερο. Και τελικά κάνεις ό,τι σου πουν. Και τους  είπαν: Τώρα θα πάτε στα βουνά να σκοτώσετε τα αδέλφια σας. Φυσικά δεν χρησιμοποίησαν ακριβώς τη λέξη «αδέλφια» αλλά άλλες περισσότερο εύηχες και αποτελεσματικές: Προδότες, κατσαπλιάδες, Βούλγαρους, όργανα των ξένων και εχθροί της Πατρίδας. Όσοι ζήσανε στα Τάγματα Μακρονήσου, ξέρουν ακριβώς τις μεθόδους με τις οποίες ένας «Βούλγαρος» μεταβάλλεται σε Έλληνα έτοιμο να κατασπαράξει τους προδότες.

 Τελικά τι ήσαν όλοι αυτοί παρά θύματα; Θύματα του φόβου οι μεν, θύματα της πλύσης εγκεφάλου οι δε. Όμως δεν έπαψαν και οι μεν και οι δε να είναι στο βάθος αθώα παιδιά, Έλληνες αναγκασμένοι να σκοτώνουν Έλληνες. Αδελφός τον Αδελφό!

 Με άλλα λόγια κάτω από  την επιφάνεια των ιδεολογικών και των πολιτικών σκοπιμοτήτων υπήρχε η μάζα των αθώων παιδιών, τυλιγμένων στα γρανάζια του χειρότερου πολέμου, του Εμφυλίου, αναγκασμένων να σκοτώσουν για να μην σκοτωθούν, μιας και στην πραγματικότητα δεν είχαν τίποτα να μοιράσουν μεταξύ τους.

 Ούτε ταξικό μίσος ούτε καν μίσος, μιας και οι πιο πολλοί ζούσαν στα ίδια περίπου χωριά, στην ίδια μίζερη ζωή και όλοι κι απ’ τις δυο πλευρές ονειρεύονταν μια καλλίτερη ζωή με ειρήνη, ομόνοια, κοινωνική δικαιοσύνη και προκοπή για τον ίδιο λαό, τον ελληνικό.

 Εμένα, στο Πρώτο Τάγμα Μακρονήσου, ένας θηριώδης στραγγαλιστής μου ξερίζωσε το πόδι, γιατί του είπαν πως είμαι «Βούλγαρος». Με πήγαν στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο κι όταν γύρισα, κυκλοφορούσα με πατερίτσες. Κάποιο απόγευμα καθυστέρησα να γυρίσω στη σκηνή μου όταν σάλπισε το σιωπητήριο και με πιάσανε για να με χτυπήσουν.

 Επί κεφαλής ήταν ο στραγγαλιστής μου, που πρόλαβαν να τον κάνουν «Έλληνα». Μου λέει: «Θα μείνεις κουτσός;» Εγώ φοβήθηκα και με θάρρος του είπα «Φυσικά όχι», μήπως και θυμώσει. Τότε αυτός γυρίζει στους άλλους και τους διατάζει να μας αφήσουν μόνους. Με ρωτά «Θέλεις να σε κεράσω ένα γιαούρτι;» Μπήκαμε στη μεγάλη σκηνή των βασανιστών και καθήσαμε σε μια γωνία. Με κοίταζε καλά-καλά και δεν μιλούσε. Τέλος φτάσανε τα γιαούρτια.

 Πριν προλάβω όμως να φάω μια κουταλιά, τον είδα ξαφνικά να αναστενάζει, να λέει «Δεν μπορώ άλλο» και να κλαίει. Πήγα και τον αγκάλιασα λέγοντάς του «Μην κάνεις έτσι. Κάποτε θα περάσει…».

 Σας διηγήθηκα μια ακραία περίπτωση που την έζησα για να δείξω ότι αυτή η πλύση εγκεφάλου που δεν κατασκευάζει μόνο φανατικούς στρατιώτες αλλά και θηριώδεις βασανιστές, δεν ήταν ικανή να καταστρέψει τον άνθρωπο που έκλεινε ο καθείς μέσα του.

 Γι’ αυτό κι εγώ στα 1962, στο τέλος του «Νεκρού Αδελφού», βγάζω όλους τους σκοτωμένους-ζωντανούς εχθρούς πιασμένους χέρι-χέρι να τραγουδούν «Ενωθείτε βράχια-βράχια, Ενωθείτε χέρια-χέρια», μιας και πιστεύω ακράδαντα ότι οι Έλληνες παραμείναμε στην συντριπτική μας πλειοψηφία ενωμένοι. Πάντοτε. Από τα 1940 έως σήμερα.

 Και όλα τα σύνορα που βάζουν κατά καιρούς ανάμεσά μας είναι φτειαχτά. Είναι πονηρά, δηλητηριώδη και κακόβουλα και εξυπηρετούν ξένους σκοπούς, ξένα συμφέροντα εχθρικά, εναντίον όλων των Ελλήνων, όλου του Λαού και της Πατρίδας.

 

Σύγχρονη κοινωνία : Νέα δεδομένα και επιδράσεις στην ψυχική υγεία του ανθρώπου

του Ζήση Δ. Παπαδημητρίου (ομότιμος  καθηγητής Γενικής και Πολιτικής Κοινωνιολογίας του Τμήματος Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης)

Εδώ και τρεις δεκαετίες περίπου η ανθρωπότητα ζει στους ρυθμούς της περιώνυμης και ως φαίνεται αναπόφευκτης παγκοσμιοποίησης, εξέλιξη η οποία, μακροπρόθεσμα, απειλεί με πλήρη ανατροπή των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δεδομένων των σύγχρονων κοινωνιών, επηρεάζοντας έτσι έμμεσα ή και άμεσα τις συνθήκες ζωής και κατ΄ επέκταση την ψυχική υγεία πολλών ανθρώπων, ιδιαίτερα εκείνων που ανήκουν στην κατηγορία των «θυμάτων» (victims) του οργανωτικού και τεχνολογικού εκσυγχρονισμού. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της παγκοσμιοποίησης είναι α) οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις σε όλους τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, β) η μετατόπιση του κέντρου βάρους των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων από τον παραγωγικό στο χρηματιστικό τομέα, με αποτέλεσμα την «υπερ-χρηματιστική οικονομία» και τη βαθμιαία μετατροπή των κοινωνιών μας σε «κοινωνίες του τζόγου», “casino societies”, όπως αποκαλούνται στα αγγλικά, γ) η συγκέντρωση του κοινωνικού πλούτου στα χέρια ολίγων, η εμφάνιση των λεγόμενων «νεόπτωχων» στις αναπτυγμένες βιομηχανικές κοινωνίες και η οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση εκατομμυρίων ανθρώπων στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, δ) η καταναλωτική κοινωνία και η ομογενοποίηση των προτύπων κοινωνικής συμπεριφοράς, ε) ο ανταγωνισμός με επίκεντρο το χρήμα και η αναβίωση της γνωστής ιδεολογίας σχετικά με την «επικράτηση του ισχυρότερου» και τέλος ζ) η εμφάνιση νέων μορφών πολιτικής τρομοκρατίας, η αντιμετώπιση των οποίων τείνει να οδηγήσει την ανθρωπότητα σε νέους ιδεολογικούς Μεσαίωνες.

Ενόψει των εξελίξεων αυτών, οι πάλαι ποτέ βεβαιότητες των κοινωνιών μας ανατρέπονται και οι άνθρωποι βρίσκονται ολοένα και περισσότερο αντιμέτωποι με διάφορα προβλήματα, με αποτέλεσμα να εντείνονται οι ανασφάλειες και οι φόβοι, γεγονός που επηρεάζει την κοινωνική συμπεριφορά τους, στο βαθμό που ενισχύει τον ατομικισμό, εμποδίζοντας έτσι τη συγκρότηση συλλογικής συνείδησης, απαραίτητη προϋπόθεση για τη συνειδητή οργάνωση της ζωής τους.                                ΄Εχοντας αναγορεύσει το χρήμα και το κακώς, κατά την άποψή μου, εννοούμενο ατομικό συμφέρον σε βασικές αξίες, οι κοινωνίες μας ακολουθούν ακάθεκτες τη λογική της εμπορευματοποίησης και συνακόλουθα της «πραγμοποίησης» των κοινωνικών σχέσεων, με εμφανή τα σημάδια της αλλοτρίωσης.  Κλεισμένοι ο καθένας στον κόσμο του, επικοινωνούν μεταξύ τους αποσπασματικά, αναπαράγοντας μέσα  από την συμπεριφορά τους την κυρίαρχη ιδεολογία του συστήματος. Καλούνται να ικανοποιήσουν ανάγκες που δεν τις ορίζουν οι ίδιοι, καθότι είναι πλασματικές και αποσκοπούν πρωτίστως στην εξυπηρέτηση του κέρδους. Τα καταναλωτικά αγαθά προσλαμβάνουν στη συνείδηση  των ανθρώπων τη θέση  βασικών αξιών  και με την έννοια αυτή λειτουργούν ως σύμβολα κοινωνικής αυτοπροβολής και καταξίωσης. Η επιθυμία των ανθρώπων π.χ. να αποκτήσουν το δικό τους αυτοκίνητο, το οποίο, μεγαλώνει, βέβαια, την ατομική τους ελευθερία, μετατρέπεται ωστόσο συχνά σε φετίχ, τουτέστιν σε υποκατάστατο  πραγματικών αναγκών, που συνεχίζουν να παραμένουν ανικανοποίητες, προκαλώντας τη γνωστή  σε όλους μας καθημερινή επιθετικότητα.

           Στη χώρα μας εντείνεται τελευταία ο προβληματισμός σχετικά με την ψυχική υγεία των πολιτών, καθώς πληθαίνουν τα κρούσματα εμφανών ψυχικών διαταραχών στους ανθρώπους, επηρεάζοντας γενικότερα την κοινωνική ζωή.   Αποτελεί πλέον κοινό μυστικό ότι η κοινωνία μας διέρχεται περίοδο βαθιάς κρίσης, τα αίτια της οποίας θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να αναζητηθούν στις ριζικές τεχνολογικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που συντελέστηκαν, από τη Μεταπολίτευση και εντεύθεν, στη χώρα μας Η κοινωνία μας αντιμετωπίζει  προβλήματα συνοχής, καθότι οξύνονται οι εσωτερικές αντιθέσεις, απειλώντας μακροπρόθεσμα με ρήξη τον κοινωνικό ιστό.

          Το φαινόμενο των ψυχικών διαταραχών σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και ανεξάρτητα από το κοινωνικό στρώμα στο οποίο ανήκουν οι άνθρωποι, αφορά, αν και με διαφορετικά κάθε φορά συμπτώματα, τόσο αυτούς που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης όσο και την κοινωνία των ευημερούντων. Τα αίτια των ψυχικών διαταραχών εντοπίζονται κυρίως α) στα οικονομικά προβλήματα που ταλανίζουν πολλούς ανθρώπους, β) στην κρίση που διέρχεται και στη χώρα μας ο θεσμός του γάμου και της οικογένειας, γ) στις ριζικές αλλαγές που συντελούνται στο χώρο των κοινωνικών σχέσεων γενικά και των διαπροσωπικών σχέσεων ειδικότερα, περιορίζοντας σε σημαντικό βαθμό την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, δ) σε περιβαλλοντικούς λόγους όπως το κυκλοφοριακό, η ηχορύπανση των πόλεων κλπ. και τέλος ε) η εσωτερίκευση των φόβων που προκαλεί λίγο ή πολύ σε όλους μας η διεθνής πολιτική κατάσταση, καθώς εντείνεται η ανασφάλεια για το μέλλον.

Στη χώρα μας, η ανεργία αγγίζει το 10%, πλήττει δε κυρίως τους νέους και τις γυναίκες. Μεταξύ των νέων  ηλικίας 15-29 ετών π.χ. το ποσοστό της ανεργίας κυμαίνεται γύρω στο 32-33%. Μάλιστα, το 59% του συνολικού αριθμού των ανέργων είναι μακροχρόνια άνεργοι, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα περιθωριοποίησης και κοινωνικού αποκλεισμού.  Αξίζει να σημειωθεί ότι κοντά 150.000 νέοι πτυχιούχοι είναι άνεργοι, εξέλιξη που επιβεβαιώνει ότι η απόκτηση πτυχίου στις μέρες μας δεν σημαίνει αναγκαστικά και επαγγελματική εξασφάλιση. Δεν είναι κατά την άποψή μου τυχαίο το γεγονός ότι ολοένα και περισσότεροι νέοι στη χώρας μας, νιώθοντας απογοητευμένοι από τη ζωή τους, αναζητούν την ευτυχία στον ψεύτικο κόσμο των ναρκωτικών. 

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας με αντικείμενο τους ανέργους που έγινε πρόσφατα από την Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας στη Χαλκίδα, η ψυχική υγεία του λαού μας κάθε άλλο παρά ικανοποιητική είναι. Έτσι, στο γενικό πληθυσμό της χώρας το ποσοστό εκείνων που πάσχουν από μια τουλάχιστον ψυχική διαταραχή ανέρχεται στο 29%. Υψηλά ποσοστά κατάθλιψης παρουσιάζουν οι ηλικιωμένοι άνω των 75 ετών και ειδικότερα  οι γυναίκες, οι εργάτες, οι διαζευγμένοι και οι χήροι και κυρίως οι άνεργοι.  Ακόμη, το ποσοστό των διαταραχών συναισθήματος είναι της τάξης του 16,8%, ενώ των αγχωδών διαταραχών ανέρχεται στο 17%. Αγχώδεις διαταραχές παρουσιάζουν συνήθως  νέοι άνθρωποι ηλικίας 18-39 ετών, όπως  υπάλληλοι, φοιτητές, νοικοκυρές και  κυρίως  οι άνεργοι. Συγκεκριμένα, 26% των ανέργων, ένας στους τρεις περίπου,  πάσχει από κατάθλιψη, ενώ το 20%, δηλαδή ένας στους πέντε, παρουσιάζει αυτοκτονικές τάσεις, Στο σύνολο του πληθυσμού της χώρας μας το αυτοκτονικό ρίσκο κυμαίνεται γύρω στο 7%.  Όπως πολύ σωστά έχει επισημανθεί, η αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας του λαού μας,  απαιτεί συγκεκριμένες παρεμβάσεις κοινωνικής και ψυχιατρικής υποστήριξης.( Βλ. «Ελευθεροτυπία», 8 Σεπτεμβρίου 2005), μέριμνα που στη χώρα μας βρίσκεται ακόμη, δυστυχώς, σε υποτυπώδη κατάσταση.

Η ελληνική κοινωνία χάνει βαθμιαία την παραδοσιακή  εξωστρέφειά της, ενισχύοντας έτσι τις απομονωτικές τάσεις μεταξύ των ανθρώπων. Ολοένα και περισσότεροι, σαγηνευμένοι από τις σειρήνες της προσφοράς, ενδίδουν στην καταναλωτική τους μανία, αναγορεύοντας την αγορά, συχνά περιττών, προϊόντων, σε «Shopping Therapy». Η καταναλωτική μανία των ατόμων υπερβαίνει συχνά την αγοραστική τους ικανότητα, καθώς επηρεάζεται από τα υφιστάμενα καταναλωτικά πρότυπα, τα οποία και καλλιεργούνται σκοπίμως με στόχο τη τεχνητή δημιουργία αναγκών.  Η κοινωνία μας, λοιπόν,  άκρως καταναλωτική, υπόσχεται «λαγούς με πετραχήλια», πρόσβαση ωστόσο στην ευημερία έχουν ουσιαστικά οι έχοντες και κατέχοντες, ενώ οι υπόλοιποι, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις καταναλωτικές ανάγκες, υπερχρεώνονται στις τράπεζες (στεγαστικά και καταναλωτικά  δάνεια, πιστωτικές κάρτες κλπ.), καθιστώντας τους όμηρους του τραπεζικού συστήματος, που ζουν καθημερινά με το άγχος της αποπληρωμής των δανείων. Είμαι σίγουρος πως μια εμπεριστατωμένη έρευνα με αντικείμενο τα προβλήματα των υπερχρεωμένων νοικοκυριών θα είχε να μας αποκαλύψει πολλά σχετικά με την ψυχική κατάσταση των δανειοληπτών. Ως γνωστόν, η εποχή μας  καλλιεργεί το πνεύμα της κατανάλωσης σε βάρος της πραγματικής  ευημερίας, δημιουργώντας  πλασματικές ανάγκες, οι οποίες και εγκλωβίζουν τους ανθρώπους στη λογική μιας καταπιεστικής παραγωγικότητας, στο βωμό της οποίας θυσιάζονται  όχι μόνον οι κοινωνικές σχέσεις αλλά και αυτή ακόμη η υγεία. Εν κατακλείδι, στο όνομα της επίδειξης και της δήθεν επωνυμίας που προωθούν τα πλήρως υποβαθμισμένα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (ΜΜΕ), οι άνθρωποι δυναμιτίζουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, τόσο εντός όσο και εκτός της οικογένειας, στο βαθμό που «τρέχουν και δεν φτάνουν», όπως λέμε στην καθημερινή μας γλώσσα, διακινδυνεύοντας με τον τρόπο αυτό την σωματική και ψυχική τους υγεία. Κι ενώ πολύς κόσμος, πηγαίνει καθημερινά από τη μια δουλειά στην άλλη, για να ανταποκριθεί στις καταναλωτικές του ανάγκες, τα εύπορα κοινωνικά στρώματα χρησιμοποιούν την «περίοπτη κατανάλωση», όπως την αποκαλεί ο Βεμπλέν, προκειμένου να τονίσουν την οικονομική τους υπεροχή αλλά και να ενισχύσουν τη θέση τους στην κοινωνική ιεραρχία. Βιώνουν έτσι έντονα τον καταναλωτικό παραλογισμό, έστω και αν δεν το παραδέχονται οι ίδιοι, θυσιάζοντας σε τελευταία ανάλυση την ποιότητα ζωής.

Όπως σωστά έχει επισημανθεί πολλές φορές, η καταναλωτική πράξη είναι ιδιαίτερα σημαντική σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση των κοινωνικών σχέσεων, αφού  τα υποκείμενα αποζητούν μέσω αυτής τη σύνδεσή τους με το κοινωνικό περιβάλλον, οι απόψεις του οποίου επιδρούν καταλυτικά στην κοινωνική συμπεριφορά των ανθρώπων. Με την εμπορευματοποίηση της κοινωνικής ζωής, σε όλες λίγο η πολύ, τις εκφάνσεις της, μέσα από την κατασκευή και την προβολή προτύπων συμπεριφοράς και ινδαλμάτων στο χώρο της μόδας, της μουσικής, της διασκέδασης, της άθλησης κλπ., προωθείται συστηματικά μια αντίληψη ζωής που εξυπηρετεί πρωτίστως τα συμφέροντα του πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου, όχι όμως και αυτά των ίδιων των υποκειμένων, καθότι τα εμποδίζει να συμφιλιωθούν με τον εαυτό τους. Γενικά, ο καταναλωτισμός λειτουργεί ως υποκατάστατο στους φόβους που αναπαράγει καθημερινά η  κρίση του συστήματος αξιών των κοινωνιών μας, η οποία στο υποκειμενικό επίπεδο αποτελεί και ατομική κρίση.

Ιδιαίτερα σημαντικός για την ψυχική υγεία των ανθρώπων είναι ο ρόλος της οικογένειας, η οποία, ως γνωστόν, βρίσκεται και στη χώρα μας σε κρίση. Αυτό καταδεικνύουν, τουλάχιστον, η ανησυχητική αύξηση των διαζυγίων, οι συγκρούσεις μεταξύ των γονιών καθώς και μεταξύ των γονιών και των παιδιών. Η πίεση που δέχονται τα ζευγάρια, προκειμένου να ανταποκριθούν στις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών τους, το κόστος των οποίων αυξάνεται σχεδόν με γεωμετρική πρόοδο, προκαλεί ανησυχίες και άγχη, υπονομεύοντας έτσι την οικογενειακή γαλήνη. Συχνά, η έλλειψη στοργής από τους γονείς προς τα παιδιά ή και μεταξύ των γονέων, ή ακόμη και η υπερπροστατευτικότητα που χαρακτηρίζει συνήθως την ελληνική οικογένεια, λειτουργούν αρνητικά, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη στάσεις και συμπεριφορές των παιδιών, τα οποία, όχι  σπάνια, παρουσιάζουν φαινόμενα απογοήτευσης και κατάθλιψης.

Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ στη στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα ή/και παρουσιάζουν ψυχικές διαταραχές. Πολλές φορές, η ύπαρξη ψυχικών διαταραχών ποινικοποιείται και άλλοτε αποτελεί αντικείμενο αρνητικών σχολείων σε βάρος των ίδιων των ατόμων που υποφέρουν αλλά και του κοινωνικού τους περίγυρου. Κλασική περίπτωση διακωμώδησης αλλά και καταναλωτικής αντιμετώπισης των ατόμων με ψυχικές διαταραχές, αποτελούν τα γνωστά «ριάλιτυ σόου», με θύματα τα πιο αδύναμα μέλη της κοινωνίας μας. Στο όνομα της δημοσιότητας, της επωνυμίας και του χρήματος, δεν είναι λίγοι εκείνοι που σπάζουν καθημερινά το φράγμα του αυτοσεβασμού, για να κοινοποιήσουν τα ψυχολογικά τους προβλήματα και να μετατραπούν σε κλόουν, ικανοποιώντας έτσι τις ηδονοβλεπτικές επιθυμίες του δήθεν υγιούς τηλεκατευθυνόμενου κοινού.

Τέτοιου είδους εκπομπές, με τη συμμετοχή ατόμων που αντιμετωπίζουν ψυχοσωματικά προβλήματα, ενισχύουν την απαξίωση του ανθρώπου και απειλούν να δυναμιτίσουν την κοινωνική συνοχή, καθώς μετατρέπουν τους πολίτες σε καταναλωτές του ανθρώπινου πόνου. Αντί να αντισταθούν στην απειλή της οικονομικής και κοινωνικής εξαθλίωσης, οι  άνθρωποι διασκεδάζουν τις ανασφάλειες και τους φόβους που νιώθουν, λόγω της κρίσης και της απαξίωσης των κοινωνιών μας, παρακολουθώντας ως παθητικοί θεατές τον αυτοεξευτελισμό των συνανθρώπων τους στα τηλεοπτικά κανάλια.

 

H Ελλάδα χρειάζεται έναν…… Κλάους ;

του κ. Ελευθέριου Καραγιάννη, πρέσβη ε.τ. 

 Στο πρόσφατο Συμβούλιο Κορυφής της Ευρωπαϊκής ΄Ένωσης  οι 26  Ευρωπαίοι ηγέτες έγραψαν μία σελίδα ιστορίας το βράδυ της 29^ης Οκτωβρίου 2009  όχι για τους ίδιους  αλλά για τον 27, τον Πρόεδρο της Τσεχικής Δημοκρατίας Βάτσλαβ Κλάους. Η σελίδα αυτή της ιστορίας του ανήκει, γιατί μόνος απέναντι στους Ευρωπαίους αλλά και στην δική του Κυβέρνηση, Βουλή και Γερουσία που υιοθέτησαν την Συνθήκη της Λισσαβόνας και την Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων,   υπερασπίστηκε το εθνικό συμφέρον της χώρας του.

    Το πρόβλημα για το οποίο ο Πρόεδρος της Τσεχίας προκάλεσε τόσο θόρυβο, αφορά το Σουδητικό ζήτημα. Ειδικότερα, στην παλαιά ΒΔ Τσεχοσλοβακία και στις περιοχές Βοημίας και Σιλεσίας ζούσε, από πολλών εκατονταετιών, συμπαγής  Γερμανική μειονότητα , περί τα τρία εκατομμύρια. Το 1935 ζητήθηκε από τους Γερμανούς  η αυτονομία της περιοχής, που συνάντησε την άρνηση της Τσεχοσλοβακικής Κυβέρνησης. Το 1938  στην γνωστή συνάντηση του Μονάχου οι Βρετανοί-Γάλλοι  δέχθηκαν την Χιτλερική απαίτηση της ενσωμάτωσης της περιοχής στην Γερμανία. Ο Πρόεδρος της τότε  Τσεχοσλοβακίας κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εξόριστος στο Λονδίνο, εξέδωσε τα γνωστά Διατάγματα με τα οποία προβλεπόταν ότι μετά την λήξη του πολέμου θα κατάσχονταν οι περιουσίες και θα εκδιώκονταν όλοι οι Γερμανοί από την Σουδητία χωρίς καμία αποζημίωση.

     Παρά την σύγχρονη  επίσημη τοποθέτηση της Γερμανικής Κυβέρνησης ότι το θέμα των Σουδητών δεν είναι διακρατικό αλλά αφορά τους ίδιους, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης του 1993,στο οποίο η Ευρωπαϊκή ΄Ένωση καθόρισε τα κριτήρια ένταξης  των νέων Κρατών .με επιμονή της Γερμανίας, προβλέφθηκε να περιλαμβάνουν επί πλέον και τα κριτήρια της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου  και της προστασίας των μειονοτήτων, με την ελπίδα ότι μέσω της ρύθμισης αυτής θα δικαιωνόντουσαν τα αιτήματα των Σουδητών για επανεγκατάσταση  στην Τσεχία και αποζημίωση τους.

    

    Το εγχείρημα αυτό δεν πέτυχε διότι η Τσεχική Κυβέρνηση αρνήθηκε το θέμα αυτό να εγερθεί κατά την ενταξιακή διαπραγμάτευση της με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

    Το γεγονός αυτό εκπέμπει και μήνυμα προς την Ελληνική Κυβέρνηση η οποία είτε τρέφει ψευδαισθήσεις ότι θα λύσει τα διμερή της προβλήματα με την Τουρκία μέσα από την ενταξιακή διαπραγμάτευση  της τελευταίας με την  Ε.Ε είτε έχει πλήρη επίγνωση της αδυναμίας αυτής και απλώς επιδιώκει να κερδίσει χρόνο απέναντι στην Ελληνική κοινή γνώμη.

    Η δεύτερη προσπάθεια να ικανοποιηθούν τα αιτήματα των Γερμανών Σουδητών ήταν μέσα από την Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων που προσαρτήθηκε στην Συνθήκη της Λισσαβόνας. Η Χάρτα περιλαμβάνει σε ένα ενιαίο κείμενο και σε επτά εξειδικευμένα κεφάλαια το σύνολο των αστικών, πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των ευρωπαίων πολιτών αλλά και όσων ζουν στο έδαφος της Ε. Ενωσης. Η  Μ. Βρετανία  εξαιρέθηκε για ορισμένα εργασιακά  θέματα και η Πολωνία για κάποιες ρυθμίσεις σε  θέματα οικογένειας και ηθικής.

     Ο Πρόεδρος της Τσεχίας διαβλέποντας πολύ σωστά τον κίνδυνο ότι με την Χάρτα θα δημιουργούταν  η νομική βάση για την παράκαμψη της τσεχικής Δικαιοσύνης και συνακόλουθα των Διαταγμάτων Μπένες, με αποτέλεσμα η χώρα του να δεχθεί χιλιάδες αιτήματα Σουδητών που θα ήταν αναγκασμένη να αποδεχθεί , επέμεινε στην συγκεκριμένη εξαίρεση.

     Επισημαίνω ότι στην περίπτωση άρνησης του Προέδρου της Τσεχικής Δημοκρατίας να υπογράψει οιονδήποτε νομοθετικό κείμενο ή Συνθήκη, προβλέπεται από το Σύνταγμα διαδικασία παράκαμψης της άρνησης αυτής μέσα από ειδική ψηφοφορία κοινής συνεδρίασης Βουλής και Γερουσίας.

     Οφείλω να καταγράψω το ενδεχόμενο η χώρα μας με την εφαρμογή της Συνθήκης της Λισσαβόνας και συνακόλουθα της Χάρτας να βρεθεί προ τεράστιων προβλημάτων  από γνωστούς κατοίκους  που διεκδικούν περιουσίες και αποζημιώσεις κυρίως  στην Βόρειο Ελλάδα.

    Τέλος, ο  Πρόεδρος της Τσεχικής Δημοκρατίας, Καθηγητής Οικονομικών  κ. Βάτσλαβ Κλάους ,υπερασπιζόμενος το εθνικό συμφέρον της χώρας του απέναντι στην πανίσχυρη Γερμανία, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλα ευρωπαϊκά Κράτη , κατάφερε να το διασφαλίσει και να δικαιωθεί, δίδοντας μαθήματα πολιτικών και διπλωματικών χειρισμών.

Ε.Ν.Καραγιάννης

Πρέσβυς ε.τ.

A NATO Without Turkey?

Ankara’s Islamist government is turning away from the Western alliance.

 By DAVID SCHENKER (Wall Street Journal)

The European Union has long debated the merits of Turkish EU membership. But now, nearly a decade after Islamists took the reins of power in Ankara, the central question is no longer whether Turkey should be integrated into Europe’s economic and political structure, but rather whether Turkey should remain a part of the Western defense structure.

Recent developments suggest that while Turkey’s military leadership remains committed to the state’s secular, Western orientation and the defining principles of the North Atlantic Treaty Organization, the civilian Islamist government led by the Justice and Development Party (AKP) seems to have different ideas. Ankara is increasingly pursuing illiberal policies at home, for instance by attacking independent media, while aligning itself with militant, anti-western Middle East regimes abroad.

The latest demonstration of Ankara’s political shift was its cancellation last month of Israel’s long-standing participation in NATO military exercises in Turkey. Even worse, on the same day Israel was disinvited, Turkey announced imminent military exercises with Syria, a member of the U.S. list of “State Sponsors of Terrorism.” These developments came just weeks after Ankara and Damascus established a “senior strategic cooperation council.” These developments could signal the beginning of the end of Turkey’s close military and economic cooperation with the Jewish state.

Mr. Erdogan’s new strategic partner—Syria’s Bashar Assad

Ankara is simultaneously moving closer to the mullocracy in Tehran, even though the Islamic Republic is undermining stability in Afghanistan and Iraq by providing insurgents in both countries with explosives that are killing NATO and U.S. soldiers. The Iranian regime is also threatening to annihilate Israel, the very state Turkey is now distancing itself from. And yet Turkey and Iran have signed several security cooperation agreements over the past few years, and just two months ago, Turkish Prime Minister Recep Tayyip Erdoğan hinted he would oppose sanctions against Iran, saying he “firmly believe[d] that the international community’s concern over Iran’s nuclear program should be eased.” This past June, Turkish President Abdullah Gul was among the first to call Iranian President Mahmoud Ahmadinejad to congratulate him on his fraudulent re-election.

Meanwhile at home, individual liberty and rule of law have gone by the wayside. The Islamist government—in an effort to silence critics—attempts to bankrupt the independent and secularist Turkish media through extra-legal tax fines. The AKP government has also targeted political opponents by arresting them on dubious charges of attempting to overthrow the government.

Ankara’s dramatic policy transformation seems inconsistent with the fundamental values that underpin the alliance. NATO partners are bound by the principles articulated in the 1949 charter, which affirm member states’ “desire to live in peace with all peoples and all governments…[a] determin[ation] to safeguard the freedom, common heritage and civilization of their peoples, founded on the principles of democracy, individual liberty and the rule of law.” Member states are also committed to “seek to promote stability and well-being in the North Atlantic area.”

As Ankara’s politics shift, Turkey’s willingness to take on politically difficult NATO missions could also diminish, bringing into question the commitment to “collective defense.” While Turkey has deployed troops to the NATO mission in Afghanistan, it’s unclear that Ankara would support NATO efforts to stem Russian pressure westward in Latvia or Lithuania. Judging from Turkey’s equivocal position on Russia’s 2008 invasion of Georgia, it seems unlikely that Turkey today would even consent to training missions in the Baltic States. Justifying his tilt toward Moscow, Mr. Erdogan said “we have an important trade volume [with Russia]. We would act in line with what Turkey’s national interests require.”

While Ankara’s politics have changed, the military’s pro-Western disposition reportedly has not. But over the past decade, the dynamics between the politicians and the general staff have been transformed. For better or worse, Western pressures have compelled the Turkish military to remain in the barracks, and refrain from interfering in political developments. Today, the Turkish military can do little but watch as the secular, democratic, pro-Western republic established by Mustafa Kemal Ataturk in the early 1900s is undermined.

While it’s still too early to write Turkey out of NATO, in the not so distant future, the alliance will reach a decision point. In 2014, NATO’s next generation fighter plane, the Joint Strike Fighter, will be delivered. Given the direction of Turkish politics, serious questions must be asked about whether the Islamist government in Ankara can be trusted with the highly advanced technology.

It’s time that NATO start thinking about a worst case scenario in Turkey. For even if the increasingly Islamist state remains a NATO partner, at best, it seems Turkey will be an unreliable partner. Since the 1930s, the country has been a model of modernization and moderation in the Middle East. But absent a remarkable turnaround, it would appear that the West is losing Turkey. Should this occur, it would constitute the most dramatic development in the region since the 1979 Islamic Revolution in Iran.

Mr. Schenker is director of the Program in Arab Politics at the Washington Institute for Near East Policy.

Copyright 2009 Dow Jones & Company, Inc. All Rights Reserved

Νέα θεραπεία υπόσχεται αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της νόσου χωρίς τις παρενέργειες της συμβατικής χημειοθεραπείας

ΤΟΥ MΑRΚ HΕΝDΕRSΟΝ

 

Μια νανοθεραπεία η οποία επιτίθεται στον καρκίνο ρίχνοντάς του «έξυπνες βόμβες» αναμένεται να μπει σε φάση κλινικών δοκιμών το ερχόμενο έτος. Το νανοσωματίδιο που χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της θεραπείας στοχεύει τα καρκινικά κύτταρα, επιτυγχάνοντας παράλληλα να διαφεύγει του ανοσοποιητικού συστήματος. Υπόσχεται έτσι θεραπεία καρκίνων με τη χορήγηση μεγαλύτερων και αποτελεσματικότερων δόσεων φαρμάκων χωρίς τις παρενέργειες της συμβατικής χημειοθεραπείας.

Πειράματα σε ποντίκια έχουν δείξει ότι η νέα θεραπεία μπορεί να συρρικνώσει- ως και να εξαφανίσει- τους όγκους, ενώ γίνεται καλύτερα ανεκτή σε σύγκριση με τις άλλες θεραπείες. Η τεχνολογία η οποία αναπτύχθηκε από την εταιρεία ΒΙΝD Βiosciences με έδρα στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης αναμένεται να εισέλθει τώρα σε φάση τοξικολογικών τεστ. Αν και αυτά κριθούν επιτυχημένα, μέσα σε έναν χρόνο θα ξεκινήσει δοκιμή σε 25 ασθενείς με καρκίνο- η θεραπεία αναμένεται να κυκλοφορήσει ευρέως μέσα σε πέντε χρόνια.

Αν και η μέθοδος αναπτύχθηκε για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη, εκτιμάται ότι μπορεί να είναι αποτελεσματική και ενάντια σε άλλους συμπαγείς όγκους, όπως του μαστού, των πνευμόνων και του εγκεφάλου.

Το νανοσωματίδιο ονομάζεται ΒΙΝD 014 και είναι σχεδιασμένο ώστε να λύνει τρία σημαντικά ζητήματα τα οποία συνδέονται με τη χορήγηση φαρμάκων: το πώς τα φαρμακευτικά μόρια θα φθάσουν στο κατάλληλο μέρος του σώματος, το πώς θα εκλυθούν αργά και το πώς το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς δεν θα τα αναγνωρίσει ως ξένα ώστε να τα καταστρέψει. Επιτυγχάνει αυτόν τον τριπλό ρόλο «πακετάροντας» τα φάρμακα μέσα σε ένα ειδικό «δέμα», το οποίο δημιουργήθηκε από ειδικούς του ΜΙΤ και του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Η διάμετρος του νανοσωματιδίου ΒΙΝD 014 είναι χίλιες φορές μικρότερη από εκείνη μιας ανθρώπινης τρίχας (περίπου 100 νανόμετρα). Το νανοσωματίδιο διαθέτει τέσσερα μέρη, το πρώτο εκ των οποίων είναι το πολύτιμο φορτίο του, στη συγκεκριμένη περίπτωση το χημειοθεραπευτικό φάρμακο δοσεταξέλη. Τα μόρια του φαρμάκου βρίσκονται μέσα σε μια μήτρα ενός βιοδιασπώμενου πολυμερούς, που είναι γνωστό ως πολυλακτικό οξύ. Το πολυμερές διασπάται αργά σε διάστημα αρκετών ημερών, ώστε να γίνει σταδιακή έκλυση του φαρμάκου. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι μία και μόνο έγχυση νανοσωματιδίων μπορεί να έχει μακροπρόθεσμη επίδραση.

Το «πακέτο» του φαρμάκου είναι καλυμμένο με ένα «έξυπνο» κάλυμμα γλυκόλης πολυαιθυλενίου, το οποίο βοηθά το νανοσωματίδιο να κρύβεται από «πολεμιστές» του ανοσοποιητικού συστήματος.

Το τελευταίο κύριο χαρακτηριστικό του συστήματος είναι ένα έξυπνο σύστημα στόχευσης με τη μορφή ενζύμων που βρίσκονται στο εξωτερικό περίβλημα του νανοσωματιδίου. Τα ένζυμα είναι σχεδιασμένα ώστε να προσδένονται σε ένα μόριο το οποίο βρίσκεται επάνω στα καρκινικά κύτταρα του προστάτη και το οποίο ονομάζεται ΡSΜΑ. Με αυτόν τον τρόπο συγκεντρώνονται πολλά νανοσωματίδια στην περιοχή των όγκων προτού εκλύσουν φάρμακο.

© Τhe Τimes, 2009

http://www.tovima.gr

Η Ευρώπη ως τοποστρατηγικό νοητικό σχήμα

του Νίκου Λυγερού

Η μελέτη του χώρου μέσω των δυναμικών συστημάτων της μορφοκλασματικής ανάλυσης και των νοητικών σχημάτων της τοποστρατηγικής, δεν έχει εφαρμογές μόνο σε τοπικό επίπεδο αλλά και σε ολικό. Το νοητικό σχήμα της βαλκανιοποίησης, το οποίο εφαρμόζεται στα Βαλκάνια, στον Καύκασο αλλά και στο δυνητικό Κουρδιστάν, αναδεικνύει τη συμβολή ενός τριπλού δυναμικού σημείου επαφής, όπου υλοποιούνται τριβές λόγω των τριών δεξαμενών έλξης των ισχυρών ελκυστών που περικυκλώνουν το χώρο της μελέτης μας. Η πρώτη εντύπωση, η οποία είναι βέβαια εσφαλμένη είναι ότι το κέντρο αυτού του δυναμικού τριγώνου δεν μπορεί να είναι σταθερό. Ο αλγόριθμος του Newton, όταν εφαρμόζεται σε μια τέτοια περιοχή του επιπέδου του Gauss, αποδεικνύει ότι τα σύνορα των τριών δεξαμενών έλξης είναι απαραίτητα μορφοκλασματικά κι η έννοια του μετώπου σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι μία γραμμική γενίκευση της πιο απλής περίπτωσης με δύο δεξαμενές έλξης. Η τροποποίηση της δράσης των τριών ελκυστών δεν αλλάζει ουσιαστικά την τοπολογία των συνόρων. Κατά συνέπεια, αν κι αυτή η ενδιάμεση περιοχή δεν συμπεριλαμβάνει ένα χώρο μεγάλων διαστάσεων, έχει τη δυνατότητα να διατηρήσει τη δομή της διαχρονικά. Είναι μια παραλλαγή του αστρονομικού φαινομένου που βλέπουμε πάνω στην τροχιά του Δία. Ο Ήλιος με τον πλανήτη Δία δημιουργούν διάφορα σημεία του Lagrange, από τα οποία μερικά έχουν μια σημαντική ανθεκτικότητα ως προς τη δράση του διπλού συστήματος. Δημιουργούνται σημεία ευστάθειας σε μικρές περιοχές. Ο περιορισμός του χώρου εξασφαλίζει μια μεγάλη διάρκεια στο πλαίσιο του χρόνου.

Έτσι, όταν εξετάζουμε τα Βαλκάνια, αναρωτιόμαστε πάντα πώς είναι δυνατόν να έχουν τόσα προβλήματα χώρες που υπάρχουν σ’ ένα τόσο μικρό χώρο. Στην πραγματικότητα, το ερώτημα που θέτει η γεωστρατηγική είναι πώς διατηρούνται σε τόσο μεγάλη χρονική απόσταση αυτές οι μικρές οντότητες. Το πλαίσιο της τοποστρατηγικής, το οποίο δεν εξετάζει τις χωρικές αποστάσεις, δίνει μια κομψή λύση. Η εσωτερική δομή έχει μια τοπολογική ευστάθεια και κατά συνέπεια δίνει τη δυνατότητα στρατηγικών επιβίωσης. Οι εσωτερικές τριβές που ανέλυσε ο Clausewitz υπάρχουν κι οι τρείς ελκυστές δεν μπορούν να τις αποφύγουν. Είναι οι ίδιες, οι οποίες μέσω των προβλημάτων που δημιουργούν, επιτρέπουν την ύπαρξη οντοτήτων. Το παράδοξο αυτού του νοητικού σχήματος προέρχεται από τις απαιτήσεις που παράγει. Το εσωτερικό του τριπλού συστήματος είναι σταθερό, ως προς τη διάρκεια, μόνο και μόνο αν αυτή η περιοχή παραμείνει μικρή σε σχέση με τις τρεις δεξαμενές έλξης. Διότι, στην ουσία δεν είναι παρά μόνο τα σύνορα του τριπλού συστήματος. Με άλλα λόγια, η ύπαρξη κι η διάρκεια των παραδειγμάτων του τύπου Βαλκάνια ή Καύκασος οφείλεται στον περιορισμό του χώρου. Το ίδιο φαινόμενο εξηγεί και τις δυσκολίες ύπαρξης του δυνητικού Κουρδιστάν, ενώ ο πληθυσμός του αποτελείται από 20 εκατομμύρια Κούρδους. Με το ίδιο φαινομενικό παράδοξο, μπορούμε να εξετάσουμε και την Ευρώπη. Ως Ευρωπαίοι συχνά επικεντρωνόμαστε στα προβλήματά μας και τις τριβές μας, δίχως να συνειδητοποιούμε ότι αποτελούν τους λόγους ύπαρξής μας πάνω στην υδρόγειο. Κάνουμε επίσημα τεράστιες προσπάθειες σύγκλισης ενδιαφερόντων και βέβαια συμφερόντων. Αμφιταλαντευόμαστε, διότι δεν βρίσκουμε μία κοινή πορεία και δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε το μοντέλο των Ηνωμένων Πολιτειών. Ποια είναι όμως η πραγματικότητα; Σε σχέση με το τριπλό σύστημα της Αφρικής, της Ασίας και της Αμερικής, δεν είμαστε παρά μόνο το τριπλό σημείο επαφής. Το μέγεθος μας συμπίπτει με τα σύνορα τους, όσον αφορά τις δεξαμενές έλξης. Παρόλα αυτά, η διαχρονική μας σταθερότητα συνεχίζει να μας εντυπωσιάζει. Το αληθινό πρόβλημα είναι το γιατί. Τώρα αν εξετάσουμε την Ευρώπη, ως ένα τοποστρατηγικό νοητικό σχήμα, το φαινόμενο της ύπαρξής μας δεν παραμένει ανεξήγητο και μάλιστα ενισχύει και το πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή ότι είμαστε ενωμένοι μέσα στη διαφορετικότητά μας. Η απλοϊκή ένωση, δηλαδή η μονολιθική με το μοντέλο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, δεν μπορεί να λειτουργήσει κι η προσέγγισή της μας βάζει σε κίνδυνο αστάθειας, καθώς έγινε με το τρίτο ράιχ. Η δομή μας είναι βιώσιμη κι ανθεκτική διαχρονικά, όσο λειτουργούμε μέσω της διαφορετικότητας. Δεν προσπαθούμε να γίνουμε μόνο δεξαμενή, διότι θα αλλάξει η τοπολογία μας και συνεπώς η δομή μας. Το ισχυρό στοιχείο της Ευρώπης, την οποία όλοι αποκαλούν γηραιά ήπειρο, είναι η διαχρονικότητα. Κι η ανθεκτικότητά μας προέρχεται από την τοποστρατηγική μας.

Υπό κατοχήν: ο νεοθωμανισμός στην εξουσία

Ενα επίκαιρο άρθρο απο το 2006 του Γιώργου Καραμπελιά

Ένα φάσμα πλανιέται πάνω από τη «Νοτιοανατολική Ευρώπη», εκείνο του Σόρος και του νεο-οθωμανισμού. Ο σχεδιασμός των Η.Π.Α., της Αγγλίας, του σιωνιστικού λόμπι και των πολυεθνικών είναι διάφανος: για όσο καιρό η Ρωσία βρίσκεται στο καναβάτσο, ή δεν έχει αναλάβει ακόμα τις δυνάμεις της, να συγκροτηθεί ένας ισχυρός ατλαντικός πόλος στην Ανατολική Ευρώπη γενικότερα, και τη νοτιοανατολική ειδικότερα, που θα εμποδίσει οποιαδήποτε επανεμφάνιση της Ρωσίας και θα δέσει όλη την Ευρώπη στο ατλαντικό άρμα, υποσκελίζοντας –σύμφωνα με την αμερικανική ορολογία– την «παλαιά Ευρώπη». Ο σχεδιασμός αφορά το σύνολο της Ανατολικής Ευρώπης, Βορειοανατολικής και Νοτιοανατολικής. Ως προς τη βορειότερη, το σχέδιο στηρίζεται αποφασιστικά στην Πολωνία και επιχειρεί να εντάξει την Ουκρανία και τις Βαλτικές χώρες. Ως προς τη Νότια πτέρυγα, βασικό κέντρο στήριξης αυτής της πολιτικής είναι η Τουρκία. Σύμφωνα με αυτόν τον σχεδιασμό, κεντρικός γεωπολιτικός πόλος στην περιοχή θεωρείται η Κωνσταντινούπολη –η οποία, με τα δεκαπέντε εκατομμύρια πληθυσμό της, αποτελεί ήδη το σημαντικότερο οικονομικό κέντρο– και η Τουρκία ως η σταθερότερη δύναμη που μπορεί να αντιμετωπίσει την επανεμφανιζόμενη Ρωσία. Αυτή η στρατηγική προϋποθέτει την κονιορτοποίηση των βαλκανικών, ειδικά των ορθόδοξων, πληθυσμών,  και την «ενοποίησή» τους κάτω από μια νεο-οθωμανική Τουρκία, υπό την υψηλή εποπτεία των Η.Π.Α.

Σε ένα τέτοιο σενάριο εντάσσεται βεβαίως και η Ελλάδα, ή μάλλον ένα μέρος των ελίτ της χώρας, που αναπτύσσει μια τυπική νεο-φαναριώτικη αντίληψη: κάτω από την αμερικανο-οθωμανική ομπρέλα, να αποσπάσει και το παρασιτικό ελληνικό κεφάλαιο, από τις Τράπεζες έως τα ποικιλώνυμα λόττο, ένα μερίδιο από τη βαλκανική πίτα, χωρίς να ενδιαφέρει το εάν θα θιγούν τα συμφέροντα του ελληνικού λαού ή ακόμα και εάν γίνουν εθνικές παραχωρήσεις μεγάλης κλίμακας. Αυτή η στρατηγική είναι πολύ παλιά –στο παρελθόν εμφανιζόταν με τη μορφή της ελληνο-τουρκικής ομοσπονδίας που προωθούσε η μετεμφυλιακή δεξιά ή η χούντα αργότερα. Αν οι «δουλειές» πάνε καλά, τότε τσιμέντο να γίνει το Κυπριακό, η κυριαρχία στο Αιγαίο ή η Μακεδονία και οι διεκδικήσεις των Σκοπιανών. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η Θεσσαλονίκη κατέχει αποφασιστικό ρόλο ως υποσταθμός και δορυφορική πόλη της Κωνσταντινούπολης και ως πόλος της ατλαντικής πολιτικής. Αυτή τη στρατηγική υπηρετούσε σχεδόν απροκάλυπτα η κυβέρνηση Σημίτη, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια, και σε αυτήν έχει υποταχθεί πλέον ολοκληρωτικά και η κυβέρνηση Καραμανλή.

Υπό το φως αυτού του στρατηγικού σχεδιασμού μπορούμε να κατανοήσουμε και το ιδιαίτερο βάρος που δίνει το παρασιτικό ελληνικό κεφάλαιο, και οι «εκσυγχρονιστές» κάθε είδους, στο «Πατριαρχείο», στην υπεράσπιση των «νέων χωρών», έναντι της εκκλησίας της Ελλάδας, και στην ελληνοτουρκική φιλία. Διότι οι Έλληνες, μέσω των συναισθηματικών και άλλων δεσμών τους με το Πατριαρχείο, «αιχμαλωτίζονται» στην τουρκική πολιτική, αντί να την καταγγέλλουν. Πόσες φορές δεν ακούμε πως «για χάρη του Πατριαρχείου» πρέπει να διατηρήσουμε τους δεσμούς με την Τουρκία ή και να υποστηρίξουμε την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. Επί πλέον, το Πατριαρχείο, όπως λειτουργεί σήμερα, αποτελεί σημαντικό δίαυλο μέσω του οποίου η ελληνοαμερικανική κοινότητα –που υπάγεται σε αυτό– μεταβάλλεται από ελληνικό λόμπι στις Η.Π.Α. σε αμερικανικό λόμπι στην Ελλάδα. Άλλοι άξονες της ίδιας ενιαίας στρατηγικής είναι η ενίσχυση των μεταναστευτικών ρευμάτων και των μειονοτήτων, ακόμα και ανύπαρκτων, σε βάρος των εθνικών οντοτήτων. Και εδώ η δράση του Ιδρύματος Σόρος –καθώς και άλλων συναφών ιδρυμάτων– αποκτά αποφασιστική σημασία. Μέσω του μειονοτικού διελύθη η Γιουγκοσλαβία, ο βασικότερος παράγων για μια αυτόνομη Βαλκανική, ελέγχεται η Βουλγαρία και απειλείται η ίδια η Ελλάδα – εξ άλλου το Κυπριακό ξεκίνησε από ένα μειονοτικό ζήτημα. Τα ποικιλώνυμα «παρατηρητήρια» των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ιδιαίτερα δραστήρια στην περιοχή μας, παροξύνουν και προβάλλουν συστηματικά τα προβλήματα των «μειονοτήτων», της «διασυνοριακής εγκληματικότητας» κ.λπ., δηλαδή ζητήματα που υπονομεύουν την εθνική κυριαρχία, ενώ βεβαίως αγνοούν συστηματικά τα μεγάλα περιβαλλοντικά ή κοινωνικά ζητήματα που προκαλεί η παγκοσμιοποίηση, όπως η διάλυση των τοπικών κοινοτήτων και παραδόσεων, η ερήμωση περιοχών εξαιτίας της αποβιομηχάνισης κ.λπ.

Η στρατηγική του Ιδρύματος Σόρος, που άνοιξε τον δρόμο στα ζητήματα αυτά, μέχρι σήμερα στέφθηκε με επιτυχία. Η στρατηγική αυτή συνίσταται στην ενσωμάτωση, σε κοινές οργανώσεις και θεματικές, δυνάμεων και παραγόντων που προέρχονται από την «αριστερά και την οικολογία» μαζί με τεχνοκράτες της φιλελεύθερης δεξιάς, δημοσιογράφους και επιχειρηματίες, διαμορφώνοντας έτσι ισχυρές οριζόντιες ομάδες πίεσης, ουσιαστικά ένα νέο ιδεολογικό και πολιτικό τοπίο, όπου ελαχιστοποιούνται οι πραγματικές διαφορές μεταξύ των πολιτικών κομμάτων ενώ κάποιες ευάριθμες ομάδες πολιτικών, διανοουμένων επιχειρηματιών, πρακτόρων ποικίλων συμφερόντων, δημοσιογράφων και «καλλιτεχνών», συγκροτούν μια νέα πραγματική εξουσία, πάντα βέβαια υπό τις ευλογίες και την εποπτεία των υπερατλαντικών αφεντικών.

Η Οργάνωση CDRSEE (Κέντρο για τη Συμφιλίωση και τη Δημοκρατία στη Νοτιανατολική Ευρώπη) είναι εντελώς χαρακτηριστική από αυτή την άποψη. Στην κορυφή της βρίσκεται ένας Αμερικανός πολιτικός, ο Ρ. Σίφτερ, ενεργό μέλος του σιωνιστικού λόμπι στις Η.Π.Α., και ο… μεσολαβητής του Ο.Η.Ε. για το Σκοπιανό, Μ. Νίμιτς. Ακολουθούν Έλληνες και Τούρκοι επιχειρηματίες, όπως ο Κ. Καρράς και Ο. Καβάλα αντίστοιχα, και αρκετά μέλη «μη-κυβερνητικών οργανώσεων» από τις βαλκανικές χώρες, Αυστριακοί πολιτικοί καθώς και Ελληνοαμερικανοί. Καταγράφοντας όσους ασχολούνται με τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Κέντρου θα συναντήσει κανείς  μια πληθώρα διανοουμένων προερχόμενων από την ανανεωτική αριστερά ή τον «προοδευτικό χώρο»: Χ. Κουλούρη, Θ. Δραγώνα, Α. Φραγκουδάκη, Π. Κιτρομηλίδης, Ι. Κολιόπουλος και, τέλος, μέλη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, για να έχουμε άμεση πρόσβαση στα εκπαιδευτικά εγχειρίδια. Χρηματοδότες του Κέντρου, αμερικανικές υπηρεσίες όπως η USAID, η αμερικανική και βρετανική Πρεσβεία, και επιχειρηματίες όπως ο Γιώργος Δαυίδ της Κόκα-Κόλα, ή ο Θ. Παπαλεξόπουλος της Τιτάν. Ο Κώστας Καρράς, βασικό στέλεχος και πραγματικός οργανωτής πολλών από τις δραστηριότητες του Κέντρου, είναι συντονιστής του Ελληνοτουρκικού Φόρουμ και για 18 χρόνια μέλος της διευθυντικής ομάδας της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ.

Αναρωτιέται κανείς πως και γιατί, στην ηγεσία μιας οργάνωσης που αφορά την περιοχή μας, και δρα στις χώρες μας, γίνεται αποδεκτό από τους συμμετέχοντες να βρίσκεται ένας εκφραστής του σιωνιστικού λόμπι των Η.Π.Α. καθώς και ένας άλλος Αμερικανός, εμπλεκόμενος άμεσα σε διαπραγματεύσεις που αφορούν την περιοχή;

Αν μελετήσει κανείς όσους συμμετέχουν και κινούνται στις διάφορες οργανώσεις της παγκοσμιοποίησης, θα συναντήσει πάντα το ίδιο μείγμα, απλώς αλλάζουν τα άτομα και η ποσολογία. Στο ΕΛΙΑΜΕΠ, πέρα από τους γνωστούς καθηγητές, Λ. Τσούκαλη, Θ. Βερέμη, Χ. Κουλουμπή, και δημοσιογράφους, όπως ο Α. Παπαχελάς, συμμετέχουν ο Γ. Δαυίδ και ο Θ. Παπαλεξόπουλος. Ο Παπαλεξόπουλος, αντιπρόεδρος της Τιτάν και προσκεκλημένος της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ, είναι ταυτόχρονα χορηγός του CDRSEE και πρόεδρος μιας άλλης ΜΚΟ που αποκαλείται «Κίνηση Πολιτών για την Ανοικτή Κοινωνία», δηλαδή έχει την ονομασία των οργανώσεων του Σόρος, στην οποία συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, οι Λουκάς Κυριακόπουλος, πρόεδρος του ΙΟΒΕ, ο καθ. Ηλίας Κατσούλης, το πρ. στέλεχος του ΣΥΝ, πρέσβης ε.τ. Κώστας Ζέπος, ο Αιμίλιος Ζαχαρέας, ο Νίκος Μουζέλης, ο Γιάννης Τζανετάκος, ο Αντώνης Παπαγιαννίδης, ο Δημήτρης Χατζησωκράτης. Ανάμεσα στους χορηγούς του CDRSEE βρίσκεται π.χ. και η ΑLPHA-Bank, του Συμβουλίου της  οποίας ο αντιπρόεδρος είναι  ο Ανδρέας Κανελλόπουλος, πρόεδρος της Τιτάν, και μέλος ο Θάνος Βερέμης του ΕΛΙΑΜΕΠ κ.ο.κ.

Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε τις διασυνδέσεις τους και την επιρροή τους στην επίσημη πολιτική ηγεσία και τα κέντρα αποφάσεων. Από την εποχή της κυβέρνησης Σημίτη και της υπουργίας του Γ. Παπανδρέου, το ΕΛΙΑΜΕΠ είναι σύμβουλος της ελληνικής Κυβέρνησης και οργανώνει εκπαιδευτικά σεμινάρια για τους αξιωματικούς του ελληνικού στρατού, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην προώθηση του Σχεδίου Ανάν, και ένα βασικό πρώην στέλεχός του, ο Γιάννης Βαληνάκης, είναι σήμερα υφυπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Καραμανλή. Ο Κώστας Καρράς, για δεκαοκτώ χρόνια (!) μέλος της διεύθυνσης της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ, είναι «μέγας άρχων» του Πατριαρχείου, για δέκα χρόνια μέλος του Δ.Σ. των Ελλήνων Εφοπλιστών, πρόεδρος της «Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής κληρονομιάς», και βέβαια πρόεδρος του ελληνουρκικού Φόρουμ, κ.λπ.

Αν παρατηρήσουμε τη σύνθεση και τη δράση δεκάδων άλλων, δήθεν, «μη-κυβερνητικών οργανώσεων», θα διαπιστώσουμε τη συμμετοχή των ίδιων ατόμων σε εναλλασσόμενους ρόλους. Και δίπλα τους, μερικές εκατοντάδες Πανεπιστημιακών, δημοσιογράφων και «διανοουμένων» που, με το αζημίωτο, συμμετέχουν σε επιτροπές, διδάσκουν με παχυλές αμοιβές σε εκατοντάδες χρηματοδοτούμενα σεμινάρια, διευθύνουν τους πολιτιστικούς οργανισμούς της χώρας, ελέγχουν τα ΜΜΕ και συγκροτούν ένα δίχτυ που πνίγει και ελέγχει τη χώρα σε όλες της τις δραστηριότητες.

Πράγματι, αν στο παρελθόν το όραμα του «εκσυγχρονισμού» ήταν ο ευρωπαϊσμός, τώρα, όπως διακήρυξε στην Καθημερινή (05.02.06) ο Θεόδωρος Κουλουμπής, γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ, «πρέπει να επιλέξουμε τον ευρωατλαντισμό», και η ελληνική κυβέρνηση, καθώς και η αξιωματική αντιπολίτευση, μοιάζουν να εφαρμόζουν απαρέγκλιτα αυτή τη στρατηγική. Γι’ αυτό και η μεταστροφή, από το Ελσίνκι και μετά, στο ζήτημα της ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε., η εγκατάλειψη της Γιουγκοσλαβίας στην τύχη της, η στροφή προς το Ισραήλ, στη διένεξη με τους Άραβες, και τόσα άλλα που καθημερινά παρακολουθούμε. Δηλαδή, η Ελλάδα εγκαταλείπει τη στρατηγική της «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», της Ευρώπης από τον Ατλαντικό έως τα Ουράλια, και περνάει σε εκείνη του ευρωατλαντισμού, δηλαδή ενός ενιαίου μπλοκ από τον Ειρηνικό έως την… λίμνη Βαν και το Ισραήλ. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, στο περιφερειακό πεδίο, αποδέχεται την τουρκική προτεραιότητα και τις υποχωρήσεις σε Κύπρο, Σκόπια, Αιγαίο, για χάρη αυτής της νέας στρατηγικής.

Και σε αυτόν τον σχεδιασμό εντάσσονται ποικίλες δυνάμεις και «ευαισθησίες». Συχνά άσχετα από προθέσεις. Ο χώρος του Συνασπισμού, η «άκρα αριστερά» και ο αναρχικός χώρος, χρησιμοποιούνται για να επιβάλουν μια «αντιεθνικιστική» ιδεολογική τρομοκρατία στους χώρους της νεολαίας, των φοιτητών και της διανόησης. Υπό το πρόσχημα του διεθνισμού, και χρησιμοποιώντας τις ιδεολογικές αγκυλώσεις αυτού του χώρου, ενισχύονται όλες οι στρατηγικές που κατατείνουν στην αποσύνθεση κάθε αντίστασης στα σχέδια της Νέας Τάξης, με την πρόταξη των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», την απόρριψη της άμυνας της χώρας, την προώθηση απόψεων για «ανοικτά σύνορα» και, βέβαια, την απαραίτητη «ελληνοτουρκική φιλία» ως «φιλία των λαών» και την αναγνώριση των Σκοπίων ως «Μακεδονίας». Έτσι θάλλουν πλέον σε αυτόν τον χώρο τα συνθήματα κατά του «ελληνικού ιμπεριαλισμού» στα Βαλκάνια, κατά της Κύπρου κ.λπ. Ακόμα και εκείνες οι δυνάμεις που θα μπορούσαν να στραφούν κατά της Νέας Τάξης, περιορίζονται να διαδηλώνουν κατά της δράσης της στο… Ιράκ και να την στηρίζουν στην… Ελλάδα, να «καταριούνται» τη Λέσχη Μπιλντερμπεργκ και την παγκοσμιοποίηση και να συμμαχούν με τα μέλη και τους οργανωτές της στην Ελλάδα.

Στα κόμματα του «κυβερνητικού άξονα», Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, έχουν ενισχυθεί οι ευρωατλαντιστές, όπως καταδεικνύει η άνοδος της Μπακογιάννη στο Υπ.Εξ και η αναγόρευση του Γιώργου Παπανδρέου σε Πρόεδρο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς με την ενίσχυση του αγγλοσαξονικού και εβραϊκού λόμπι.

Ακόμα και το λεγόμενο εθνικιστικό ΛΑΟΣ, που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο και τη διαστρέβλωση των πατριωτικών αισθημάτων του λαού, στην περίπτωση του σχεδίου Ανάν, ήταν εξαιρετικά υποτονικό ενώ στην περίπτωση των υποκλοπών, ο Καρατζαφέρης δήλωσε πως δεν υπάρχει εμπλοκή των Αμερικανών!

Όμως η προσπάθεια (απο)προσανατολισμού της ελληνικής ιδεολογικής και πολιτικής ζωής δεν περιορίζεται στα κόμματα και τους πολιτικούς χώρους. Στρέφεται κυρίως στους ιδεολογικούς μηχανισμούς: στα ΜΜΕ, την εκκλησία, την εκπαίδευση. Στο χώρο των ΜΜΕ, ιδιαίτερα την τηλεόραση, ο έλεγχος των πρεσβειών, των διαπλεκομένων, και των ελεγχόμενων από αυτούς κονδυλοφόρων και μεγαφώνων, είναι χωρίς προηγούμενο και πανθομολογούμενος. Οι λίστες της Αμερικανικής Πρεσβείας, αλλά και ο έλεγχος των εσωτερικών agents d’ influence, απαγορεύουν σχεδόν την έκφραση οποιασδήποτε σοβαρής αντικαθεστωτικής άποψης, εκτός ίσως από τους γελοιογράφους. Στην εκκλησία, η δαιμονοποίηση του Χριστόδουλου –στην οποία συνέβαλε αποφασιστικά και ο ίδιος με τα σφάλματά του και κυρίως με την ποιότητα του «περιβάλλοντός» του– ευνοεί την καταρράκωση ενός θεσμού που συνδεόταν άρρηκτα με την ταυτότητα των Ελλήνων. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η παρόξυνση των εσωτερικών αντιθέσεων, όχι απλώς με τη χυδαία μορφή της, τύπου Ζακύνθου, αλλά κυρίως εκείνη με το Πατριαρχείο. Ακόμα και ο «νεο-ορθόδοξος» χώρος έχει γίνει κομμάτια με την ενίσχυση στο εσωτερικό του των εκσυγχρονιστικών και ψευδο-οικουμενιστικών αντιλήψεων. Τέλος, στην εκπαίδευση, ο έλεγχος είναι εξαιρετικά προχωρημένος στην ανώτατη παιδεία, όπου ο «μεταμοντερνισμός», η τεχνοκρατικοποίηση και ο αντιεθνικισμός είναι τα κυρίαρχα ιδεολογήματα του «χώρου», υποβοηθούμενα από αναρίθμητα προγράμματα, «αρπαχτές», ταξίδια στο εξωτερικό, διορισμούς σε αναρίθμητες θέσεις και… τζακούζι.

Ο «ρεαλισμός» της υποταγής
Αυτή η πολυπλόκαμη προσπάθεια οριστικής αλλοίωσης και υποταγής του φρονήματος του ελληνικού λαού, που συμπεριλαμβάνει και δυνάμεις αντιμαχόμενες μεταξύ τους, από την άκρα αριστερά έως την άκρα δεξιά, έχει αγγίξει και τον δημοκρατικό, πατριωτικό χώρο. Με πολλαπλές μορφές. Η κυριότερη την τελευταία περίοδο είναι η «ρεαλιστική» εκδοχή. Σύμφωνα με αυτή, είμαστε υποχρεωμένοι να συνταχθούμε με τους Αμερικανούς, για λόγους ρεαλισμού. Πρόσφατα, σε αφιέρωμα του περιοδικού Νέα Πολιτική για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις (τεύχος 6, Μάρτιος 2006), διαβάζουμε πως απλώς εμείς θα πρέπει να γίνουμε σοβαροί για να μας προσέξουν οι Αμερικανοί στα Βαλκάνια, ενώ ο Αντώνης Παπαγιαννίδης (βλ σσ. 32-33), για το θέμα των παρακολουθήσεων της Βόνταφον, μας εξηγεί πως αυτές είναι άγνωστο από ποιους έγιναν και εξάλλου οι μεγάλες δυνάμεις ήταν υποχρεωμένες να τις κάνουν στη διάρκεια των Ολυμπιακών και απλώς οι ελληνικές κυβερνήσεις, ως «μη σοβαρές», δεν πήραν τα απαραίτητα μέτρα, γι’ αυτό οι «άλλοι» τα πήραν μόνοι τους!

Βέβαια, η ιδέα πως κάποιοι, δηλαδή οι ίδιοι οι Αμερικανοί, εμποδίζουν τους Έλληνες πολιτικούς να γίνουν «σοβαροί», ή μάλλον προωθούν τους καθόλου σοβαρούς yesmen στην εξουσία, δεν περνάει από το μυαλό των «ρεαλιστών πατριωτών», που μας προτείνουν να γίνουμε «αξιόπιστοι σύμμαχοι». Υποστηρίζουν οι ρεαλιστές πως, στην εξωτερική πολιτική, δεν χωράει «συναισθηματισμός». Συμφωνούμε απολύτως και μάλλον τους εγκαλούμε για «συναισθη­ματικό» φιλοαμερικανισμό. Διότι, βέβαια, οι Αμερικανοί προώθησαν το σχέδιο Ανάν, οι Αμερικανοί και ο Σόρος υποστηρίζουν τα Σκόπια και τα αναγνώρισαν ως «Μακεδονία», οι Αμερικανοί παίζουν το αλβανικό χαρτί και έχουν διαλύσει τη Γιουγκοσλαβία, οι Αμερικανοί είναι οι μεγάλοι πάτρωνες των Τούρκων και ενισχύουν κάθε είδους υπαρκτή ή κατασκευασμένη μειονότητα στην περιοχή. Κατά συνέπεια, ο  δικός μας «αντιαμερικανισμός» είναι μια ρεαλιστική και ψύχραιμη αντιμετώπιση της πραγματικότητας, διότι απλούστατα οι Αμερικανοί επιθυμούν το ψαλίδισμα της Ελλάδας, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, ως της τελευταίας βαλκανικής χώρας που θα μπορούσε να αντισταθεί στην αποσύνθεση των Βαλκανίων, και έχουν επιλέξει το δίδυμο Τουρκία-Ισραήλ ως τους προνομιακούς τους εταίρους. Προφανώς, εάν η Ελλάδα δεχόταν να ενταχθεί στο νεο-οθωμανικό σχέδιο, εάν εκχωρούσε την Κύπρο με την τεράστια στρατηγική της σημασία, εάν δεχόταν τη ρευστοποίηση της εθνικής της κυριαρχίας, ιδιαίτερα στη Βόρειο Ελλάδα και το Αιγαίο, τότε και οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να γίνουν πιο «φιλικοί» απέναντί μας. Αυτό είναι, υποτίθεται, και το σχέδιο των νέων Φαναριωτών που συνωθούνται γύρω από το Πατριαρχείο και στους συνδέσμους «ελληνοτουρκικής φιλίας».

Όσοι φαντάζονται ειλικρινώς πως μπορεί να υπάρξει μια πολιτική υπεράσπισης των εθνικών δικαιωμάτων μας στην παρούσα συγκυρία, συμμαχώντας με τις Η.Π.Α., όχι μόνο πλανώνται πλάνην οικτρά αλλά και ανοίγουν τον δρόμο για την αποδοχή του νεο-οθωμανισμού. Η Ελλάδα δεν μπορεί να στηριχτεί στις Η.Π.Α. γιατί η πολιτική των Αμερικανών προϋποθέτει το ψαλίδισμά μας. Μόνο εάν άλλαζε ριζικά η συγκυρία και οι Η.Π.Α. και το Ισραήλ έρχονταν σε σύγκρουση με την Τουρκία, θα μπορούσε να μεταβληθεί η στάση Αμερικανών και Εγγλέζων. Στο μεταξύ θα συνεχίσουν να είναι άσπονδοι σύμμαχοι μας, που πριονίζουν την παρουσία και τον ρόλο της Ελλάδας στα Βαλκάνια. Οι «φιλοαμερικανοί» πατριώτες πρέπει να επιλέξουν, θα είναι είτε φιλοαμερικανοί είτε πατριώτες· δεν χωράνε στο ίδιο τσουβάλι και τα δύο.

Η Ελλάδα έχει μία και μόνη δυνατή επιλογή που να εξυπηρετεί τα εθνικά της συμφέροντα: την ενίσχυση της οικονομικής και πολιτικής της αυτονομίας, την άρρηκτη συμμαχία της με την Κύπρο, τη διαμόρφωση ενός ευρωπαϊκού βαλκανικού πόλου, στον οποίο δεν έχει καμία θέση η Τουρκία ως εξω-βαλκανική χώρα, την ανάπτυξη των σχέσεών της με τη Ρωσία και τις ασιατικές χώρες. Βεβαίως και δεν μπορεί να έλθει σήμερα σε ανοικτή ρήξη με τις Η.Π.Α., ωστόσο θα πρέπει να ενισχύσει σε όλα τα πεδία την αυτονομία της.

Για όλα αυτά όμως υπάρχει μια προϋπόθεση, ότι οι Έλληνες θέλουν ακόμα να είναι ανεξάρτητοι, ότι εκτιμούν την ελευθερία περισσότερο από τα χάμπουργκερς και ότι θα ανατρέψουν την ιδεολογική ηγεμονία του ενδοτισμού που έχει δηλητηριάσει την ιδεολογική και πολιτική πραγματικότητα της χώρας. Και στην Κύπρο φάνηκε, σε πολύ δυσκολότερες συνθήκες, πως αυτό είναι εφικτό. Οι Έλληνες της Κύπρου βρίσκονται σήμερα σε πολύ καλύτερη κατάσταση από τους Ελλαδίτες, διότι  αποδείχθηκε πως η αντίσταση μπορεί να είναι νικηφόρα.

Στην Κύπρο, είναι πια δακτυλοδεικτούμενοι όσοι «ενισχύθηκαν» με τον ένα ή άλλο τρόπο από τους Αμερικανούς για να προωθήσουν το σχέδιο Ανάν· στην Ελλάδα, συνεχίζουν είτε από τα παρασκήνια είτε στο προσκήνιο να κορυβαντιούν υπέρ της διάλυσης της ταυτότητάς μας, υπέρ της «συμφιλίωσης» του θύτη με το θύμα, υπέρ της υποταγής μας, για να κερδίσουν κάποια ψίχουλα. Η αποκάλυψή των σχεδίων και του ρόλου τους αποτελεί το πρώτο βήμα, τόσο αναγκαίο όμως.

Από τον ευρωπαϊσμό στον ευρωατλαντισμό
Και όσο οι Έλληνες πολίτες καθεύδουν –ιδιαίτερα τα τελευταία δέκα χρόνια, από την εποχή της ανόδου της κυβέρνησης Σημίτη–, αυτή η στρατηγική διείσδυσης και ελέγχου έχει κάνει τεράστια άλματα. Κατ’ αρχάς έχει μεταστρέψει την ίδια την επίσημη πολιτική της Ελλάδας από τον «ευρωπαϊσμό» στον «ευρωατλαντισμό».

Το πρόβλημα των STAGE

Το πρόβλημα των απασχολούμενων στο Δημόσιο με το σύστημα STAGE απασχολεί το τελευταίο διάστημα την χώρα και φοβάμαι ότι θα την απασχολεί για καιρό.

Τι είναι όμως τα STAGE; Είναι επιδοτούμενη από την Ε.Ε. ορισμένη περίοδος μαθητείας (εκπαίδευσης) ανέργων. Η μαθητεία είναι ορισμένου χρόνου (μερικοί μήνες), πληρώνεται με μικρά ποσά (400-600 € τον μήνα) και είναι ανασφάλιστη. Μπορούμε να πούμε ότι τα STAGE ως θεσμός είναι ορθός αφού οι άνεργοι μπορούν να εκπαιδευτούν σε μια εργασία (στον ιδιωτικό ή στον δημόσιο τομέα) εισπράτοντας ένα μικρό ποσό και μάλιστα με χρήματα από την Ε.Ε.

Η κυβέρνηση της ΝΔ (2004-2009) εφάρμοσε τον θεσμό αυτόν στο Δημόσιο κατά τρόπο αντιδεοντολογικό, άθλιο, ανήθικο και παράνομο: α) χρησιμοποίησε τα STAGE στο Δημόσιο ως εάν να ήταν εργασία και όχι εκπαίδευση. Έτσι χρησιμοποιούσε «φτηνά» εργατικά χέρια. β) Μόλις έληγε το ορισμένο χρονικό διάστημα, εντελώς παράνομα ανανέωνε την σύμβαση. Έτσι δημιούργησε μια στρατιά «ομήρων» που ήταν αναγκασμένοι να ακολουθούν την ΝΔ αν και κακοπληρωμένοι και ανασφάλιστοι. γ) Ψήφισε νόμο με τον οποίο μοριοδοτούσε τους εργαζομένους με STAGE και σε συνδυασμό με το προηγούμενο καταργούσε την ισότητα και οι διορισθέντες με ρουσφέτι θα μπαίνανε «νόμιμα» στο Δημόσιο. δ) Το τελευταίο διάστημα χρησιμοποιούσε συμβάσεις STAGE χωρίς να έχει πάρει έγκριση από την Ε.Ε. και έτσι η χώρα έχασε ή θα χάσει τεράστια ποσά. ε) Εφάρμοσε αυτήν την παράνομη διαδικασία και κατά την προεκλογική περίοδο που ούτως ή άλλως απαγορεύονται και οι νόμιμες προσλήψεις και στ) οι «διοριζόμενοι» ήταν κυρίως γαλάζια παιδιά.

Το ΠΑΣΟΚ προεκλογικά (όπως και τα άλλα κόμματα της τότε αντιπολίτευσης) είχε καταγγείλει την ΝΔ για τον τρόπο εφαρμογής των STAGE στο Δημόσιο ως κυβέρνηση αποφάσισε τα εξής: α) Δεν θα ξαναχρησιμοποιηθεί ο θεσμός των STAGE στο Δημόσιο, β) Μόλις λήξουν οι υπάρχουσες συμβάσεις δεν θα ανανεωθούν, γ) Με νόμο που θα φέρει στη Βουλή θα σταματήσει την μοριοδότηση όσων έχουν εργαστεί στα STAGE, δ) Άμεση απόλυση όσων προσλήφθησαν την προεκλογική περίοδο, ε) Οι τελευταίοι δεν θα πληρωθούν, διότι ως παράνομα προσληφθέντες, θα είναι παράνομοι όσοι υπογράψουν για την πληρωμή τους και στ) Για τους κυβερνητικούς παράγοντες που έκαναν τις παραπάνω παράνομες ενέργειες (παράνομες προσλήψεις και ανανεώσεις) θα αναμείνει να κινηθεί αυτοβούλως η Δικαιοσύνη.

Η κριτική μου για τις ως άνω θέσεις και αποφάσεις της κυβέρνησης είναι η εξής: 1) Οι αποφάσεις α), β) και δ) είναι απολύτως ορθές και μπράβο στην κυβέρνηση που παίρνει το πολιτικό ρίσκο και τις υλοποιεί αν και αντιδημοφιλείς, 2) Η μοριοδότηση ως έχει ορθώς καταργείται, γιατί είναι ένας νομιμοφανής τρόπος κατάργησης του ΑΣΕΠ. Η κατάργηση όμως της μοριοδότησης ισοδυναμεί με ακύρωση της μαθητείας του θσμού των STAGE. Το ορθό είναι να υπάρξει μοριοδότηση χαμηλού ύψους για το διάστημα της πρώτης μόνον σύμβασης. Κάθε άλλη περίοδος STAGE δεν θα πρέπει να προσδίδει μόρια. 3) Άδικη είναι η απόφαση να μην πληρωθούν οι παράνομα προσληφθέντες – αλλά οπωσδήποτε εργασθέντες – κατά την προεκλογική περίοδο. Και αυτό γιατί δεν είναι αυτοί οι ένοχοι, ενώ ταυτόχρονα το Δημόσιο είναι απαραίτητο να πληρώνει όσους εργάστηκαν γιαυτό. Προτείνω η κυβέρνηση να φέρει σχέδιο νόμου στη Βουλή για να πληρωθούν οι εν λόγω εργασθέντες και εφόσον συμφωνήσουν τα νόμιμα της αντιπολίτευσης τότε και μόνον τότε να το ψηφίσει και το ΠΑΣΟΚ. 4) Τυπικά ορθή η απόφαση να περιμένει η κυβέρνηση από την Δικαιοσύνη να κινηθεί εναντίον των παρανομησάντων κυβερνητικών στελεχών για τα STAGE. Αλλά, ας μην τρελλαθούμε κι όλας, στην Ελλάδα ζούμε. Τόσο σύντομα ξέχασαν στο ΠΑΣΟΚ τους Σανιδά, Παπαγγελόπουλο, Ζυγοριανό κλπ, κλπ; Ας ψάξει λοιπόν ο αρμόδιος Υπουργός να βρει όλους τους υπογράψαντες τις παράνομες αποφάσεις και να τις στείλει στον εισαγγελέα. Έτσι θα υπάρξει και το επιπλέον κέρδος ότι κανένα κυβερνητικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ να κάνει παρόμοιες παρανομίες στο εξής.

Τέλος τα κενά που θα αφήσουν οι αποχωρούντες συμβασιούχοι STAGE στο Δημόσιο, θα πρέπει να καλυφθούν με μετατάξεις υπαλλήλων του Δημοσίου και του δημόσιου τομέα και με προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ, που πρέπει να γίνουν λιγότερο γραφειοκρατικές και περισσότερο γρήγορες.

Δημήτρης Χρ. Ράπτης

35 χρόνια Κυπριακό και Ελληνο – τουρκικές σχέσεις. Παρόν – Μέλλον – Προοπτικές

Εισαγωγή
Η πολιτική της Τουρκίας, από της ίδρυσής της, το 1923, και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1940, στις διεθνείς της σχέσεις και στα θέματα εξωτερικής πολιτικής χαρακτηριζόταν από μια επίμονη εσωστρέφεια, εξ ου και το «επιτήδειος ουδέτερος», αφού ήταν προφανές ότι η Άγκυρα είχε θέσει ως προτεραιότητα να «τακτοποιήσει» απερίσπαστη τα εσωτερικά ζητήματα, με κυρίαρχο την αφομοίωση των θρησκευτικών και των εθνικών ομάδων που κατοικούσαν στην τουρκική επικράτεια. Χαρακτηριστικό δείγμα της εσωστρέφειας είναι το γεγονός ότι ο ισόβιος πρόεδρος της Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ, δεν πραγματοποίησε καμία επίσκεψη στο εξωτερικό, μέχρι το θάνατό του, το 1939. Επίσης, χαρακτηριστικό του κύριου στόχου της τουρκικής εσωτερικής πολιτικής, που εξηγεί και την εσωστρέφεια που προαναφέραμε, είναι το γεγονός ότι από το 1924 μέχρι το 1938 ξέσπασαν στην Τουρκία δεκαέξι κουρδικές επαναστάσεις, οι οποίες κατεστάλησαν στο σύνολό τους με βίαια στρατιωτικά μέσα, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους πολλές δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι.
Όλο αυτό το διάστημα, η Κύπρος και πιο συγκεκριμένα, οι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Κύπρου, που το 1974 αποτελούσαν το 18% του πληθυσμού του νησιού, δεν είναι καν στην ατζέντα των θεμάτων…

που απασχολούν την τουρκική εξωτερική πολιτική. Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι η Τουρκία, με τη Συνθήκη της Λοζάνης, το 1923, παραιτήθηκε κάθε δικαιώματος από την Κύπρο.

Το τέλος της εσωστρέφειας και η είσοδος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ
Η περίοδος της εσωστρέφειας της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής ουσιαστικά τερματίζεται με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1946 η Τουρκία υποδέχεται με τιμές το αντιτορπιλικό του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού, Μισούρι, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί επίσκεψη του αμερικανικού στόλου στη Σμύρνη και η επίσκεψη αμερικανών αξιωματούχων στην Άγκυρα, με τέσσερα αεροσκάφη που απογειώθηκαν από αμερικανικό αεροπλανοφόρο. Το Μάιο του 1947 επισκέπτονται τη φορά αυτή την Κωνσταντινούπολη το αεροπλανοφόρο Leyte, το θωρηκτό Dayton και τα αντιτορπιλικά Bristol και Purdy.
Είναι η περίοδος που η Αγγλία, μετά τις μεγάλες καταστροφές που υπέστη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποφασίζει να αποσυρθεί από την Ελλάδα και να μεταβιβάσει την ‘ευθύνη’ της περιοχής στις ΗΠΑ. Τον Απρίλιο του 1947 ζητείται από το αμερικανικό κογκρέσο η οικονομική ενίσχυση της Ελλάδας και της Τουρκίας με το ποσό των 400 εκατομμυρίων δολαρίων. Με βάση την απόφαση αυτή, στις 12 Ιουλίου 1947 υπογράφεται μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας η συμφωνία που αφορά την αμερικανική βοήθεια προς την Τουρκία, γεγονός που σηματοδοτεί το τέλος της εσωστρέφειας και την αρχή της πρόσδεσης της Τουρκίας στο άρμα των ΗΠΑ, η οποία στην ουσία θεσμοθετείται με την είσοδο της Τουρκίας το ΝΑΤΟ (1952).
Έκτοτε η Τουρκία, επικαλούμενη την τεράστια προσπάθεια που υποτίθεται ότι καταβάλλει στον τομέα της εθνικής άμυνας για την αντιμετώπιση του «κομουνιστικού κινδύνου», χρόνο με το χρόνο, προσπαθεί να εκμαιεύσει όλο και περισσότερη οικονομική και πολιτική στήριξη από τις ΗΠΑ, την Αγγλία και το ΝΑΤΟ, στήριξη που πολλές φορές χρησιμοποιεί εις βάρος της «συμμάχου» Ελλάδος. Κορυφαία ζητήματα για τα οποία Τουρκία αναζήτησε και κατά κάποιον τρόπο εξασφάλισε τη ΝΑΤΟϊκή στήριξη ήταν το Κυπριακό, η εθνοκάθαρση των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου, η αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στο Αιγαίο και η τουρκοποίηση των Πομάκων και των Ρωμά της Θράκης, που επιχειρήθηκε υπό το κράτος της από «Βορρά απειλής».

Το Κυπριακό στην ατζέντα της Άγκυρας
Ενώ το Κυπριακό δεν υφίσταται ως θέμα στην ατζέντα της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας, αρχίζει να «απασχολεί» την τουρκική εξωτερική πολιτική μετά την είσοδο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και κυρίως μετά την έναρξη του αντιαποικιακού αγώνα των ελληνοκυπρίων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η Τουρκία άρχισε να ασχολείται με το Κυπριακό όταν η Μεγάλη Βρετανία άρχισε να νοιώθει ότι απειλείται η συνέχιση του ελέγχου και ίσως η ίδια η παρουσία της στο νησί.
Μετά τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, τον Ιανουάριο του 1950, με το οποίο το 95,7 των ελληνοκυπρίων ψήφιζε υπέρ της Ένωσης, αρχίζει σταδιακά να μπαίνει στην ατζέντα της Άγκυρας το Κυπριακό, μέσω Λονδίνου. Τον Αύγουστο του 1954 ο Δρ. Φαζίλ Κουτσούκ, ηγέτης των Τ/Κ, δηλώνει ότι η Κύπρος πρέπει να επιστραφεί στην Τουρκία, η οποία αυτή με τη σειρά της θα διαχειριστεί το αίτημα των Ε/Κ για αυτοδιάθεση. Στην πρόταση αυτή, θα μπορούσαμε να πούμε ότι κρύβεται ο πυρήνας του Κυπριακού Προβλήματος, στην περίοδο που ακολούθησε, δηλαδή από το 1955 μέχρι σήμερα.
Έκτοτε η Τουρκία, υπό το κεντρικό σύνθημα «Ταξίμ», δηλαδή διχοτόμηση, σε απόλυτο συγχρονισμό, στην αρχή με το Λονδίνο και στη συνέχεια με την Ουάσιγκτον, ακολουθεί μια πολιτική που έχει ως στόχο τη διχοτόμηση του νησιού και το διαχωρισμό του σε δυο ξεχωριστά τμήματα, το Ε/Κ και το Τ/Κ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι με την εμφάνιση στο προσκήνιο της ΕΟΚΑ, που ιδρύθηκε και έδρασε σε καθαρά αντιαποικιακή βάση, η Άγκυρα και η Τ/Κ πλευρά, αντί να συμμετέχουν στον αντιαποικιακό αγώνα, με την ίδρυση της οργάνωσης ΤΜΤ, που δρούσε στην ουσία ως αντιΕΟΚΑ, επί της ουσίας συμπαρατάχτηκε με το Λονδίνο και με τους αποικιοκράτες.

Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου
Οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, με τις οποίες ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία, μπορούμε να πούμε ότι αποτέλεσαν έναν στρατηγικό ελιγμό του Λονδίνου, με τον οποίον επιδιώχθηκε μια λύση η οποία θα εμπεριέχει όλα εκείνα τα στοιχεία που θα απέκλειαν την περίπτωση μόνιμης και ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ, κάτω από τη στέγη ενός ενιαίου και λειτουργικού κράτους.
Χωρίς να θέλουμε να επιρρίψουμε τις ευθύνες αποκλειστικά στη μια πλευρά, τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στην ομαλή λειτουργία του κράτους και ο μόνιμος στόχος Λονδίνου-Άγκυρας για διχοτόμηση του νησιού, οδήγησαν στη δημιουργία των «θυλάκων» και στα γεγονότα του 1963-64, τα οποία στην ουσία ήταν ο προάγγελος της εισβολής του 1974.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σημειώσω ότι η πολιτική της διχοτόμησης του Λονδίνου αποσκοπούσε στην ανάδειξη του δικού της ρυθμιστικού ρόλου, ενώ της Άγκυρας στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Τ/Κ κράτους, αποκλειστικά ελεγχόμενου από την Άγκυρα.
Την ίδια ώρα οι ΗΠΑ άρχισαν να εκδηλώνουν τις δικές τους ανησυχίας, μπροστά στο ενδεχόμενο της δημιουργίας κρατικού παράγοντα που δεν θα ελέγχεται απόλυτα από μια ελεγχόμενη από το ΝΑΤΟ χώρα.

Στρατιωτική δικτατορία και εισβολή
Υπάρχουν απόψεις που θεωρούν ότι η επιβολή της χούντας των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, το 1967, δεν έγινε για να αντιμετωπιστεί η «από Βορράν κομουνιστική απειλή», αλλά για να εφαρμοστούν τα σχέδια της διχοτόμησης του νησιού και της αποτροπής ελέγχου του από την Αθήνα ή από τη ..Μόσχα.
Η απομάκρυνση της μεραρχίας, η υποκινούμενη από τους πραξικοπηματίες δράση της ΕΟΚΑ-Β και οι κινήσεις εναντίον του Μακαρίου, αποτελούν θα λέγαμε προκαταρκτικές κινήσεις για τo προδοτικό πραξικόπημα, που άνοιξε την πόρτα στην τουρκική εισβολή.
Η Τουρκία, ως εγγυήτρια δύναμη, είχε όντως το δικαίωμα να επέμβει προς αποκατάσταση της διαταραχθείσας συνταγματικής τάξης, όπως αυτή καθοριζόταν από τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου. Όπως αποδείχτηκε και όπως αποδεικνύεται τριάντα πέντε χρόνια τώρα, όλα όσα έγιναν τη δεκαετία του 1960 και μέχρι την ημέρα της εισβολής ήταν μια καλοστημένη επιχείρηση για να επιτευχθεί ο σκοπός της διχοτόμησης. Η Τουρκία πραγματοποίησε την απόβαση στις 20 Ιουλίου του 1974 και αντί να φροντίσει να αποκαταστήσει την τάξη, ενώ ήταν σε εξέλιξη οι συνομιλίες και οι διαπραγματεύσεις για την εξεύρεση λύσης, στις 15 Αυγούστου πραγματοποίησε και δεύτερη εισβολή, καταλαμβάνοντας το 40% του κυπριακού εδάφους, κατάσταση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Δηλαδή, η Τουρκία έκανε χρήση του δικαιώματος που είχε ως εγγυήτρια δύναμη για να αποκαταστήσει την συνταγματική τάξη και εγκατέστησε στο 40% του κυπριακού εδάφους 40.000 στρατό κατοχής και 150 χιλιάδες εποίκους, παραβιάζοντας κατάφορα το διεθνές δίκαιο και τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Η Κύπρος μετά την τουρκική εισβολή
Η τουρκική εισβολή προκάλεσε διχοτόμηση του νησιού, χιλιάδες θύματα και αγνοούμενους, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι εκπατρίστηκαν και έχασαν τις περιουσίες τους. 200.000 Ελληνοκύπριοι έφυγαν πρόσφυγες από τον Βορρά προς τον Νότο και 50-60.000 Τουρκοκύπριοι προς την αντίθετη κατεύθυνση. Να σημειωθεί ότι στα κατεχόμενα παρέμειναν αρχικά γύρω στους 20.000 Ελληνοκύπριοι αρνούμενοι να εγκαταλείψουν τις προαιώνιες εστίες τους. Η απομόνωσή τους από το τουρκοκυπριακό καθεστώς και η βάναυση καταπάτηση των δικαιωμάτων τους, υποχρέωσε τους περισσότερους απ’ αυτούς να καταφύγουν στις ελεύθερες περιοχές του νησιού.

Τριάντα πέντε χρόνια εισβολής και κατοχής
Από το 1974 έχουν καταβληθεί πολλές προσπάθειες για την εξεύρεση λύσης του Κυπριακού. Όλες οι προσπάθειες απέτυχαν, αφού η Τουρκία δεν είναι διατεθειμένη να αποδεχτεί ανατροπή των τετελεσμένων που θεωρεί ότι επέβαλε η στρατιωτική νίκη που πέτυχαν το 1974. Η διαίρεση του νησιού διατηρείται μέχρι σήμερα δια της βίας καθώς περισσότεροι από 40.000 τούρκοι στρατιώτες εξακολουθούν να παραμένουν στο νησί, ενώ η Τουρκία ενθαρρύνει την παράνομη εγκατάσταση εποίκων ώστε να αυξήσει τα πληθυσμιακά ερείσματά της.
Να σημειωθεί ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά, επιδιώκοντας την εξεύρεση λύσης, κατά κάποιο τρόπο αποδέχτηκε το τετελεσμένο γεγονός του γεωγραφικού χωρισμού μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, τον οποίο οι Τουρκοκύπριοι θέλουν να διατηρήσουν και σε περίπτωση επανένωσης. Από το 1977 έχει επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των δύο κοινοτήτων ότι η όποια λύση προκριθεί θα είναι ομοσπονδιακού και διζωνικού χαρακτήρα, μια διατύπωση που αφήνει πολλά περιθώρια για ερμηνείες στην κάθε πλευρά. Σε γενικές γραμμές, το ομοσπονδιακό κράτος που θα επανασυσταθεί, όταν αρθούν οι διαφορές μεταξύ των δύο κοινοτήτων, θα είναι δικοινοτικό (όπως και με το Σύνταγμα του 1960), με την πολιτειακή εξουσία να μοιράζεται ανάμεσα στις δύο κοινότητες, αλλά και διζωνικό, με την κάθε κοινότητα να αποτελεί ομόσπονδο κρατίδιο με συγκεκριμένο εδαφικό έρεισμα.
Παρά την εισβολή και κατοχή, η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει μια διεθνώς αναγνωρισμένη χώρα, μέλος του ΟΗΕ και της Ε.Ε. από το 2004 και ασκεί έλεγχο μόνο στο νότιο τμήμα του νησιού, παρότι από νομική άποψη εξακολουθεί να εκπροσωπεί το σύνολο.
Το κατεχόμενο βόρειο τμήμα, με τη στήριξη της Άγκυρας, αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητο το 1983 και μέχρι σήμερα έχει αναγνωριστεί διεθνώς μόνο από την Τουρκία με την ονομασία «Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου», πράξη που καταδίκασε ευθέως το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με τα ψηφίσματα 541/1983 και 550/1984, καλώντας όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να μην την αναγνωρίσουν.

Οι αγνοούμενοι της εισβολής
Μια σοβαρή πτυχή του Κυπριακού είναι σήμερα οι αγνοούμενοι. Χιλιάδες οικογένειες και συγγενείς των αγνοουμένων βιώνουν καθημερινά το δράμα της προσμονής των δικών τους, που είναι αγνοούμενοι από το 1974, αλλά και από συμπλοκές που έγιναν σε προηγούμενες περιόδους. Και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αγνοούμενοι είναι και Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Οι Ε/Κ είναι περί τους 1500 και οι Τ/Κ περί τα 500 άτομα. Επειδή πρόκειται για μια συνεχιζόμενη ανθρώπινη τραγωδία, για εκείνους που προσπαθούν να αποκαταστήσουν της σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των δυο κοινοτήτων με Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, καλό θα είναι να ξεκινήσουν με το θέμα των Αγνοουμένων, αν θέλουν να πετύχουν πραγματικά το σκοπό που επιδιώκουν.

Το πρόβλημα των περιουσιών
Άλλη μια σοβαρή πτυχή του Κυπριακού είναι το ζήτημα των περιουσιών που εγκατέλειψαν Ε/Κ και Τ/Κ μετά την εισβολή και τη διχοτόμηση του νησιού.
Οι περιουσίες των Τουρκοκυπρίων που εγκατέλειψαν στις ελεύθερες περιοχές τέθηκαν από την Κυπριακή Κυβέρνηση υπό κηδεμονία σύμφωνα με τον «νόμο περί Τουρκοκυπριακών Περιουσιών 139/91» μέχρις ότου επιτευχθεί τελική διευθέτηση του Κυπριακού Προβλήματος. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου, με απόφασή του της 24ης Σεπτεμβρίου του 2004 στην υπόθεση «Arif Moustafa ν. Υπουργείου Εσωτερικών» έκρινε ότι από τη στιγμή που ένας Τουρκοκύπριος εγκατασταθεί οποτεδήποτε στις ελεύθερες περιοχές, έχει αξίωση επιστροφής της περιουσίας του από το κράτος.
Από την άλλη πλευρά, η αρχές των κατεχομένων απαγορεύουν στους Ε/Κ να εγκατασταθούν στα σπίτια τους και να διεκδικήσουν τις περιουσίες τους. Να σημειωθεί ότι το άρθρο 159 του συντάγματος των κατεχομένων προβλέπει ότι οι περιουσίες των Ε/Κ περιέρχονται στην κυριότητα του ψευδοκράτους. Με βάση αυτό το άρθρο, οι αρχές των κατεχομένων σφετερίζονται και διασπαθίζουν τις περιουσίες των Ε/Κ, έγκλημα στο οποίο συμμετέχουν εκτός από Τ/Κ και Τούρκους εποίκους και ευρωπαίοι πολίτες, με πρώτους και «καλύτερους» τους Άγγλους.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) με την απόφασή του της 28ης Νοεμβρίου 1996 στην υπόθεση «Τιτίνα Λοϊζίδου κατά Τουρκίας» έκρινε ότι το σύνταγμα των κατεχομένων δεν έχει οποιαδήποτε ισχύ και ότι η Τουρκία είναι αυτή που ευθύνεται για την παραβίαση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας των Ελληνοκυπρίων προσφύγων. Το ΕΔΑΔ καταδίκασε την Τουρκία σε καταβολή αποζημίωσης.
Η υπόθεση Λοϊζίδου λειτούργησε ως «οδηγός» και για άλλες ανάλογες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, στην υπόθεση Σοφίας Ανδρέου, που προσέφυγε στις 7 Ιουνίου 1991, υποστηρίζοντας ότι η κατοχή του βορείου τμήματος της Κύπρου είχε ως αποτέλεσμα να αποστερηθεί την περιουσία της και το σπίτι της, με βάση και το προηγούμενο της υπόθεσης Λοϊζίδου, το ΕΔΑΔ αναφέρει ότι καθώς απαγορεύθηκε στην ενάγουσα να έχει πρόσβαση στη γη της από το 1974 έχασε, ως αποτέλεσμα αυτού, τον έλεγχο της περιουσίας της αλλά και κάθε δυνατότητα να χρησιμοποιήσει και να απολαύσει την περιουσία της.
Η συνεχιζόμενη απαγόρευση, τονίζεται στην απόφαση του ΕΔΑΔ, θεωρείται ως παραβίαση του δικαιώματος για την προστασία της περιουσίας ενώ, συμπληρώνεται στην απόφαση, «δεν εξηγείται από την τουρκική πλευρά το πως η ανάγκη να στεγαστούν, όπως ισχυρίζεται, οι Τουρκοκύπριοι πρόσφυγες που προκάλεσε η τουρκική εισβολή στο νησί το ‘74, δικαιολογεί την οριστική απώλεια των περιουσιακών στοιχείων της ενάγουσας μέσω της απόλυτης και συνεχούς απαγόρευσης να επισκεφθεί το σπίτι της και την απαλλοτρίωση των περιουσιακών της στοιχείων χωρίς την καταβολή καμίας αποζημίωσης.»
Στο σκεπτικό του, το ΕΔΑΔ τονίζει ακόμη ότι «ούτε το γεγονός ότι το περιουσιακό αποτελεί ένα ζήτημα στην ατζέντα των συζητήσεων των δύο κοινοτήτων αποτελεί αιτία που να μπορεί να δικαιολογήσει την παραβίαση του συγκεκριμένου άρθρου της Σύμβασης».
Το ΕΔΑΔ επιβεβαιώνει, ακόμη ότι, στην παρούσα απόφαση τα συμπεράσματα στην υπόθεση Κύπρος κατά Τουρκίας, ότι δηλαδή «το Δικαστήριο είναι πεπεισμένο ότι τόσο η αιτιολογία του όσο και τα συμπεράσματά του στην υπόθεση Λοϊζίδου, εφαρμόζονται με την ίδια ισχύ σε όλους τους εκδιωχθέντες Ελληνοκυπρίους οι οποίοι, όπως η κυρία Λοϊζίδου, δεν έχουν πρόσβαση στην περιουσία τους στη βόρεια Κύπρο εξαιτίας των περιορισμών που επέβαλαν οι αρχές των κατεχομένων και αφορούν στη φυσική τους πρόσβαση σε αυτή την περιουσία».
Η τουρκοκυπριακή κυβέρνηση θέσπισε κατόπιν αυτών μια επιτροπή αποζημιώσεων, η οποία κρίνει αιτήματα Ελληνοκυπρίων περί προσβολής του δικαιώματος ιδιοκτησίας τους. Το ΕΔΑΔ έκρινε όμως πάλι ότι αυτή η επιτροπή δεν αποτελούσε επαρκές ένδικο βοήθημα για τους θιγόμενους για μια σειρά από λόγους, μεταξύ άλλων και διότι δεν προέβλεπε δυνατότητα αυτούσιας επιστροφής παρά μόνο χρηματικής αποζημίωσης. Τελικά με νεώτερη απόφασή του αναγνωρίζει ότι οι τροποποιήσεις που επήλθαν στη διαδικασία της επιτροπής πληρούν τα κριτήρια που είχε θέσει το ίδιο, με αποτέλεσμα να καθιστούν την προσφυγή σε αυτήν την επιτροπή επαρκές ένδικο βοήθημα για το μέλλον, που θα πρέπει να προηγείται μιας προσφυγής ενώπιον του ΕΔΑΔ.
Πάντως, πέρα από τις προσφυγές στο ΕΔΑΔ, οι Ελληνοκύπριοι ιδιοκτήτες των περιουσιών στα Κατεχόμενα στρέφονται τα τελευταία χρόνια δικαστικά με αγωγές ενώπιον των κυπριακών δικαστηρίων κατά αλλοδαπών αγοραστών των περιουσιών τους, τις οποίες εκποιούν οι τουρκοκυπριακές αρχές σε τουρίστες ή αλλοδαπούς επιχειρηματίες. Τα κυπριακά δικαστήρια ως τώρα κάνουν δεκτές τις αγωγές κηρύσσοντας τις αγοραπωλησίες άκυρες και καταδικάζοντας τους αλλοδαπούς αγοραστές σε αποζημίωση. Πρόσφατα μάλιστα, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ), αναφερόμενο στην υπόθεση του ζεύγους Ντέιβιντ και Λίντα Οραμς που έχει καταδικαστεί από κυπριακό δικαστήριο για την παράνομη κατοχή της ιδιοκτησίας του Μελέτη Αποστολίδη στην κατεχόμενη Λάπηθο, απεφάνθη ότι η απόφαση ενός Δικαστηρίου της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να αναγνωρίζεται και να εκτελείται από τα άλλα κράτη μέλη ακόμη και όταν αφορά περιουσίες στα κατεχόμενα.

Η είσοδος της Κύπρου στην Ε.Ε. και το Σχέδιο Ανάν
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 το Κυπριακό ήταν ένα ζήτημα που αναζητούσε τη λύση στη βάση των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου και στα πλαίσια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Η είσοδος της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την 1η Μαΐου 2004, αποτέλεσε σημαντική καμπή στην πορεία του Κυπριακού και εισήγαγε εντελώς νέες παραμέτρους στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού. Από τη μια πλευρά η είσοδος της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύει και εμπεδώνει την ανεξαρτησία και τη διεθνή νομιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας (η οποία σημειωτέον αμφισβητείται έντονα από την Τουρκία) και από την άλλη το ευρωπαϊκό κεκτημένο, το ευρωπαϊκό δίκαιο και το ασφαλές ευρωπαϊκό περιβάλλον δημιουργούν ένα κλίμα που ευνοεί την προσέγγιση Ε/Κ και Τ/Κ και διευκολύνει την αναζήτηση λύσης στα πλαίσια της Ε.Ε.
Η απόρριψη του σχεδίου Ανάν, που ήταν μια θανάσιμη παγίδα για την ίδια την Κυπριακή Δημοκρατία, ήταν κι αυτή μια εξέλιξη που κατέγραψε τη βούληση του κυπριακού λαού και σηματοδότησε το χαρακτήρα και την κατεύθυνση των συνομιλιών Χριστόφια-Ταλάτ, που βρίσκονται σε εξέλιξη. Ανεξάρτητα από τις άλλες λεπτομέρειες της λύσης που είναι πιθανόν να επιτευχθεί, η διατήρηση της υπόστασης και της διεθνούς προσωπικότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας και η απαλλαγή της Κύπρου από τα αναχρονιστικά δεσμά των εγγυήσεων που προβλέπονται από τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου θα πρέπει να παραμείνουν δυο από τις βασικές επιδιώξεις για να μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα σταθερό και ειρηνικό μέλλον για την Κύπρο.
Σε αυτό το νέο ευρωπαϊκό περιβάλλον της ασφάλειας, της ευημερίας και της δημοκρατίας, ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι δεν έχουν απολύτως καμία ανάγκη των εγγυήσεων της Άγκυρας, της Αθήνας και του …Λονδίνου.

Η γεωπολιτικές πτυχές του Κυπριακού και οι δρόμοι της πολιτικής
Η Κύπρος είναι ένα αβύθιστο αεροπλανοφόρο στην καρδιά της Ανατολικής Μεσογείου, με τεράστια γεωπολιτική και γεωστρατηγική αξία, που δεσπόζει της Μέσης Ανατολής και ελέγχει τους ναυτικούς δρόμους και τους δρόμους της ενέργειας. Η επιμονή, άλλωστε, της Μεγάλης Βρετανίας να διατηρεί στρατιωτικές βάσεις και να συνεχίσει να «έχει λόγο» στην Κύπρο, τη στιγμή που έχει εγκαταλείψει το σύνολο σχεδόν των αποικιών της, είναι η πιο εύγλωττη απόδειξη της γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής αξίας του νησιού.
Ο πρόνοια των εγγυήσεων των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου, μέχρι την είσοδό της στην Ε.Ε., δημιούργησε μια κατάσταση που δεν επέτρεπε στην Κύπρο να ενταχθεί ξεκάθαρα υπό την γεωπολιτική επιρροή μια πλανητικής δύναμης ή μιας ισχυρής στρατιωτικής συμμαχίας, όπως για παράδειγμα το ΝΑΤΟ.
Η εισβολή και κατοχή της Κύπρου, το 1974, ήταν αποτέλεσμα γεωπολιτικών διαγκωνισμών και ανταγωνισμών μεταξύ ΗΠΑ-Μεγάλης Βρετανίας-Ισραήλ και Σοβιετικής Ένωσης-Ρωσίας. ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Ισραήλ πρώτα δημιούργησαν τις κατάλληλες πολιτικές συνθήκες σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο και στη συνέχεια σχεδίασαν και επέβλεψαν την εισβολή και τη διχοτόμηση του νησιού. Η Σοβιετική Ένωση-Ρωσία, ενήμερη για τις εξελίξεις που οδηγούσαν στην εισβολή, αν και είχε ιδιαίτερο γεωπολιτικό ενδιαφέρον, δεν έπραξε τίποτε για να αποτρέψει την εισβολή, αναμένοντας προφανώς το ξέσπασμα ενός ελληνοτουρκικού πολέμου, εξ αιτίας του οποίου θα κατέρρεε η ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Η είσοδος της Κύπρου στην Ε.Ε. δημιουργεί νέα δεδομένα και στο πεδίο των γεωπολιτικών ανταγωνισμών για τον έλεγχο του νησιού. Η Ε.Ε., αν και με ανολοκλήρωτη κοινή εξωτερική και άμυνα, αναμφίβολα προβάλλει ως ένας νέος και σημαντικός γεωπολιτικός παίκτης στο παγκόσμιο σκηνικό. Η επέκταση της επιρροής της Ευρώπης στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Μεσόγειο, δια της εισόδου στους κόλπους της Ε.Ε. της Μάλτας και της Κύπρου, είναι ένα στοιχείο που εκ των πραγμάτων θα επηρεάσει την εξέλιξη του Κυπριακού.
Εντύπωση πάντως προκαλεί η εμφάνιση του επεκτατισμού της Τουρκίας μετά την Κύπρο και στο Αιγαίο, υπό την ανοχή αν όχι υπό την υπόδειξη-στήριξη των ΗΠΑ, τη στιγμή μάλιστα που βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία εισόδου της Τουρκίας στην Ε.Ε., με την πιεστική υποστήριξη της Ουάσιγκτον και του Λονδίνου. Θα είχε ενδιαφέρον να αναζητηθούν οι λόγοι αυτής της φαινομενικά αντιφατικής πολιτικής των ΗΠΑ, που από τη μια πλευρά πιέζουν την Ε.Ε. και πιο πολύ την Ελλάδα να υποστηρίξει την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας και από την άλλη στην ουσία εξωθούν την Τουρκία σε μια προκλητική πολιτική στην Κύπρο και το Αιγαίο, που στην ουσία τορπιλίζει την ενταξιακή της πορεία.
Μήπως τελικά, με τον τρόπο αυτό, οι ΗΠΑ επιδιώκουν την είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε. με όρους Ουάσιγκτον-Άγκυρας, οι οποίοι στην ουσία προκαλούν τη γεωπολιτική αποδυνάμωση της Ε.Ε. στη γραμμή Κύπρος-Αιγαίο και εξασφαλίζουν το γεωπολιτικό έλεγχο της κρίσιμης αυτής περιοχής μέσω Αγκύρας;
Στις απαντήσεις που μπορούν να δοθούν αβίαστα στα παραπάνω ερωτήματα κρύβονται και οι πολιτικές που πρέπει να ακολουθήσει η Αθήνα και η Λευκωσία για να επιτευχθεί μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού και παράλληλα να προστατευθούν των ελληνικά συμφέρονται στη γραμμή Κύπρος-Καστελόριζο-Κρήτη-Αιγαίο.
Τελικά, όλοι οι δρόμοι της πολιτικής οδηγούν και περνούν από τις Βρυξέλλες…

Η ιλιαδορωμέηκη πολιτική επιστήμη στον Μακρυγιάννη

Πηγή: Αντίφωνο

 Του Θεόδωρου Ι. Ζιάκα

 

Εισαγωγή στο δοκίμιο του Κώστα Ζουράρι για τον Μακρυγιάννη με τίτλο: Να την χέσω τέτοια λευτεριά, οπού θα κάμω εγώ εσένα πασιά! Και υπότιτλο: ώ μέγ’ αναιδές, κυνώπα, κερδαλεόφρον!

 

Δεν θα σας μιλήσω για τον Κώστα Ζουράρι ως αγαπητό φίλο. Ούτε για τον Ζουράρι – τηλεοπτικό προβοκάτορα. Ούτε βέβαια για τον Ζουράρι – Δον Κιχώτη της τρέχουσας πολιτικής. Που τελευταία εξεστράτευσε μαζί με τον Παπαθεμελή εναντίον των πολιτικών μας ανεμομύλων. Θα σας μιλήσω για τον Ζουράρι επιστήμονα. Γιατί αυτό που πριν απ’ όλα υπολήπτομαι στον Ζουράρι είναι η επιστημοσύνη του. Η ρωμέηκη επιστημοσύνη που την γνώρισα από τα επιστημονικά του συγγράμματα: τη Θεοείδεια παρακατιανή,

τα Άθλια Άθλα Θέμεθλα, το Νυν αιωρούμαι και τώρα το δοκίμιό του για τον Μακρυγιάννη. Πριν έρθω στο επιστημονικό αντικείμενο ας αναφερθώ πρώτα στον τόπο και το χρόνο του θέματος.     Το παρόν είναι ένα βιβλίο για τον Μακρυγιάννη. Τον Μακρυγιάννη που μας τον αποκάλυψε η Γενιά του ’30. Όταν η λογοτεχνική και καλλιτεχνική αυτή γενιά έψαχνε για την ταυτότητα του Τόπου της. Όπως έκανε κι όλος ο κόσμος τον Μεσοπόλεμο, όταν είχε καταρρεύσει η τότε «παγκοσμιοποίηση» και αναζητούσε ο καθένας τις δικές του δυνάμεις για να στηριχτεί. Ή αλλιώς: τότε που ήταν η πρώτη μεγάλη υποστροφή της Νεωτερικότητας από τον μοντέρνο ατομικισμό στον μοντέρνο κολεκτιβισμό. Όλοι οι εκπρόσωποι αυτής της Γενιάς εξαίρουν το φρόνημα του Μακρυγιάννη και προπαντός την εκπληκτική του γλώσσα. Τη γλώσσα του αγράμματου αυτού Ήρωα του ‘21. Το λαϊκό και το εθνικό, η παράδοση και η δημιουργία, δεν είχαν ακόμη τότε χωρίσει εντελώς τα τσανάκια τους στα μυαλά των μορφωμένων μας. Δεν ήταν όπως συμβαίνει σήμερα που αυτά τα δίπολα κονταροχτυπιούνται μέσα τους και πάνω από το Τίποτα. Σήμερα που η όποια αναφορά στα κείμενα της Γενιάς του 30, είτε για τον Παπαδιαμάντη είτε για τον Μακρυγιάννη, μοιάζουν ακατανόητη οπισθοδρομική εμμονή. Αλλά μήπως απλώς συνεχίζει κι ο Ζουράρις στο ρυθμό της Γενιάς του 30; Όχι, αν και πολύ την υπολήπτεται αυτή τη Γενιά. Κάνει κάτι που ποτέ δεν έκανε η Γενιά του ’30. Ούτε κανείς από τους κατοπινούς υμνωδούς της. Κάνει κάτι άλλο, που το έχουμε μάλιστα πολύ ανάγκη σήμερα, που αιωρούμαστε επικίνδυνα πάνω από το Μηδέν: Μας μιλά για την πολιτική σκέψη του Μακρυγιάννη, όπως αυτή αναδύεται ολοζώντανη στα Απομνημονεύματά του.     Είναι δυνατόν να έχει επιστημονική αξία η πολιτική σκέψη του αγράμματου οπλαρχηγού του ‘21; Μοιάζει παραδοξολογία, αλλά η αλήθεια είναι ότι ο Μακρυγιάννης βάζει κάτω όλους τους προφεσόρους μας, δικούς και ξένους. Αυτό είναι το πρώτο μεγάλο μάθημα από την ανάλυση του Ζουράρι. Όποιος δεν με πιστεύει ας μελετήσει Μακρυγιάννη με τη βοήθεια του Ζουράρι και θα καταλάβει. Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα. Το δεύτερο μεγάλο μάθημα από την ανάλυση του Ζουράρι είναι ότι η επιστημονική σκέψη του Μακρυγιάννη συμπίπτει, παραδόξως, με ό,τι βρίσκουμε στην Ιλιάδα και στον Θουκυδίδη. Δύο τινά μπορούν να εξηγήσουν το παράδοξο: Ή ότι ο Μακρυγιάννης ήταν ξεσκολισμένος μελετητής του Ομήρου και του Θουκυδίδη, πράγμα βεβαίως αδύνατο, αφού ήταν εντελώς αγράμματος. Ή τους βύζαξε με το γάλα της μάνας του, στα πλαίσια του τοπικού του Κοινού. Και απλώς επιμαρτυρεί την επιστήμη της κεντρικής παράδοσης του ελληνικού πολιτισμού, της ενσωματωμένης στην κοινοτική κουλτούρα. Το δεύτερο βέβαια συμβαίνει. Πράγμα απολύτως φυσιολογικό. Μας φαίνεται παράδοξο επειδή την αγνοούμε πλέον τη σπουδαία αυτή παράδοση. Όπως αγνοούμε και τον πολιτειακό της φορέα αυτής: τα Κοινά των Ελλήνων. Τα Κοινά που ήταν ζωντανά από το 800 π.Χ. μέχρι το 1833, που τα καταργήσαμε για να επιβιβαστούμε κακήν κακώς στο πολιτισμικό διαστημόπλοιο της Νεωτερικότητας. Επειδή είναι Κοινός ο Λόγος, λέει ο Ηράκλειτος, ζουν οι μέτοχοί του ως ιδίαν έχοντες φρόνησιν. Ως πολίτης/οπλίτης/οπλαρχηγός του Κοινού μετέχει στον Λόγο του. Και μεταβάλλεται, ο εντελώς αγράμματος, σε έναν από τους πιο μορφωμένους του καιρού του, κατά τη σημαδιακή διατύπωση του Σεφέρη. Κάτι παραπάνω: Ο Μακρυγιάννης είναι και ιδιοφυής κατά χάριν (έχει χάρισμα) προβάλλει στην ελληνική ιστορία σαν η τελευταία κορυφή της μακράς πολιτειολογικής οροσειράς, που ξεκινά με τον Όμηρο, κορυφώνεται με τον Θουκυδίδη και διασχίζει το Βυζάντιο, με ψηλότερη εκεί κορφή τον Πατριάρχη Φώτιο.   ***  Το βιβλίο αναλύει τα επιστημολογικά σχήματα του Μακρυγιάννη, κάνοντας συνεχώς φλας μπακ στην Ιλιάδα, στον Θουκυδίδη και στους Έλληνες Πατέρες: στη νηπτική τους διάκριση και στον αντιμανιχαϊσμό τους. Για να μας αφήσει άναυδους μπρος στις απίστευτες εννοιολογικές συμπτώσεις, που πιστοποιούν όχι κάποιο «θαύμα» ή κρυμμένο «μυστικιστικό νήμα», αλλά την πολύπαθη εθνική συνέχεια των Ελλήνων στο επίπεδο της πολιτικής τους παράδοσης (κουλτούρας και σκέψης). Είπα στην αρχή ότι μας δίνει κάτι που πολύ μας χρειάζεται. Γιατί: Διότι, άρθρο πρώτο της ιλιαδορωμέηκης επιστήμης: Το πολιτικό πεδίο είναι χαοτικό, ασταθές και ρευστό, γεμάτο αόρατες δίνες -ή «μαύρες τρύπες» επί το νεωτερικότερον. Που άμα πέσεις μέσα δεν ματαφαίνεσαι. Έχουσι γαρ ταραγμόν αι φύσεις βροτών. Άρα: το πρόβλημα είναι εδώ ότι δεν ξέρεις πού πατάς και πού πηγαίνεις. Δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει. Διότι, άρθρο δεύτερο της ιλιαδορωμέηκης επιστήμης: πρέπει να γνωρίζεις τα βασικά για τη φύση του πολιτικού πεδίου αν θέλεις να φαίνεσαι και να ματαφαίνεσαι, μέσα σ’ αυτό. Να ξέρεις δηλαδή ποιο είναι το αντικείμενο, τα κίνητρα, η φυσιολογία και η επιστημολογία του πολιτικού πεδίου. Και έρχομαι σ’ αυτά. Στα βασικά. Σύμφωνα με τον Μακρυγιάννη, τους Πατέρες, τον Θουκυδίδη, τον Όμηρο, τον Ζουράρι, είναι ανυπερθέτως τα ακόλουθα τέσσερα: Το Αντικείμενο: Περί ελευθερίας ή άλλων αρχής (Θουκυδίδης). Για την ελευθερία ή την εξουσία. Όλα τα άλλα είναι φούμαρα. Ή τουλάχιστο γενναία ψεύδη (Πλάτων, Μακρυγιάννης). Τα Κίνητρα: Τιμή, δέος, ωφέλεια (φιλοδοξία, φόβος, συμφέρον –οτιδήποτε «υψηλότερο» τούτων είναι εκ προοιμίου ευσεβώς ή ιδιοτελώς ύποπτο). Η Φυσιολογία: Το συναμφότερον (Το σωστό και το καλό είναι σχετικά: εγώ ο «καλός» και «σωστός» και συ ο όλως «λάθος» και «κακός», είμαστε ένα. Εσύ μετέχεις στο «καλό» μου κι εγώ στο «κακό» σου. Και ανά πάσα στιγμή, με μια στροφή του κύκλιου πολιτικού πεδίου -και χωρίς καλά καλά να το καταλάβω- έρχομαι εγώ στη θέση σου κι εσύ στη δική μου. Είναι νόμος που δεν χωρά εξαιρέσεις.) Η Επιστημολογία: Δύο αρχές: Πολυαιτιοκρατία (ποτέ δεν είναι μία και μόνο η αιτία στα πολιτικά –η περιβόητη αναγωγή στην «τελευταία ανάλυση» είναι μια πελώρια ανοησία). Λογική απροσδιοριστία (: Τα πολιτικά είναι ασαφή. Γι’ αυτό το πιστόν της επιστήμης απαιτεί ακριβή λόγο με κατάλληλα ασαφείς διατυπώσεις. Εξαιρέσεις επί του αβεβαίου και ασαφούς έχουμε μόνο δύο: Τον νόμο της αποτροπής: το προαμύνεσθαι. (Κάλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε.) Τον «νόμο του Παγώνδα»: «πιθανότερος εχθρός ο γείτονας», ο «απέναντι». (Απ’ αυτόν προαμύνεσθαι.) Θα μείνω στα τέσσερα αυτά «οντολογικά» στοιχεία του πολιτικού πεδίου, παραπέμποντας για τη λεπτομερή τους εξήγηση και για τα παραιτέρω στον Ζουράρι. Θα κλείσω με τον τίτλο και τον υπότιτλο του βιβλίου: Ο τίτλος (Να την χέσω τέτοια λευτεριά, οπού θα κάμω εγώ εσένα πασιά!) μας μιλά για μετάβαση από τον παλιο-οθωμανισμό και τον παλιο-ραγιαδισμό σε έναν πιθανό νεο-οθωμανισμό και νεο-ραγιαδισμό. Και τους ρίχνει προκαταβολικά το χέσιμο που τους χρειάζεται. Ο ιλιαδικός υπότιτλος (ώ μέγ’ αναιδές, κυνώπα, κερδαλεόφρον!) νομιμοποιεί διαχρονικώς τον ακρογωνιαίο λίθο του ελληνικού πολιτικού πεδίου: τον ασεβή κατά πρόσωπο χλευασμό πάσης εξουσιαστικής Αυθεντίας.   Υ.Γ. Είμαστε ωραίοι, δε λέω. Αλλά κατά το συναμφότερον: δηλαδή έχει και το Ιλιαδορωμέηκο τη σκοτεινή του πλευρά. Αν κοιτάμε μόνο τη φωτεινή δεν κάνουμε χωριό. Αν, για παράδειγμα, δεν καταλάβουμε: σε ποια περιοχή του Κοσμοδιαστήματος ταξιδεύουμε σήμερα, γιατί καταντήσαμε κάποτε υποζύγια «της Αγιωτάτης των Οθωμανών Βασιλείας», γιατί νωρίτερα «ο κόσμος ο ελληνικός ο μέγας» είχε γίνει -κατά τη σκληρή διατύπωση του Άρη Ζεπάτου- θερμοκοιτίδα του Ισλάμ, λυπάμαι, αλλά αυτό που φοβόμαστε δεν θα το αποφύγουμε.

Η ανατίναξη του κτιρίου της ΕΣΠΟ

Μία από τις κορυφαίες αντιστασιακές πράξεις κατά των Γερμανών κατακτητών και των Ελλήνων συνεργατών τους ήταν η πολύνεκρη ανατίναξη του κτιρίου της ναζιστικής «Εθνικής Σοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης» (ΕΣΠΟ) στη γωνία των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος. Το εγχείρημα έφερε σε πέρας στις 20 Σεπτεμβρίου 1942 μια ομάδα αποφασισμένων ανδρών και γυναικών της αντιστασιακής οργάνωσης «Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων» (ΠΕΑΝ).
Την εποχή εκείνη η ΕΣΠΟ, με αρχηγό τον γιατρό Σπύρο Στεροδήμο, προκαλούσε τους υπόδουλους Έλληνες, επειδή προσπαθούσε να στρατολογήσει νέους για να συγκροτήσουν την «Ελληνική Λεγεώνα», που θα πολεμούσε στο πλευρό της Βέρμαχτ στο ανατολικό μέτωπο. Η ΠΕΑΝ ήταν μια μικρή αντιστασιακή οργάνωση με αρχηγό τον δημοκρατικό αξιωματικό της Αεροπορίας Κώστα Περρίκο, που είχε αποταχθεί από τη δικτατορία Μεταξά.

Πολλά από τα μέλη της οργάνωσης συμπαθούσαν πολιτικά τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και βρίσκονταν σε ανοιχτή γραμμή μαζί του. Ιδεολογικά κινούνταν μεταξύ φιλελευθερισμού και σοσιαλδημοκρατίας. Η ΠΕΑΝ προέτρεπε τους Έλληνες σε αντίσταση με κάθε μέσο, προκειμένου να ενισχυθεί η μεταπολεμική θέση της χώρας και οι εθνικές διεκδικήσεις και καλούσε σε ενότητα όλες τις αντιστασιακές οργανώσεις. Ήταν δημοφιλής στη μορφωμένη νεολαία των αστικών κέντρων, αλλά οι σχέσεις της με το ΕΑΜ ήταν ψυχρές.

Το χτύπημα εναντίον της ΕΣΠΟ προετοιμάστηκε προσεκτικά και αποφασίστηκε να γίνει το πρωί της Κυριακής 20 Σεπτεμβρίου. Στην επιχείρηση πήραν μέρος τέσσερα άτομα: Ο Περρίκος, ο τεχνικός τηλεπικοινωνιών Αντώνης Μυτιληναίος, ο φοιτητής Νομικής Σπύρος Γαλάτης και η δασκάλα Ιουλία Μπίμπα. Η βόμβα συναρμολογήθηκε στο σπίτι της Μπίμπα και μεταφέρθηκε από την ίδια και τον Μυτιληναίο με μεγάλη προσοχή έξω από τα γραφεία της ΕΣΠΟ.

Ο Μυτιληναίος και ο Γαλάτης εισχώρησαν στο κτίριο από μια αφύλαχτη πόρτα της οδού Γλάδστωνος και τοποθέτησαν τη βόμβα σ’ ένα άδειο γραφείο στον ημιώροφο. Στον πρώτο όροφο στεγάζονταν τα γραφεία της ΕΣΠΟ και στους υπόλοιπους γερμανικές υπηρεσίες. Ο Γαλάτης άναψε το φιτίλι και αμέσως μαζί με τον Μυτιληναίο απομακρύνθηκαν. Ο Περρίκος και η Μπίμπα παρακολουθούσαν την επιχείρηση από κοντινό ζαχαροπλαστείο, έτοιμοι για κάθε βοήθεια.

Ήταν ακριβώς 12:03 το μεσημέρι, όταν ακούστηκε μια εκκωφαντική έκρηξη και πυκνός μαύρος καπνός σκέπασε την Πατησίων. Επικράτησε μεγάλη σύγχυση και πανικός, ώστε οι Γερμανοί σήμαναν συναγερμό, νομίζοντας ότι επρόκειτο για αεροπορική επιδρομή. Το εσωτερικό του κτιρίου κατέρρευσε και πήρε φωτιά. Η πυροσβεστική ξέθαβε νεκρούς από τα ερείπια: 29 μέλη της ΕΣΠΟ και 48 Γερμανοί αξιωματικοί έχασαν τη ζωή τους. Ο αρχηγός της ΕΣΠΟ Σπύρος Στεροδήμος ανασύρθηκε βαρύτατα τραυματισμένος και εξέπνευσε λίγες μέρες αργότερα. Η ναζιστική οργάνωση, μετά το πλήγμα, διαλύθηκε.

Σχεδόν αμέσως, η Γκεστάπο εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό για τη σύλληψη των δραστών της βομβιστικής επίθεσης. Χρειάστηκαν τη συνδρομή ενός προδότη υπαξιωματικού της Χωροφυλακής, του Πολύκαρπου Νταλιάνη, για να εξαρθρώσουν στις 11 Νοεμβρίου 1942 τον επιχειρησιακό πυρήνα της ΠΕΑΝ. Περρίκος, Μπίμπα, Μυτιληναίος και Γαλάτης συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στα ανακριτικά γραφεία της Γκεστάπο στον Πειραιά. Παρότι υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια, δεν λύγισαν και δεν μίλησαν. Μάλιστα, ο Αντώνης Μυτιληναίος κατόρθωσε να δραπετεύσει και να διαφύγει στη Μέση Ανατολή.

Τα υπόλοιπα τρία μέλη της οργάνωσης πέρασαν από γερμανικό στρατοδικείο και καταδικάσθηκαν στην εσχάτη των ποινών. Ο αρχηγός της ΠΕΑΝ Κώστας Περρίκος τρις εις θάνατον και 15 χρόνια δεσμά και η δασκάλα Ιουλία Μπίμπα δις εις θάνατον και 15 χρόνια δεσμά. Ο Γαλάτης καταδικάσθηκε σε θάνατο και 5 χρόνια δεσμά, αλλά τελικά του δόθηκε χάρη, αφού η οικογένειά του πλήρωσε 1.000 λίρες και μεταφέρθηκε σε φυλακές στη Γερμανία. Στις 4 Φεβρουαρίου 1943, ο 37χρονος υποσμηναγός Κώστας Περρίκος εκτελέστηκε στην Καισαριανή, παρά τις μεγάλες προσπάθειες του αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού. Η Ιουλία Μπίμπα μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία και καρατομήθηκε δια πελέκεως. Ο προδότης Νταλιάνης σκοτώθηκε αργότερα από αντιστασιακούς.

Η είδηση της ανατίναξης του κτιρίου της ΕΣΠΟ πέρασε γρήγορα τα σύνορα της Ελλάδας. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί Λονδίνου και Μόσχας μίλησαν με ενθουσιασμό για το εγχείρημα, χαρακτηρίζοντάς το ως το μεγαλύτερο σαμποτάζ στην τότε κατεχόμενη Ευρώπη. Το ΕΑΜ, είτε από επίξειξη μικρότητας είτε από κακή εκτίμηση, καταδίκασε το εγχείρημα κάνοντας λόγο για «επικίνδυνη και πρόωρη ατομική τρομοκρατία» και το χαρακτήρισε «προβοκάτσια», ενώ εκτίμησε ότι ο Περρίκος ήταν άνθρωπος της Γκεστάπο και ότι σύντομα επρόκειτο να αφεθεί ελεύθερος.sansimera.gr

Η ΠΕΑΝ δεν ήταν τυχαία οργάνωση. Την 25η Μαρτίου 1942 είχε διοργανώσει την μεγάλη πορεία προς το άγαλμα του Ξάνθου στην πλατεία Κολωνακίου, «με πολύ φόβο, αλλά με βαρειά την κληρονομιά της ιστορίας». Σημαιοφόρος και επικεφαλής της πορείας ήταν ο ΠΕΑΝίτης εθνικιστής φοιτητής Διονύσιος Παπαδόπουλος. Στις 11 Νοεμβρίου ο Περρίκος συλλαμβάνεται, όπως και τα περισσότερα στελέχη της. Η Ιωάννα Τσάτσου, αυτόπτης μάρτυς της δίκης του Περρίκου στο Γερμανικό στρατοδικείο, περιγράφει: «Ο Περρίκος ήταν υπεύθυνος και γενναίος. Έως το τέλος προσπάθησε να πείσει τους Γερμανούς πως μόνος του έκανε την ανατίναξη». Ο γενναίος αυτός Έλληνας εκτελέσθηκε στο σκοπευτήριο της Καισαριανής στις 4 Φεβρουαρίου 1943, αφήνοντας πίσω του 3 παιδιά.metopo.gr

Εσείς συμμετείχατε σε όλες αυτές τις διαδηλώσεις που μας λέτε;
Εγώ προσωπικά δεν συμμετείχα πολύ. Σε ελάχιστες. Μια με δυο φορές πήγα. Διότι είχα μυηθεί στη ΠΕΑΝ από τον φίλο μου τον Μιχαηλίδη. Είχα γνωριστεί, με παρουσίασε δηλαδή, με γνώρισε στον ΠερΡίκο τον αρχηγό του στρατιωτικού σκέλους της ΠΕΑΝ ο οποίος Περρίκος έφτιαξε τον ουλαμό καταστροφών. Του οποίου η αποστολή ήτανε τα σαμποτάζ. Δεν είχαμε άλλη αποστολή εμείς. Και για αυτό δεν μας ξέρανε. Το πολιτικό σκέλος ήτανε ιδρυταί, τα ονόματα τα γνωστά και τα λοιπά. Ο Σκούρας και οι λοιποί. Στο στρατιωτικό σκέλος δεν μας επέτρεπε ο Περρίκος να εκδηλώσουμε αισθήματα υπέρ ή κατά των διαδηλώσεων, διανομή προκηρύξεων, να γράψουμε στους τοίχους. Είμαστε αμέτοχοι.

Γιατί είσαστε ο ουλαμός καταστροφών οπότε έπρεπε να είσαστε προστατευμένοι.
Είμαστε ουλαμός καταστροφών που δεν πρέπει να δώσουμε λαβή ούτε στους Ιταλούς ούτε στους Γερμανούς αλλά ούτε και στους Έλληνες ακόμα. Και οι Έλληνες αστυνομικοί καίτοι ήτανε φίλοι μας εμάς του 7ου που περιφρουρούσαμε στην περιοχή του 7ου ήτανε φίλοι μας, κάναμε παρέα, πηγαίναμε στην ταβέρνα μαζί με τους αστυνομικούς, δεν μας επέτρεπαν να πούμε, ξέρεις εγώ είμαι στην ΠΕΑΝ ή κάτι άλλο εσύ ή κάναμε αυτά… Και είμαστε αφανείς.

Ωραία. Επειδή έχουμε πηδήξει αρκετά να πάμε λίγο να μου πείτε πώς ενταχθήκατε στην ΠΕΑΝ και τι μάθατε τότε για την ΠΕΑΝ. Τι ήτανε, τι σας είπε ο φίλος σας ο Μιχαηλίδης ότι ήτανε αυτή η οργάνωση. Πώς ενταχθήκατε καταρχάς;

Εντάχθηκα στην ΠΕΑΝ από τον Τάκη Μιχαηλίδη, Παναγιώτης Μιχαηλίδης ελέγετο, ο οποίος ήταν παιδικός φίλος μας στο σχολείο μαζί και γείτονας και μου είπε ότι υπάρχει μια οργάνωση ΠΕΑΝ, στο μεταξύ είχε δημιουργηθεί το ΕΑΜ, και είχε αποκαλυφθεί ότι το ΕΑΜ το είχε δημιουργήσει το κομμουνιστικό κόμμα. Είχε δηλαδή την αριστερή μορφή και υποστήριξη και λοιπά. Και μου είπε ότι είναι μια δημοκρατική οργάνωση άχρωμη που δεν έχει πολιτικό σκοπό. Ο Περρίκος, που μου συνέστησε, ήταν απότακτος του κινήματος του 1935 της αεροπορίας. Ποτέ δεν κουβεντιάσαμε πολιτικά και το πολιτικό σκέλος, όλοι οι άνθρωποι ήτανε ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων, δεν ξέραμε και τι πιστεύανε αυτοί οι άνθρωποι και δεν είχαμε, πώς να το πούμε, πολιτική χροιά.

Εσείς ήσασταν ενταγμένος σε κάποιο κόμμα μέχρι τότε; Ήσασταν δηλαδή πολιτικοποιημένος, ήσασταν προσανατολισμένος;
Εγώ δεν ήμουνα προσανατολισμένος καθόλου για το λόγο ότι ήμουνα στους προσκόπους. Ήμουνα αρχηγός της ομάδας των προσκόπων στην Αγία Ζώνη και είχα αυτή την ενασχόληση. Και πήγαινα προσκοπισμό. Δεν ασχολήθηκα ποτέ με την πολιτική. Δεν ασχολήθηκα κι εγώ με την πολιτική. Δεν μπορώ να πω ότι ήμουνα εντεταγμένος. Εκτός του ότι η οικογένειά μου ήτανε αστική και δεξιά, ας το πούμε έτσι όπως το λένε. Κατά τα άλλα τίποτε άλλο.

Μάλιστα. Σας λέει, λοιπόν, ο Μιχαηλίδης αυτό και αμέσως λέτε ναι; Τι γίνεται;
Όταν, λοιπόν, ο Μιχαηλίδης, ότι έτσι κι έτσι υπάρχει η οργάνωση αυτή και λοιπά και θα ερθεις μου λέει να γνωρίσεις τον αρχηγό. Ναι, είπα βέβαια, τι να πω. Αφού όλοι είμαστε εναντίον της κατοχής. Και δώσαμε ραντεβού στην Πλατεία Αμερικής οπότε εμφανίστηκε ο Περρίκος κάνοντας βόλτες για να μην δώσουμε υποψίες. Τα είπαμε, μου τα είπε ο Περρίκος και τα λοιπά όλα αυτά.

Τι σας είπε;
Το πώς θα ενεργήσουμε. Μου λέει ότι επειδή ξέρω, σε ξέρω, έχω μάθει τι άνθρωπος είσαι να σε βάλω στον ουλαμό καταστροφών μαζί μου. Βάλε με λέω, γιατί και μένα δεν με αρέσουνε τα πολλά πολλά να τρέχω και να κολλάω χαρτιά. Γιατί είμαι στους προσκόπους του λέω όπως το ξέρεις. Και πράγματι, λοιπόν, με έβαλε στον ουλαμό καταστροφής. Και είχα τον αριθμό εννέα στο δέκα. Δέκα ήτανε τα μέλη του καθα αυτού ουλαμού. Και άρχισε ο Περρίκος χωρίς να ενημερωνόμαστε εμείς με ένα δυο βοηθούς τους οποίους τότε δεν ξέραμε. Σημειωτέον ότι δεν ξέραμε και τους υπολοίπους φίλους ή και γνωστούς που ανήκαν στον ουλαμό. Τόσο πολύ το είχε κρατήσει καλά το θέμα. Και άρχισαν τα μικροσαμποτάζ.

Δηλαδή;
Το πρώτο σαμποτάζ έγινε, προσπάθεια μάλλον, υπήρχε μια οργάνωση στην οδό, στην πλατεία Κάνιγγος πώς λέγεται, σε ένα στενό το μυαλό δεν δουλεύει καλά, φιλογερμανική κι αυτή κι επήγαν δυο άτομα και από μια παλιά πόρτα η οποία είχε ένα τζαμάκι το σπάσανε και ρίξανε, ας πούμε, μια μολότοφ, ας την πούμε σήμερα, έτσι, μια αυτοσχέδια βόμβα.

Άλλα ουσιώδη δεν έγιναν. Έγιναν στο λιμάνι τα οποία κι εμείς δεν τα ξέραμε. Τα οποία κι εμείς δεν τα ξέραμε. Και δεν τα ξέραμε γιατί δεν γινόταν ευρεία διάδοση. Ξέρεις βουλιάξαμε ένα γερμανικό αυτά τα τσιμεντόπλοια. Δεν το μάθαινε κανένας. Αυτοί οι δυο με τρεις που συμμετείχαν αυτοί το ξέρανε. Όπου ήρθε η μέρα και η ώρα για να γίνει το εγχείρημα της ΕΣΠΟ. Συγκεντρώσεις τέτοια δεν συμμετείχαμε πουθενά εμείς.

Πείτε μου τι ήτανε η ΕΣΠΟ. Τι ήτανε η ΕΣΠΟ;
Η ΕΣΠΟ ήτανε τα αρχικά της Ελληνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση με σκοπό τη σύσταση στρατιωτικής μονάδος, εθελοντών εντός εισαγωγικών, να πάει στο ρωσικό μέτωπο. Διότι μέχρι τότε είχανε στείλει όλα τα κράτη τα κατεχόμενα εθελοντάς στο ρωσικό μέτωπο. Η Ελλάς δεν είχε στείλει ακόμα. Και οι Γερμανοί θέλανε να πάει και η ελληνική σημαία.

Ε, αυτό δεν άρεσε στον Μπερίκο που το σκέφτηκε και είχε άμεσο συνεργάτη τον Αντώνη Μυτιληναίο. Και άρχισαν την παρακολούθηση, την κατάστρωση του σχεδίου πώς θα το σταματήσει αυτή η οργάνωση που υπάρχει για να μην πάει και η ελληνική σημαία στο ρωσικό μέτωπο. Οπότε μέχρι την ώρα την παραμονή δεν ξέραμε τίποτα. Εγώ. Κι από ότι κατάλαβα δεν ξέρανε και οι υπόλοιποι. Και με ειδοποιεί ο Μιχαηλίδης και μου λέει αύριο δέκα και μισή θα είσαι στην πλατεία Κάνιγγος. Τι να κάνω λέω. Θα είσαι, μου λέει. Θα μάθεις.

Η ΕΣΠΟ πού ήτανε τα γραφεία της;
Ήταν Γλάδστωνος και Πατησίων διαγωνίως απέναντι στο Μινιόν. Και πήγα. Βλέπω ένα πολύ φίλο μου που είμαστε μαζί στο καφενείο. Καλημέρα, καλημέρα. Τι θες εδώ, μου λέει αυτός. Του λέω κι εγώ εσύ τι θέλεις εδώ. Τόσο πολύ δηλαδή είμαστε κρυφά οργανωμένοι. Ε, αφού είπαμε ο ένας τι θέλεις εδώ τι θέλεις εκεί, καταλάβαμε. Και κατά τις έντεκα παρά δέκα καταφθάνει η Ιουλία η Μπίμπα με μια τσάντα πάνινη με το ντενεκέ το δυναμίτη σκεπασμένο με κάτι λαχανικά, σέλινο, ξέρω εγώ, διάφορα χορταρικά, ό,τι ήτανε από την αγορά, δεν θυμάμαι με ποιον ήρθε από την Καλλιθέα, δεν θυμάμαι τώρα.

Μετά έρχεται ο Αντώνης ο Μυτιληναίος. Τον Αντώνη τον ήξερα ότι είχαμε κάποια συνεργασία. Αυτός ήτανε τεχνικός στον ΟΤΕ τότε τηλεφωνική εταιρία και έντεκα η ώρα είμαστε παρόντες όλοι. Έξι ήτανε να ερθουνε. Περιμέναμε, κάναμε αναγνωρίσεις αλλά ήτανε ο παπάς, ο οδοντίατρος και κάποιος άλλος. Ο Περρίκος βέβαια γύριζε.

Σας είπε ποτέ τι θα κάνετε; Τι σας είπε; Κάποιες οδηγίες δεν σας έδωσε;
Όταν μαζευτήκαμε όλοι μας είπε ο Μυτιληναίος, ξέρετε θα πάμε να ανατινάξουμε την ΕΣΠΟ. Θα πάμε, γιατί να μην πάμε. Λοιπόν. Και καθορίσαμε, γιατί ο Αντώνης ήτανε ας το πούμε επικεφαλής του ουλαμού αυτή τη στιγμή. Τώρα αλλού τι έκανε δεν ξέρω. Και καθόρισε. Θα πήγαινε ο Μυτιληναίος με τον Λόη, νομίζω, το ντενεκέ με τα εκρηκτικά, οι άλλοι δυο δεν είχανε θέση και φύγανε κι εγώ με τον Μούρτο βρισκόμαστε στη, είχε μια είσοδο από την οδό Γλάδστωνος, μια μικρή είσοδος η οποία δεν εφυλάσσετο από τους Γερμανούς. Και εκεί εγώ κι ο Μούρτος, η αποστολή μας ήτανε είτε πάει να μπει Γερμανός, είτε πάει να μπει κάποιος, εν πάση περιπτώσει να εμποδίσουμε την είσοδο παντός που θα ήθελε να μπει μέσα.

Δεν συνέβη βέβαια τίποτα τέτοιο. Κάθε φορά που πηγαινοερχότανε ο Μυτιληναίος έβλεπε τους ανθρώπους αυτούς μέσα στο γραφείο να κουβεντιάζουνε, ειδοποιούσε τον Μπερίκο, τι να κάνουμε, τι να κάνουμε, τι να κάνουμε, περνούσε η ώρα.Πέρασε η ώρα έφτασε δώδεκα παρά πέντε πάει βρίσκει τον Μπερίκο και του λέει δεν έχουνε φύγει. Δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο. Γιατί εν τω μεταξύ άρχισε να διαλύεται η συγκέντρωση των Ελλήνων σοσιαλιστών, ας το πούμε, χιτλερικών, και οι στρατιώτες είχανε μέσα οι Γερμανοί ήτανε τριώροφο το κτίριο, το ισόγειο ήτανε μαγαζιά, τον μεσαίο όροφο τον είχανε οι Γερμανοί κι είχανε πολλά πυρομαχικά, κάποιοι φρουράρχοι ήτανε εκεί δεν ξέρω ακριβώς και τον τρίτο ήτανε η ΕΣΠΟ.

Έδωσε λοιπόν την εντολή ο Ερρίκος, έρχεται και ο Αντώνης με το ντενεκέ και με το βοηθό εκεί, ο κάδος δεν ήταν κι εύκολο να πάει αγκαλιά, και πώς θα ανάψει το φυτίλι. Δεν κάπνιζε ο Μυτιληναίος και δεν ήξερε και να καπνίσει. Του ανάψαμε το τσιγάρο και λέει, άντε να δούμε θα τα καταφέρω τώρα; Τέλος πάντων πήγε και για καλή μας τύχη υπήρχε ένα κοίλωμα στον τοίχο που προϋπήρχε ο μετρητής του φωταερίου.Τον βάλανε εκεί το ντενεκέ. Φου, φου, φου, άναψε το φυτίλι ο Αντώνης και κατεβήκανε, εντάξει, τελειώσαμε, σκορπίσαμε.Είχαμε ραντεβού όμως με τον Μπερίκο στην Αστόρια, η οποία τότε ήτανε Πανεπιστημίου στα Χαυτεία ακριβώς. Και πήγαμε και περιμέναμε να περάσει αυτή η ώρα να γίνει η έκρηξη.

Σε μια στιγμή, μπαμ, έγινε το μεγάλο κακό. Επέτυχε απόλυτα η έκρηξη και επειδή το κτίριο είχε πατώματα μέσα δεν ήτανε μπετό κατέρρευσε εσωτερικώς.Οι εξωτερικοί τοίχοι κράτησαν. Αλλά εκείνο που θέλαμε εμείς ήτανε να καταρρεύσουν οι άνθρωποι και το κακό που έγινε επειδή υπήρχαν και πυρομαχικά μέσα ακουγόντουσαν εκρήξεις συνεχώς και μάλιστα η Ιουλία η Μπίμπα σηκώθηκε και φίλησε τον Μπερίκο την ώρα που έγινε το μπαμ.Εκ των υστέρων βέβαια ήτανε σφάλμα. Γιατί δείξαμε με τη χαρά μας ότι με αυτό το πράγμα φχαριστηθήκαμε πολύ.Ε, τελείωσε η χαρά μας, σε δυο τρία λεπτά, τέσσερα πέρασαν, λέει ο Περρίκος διαλυθείτε.

Διαλυθήκαμε. Εγώ τότε ήμουνα όπως σας είπα υπάλληλος του Υπουργείου.Πήγα στο Υπουργείο Εμπορίου, ήτανε στη Στοά Νικολούδη, την ξέρετε. Ε, κανένας δεν με πήρε είδηση ότι έλειπα εγώ. Τότε ήτανε η κατοχή, όποτε θέλαμε πηγαίναμε όποτε θέλαμε δεν πηγαίναμε.Φεύγοντας με τα πόδια αυτοί οι συνάδελφοι οι υπάλληλοι, όλοι και κορίτσια που είμαστε προς την Κυψέλη πηγαίναμε μέσω του πάρκου, από τα Εξάρχεια μέσω του πάρκου ίσια στα σπίτια μας. Πριν φτάσουμε στα Εξάρχεια φαινότανε ο μεγάλος μαύρος καπνός. Και όλοι λέγανε τι έγινε ρε παιδιά, τι έγινε, τι έγινε, τι έγινε. Ρώταγα κι εγώ. Τι έγινε, τι έγινε; Έπρεπε να ρωτάω κι εγώ.

Τέλος πάντων άρχισε και διαδόθηκε κάτι έγινε, λέει. Κάποιο κτίριο τινάχτηκε, δεν ξέρανε πως και τα λοιπά. Πήγαμε σπίτια μας.Την επομένη διαδόθηκε ότι το έκανε το ΕΑΜ. Οπότε εμείς βγάζαμε την εφημερίδα τη ΔΟΞΑ τότε.Μετά από μερικές μέρες έγραψε η ΔΟΞΑ ότι Έλληνες πατριώτες ανατίξαναν την ΕΣΠΟ και λοιπά, και λοιπά, και λοιπά. Χωρίς να πει. Τελείωσε εκεί η ιστορία. Βέβαια οι Γερμανοί άρχισαν συλλήψεις. Ο Μπιένους, όχι πραγματικούς υπεύθυνους, αλλά όπως πάντα ο καλός ο άνθρωπος ο οποίος επρόδωσε το κρυσφήγετο κι αυτό ήτανε λάθος του κι αυτό εσήμαινε ότι ο Περρίκος δεν είχε πείρα. Δεν ήτανε. Αν ήτανε ένας άνθρωπος μιας οργανώσεως παράνομης η οποία είχε λειτουργήσει κάμποσα χρόνια πριν δεν θα το εκανε αυτό. Και οι άστεγοι, ας το πούμε, μαζευόντουσαν και κοιμόντουσαν σε αυτό το κτίριο. Το ήξερε, λοιπόν, ο ρουφιάνος αυτός. Και ήξερε και το ποια είναι τα μέλη. Ο Σκούρας, κάτι άλλοι, δεν τους θυμάμαι τώρα, τέλος πάντων. Και μετά μια βδομάδα περίπου τους μπλοκάρει και τους πιάσανε.

Εσείς ξέρατε ποιος είναι ο ρουφιάνος;
Νομίζω ότι ο ρουφιάνος λέγεται Ησκιλοδήμων, λεγότανε, νομίζω, δεν είμαι σίγουρος. Πάντως είναι γνωστό το όνομά του. Ο οποίος και εξετελέσθη από μέλη της, ας το πούμε ένα στρατοδικείο όπου έγινε με την ΠΕΑΝ και εξετελέσθη. Εγώ ειδοποιήθηκα πάλι από τον Μιχαηλίδη κι από το Νίκο αυτόνε, που σας λέω πήγα στο καφενείο, ότι τους πιάσανε. Κι αρχίσαμε και σκορπίσαμε.

Κρυβόμαστε. Το ευτύχημα είναι και Θεός σχωρέστους όλους βέβαια, που δεν μαρτύρησαν. Ο μεν Περρίκος από ότι μάθαμε είπε στο στρατοδικείο και στην ανάκριση εγώ είμαι Έλληνας αξιωματικός και πολεμάω για την πατρίδα μου. Ο Αντώνης άντεξε τα βάσανα, ο Μυτιληναίος, τον πήγανε στην γκεστάπο στον Πειραιά, με κάποιο τρόπο είχε κάτι κάγκελα σαθρά, τα εκοψε, δεν ξέρω ακριβώς τι τα έκανε, δραπετεύει από εκεί. Με τις χειροπέδες. Τον είχανε μες στο κελί με τις χειροπέδες. Και φεύγει από τον Πειραιά και πάει στην Καλλιθέα σε ένα γνωστό του να του κόψει τις χειροπέδες. Πράγμα που έγινε. Ε, μετά κρυβότανε κι αυτός.

Εμείς οι άλλοι κρυβόμαστε. Ξεκινάει να φύγει ο Μυτιληναίος και πάει στην Εύβοια που φεύγανε τότε τα καικια για τη Μέση Ανατολή. Τον πιάνουνε οι Ιταλοί. Λέω την ιστορία του Αντώνη του Μυτιληναίου διότι ήτανε και παλικάρι και τυχερός. Τον πιάνουνε οι Ιταλοί τον βάζουνε στο καμιόνι. Χωρίς να ξέρουνε ότι είναι αυτός ο καταζητούμενος από τους Γερμανούς. Στη στροφή που φτάνανε στις φυλακές του Αβέρωφ πηδάει ο Αντώνης και φεύγει. Δεν πήραν χαμπάρι αυτοί. Οι Ιταλοί ήτανε μπροστά. Και άλλη φορά έφυγε και πήγε στη Μέση Ανατολή. Πήγε στην Τρίτη Ορεινή Ταξιαρχία και λοιπά. Είναι γνωστά αυτά.

Δηλαδή, θέλω να μου πείτε, φτάνοντας έντεκα η ώρα στην ΕΣΠΟ τι διαπιστώσατε; Τι ήτανε αυτό που σας καθυστέρησε δηλαδή, ακριβώς;

Το ραντεβού μας ήταν στις έντεκα η ώρα στην πλατεία Κάνιγγος. Φτάνοντας ένας ένας από μας από διαφορετικές κατευθύνσεις, ένας καθότανε στην Κυψέλη, άλλος καθότανε στην Καλλιθέα, φτάνοντας εκεί και συναντηθήκαμε σας είπα, συνήντησα κι έναν άλλο φίλο που ήτανε στο καφενείο μαζί, κάθε μέρα μαζί είμαστε όλοι. Το Νίκο το Μούρτο. Τι θες εδώ; Εσύ τι θες εδώ. Από ότι καταλάβαμε ότι ήμαστε για τον ίδιο λόγο.

Η ανατίναξη έπρεπε να γίνει στις έντεκα η ώρα. Διότι υπήρχαν όλα τα μέλη της ΕΣΠΟ που ήταν να πάνε, υπήρχαν οι Γερμανοί οι οποίοι δεν ξέρω γιατί μαζευόντουσαν τις Κυριακές κι έπρεπε να έχουμε περισσότερα θύματα δηλαδή, να δημιουργήσουμε. Αλλά στο μεσοπάτωμα υπήρχε ένα οδοντιατρείο, που ήτανε ο οδοντογιατρός, ένας παπάς και ένας άλλος πολίτης. Και δεν θέλαμε να τους σκοτώσουμε κι αυτούς γιατί κι αυτοί θα γινόντουσαν λιώμα.

Και τηράει ο Αντώνης και βρίσκει τον Μπερίκο εκεί κάπου όπου βρισκόταν και του λέει έτσι κι έτσι. Του λέει άστο, καθυστέρησέ το να μην τους σκοτώσουμε τους ανθρώπους. Περνούσε η ώρα μας, περνούσε η ώρα, περνούσε η ώρα ώσπου έφτασε δώδεκα παρά δέκα, παρά πέντε, κάτι τέτοιο, και πάει και του λέει δεν φεύγουνε αυτοί. Τι να κάνουμε; Και λέει, βάλτε φωτιά και τι να κάνουμε. Θα πάνε κι αυτοί μαζί. Γύρισε ο Αντώνης, λοιπόν, παίρνει το ντενεκέ, κάποιον που δεν θυμάμαι, τον Λόη νομίζω ήτανε, να πάνε να τον τοποθετήσουνε να ανάψουνε το φυτίλι. Εκείνη την ώρα που ανεβαίνανε τα σκαλιά βγαίνανε αυτοί οι άνθρωποι. Ήτανε το τυχερό τους να γλιτώσουνε. Ε, το φυτίλι, βέβαια, άναψε δύσκολα γιατί ο Μυτιληναίος δεν κάπνιζε. Το ανάψαμε εμείς με το τσιγάρο μας, γιατί εμείς είμαστε παλικαράκια και καπνίζαμε και το πήγε φυσώντας για να κρατήσει το φυτίλι.

Το τοποθέτησαν, βρήκανε μια θέση που ήτανε πρώτα το ρολόι, ο μετρητής, του φωταερίου, ήτανε έτσι σαν εκκλησάκι. Ακριβώς εκεί πήγε ο ντενεκές. Πήγε κι η φωτιά στο φυτίλι και φύγαμε.Κατεβαίνει ο Αντώνης, τελείωσε η αποστολή μας. Και είχαμε δώσει ραντεβού, μας είχε πει ο Περρίκος, στην Αστόρια για να δούμε την επιτυχία μας ή την αποτυχία μας.

Οπότε είδαμε την επιτυχία μας. Κοντά στη μία γίνεται το μπαμ, καπνός, μαύρος, κακό, έτρεχε ο κόσμος αλλόφρων να γυρίσει. Να οι Γερμανοί αμέσως τρέξανε, οι Ιταλοί, άδειασε η περιοχή από Έλληνες βέβαια. Και στην Αστόρια με το μπαμ η κοπέλα μας, η Ιουλία η Μπίμπα, σηκώθηκε και φίλησε τον Μπερίκο. Καλά, σηκωθήκαμε όλοι όρθιοι, κι όπως ήτανε δίπλα που καθότανε τον φίλησε. Τον αγκάλιασε και τον φίλησε από τη χαρά της. Από τη χαρά μας όλοι σηκωθήκαμε όρθιοι.Προδοθήκαμε μόνοι μας δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο. Ε, αφού έγινε αυτό λέει ο Περρίκος σκορπίστε.

Εγώ πήγα στο Υπουργείο, στη θέση μου, πήγα στο γραφείο μου και όταν τελείωσε η δουλειά μας φεύγουμε. Η παρέα που κατοικούσε προς την Κυψέλη φύγαμε όλοι προς τα Εξάρχεια μέσω του πάρκου, διότι με τα πόδια βέβαια κινούμεθα, και φτάνουμε σε κάποιο σημείο στα Εξάρχεια όπου είδαμε τον μεγάλο καπνό ο οποίος είχε φτάσει πολύ ψηλά. Και ρωτούσε ο ένας τον άλλον, αναρωτιόμαστε όλοι, τι συνέβη. Πήρε φωτιά, και αυτό. Ρώταγα κι εγώ. Έκανα τον ανήξερο.

Ωραία. Θέλω να σας ρωτήσω. Οι Έλληνες, ειδικά στην Αθήνα, οι Έλληνες που συνεργαζόντουσαν με τους Γερμανούς τι αντιμετώπιση είχαν από την υπόλοιπη κοινωνία. Δηλαδή ποια ήταν η σχέση τους με τους Έλληνες;
Όσοι Έλληνες συνεργάζονταν με τους Γερμανούς ήταν δυο κατηγορίες. Οι διερμηνείς και οι εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση για να κερδίσουν χρήματα. Οι μεν διερμηνείς ήτανε δυο κατηγορίες. Καλοί άνθρωποι, δηλαδή καλοί σαν πατριώτες Έλληνες και κακοί. Η χαρά τους ήταν να καταδίδουνε και να προδίδουνε και να προσθέτουνε αντί να αφαιρούνε.

Υπήρχανε όμως και καλοί άνθρωποι οι οποίοι ήτανε οι διερμηνείς αλλά κάπως κουκούλωναν τα πράγματα, βοηθούσαν κατά κάποιο τρόπο τους Έλληνες. Οι άλλοι λίγους ξέραμε ποιοι δουλεύουνε. Σημειωτέον όμως ότι οι Γερμανοί παίρνανε εργάτες Έλληνες και στο λιμάνι του Πειραιά και στους σιδηροδρόμους και σε διάφορες δουλειές σε εργοστάσια. Οι οποίοι Έλληνες πηγαίνανε.

Ο Τάκης ο Μιχαηλίδης δούλευε στο λιμάνι. Και είχανε ταυτότητα ελευθέρας κυκλοφορίας και μάλιστα μέσω της ταυτότητος αυτής μπαίνανε και στα τραμ τα οποία ήτανε μόνο για Γερμανούς. Και πότε πότε έμπαινε και κανένας Ιταλός. Αλλά κυρίως ήτανε για τους Γερμανούς. Οι άνθρωποι λοιπόν, που εργάζονταν στα έργα των Γερμανών είχανε ταυτότητα. Και μπαίνανε. Εργάζονταν μεν, έπαιρναν το ψωμί, έπαιρναν την κουραμάνα, έπαιρναν ό,τι τους δίνανε αλλά παράλληλα και κρυφά ήτανε και κατάσκοποι. Πώς το λένε, ήτανε οργανωμένοι σε διάφορες οργανώσεις.

Αυτό έσωσε πάρα πολύ κόσμο. Δηλαδή αυτές οι ταυτότητες και η σχέση των Ελλήνων η εργασιακή με τους Γερμανούς, έσωσε πολλούς.
Η σχέση αυτή των Ελλήνων, οι εμπορικές σχέσεις των Ελλήνων, με τους Γερμανούς ωφέλησε και τους ίδιους τους εργαζόμενους διότι βοήθησε να ζήσουνε και αυτοί και οι οικογένειές τους αλλά βοήθησε και στις πληροφορίες. Όταν το Κάιρο ζητούσε διάφορες πληροφορίες η Αθήνα τις μάζευε από οποιαδήποτε πηγή και κυρίως από ανθρώπους που ήτανε κοντά στους Γερμανούς.

Και οι διερμηνείς μπορεί να είναι αυτοί και οι άνθρωποι που δουλεύουν στις;
Ναι, ναι, βεβαίως, δεν ήξερε κανένας.

Να σας ρωτήσω κάτι. Να συνεχίσουμε κατά κάποιο τρόπο. Η ανατίναξη της ΕΣΠΟ πότε έγινε ακριβώς;
Η ανατίναξη της ΕΣΠΟ έγινε στις 20 Σεπτεμβρίου του 1942. Εγώ τότε ήμουνα 21 έτους. Είμαι της κλάσεως 42. Εμείς παλιά μετράγαμε τα χρόνια μας με ποιας κλάσεως στο στρατό είμαστε. Έχω γεννηθεί το 1921. Λοιπόν, θέλω τώρα να μου πείτε μετά την ανατίναξη της ΕΣΠΟ έγιναν άλλα σαμποτάζ;

Είχατε άλλη δράση; Και πώς πήγε η ζωή;
Μετά την ανατίναξη της ΕΣΠΟ και μετά τη σύλληψη δυο τριών μελών και μάλιστα του Μπερίκου του αρχηγού, ο ουλαμός ενέκοψε. Δεν έκανε αυτούς που. Πιθανόν υπήρχε και κάποια ομάδα στην Καλλιθέα, μάθαμε εκ των υστέρων, ή στον Πειραιά αλλά δεν ήτανε, δεν είχε αρχηγό και χωρίς αρχηγό δεν γίνεται τίποτα. Για αυτό και παρασημοφορείται ή τιμωρείται ο εκάστοτε διοικητής ενός τμήματος στρατιωτικού, αστυνομίας, οτιδήποτε.

Δεν είχανε δηλαδή ιεραρχία. Πειθαρχία, ας το πούμε. Ε, οπότε δεν είχαμε πια. Εν τω μεταξύ ήρθε το 1942 προς 1943, είχανε ομαλοποιηθεί τα πράγματα. Δεν υπήρχε αυτή η πείνα η μεγάλη και τα λοιπά. Είχαν δημιουργηθεί οι δυο μεγάλες οργανώσεις το ΕΑΜ ΕΛΑΣ ΕΠΟΝ και τα λοιπά και το ΕΔΕΣ. Ε, άλλοι φύγανε προς το ΕΔΕΣ, άλλοι φύγανε προς το ΕΑΜ από τον κόσμο, άλλοι φύγανε στη Μέση Ανατολή.rwf.gr

To Ποντιακό Ζήτημα και Μικρασιατική Καταστροφή

του Βλάσση Αγτζίδη

Ένα πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα, σε ένθετη έκδοση, πραγματοποίησε η εφημερίδα Το Παρόν την Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2009. Συμμετείχα με το παρακάτω κείμενο, που δημοσιεύτηκε με τίτλο: “Ποντιακό Ζήτημα και Μικρασιατική Καταστροφή” σελ. 43-45

 

  Μια από τις πολύ ενδιαφέρουσες, παρότι άγνωστη,  πλευρές του Μικρασιατικού Ζητήματος ήταν τα του Πόντου. Ο Πόντος βρισκόταν στην περιοχή της βορειοανατολικής Μικράς Ασίας. Παρόλη τη μεγάλη μετανάστευση προς τη Ρωσία που είχε αρχίσει από τον 19^ο αιώνα,  οι Έλληνες υπήρχαν σε αξιοσημείωτα μεγέθη μεταξύ των σύνοικων μουσουλμανικών πληθυσμών. Επίσης ενδιαφέρον έχει το γεγονός –παρότι είχε μικρή σημασία στις συγκεκριμένες συνθήκες όπου το κύριο κριτήριο της ένταξης ήταν η θρησκευτική τοποθέτηση-  ότι μεγάλο μέρος των μουσουλμάνων του Πόντου ήταν ελληνογενές και ελληνόφωνο. 

Το Ζήτημα του Πόντου ήταν μέρος του ευρύτερου Μικρασιατικού Ζητήματος. Η ευκαιρία επίλυσής του χάθηκε κυρίως ως αποτέλεσμα της ανορθολογικής πολιτικής του Λαϊκού Κόμματος μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του ’20, όταν διαρραγούν πλήρως οι συμμαχικές σχέσεις τη στιγμή ακροβώς που η δημιουργία της Δημοκρατίας του Πόντου είχε ενσωματωθεί στην ατζέντα της ελληνικής κυβέρνησης και οι Βρετανοί πιθανότατα θα αποδέχονταν τη ριζοσπαστική αυτή πρόταση. Εν τέλει οι Πόντιοι θα κι αυτοί, όπως και οι υπόλοιποι Μικρασιάτες συντοπίτες τους, την εγκληματική πολιτική των μοναρχικών της «Μικράς πλην εντίμου Ελλάδος» και του  «Οίκαδε» και οι επιζήσαντες θα καταφύγουν πρόσφυγες στην Ελλάδα και στη Σοβιετική Ένωση. 

Διαφωτισμός και Πόντος 

Οι Έλληνες του Πόντου, μέσω της διανόησής τους, είχαν δεχτεί τις επιρροές του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, παράλληλα με τα ιδεολογικά ρεύματα που αναπτύσσονταν στη Ρωσία. Από τις μεγάλες φαναριώτικες ποντιακές οικογένειες του 19^ου αιώνα (Υψηλάντες, Μουρούζηδες), που διατηρούσαν σχέσεις με τον Πόντο και ενίσχυαν την εκπαιδευτική κίνηση, μέχρι τους νεότερους διανοούμενους όπως ο Γεώργιος Σκληρός, η ποντιακή διανόηση συμμετείχε με τον τρόπο της στα δρώμενα.

Ο χώρος του Πόντου, όπως και της Ιωνίας και της Ανατολικής Θράκης, είχε αντιμετωπίσει ήδη από το 1914 την πολιτική γενοκτονίας που ακολούθησαν οι Νεότουρκοι στο πλαίσιο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η όξυνση των ενδοοθωμανικών αντιθέσεων και η διαφαινόμενη κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας -η οποία από το 1908 είχε βρεθεί πραξικοπηματικά υπό τον έλεγχο των εθνικιστών- ενεργοποίησε τους Πόντιους διανοούμενους. Διατυπώθηκε τότε το αίτημα δημιουργίας δεύτερου ελληνικού κράτους στις νότιες παραλίες της Μαύρης Θάλασσας, ως μοναδική δυνατότητα επιβίωσης του ελληνισμού στη γενέθλια γη. Τον Οκτώβριο του 1917 ο Κ. Κωνσταντινίδης, ένας από τους ηγέτες του ποντιακού κινήματος και πρόεδρος της δυναμικής οργάνωσης της Μασσαλίας είχε ενημερώσει τον Βενιζέλο για τις προθέσεις τους.

Με το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα βρέθηκε στον κύκλο των νικητών που αποφάσισαν για τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το σύνθετο διεθνές πλαίσιο, τα αντικρουόμενα συμφέροντα των συμμάχων και η άρνηση των Βρετανών να  αποδεχτούν την συμπερίληψη του Πόντου στις μεταπολεμικές διευθετήσεις, οδήγησε τον Βενιζέλο -παρότι αρχικά αμφιταλαντεύτηκε- να αγνοήσει τα αιτήματα των Ποντίων και να υποστηρίξει στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι το Δεκέμβριο του 1918, την ενσωμάτωση του Πόντου στην Αρμενία. Μια θέση που εξόργισε τους Έλληνες του Πόντου και τις ποντιακές οργανώσεις, οι οποίες με επικεφαλής το μητροπολίτη Τραπεζούντος Χρύσανθο προσπάθησαν να παρέμβουν αυτοτελώς στις Συνδιασκέψεις Ειρήνης προωθώντας το αίτημα δημιουργίας Ελληνικού Κράτους στον Πόντο. Το υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα κατακλύστηκε από τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας. Από τη Μασσαλία, το Λονδίνο, το Αλγέρι, τη Νέα Υόρκη κ.ά. οι ποντιακές οργανώσεις κατήγγειλαν “την προβαλλόμενη ιδέα καθ’ ην η πατρίς ημών φέρεται περιλαμβανομένη εντός μέλλοντος αρμενικού κράτους.”

 Ο Βενιζέλος, ο Χρύσανθος και οι Βρετανοί

Ως αποτέλεσμα των αντιδράσεων άλλαξε η πολιτική της κυβέρνησης. Απεστάλησαν στον Πόντο και στον Καύκασο ο συνταγματάρχης Δ. Καθενιώτης και ο Ι. Σταυριδάκης για να εκτιμήσουν την κατάσταση. Ο Βενιζέλος φαίνεται να αποδέχεται εν μέρει τα ποντιακά σχέδια, επιτρέποντας τη δημιουργία ειδικού ποντιακού σώματος στον ελληνικό στρατό, ώστε μελλοντικά να μπορεί να αποσταλεί στον Πόντο.

Οι Πόντιοι συνέχισαν να επιζητούν την ελλαδική βοήθεια και να απαιτούν την αποστολή ελληνικού στρατού στον Πόντο. Για το σκοπό αυτό είχαν συγκεντρώσει τους απαιτούμενους πόρους για τη χρηματοδότηση της επιχείρησης. Βασικό επιχείρημά τους ήταν ότι οι αντάρτικες ποντιακές δυνάμεις, θα μπορούσαν να αποκόψουν τις γραμμές εφοδιασμού των κεμαλικών από τους σοβιετικούς. Το Νοέμβριο του 1919 οι Βρετανοί απέρριψαν σχέδιο αποστολής του ποντιακού τμήματος του ελληνικού στρατού στο Βατούμι και τη συγκρότηση επί τόπου ποντιακού στρατού. Ο Ελ. Βενιζέλος, με αφορμή τη βρετανική άρνηση επανήλθε στις απορριπτικές του θέσεις και επαναμετάθεσε το Ποντιακό Ζήτημα στο πλαίσιο του Αρμενικού. Η στάση αυτή προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση της Εθνοσυνέλευσης του Πόντου.  

 Στις 31 Ιουνίου 1919, ο Χρύσανθος, με υπόμνημά του προς το Βρετανό πρωθυπουργό, ζήτησε ενίσχυση του ποντιακού κινήματος. Πρότεινε τη διάθεση ποντιακών ταγμάτων, τα οποία μαζί με Αμερικανούς θα αναλάμβαναν να διατηρήσουν την τάξη στον Πόντο. Η γενικότερη όμως στάση των συμμάχων ήταν αρνητική. Το Νοέμβριο του 1919 ο συνταγματάρχης Δ. Καθενιώτης πρότεινε, ανεπιτυχώς, στο Βρετανό πρέσβη στην Αθήνα να αποσταλεί στο Βατούμι το Τάγμα Ποντίων που είχε δημιουργηθεί στα πλαίσια του ελληνικού στρατού. Τον Ιανουάριο του 1920 επανέλαβε τις προτάσεις του στο Βρετανό Αρμοστή του Βατούμι για μια ελληνοβρετανική επέμβαση κατά των Τούρκων εθνικιστών και των μπολσεβίκων. Ο Καθενιώτης πρότεινε την απόβαση στην Τραπεζούντα των ποντιακών ταγμάτων, που είχαν δημιουργηθεί στα πλαίσια του ελληνικού στρατού, ώστε να δημιουργηθεί μια μικρή ελεύθερη περιοχή όπου θα κατέφευγαν οι Έλληνες από τη Ρωσία που καταδιώκονταν από τους μπολσεβίκους. Επιπλέον, το απόσπασμα αυτό ενισχυμένο, θα μπορούσε να αναχωρήσει στο εσωτερικό γύρω από το Ερζιγκιάν, ώστε να εξασφαλίσει τα νώτα του αρμενικού στρατού από τους Τούρκους.  

Η πρόταση αυτή συνάντησε την άρνηση της βρετανικής πλευράς. Την αρνητική απάντηση της βρετανικής κυβέρνησης στην πρόταση αυτή εισηγήθηκε ο Βρετανός αρμοστής στο Βατούμι Γουόρντροπ (Wardrop). Tην απόρριψη της πρότασης, παρόλο που αυτή εξυπηρετούσε άριστα τον αντιμπολσεβικικό αγώνα της Αντάντ, ο Δ. Καθενιώτης ερμηνεύει ως αποτέλεσμα της υποκειμενικής στάσης του Άγγλου Αρμοστή να αποδεχτεί τη μεταφορά των Ταγμάτων του Πόντου στο Βατούμι, γιατί ήταν φανατικός σλαβόφιλος.  Ο μητροπολίτης Χρύσανθος δήλωσε για τον Βενιζέλο ότι ήταν «Απλη­ρο­φόρητος στο ζήτημα του Πόντου». 

 (αριστερά: ο Μητροπολίτης Τραπεζούντος Χρύσανθος, δεξιά: ο Ελευθέριος Βενιζέλος)

Η αλλαγή της στάσης του Βενιζέλου και το Υπόμνημα προς τους Βρετανούς 

Η εμφάνιση του εθνικιστικού τουρκικού κινήματος του Κεμάλ, ελάχιστα απείλησε τα ελληνικά συφέροντα κατά την πρώτη περίοδο ανάπτυξής του.  Θορύβησε και ενόχλησε όμως πολύ τους Βρετανούς. Ενώ τα ένοπλα τουρκικά σώματα πουθενά δεν είχαν καταφέρει να αμφισβητήσουν την υπεροχή των ελληνικών στρατευμάτων σε διπλωματικό επίπεδο  «από το Μάϊο του 1919 ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε εκμαιεύσει την υπόσχεση του Βρετανού ομολόγους για  χορήγηση πολεμικού υλικού και την παροχή οικονομικών μέσων, προκειμένου να φέρει εις πέρας ότι είχε επιφορτιστεί από τους Συμμάχους επ’ ονόματί τους.»

Ήταν τόσο ευνοϊκό το κλίμα και τόσο ξεκάθαρη η πολιτική και στρατιωτική προοπτική εκείνη τη στιγμή, ώστε ο Λόιδ Τζόρτζ θα εκφραστεί ως εξής: «Τίποτα λιγότερο της προδοσίας από την ελληνική πλευρά ή ανικανότητας που ισοδυναμεί με προδοσία, δεν θα ήταν δυνατόν να καταστήσει τυς Τούρκους της Ανατολίας ικανούς να επιδράμουν στη Σμύρνη και να ρίξουν τους Έλληνες στη θάλασσα». 

Το καλοκαίρι του 1920, ο Βενιζέλος θα λάβει τις εκθέσεις των Σταυριδάκη και Καθενιώτη, με τις οποίες προτρέπεται να αποδεχτεί αμέσως τα ποντιακά αιτήματα. Ο Βενιζέλος άλλαξε για άλλη μια φορά στάση και ανακοίνωσε στο Βρετανό πρωθυπουργό το σχέδιό του για επέμβαση στον Πόντο με στόχο τη δημιουργία ελληνικού κράτους εκεί. Ο Αλέξης Αλεξανδρής γράφει ότι τελικά ο Βενιζέλος, λίγο πριν τις εκλογές του Νοεμβρίου του ‘20, παρόλες τις παλινωδίες του στο Ζήτημα του Πόντου -που κόστισαν πολύτιμο χαμένο χρόνο σε κρίσιμες εποχές- αποφάσισε να αποστείλει ελληνικά στρατεύματα στον Πόντο και ενημέρωσε το Βρετανό πρωθυπουργό Λόιδ Τζορτζ για το σχέδιο επέμβασης στον Πόντο με στόχο τη δημιουργία ελληνικού κράτους εκεί.

 Η αλλαγή αυτή εκφράστηκε με τη σύνταξη ενός τολμηρού υπομνήματος προς τον Λόιδ Τζορτζ στις 5 Οκτωβρίου τα 1920, ώστε να ληφθούν από κοινού στρατιωτικά μέτρα κατά του κεμαλικού κινήματος, το οποιο είχε αρχίσει να προκαλεί πονοκέφαλο στους συμμάχους.  Με το Υπόμνημα ζητήθηκε η οριστική εκδίωξη των Τούρκων από την Κωνσταντινούπολη και η δημιουργία ενός νέου κράτους στον Πόντο από τους Έλληνες γηγενείς, στο οποίο θα επέστρεφαν και όσοι είχαν εκδιωχθεί και εγκατασταθεί στη νότια Ρωσία. Ο Πόντος θα περιλάμβανε το βιλαέτι της Τραπεζούντας, εκτός του Σαντζακίου του Λαζιστάν, καθώς και τα αντίστοιχα της Σινώπης, της Αμάσειας, της Τοκάτης και του Καραχισάρ.

Με το υπόμνημα αυτό ο Βενιζέλος μετακύλιε το βάρος εφαρμογής της Συνθήκης των Σεβρών από τους ελληνικούς ώμους  στους Συμμάχους.  Η πρόταση για αναθεώρηση της Συνθήκης εις βάρος των Τούρκων με τη δημιουργία δύο νέων κρατών, του Πόντου και της Κωσταντινούπολης αρχικά δημιούργησε αμηχανία στο βρετανικό επιτελείο.

Με το υπόμνημα αυτό ο Βενιζέλος έθετε τους Βρετανούς μπρος στις ευθύνες τους, τη στιγμή που η αντίληψή τους για το κεμαλικό κίνημα ήταν εξαιρετικά αρνητικά και δεν είχε ακόμα δημιουργηθεί γέφυρες επικοινωνίας. Ουσιαστικά ο Βενιζέλος τους καλούσε να συντρίψουν από κοινού το κεμαλικό κίνημα  με βάση ένα κοινό σχέδιο: ο ελληνικός στρατός μέσα σ’ ένα μήνα θα έφτανε στην Άγκυρα και θα καταλάμβανε και τον Πόντο, ενώ οι Βρετανοί θα αναλάμβαναν να καλύψουν τα μετόπισθεν και θα συνέβαλαν στο εγχείρημα με το ποσό των είκοσι εκατομμυρίων στερλινών.  Μετά από έξη μήνες θα αποχωρούσαν από την Άγκυρα αφού πρώτα είχαν δημιουργήσει αναγκαίες δυνάμεις επιτόπιας χωροφυλακής. Ο Πόντος θα μετατρεπόταν σε ανεξάρτητο κράτος.

Παρότι οι υπηρεσιακοί παράγοντες του βρετανικού υπ. Εξ. διατύπωναν σοβαρές επιφυλάξεις που επικεντρώνονταν κυρίως στην αναίρεση των πρόσφατα συμβατικά συνομολογημένων εδαφικών όρων. Όμως ο Βρετανός στρατιωτικός εκπρόσωπος στη Σμύρνη θεωρούσε ότι «Η απόφαση αναμένεται να είναι καταφατική» και άρα θα άρχιζαν οι πολεμικές επιχειρήσεις. Ο Κωσταντίνος Σβολόπουλος στο βιβλίο του «Η απόφαση για την επέκταση της ελληνικήςκυριαρχίας στη Μικρά Ασία» παρουσιάζει μια εξαιρετικής σημασίας τηλεγραφική εντολή του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών Λόρδου Κώρζον προς τον ύπατο εκπρόσωπό του στην Τουρκία ναύαρχο ντε Ρόμπεκ, με την οποία επισημαινόταν ότι η πρόκληση  «ισχυρών αντιτουρκικών αισθημάτων… είναι δυνατόν να απολήξει σε σοβαρό αίτημα για την αναθεώρηση της συνθήκης με έννοια δυσμενή προς την Τουρκία… Ο κίνδυνος αυτός για την Τουρκία θα επιταθεί αν καθυστερήσει η επικύρωση της συνθήκης υπό τη μορφή που έχει υπογραφεί, εφόσον η παρέλκυση αυτή θα συνεπάγεται στην πραγματικότητα την παράταση της εμπόλεμης κατάστασης».

Ο Σβολόπουλος εκτιμά ότι: «μοιραία πλέον διαφαινόταν η πιθανότητα να υιοθετηθούν, κατά βάση, οι ριζοσπαστικές θέσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου: αναθεώρηση συνομολογημένων διατάξεων της συνθήκης εις βάρος της Τουρκίας, συνέχιση και επέκταση των πολεμικών επιχειρήσεων.»

Όμως το τραγικό για την ελληνική πλευρά είναι ότι το έγγραφο του Κώρζον συντάχθηκε, τρεις ημέρες αφότου οι εκλογές στην Ελλάδα είχαν αναδείξει νικητή το μοναρχικό, φιλογερμανικό Λαϊκό Κόμμα και ο Βενιζέλος είχε πάρει πλέον το δρόμο της εθελούσιας εξορίας.  Δυστυχώς ο Διχασμός και οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στην Αθήνα δεν επέτρεψαν την υλοποίηση της νέας γραμμής στο Ποντιακό Ζήτημα. Στις 14 Νοεμβρίου 1920 ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές. Αργότερα, η βενιζελική πλευρά υποστήριξε ότι εάν στις εκλογές δεν κέρδιζε η φιλομοναρχική παράταξη, οι σύμμαχοι της Αντάντ θα είχαν «…καλύψει την απελευθέρωση του Πόντου από την Μεραρχία Δ. Καθενιώτη.» 

Οι διάδοχοι του Βενιζέλου πολιτεύτηκαν με έναν τελείως ανορθολογικό τρόπο, ο οποίος τελικά οδήγησε στην Ήττα και τη δικαίωση των επιλογών του τουρκικού εθνικισμού. Κατάφεραν σε μια εξαιρετικά κρίσιμη και σύνθετη στιγμή, που απαιτούσε προσοχή, ευφυϊα και λεπτούς διπλωματικούς χειρισμούς να διαρρήξουν το συμμαχικό μέτωπο με την επαναφορά του φιλογερμανού βασιλιά Κωσταντίνου.  Ο ίδιος ο Τσώρτσιλ, που ανήκε στους Βρετανούς σκεπτικιστές γράφει για τις συνθήκε που δημιούργησαν οι Μοναρχικοί  μετά τις εκλογές: «Θα ήταν παράλογο να ζητήσουμε από τη βρετανική ή τη γαλλική δημοκρατία να κάνουν θυσίες για ένα λαό του οποίου το πραγματικό πνεύμα είχε φανεί με την επιλογή ενός τέτοιου άνδρα. Γι αυτό η επιστροφή του Κωσταντίνου διέλυσε κάθε πίστη των Συμμάχων στηνΕλλάδα και ακύρωσε όλες τις νόμιμες υποχρεώσεις».

 

(“Γούναρης-Στράτος: Οι σωτήρες της Τουρκίας“… σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα Yeni Giun)

Το τέλος και η τιμωρία των ενόχων και οι προσπάθειες αναθεώρησης

Η εγκληματική πολιτική των κυβερνήσεων του Λαϊκού Κόμματος οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή. Ο Πόντος φυσικά εγκαταλείφθηκε από την επόμενη της εκλογικής τους νίκης. Η αδιαφορία και η περιφρόνηση τους για τους ελληνικούς μικρασιατικούς πληθυσμούς φαίνεται από δύο πράξεις τους που είχαν ιδιαίτερα οδυνηρές επιπτώσεις: Στις 13 Ιουνίου 1922, και  ενώ η κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος προσπαθούσε να βρει τρόπους εγκατάλειψης της Μικράς Ασίας και επιστροφής “Οίκαδε”, στη «Μικρά πλην Έντιμο»  ψήφισε έναν  εγκληματικό Νόμο με τον οποίο απαγόρευε την εκκένωση της Μικράς.  Με το Νόμο αυτό η μοναρχική κυβέρνηση με τις υπογραφές των Κωσταντίνου, Γούναρη και Ρούφου παρέδιδε τους Έλληνες της Μικράς Ασίας στους Τούρκους εθνικιστές.  Η εγκληματική συμπεριφορά της τότε φιλομοναρχικής ηγεσίας απέναντι στον ελληνισμό της Ανατολής ήταν τέτοια, ώστε και μετά την κατάρρευση του Μετώπου, τον Αύγουστο του ’22  απαγόρευσαν την εκκένωση της Σμύρνης και της υπόλοιπης Ιωνίας, παραδίδοντας τον ελληνικό και αρμενικό πληθυσμό στα στρατεύματα του Μουσταφά Κεμάλ που προέλαυναν. 

Οι κατηγορίες με βάση τις οποίες καταδικάστηκαν οι ένοχοι της Καταστροφής από το έκτακτο στρατοδικείο είναι οι εξής:

Το κυρίως κατηγορητήριο είχε 15 σκέλη, δηλαδή αναλύεται σε δεκαπέντε επιμέρους κατηγορίες:

1. Ενηργήθη το δημοψήφισμα και επανήλθεν ο Βασιλεύς, ενώ ήτο το τοιούτον πράξις εχθρική προς τας Δυνάμεις της Συνεννοήσεως.
2. Ημελήθη η προσάρτησις της Βορείου Ηπείρου.
3. Παρεγνωρίσθη η σχετική διακοίνωσις των Δυνάμεων και υπέστη η Ελλάς τον οικονομικόν αποκλεισμόν.
4. Ετοποθετήθησαν απειροπόλεμοι αρχηγοί μονάδων.
5. Παρά τας δυσμενείς περί Βασιλέως Κωνσταντίνου δηλώσεις των πρωθυπουργών Αγγλίας και Γαλλίας, δεν υπεδείχθη εις αυτόν να παραιτηθή.
6. Διετάχθη προώρως η ατυχής επιχείρησις του Μαρτίου 1921.
7. Διετάχθη η από Εσκή Σεχήρ προς Άγκυραν εκστρατεία, παρά την γνώμην του Αρχηγού της Στρατιάς.
8. Ανετέθη η αρχιστρατηγία εις τον ανεύθυνον Βασιλέα.
9. Εψηφίσθησαν υπό της Εθνοσυνελεύσεως νόμοι διασπαθίσεως του δημοσίου χρήματος, καίτοι ο στρατός υφίστατο στερήσεις.

10. Δεν εγένοντο δεκταί αι προτάσεις του Ιουνίου 1921, δι’ ων εσώζετο η (Aνατολική) Θράκη και επετυγχάνετο η αυτονόμησις της Μικρασίας.

11. Διωρίσθη αρχιστράτηγος ο Χατζανέστης.

12. Απεσπάσθησαν εκ Μικρασίας δυνάμεις χάριν της εκφοβιστικής κινήσεως προς την Κωνσταντινούπολιν.

13. Υπεγράφη σύμβασις παραιτήσεως από των συμμαχικών πιστώσεων προς την Ελλάδα.

14. Εγένετο ανεκτή παρακυβέρνησις υπό τον Πρίγκιπα Νικόλαον και τους Στρέιτ, Δούσμανην, Κωνσταντινόπουλον.

15. Ημποδίσθησαν να ηγηθούν της διπλωματικής αντιπροσωπείας οι Δ. Ράλλης και Ελ. Βενιζέλος. 

Επίλογος 

Με μια έννοια, η  κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος και η Μοναρχία υπήρξαν συνυπεύθυνοι  με τον Κεμάλ στη σφαγή της Σμύρνης και η συνειδητή αυτή πολιτική τους δεν προσμετρήθηκε στα επιχειρήματα που οδήγησαν στην καταδίκη τους Έξι υπεύθυνους της μεγαλύτερης τραγωδίας που βίωσε ποτέ ο ελληνισμός. Η εκτέλεση των Εξι είχε και μια ηθική σημασία Κάθαρσης απέναντι στην ιστορική Ύβρι που διέπραξε η παράταξη της «Μικράς πλην Εντίμου Ελλάδος». 

Σήμερα, με την ραγδαία οικονομική και πληθυσμιακή ανάπτυξη της Τουρκίας –η οποία μετατρέπεται πλέον από ασιατικό κράτος σε κράτος του Αιγαίου- αντιλαμβανόμαστε τις συνέπειες της ανορθολογικής τους πολιτικής που επέφερε τη συντριπτική ήττα.

 

Η αναψηλάφηση της Δίκης των Έξ και η αναθεώρηση της Ιστορίας

Σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια τάση της αρνητικής αναθεώρησης της Ιστορίας. Φυσικά αυτή είναι μια τάση που συναντιέται διεθνώς και ξεκίνησε ξεκίνησε με τους Αρνητές του Ολοκαυτώματος. Στα καθ’ ημάς το ζήσαμε με την απόπειρα  αποκατάστασης των αυθεντικών δωσίλογων της Κατοχής την περίοδο της Χούντας, την προσπάθεια  για αποκατάσταση του Αρ. Στεργιάδη, του  Δημητρίου Γούναρη, του Στάλιν στο 18^ο Συνέδριο του ΚΚΕ και φυσικά με την απόπειρα των απογόνων των Εξ για αναψηλάφηση της Δίκης. 

Η αναψηλάφηση της Δίκης των Εξ είναι η πιο κραυγαλέα απόπειρα ιστορικής αναθεώρησης που προσβάλλει πρωτίστως τα θύματα εκείνης της άφρονος πολιτικής.  Σε ένα κείμενο διαμαρτυρίας για τις προσπάθειες αποκατάστασης των υπευθύνων της Μεγάλης Καταστροφής, μια προσφυγική ομοσπονδία έγραψε τα εξής : «Ο Δ. Γούναρης βαρύνεται με πλήθος εγκλημάτων εις βάρος του ελληνισμού. Μεγάλο μέρος απ’ αυτά κωδικοποιήθηκαν κατά την περίφημη Δίκη των Εξ. Μπορεί η συγκεκριμένη δίκη να ήταν μερική και να διέφυγαν την τιμωρίας και άλλοι πολλοί υπαίτιοι της Καταστροφής. Όμως οι βασικοί διαχειριστές της κρίσης στην τελευταία της φάση -αυτοί που οδήγησαν την ελληνική πλευρά στην ήττα- δικάστηκαν, καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν. 

Εκτός όμως από τα συγκεκριμένα εγκλήματα που καταγράφηκαν στη Δίκη, υπάρχουν και άλλα που βαρύνουν το Γούναρη και την ομάδα του. Μερικά απ’ αυτά είναι:

          –Η υπονόμευση της δράσης της Μικρασιατικής Άμυνας και της δημιουργίας τοπικού μικρασιατικού στρατού, που θα μπορούσε να αντισταθεί στους κεμαλικούς,

          –Η απόλυτη εγκατάλειψη των Ελλήνων του Πόντου, μέσω της παραγνώρισης των πολιτικών τους αιτημάτων και της μη αποστολής στρατιωτικής βοήθειας προς το δυναμικό ποντιακό αντάρτικο κίνημα που δρούσε στο βορρά της Μικράς Ασίας,

          –Η ψήφιση του Νόμου 2670/1922 με τον οποίο η κυβέρνηση Γούναρη απαγόρευε στον ελληνικό πληθυσμό της Ιωνίας να αναχωρήσει, τη στιγμή που συζητούσε την απαγγίστρωση από τη Μικρά Ασία.   

Στην πολιτική της κυβέρνησης του Γούναρη και του φιλομοναρχικού Λαϊκού Κόμματος οφείλεται η νίκη του τουρκικού εθνικισμού και η σφαγή του ελληνικού πληθυσμού της ιωνικής παραλίας. Το συνολικό ανθρώπινο κόστος του ελληνισμού από τη στιγμή που άρχισε η Γενοκτονία των ελληνικών πληθυσμών είναι τουλάχιστον 800.000 άτομα με βάση τη μελέτη των ιστορικών Κιτρομηλίδη-Αλεξανδρή.  Τρομερό βέβαια υπήρξε και το κόστος για τον ελληνισμό που βρέθηκε -για πρώτη- φορά εκτός των πανάρχαιων ελληνικών κοιτίδων του Πόντου, της Ιωνίας, της Καππαδοκίας και της Ανατολικής Θράκης, καθώς και για το ενάμιση εκατομμύριο πρόσφυγες…» 

Η απαίτηση των απογόνων των υπευθύνων της Μικρασιατικής Καταστροφής για αποκατάσταση των προγόνων τους και την απαλλαγή τους από το στίγμα της «προδοσίας» είναι κατανοητή σε ανθρώπινο επίπεδο. Σίγουρα το ίδιο αισθάνονται και οι απόγονοι του Τσολάκογλου και των λοιπών δωσίλογων της Κατοχής που επίσης εκτελέστηκαν, καθώς και των χουντικών που απλά καταδικάστηκαν. 

Όμως η Δίκη των Εξ, έχει ένα βαθύτατο ηθικό και πολιτικό περιεχόμενο. Είναι ουσιαστικά η δική μας Δίκη της Νυρεμβέργης, δηλαδή η δίκη των ενόχων της μεγαλύτερης εθνικής καταστροφής που μας συνέβη ποτέ. 

Το αίτημα για αποκατάσταση των ενόχων μέσω της αναψηλάφησης της Δίκης δεν τόλμησαν να το υποβάλλουν ούτε η ίδια η Ακροδεξιά, όταν κατείχε και  ασκούσε ανεξέλεγκτα την εξουσία. Τόσο ο Ιωάννης Μεταξάς όσο και η Χούντα των συνταγματαρχών τίμησαν τη μνήμη των παλιών τους φίλων με την ονοματοδοσία οδών και πλατειών. Δεν τόλμησαν να πάνε παραπέρα. 

Η πρόσφατη απόπειρα εν μέσω δημοκρατίας, ξύνει και πάλι τις ιστορικές πληγές. Και αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι προσφυγικός ελληνισμός, 87 χρόνια μετά την Μεγάλη Καταστροφή νοιώθει και πάλι να  ζωντανεύουν οι οι δαίμονες και οι εφιάλτες του.  

Η κεντρική εμπορική οδός του ”Φραγκομαχαλά” μετά την πυρπόληση και την καταστροφή της Γκιαούρ Ιζμίρ από τους κεμαλικούς

Αρμενο-τουρκική «συμφιλίωση»

του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Με 2-0 νίκησε η Εθνική Τουρκίας την Εθνική Αρμενίας στην Προύσσα, παληά πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε έναν αγώνα πούπρεπε να συμβολίζει τη «συμφιλίωση», άρχισε όμως με τους Τούρκους φιλάθλους να σφυρίζουν τον αρμενικό εθνικό ύμνο.

Το πραγματικό πολιτικο-διπλωματικό σκορ είναι πολύ μεγαλύτερο υπέρ της Τουρκίας. Ο Αρμένιος ηγέτης Σερζ Σαρκισσιάν έπαιξε το κεφάλι του «κορώνα-γράμματα», συνάπτοντας μια συμφωνία αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων Τουρκίας-Αρμενίας, που η ελβετική Basler Zeitung χαρακτήρισε ως την «παράδοση μιας μικρής και φτωχής χώρας». «Ξεχάστηκε η γενοκτονία», «πρώτο ολοκάυτωμα του 20ού αιώνα», επισημαίνει ο κορυφαίος Βρετανός σχολιαστής Ρόμπερτ Φισκ στον Independent, μιλώντας για φρίκη και προδοσία, προτού ευχηθεί στους Υπουργούς να μην τρέξει «το αίμα από τις πένες τους». Κατά την τουρκική Zaman, ο ASALA, υπεύθυνος για τη δολοφονία δεκάδων Τούρκων αξιωματούχων, ανακοίνωσε την έναρξη «τρίτου κύκλου αγώνα», ενώ διαδηλώσεις διαμαρτυρίας έγιναν στο Γερεβάν και τα κέντρα της διασποράς. (Σύμφωνα με τις διαθέσιμες, αν και αγνώσου εγκυρότητας δημοσκοπήσεις, εναντίον της αρμενο-τουρκικής συμφιλίωσης τάσσεται το 52% των κατοίκων της Αρμενίας. Αναμένεται ένα ποσοστό πολύ μεγαλύτερο μεταξύ των Αρμενίων της διασποράς).

Με τη συμφωνία, η Αρμενία παραιτείται ουσιαστικά από την απαίτησή της να αναγνωρίσει η ‘Αγκυρα τη σφαγή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία περισσοτέρων του ενός εκατομμυρίου Αρμενίων, που ήταν μέχρι τώρα προϋπόθεση για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων.Το θέμα της γενοκτονίας παραπέμπεται σε μια υποεπιτροπή των δύο χωρών που θα το «μελετήσει» στη βάση των αρχείων για να συντάξει πόρισμα. Η ‘Αγκυρα βλέπει έτσι να αίρεται, χωρίς μεγάλο κόστος, ένα βασικό εμπόδιο, μαζί με το κυπριακό και το κουρδικό, στην ενταξιακή πορεία της προς την ΕΕ. Υπονομεύεται επίσης η προσπάθεια του αρμενικού λόμπυ στην Ουάσιγκτον να υιοθετηθεί από το αμερικανικό Κονγκρέσο απόφαση αναγνώρισης της γενοκτονίας, που συνιστούσε προεκλογική υπόσχεση του Ομπάμα.

Το Ερεβάν απεμπολεί ένα ισχυρότατο ηθικο-πολιτικό όπλο που διέθετε, λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα την υπόσχεση ανοίγματος των συνόρων της Τουρκίας με την περίκλειστη και πάμφτωχη Αρμενία, που παραμένουν κλειστά από το 1993. Το άνοιγμα όμως των συνόρων συνιστούσε αυτοτελή υποχρέωση της Τουρκίας από το διεθνές δίκαιο, που δύσκολα θα μπορούσε να παρακάμψει στα πλαίσια της ενταξιακής πορείας. Γι’ αυτό η τουρκοαρμενική συμφωνία επικρίθηκε ως λεόντειος από την αρμενική αντιπολίτευση, ή και ως «προδοσία» από ορισμένους εκπροσώπους της διασποράς, απευθείας απογόνου των σφαγιασθέντων. ‘Οπως σημειώνει ο Αρμέν Αϊβαζαριάν, διευθυντής στρατηγικού ινστιτούτου στο Ερεβάν, «φανταστείτε μια αμετανόητη ναζιστική Γερμανία να ζητά «επιτροπή ιστορικών» για να συζητήσει περί Ολοκαυτώματος».

Αν υπάρχει κάτι που σφράγισε τη συνείδηση του 20ού αιώνα ήταν η γενοκτονία, σε φρικτές συνθήκες, ενός έως ενάμισυ εκατομμυρίου Αρμενίων από τους Οθωμανούς. Τη γενοκτονία αυτή επικαλέσθηκε ο Χίτλερ για τη δική του πολιτική, με μια φράση που έμεινε έκτοτε ιστορική: «Και ποιός θυμάται τους Αρμένιους;». Η αρμενική γενοκτονία έχει αναγνωρισθεί από την παγκόσμια κοινότητα των ιστορικών και αρκετά κοινοβούλια μεταξύ των οποίων η Βουλή των Ελλήνων. Μόνο η ίδια η Τουρκία αρνείται ότι επρόκειτο περί γενοκτονίας, αμφισβητεί τον αριθμό των σφαγιασθέντων και, κατά καιρούς, έχει διώξει ποινικά όσους είχαν αντίθετη άποψη, κατηγορώντας τους για προσβολή του «τουρκισμού».

Στην ‘Αγκυρα δεν έφτανε ο διπλωματικός θρίαμβος που κατήγαγε με τη σύναψη της συμφωνίας. Μόλις πήρε αυτό που ήθελε, πριν καλά-καλά υπογραφεί η συμφωνία, άρχισε να προσθέτει νέους όρους! Στην ομιλία που ετοίμασε για την τελετή υπογραφής στη Ζυρίχη, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Νταβούτογλου ζήτησε επιπλέον την αποχώρηση των αρμενικών δυνάμεων από το Καραμπάχ, περιοχή κατοικούμενη κατά πλειοψηφία από Αρμενίους που κήρυξε εδώ και είκοσι χρόνια την ανεξαρτησία της από το Αζερμπαϊτζάν. Εκεί που οι Αρμένιοι ετοιμαζόντουσαν να κάνουν την μείζονα παραχώρηση, αποσύροντας ουσιαστικά τις απαιτήσεις αναγνώρισης από την ‘Αγκυρα, κινδύνευαν επιπλέον να βρεθούν εκείνοι κατηγορούμενοι για κατοχή ξένων εδαφών. Ο Αρμένιος Υπουργός Εξωτερικών κατάλαβε την παγίδα και αρνήθηκε να υπογράψει. Υπέκυψε όταν, στις τρίωρες πιέσεις της αμερικανίδας Υπουργού Εξωτερικών, ήρθε να προστεθεί, όπως γράφει η ρωσική Κομερσάντ, ένα σημείωμα του Ρώσου Υπουργού Λαβρώφ, «υπέγραψε και φεύγα»! Η Χίλλαρυ πήγε περίπου «σηκωτό» τον Αρμένιο Υπουργό να υπογράψει, σε μια σκηνή που θύμισε στους παληότερους πως υποχρέωσε η Ελλάδα των Καραμανλή-Αβέρωφ τον Μακάριο να υπογράψει τις συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου (ή η Ολμπράιτ την κυβέρνηση Σημίτη να δεχθεί τη συμφωνία της Μαδρίτης). Ο Νταβούτογλου δέχθηκε να μην εκφωνήσει την ομιλία, την επόμενη μέρα όμως επανέφερε πανηγυρικά τις απαιτήσεις της ‘Αγκυρας ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν.

Αν η συμφωνία συνιστά θρίαμβο της τουρκικής διπλωματίας, διπλωματικοί αναλυτές τη θεωρούν και πολύ μεγάλη, ιστορική, αν και εισέτι εύθραυστη επιτυχία της αμερικανικής στρατηγικής στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Κεντρική επιδίωξη της Ουάσιγκτον μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ είναι η απορρόφηση στη δυτική ζώνη επιρροής των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών. Η «διείσδυση» στην Αρμενία μπορεί να ανοίξει ακόμα έναν δρόμο, πέραν του Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν, νοτιότερο και ασφαλέστερο, για τη διοχέτευση των υδρογονανθράκων του πρώην σοβιετικού νότου μέσω Τουρκίας, συμβάλοντας στην απομάκρυνση των πρώην σοβιετικών Δημοκρατιών από τη Μόσχα. Η εμπέδωση της δυτικής επιρροής στη νότιο Υπερκαυκασία, αφενός απωθεί τη Ρωσία προς βορρά, αφετέρου συγκροτεί ένα στρατηγικό «διάδρομο» επέμβασης εναντίον του Ιράν, «διάδρομο» που παρεμβάλλεται μεταξύ Μόσχας και Τεχεράνης.

Απογοητευμένο από την κατάσταση της χώρας, με οικονομικά συμφέροντα που το δένουν με Τουρκία και Δύση, ένα τμήμα της ιθύνουσας αρμενικής «ελίτ» προφανώς ελπίζει σε προσέγγιση, μέσω Τουρκίας, με την ΕΕ, ενδεχομένως και σε μελλοντική ένταξη, που πρωθείται άλλωστε ενεργά για το σύνολο της Υπερκαυκασίας, παράλληλα με ένταξη στο ΝΑΤΟ, από τον «ατλαντικό άξονα» της ΕΕ. Αυτά δεν θα αρκούσαν όμως, αν δεν συνέτρεχε και η ρωσική πίεση προς το Γερεβάν.

Παρά την «ανόρθωσή» της επί Πούτιν, η Μόσχα δεν έχει καταφέρει να επεξεργασθεί συγκροτημένη πρόταση ή ελκυστικό παράδειγμα για τον πρώην σοβιετικό χώρο, όπου βασικά απλώς αμύνεται ενστικτωδώς στις προσπάθεις ΗΠΑ και άλλων να τον «λεηλατήσουν» στρατηγικά. Το καθεστώς Πούτιν επιπλέον, ναι μεν δεν αποδέχεται τους εξευτελιστικούς όρους, υπό τους οποίους οι δυτικοί επεδίωκαν την ρωσική ένταξη στο διεθνές σύστημα, δεν είναι όμως διατεθειμένο, ούτε έχει την ιδεολογία για να αντιπαρατεθεί στη Δύση διεξάγοντας νέο «Ψυχρό Πόλεμο».

Πέραν των τεραστίων οικονομικών συμφερόντων που τη συνδέουν με την τουρκική αγορά, η Μόσχα τρέφει τώρα την ελπίδα «εγκάρδιας συνεννόησης» με μια ‘Αγκυρα που επιδεικνύει όλο και περισσότερο αυτονομία και ανεξαρτησία. Ελπίζει να αποσπάσει την Τουρκία από τον παραδοσιακό ρόλο «ατζέντη» αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Ανταποκρίθηκε στα εντυπωσιακά ανοίγματα του Ερντογάν, αντιμετωπίζοντας και τον αισθητό, μετά το φθινόπωρο 2008, φόβο της κυβέρνησης Καραμανλή, να ολοκληρώσει αποφασιστικά την ελληνορωσική προσέγγιση. Δεν είναι λίγοι στη Μόσχα, ιδίως μεταξύ των στρατιωτικών, που διαφωνούν με την νέα πολιτική του Κρεμλίνου, υπενθυμίζοντας την πάγια γεωπολιτική αντίθεση Τουρκίας-Ρωσίας και υποστηρίζοντας ότι αυτή η πολιτική θυσιάζει στρατηγικές θέσεις για τακτικά ωφέλη, αλλά δεν επικρατεί η άποψή τους αυτή την περίοδο. Και ως συνήθως, στις εποχές ρωσο-τουρκικής προσέγγισης, όπως συνέβη και επί Νικολάου του Β’ και επί Λένιν, το κόστος της ρωσο-τουρκικής προσέγγισης κινδυνεύουν να το πληρώσουν οι «μικροί», ενδιάμεσοι λαοί, εστω και αν απεδείχθησαν ιστορικά πολύ πιο αξιόπιστοι, και εν τέλει χρήσιμοι σύμμαχοι της Μόσχας.

Σε ότι αφορά τα ελληνικά συμφέρον7τα, υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών επισημαίνουν με μεγάλη ανησυχία ότι, για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία διαμορφώνεται ένα τόσο δυσμενές για την Αθήνα στρατηγικό περιβάλλον, ένα είδος «στρατηγικής ασφυξίας». Η ‘Αγκυρα έχει, κατά τρόπο πρωτοφανή, πολύ καλύτερες σχέσεις από την Αθήνα και με την Ουάσιγκτον και με τη Μόσχα και με τον αραβομουσουλμανικό κόσμο! Ταυτόχρονα, η ελληνική υποστήριξη προς την τουρκική ένταξη δεν προκαλεί ενθουσιασμό σε Βερολίνο-Παρίσι. Που μάλιστα, αν πουν τελικά όχι στην Τουρκία, με την Ελλάδα να λέει ναι, μπορεί να «χρυσώσουν το χάπι» της άρνησής τους ενισχύοντας τις τουρκικές θέσεις στο κυπριακό και Αιγαίο.

περιοδικό «Επίκαιρα», 30.10.2009

H ΤΟΥΡΚΙΑ ΔΡΕΠΕΙ ΤΟΥΣ ΚΑΡΠΟΥΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ (και της αδυναμίας των γειτόνων της)

του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Οι Ισλαμιστές και το όνειρο ανασύστασης της Αυτοκρατορίας

Στρατηγική αξία αποδίδει αριθμός αναλυτών στην τουρκική απόφαση ματαίωσης της ισραηλινής συμμετοχής σε στρατιωτική άσκηση στο Ικόνιο, ταυτόχρονα με τη σύναψη στρατηγικής συμφωνίας ‘Αγκυρας-Δαμασκού. Στρατηγική για τη διεθνή τοποθέτηση της ‘Αγκυρας, αλλά και τον εσωτερικο συσχετισμό δυνάμεων ισλαμιστών/στρατιωτικών. Ενδεικτική επίσης της αυξανόμενης αυτοπεποίθησης μιας Τουρκίας, που βρίσκεται τώρα εν τω μέσω της πιο φιλόδοξης, πολύπλευρης διπλωματικής καμπάνιας της ιστορίας της, σε όλα τα μέτωπα, πιστή στο «αξίωμα» Νταβούτογλου, «μηδέν προβλήματα με τους γείτονες» (αν και, παρατηρεί ειρωνικά σχολιαστής στον Anatolian, δεν είναι και πολύ δύσκολο να πετυχαίνεις «μηδέν προβλήματα» όταν οι γείτονες συνθηκολογούν!). Κορωνίδα των πρωτοβουλιών της, η ‘Αγκυρα επιδιώκει να είναι το άνοιγμα του δρόμου για τη διευθέτηση του κουρδικού και η παράκαμψη των εμποδίων για την ένταξή της στην ΕΕ τον Δεκέμβριο.

Ορισμένοι Ισραηλινοί αναλυτές διερωτώνται τώρα αν η πολιτική υποστήριξή τους προς την Τουρκία δεν βοήθησε στην ανάδυση ενός «τέρατος». Ανακαλύπτουν με κάποια έκπληξη, ότι ο «νεοοθωμανισμός» μπορεί να μην είναι ακριβώς ανατολίτικη γραφικότητα, ούτε μόνο «κρίση μεγαλείου» της ελίτ μιας πολύ φτωχής και υπανάπτυκτης χώρας, που θέλει να αντισταθμίσει, πολιτικο-ψυχολογικά, την καθυστέρησή της με τη νοσταλγία της Αυτοκρατορίας. Η ισραηλινή Χααρέτζ μοιάζει να ταλαντεύεται ανάμεσα στην ειρωνεία και την ανησυχία, καθώς ανακαλύπτει τις «ιμπεριαλιστικές τάσεις» της ‘Αγκυρας που αποτυπώνονται στην «ειδική αποστολή», το «ειδικό βάρος που φέρει ο Τούρκος», έκφραση που χρησιμοποιούν οι Τούρκοι ιθύνοντες της ‘Αγκυρας, αποτυπώνοντας τη φιλοδοξία ενός «ειδικού ρόλου» σε όλη την περιοχή και τον ισλαμικό κόσμο. «Μας χρειάζεστε περισσότερο από εμάς», είναι το χαρακτηριστικό (αμετροεπές) μήνυμα της ‘Αγκυρας προς τις Βρυξέλλες, που σηματοδοτεί και την πρόθεσή της να ενταχθεί στην ‘Ενωση με τους δικούς της όρους. Φιλοδοξία που διατρέχει τη νεώτερη τουρκική ιστορία, παρά την αποκήρυξη της Αυτοκρατορίας από τον Κεμάλ, έκδηλη σε πολιτικούς όπως οι Μεντερές, Οζάλ, Τζεμ. Και που μοιάζει τώρα πιο κοντά από ποτέ στην υλοποίηση. Τηλεφωνικές συνομιλίες Γκιούλ με Ομπάμα (για κυπριακό) και Μεντβέντιεφ, συμφωνίες αγωγών, ταξίδια στα Βαλκάνια, πατρονάρισμα Σκοπίων για την ενταξιακή τους πορεία και Βόσνιων Μουσουλμάνων που επιδιώκουν «ισχυροποίηση» τοιυ βοσνιακού κράτους, είναι ο απολογισμός μιας βδομάδας – «ζαλίζεται» κανείς και μόνο να παρακολουθήσει πια την τουρκιή διπλωματική δραστηριότητα.

Μετά το 1945 η Τουρκία υπήρξε το «μακρύ χέρι» των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και βασικό ανάχωμα απέναντι στην ΕΣΣΔ (έστω και αν διέθετε και τότε πολύ σημαντικότερο βαθμό αυτονομίας από το ελληνικό κράτος-προτεκτοράτο, που άφησε κληρονομιά σε μας ο εμφύλιος, μια διαφορά που υπήρξε καταλυτική για τις ελληνικές ήττες του 1955, 1960, 1974). Η ‘Αγκυρα εξακολούθησε να βλέπει τον εαυτό της σε μεγάλο βαθμό υπό αυτό το πρίσμα και μετά το 1989-91. Η «διείσδυσή» της σε Υπερκαυκασία, Κεντρική Ασία και Βαλκάνια, υπό τη σημαία και τα σύμβολα του «τουρκισμού» και του «γκρίζου λύκου», προς αναζήτηση της γεωπολιτικής και γεωοικονομικής «λείας» που άφησε «ορφανή» η σοβιετική αυτοδιάλυση, ήταν ταυτόχρονα και δυτική, αμερικανική διείσδυση. Για να την ενισχύσουν στον ρόλο αυτό, ΗΠΑ και Ισραήλ τη συνέδραμαν παντοιοτρόπώς στην εξουδετέρωση των Κούρδων (σύλληψη Οτσαλάν) και το άνοιγμα του δρόμου προς την ΕΕ (1999). Η «ευρωπαϊκή προοπτική» ήταν κάτι στο οποίο δεν μπορούσε (ακόμα κι αν δεν την ήθελε) να πει όχι ο στρατός και μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν οι ισλαμιστές διεκδικώντας την εξουσία.

Η απόφαση της ‘Αγκυρας το 2003 να μην επιτρέψει τη διέλευση των αμερικανικών στρατευμάτων εισβολής στο Ιράκ από το έδαφός της, υπήρξε το πρώτο σημαντικό βήμα, τομή στον δρόμο για μεγαλύτερη ανεξαρτησία, αυτονομία και διεθνή επανατοποθέτηση. (Προς κατάπληξη πολλών δικών μας, που δεν μπορούν, ούτε θέλουν να φαντασθούν ότι οι ΗΠΑ μπορούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα, το τουρκικό «‘Οχι» του 2003 προκάλεσε μεν φοβερή οργή στην Ουάσιγκτων, τελικά όμως απέδωσε το πολλαπλάσιο στην Τουρκία πολιτικο-διπλωματικά). Τώρα, η ρήξη με το Ισραήλ, η εντυπωσιακή προσέγγιση με Συρία και Ρωσία (προϊόν της οποίας πρέπει να θεωρηθεί ο ετεροβαρής, υπέρ της ‘Αγκυρας, συμβιβασμός με την Αρμενία) συνιστούν ολοκλήρωση μιας πορείας σχετικής αυτονόμησης και ανεξαρτοποίησης, που ξεκίνησε το 2003 και συνδέθηκε με την ισλαμική άνοδο και την τόνωση της «μεσανατολικής» ταυτότητας.

Βεβαίως, τα βήματα αυτά γίνονται κάπως εκ του ασφαλούς, αλλά και στηρίζονται περισσότερο στην επιδέξια εκμετάλλευση των αδυναμιών και δυσκολιών των άλλων, παρά στην προβολή μιας γνήσιας γεωπολιτικής ή οικονομικής ισχύος. Ομπάμα και Μπρεζίνσκι, στην προσπάθειά τους να «διορθώσουν» τη μεσανατολική πολιτική των νεοσυντηρητικών, που διέλυσε τη Μέση Ανατολή και τους άφησε χάος στην Αραβία και ισχυρό, ανερχόμενο Ιράν, χρειάζονται απολύτως την Τουρκία, ως αντιστάθμισμα και της Τεχεράνης και των Ισραηλινών. Αυτή η συνθήκη επιτρέπει στην ‘Αγκυρα των Νταβούτογλου και Ερντογάν τη δημόσια ρήξη, χωρίς δυσανάλογο κόστος, με το Ισραήλ. Αλλά φέρνει και σε δύσκολη θέση τους Τούρκους στρατιωτικούς – δεν μπορούν πολιτικά να υπερασπιστούν τους Ισραηλινούς, αλλά φαίνεται ότι έχουν εκχωρήσει πια στην κυβέρνηση βασικές αρμοδιότητες χάραξης στρατηγικής και αμυντικής πολιτικής. Είναι χαρακτηριστικό ότι αρχικά, η Τουρκία δεν έδωσε καμιά εξήγηση για τη ματαίωση της ισραηλινής συμμετοχής στην άσκηση. ‘Ηταν ο Νταβούτογλου που τη συνέδεσε με τη Γάζα.

Πολιορκημένη και λιμοκτονούσα, η Γάζα έχει γίνει το σύμβολο της ανημπόριας και διαφθοράς όλου του αραβικού κόσμου. Τα κέντρα της παληάς του δόξας έχουν διαλυθεί. Ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη των Αράβων, το Ιράκ είναι διαμελισμένο ερείπιο. Η Αίγυπτος είναι μια χώρα που έχει καταρρεύσει σε τέτοιο σημείο που και οι ίδιοι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, η μόνη δημοφιλής πολιτική δύναμη, με ικανότητα κινητοποίησης εκατομμυρίων, δεν επιθυμούν να διεκδικήσουν την εξουσία (γιατί, όπως οι ίδιοι λένε, «δεν ξέρουμε τι να την κάνουμε, δεν έχουμε σχέδιο για τη χώρα», λέει παρατηρητής με άριστη γνώση των μεσανατολικών πραγμάτων. Η Αλγερία της μεγάλης Επανάστασης ζει κι αυτή καιρούς παρακμής. Ο αραβικός ισλαμισμός είναι ριζοσπαστική δύναμη αντίστασης, στρέφονται σε αυτόν για στήριξη και αντίσταση οι μουσουλμανικοί λαοί, δεχόμενοι επιθέσεις, δυσκολεύεται όμως να προτείνει όραμα για το μέλλον, στους καιρούς του ‘Ιντερνετ και του Αλ Τζαζίρα. Αυτό το «κενό» εκμεταλλεύεται η Τουρκία για να «σβήσει» τις αναμνήσεις του αποικιακού παρελθόντος της και να εμφανισθεί αξιόπιστος «εκπρόσωπος», ηγέτης ενός αραβομουσουλμανικού κόσμου που βιώνει οδυνηρά ιστορικό αδιέξοδο. (Η Αθήνα είχε κάποτε ισχυρότατα ερείσματα και μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο στην περιοχή, το έχει όμως προ πολλού εγκαταλείψει ή διασπαθίσει).

Βεβαίως, υπάρχει και άλλη όψη του νομίσματος. Η ‘Αγκυρα εξακολουθεί να στηρίζεται στη γεωπολιτική της «πρόσοδο», όχι στις πραγματικές προόδους της κοινωνίας και της οικονομίας της, μεταφέρει, δεν παράγει ενέργεια, «αυτοδιαφημίζεται» ως μεγάλη δεξαμενή φθηνού (και άγρια εκμεταλλευόμενου) εργατικού δυναμικού. Οι «ευρωπαϊκές φιλοδοξίες» της έχουν να κάνουν περισσότερο με τη συμμετοχή της τουρκικής ελίτ σε ένα ισχυρό κλαμπ, πολύ λιγότερο έως καθόλου με την αφομοίωση των μεγάλων επιτευγμάτων του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα αν το κουρδικό άνοιγμα θα ενισχύσει ή θα εξασθενήσει μακροχρόνια τη συνοχή της. Οι γεωπολιτικές συγκρούσεις με την περιφέρειά της εξασθένησαν, υφίσταται όμως μεγάλο λανθάνον δυναμικό επαναφοράς τους. Το Ισραήλ παραμένει πολύ υπολογίσιμη δύναμη, και τα γεράκια του, με επιρροή αισθητή στους στενότερους συνεργάτες του Ομπάμα (Μπάιντεν, Κλίντον), δεν έχουν ίσως πει την τελευταία λέξη. Η ‘Αγκυρα θα χρειαστεί μεγάλη μαεστρία και αρκετή τύχη για να πετύχει την ταυτόχρονη «κατάληψη» της Βιέννης και της Βαβυλώνας, χωρίς να «εκραγεί» η ίδια από τις τεράστιες αντιφάσεις που θέλει να «γεφυρώσει» με τη διπλωματική της «υπερεπέκταση». Αναμφισβήτητα όμως, μετετράπη, χάρη στις ικανότητες, τον δυναμισμό και την ανεξαρτησία της ηγεσίας της σε σημαντικότατο διεθνή παίκτη.

Ξαφνικό «λουκέτο» στο Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου Αργυροκάστρου

        Μείζον θέμα έχει προκύψει τις τελευταίες μέρες εντός και εκτός συνόρων, από το ξαφνικό «λουκέτο» στο Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας, Λογοτεχνίας και Ελληνικού Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Αργυροκάστρου. Για την ακρίβεια, η από εδώ πλευρά δεν φάινεται και τόσο συνεργάσιμη, έτσι ώστε να βρεθεί μια λύση που και την απρόσκοπτη λειτουργία του να συνεχίσει το Τμήμα και να μην μείνουν μετέωροι δεκάδες ομογενείς φοιτητές που σπουδάζουν σʼ αυτό.

«Το ταμείο είναι μείον» φαίνεται πως προέταξαν ως δικαιολογία στους φοιτητές για τη λήξη της συνεργασίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με αυτό του Αργυροκάστρου. Ως εκ τούτου το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων αποφάσισε να μην στείλει φέτος καθηγητές, οι οποίοι δίδασκαν τα προηγούμενα χρόνια στο συγκεκριμένο Τμήμα, με αποτέλεσμα να μείνει κυριολεκτικά στον «αέρα»!

Πριν δυο χρόνια τα δυο Πανεπιστήμια, Ιωαννίνων και Αργυροκάστρου, είχαν συνάψει μια συμφωνία, η οποία προέβλεπε την αναβάθμιση του Τμήματος με στόχο μάλιστα την αναγνώριση του συγκεκριμένου πτυχίου και στην Ελλάδα.

Αντʼ αυτού όμως από φέτος μπαίνει λουκέτο. Και το παράδοξο είναι ότι προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε κυρίως η ελληνική πλευρά (!) επιδεικνύοντας μια άνευ προηγουμένου αδιαφορία.

Στην πρόσφατη συνάντηση που είχε αντιπροσωπεία των φοιτητών του Τμήματος Ελληνικής Γλώσσας με τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ι. Γεροθανάση δεν βρέθηκε λύση, λόγω… έλλειψης οικονομικής στήριξης! Το… εξωπραγματικό ποσό που ισχυρίζονται ότι δεν μπορεί να εξασφαλιστεί είναι μόλις 60 χιλιάδες ευρώ ετησίως!

Ο δε Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στο Αργυρόκαστρο κ. Ι. Ριζόπουλος φαίνεται πώς δεν έχει κατανοήσει την σοβαρότητα του θέματος.

Όταν πρωτοξεκίνησε το συγκεκριμένο πρόγραμμα βρήκε αμέσως θερμούς συμπαραστάτες, καθώς, όπως όλοι αναγνωρίζουν, πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό βήμα το να λειτουργήσει ελληνικό Πανεπιστημιακό Τμήμα σʼ ένα κρατικό Πανεπιστήμιο μιας άλλης χώρας! Το Ίδρυμα Λάτση μάλιστα στήριξε αρχικά την προσπάθεια, προσφέροντας σημαντική οικονομική βοήθεια.

Ερωτηθείς ο Πρόεδρος του Τμήματος Ελληνικής Γλώσσας, Λογοτεχνίας και Ελληνικού Πολιτισμού κ. Παναγιώτης Μπάρκας, δήλωσε στον «Π.Λ» ότι όλα ξεκίνησαν με την «αλλαγή φρουράς» στο Γενικό Προξενείο Ελλάδας στο Αργυρόκαστρο και στα Τίρανα. Οι αρνητικές εισηγήσεις που ακολούθησαν και η υποβάθμιση του εγχειρήματος είχαν ως αποτέλεσμα να αποσύρει την οικονομική στήριξή του το Ίδρυμα Λάτση και στη συνέχεια ακολούθησε και το Υπουργείο Παιδείας.

«Είναι προφανές ότι πρόκειται για ακραία περίπτωση έλλειψης στοιχειώδους εξωτερικής εθνικής πολιτικής, την οποία χαράσσουν και καθορίζουν συγκεκριμένα πρόσωπα και όχι σταθεροί θεσμοί. Η αλλαγή τους στα πόστα φέρνει και την αλλαγή της πολιτικής, ακόμα και σε κρίσιμα εθνικά θέματα. Ακριβώς, μια τέτοια πολιτική στην προκειμένη περίπτωση έχει, το λιγότερο, σκοτώσει τα όνειρα αρκετών δεκάδων ομογενών φοιτητών, οι οποίοι δεν μπορούν να διανοηθούν ότι υπήρχε περίπτωση νʼ αντιμετωπιστούν κατʼ αυτόν τον τρόπο από την μητέρα πατρίδα», τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Μπάρκας.

* * *

Πού όμως σκοντάφτει η λύση του τόσο σημαντικού για τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό αυτού προβλήματος; Μήπως στην έλλειψη ευαισθησίας στα εθνικά μας θέματα από κάποιους… καλοζωισμένους διπλωμάτες του Υπουγείου Εξωτερικών και όχι τόσο στην εξασφάλιση χρηματοδότησης; Το ποσό που απαιτείται για την βιωσιμότητα του Ελληνικού Τμήματος είναι σχετικά αστείο θα λέγαμε, την ώρα που κατασπαταλούνται πολλαπλάσια ποσά για δεξιώσεις και τραπεζώματα από τις διπλωματικές μας αποστολές!

Όταν πρόκειται για θέματα Ελληνικής Παιδείας και Πολιτισμού, μάλιστα εκτός συνόρων, όλοι θα πρέπει να είναι αρωγοί και συμπαραστάτες και να μην βρίσκονται με φθηνά επιχειρήματα απέναντι στις προσπάθειες.

Πρώτα απʼ όλους η νέα Ελληνική Κυβέρνηση θα πρέπει να προσεγγίσει το θέμα με ιδιαίτερη προσοχή και να δράσει αστραπιαία. Έτσι μόνο δεν θα χαθεί η ευκαιρία να διδάσκεται η Ελληνική Γλώσσα και ο Πολιτισμός μας σε ακαδημαϊκό επίπεδο σε δημόσιο Πανεπιστήμιο ξένης χώρας και μάλιστα της γειτονικής μας Αλβανίας. Το επιχείρημα ισχυροποιείται εάν σκεφθεί κανείς ότι σʼ αυτή την χώρα ζει και δραστηριοποιείται η ελληνική εθνική μειονότητα.

Από την άλλη η Βορειοηπειρωτική Οργάνωση «Ομόνοια»… περί άλλων τυρβάζει. Περνάνε από δίπλα της τόσο σημαντικά εθνικά ζητήματα και αυτή ασχολείται ακόμη με τα εσωτερικά της προβλήματα. Επιτέλους, για μια φορά ας σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Εξάλλου σκοπός της είναι να προφυλάσσει και να διεκδικεί ότι καλύτερο για την ελληνική ομογένεια.

Όλοι, εντός και εκτός συνόρων, πρέπει άμεσα να κινηθούν προς κάθε κατεύθυνση, ώστε να λειτουργήσει ξανά από φέτος -όχι του χρόνου!- το Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας, Λογοτεχνίας και Ελληνικού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Αργυροκάστρου. Αρκετά πια, όχι άλλα λάθη σε τέτοια ευαίσθητα εθνικά θέματα!

Γράφει: Εύη Κουτσολιόντου

Πρωινος Λογος

Πηγή: http://www.neb.gr/node/1114

Η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως

Η ιστορική κληρονομιά και η προοπτική του μέλλοντος

του Πασχάλη Μ. Κιτρομηλίδη

Στη χαραυγή του εικοστού πρώτου αιώνα, η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως πλησιάζει τη συμπλήρωση δέκα επτά αιώνων ιστορικού βίου. Βέβαια η ιστορία της χριστιανικής εκκλησίας στη θρακική εσχατιά της ευρωπαϊκής ηπείρου διαθέτει καταβολές αρχαιότερες, που συνδέονται με την παράδοση του κηρύγματος του πρωτοκλήτου των αποστόλων, ο οποίος χειροτόνησε και τον πρώτο επίσκοπο του Βυζαντίου, τον απόστολο Στάχυ. Έτσι η αδιάλειπτη παρουσία της χριστιανικής εκκλησίας στο χώρο που ενσωματώνει η αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως μπορεί να θεωρηθεί ότι συμπίπτει με τις δύο χιλιετίες της χριστιανικής ιστορίας.

Αν ο μελετητής εγκύψει με κάποιο προβληματισμό στην αναζήτηση του βαθύτερου νοήματος της ιστορικής αυτής διαδρομής, πέρα από τις ευκολίες του συγκινησιακού λόγου και της καπηλείας των εθνικών ευαισθησιών θα βρεθεί αντιμέτωπος με μιά σειρά από διαλεκτικά παράδοξα.

Θα ήθελα να επισημάνω μερικά από αυτά τα παράδοξα, όπως τα συλλαμβάνει η κρίση ενός μελετητή της θύραθεν ιστορίας και παιδείας. Νομίζω ότι στην ανέλιξη της ιστορίας της εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως θα μπορούσαν να εντοπιστούν τέσσερις ή πέντε καμπές, των οποίων ο συμβολισμός αλλά και το βαθύτερο νόημα ξεπερνά τις δυνατότητες μιάς απλής συγκυριακής αξιολόγησης.

Η πρώτη καμπή καθορίζεται από τη διαφορετική τύχη της χριστιανικής εκκλησίας στη βυζαντινή Ανατολή σε σχέση με εκείνην της εκκλησίας της Δύσεως. Η επιβίωση και συνέχεια της ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας για ένδεκα αιώνες διέσωσε την εκκλησία της Νέας Ρώμης ως εκκλησία, ως κοινωνία των πιστών με υπερβατικό κυρίως προσανατολισμό. Στη Δύση η άλωση της Ρώμης το 410 δημιούργησε πιέσεις και αναγκαιότητες που τελικά επέβαλαν τη μεταβολή της εκκλησίας σε πολιτεία, με αποτέλεσμα –τραγικό πραγματικά για τη δυτική χριστιανοσύνη– την απώλεια ουσιωδών στοιχείων της πνευματικής της υπόστασης. Η αγωνία του ιερού Αυγουστίνου να εξηγήσει εσχατολογικά την άλωση της Ρώμης και τις συνέπειές της εκφράζει, νομίζω, τον βαθύτερο φόβο για το ενδεχόμενο αυτής της μελλοντικής αλλοτρίωσης –που τελικά δεν αποφεύχθηκε. Στο Βυζάντιο η αυτοκρατορία, επιτελώντας τις εγκόσμιες λειτουργίες της, τις λειτουργίες ουσιαστικά του ξίφους, διεφύλαξε την εκκλησία από αντίστοιχη αλλοτρίωση και της άφησε ανοιχτή τη διέξοδο της «ερήμου», της αντίστασης δηλαδή προς τις σκοπιμότητες του κόσμου. Αυτό, πιστεύω, από τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο έως τον Μάρκο τον Ευγενικό, έσωσε την χριστιανική υπόσταση της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως και διετήρησε αλώβητη την πνευματική της παρακαταθήκη, τη διετήρησε δηλαδή ως «ολκάδα των θελόντων σωθήναι» και όχι ως οργανισμό εγκόσμιας ισχύος, όπως είχε μεταβληθεί στο τέλος του Μεσαίωνα η Εκκλησία της Ρώμης.

Ακολουθεί η δεύτερη καμπή που συνδέεται με τη φοβερή στιγμή της πτώσης: μέσα στο πένθος της καταστροφής, τη στιγμή που ένας αλλόθρησκος κατακτητής επιβάλλει με τη βία τον πολιτισμό του συμπιέζοντας για να εξαφανίσει τον πολιτισμό της χριστιανικής αυτοκρατορίας, η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως αναδέχεται την οικουμενικότητα της αυτοκρατορίας. Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως γίνεται πράγματι οικουμενικό όταν εξαφανίζεται η οικουμενική αυτοκρατορία. Το 1453 η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως βρέθηκε αντιμέτωπη με διλήμματα αντίστοιχα προς εκείνα που είχε αντιμετωπίσει η Εκκλησία της Ρώμης το 410: πώς να συνδυάσει την πνευματική διαποίμανση του χριστιανικού λαού με την πολιτική ηγεσία του Ορθόδοξου γένους στο αλλόθρησκο κράτος. Στη συγκυρία του 1453 ο σταυρός του μαρτυρίου διέσωσε την Εκκλησία κυρίως ως «εκκλησία των του Χριστού πενήτων».

Παρά τις ποικίλες αλλοτριώσεις που επέφερε η άσκηση της ηγεσίας των υποδούλων υπό το καθεστώς του ανατολικού δεσποτισμού, αλλοτριώσεις που καταγράφονται με λεπτομέρειες στα στηλιτευτικά κείμενα κατά των κακών κληρικών σ’ όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Μεγάλη Εκκλησία «εν αιχμαλωσία» δεν έχασε ποτέ την εσώτερη πνευματική της υπόσταση διότι πρωταρχική της μέριμνα παρέμεινε η διαποίμανση και η διάσωση του χριστιανικού λαού και όχι η άσκηση εγκόσμιας εξουσίας. Ο ισχυρισμός θα μπορούσε να τεκμηριωθεί διεξοδικά, το έργο αυτό όμως δεν είναι της στιγμής. Ο γνώμονας αυτός της δράσης της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, ως εθναρχούσας πλέον εκκλησίας στο οθωμανικό κράτος, μπορεί να εξηγήσει σε ευρύτατη βάση πολλές φαινομενικά αντιφατικές επιλογές, όπως οι Καλβινίζουσες πρωτοβουλίες του Κύριλλου Λούκαρη τον δέκατο έβδομο αιώνα ή τον επόμενο αιώνα τα ανοίγματα προς τον Διαφωτισμό ως το 1789.

Η επόμενη καμπή στην ιστορική ζωή της Μεγάλης Εκκλησίας συντελείται τον δέκατο ένατο αιώνα, με άξονα την αντιπαράθεση προς τις εγκόσμιες αξίες του εθνικισμού. Για την αντινομία μεταξύ της εθναρχικής παράδοσης της Μεγάλης Εκκλησίας και του εθνικισμού έγραψα παλαιότερα και δεν θα επανέλθω εδώ. Ας υπογραμμιστεί απλώς για άλλη μιά φορά η ριζική αντίθεση μεταξύ των χριστιανικών αξιών, του υπερβατικού προσανατολισμού και της οικουμενικότητας του χριστιανισμού δηλαδή και των αξιών του εθνικισμού, έντονα εγκόσμιων, βίαιων, στενά τοπικιστικών. Ως αποτέλεσμα της αντιπαράθεσης προς τον εθνικισμό, με πρώτο τον ελληνικό, η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως απώλεσε από το κλίμα της τις εκκλησίες των νέων εθνικών κρατών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, έχασε δηλαδή μεγάλο μέρος του ποιμνίου και της εγκόσμιας ισχύος που της εξασφάλιζε παλαιότερα η εθναρχική παράδοση. Από την απώλεια αυτή όμως η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, ως χριστιανική εκκλησία, βγήκε τελικά κερδισμένη: διασώθηκε από την πνευματική αλλοτρίωση που επέβαλε στις κατά τόπους, εθνικές πλέον, εκκλησίες ο εθνικισμός και έτσι, ενώ γύρω του η μία εκκλησία μετά την άλλη απεκδύονταν ουσιαστικά τον χιτώνα των χριστιανικών αξιών και απέβαιναν έρμαια των φυλετικών παθών και της ιδιοτέλειας της πολιτικής, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως απέμεινε φρουρός του οικουμενικού χριστιανισμού. Η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως υπό την ηγεσία πατριαρχών σαν τον Γρηγόριο Ε΄ και τον Ιωακείμ Γ΄ αντιστάθηκε στη «νεωστί αναφανείσαν λύμην» του εθνικισμού, αλλά γνώρισε τον πειρασμό πολύ έντονα στα χρόνια 1919-1922 επί πατριαρχίας ιδίως του Μελετίου Δ΄. Τραγική απόληξη αυτής της θυελλώδους περιπέτειας υπήρξε η έξοδος του ποιμνίου της Μεγάλης Εκκλησίας από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη. Η Μεγάλη Εκκλησία απέμεινε κιβωτός της Ρωμιοσύνης της Πόλης που συντηρούσε τις παραδόσεις του γένους, την παιδεία, τη φιλανθρωπία, την κοινωνική ευπρέπεια, απαλλαγμένες από την ισοπέδωση των εθνικών σκοπιμοτήτων. Σ’ αυτή τη νέα φάση της ιστορίας της μετά το 1923 η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, οχυρωμένη από τη Ρωμιοσύνη της Πόλης, διασωσμένη από τους πειρασμούς του εθνικισμού γίνεται επίκεντρο της Ορθόδοξης διασποράς, μιά εκκλησία πράγματι οικουμενική.

Αξίζει να αναφερθούμε κάπως αναλυτικότερα σ’ αυτή τη νέα υπόσταση της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως μετά το 1923. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο υπό τις νέες συνθήκες της λειτουργίας του στην Τουρκική Δημοκρατία, που επιβλήθηκαν από τη Συνθήκη της Λωζάνης, απέμεινε η μόνη Εκκλησία στον Ορθόδοξο κόσμο που δεν ήταν προσδεδεμένη σ’ ένα εθνικό κράτος. Ενώ οι άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με πρώτη την Εκκλησία της Ελλάδος, λειτουργούσαν πλέον ως εθνικές εκκλησίες και απέβλεπαν κατά πρώτο λόγο στην εξυπηρέτηση των εθνικών επιδιώξεων των κρατών με τα οποία ταυτίζονταν, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως παρουσιάζει το υπόδειγμα μιας εκκλησίας η οποία παρέμενε αυστηρά σε απόσταση από τις εγκόσμιες αξίες του εθνικισμού και ως εκ τούτου λειτουργούσε ως αυθεντικός διερμηνευτής των χριστιανικών αξιών και της χριστιανικής παράδοσης. Οχυρωμένο από τον χαρακτήρα του ως αυθεντικά χριστιανικής παρά εθνικής εκκλησίας το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως μπόρεσε στην περίοδο των πιέσεων, διώξεων και της σχεδιασμένης από το τουρκικό κράτος τακτικής της συρρίκνωσης και εξαφάνισης της παρουσίας του, να λειτουργήσει ως ο γνήσιος και έγκυρος εκφραστής της κανονικής συνείδησης της Εκκλησίας. Η επιτέλεση της αποστολής αυτής με ακρίβεια και αυστηρή προσήλωση στην τήρηση των ιερών κανόνων επιβεβαίωσε, παρά τις αντιξοότητες, την αδιαμφισβήτητη άσκηση της ηγεσίας του Ορθόδοξου κόσμου από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στη διαδρομή του ενός σχεδόν αιώνα που διέρρευσε ήδη από το 1923.

Η δίνη της ιστορίας όμως επιφύλασσε και άλλες εγκόσμιες δοκιμασίες στην Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: 1955, 1964, 1974, οι τραγικοί σταθμοί της διαρροής της Ρωμιοσύνης της Πόλης, της Ρωμιοσύνης που και μετά τα όργια των αναμοχλευμένων παθών του Σεπτεμβρίου του 1955, άντλησε από τα αποθέματα της ιστορίας και της πίστης το θάρρος και τη δύναμη να ανοικοδομήσει τα ιερά της και να ξαναοργανώσει τη συλλογική ζωή της. Μετά το 1974 όμως, στη διαδρομή της πατριαρχίας του Δημητρίου Α΄, διαρρέει η τελευταία Ρωμιοσύνη της Πόλης, αφήνοντας κλειστές τις εκκλησίες, τα σχολεία και τα κοινοτικά ιδρύματα, αμίλητους αλλά εύγλωττους μάρτυρες μιάς λαμπρής ιστορικής πορείας. Η διαρροή της Ρωμιοσύνης της Πόλης αφήνει το Φανάρι φύλακα των ιερών και των οσίων του γένους και καθιστά τη μουσουλμανική Πόλη, κάπως παράδοξα, χώρο προσκυνήματος της Ορθόδοξης διασποράς, σημειώνοντας μιά ακόμη καμπή στη μακραίωνη ιστορία της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως.

Έτσι εγκαινιάζεται η νέα διακονία της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως στην τρίτη χιλιετία: να αποβεί, μέσα στην ταπείνωση που της επιβάλλει μια κοινωνία που αποδεικνύεται αδύναμη να εγκολπωθεί τις αξίες του πλουραλισμού και της ανοχής, χώρος καθαγιασμού και προσκυνήματος ενός ευρύτερου Ορθόδοξου κόσμου, που τον προσδιορίζουν οι συνάφειες της κοινής θρησκευτικής ταυτότητας και όχι τα μίση εθνικιστικών ανταγωνισμών. Ως επίκεντρο και χώρος προσκυνήματος μιάς οικουμενικής ορθόδοξης διασποράς, πανορθόδοξης και όχι μόνο ελληνικής εθνικής προέλευσης, η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως θα μπορούσε να αντλήσει και τις ανθρώπινες δυνάμεις, που η Ρωμιοσύνη της Πόλης και των νησιών δεν μπορεί να προσφέρει πλέον παρά σε περιορισμένη κλίμακα, για να αναδημιουργήσει, με όργανο την ελληνική λόγια εκκλησιαστική γλώσσα, την φαναριώτικη πνευματική και εκκλησιαστική παράδοση. Η πανορθόδοξη διασπορά που θα στρέφεται προς την Πόλη και το Φανάρι για τον καθαγιασμό της, την καλλιέργεια του πνευματικού της φρονήματος και την τόνωση της Ορθόδοξής της συνείδησης καθίσταται έτσι αγωγός της φαναριώτικης αισθητικής, πολιτισμικής και πνευματικής παρακαταθήκης. Με αυτό τον τρόπο πνευματικού και εκκλησιαστικού εγκοινωνισμού δημιουργούνται οι μηχανισμοί της αναπαραγωγής και της διεύρυνσης του γένους των Ορθοδόξων, με ιερή κιβωτό τους χώρους λατρείας, τα προσκυνήματα, τα αγιάσματα, τα εκπαιδευτήρια και τους κοινοτικούς θεσμούς της Ρωμιοσύνης, αλλά και τη βυζαντινή καλλιτεχνική παρακαταθήκη και την περιρρέουσα ιστορική ατμόσφαιρα που σε τελευταία ανάλυση αποτελεί με την υποβλητικότητά της τον αποφασιστικό παράγοντα στη διάπλαση των συνειδήσεων. Οι λόγοι αυτοί είναι που καθιστούν επιτακτική την επαναλειτουργία της θεολογικής σχολής του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στη νήσο Χάλκη των Πριγκηποννήσων. Πρόκειται για μια αναγκαιότητα που συνδέεται με την ίδια την επιβίωση μιας πνευματικής συνιστώσας του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Όταν οραματίζεται κανείς το μέλλον της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως με αυτούς τους όρους, που απορρέουν από τους δέκα επτά αιώνες της ιστορίας της, συναισθάνεται πραγματικά ότι «πύλαι Άδου ου κατισχύσουσιν αυτής». Αυτή είναι η πίστη των Ορθοδόξων. Θα μπορέσει η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως να αντισταθεί στην κακία των καιρών, δηλαδή στις αντιξοότητες των συγκεκριμένων πρακτικών και κοινωνικών συνθηκών, ιδίως στα κύματα του φανατισμού που την περισφίγγουν, αλλά και στους πειρασμούς του κόσμου, που πολύ έντεχνα και αφοπλιστικά απειλούν να αλλοιώσουν και να αποστραγγίσουν τη βαθύτερη πνευματική της υπόσταση που υπήρξε και η ακατάβλητή της δύναμη; Αν η ιστορία, στις φαινομενικά παράδοξες μεταπτώσεις της οποίας αναφερθήκαμε σ’ αυτές τις σελίδες, αποτελεί κάποιου είδους ένδειξη και για τη μελλοντική φορά των πραγμάτων, η απάντηση είναι θετική. Και θετική θα αποβεί η έκβαση αυτή σε πολλά επίπεδα, και όχι μόνο στο επίπεδο των πολιτικών σκοπιμοτήτων, και για την ευρύτερη κοινωνία της οποίας θεσμός είναι το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Η Τουρκία, περιφρουρώντας το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ως κέντρο της Ορθόδοξης διασποράς αλλά και ως θεματοφύλακα της κανονικής τάξεως στον Ορθόδοξο κόσμο γενικότερα, θα καθιστά η ίδια πράξη την πρόκληση της θρησκευτικής ανοχής που από την εποχή του John Locke και του Pierre Bayle αποτελεί την αποφασιστική δοκιμασία μιας πολιτικής κοινότητας που γνωρίζει να πραγματώνει την κοινωνική ειρήνη μετερχόμενη τις αξίες του ανθρωπισμού και όχι τους μηχανισμούς του φόβου και του αυταρχισμού. Αυτή είναι η ελπίδα τουλάχιστον όσων έχουν συναίσθηση της αξίας μιας βαρειάς ιστορικής και πνευματικής παρακαταθήκης με ανυπολόγιστη αξία για την Ευρώπη, για τον χριστιανικό κόσμο στο σύνολό του αλλά και για έναν ευρύτερο κόσμο θρησκευτικού πλουραλισμού και συνάντησης των πνευματικών παραδόσεων, έναν κόσμο που ζει με την ελπίδα της καταλλαγής και του διαλόγου για την επιβίωση της ανθρωπότητας.

Πηγή: http://www.thyateira.org.uk/index.php?option=com_content&task=view&id=518&Itemid=5

 

Η ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ

           από τον Γεώργιο Δ. Μπάκο (gbakos@plural.gr) 

 Η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της. Όλοι μας το γνωρίζουμε, σε όλους μας υπάρχει η μεγάλη απορία πως το καταφέρνει αυτή η Μεγάλη κατά τα άλλα χώρα.

Αν αναλογιστούμε την γνωστή αυτή ρήση και ανατρέξουμε στο όποιο παρελθόν της χώρας μας, θα βρούμε πλείστα όσα παραδείγματα απαξίωσης και αμφισβήτησης μεγάλων Ελλήνων, όπως ο Σωκράτης, ο Κολοκοτρώνης και ο Βενιζέλος. 

 

Όμως, αυτή η χώρα πάντα ήταν περήφανη για τα μέλη της όταν αυτά επιδείκνυαν ένα σημαντικό έργο στον όποιο κοινωνικό στίβο.

Έχουμε βγει πολλές φορές στους δρόμους γεμάτοι περηφάνια για να γιορτάσουμε μεγάλες επιτυχίας μιας μικρής σε μέγεθος και πληθυσμό χώρας.

Άλλες φορές, διαβάζοντας ή μαθαίνοντας για τα επιτεύγματα από «διάσημους άγνωστους» Έλληνες που είτε ζουν εντός ή εκτός Ελλάδος, η καρδιά μας γεμίζει από αίσθημα υπεροχής, επιβεβαιώνοντας ότι «και εκεί τα έχουμε καταφέρει να είμαστε στη κορυφή».

Αυτή τη στήλη θα ασχοληθεί με αυτές τις περιπτώσεις συμπατριωτών μας, οι οποίοι στους περισσότερους από εμάς είναι άγνωστοι, αλλά σε πολύ κόσμο είναι γνωστοί για τα επιτεύγματα τους.

 

Γιατί πείτε μου πραγματικά, ποιος ξέρει ότι ο αείμνηστος Άρης Αγγάνης έχει μείνει στην ιστορία του Baseball ως ένας εκ των κορυφαίων ποτέ παικτών κερδίζοντας επάξια τον τίτλο “The Golden Greek”?

Ποιος γνωρίζει ότι ο Αλέκος Ισιγώνης είναι ο σχεδιαστής του αυτοκινήτου Mini, ότι 3 συμπατριώτες μας είναι ιδιοκτήτες και πρόεδροι ομάδων του National Football League και ένας ομάδας του NBA, ότι η τόσο διαδεδομένη μέθοδος γύμνασης Πιλάτες (Pilates) έχει πάρει το όνομα της από τον «δικό μας» Joseph Pilates, ότι ο Isaac Carasso που ίδρυσε τον παγκόσμιο ηγέτη στα γαλακτοκομικά Danone είναι από Ελληνίδα μητέρα, ή ακόμα ότι οι ρίζες του μεγάλου Herbert von Karajan κρατούν από την Μακεδονία (Καραγιάννης)??

 

Στόχος λοιπόν είναι να γνωρίσουμε –έστω και εξ απαλών ονύχων- ένα συμπατριώτη μας, που έχει φροντίσει να βάλει ένα επιπλέον σκαλί στις κορυφές του Ολύμπου.

 

Την επόμενη φορά, θα υπάρχει αναφορά σε ένα άλλο μεγάλο Έλληνα, τον οποίον θα επιλέξετε εσείς μεταξύ των:

©   Ιδρυτή της γαλακτοκομικής εταιρίας κολοσσού Danone, Isaac Carasso,

©   Ιδρυτή και Πρόεδρο του ονομαστού ΜΙΤ, Nicholas Negreponte, και

©   Sir, Alec Isigonis, σχεδιαστή του best seller αυτοκινήτου Mini.

 

Για την επιλογή σας, στείλετε μήνυμα όπου μπορείτε να κάνετε και τις δικές σας προτάσεις για αναφορές σε Έλληνες της διασποράς που δυστυχώς δεν είναι τόσο γνωστοί στο ευρύ κοινό, παρά τις επιτυχίες και τις διακρίσεις που έχουν να επιδείξουν.

 

 

Θα ξεκινήσουμε από έναν άγνωστο σχετικά Έλληνα, τον Άρη Αγγάνη, επονομαζόμενο και “the Golden Greek”  

 

 

 

Ο Αριστοτέλης Αγγάνης, γεννήθηκε στο Lynn της Μασαχουσέτης στις 30 Απριλίου του 1930. Ήταν το τελευταίο από τα συνολικά 3 παιδιά του Γιώργου και της Γεωργίας Αγγάνη, από το χωριό Λαγονίκη της Σπάρτης.

 

Η μητέρα του τον φώναζε Άρη, και μοιραία «Αμερικανοποίθηκε» από τους φίλους του σε Harry. Αργότερα, έγινε γνωστός ως ο «Χρυσός Έλλην» σε αναγνώριση των κατορθωμάτων του στον αθλητισμό.

Το 1948, σε ηλικία 18 ετών, ο Άρης ήταν ένα φαινόμενο στο γυμνάσιο του Lynn στο baseball στο Αμερικάνικο ποδόσφαιρο και στο μπάσκετ, με αποτέλεσμα 25 κολέγια μεταξύ των οποίων και το φημισμένο Notre Dame, να μάχονται για να δελεάσουν τον Άρη να δεχτεί τις υποτροφίες που του πρόσφεραν.

 

 

Η μητέρα του Άρη, με την οποία είχαν πολύ στενή σχέση, χήρεψε το 1946, και έτσι ο Άρης προτίμησε να πάει σε ένα κολέγιο το οποίο θα ήταν κοντά στο πατρικό του, και που θα του έδινε την δυνατότητα να απλώσει το μεγάλο του ταλέντο και να δεχθεί σωστές ακαδημαϊκές βάσεις.. Το Boston University, απεδείχθη ότι ήταν το καταλληλότερο για αυτό το σκοπό.

 

Ο Αγγάνης, άρχισε από το πρώτο έτος να δείχνει το πολύπλευρο ταλέντο του, κατακτώντας πολλές διακρίσεις στα αντίστοιχα πρωταθλήματα. Η καριέρα του όμως διακόπηκε προσωρινά όταν κλήθηκε να συμμετάσχει στον πόλεμο της Κορέας το 1950, όπου υπηρέτησε 15 μήνες στο Ναυτικό. Τη περισσότερη από τη θητεία του την υπηρέτησε στο στρατόπεδο LeJune στην Βόρεια Καρολίνα, όπου συμμετείχε σε τουρνουά, όπου και ανακηρύχθηκε πολυτιμότερος παίκτης του National Baseball Congress tournament.

 

Επέστρεψε στο κολέγιο το 1953, επιδεικνύοντας τα καλύτερα ρεκόρ ως quarterback στο Baseball. Παρότι η φυσική του θέση ήταν quarterback έπαιζε όταν χρειαζόταν και άμυνα και επίθεση, κάνοντας ρεκόρ σε όλες τις κατηγορίας!!!

 

Το όνειρο του ήταν πάντα να γίνει επαγγελματίας αθλητής; το θέμα ήταν ποιο άθλημα να επέλεγε για αυτό. Στην αρχή είχε αρνηθεί να πάει παρά την προ-επιλογή του νούμερο 1 των drafts ως επαγγελματίας αθλητής του Αμερικάνικου ποδοσφαίρου (American Football, Rugby), ελπίζοντας να παίξει στην διάσημη ομάδα του Baseball, Boston Red Sox (ναι την ομάδα που διάλεξε μετέπειτα ο Michael Jordan όταν αποφάσισε να δοκιμάσει την τύχη του και σε αυτό το άθλημα).

 

Ως αριστερόχειρας που ήταν, σύντομα έγινε ο κορυφαίος παίκτης παίζοντας στην θέση του batter (αυτός που αποκρούει με το μπαστούνι), επιδεικνύοντας το εντυπωσιακό ρεκόρ 0.313 μέσο όρο.

Πριν προλάβει να πάρει το πτυχίο του τον Ιούνιο του 1954, είχε προλάβει να δημιουργήσει απλησίαστα για την ηλικία του ρεκόρ, κάνοντας τον επαγγελματία παίκτη, ένα εκ των σπουδαιότερων του πρωταθλήματος και για 2 συνεχόμενες σεζόν τον καλύτερο για την ηλικία του.

 

Δυστυχώς όμως, αυτή η τόσο μεγάλη καριέρα δεν έμελλε να ολοκληρωθεί, καθώς ο Άρης Αγγάνης έχασε την ζωή του από ξαφνική καρδιακή προσβολή στις 27 Ιουνίου του 1955 σε ηλικία μόλις 25 ετών.

 

 

Ο μύθος του κρατήθηκε ζωντανός ακόμα και μετά από 50 έτη, ενώ η κοινότητα τον τίμησε δίνοντας το όνομα του στο αθλητικό στάδιο του Camp LeJeune στη Βόρεια Καρολίνα, σε μια πλατεία στη πόλη που μεγάλωσε, στο Lynn, στον αθλητικό χώρο του Boston University Charles River Campus, ενώ τέλος ακόμα υπάρχει η υποτροφία με το όνομα του στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης.

Ο “Χρυσός Έλλην” μνημονεύεται ακόμα στο Sports Museum της Νέας Αγγλίας στο Boston‘s Fleet Center. Η φοιτητική κοινότητα του Πανεπιστημίου της Βοστόνης,  είναι περήφανη για την Agganis Arena, τον πλέον πρόσφατο φόρο τιμής αυτής της μεγάλης προσωπικότητας που μας άφησε ορφανούς τόσο νωρίς.

 

Ο Joe Pickering Junior, έχει γράψει τραγούδια σε ένα CD που ονομάζεται Baseball Songs Sports Heroes, το οποίο εκτός από τις επιτυχείς πωλήσεις που επέδειξε, εκτίθεται στο National Baseball Hall of Fame. Το πρώτο τραγούδι του CD είναι αφιερωμένο στον ήρωα αυτού του σπορ, Harry Agganis, The Golden Greek.

 

Για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για τον «Χρυσό Έλληνα», μπορούν να αγοράσουν το βιβλίο που εκδόθηκε το 1995 των Nick Tsiotos & Andy Dabilis “Harry Agganis, The Golden Greek: An All-American Story”.  

Για να πω την αλήθεια, δεν γνωρίζω εάν έχει κυκλοφορήσει από κάποιες Ελληνικές εκδόσεις, όμως ήταν εύκολο να το βρει και να το παραγγείλει κάποιος από το Amazon (με προπληρωμένη πιστωτική κάρτα βέβαια!! Μην έχουμε εκπλήξεις).

 

 

 

Πηγές:

Harry Agganis – The Golden Greek: An All-American Story, των Nick Tsiotos & Andy Dabilis,

http://www.hellenism.net ,

www.wikipedia.com,

προσωπικά αρχεία Γεωργίου Δ. Μπάκου

 

Έλληνας ανέλαβε πρωθυπουργός σε πρώην σοβιετική δημοκρατία

Ένας Έλληνας είναι εδώ και λίγες ημέρες πρωθυπουργός της Δημοκρατίας του Καρατσάγεβο- Τσερκεσίας! Κι αν η χώρα δεν σας λέει κάτι, πρέπει να γνωρίζετε ότι είναι μία από τις ανεξαρτητοποιημένες δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και βρίσκεται στη ρωσική πλευρά του Καυκάσου!Ο ελληνικής καταγωγής Βλαντίμιρ Γκριγκόριεβιτς Καΐσεφ εγκρίθηκε ομόφωνα από το νομοθετικό σώμα της δημοκρατίας και ο πρόεδρος Μπόρις Εμπζέγιεφ τον διόρισε στα νέα του καθήκοντα. ?λλωστε, τον είχε προτείνει ο ίδιος, σε ένδειξη αναγνώρισης των επαγγελματικών και τεχνοκρατικών δυνατοτήτων του.

Ο 54χρονος ομογενής, που γεννήθηκε από Ελληνίδα μητέρα σ’ ένα χωριό στα σύνορα της Σταυρούπολης με το Καρατσάγεβο- Τσερκεσία, δεν είναι άγνωστος στο πολιτικό σκηνικό της μικρής χώρας… Έχοντας σπουδάσει οικονομικά στο πανεπιστήμιο του Κράσνονταρ, εργάστηκε για χρόνια στην περιοχή πριν γίνει υφυπουργός Γεωργίας στην κυβέρνηση της Ρωσίας!

Μάλιστα, ο Βλαντίμιρ Γκριγκόριεβιτς Καΐσεφ ήταν αντιπρόεδρος της κοινής διυπουργικής επιτροπής Ελλάδας και Ρωσίας σε θέματα γεωργίας. Τον Δεκέμβριο του 2007, στο πλαίσιο της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή στη Μόσχα, είχε παραστεί στις συζητήσεις του με το Ρώσο τότε ομόλογό του Βίκτορ Ζούμπκοφ και τον πατριάρχη Αλέξιο. Παράλληλα, ο Καΐσεφ ανέπτυξε σημαντικό ομογενειακό έργο ως μέλος της Ελληνικής Διασποράς και πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Σωματείων Εκπατρισμένων Ελλήνων «Πόντος»!

Αλέξανδρος Ισιγώνης

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Μετά κόπων και βασάνων και αφού ο υπογράφων τελείωσε τις καλοκαιρινές διακοπές και ένα κύκλο ταξιδιών που περιλάμβανε τις χώρες: Αίγυπτος, Ρουμανία, Αλβανία, Κύπρος, Ντουμπάι, Ιράν και Κατάρ, γυρίζουμε σελίδα από την πρώτη αναφορά των «παιδιών που δεν ξέρει η Ελλάδα».  Μετά τον σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινό Άρη Αγγάνη, θα αναφερθούμε σε ένα άλλο γνήσιο και πολύ διάσημο τέκνο της πατρίδας μας.

Με βάση τα πολυάριθμα μηνύματα σας που στείλατε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μέσω καταγραφής σχολίων στον ιστό, η προτίμηση για την επόμενη αναφορά ήταν «μονόδρομος», ήτοι ο γνωστός σε όλο τον κόσμο ως ο εμπνευστής και σχεδιαστής του αυτοκινήτου Mini, Sir Alec Issigonis ή απλά Αλέξανδρος Ισιγώνης.

 

 

Ένας από τους αρχικούς διάσημους σχεδιαστές αυτοκινήτων της σύγχρονης εποχής, ο Αλέξανδρος Ισιγώνης (1906-1988) έγινε γνωστός ως ο δημιουργός του αυτοκινήτου Mini, αλλά για τους πιο μυημένους και για το σχεδιασμό δύο από τα πέντε αυτοκίνητα με τη μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία στη Βρετανική αυτοκινητιστική ιστορία – το Morris Minor και το Austin 1100.

«Ένα πράγμα που έμαθα με τον σκληρό τρόπο  όταν σχεδιάζεται ένα νέο αυτοκίνητο για την παραγωγή, είναι ποτέ μα ποτέ να μην αντιγράψεις από τον ανταγωνισμό» ανέφερε ο Αλέξανδρος Ισιγώνης, όταν κλήθηκε να συνοψίσει την προσέγγισή του στο σχέδιο αυτοκινήτων.

Ένας εκκεντρικός και συχνά ειλικρινής χαρακτήρας, ήταν εξίσου περιφρονητικός για τις εκάστοτε έρευνες αγοράς, τις οποίες περιέγραψε ως μαθηματικά, που εμφανίζονται ως «ο εχθρός κάθε αληθινά δημιουργικού ατόμου» (το οποίο ο υπογράφων ασπάζεται).

Σκληρός, ανεξάρτητος και υπερήφανα ασυμβίβαστος, ο Ισιγώνης υιοθέτησε μια πλευρική προσέγγιση στο σχέδιο και την εφαρμοσμένη μηχανική των αυτοκινήτων.

Η εικονοκλασία του εξασφάλισε ότι, παρά τους περιορισμούς σε μια ιδιαίτερα υψηλής έντασης κεφαλαίου βιομηχανία όπου το καθαρό κόστος και η πολυπλοκότητα της διαδικασίας παραγωγής σήμαιναν ότι ακόμα και ο πιο ισχυρός των σχεδιαστών ήταν μόνο ένα μέλος μιας μεγάλης ομάδας ανάπτυξης, τα αυτοκίνητα που σχεδίασε έφεραν την ανεξίτηλη σφραγίδα του ως εντελώς ξεχωριστά.

Ο Αλέξανδρος Arnold Κωνσταντίνος Ισιγώνης (ναι αυτό είναι το πραγματικό του όνομα) γεννήθηκε στη Σμύρνη από Έλληνα πατέρα και Γερμανίδα μητέρα και οι δυο με Βρετανική υπηκοότητα. Σε μικρή ηλικία δεν παρουσίαζε κανένα ενδιαφέρον για τα αυτοκίνητα και έφτασε δώδεκα χρονών προτού να μπει σε ένα. Ο παππούς και ο πατέρας του Ισιγώνη ήταν μηχανικοί, αλλά μετά το πρόωρο θάνατο του πατέρας του όταν ακόμα ο Ισιγώνης ήταν έφηβος η μητέρα του, Hulda, η κόρη ενός βαυαρού ζυθοποιού έγινε ο κεντρικός πόλος στη ζωή του.

Μετά από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο Hulda και Αλέξανδρος αποχώρησαν από την Ελλάδα για την Αγγλία όπου και αντιστάθηκε στην επιθυμία της μητέρας του για να μελετήσει την τέχνη προτιμώντας να εγγραφεί το 1925 σε μια τρίχρονη σειρά μαθημάτων εφαρμοσμένης μηχανικής στο πολυτεχνείο Battersea.

Ο Ισιγώνης απέτυχε στον διαγωνισμό μαθηματικών τρεις φορές αλλά υπερείχε στο σχέδιο. Όταν πήρε το δίπλωμά του η μητέρα του, του έδωσε ένα αυτοκίνητο για να πάει σε έναν γύρο της Ευρώπης πριν αρχίζει να εργάζεται.

Το αυτοκίνητο που πήρε από την μητέρα του ήταν εξαιρετικά αναξιόπιστο. Η αντιμετώπιση τουλάχιστον δυο ζημιών κάθε ημέρα, και η εμπειρία που αποκόμισε από αυτό το γεγονός, παρακίνησαν τον Ισιγώνη για να προσπαθήσει να βελτιώσει τα προβλήματα που αντιμετώπιζε. Μετά από δυο μήνες περιήγησης η μητέρα του τον καθοδήγησε για να ξεκινήσει να εργάζεται.

Η πρώτη εργασία του Ισιγώνη ήταν πωλητής για έναν σύμβουλο εφαρμοσμένης μηχανικής που ανέπτυσσε έναν τύπο ημιαυτόματης μετάδοσης.

Στο ελεύθερο χρόνο του, από το 1933 έως το 1938, ο Ισιγώνης συνεργάστηκε με το φίλο του, George Dowson, σε ένα ιδιωτικό πρόγραμμα κατασκευής ενός χειροποίητου αγωνιστικού αυτοκινήτου, το Lightweight Special. Χτισμένο χωρίς την ενίσχυση των εργαλείων δύναμης, το αυτοκίνητο χρησιμοποίησε ένα περίβλημα αποδοτικής και τονισμένης δομής που επινοήθηκε από τον Ισιγώνη από κοντραπλακέ για το σώμα και κάλυψη από αλουμίνιο για την πλευρική κάλυψη.

Ο Ισιγώνης συναγωνίστηκε επιτυχώς το αυτοκίνητο ο ίδιος, έως ότου τον ανάγκασαν οι απαιτήσεις της εργασίας του να σταματήσουν το 1948. Περιέγραψε αργότερα το  Lightweight Special ως: «Μια επιπολαιότητα στη ζωή μου. Δεν ήταν τόσο πολύ μια άσκηση σχεδίου ως μέσο να με διδάξει για το τρόπο να χρησιμοποιώ τα χέρια μου.» Το 1936 του προσφέρεται η θέση του μηχανικού οδήγησης και κατεύθυνσης Morris στις μηχανές, μια επιχείρηση που ιδρύθηκε στην Οξφόρδη το 1912 από τον William Morris, ο οποίος είχε αφοσιωθεί στην χαμηλής τιμής παραγωγή. Ο Ισιγώνης ανέπτυξε τη μέθοδο των ανεξάρτητων συστημάτων αναστολής στις μηχανές Morris και επινόησε ένα ανεξάρτητο σύστημα διάνοιξης σπειρών υιοθετώντας μια συμβατικότερη και φτηνότερη λύση αξόνων ακτινών.

 

Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, οι μηχανές Morris ανέλαβαν  στρατιωτική εργασία, ειδικότερα την ανάπτυξη του ελαφρού οχήματος αναγνώρισης Morris. Δεδομένου ότι ο Ισιγώνης αποτελούσε μέλος ενός διατηρημένου επαγγέλματος, η υπηρεσία του στις οπλισμένες δυνάμεις ήταν μηδαμινή, παραμένοντας κυρίως στις εγκαταστάσεις Cowley της επιχείρησης κοντά στην Οξφόρδη.

Εκεί εργάστηκε στα στρατιωτικά οχήματα των διάφορων τύπων, συμπεριλαμβανομένου του μηχανοποιημένου wheel barrow που προορίστηκε προς χρήση από την Πολεμική Αεροπορία στις ζούγκλες, καθώς και στο σχεδιασμό μιας αμφίβιας έκδοσης που σχεδιάστηκε προς χρήση από το βασιλικό ναυτικό. Παρά τη δέσμευση των μηχανών Morris για πολεμική χρήση, η επιχείρηση παρέμεινε δεσμευμένη στην ανάπτυξη ενός δημοφιλούς, συμπαγούς αυτοκινήτου παραγωγής. Ο χρόνος, η εργασία και οι πόροι αφιερώθηκαν στη διαμόρφωση ενός πρωτοτύπου  μικρού διθέσιου αυτοκινήτου.

Το πρόγραμμα ονομάζεται αρχικά το κουνούπι από το διευθυντή Thomas. Λειτουργώντας κάτω από τον κύριο μηχανικό της επιχείρησης, Α. V. Oak, ο Ισιγώνης δημιούργησε σχεδόν ολόκληρο το σχέδιο και τις προδιαγραφές για το Morris Minor, ένα εξαιρετικό επίτευγμα στη βιομηχανία οχημάτων μαζικής παραγωγής. Ο Oak υποστήριξε το single-minded όραμα του Minor και έδωσε στον Ισιγώνη την ελευθερία να ελέγξει κάθε πτυχή του σχεδίου, παρά την ανάπτυξη της συμβατικής, πιo οικονομικής διαδικασίας και της δημιουργίας μια νέας αντισυμβατικής μορφής σωμάτων από τα υπάρχοντα τμήματα πλαισίων.

 

 MORRIS MINOR

Το 1942, το πρώτο πρότυπο κλίμακας παρήχθη και ξεκίνησε η διαδικασία κανονικής παραγωγής του προτύπου με χειροποίητη επεξεργασία και διαμόρφωση του χάλυβα. Μέχρι το 1945, ένα σύνολο – το στατικό πρότυπο κλίμακας κοντά στη συμβατική μορφή παραγωγής παρουσιάστηκε. Ο William Morris ήταν εξαγριωμένος όταν είδε το τελικό πρότυπο και το επονόμασε «το λαθραίο αυγό».

Παρότι πολλοί αυτοκινητιστικοί σχολιαστές συμφώνησαν με τον Morris, το αυτοκίνητο βγήκε στην πώληση το 1948, κερδίζοντας βαθμιαία το κοινό, πέρα και από τους βρετανικούς αυτοκινητιστές – ειδικά επειδή η οδήγηση και η ανάρτηση που είχε εξελίξει ο Ισιγώνης το κατέστησαν τόσο εύκολο στην οδήγηση έναντι άλλων αυτοκινήτων της εποχής. Το οικονομικό αυτοκίνητο του Ισιγώνη παρέμεινε στην παραγωγή έως το 1971.

Ενθαρρυμένος από την επιτυχία του Morris Minor, ο Ισιγώνης συνέχισε τα πειράματα σχεδίου του στις μηχανές Morris, αλλά όταν αυτή συγχωνεύτηκε με την επιχείρηση μηχανών του Ώστιν το 1952 για να διαμορφωθεί η British Motor Corporation (BMC), παραιτήθηκε για να εργαστεί στην Alvis, καθότι φοβήθηκε ότι η ελευθερία του θα συγκρατούταν σε μια μεγάλη επιχείρηση όπως η BMC.

Εκεί συνεργάστηκε με το φίλο του Alex Moulton, τον ειδικό συστημάτων ανάρτησης που εφεύρε την έννοια της ρευστής διασύνδεσης και αργότερα έγινε διάσημος για το συμπαγές Moulton στα πλαίσια της ανάπτυξης ενός αυτοκινήτου πολυτέλειας. Όταν η Alvis ακύρωσε το πρόγραμμα, ο Ισιγώνης κλήθηκε από τον Sir Leonard Lord για να επιστρέψει στην BMC όπου επρόκειτο να συνεργαστεί στενά και να αξιολογήσει τα σχέδια του Jack Daniels (όχι καμία σχέση!!!). Ο Ισιγώνης μετέφερε τα σκίτσα έννοιας σε τεχνικά σχέδια και σε λειτουργούντα πρωτότυπα. Η αποστολή που δόθηκε στον Ισιγώνη και την ομάδα του στη BMC ήταν να καταπολεμηθούν οι αυξανόμενες εισαγωγές των φθηνών και μικρών αυτοκινήτων φυσαλίδων από τη Γερμανία και την Ιταλία. Το τμήμα του χρεώθηκε με το σχέδιο ενός οικονομικού στην κατανάλωση βενζίνης, ανέξοδου 4θέσιου οχήματος χρησιμοποιώντας μια υπάρχουσα μηχανή για να επανακτήσει το μερίδιο αγοράς για BMC.

Ο Ισιγώνης είχε αποκτήσει την φήμη ως σχεδιαστή με τις πιο δημιουργικές και εμπνευσμένες ιδέες, από τότε που σχεδίασε το  άκρως απόρρητό σχέδιο –αρχικά αποκαλούμενο ADO 15 (Austin Design Office Project 15) – σε ένα τραπεζομάντηλο !!!. Το σχέδιο αυτό ήταν το επαναστατικό Mini, το οποίο μετά από λίγο έγινε το best-seller στην Ευρώπη.

Ο Ισιγώνης μπορεί να μην ανακάλυψε την φόρμουλα των mini αυτοκινήτων, αλλά έγινε ο εμπνευστής και δημιουργός του πιο διάσημου παραδείγματος του είδους. Αλλάζοντας τον παραδοσιακό τρόπο μετάδοσης του και τοποθέτησης του κινητήρα από εμπρός προς τα πίσω σε πλαϊνή μετάδοσης και ένθεση, εξοικονόμησε σημαντικό χώρο δίνοντας την δυνατότητα άνετης φιλοξενίας 4 ατόμων στο εσωτερικό μιας μικρής και εύκολης στο parking πλατφόρμας. Για πρώτη φορά υπήρχε διαθέσιμος χώρος για τους επιβάτες στο 80% του συνολικού όγκου του αυτοκινήτου.

 

 

 

Αφού ο Sir Leonard Lord οδήγησε το πρωτότυπο, ζήτησε από τον Ισιγώνη να ετοιμάσει για παραγωγή το αυτοκίνητο μέσα σε ένα έτος.

Το σχέδιο ήταν τόσο ριζικό και πρωτόγνωρο, που η BMC ανησύχησε για πιθανά πολύ υψηλό κόστος. Απτόητος, ο Ισιγώνης σχεδίασε τα εργαλεία ο ίδιος. Αλλά η βιασύνη για να βγάλει τα αυτοκίνητα στο δρόμο προκάλεσε προβλήματα για τα πρόωρα πρότυπα του μίνι, ιδιαίτερα με τα μονταρίσματα μηχανών και τις επικαλύψεις των πατωμάτων. Ο Ισιγώνης αργότερα αναγνώρισε ότι οι επικαλύψεις των πατωμάτων είχαν διαρροές επειδή τις είχε σχεδιάσει ανάποδα.

Το Mini ευνοήθηκε σημαντικά από την συνεχιζόμενη συνεργασία του Ισιγώνη με τον Alex Moulton και τα συστήματα ανάπτυξης για την ανάρτηση. Ο σχεδιασμός του αυτοκινήτου σε συνδυασμό με την επαναστατική κίνηση στους εμπρός τροχούς και την ανεξάρτητη ανάρτηση πίσω, έδωσαν σημαντική ευκολία στην οδήγηση, παρότι ο Ισιγώνης “περιφρονούσε” τις ανέσεις των καθισμάτων που παραδοσιακά προσέφεραν τα Βρετανικά αυτοκίνητα, δηλώνοντας ότι είναι προτιμότερο να κάθονται σε καρφιά όταν οδηγούν αυτοκίνητο παρά σε άνετα καθίσματα. 

Το 1959, όταν και το Mini βγήκε στην παραγωγή, ήταν η χρονιά για την δημιουργία ενός συμβόλου που εκτός από τις πωλήσεις ρεκόρ στην Ευρώπη, έγινε η “εικόνα” της δεκαετίας του ’60. Μεταξύ των 5 εκατομμυρίων που παρήγαγε η BMC, πολλά αγοράστηκαν από διάσημους ιδιοκτήτες όπως οι Beatles, οι ηθοποιοί Peter Sellers, Dudley Moor και οι Steve McQueen. Το μικρό αυτό αυτοκίνητο έγινε θρύλος όταν πρωταγωνίστησε στην ταινία του 1969 “The Italian Job” όπου πρωταγωνιστούσε ο Michael Caine, ενώ αργότερα έγινε το συνώνυμο του γέλιου με τον Mr. Bean.

Φιλόδοξος όπως πάντα, ο Ισιγώνης δημιούργησε πολλές διαφορετικές εκδόσεις του αυθεντικού Mini, περιλαμβάνοντας μικρά φορτηγά, αγροτικά, station wagon και το Morris Mini Traveler που χρησιμοποιήθηκε από την Βασιλική Πυροσβεστική και τα Ταχυδρομεία.

Μια από τις εκδόσεις ήταν για αγωνιστικούς σκοπούς, την οποία ο Ισιγώνης δεν υποστήριξε με πολλή θέρμη. Μετά από ένα αγώνα στον οποίο το αυτοκίνητο οδηγούσε ο οδηγός και σχεδιαστής John Cooper, αποφάσισε να το μεταλλάξει σε ένα πλήρως ανταγωνιστικό και νικητή αυτοκίνητο αγώνων, το γνωστό Mini-Cooper. Οι διάσημοι οδηγοί Formula 1, James Hunt, Jackie Stewart & Niki Lauda, ξεκίνησαν την καριέρα τους οδηγώντας σε αγώνες το Mini-Cooper.

Στρέφοντας την προσοχή του στα μέσου μεγέθους οχήματα, κυρίως λόγω της αυξανόμενης ζήτησης, ο Ισιγώνης συνέχισε την ιδεοληψία του με τη μεγιστοποίηση του διαστήματος επιβατών που συνδυάστηκε με την καλύτερη δυνατή οδική εκμετάλλευση. Παρείχε στην BMC το πρότυπο 1100, που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με το στούντιο Pininfarina στην Ιταλία, όπου ο Sergio Pininfarina σχεδίασε τη μορφή εξωτερικών σωμάτων. Προωθημένο ως Morris 1100 το 1962, και  αργότερα ως Austin 1100, οι καθαρές, κλασσικές γραμμές του αυτοκινήτου εξυπηρέτησαν τις πωλήσεις της BMC πολύ καλά. Το Austin 1100  ξεπέρασε το μίνι σε κέρδη και παρέμεινε ως η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία στα αυτοκίνητα της Μεγάλης Βρετανίας για πολλά έτη.

 

 

Το Ισιγώνης συνέχισε να λειτουργεί ως διευθυντής εφαρμοσμένης μηχανικής στο τμήμα του Austin Morris έως το 1971 όταν και αποσύρθηκε. Ένας ασυμβίβαστος ατομιστής, Ισιγώνης πιστώνεται με το ρητό: «μια καμήλα είναι ένα άλογο που σχεδιάζεται από την επιτροπή.»

 

 

Ήταν ανεξάρτητος φιλόσοφος, που περιφρόνησε τη σύμβαση, και δεν έπαιρνε  συμβουλές θεωρώντας ότι κάθε τι που σχεδίασε ήταν αρκετά ή πολύ καλό για όλους.

ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΚΡΙΜΙΖΗΣ

Σαν δώρο για το Πάσχα, σε όλους τους Έλληνες, Ομογενείς και Απόδημους αδελφούς μας είναι αυτό το αφιέρωμα για τον Έλληνα από την Χίο και όνομα του οποίου έχει δοθεί σε αστεροειδή, είναι ο ακαδημαϊκός Σταμάτης Μ. Κριμιζής, που είναι υπεύθυνος πολλών διαπλανητικών αποστολών της NASA. Ο Σταμάτης Κριμιζής συνεργάζεται με τη ΝΑΣΑ και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος. Είναι επίτιμος καθηγητής του διαστημικού προγράμματος του Πανεπιστημίου Τζων Χοπκινς στις ΗΠΑ και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έχει τιμηθεί με πανω από 30 βραβεία (Group Achievement Awards) για την συμμετοχή του της NASA και ESA στις αποστολές Voyager, Ampte, Galileo, Ulysses, Cassini και Ace. Το 1999 η Διεθνής Αστρονομική Ένωση μετονόμασε τον αστεροειδή «1979 UH» σε «8323 krimigis» και φέρει το όνομά του. Έχει επανειλημμένως καταθέσει ενώπιον Επιτροπών του αμερικάνικου Κογκρέσου για θέματα διαστημικής επιστήμης και τεχνολογίας, με πιο πρόσφατες αναφορές του για την αποστολή Voyager, η οποία διέσχισε το εξώτατο όριο της ηλιόσφαιρας. Το 1997 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας τον τίμησε με τον Χρυσό Σταυρό του Ταξίαρχου του Τάγματος του Φοίνικος. Ένα άλλο πολύ σημαντικό προσόν που διαθέτει είναι ότι μπορεί να μιλά για επιστημονικά θέματα και ανακαλύψεις με τρόπο απλό που προσελκύει το κοινό. Εμείς και οι πολυπληθείς επισκέπτες – αναγνώστες μας είναι υπερήφανοι που ο ακαδημαϊκός Σταμάτης Μ. Κριμιζής είναι Έλληνας.

Ο Δρ Σταματης Μ. Κριμιζής

Και είναι δώρο για το Πάσχα, διότι ο Θεός μας χάρισε τον Σταμάτης Κριμιζής, τον  Έλληνας χαρτογράφος του διαστήματος και είναι πολύ τιμή σε εμάς και διότι είναι Έλληνας όπως είναι και όλοι οι Έλληνες , Ομογενείς και Απόδημοι αδελφοί μας που είναι Έλληνες . Η παρουσίαση αυτού του Αφιερώματος θα ακολουθήσει τους πιο κάτω άξονες ενημέρωσης θα γνωρίσουμε τον Δρ Σταμάτιο Μ. Κριμιζής ο οποίος έφυγε νέος από την Χίο για να διερευνήσει το Διάσημα, την περιγραφή του διαστημόπλοιου της NASA Voyager του οποίου τα όργανα σχεδίασε ο Σταμάτης Κριμιζής, μια Συνέντευξη του Dr Σταμάτη Κριμιζή που έχει μεγάλο ενδιαφέρον και μετά να παρακολουθήσουν σε Vision όλοι πολυπληθείς επισκέπτες – αναγνώστες του Apodimos.com Ολόκληρη η τηλεοπτική εκπομπή «ΣΤΑ ΑΚΡΑ» της ΝΕΤ με την Βίκυ Φλέσσα όπου ο Dr Σταμάτης Κριμιζής σας ταξιδεύει στο Διάστημα, ενώ ακολούθως θα μελετήσουμε αυτά που ο διάσημος Έλληνας Διαστημικός φυσικός και Ακαδημαϊκός Σταμάτης Κριμιζής μιλά για την ύπαρξη εξωγήινης νοημοσύνης και μια διάλεξη του Ακαδημαϊκού κ. Κριμιζή στην Ελληνική Πρεσβεία στη Ουάσιγκτον.

http://anopetra-eleos.blogspot.com/

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ “Ε” ΣΕ ΤΡΟΦΕΣ

 

ΠΡΟΣΘΕΤΑ                VILLAJUIF

ΤΡΟΦΙΜΩΝ                FRANCE          MAX PLANK               ΕΠΟΙΖΩ

————————————————————————————————————————————————

ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ :

Ε102                    ΕΠΙΚΥΝΔΙΝΟ      ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ              ΑΛΛΕΡΓIΕΣ

Ε104                    ΥΠΟΠΤΟ          ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ              ΕΠΙΚΥΝΔΙΝΟ

Ε110                    ΕΠΙΚΥΝΔΙΝΟ      ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ              ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Ε120                    ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ      ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ              ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε122                    ΥΠΟΠΤΟ          ΑΚΙΝΔΥΝΟ                ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Ε124                    ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ      ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ              ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε127                    ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ      ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ              ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε131                    ΚΑΡΚΙΝΙΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Ε141                    ΥΠΟΠΤΟ          ΥΠΟΠΤΟ                  ΥΠΟ ΕΡΕΥΝΑ

Ε142                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΥΠΟΠΤΟ

Ε150                    ΥΠΟΠΤΟ          ΥΠΟΠΤΟ                  ΓΑΣΤΡ.ΔΙΑΤΑΡ.

Ε151                    ΥΠΟΠΤΟ          ΑΚΙΝΔΥΝΟ                ΠΙΘ.ΚΑΡΚΙΝΟΓ.

Ε153                    ΥΠΟΠΤΟ          ΥΠΟΠΤΟ                  ΠΙΘ.ΚΑΡΚΙΝΟΓ.

Ε171                    ΥΠΟΠΤΟ          ΥΠΟΠΤΟ                  ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε173                    ΥΠΟΠΤΟ          ΥΠΟΠΤΟ                  ΠΙΘ.ΚΑΡΚΙΝΟΓ.

Ε180                    ΥΠΟΠΤΟ          ΑΚΙΝΔΥΝΟ                ΠΙΘ.ΚΑΡΚΙΝΟΓ.

ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΑ :

Ε200                    ΔΙΑΤ.ΝΕΥΡΙΚΟΥ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ε210                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

E211                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε212                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε213                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε214                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Ε215                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε216                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε217                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε218                    ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε219                    ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε220                    ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ      ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤ          ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε221                    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙ    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤ          ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Ε222                    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙ    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣΔΙΑΤ           ΓΑΣΤΡΕΝΤ. ΔΙΑΤ

Ε223                    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙ    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤ          ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Ε224                    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙ    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤ          ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Ε226                    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙ    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤ          ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Ε227                    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙ    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤ          ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε228                    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙ    ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤ          ΓΑΣΤΡΕΝΤ.ΔΙΑΤ

Ε230                    ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘ      ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ          ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ

Ε231                    ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘ      ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ          ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Ε232                    ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘ      ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ          ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Ε233                    ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘ      ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ          ΥΠΟΠΤΟ

Ε239                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΠΙΘΑΝ.ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝ.

Ε240

Ε241

Ε249                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ             ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ

Ε250                    ΔΙΑΤΑΡ.ΠΙΕΣΗ    ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΕΣ           ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ

Ε251                    ΔΙΑΤΑΡ.ΠΙΕΣΗ    ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΕΣ           ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ

Ε252                    ΔΙΑΤΑΡ.ΠΙΕΣΗ    ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΕΣ           ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ

ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ :

Ε310                    ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ      ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ              ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε311                    ΕΚΖΕΜΑΤΑ        ΔΙΑΤ.ΝΕΥΡΙΚ.ΣΥΣ         ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Ε312                    ΕΚΖΕΜΑΤΑ        ΔΙΑΤ.ΝΕΥΡΙΚ.ΣΥΣ         ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

E320                    ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ     ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ             ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ

Ε321                    ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ     ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ             ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ

E330                    ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ     ΠΙΘΑΝ.ΚΑΡΚΙΝΟΓ.         ΥΠΟΠΤΟ

Ε338                    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑ    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.          ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.

E339                    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑ    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.          ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.

E340                    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑ    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.          ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.

E341                    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑ.   ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.          ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.

ΓΑΛΑΚΤΟΠΟΙΗΤΕΣ-ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΕΣ :

Ε407                    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑ    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.          ΠΙΘΑΝ.ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝ

Ε450                    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑ    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.          ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.

Ε461                    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑ    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.          ΥΠΟΠΤΟ

Ε462                    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑ    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.          ΥΠΟΠΤΟ

Ε463                    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑ    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.          ΑΚΙΝΔΙΝΟ

Ε465                    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑ    ΠΕΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤ.          ΑΚΙΝΔΙΝΟ

Ε477                    ΥΠΟΠΤΟ          ΥΠΟΠΤΟ                  ΑΚΙΝΔΙΝΟ

 Και άλλη μια λίστα από το φόρουμ του scooby.gr που μας την έστειλε ο Πάνος:

 

 

 

 

 

 

Η παρακάτω είναι μια λίστα χρωστικών ουσιών και προσθέτων για τρόφιμα που εκδόθηκε από το νοσοκομειακό κέντρο του CHAUMONT, FRANCE, βασισμένη σε πληροφορίες του ερευνητικού κέντρου VILLAJUIR, FRANCE, για να επιστηθεί η προσοχή των καταναλωτών στα αποτελέσματα των προσθέτων που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία τροφίμων.

Ε100 Ακίνδυνο
Ε101 Ακίνδυνο
Ε102 Επικίνδυνο
Ε103 Απαγορευμένο
Ε104 Ύποπτο
Ε105 Απαγορευμένο
Ε110 Επικίνδυνο
Ε111 Απαγορευμένο
Ε120 Επικίνδυνο
Ε121 Απαγορευμένο
Ε122 Ύποπτο
Ε123 Πολύ Επικίνδυνο
Ε124 Επικίνδυνο
Ε125 Απαγορευμένο
Ε126 Απαγορευμένο
Ε127 Επικίνδυνο
Ε130 Απαγορευμένο
Ε131 Καρκινογόνο προϊόν
Ε132 Ακίνδυνο
Ε140 Ακίνδυνο
Ε141 Ύποπτο
Ε142 Καρκινογόνο προϊόν
Ε150 Ύποπτο
Ε151 Ύποπτο
Ε152 Απαγορευμένο
Ε153 Ύποπτο
Ε160 Ακίνδυνο
Ε161 Ακίνδυνο
Ε163 Ακίνδυνο
Ε170 Ακίνδυνο
Ε171 Ύποπτο
Ε173 Ύποπτο
Ε174 Ακίνδυνο
Ε175 Ακίνδυνο
Ε180 Ύποπτο
Ε181 Απαγορευμένο
Ε200 Ακίνδυνο
Ε201 Ακίνδυνο
Ε202 Ακίνδυνο
Ε203 Ακίνδυνο
Ε210 Καρκινογόνο προϊόν
Ε211 Καρκινογόνο προϊόν
Ε212 Καρκινογόνο προϊόν
Ε213 Καρκινογόνο προϊόν
Ε214 Καρκινογόνο προϊόν
Ε215 Καρκινογόνο προϊόν
Ε217 Καρκινογόνο προϊόν
Ε220 Καταστροφή Β12
Ε221 Εντερικές Διαταραχές
Ε222 Εντερικές Διαταραχές
Ε223 Εντερικές Διαταραχές
Ε224 Εντερικές Διαταραχές
Ε226 Εντερικές Διαταραχές
Ε230 Δερματικές Διαταραχές
Ε231 Δερματικές Διαταραχές
Ε232 Δερματικές Διαταραχές
Ε233 Δερματικές Διαταραχές
Ε236 Ακίνδυνο
Ε237 Ακίνδυνο
Ε238 Ακίνδυνο
Ε239 Καρκινογόνο προϊόν
Ε240 Ύποπτο
Ε241 Ύποπτο
Ε250 Διαταραχές Πίεσης
Ε251 Διαταραχές Πίεσης
Ε252 Διαταραχές Πίεσης
Ε260 Ακίνδυνο
Ε261 Ακίνδυνο
Ε262 Ακίνδυνο
Ε263 Ακίνδυνο
Ε270 Ακίνδυνο
Ε280 Ακίνδυνο
Ε281 Ακίνδυνο
Ε282 Ακίνδυνο
Ε300 Ακίνδυνο
Ε301 Ακίνδυνο
Ε302 Ακίνδυνο
Ε303 Ακίνδυνο
Ε304 Ακίνδυνο
Ε305 Ακίνδυνο
Ε306 Ακίνδυνο
Ε307 Ακίνδυνο
Ε308 Ακίνδυνο
Ε309 Ακίνδυνο
Ε311 Έκζεμα
Ε312 Έκζεμα
Ε320 Χοληστερίνη
Ε321 Χοληστερίνη
Ε322 Ακίνδυνο
Ε325 Ακίνδυνο
Ε326 Ακίνδυνο
Ε327 Ακίνδυνο
Ε330 Καρκινογόνο προϊόν
Ε331 Ακίνδυνο
Ε332 Ακίνδυνο
Ε333 Ακίνδυνο
Ε334 Ακίνδυνο
Ε335 Ακίνδυνο
Ε336 Ακίνδυνο
Ε337 Ακίνδυνο
Ε338 Πεπτική Διαταραχή
Ε339 Πεπτική Διαταραχή
Ε340 Πεπτική Διαταραχή
Ε341 Πεπτική Διαταραχή
Ε400 Ακίνδυνο
Ε401 Ακίνδυνο
Ε402 Ακίνδυνο
Ε403 Ακίνδυνο
Ε406 Ακίνδυνο
Ε407 Πεπτική Διαταραχή
Ε408 Ακίνδυνο
Ε410 Ακίνδυνο
Ε411 Ακίνδυνο
Ε413 Ακίνδυνο
Ε414 Ακίνδυνο
Ε420 Ακίνδυνο
Ε421 Ακίνδυνο
Ε422 Ακίνδυνο
Ε450 Πεπτική Διαταραχή
Ε461 Πεπτική Διαταραχή
Ε462 Πεπτική Διαταραχή
Ε463 Πεπτική Διαταραχή
Ε465 Πεπτική Διαταραχή
Ε466 Πεπτική Διαταραχή
Ε471 Ακίνδυνο
Ε472 Ακίνδυνο
Ε473 Ακίνδυνο
Ε474 Ακίνδυνο
Ε475 Ακίνδυνο
Ε477 Ύποπτο
Ε480 Ακίνδυνο
————————————————————————–
Σημειώσεις:

Απαγορευμένο : Από το Γαλλικό Υπουργείο Υγείας 1/1/1977
Καρκινογόνο: Ουσία που μπορεί να προκαλέσει ανάπτυξη καρκινωμάτων
Ακίνδυνο: Ακίνδυνες ουσίες
Ύποπτο: Εξετάζονται παρενέργειες
Β12: Βιταμίνη που αφορά την ισορροπία του νευρικού συστήματος
Β123: Πολύ επικίνδυνο απαγορευμένο σε Η.Π.Α. και Ε.Σ.Σ.Δ.

Οι ουσίες αυτές επιτρέπονται προς το παρόν στη Γαλλία και στην Αγγλία υπό την προϋπόθεση να αναγράφονται στις συσκευασίες των τροφίμων. Περιορίστε τη χρήση τους διαλέγοντας τα προϊόντα που αγοράζετε.

Σκεφτείτε την υγεία των παιδιών. Χρησιμοποιείστε τη λίστα. Τυπώστε αυτή τη σελίδα και μοιράστε τη.

Κατεβάστε και ένα αναλυτικό αρχείο εδώ: http://users.hol.gr/~ccoboroz/FoodAdditives.pdf

History of Olympia

 

Ten miles inland from the Ionian sea in western Peloponnese and at the point where  Alpheios and Kladios rivers meet, lay the ancient sanctuary of Olympia and the site of the ancient Olympic Games. In the early days the site was belonging to the town of Pisa, but after 570 BC, Elis took the place. The legend The oldest Greek inhabitants of Elis were Achaeans from Thessaly, Arcadia, Aetolia, as well as, Boeotia and Attica.  Pausanias tell us, that the first king of Elis was Aethlios, who came from Thessaly with his people. His son, Endymion, according to the legend, had fifty daughters and three sons. Endymion was the first to proclaim a foot race in Olympia, between his three sons, Paeon, Epeios and Aetolos. Epeios won the race and the throne and the inhabitants named after him, Epeans, as Homer calls them. Paeon left after his defeat  and went to the territory after the river Axios, which took his name, Paeonia. During the reign of Epeios, Oenomaos, the son of Alxion or Ares, according to the encomium of poets, was ruling at the territory of the nearby Pisa. Oenomaos had received from Delphi an oracle stating that when his daughter would marry, his life would be ended. So he proclaimed, that he would marry his daughter Hippodameia with the suitor that would defeat him in a chariot race, with a precondition that the suitor would carry his daughter in his chariot and he must defeat him. It was agreed, that if  the suitor will lose the race, he would be killed by Oenomaos. Oenomaos had killed thirteen suitors (or according to another account eighteen), when Pelops, the son of Tantalos from Lydia, came to challenge him. With the help of Myrtilos, a son of Hermes, who was the chariot driver of Oenomaos, Pelops defeated Oenomaos, who was killed during the race (or committed suicide ), married Hippodameia, became king of Pisa, annexed Olympia from the land of Epeans and restored the Games with great splendor and for that afterwards was honored as hero.  Aetolos, who became king after Epeios, was forced to leave Peloponnese, because during the Olympian games killed with his chariot, Apis, the son of Jason of Arcadia. He went to Acheloos region and from him the area took its name, Aetolia. After him, the land of Epeans ruled Eleios, the son of Eurykyda, one of the fifty daughters of Endymion. From his name, the territory and inhabitants took their new name, Eleans. His son Augeas, who later became king, had so many cows and goats, that the ground could not be cultivated because of the dung of the animals. To solve the problem, he called Herakles and promised him a part of his land. When Herakles managed to clean the place by changing the flow of the river Menios, Augeas refused to give him his reward. Herakles then with the help of Argos, Thebes and Arcadia, invaded and conquered Elis, punished the Eleans and had in mind to invade their allies, Pisa and Pylos, but a Delphic oracle stopped him. Herakles gave the throne to the elder son of Augeas, Phyleus, in gratitude for his stand against his father’s injustice. According to the tradition Herakles renewed the Games and build altars too. According to another legend the Herakleidae, who wanted to return to Peloponnese, were advised by Delphi, to find a guide with three eyes and go through a narrow pass. The Herakleidae then met an exiled nobleman from Aetolia, Oxylos, who had lost one of his eyes and was riding a mule and asked him to guide them to Peloponnese. Oxylos advised them to pass upon Peloponnese with ships and not to attempt to go across the Isthmus, with a land army. And so, he led them on the voyage from Naupaktos to Molycrium and in return of his guidance, it was agreed to give him the land of Elis.   Oxylos cunningly led the Dorians through Arcadia, because he did not want them to see the fertile land of Elis, which was fully cultivated. Oxylos wanted to become king of Elis without battle, but the leader of Epeans Dius would not agree and proposed a contest between a man from each side. From Elis was chosen the archer, Degmenos and from the Aetolians, Pyraechmes, a slinger. Pyraechnes won and Oxylos became king of Elis. Oxylos assigned privileges to Dius, who was honored as a hero and allowed the Epeans to keep their lands, but at the same time brought Aetolian colonists and gave them a share to the land. Oxylos persuaded the inhabitants of the nearby villages to come and live inside the walls of Elis and thus he made larger the city and more prosperous. Under Oxylos, Elis increased its territory and  also renewed the games. During these times a lot of people from Pisa, Hollow Elis left their land to migrate to Epeiros. Among their colonies were Elateia, Pandosia and Bouchetion.  Iphitos During the reign of his son Laias, the games were abandoned for many years and they were renewed by Iphitos, a descendant of Oxylos, who was contemporary of Lykourgos of Sparta. Tradition tell us, that Iphitos visited Delphi and there he was persuaded to renew the Olympic games. Iphitos signed a treaty with Lykourgos, the king of Sparta and the king of Pisa, Kleosthenes, to proclaim Elis sanctuary of Zeus and introduced for the first time, the truce, during the period of the games. According to the sacred truce (ekechiria), everyone who was entering Elis ought to put down his arms and take them when he was leaving and mainly, every hostility between the Greek cities ought to stop for the period the games were held. This agreement was valid and respected for many centuries by the Greek states. For his achievement, a statue of Iphitos was erected in the temple of Zeus in Olympia, in which Hostility was crowning  the hero Iphitos. Aristoteles tell us about this treaty, which was written on a bronze discus and was kept in the temple of Hera. Iphitos also persuaded the inhabitants of Elis to sacrifice in honor of the hero Herakles, who was considered by them, as a former enemy.  The Games were held at the sacred precinct of Altis (or the sacred grove of Zeus) from 776 BC to the end of 4th century BC. At first, they lasted only one day and there was one only event, the foot race, which was run at the length of the stadium. Soon afterwards many other events were added, the chariot racing, the discus throwing, the javelin, the long jump, boxing, wrestling and the pentathlon and the duration of the games became five days. The winners of the Games became instantly heroes and poets and musicians sang their strength and beauty and sculptors made their sculptures. In the seventh century BC, Pisa, with the help of the powerful king of Argos Pheidon and the support from Messene and Arcadia, defeated Elis at various battles, taking under control the Games. But at the beginning of the sixth century BC, Elis became strong again, probably because of the death of Pheidon.  In 580 BC, with the help of Sparta, the Eleans conquered Pisa and they regained back the sanctuary at Olympia and the Games. Eleans destroyed the cities of Pisa and their inhabitants went abroad. The ones who remained, they forced to pay yearly compensation. Elis with the help of Arcadians, conquered also a part of Triphylia. From the four territories which made now the country of Elis, only the inhabitants of Hollow Elis were citizens. The inhabitants of Pisa, Acroria and Triphylia only periodically managed to become citizens. These were the most prosperous times in the history of Elis. Their land was considered sacred and their inhabitants lived in prosperity and peace. As for the Games, they were enriched with the addition of new competitions.    At the fifth century BC, during the Persian invasion, Elis under Kleombrotos sent an army to help in the fortification of Isthmos, but they did not take part in the battle of Salamis and in Plataea, their army arrived after the battle. In the middle of the fifth century BC, Lepreo, a town in Triphylia which had good relations with the Eleans, asked for their help, in their war with Arcadians, promising to give half of their land. With the help of Elis, Lepreo defeated the Arcadians and it was also  agreed to give every year one talent in the sanctuary of Olympia. Elis and Lepreo came to hostilities and Sparta, though had good relations with Elis, until that time, they took the part of Lepreo.  In 435 BC, Eleans sent money and ships to help Corinthians against the Kerkyreans, at Epidamnos. Kerkyreans after the battle of Leukimne responded by burning the port of Kyllene. In 433 BC, Eleans took part in the naval battle of Sybotta, with ten ships and from the tenth of the loot they build the stoa of Kerkyreans in the agora of Elis. During the Peloponnesian war, the Eleans took the side of Sparta and helped them with money, ships and army.  In 431 BC, the Athenians with the Kerkyreans conquered the port of Pheias and plundered the sacred land of Elis.  Around 422 BC, Lepreo refused to continue giving the one talent that had been agreed to pay in the sanctuary of Olympia and asked the help of Sparta. When Elis started to plunder their territory, Sparta took the side of Lepreo and put a garrison in the city for their protection.  In 421 BC, in the Peloponnesian council Eleans, together with the Corinthians, Megarians and Boeotians, refused the treaty between Sparta and Athens and a little later Elis, Corinth and Argos went against Sparta.  In 420 BC, Elis formed an alliance with Athens. At the same year in the period of the Olympic Games, Sparta tried to seize the stronghold of Pheirkos and Elis punished them with a big fine, but the Spartans refused to pay and Elis excluded them from the Games.  In 418 BC, Eleans, Argians and Mantineans fought the Spartans in Arcadia and Phleious and seized Orchomenos (in Peloponnese), but when Eleans proposed to attack Lepreo, her allies refused. After this, the Eleans withdrew from the alliance for a short time.  After the successful war of Sparta against Athens, the Spartans took vengeance for the many insults which had suffered from the Eleans. Spartans were excluded from the festival, their king Ages was forbidden to sacrifice and Elis with Argos and Mantinea fought against them.     In 401 BC, Spartans under Ages invaded Elis, after they refused to free the cities around their territory. They conquered and looted part of Elis, which luckily was saved from a powerful earthquake. Spartans took the earthquake as a bad omen and withdrew. The same year, Ages and his allies, Boeotians, Corinthians and Athenians, invaded and conquered the whole state of Elis, except the city. Eleans were forced to capitulate by accepting hard terms. They lost Acroria, Triphylia and Lepreo and many other cities, in fact they kept only the sanctuary of Olympia in the east part of Pisatis and Hollow Elis. They also agreed to bring down the walls of their Acropolis and their ports, Pheias and Kyllene, and to give to Sparta their war fleet.       Until 371 BC, the date that Sparta lost the battle in Leuktra, Elis remained a small and weak city state. With a weak Sparta, Elis managed to regain some of the cities, which had lost some thirty years ago, among them the Pisatis, Triphylia and Acroria. When Agesilaos in 370 BC, marched against Mantinea, Elis came to their help. They also took part in the expedition of Epameinondas against Sparta and their cavalry suffered heavy loses, near Amykles. When Epameinondas invaded Peloponnese for a second time, Elis took part in the attack against Sikyon. In 365 BC, in the third invasion of Epameinondas, Elis helped Thebes. The same year Elis came to hostility with Arcadians, who invaded Acroria and conquered the cities and the sanctuary of Olympia. With the help of democrats, Arcadians invaded the city of Elis but they were forced to withdraw when the Spartans conquered the Arcadian city of Kromnos, in 364 BC. When Arcadians freed Kromnos, they invaded again Elis and fortified Olympia. From the loot of the sanctuary, they issued gold coins. In 364 BC and during the Olympic festival, Eleans and their ally Achaeans attacked the Arcadians and Argians at Olympia and they were winning the battle, but unfortunately the leader of the select three hundred, Stratolas, was killed and were forced to withdraw. Arcadians also forced to withdraw from Olympia and in 363 BC they made treaty with Eleans, giving back the cities except Lepreo and Lasion. Both cities erected a bronze statue of Zeus at Olympia. In 362 BC, Elis fought in Mantinea with the alliance of Athenians and Lakedaemonians, against Thebes.     During the fourth century many changes took place in the political system of Elis. In 334 BC, the oligarchs overthrown the democrats and sought the friendship of Philip of Macedon. They took part in the expedition of Philip against Sparta, but after the death of Philip, Elis tried to get rid from the Macedonian rule.  In 331 BC, Eleans, Spartans, Arcadians and Achaeans revolted against Antipatros and tried to capitulate Megalopolis, the main center of Macedonian rule. After they defeated by Antipatros, Elis was punished to pay a fine of 120 talents to Megalopolis.  In 313 BC, Antigonos sent to Elis Telesphoros, to protect her from Kassander. When Antigonos also sent his nephew Ptolemaeos to Peloponnese, then Telesphoros tried to posses Elis for himself. He took from the treasury of Olympia fifty talents, organized an army of mercenaries and fortified the Acropolis. Later, when he learned that Ptolemaeos was marching against him, he left Elis, went to Kyllene and was forced to return the money to Olympia.   From 308 to 281 BC, Elis was under the Macedonian hegemony of Kassander, Demetrios Poliorketes and Antigonos Gonatas.  In 271 BC, the ruthless tyrant Aristodemos ruled Elis for six months. He exterminated his political opposition and stole their properties. A noble woman, Megisto, opposed his tyranny and when Aristodemos searched to find and kill her son, she brought him forward telling him that she prefers to see him dying than to be a slave. Eleans conspired and killed Aristodemos and they erected a statue at Olympia to Kylon, the man who assassinated him.  During the Chraemonidio war, 267-262 BC, Elis and Sparta fought against Antigonos Gonatas, but they lost the war. In 245 BC, Elis fought the Arcadians and Achaeans and conquered many cities among them Lasion, Phsophis and possibly Lepreo.    Aratos, the leader of Achaean League, invaded Elis, but he was forced to turn back, when he learned that king Kleomenes of Sparta was coming, to help the Eleans.  Elis changed many times its political position. In 220 BC, Eleans chose to go with Aetolians against Sparta. In 219 BC, they looted Achaia and Arcadia, but Achaeans with the help of Macedon, defeated Elis in Stymphalos and took possession of the cities Lasion and Phsophis. A lot of looting and destruction took place in Elis, who lost many cities.   In 218 BC, Philip the fifth invaded Elis and in 217 BC, Eleans were forced to make truce. In 212 BC, Eleans and Romans fought against the Macedonians and Achaeans.  During the Macedonian war, 200-197 BC, Eleans again made alliance with Romans, but they were disappointed when Romans gave Triphylia and Heraea to the Achaeans.  In 191 BC, Eleans joined the Achaean League and the convention of the league in 189 BC took place in Elis. Elis had always good relations with the Romans and when Mummios conquered Peloponnese in 146 BC, he did not loot Elis, but instead he offered twenty one gold plated shields in the temple of Zeus for his victory.  In 87 BC, Syllas plundered Olympia in order to wage war against Mithridates, but after the successful outcome of the war, gave half of the land of Thebes to the Eleans. In sort Olympia and the rest of Elis benefited from the Romans and in the second century AD, Elis prospered. In 267 AD, the Goths plundered Olympia as well as other cities of Greece.  In 393 AD, the Games were abolished by Theodosios I. It was probably the year, that the cryselephantine statue of Zeus was transfered to Constantinople, where it was destroyed in the great fire of Lauseion, at 476 AD. In 395 AD, Elis was plundered again by king Alarichos of Bisigoths. In 467 AD, the vandals caused great destruction in Elis. During the sixth century AD, a big earthquake destroyed what had remained and the rivers of Alpheios and Kladios covered up with mud the ruins, which they came up to light in the nineteenth century AD.

© 2000 Ellen Papakyriakou/Anagnostou. All rights reserved.

Ιστορία της Αρχαίας Ολυμπίας

 

Δεκαέξι χιλιόμετρα από το Ιόνιο πέλαγος, στο εσωτερικό της δυτικής Πελοποννήσου και στο σημείο όπου οι ποταμοί Αλφειός και Κλάδιος συναντούνται, ευρίσκεται το αρχαίο τέμενος της Ολυμπίας και ο τόπος όπου γίνονταν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες. Στα πολύ αρχαία χρόνια, η περιοχή ανήκε στην κυριαρχία της πόλης Πίσας, αλλά μετά το 570 π.Χ. περιήλθε στην κηδεμονία της Ηλείας.   Οι πιο αρχαίοι κάτοικοι της Ηλείας ήταν Αχαιοί από την Θεσσαλία, Αρκαδία, Αιτωλία, καθώς και από την Βοιωτία και Αττική. Ο Παυσανίας αναφέρει, ότι πρώτος βασιλιάς της Ηλείας ήταν ο Αίθλιος, ο οποίος ήλθε στην περιοχή από την Θεσσαλία με τους υπηκόους του. Ο γιος του, Ενδυμίων, σύμφωνα με τον μύθο, είχε αποκτήσει πενήντα θυγατέρες και τρεις γιους. Ο Ενδυμίων ήταν ο πρώτος που οργάνωσε αγώνα δρόμου στην Ολυμπία, μεταξύ των τριών γιων του, Παίονα, Επειού και Αιτωλού. Ο Επειός κέρδισε τον αγώνα και το βασίλειο και οι κάτοικοι ονομάσθηκαν Επειοί, όπως τους ονομάζει και ο Όμηρος. Ο Παίονας μετά την ήττα του έφυγε και πήγε στην περιοχή του ποταμού Αξιού, η οποία πήρε το όνομα του, Παιονία. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του Επειού, ο Οινόμαος, ο γιος του Αλξίωνα (ή του Άρη, σύμφωνα με τα εγκώμια των ποιητών), κυβερνούσε την περιοχή της Πίσας. Ο Οινόμαος είχε λάβει ένα χρησμό από το μαντείο των Δελφών, ο οποίος έλεγε, ότι όταν η κόρη του παντρευτεί, αυτό θα σήμαινε και το τέλος της ζωής του.  Έτσι, ανακοίνωσε ότι θα παντρέψει την κόρη του, Ιπποδάμεια, με τον μνηστήρα που θα τον νικούσε σε αρματοδρομία, με την προϋπόθεση, ότι ο μνηστήρας θα έπρεπε να έχει την κόρη του πάνω στο άρμα του. Είχε επίσης συμφωνηθεί, ότι εάν ο μνηστήρας έχανε τον αγώνα, ο Οινόμαος θα τον σκότωνε.  Ο Οινόμαος είχε σκοτώσει δεκατρείς μνηστήρες (ή σύμφωνα με άλλους δεκαοχτώ), όταν ο Πέλοψ, γιος του Τάνταλου από την Λυδία, ήλθε για να λάβει μέρος. Με την βοήθεια του Μυρτίλου, γιου του Ερμή, ο οποίος ήταν βοηθός στην άμαξα του Οινόμαου, ο Πέλοψ νίκησε. Ο Οινόμαος σκοτώθηκε κατά την διάρκεια της αρματοδρομίας (ή αυτοκτόνησε κατά άλλους). Ο Πέλοψ παντρεύτηκε την Ιπποδάμεια, έγινε βασιλιάς της Πίσας, κατέλαβε την Ολυμπία από τους Επειούς και επανέφερε τους Αγώνες με μεγάλη αίγλη, και γι’ αυτό τον τιμούσαν σαν ήρωα.  Ο Αιτωλός, ο οποίος έγινε βασιλιάς μετά τον Επειό, αναγκάσθηκε να φύγει από την Πελοπόννησο, επειδή κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων σκότωσε με το άρμα του τον Άπη, τον γιο του Ιάσονα της Αρκαδίας. Εγκαταστάθηκε στην περιοχή του Αχελώου ποταμού και από αυτόν η περιοχή ονομάσθηκε Αιτωλία. Μετά τον Αιτωλό, την χώρα των Επείων κυβέρνησε ο Ηλείος, ο γιος της Ευρυκύδας, η οποία ήταν μία από τις πενήντα κόρες του Ενδυμίωνα. Από αυτόν, η περιοχή ονομάσθηκε Ηλεία και οι κάτοικοι Ηλείοι.   Ο γιος του, Αυγέας, ο οποίος αργότερα έγινε βασιλιάς, είχε τόσα πολλά βόδια και γιδοπρόβατα, που η περιοχή δεν μπορούσε να καλλιεργηθεί, λόγω του μεγάλου αποθέματος της κοπριάς των ζώων. Για να επιλύσει το πρόβλημα του, κάλεσε τον Ηρακλή και του υποσχέθηκε να του δόση μερίδιο, από το βασίλειο. Όταν ο Ηρακλής κατόρθωσε να καθαρίσει την περιοχή, αλλάζοντας την ροή του ποταμού Μήνιου, ο Αυγέας αρνήθηκε να του δώσει την αμοιβή του. Ο Ηρακλής τότε με την βοήθεια του Άργους, της Θήβας και Αρκαδίας επιτέθηκε και κατέλαβε την Ηλεία, τιμώρησε τους Ηλείους και είχε πρόθεση να επιτεθεί και στους συμμάχους της, την Πίσα και την Πύλο, αλλά ένας χρησμός των Δελφών, τον σταμάτησε. Ο Ηρακλής έδωσε τον θρόνο στον μεγαλύτερο γιο του Αυγέα, Φυλέα, σε ανταπόδοση για την στάση που πήρε εναντίον της αδικίας του πατέρα του. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ηρακλής ανακαίνισε τους Αγώνες και έκτισε βωμούς. Σύμφωνα με ένα άλλο μύθο, οι Ηρακλείδες, που ήθελαν να επιστρέψουν στην Πελοπόννησο, πήραν χρησμό από τους Δελφούς, να βρουν ένα οδηγό με τρία μάτια και να περάσουν μέσα από ένα στενό φαράγγι. Οι Ηρακλείδες τότε, συνάντησαν τον εξόριστο ευγενή από την Αιτωλία, Όξυλο, ο οποίος ακούσια είχε διαπράξει φόνο κατά την διάρκεια αγώνων στο ρίξιμο του δίσκου, και ο οποίος είχε χάσει το ένα μάτι του και ήταν καβάλα σε ημίονο, και του ζήτησαν να τους οδηγήσει στην Πελοπόννησο.  Ο Όξυλος τους συμβούλευσε να περάσουν στην Πελοπόννησο με πλοία και να μην προσπαθήσουν να περάσουν από τον Ισθμό, με στρατό. Έτσι, τους οδήγησε στο ταξίδι από την Ναύπακτο στο Μολύκριο και για ανταμοιβή του συμφώνησαν να του δώσουν την περιοχή της Ηλείας. Ο Όξυλος με πονηρία οδήγησε τους Δωριείς δια μέσου της Αρκαδίας, γιατί δεν ήθελε να δουν τις εύφορες πεδιάδες της Ηλείας, οι οποίες ήταν καλλιεργημένες. Ο Όξυλος ήθελε να γίνει βασιλιάς της Ηλείας χωρίς να γίνει μάχη, αλλά ο αρχηγός των Επείων, Δίος, δεν συμφωνούσε και πρότεινε να γίνει μονομαχία, με ένα άνδρα από την κάθε στρατιά. Από την Ηλεία διαλέχτηκε ο τοξότης, Δέγμενος, και από τους Αιτωλούς, ο σφενδονιστής, Πυραίχμης. Ο Πυραίχμης νίκησε και ο Όξυλος έγινε βασιλιάς της Ηλείας. Ο Όξυλος απέδωσε τιμές στον Δίο, ο οποίος τιμήθηκε σαν ήρωας, και επέτρεψε στους Επειούς να κρατήσουν τα κτήματα τους, αλλά συγχρόνως έφερε Αιτωλούς να κατοικήσουν και τους έδωσε μερίδιο από την γη. Κατάφερε να πείσει τους κατοίκους των γειτονικών χωριών να έλθουν και να εγκατασταθούν μέσα από τα τείχη της Ηλείας και έτσι μεγάλωσε την περιοχή και επίσης ανακαίνισε και τους Αγώνες. Αυτούς τους χρόνους, πολλοί κάτοικοι από την Πίσα και την κοίλη Ηλεία, άφησαν τις περιουσίες τους και μετανάστευσαν στην Ήπειρο. Μεταξύ των αποικιών ήταν η Ελάτεια, Πανδοσία και Βουχέτιο.  Ο μύθος Ίφιτος Κατά την διάρκεια της βασιλείας του γιου του, Λάϊου, οι Αγώνες εγκαταλείφθηκαν επί πολλά χρόνια και ανακαινίσθηκαν από τον Ίφιτο, απόγονο του Όξυλου, ο οποίος ήταν σύγχρονος του βασιλιά  Λυκούργου της Σπάρτης. Η παράδοση αναφέρει, ότι ο Ίφιτος επισκέφθηκε τους Δελφούς και εκεί τον συμβούλευσαν να ανακαινίσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο Ίφιτος έκανε συμφωνία με τον Λυκούργο και τον βασιλιά της Πίσας, Κλεοσθένη, και προκήρυξαν την Ηλεία ιερό του Διός, επιβάλλοντας για πρώτη φορά εκεχειρία, κατά την διάρκεια των αγώνων. Σύμφωνα με την συνθήκη, κάθε εχθροπραξία μεταξύ των Ελληνικών πόλεων έπρεπε να σταματήσει, κατά την διάρκεια των αγώνων και όποιος έμπαινε στην Ηλεία, έπρεπε να παραδίνει τα όπλα του, τα οποία μπορούσε να τα πάρει πίσω, όταν έφευγε. Η συμφωνία αυτή ήταν έγκυρη και σεβαστή επί πολλούς αιώνες, από τις Ελληνικές πόλεις. Για το κατόρθωμα αυτό, ένα άγαλμα του Ίφιτου ανεγέρθηκε στον ναό του Διός στην Ολυμπία, όπου η Εχθρότης στεφάνωνε τον ήρωα Ίφιτο. Ο Αριστοτέλης γράφει για την συμφωνία αυτή, ότι ήταν γραμμένη πάνω σε ένα χάλκινο δίσκο, ο οποίος φυλάσσονταν στο ιερό της Ήρας. Ο Ίφιτος έπεισε τους κατοίκους της Ηλείας να θυσιάζουν προς τιμήν του ήρωα Ηρακλή, ο οποίος θεωρείτο από αυτούς ως εχθρός.  Οι Αγώνες ελάμβαναν μέρος στο ιερό άλσος της Άλτης (ή το ιερό άλσος του Δία) από το 776 π.Χ. έως το τέλος του 4ου αιώνος π.Χ. Στην αρχή οι αγώνες διαρκούσαν μόνο μια μέρα και περιλάμβαναν μόνον ένα αγώνισμα, τον αγώνα δρόμου, ο οποίος γίνονταν κατά το μήκος του σταδίου. Αργότερα, άλλα αγωνίσματα προστέθηκαν όπως οι αρματοδρομίες, η δισκοβολία, το πήδημα, το ακόντιο, η πυγμαχία, η πάλη και το πένταθλο, και η διάρκεια των αγώνων έγινε πέντε μέρες. Οι νικητές των Αγώνων θεωρούνταν ήρωες και οι ποιητές και οι μουσικοί τραγουδούσαν την δύναμη και την ομορφιά τους και γλύπτες έφτιαχναν τα αγάλματα τους. Τον έβδομο αιώνα π.Χ., η Πίσα με την βοήθεια του δυνατού βασιλιά του Άργους, Φείδωνα, και την συμπαράσταση των Μεσσηνίων και Αρκάδων, νίκησε τους Ηλείους σε διαφορετικούς πολέμους και πήρε υπό την ηγεμονία της, τους Αγώνες. Αλλά στις αρχές του έκτου αιώνα π.Χ., η Ηλεία ανέκτησε και πάλι την δύναμη της, ίσως με τον θάνατο του Φείδωνα.  Το 580 π.Χ., με την βοήθεια της Σπάρτης, οι Ηλείοι κατέλαβαν την Πίσα και επανέκτησαν το ιερό της Ολυμπίας και τους Αγώνες. Κατέστρεψαν επίσης τις πόλεις της Πίσας, αναγκάζοντας τους κατοίκους να  μεταναστεύσουν. Αυτοί που παρέμειναν, υποχρεώθηκαν να πληρώνουν ετήσιο φόρο. Η Ηλεία με την βοήθεια των Αρκάδων, κατέλαβε μέρος της Τριφυλίας. Από τις τέσσαρες επαρχίες που αποτελούσαν τώρα την Ηλεία, μόνο οι κάτοικοι της κοίλης Ηλείας ήταν πολίτες. Οι κάτοικοι της Πίσας, Ακρώρειας και Τριφυλίας, μόνον κατά διαστήματα κατάφεραν να γίνουν πολίτες. Αυτά ήταν και τα πιο ευημερή χρόνια στην ιστορία της Ηλείας. Η χώρας τους θεωρείτο ιερή και οι κάτοικοι ζούσαν σε ειρήνη και ευημερία. Ως αναφορά με τους Αγώνες, εμπλουτίστηκαν με την προσθήκη νέων αγωνισμάτων. Τον πέμπτο αιώνα π.Χ., κατά την διάρκεια της Περσικής εισβολής, η Ηλεία υπό τον Κλεόμβροτο, έστειλε στρατό για να βοηθήσουν στην φρούρηση του Ισθμού, αλλά δεν έλαβαν μέρος στην μάχη της Σαλαμίνας και των Πλαταιών, γιατί ο στρατός τους έφθασε αργά, μετά την μάχη.  Τα μέσα του πέμπτου αιώνος π.Χ., το Λέπρεο, μια πόλη της Τριφυλίας, η οποία είχε καλές σχέσεις με τους Ηλείους, ζήτησε την βοήθεια τους, στον πόλεμο που έκαναν με τους Αρκάδες, με την υπόσχεση ότι θα τους δώσουν την μισή περιοχή. Με την βοήθεια της Ηλείας, το Λέπρεο νίκησε τους Αρκάδες και συμφώνησαν να δίνουν επίσης κάθε χρόνο, ένα τάλαντο στο ιερό της Ολυμπίας.  Η Ηλεία και το Λέπρεο ήλθαν σε διαμάχη και η Σπάρτη, αν και είχε καλές σχέσεις με την Ηλεία μέχρι τότε, επήρε το μέρος του Λέπρεο.  Το 435 π.Χ., οι Ηλείοι έστειλαν χρήματα και πλοία για να βοηθήσουν του Κορίνθιους εναντίον των Κερκυραίων, στην Επίδαμνο. Οι Κερκυραίοι όμως μετά την μάχη της Λευκίμνης πήραν εκδίκηση και έκαψαν το λιμάνι της Κυλλήνης.  Το 433 π.Χ., οι Ηλείοι πήραν μέρος στην ναυμαχία στα Σύβοτα, με δέκα πλοία και από το ένα δέκατο της λείας, έκτισαν την στοά των Κερκυραίων, στην αγορά της Ηλείας. Κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, οι Ηλείοι πήραν το μέρος της Σπάρτης και την βοήθησαν με χρήματα, πλοία και στρατό.  Το 431 π.Χ., οι Αθηναίοι με τους Κερκυραίους κατέλαβαν το λιμάνι της Φειάς και λεηλάτησαν την ιερή γη της Ηλείας.  Γύρω στα 422 π.Χ., το Λέπρεο αρνήθηκε να συνεχίζει να δίνει το ένα τάλαντο, το οποίο είχαν συμφωνήσει να πληρώνουν στο ιερό της Ολυμπίας και ζήτησε την βοήθεια της Σπάρτης. Όταν οι Ηλείοι άρχισαν να λεηλατούν την περιοχή τους, η Σπάρτη πήρε το μέρος του Λέπρεο και τοποθέτησε φρουρά στην πόλη, για την προστασία της.   Το 421 π.Χ., στο Πελοποννησιακό συνέδριο, οι Ηλείοι μαζί με τους Κορινθίους, Μεγαρείς και Βοιωτούς, αρνήθηκαν να υπογράψουν την συμφωνία μεταξύ της Σπάρτης και της Αθήνας και λίγο αργότερα η Ηλεία, Κόρινθος και το Άργος πήγαν εναντίον της Σπάρτης.  Το 420 π.Χ., η Ηλεία έκανε συμμαχία με την Αθήνα. Τον ίδιο χρόνο, κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, η Σπάρτη προσπάθησε να καταλάβει το οχυρό του Φείρκου και η Ηλεία της επέβαλλε αυστηρό πρόστιμο, αλλά οι Σπαρτιάτες αρνήθηκαν να το πληρώσουν και έτσι η Ηλεία τους απέκλεισε από τους Ολυμπιακούς Αγώνες.  Το 418 π.Χ., οι Ηλείοι, Αργείοι και Μαντίνειοι πολέμησαν τους Σπαρτιάτες στην Αρκαδία και Φλειούς και κατέλαβαν τον Ορχομενό (στην Πελοπόννησο), αλλά όταν οι Ηλείοι πρότειναν να επιτεθούν στο Λέπρεο, οι σύμμαχοι της αρνήθηκαν. Μετά από αυτό, οι Ηλείοι απομακρύνθηκαν από την συμμαχία, για μικρό διάστημα.   Μετά τον επιτυχή πόλεμο της Σπάρτης εναντίον της Αθήνας, οι Σπαρτιάτες πήραν εκδίκηση για τις πολλές ύβρεις που είχαν υποστεί από τους Ηλείους. Οι Σπαρτιάτες είχαν αποκλεισθεί από τους Αγώνες και είχε απαγορευθεί στον βασιλιά τους, Άγη, να κάνει θυσία. Οι Ηλείοι με τους Αργείους και Μαντινείους πολέμησαν εναντίον τους.     Το 401 π.Χ., οι Σπαρτιάτες υπό την αρχηγία του Άγη εισέβαλλαν στην Ηλεία, όταν οι Ηλείοι αρνήθηκαν να ελευθερώσουν τις πόλεις γύρω από την περιοχή τους. Κατέκτησαν και λεηλάτησαν μέρος της Ηλείας, η οποία σώθηκε τελικά από έναν ισχυρό σεισμό. Οι Σπαρτιάτες θεώρησαν τον σεισμό ως κακό οιωνό και αποσύρθηκαν. Τον ίδιο χρόνο όμως, ο Άγης και οι σύμμαχοι του, Βοιωτοί, Κορίνθιοι και Αθηναίοι εισέβαλλαν και κατέλαβαν ολόκληρη την Ηλεία, εκτός από την πόλη. Οι Ηλείοι αναγκάστηκαν να υποταχθούν, αποδεχόμενοι σκληρούς όρους. Έχασαν την Ακρώρεια, την Τριφυλία και το Λέπρεο και άλλες πολλές πόλεις, κρατώντας μόνο το ιερό της Ολυμπίας, στο ανατολικό μέρος της Πίσας και την κοίλη Ηλεία. Επίσης συμφώνησαν να κατεδαφίσουν τα τείχη της Ακροπόλεως και των λιμανιών της Φειάς και της Κυλλήνης και να δώσουν στους Σπαρτιάτες τον στόλο τους.  Μέχρι το 371 π.Χ., τον χρόνο που η Σπάρτη έχασε την μάχη στα Λεύκτρα, η Ηλεία είχε παραμείνει ένα αδύναμο και μικρό κράτος. Με την εξασθένηση της Σπάρτης, η Ηλεία κατάφερε να ανακτήσει μερικές από τις πόλεις, τις οποίες είχε χάσει τριάντα χρόνια πριν, μεταξύ αυτών την Πίσα, Τριφυλλία και Ακρώρεια. Όταν ο Αγησίλαος, το 370 π.Χ., βάδισε εναντίον της Μαντινείας, η Ηλεία ήλθε προς βοήθεια τους. Επίσης έλαβαν μέρος στην εκστρατεία του Επαμεινώνδα εναντίον της Σπάρτης και το ιππικό τους υπέστη μεγάλες απώλειες, κοντά στις Αμύκλες. Όταν ο Επαμεινώνδας για δεύτερη φορά, εισέβαλλε στην Πελοπόννησο, η Ηλεία πήρε μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Σικυώνος.  Το 365 π.Χ., στην τρίτη εισβολή του Επαμεινώνδα, η Ηλεία βοήθησε τους Θηβαίους. Τον ίδιο χρόνο η Ηλεία ήλθε σε διαμάχη με τους Αρκάδες, οι οποίοι είχαν εισβάλλει στην Ακρώρεια και κατέλαβαν τις πόλεις και το ιερό της Ολυμπίας. Με την βοήθεια των δημοκρατικών, οι Αρκάδιοι εισέβαλλαν στην πόλη της Ηλείας, αλλά αναγκάστηκαν να αποσυρθούν, όταν οι Σπαρτιάτες το 364 π.Χ. κατέλαβαν την πόλη Κρόμνος. Όταν οι Αρκάδες επανέκτησαν την πόλη Κρόμνος, εισέβαλλαν ξανά στην Ηλεία και οχύρωσαν την Ολυμπία. Από τα λάφυρα του ιερού, έκοψαν χρυσά νομίσματα.  Το 364 π.Χ. και κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, οι Ηλείοι με τους συμμάχους τους, Αχαιούς και Αργείους, επιτέθηκαν στην Ολυμπία και κέρδιζαν την μάχη, αλλά δυστυχώς γι’ αυτούς, ο ηγέτης των τριακοσίων επίλεκτων, Στρατόλας, σκοτώθηκε και αναγκάσθηκαν να αποσυρθούν. Οι Αρκάδες αναγκάσθηκαν να φύγουν από την Ολυμπία και το 363 π.Χ. έκαναν συμφωνία με τους Ηλείους, δίνοντας πίσω τις πόλεις τους, εκτός από το Λέπρεο και το Λάσιο, οι οποίες αφιέρωσαν ένα μπρούτζινο άγαλμα του Διός στην Ολυμπία. Το 362 π.Χ., η Ηλεία έλαβε μέρος στην μάχη της Μαντινείας με τους σύμμαχους Αθηναίους και Λακεδαιμόνιους, εναντίον της Θήβας.  Κατά την διάρκεια του τετάρτου αιώνος π.Χ., στο πολιτικό σύστημα της Ηλείας έγιναν πολλές και απότομες αλλαγές.  Το 334 π.Χ., οι ολιγαρχικοί ανέτρεψαν τους δημοκρατικούς και ζήτησαν την φιλία του βασιλιά Φιλίππου των Μακεδόνων. Οι Ηλείοι πήραν μέρος στην εκστρατεία του Φίλιππου εναντίον της Σπάρτης, αλλά μετά τον θάνατο του η Ηλεία προσπάθησε να αποδεσμευτεί από την Μακεδονική κυριαρχία.  Το 331 π.Χ., οι Ηλείοι, Σπαρτιάτες, Αρκάδες και Αχαιοί επαναστάτησαν εναντίον του Αντίπατρου και προσπάθησαν να καταλάβουν την Μεγαλόπολη, το κύριο κέντρο της Μακεδονικής κυριαρχίας. Όταν νικήθηκαν από τον Αντίπατρο, η Ηλεία τιμωρήθηκε να πληρώνει το πρόστιμο των εκατόν είκοσι ταλάντων στην Μεγαλόπολη.  Το 313 π.Χ.,  ο Αντίγονος έστειλε στην Ηλεία τον Τελέσφορο, για να την προστατεύσει από τον Κάσσανδρο. Όταν όμως ο Αντίγονος έστειλε τον ανιψιό του Πτολεμαίο στην Πελοπόννησο, τότε ο Τελέσφορος προσπάθησε να καταλάβει την Ηλεία για τον εαυτόν του. Πήρε από το ιερό της Ολυμπίας πενήντα τάλαντα, οργάνωσε ένα στρατό μισθοφόρων και οχύρωσε την Ακρόπολη. Αργότερα, όταν έμαθε ότι ο Πτολεμαίος κινήθηκε εναντίον του, έφυγε από την Ηλεία και πήγε στην Κυλλήνη, αλλά υποχρεώθηκε να επιστρέψει τα χρήματα στην Ολυμπία.  Από το 308 έως το 281 π.Χ., η Ηλεία βρίσκονταν κάτω από την Μακεδονική ηγεμονία του Κάσσανδρου, Δημήτριου Πολιορκητή και Αντίγονου Γονατά.  Το 271 π.Χ., ο αδίσταχτος τύραννος Αριστόδημος κυβέρνησε την Ηλεία για έξι μήνες. Εξολόθρευσε τους πολιτικούς του αντιπάλους και έκλεψε τις περιουσίες τους. Μια ευγενής γυναίκα, η Μεγιστώ, αντιτάχθηκε στην τυραννία του και όταν ο Αριστόδημος έψαξε να βρει τον γιο της για να τον σκοτώσει, αυτή τον φανέρωσε λέγοντας, ότι είναι προτιμότερο να τον δει να πεθαίνει παρά να είναι σκλάβος. Οι Ηλείοι σύντομα με συνομωσία σκότωσαν τον Αριστόδημο και ανήγειραν άγαλμα στην Ολυμπία, στον Κύλωνα, τον άνδρα που τον δολοφόνησε.  Κατά την διάρκεια του Χρεμωνιδίου πολέμου, 267-262 π.Χ., η Ηλεία και η Σπάρτη πολέμησαν εναντίον του Αντίγονου Γονατά, αλλά έχασαν τον πόλεμο. Το 245 π.Χ., η Ηλεία πολέμησε τους Αρκάδες και Αχαιούς και κατέκτησε πολλές πόλεις μεταξύ αυτών το Λάσιο, την Ψοφίδα και πιθανώς το Λέπρεο.  Ο Άρατος, αρχηγός της Αχαϊκής Συμμαχίας, εισέβαλλε στην Ηλεία, αλλά αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω, όταν έμαθε ότι ο βασιλιάς Κλεομένης της Σπάρτης ερχόταν προς βοήθεια τους. Η Ηλεία άλλαξε το πολιτικό της σύστημα πολλές φορές.  Το 220 π.Χ., οι Ηλείοι διάλεξαν να πάνε με το μέρος των Αιτωλών εναντίον της Σπάρτης.  Το 219 π.Χ., λεηλάτησαν την Αχαϊα και την Αρκαδία, αλλά οι Αχαιοί με την βοήθεια των Μακεδόνων νίκησαν την Ηλεία στον Στύμφαλο και πήραν υπό την κατοχή τους τις πόλεις Λάσιο και Ψοφίδα. Μεγάλη λεηλασία και καταστροφή υπέστη τότε η Ηλεία, η οποία έχασε πολλές πόλεις.  Το 218 π.Χ., ο Φίλιππος ο πέμπτος εισέβαλλε στην Ηλεία και το 217 π.Χ., οι Ηλείοι αναγκάσθηκαν να συνθηκολογήσουν.  Το 212 π.Χ., οι Ηλείοι και Ρωμαίοι πολέμησαν εναντίον των Μακεδόνων και Αχαιών.  Κατά την διάρκεια του Μακεδονικού πολέμου, 200-197 π.Χ., οι Ηλείοι έγιναν σύμμαχοι ξανά με τους Ρωμαίους, αλλά απογοητεύθηκαν όταν οι Ρωμαίοι έδωσαν την Τριφυλία και την Ηραία, στους Αχαιούς. Το 191 π.Χ., οι Ηλείοι εντάχθηκαν στην Αχαϊκή Συμμαχία και το συνέδριο της Συμμαχίας, το 189 π.Χ., έλαβε μέρος στην Ηλεία.  Η Ηλεία είχε πάντα καλές σχέσεις με τους Ρωμαίους και όταν ο Μόμμιος κατέλαβε την Πελοπόννησο το 146 π.Χ., δεν την λεηλάτησε, αλλά αντιθέτως πρόσφερε είκοσι μία επιχρυσωμένες ασπίδες στο ναό του Διός, για την νίκη του.  Το 87 π.Χ., ο Σύλλας λεηλάτησε την Ολυμπία, για να κάνει πόλεμο εναντίον του Μιθριδάτη, αλλά μετά την επιτυχή έκβαση του πολέμου έδωσε την μισή περιοχή των Θηβαίων, στους Ηλείους. Γενικά η Ολυμπία και η υπόλοιπη Ηλεία ωφελήθηκε από τους Ρωμαίους και κατά τον δεύτερο αιώνα μ.Χ., η Ηλεία ευημερούσε. Το 267 π.Χ., οι Γότθοι λεηλάτησαν την Ολυμπία, καθώς και άλλες πόλεις της Ελλάδος.  Το 393 μ.Χ., οι Αγώνες καταργήθηκαν από τον Θεοδόσιο Ι. Ήταν ο ίδιος χρόνος, όπου το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός, το έργο του Φειδία, μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και καταστράφηκε αργότερα στην μεγάλη πυρκαγιά του Λαυσείου, το 476 μ.Χ.  Το 395 μ.Χ., η Ηλεία λεηλατήθηκε ξανά από τον βασιλιά Αλάριχο των Βησιγότθων.  Το 467 μ.Χ., οι εισβολείς έκαναν μεγάλη καταστροφή στην Ηλεία. Στον 6ον αιώνα μ.Χ., ένας μεγάλος και καταστρεπτικός σεισμός, κατέστρεψε ότι είχε απομείνει και οι ποταμοί Αλφειός και Κλάδιος κάλυψαν με λάσπη τα χαλάσματα, τα οποία επανήλθαν στο φως τον 19ον αιώνα μ.Χ.

© 1998 Ελένη Παπακυριάκου/Αναγνώστου

 

Τουρκο-ισραηλινή κρίση και Ελληνική διπλωματία

 Του Χρήστου Ιακώβου Διευθυντή του Κυπριακού Κέντρου Μελετών (ΚΥ.ΚΕ.Μ.)

 Ο Χένρυ Κίσσιγκερ είχε πει κάποτε ότι οι μοναδικοί χάρτες που δεν αλλάζουν χρώματα είναι οι γεωφυσικοί ενώ αντιθέτως οι γεωπολιτικοί αλλάζουν συχνά τα χρώματά τους. Πριν από δεκατρία χρόνια, όταν η Τουρκία και το Ισραήλ επισημοποιούσαν την από μακρού στρατηγική τους σχέση μέσω των δύο συμφωνιών που υπέγραψαν, αμφότερες οι χώρες προσδιόριζαν την συνεργασία τους σε.. γεωπολιτικά πλαίσια, αποδίδοντας της μάλιστα μακροχρόνια δυναμική στην συντεταγμένη του χρόνου και δομικό χαρακτήρα για την αρχιτεκτονική της ασφάλειας στην περιοχή, στην συντεταγμένη του χώρου. Με άλλα λόγια, Τουρκία και Ισραήλ, ενσωμάτωσαν την εξωτερική τους πολιτική στον αμερικανικό στρατηγικό σχεδιασμό για την Μέση Ανατολή. Σήμερα, τα δεδομένα αλλάζουν άρδην σε σημείο που ο μέχρι πρόσφατα ισχυρός Τουρκοισραηλινός άξονας να αναθεωρείται από τις νέες γεωστρατηγικές επιλογές της κυβέρνησης Ερντογάν.

 Ο στρατηγικός άξονας Τουρκίας-Ισραήλ ενισχύθηκε σημαντικά την περασμένη δεκαετία λόγω τριών συντελεστών: α) της ανάγκης του Ισραήλ να αντισταθμίσει την έλλειψη στρατηγικού βάθους σε σχέση με τα εχθρικά προς αυτό κράτη, όπως ήταν το Ιράκ στο παρελθόν, η Συρία και το Ιράν, β) του σταθερού προσανατολισμού της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής προς τους δυτικούς συνασπισμούς και συμμαχίες και γ) της μεταψυχροπολεμικής Αμερικανικής γεωστρατηγικής στην Μέση Ανατολή που μέρος της στηριζόταν στο δόγμα της διπλής ανάσχεσης (Ιράκ, Ιράν).

Η νέα διπλωματική κρίση στις σχέσεις των δύο χωρών, λόγω της ακύρωσης εκ μέρους της Τουρκίας μέρους διεθνούς στρατιωτικής άσκησης που θα συμμετείχε και η Ισραηλινή αεροπορία, αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς την κατάρρευση του εν λόγω στρατηγικού άξονα. Οι στρατιωτικές ασκήσεις αποτελούν μέρος της κληρονομιάς που άφησαν οι δύο συμφωνίες της δεκαετίας του 1990.

Τρία δεδομένα προκάλεσαν αυτήν την αλλαγή εκ μέρους της Τουρκίας. Η άνοδος του Κόμματος Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη στην εξουσία το 2002, ο πόλεμος στο Ιράκ το 2003, με τον οποίο η Τουρκία διεφώνησε έντονα και την έθεσε ενώπιον σκληρών διλημμάτων ασφαλείας και τέλος, η πολλαπλή στρατηγική υποστήριξη που έδωσε, ευθύς εξαρχής, το Ισραήλ προς την κατεύθυνση δημιουργίας κουρδικής οντότητος στο Βόρειο Ιράκ.

Με την άνοδο του κόμματος του Ερντογάν στην εξουσία το 2002, η ισλαμική ατζέντα ήρθε στο επίκεντρο της πολιτικής. Μονοπώλησε όμως το ενδιαφέρον η πτυχή της ατζέντας που αφορούσε την εσωτερική αντιπαράθεση ισχύος μεταξύ στρατού και ισλαμιστών. Με τον διορισμό του Αχμέντ Νταβούντογλου εσχάτως ως πολιτικού προϊσταμένου της Τουρκικής διπλωματίας, η ισλαμική ατζέντα μέσω της προβολής ισλαμικής ταυτότητας βρίσκει έδαφος και πρακτική εφαρμογή στην Τουρκική εξωτερική πολιτική. Απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση της ισλαμικής ατζέντας στον μουσουλμανικό γεωπολιτικό χώρο (μέρος του «στρατηγικού βάθους» κατά τον Νταβούντογλου) είναι η απαγκίστρωση της από τον στρατηγικό άξονα με το Ισραήλ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Τουρκία αρχίζει να υπονομεύει τη διπλωματική στρατηγική του Ισραήλ (ιδιαίτερα στο Παλαιστινιακό) προκειμένου να αποκτήσει ψυχολογική δυναμική και ερείσματα στον μουσουλμανικό κόσμο. Σταδιακώς, όμως, η Τουρκία έχει αρχίσει να θέτει στρατηγικές προκλήσεις για το Ισραήλ δεδομένου ότι εισήλθε σε μία ανταγωνιστική τροχιά με το εβραϊκό κράτος. Αυτό θα αναγκάσει το Ισραήλ να βρει εναλλακτικές και αντισταθμιστικές λύσεις.

Καθοριστικής σημασίας για το στρατηγικό παίγνιο που άρχισε μεταξύ των δύο χωρών είναι η εξέλιξη του Κουρδικού ζητήματος. Με την Τουρκία να κάνει στρατηγική στροφή σε ένα πλαίσιο γεωπολιτικών συμφερόντων αντίθετα, ανταγωνιστικά και υπονομευτικά προς το Ισραήλ, εκ των πραγμάτων, σπρώχνει το Ισραήλ σε στρατηγική σύζευξη με τους Κούρδους, όχι μόνο του Ιράκ αλλά και της Τουρκίας. Σε αυτό το σημείο εγείρεται ένα καθοριστικό ερώτημα για τις επιλογές της Τουρκίας: εάν δηλαδή η στρατηγική υπερεξάπλωση που επιχειρεί σήμερα αποτύχει ποιο θα είναι το κόστος τόσο για τη διπλωματική της στρατηγική όσο και για την ασφάλειά της, ειδικά σε περίπτωση που το Ισραήλ επιλέξει να προχωρήσει σε γεωστρατηγική σύζευξη με τους Κούρδους της Τουρκίας.

Τα νέα αυτά δεδομένα θα πρέπει να απασχολήσουν σοβαρά Ελλάδα και Κύπρο σε σχέση με μία νέα προσέγγιση με το Ισραήλ. Υπάρχει συγκεκριμένο Ελληνικό πλάνο να αξιοποιήσει τις νέες πραγματικότητες; Πολύ αμφιβάλλω. Υπομιμνήσκει, προσέτι, τις λανθασμένες επιλογές της Ελληνικής πλευράς να εγκαταλείψει το κουρδικό χαρτί από τα τέλη της περασμένης δεκαετίας. Είναι πλέον σίγουρο ότι, στην επόμενη δεκαετία, αυτός που θα μπορεί να επηρεάσει την πορεία του κουρδικού ζητήματος στην Μέση Ανατολή θα αυξήσει ταυτόχρονα και την επιρροή του στις εξελίξεις στην περιοχή.

Πηγή: http://www.geopolitics-gr.blogspot.com