ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ ΤΟΥ ’40

Του Νέστορα Μάτσα

Ένα γράμμα – μια μαρτυρία. Κάτι πιο πολυσήμαντο: Μια κραυγή εκ βαθέων, που προκαλεί ρίγος και δέος, γιατί προέρχεται από έναν αγωνιστή που έχει το δικαίωμα να κραυγάζει. Του το δίνουν τα τρία τραύματα από το μέτωπο, του το δίνει η πολεμική του αναπηρία. Ένα γράμμα, λοιπόν, κραυγή, πάνω και πέρα από τον χρόνο και την ευτέλεια των καιρικών πολιτικών παθών. Το έφερε στο γραφείο μου, ώριμος πια από τα χρόνια, με κάτασπρα τα μαλλιά και σκαμμένο το πρόσωπο, παλιός πολεμιστής στο μέτωπο του ‘40. Σεμνός, όπως όλοι οι πραγματικοί ήρωες, ήρεμος και πράος, χωρίς να κάνει χρήση των τίτλων του, χωρίς ν’ αναφερθεί στους αγώνες, στο μέτωπο και την αντίσταση που του χάρισαν πολλά μετάλλια, μεγαλόσταυρους, τρία τραύματα και μια βαρειά αναπηρία, άφησε το γράμμα λέγοντας απλά: Αν νομίζετε ότι παρουσιάζει κάποιο ενδιαφέρον, το δημοσιεύετε… Κι έφυγε… Ένας συνάδελφος που έτυχε να τον ξέρει είπε: Ήταν ένας αληθινός ήρωας… Παλικάρι πραγματικό! Και στο αλβανικό μέτωπο και στην Αντίσταση, στα πικρά χρόνια της κατοχής. Διάβασα με συγκίνηση το γράμμα του με παραλήπτη «ένα νέο άνθρωπο», τον οποιοδήποτε νέο άνθρωπο, που ζει σ’ ένα δικό του κόσμο, «κατασκευασμένο» από χάρτινα λόγια και ψευδαισθήσεις, που δεν ξέρει (ή δεν τον έμαθαν) την βαθύτερη ηθική σημασία της Ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, που καταμοιράζεται σε ίσο βάρος ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις. Αλλά το γράμμα, που το είχα παρουσιάσει όταν, πριν από μία περίπου δεκαετία το έλαβα, είναι τόσο εύγλωττο από μόνο του, που δεν χρειάζεται κανένα σχολιασμό. Λέει, λοιπόν, το γράμμα: «Νέε μου φίλε, Δεν έτυχε να με ξέρεις, ενώ εγώ είχα την χαρά να σε συναντήσω πολλές φορές: Στα Πανεπιστήμια, στα γήπεδα, στους δρόμους, στην Αθήνα ή στην επαρχιακή πόλη που ζεις. Το όνομά σου δεν έχει ιδιαίτερη σημασία ούτε ο τόπος της καταγωγής σου, μπορεί να είσαι από την Αθήνα ή να κατάγεσαι από κάποιο χωριό… Το αντιπροσωπευτικό σου γνώρισμα είναι τα νιάτα σου. Σε αυτά απευθύνομαι και στην φλόγα των ματιών σου, που κλείνει τα όνειρα, τις φιλοδοξίες και τήν λαχτάρα σου να πετύχεις στο πανεπιστήμιο ή στην δουλειά που διάλεξες. Αυτή η λαχτάρα, ή τόσο ανθρώπινη, ή τόσο νόμιμη, είναι ό,τι πιο ωραίο κλείνεις μέσα σου, γιατί σου δίνει την δύναμη να αγωνίζεσαι και να μην λυγίζεις στην πρώτη δυσκολία. Σε σένα, λοιπόν, άγνωστε φίλε, στέλνω αυτό το γράμμα με κάποιο δικαίωμα που μου , παραχωρούν η ηλικία και η πείρα μου. Θα τολμούσα να πω και οι αγώνες μου, αλλά δεν πιστεύω ότι έκανα τίποτα περισσότερο από το καθήκον, που φλόγιζε τα μεθυσμένα νιάτα μου σαν ξεκινούσαν για το μέτωπο, με το όραμα της νίκης ενάντια στην βία, τον ολοκληρωτισμό και την ανελευθερία. Α, νέε μου, να μπορούσες έστω και λίγο να ζούσες την έξαρση και την παλλαϊκή συμμετοχή εκείνης της εθνικής μέθης. Όλοι μας, εμείς που ξεκινούσαμε για το μέτωπο κι οι άλλοι που θα έμεναν στα μετόπισθεν, όλοι μας, ο ανώνυμος ψυχωμένος λαός και οι επώνυμοι ανώτεροι αξιωματούχοι, άνθρωποι των γραμμάτων και επιστήμονες, απλές αγράμματες γυναικούλες, νέοι και γέροι, όπου και αν βρισκόμαστε, όπου και αν ζούσαμε, όποια δουλειά κι αν κάναμε, είχαμε γίνει μία ενιαία εθνική ψυχή. Δεν μας χώριζαν διαφορές, δεν μας δηλητηρίαζαν πολιτικά μίση, δεν μας διαιρούσαν τάξεις, ιδέες, φρονήματα. Είμαστε το Γένος ενιαίο και αδιαίρετο, που έπρεπε να πολεμήσουμε για την ελευθερία, που μας χάρισαν με αίμα και θυσίες οι πρόγονοι και που εμείς είχαμε απαράβατο χρέος, πάλι με αίμα και θυσίες να την διαφυλάξουμε, για να την κληρονομήσουμε σαν ιερή επιταγή και παρακαταθήκη στα παιδιά και στα εγγόνια μας. Θα έφταναν εκείνες και μόνο οι στιγμές, οι φορτισμένες με ιδανικά και οραματισμούς για το Γένος, για να καταξιώσουν ολόκληρη την ιστορική μας διαδρομή, τριών χιλιετηρίδων. Δεν πολεμούσαμε έναν επώνυμο και συγκεκριμένο εχθρό. Πολεμούσαμε την ανώνυμη και πολυπρόσωπη βία, πολεμούσαμε τον ολοκληρωτισμό και την μισαλλοδοξία. Και δώσαμε εμείς οι μικροί και ανίσχυροι στην πανίσχυρη Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο το ύψιστο ηθικό μάθημα που το εκφράζει τόσο επιγραμματικά στον στίχο του ο ποιητής ότι «θέλει αρετή και τόλμην η ελευθερία». Ματώσαμε, πληγωθήκαμε, δοκιμαστήκαμε σκληρά αντιμετωπίζοντας τις πολυάριθμες σιδερένιες δυνάμεις του Άξονα αλλά δεν λυγίσαμε. Με το κεφάλι ψηλά στο μέτωπο, με το κεφάλι ψηλά στα μετόπισθεν κι έπειτα με το κεφάλι ψηλά στην αντίσταση. Το ξέρω, νέε μου φίλε, πως όλα αυτά σου φαίνονται κάπως υπερβολικά. Κι ίσως μέσα σου διατυπώνεις την σκέψη ότι είναι «έκτος εποχής».Η εποχή δεν στέκεται πια σ’ αυτές τις ιδέες που φαίνονται κάπως ξεπερασμένες! Άλλοι οι στόχοι των ανθρώπων, άλλες οι επιδιώξεις τους: μία καλύτερη και πιο άνετη ζωή, η εύκολη επιτυχία, πληρωμένη με οποιοδήποτε τίμημα. Ο κατασκευασμένος ευδαιμονισμός. Κι ακόμη, τα τείχη που χωρίζουν τους ανθρώπους. Τα πολλαπλά χαλύβδινα τείχη που έχουν στηθεί ανάμεσα τους από τους καιροσκόπους και τους χαμαιλέοντες. Η αδίστακτη κομματικοποίηση που έχει εισχωρήσει παντού, ακόμη και μέσα στην οικογένεια. Από την μίαν όχθη του ποταμού ο πατέρας, από την αντίθετη ο γιός, κι ανάμεσα τους ποτάμι αδιάβατο το πολιτικό πάθος. Σε είδα, νέε μου φίλε, αρκετές φορές να φανατίζεσαι με έξαλλο πάθος για την μια ή την άλλη παράταξη και να ξοδεύεις τον πολύτιμο δημιουργικό σου χρόνο χωρίς νόημα και σκοπό για να υποστηρίξεις τις θέσεις σου. Κι οι θέσεις αυτές δεν ξεκινούσαν από μία βαθύτερη πίστη σε μιαν ιδέα που είχες συνειδητοποιήσει και αγωνιζόσουν δίκαια γι’ αυτήν, αλλά από την επιπόλαιη επίδραση του άλλου που σε έβλεπε σαν όργανό του. Κι όμως η ζωή είναι γεμάτη ακόμη από ενδιαφέροντα, από στόχους, από ιδανικά. Δεν έχει αδειάσει, όπως θέλουν να νομίζουν κάποιοι, δεν έλειψαν εντελώς οι γέφυρες επικοινωνίας. Στο χέρι σου είναι να τις στεριώσεις για να μπορείς να δεις τον συνάνθρωπο όχι σαν αντίπαλο για αναμέτρηση αλλά σαν φίλο για συνεργασία… νέε μου άγνωστε φίλε. Από εκείνη την Μεγάλη Ώρα του ‘40 έχουν περάσει 42 χρόνια… Είμαστε άλκιμοι νέοι τότε όταν χυνόμαστε ασυγκράτητοι στον αγώνα της Λευτεριάς και τώρα κυρτώσαμε, γεράσαμε, ζούμε στο περιθώριο της ζωής. Τώρα είναι ο δικός σας κλήρος, η δική σας σειρά. Ο τόπος περιμένει από σας! Οι άνθρωποι περιμένουν από σας! Μεγάλο το χρέος, μεγαλύτερη ακόμη η χαρά. Λέγαμε όταν κινούσαμε για το Μέτωπο: Όλοι μαζί αδέλφια, για την Λευτεριά μας! Κι αυτές οι άπλες λέξεις, αυτό το «όλοι μαζί αδέλφια», ήταν βίωμα, σκοπός και αποστολή. Όλοι μαζί αδέλφια! Όπου μας λάχαινε ο κλήρος… Σε κάποιαν απρόσιτη βουνοκορφή της Πίνδου ή στα μετόπισθεν που κι αυτά πολεμούσαν για τους ίδιους σκοπούς και με την ίδια μέθη. Ά, εκείνες οι ώρες!… Εκείνες οι μέρες, οι φορτισμένες από πίστη και αγώνα! Είναι πια Ιστορία αλλά και ζωντανή μνήμη για μας που ακόμη τις κλείνουμε μέσα μας με την ίδια συγκίνηση και με την ίδια αγωνιστική διάθεση, όπως τότε. Ζήτησε, νέε μου, να γνωρίσεις μέσα από κείμενα και μαρτυρίες αυτές τις μεγάλες ώρες του ‘40, αυτό το νεώτερο έπος του Γένους. Μέθυσε από την μέθη τους, πάρε δύναμη από την πίστη τους. Για να μπορείς ολοκληρωτικά και απόλυτα να κατανοήσεις την βαθειά, την καίρια και τελεσίδικη σημασία της κραυγής: -Όλοι μαζί αδέλφια!… Και όχι μόνο στην μεγάλη ώρα του Πολέμου αλλά και στην μεγάλη ώρα της Ειρήνης! Που χρειάζεται κι αυτή μέθη, αγώνα κι αγρύπνια. Με αγάπη Ένας παλιός πολεμιστής του ‘40». Παρουσιάζω με συγκίνηση αυτό το γράμμα, χωρίς κανένα άλλο σχόλιο και το απευθύνω με την ίδια συγκίνηση στον άγνωστο παραλήπτη, ίσως τον προβληματίσει κι ίσως σταθεί στις τελευταίες του γραμμές για την μεγάλη ώρα της Ειρήνης, που όπως γράφει και ο παλιός πολεμιστής του ‘40 χρειάζεται κι αυτή μέθη, αγώνα και αγρύπνια. Το τελευταίο πριν από όλα: Αγρύπνια…

( Περιοδικό ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ τεύχος 18 )

Μια αναρχική ματιά και άποψη για τον Μελιγαλά κλπ.

Μία αιματηρή πορεία του Ε.Λ.Α.Σ. (Πύργος, Καλαμάτα, Μελιγαλάς…)

Είναι γνωστή η πορεία της αριστεράς και ιδιαίτερα της κομμουνιστικής κατά την διάρκεια της κατοχής αλλά και μετά από αυτήν. Έχουμε ήδη αναφερθεί στα «Δεκεμβριανά» σε προηγούμενο φύλλο της ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (φύλλο 78). Είναι αναμφισβήτητο γεγονός πως κάθε πλευρά τής αριστεράς είναι εξουσιαστική. Αυτό, είναι σημαντικό να μη μας διαφεύγει. Επειδή η πρισματική εικόνα, πολλές φορές, καλλιεργεί ψευδαισθήσεις και με δεδομένο πως αριστερά και βία αποδίδονται συνήθως με μια λέξη που ακούει στο όνομα ΚΚΕ, καλό είναι να λαμβάνεται υπ’ όψιν πως η άσκηση της εξουσιαστικής βίας έχει κι αυτή πολλές όψεις, από την άμεση έως και τις πλέον συγκεκαλυμμένες εκδηλώσεις της. Το αν σε πολλές περιπτώσεις η πρωτοκαθεδρία της άμεσης εξουσιαστικής βίας (κυρίως) παραχωρήθηκε στο ΚΚΕ δεν απαλλάσσει από την συνευθύνη τις υπόλοιπες πλευρές και φορείς της αριστεράς, που όχι μόνο ανέχτηκαν αλλά και ενθάρρυναν, με τον ιδιαίτερο τρόπο τους κάθε φορά, την εγκληματική του δραστηριότητα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά συγκροτούσαν μαζί του και μέτωπα.

 

Δεν έχει σημασία αν κατά το αρχικό διάστημα της περιόδου στην οποία αναφερόμαστε ο αριθμός ή η κοινωνική επιρροή της αριστεράς γενικότερα ήταν περιορισμένη. Σημασία έχει η μεθοδολογία και το ιδεολογικό-πολιτικό της περιεχόμενο, που έδωσε στην τετραετία της κατοχής την δυνατότητα να εκφραστεί το εγκληματικό της πρόσωπο δια μέσου της κομμουνιστικής της εκδοχής. Άλλωστε, στο ΕΑΜ δεν συμμετείχαν μόνο κομμουνιστές, αλλά και πολλοί αριστεροί. Θύτες και θύματα (π.χ. τροτσκιστές και διαφωνούντες με το ΚΚΕ που καταδιώχτηκαν ή δολοφονήθηκαν απ’ αυτό) ανήκαν και ανήκουν στην ίδια εξουσιαστική συνομοταξία. Οι όποιες φωτεινές, πράγματι, εξαιρέσεις (Στίνας) επιβεβαιώνουν δυστυχώς τον κανόνα.

Στην απέναντι πλευρά ήταν οι εθνικόφρονες, οι κάθε είδους απόχρωσης δημοκράτες, οι απολυταρχικοί, οι δικτάτορες κ.λπ., το άλλο πρόσωπο της εξουσίας

Όσο περισσότερο προσεγγίζει κάποιος την μία ή την άλλη πλευρά, τόσο αλλοτριώνεται από τις εξουσιαστικές απόψεις, διαβρώνεται από τη μεθοδολογία τους και βουλιάζει στο τέλμα του κρατισμού και της κυριαρχίας.

Αυτές οι επισημάνσεις έχουν μεγάλη σημασία για εμάς τους αναρχικούς.

Εάν θέλουμε πραγματικά να διατηρήσουμε την πηγαία και πρωτογενή ουσία της απελευθερωτικής σκέψης και του ήθους που πηγάζει από την αναρχική θεώρηση και στάση ζωής και αγώνα, οφείλουμε να προβάλλουμε την αλήθεια, σε κάθε πτυχή του ιστορικού και κοινωνικού γίγνεσθαι. Να παραμένουμε πολέμιοι κάθε εξουσίας και γι’ αυτό το λόγο να μην ανήκουμε και να μην εντασσόμαστε σε κανένα στρατόπεδο και σε κανένα κίνημα.

Ας στέλνουν τα αναθήματα από τις «νίκες» τους οι κάθε είδους τύραννοι. Είναι τιμή μας, ως αναρχικών, η μη υποταγή μας στο ψέμα και τη μισαλλοδοξία. Είναι τιμή μας να μην ακολουθούμε την κάθε κινηματική σημαία, που προσκαλεί στην υποταγή και στην αποδοχή των κελευσμάτων τής κάθε είδους αριστερής ή αριστερόφρονης συμμαχίας, όπου η αφομοίωση απ’ αυτήν επιτρέπει μόνο ψευδαισθήσεις διαφορετικότητας. Είναι μέσα στη θέση που επιλέξαμε ως αναρχικοί να είμαστε πολέμιοι του κάθε εξουσιαστικού εγκλήματος. Άλλωστε, η αναρχία δεν έχει σχέση με κανενός είδους αριστερά ή δεξιά.

Έτσι, δεν σιωπούμε και δεν ανεχόμαστε τις εξοργιστικές, μισαλλόδοξες, εξουσιαστικές στάσεις και πρακτικές και ως εκ τούτου ανταγωνιστικές προς την ανθρώπινη υπόσταση και την προσπάθεια για ένα κόσμο ελεύθερο και ανεξούσιο. Δεν ταιριάζει στους αναρχικούς η υιοθέτηση του «θριαμβευτικού» συνθήματος ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΜΕΛΙΓΑΛΑΣ, αλλά και κάθε παρόμοιας λογικής που θριαμβολογεί για δολοφονίες, βιασμούς, σφαγές ανυπεράσπιστων ανθρώπων και δολοφονίες αιχμαλώτων.

Αναφερόμαστε, εν προκειμένω, σε μία από τις πλέον σκοτεινές στιγμές της κατοχικής περιόδου που αρχίζει τυπικά στις 18 Ιουνίου του 1943, όπου με τον νόμο 260/1943 συστήνονται τα τάγματα ασφαλείας με σκοπό να βοηθήσουν τα γερμανικά στρατεύματα για την τήρηση της τάξης αλλά και απέναντι στον ΕΛΑΣ. Ένα μήνα μετά η Ιταλία οδεύει προς την συνθηκολόγηση. Η βοήθεια που προσέφεραν τα τάγματα της κυβέρνησης Ράλλη, ήταν πράγματι μεγάλη λόγω και της τοπικής γνώσης και των προσώπων. Ο ισχυρισμός των υποστηρικτών των ταγμάτων ασφαλείας είναι πως με την συγκρότηση τους προετοιμαζόταν το έδαφος για την παράδοση της εξουσίας στη νόμιμη εθνική κυβέρνηση, μετά την αναμενόμενη κατάρρευση του Άξονα.

Σαφώς και αυτός ο ισχυρισμός δεν είναι ψέμα, αν ληφθεί υπ’ όψιν πως η κυριαρχία του ΕΛΑΣ ήταν δεδομένη, αλλά και από το ότι μετά την αποχώρηση των γερμανών από τις μεγάλες πόλεις της Πελοποννήσου (Πύργο, Καλαμάτα, κ.λπ.) τα τάγματα ασφαλείας στις περισσότερες περιπτώσεις αρνήθηκαν να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ, αν και είχαν περικυκλωθεί, υποστηρίζοντας πως θα παραδοθούν με τον οπλισμό τους στη νόμιμη κυβέρνηση.

Είναι, επίσης, γεγονός πως σε πολλές περιπτώσεις τα τάγματα ασφαλείας έδρασαν μαζί με τις δυνάμεις κατοχής εναντίον των ΕΛΑΣιτών, όπως και το ότι δεν είναι λίγες οι φορές όπου ξεπέρασαν σε ζήλο τους γερμανούς κατακτητές, ως προς την εφαρμογή αντιποίνων.

Σαν αποτέλεσμα της δράσης των Ταγμάτων Ασφαλείας «που ήταν πολύ σοβαρή και τα τμήματα του ΕΛΑΣ πιέζονταν σκληρά από την συνδυασμένη ενέργεια γερμανών και ταγματασφαλιτών»[1] στέλνεται στην Πελοπόννησο ο Βελουχιώτης στα τέλη Απριλίου του 1944.

Αυτή η αποστολή είχε σαν αποτέλεσμα τα πλέον αιματηρά συμβάντα του τελευταίου μήνα της γερμανικής κατοχής, στα οποία την πρώτη θέση έχουν αυτά του Μελιγαλά.

Ας δούμε πιο συγκεκριμένα πως κύλησαν τα γεγονότα.

Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν το Μελιγαλά στις 4-9-1944 και την Καλαμάτα την επομένη. Στις 8 Σεπτεμβρίου ο ΕΛΑΣ αφού περικυκλώνει τον Πύργο εξαπολύει επίθεση, μετά από την άρνηση τού εκεί Τάγματος Ασφαλείας, που βρισκόταν υπό την Διοίκηση του ταγματάρχη Κοκκώνη, να παραδοθεί. Στις μάχες που ακολούθησαν ο Κοκκώνης σκοτώνεται, αλλά οι ταγματασφαλίτες συνεχίζουν να μάχονται για 48 ολόκληρες ώρες. Γύρω στους 250 κατόρθωσαν να διαφύγουν και να φτάσουν στην Πάτρα, ενώ περίπου 120 σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν.

Ταυτόχρονα, στις 9 Σεπτεμβρίου 1944, ο ΕΛΑΣ πραγματοποίησε επίθεση στην Καλαμάτα και την κατέλαβε, μετά από ολοήμερη μάχη με τον εκεί λόχο ασφαλείας και τη χωροφυλακή. Κατά τις μάχες σκοτώθηκε ο διοικητής του 9ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Ι. Σέρβος. Της κατάληψης επακολούθησαν συλλήψεις και δολοφονίες.[2]

Οι ταγματασφαλίτες υποχώρησαν προς τους Γαργαλιάνους και προς τον Μελιγαλά, που θεωρούνταν ισχυρό σημείο στηρίγματος τους, αφού τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς είχαν αντιμετωπίσει με επιτυχία τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, που επιχείρησαν να τον εκπορθήσουν.[3]

Οι αποχωρήσαντες αποτελούνταν από ταγματασφαλίτες αλλά και άμαχο πληθυσμό της Καλαμάτας. Ο αριθμός των κατοίκων του Μελιγαλά έφθανε τις 3.000. Μετά, όμως, από την προσέλευση όσων έφυγαν από την Καλαμάτα και τις γύρω περιοχές, οι εκτιμήσεις ανεβάζουν σε τριπλάσιο τον αριθμό όσων βρίσκονταν εκεί κατά τη διάρκεια της εφόδου των ΕΛΑΣιτών. Είναι ένας, πράγματι μεγάλος αριθμός, ο οποίος δικαιολογεί τις διάφορες μαρτυρίες, που δημιουργούν σύγχυση σε σχέση με τον πραγματικό αριθμό των θυμάτων της σφαγής, που επακολούθησε μετά την εισβολή του ΕΛΑΣ στον Μελιγαλά, δίνοντας την ευκαιρία στους αριθμολάγνους συνηγόρους υπεράσπισης των σφαγών να «ανακαλύπτουν» αντιφάσεις και να «παίζουν» με τους αριθμούς προσπαθώντας να επικαλύψουν την ουσία, που είναι αυτή η απερίγραπτη σφαγή.

Μετά την Καλαμάτα οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ (8ο και 9ο Σύνταγμα) στράφηκαν στον Μελιγαλά τον οποίο και περικύκλωσαν. «Ακολούθησε τριήμερη μάχη αποτέλεσμα της οποίας ήταν να αλωθή η ισχυρότατη θέσις και να σφαγούν όλοι οι υπερασπισταί της. Αλλά και ο ΕΛΑΣ είχε πάνω από 100 νεκρούς».[4] Άλλες αναφορές ανεβάζουν ακόμα περισσότερο τον αριθμό των νεκρών ΕΛΑΣιτών (μεταξύ 120 και 200) και των τραυματιών, από τους οποίους αρκετοί πέθαναν μετά την μάχη, κάτι που είναι βέβαιο πως έπαιξε ρόλο στη εκδικητική μανία των κομμουνιστών.

Το τί επακολούθησε στη συνέχεια έχει περιγραφεί και επιβεβαιωθεί από πολλές πλευρές (ΕΑΜίτικες και μη) και συνεπώς είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί. Τραυματίες που βρίσκονταν στο νοσοκομείο καθώς και όλο το ιατρικό προσωπικό κατακρεουργούνται. Όσοι γλύτωσαν (γυναικόπαιδα και ταγματασφαλίτες) από το πρώτο κύμα εγκληματικής μανίας φυλακίστηκαν σε διάφορους χώρους. Γίνονται καταστροφές και λεηλασίες. Ταγματασφαλίτες και άμαχοι διατάσσονται με χωνιά να αφήσουν τα σπίτια τους ανοικτά και να συγκεντρωθούν σε δύο σημεία, στο Μπεζεστένι (την πανηγυρίστρα του Μελιγαλά) και στο κέντρο της πόλης.

Ντόπιοι αντάρτες του ΕΛΑΣ και πολιτοφύλακες του ΕΑΜ, πήραν αιχμάλωτους κατά ομάδες και τους μετέφεραν στα γύρω χωριά: Μερόπη, Σολάκιο, Ανθούσα, Νεοχώρι, Οιχαλία, Σκάλα, αλλά και μακρύτερα μέχρι τη Μεσσήνη, όπου και δολοφονήθηκαν μπροστά στους συγκεντρωμένους χωριανούς τους.

Ανάμεσα στους σκοτωμένους υπάρχουν δεκάδες πολυμελείς οικογένειες. Η οικογένεια Αλιφέρη από τα Τσουκαλέϊκα με 7 θύματα, Γρουσουζάκου από το Πεταλίδι με 7 θύματα, Κουτσίκου από τη Μικρομάνη με 8 θύματα, Μυλωνά από το Νεοχώρι με 9 θύματα μεταξύ 20 και 70 ετών, Σγουμπόπουλου από τη Μερόπη με 5 θύματα από 24 έως 85 ετών.

Σε 300 ανέρχονται οι σφαγιασθέντες κάτοικοι του Μελιγαλά. Αρκετές είναι οι οικογένειες και στο Μελιγαλά που έχασαν πάνω από ένα μέλος τους. Το Κοπανάκι είχε το λιγότερο 75 θύματα, το Διαβολίτσι 50, και τα μικρά χωριά Νεοχώρι και Μερόπη, 55 και 15 αντίστοιχα. Τουλάχιστον 60 χωριά και κωμοπόλεις της Άνω Μεσσηνίας είχαν πάνω από 10 θύματα.

Δέκα οκτώ άτομα που είχαν διαφύγει από τη κατειλημμένη Καλαμάτα, οδηγούνται πίσω και αφήνονται να λυντσαριστούν, στις 17 Σεπτεμβρίου. Τα πτώματα τους κρεμάστηκαν στην κεντρική πλατεία της πόλης.

Οι σφαγές διήρκεσαν τέσσερα εικοσιτετράωρα. Οι περιγραφές είναι ανατριχιαστικές. Οι σκοτωμένοι δεν ρίχτηκαν μόνο στην γνωστή «πηγάδα» αλλά και σε άλλα πηγάδια που υπήρχαν στην περιοχή.

Αυτοί που κατακρεουργήθηκαν δεν ήταν μόνο ταγματασφαλίτες αλλά και άμαχοι, τις εκτελέσεις δεν τις έκαναν αδέσποτα στοιχεία της περιοχής, αλλά αντάρτες με την έγκριση του Βελουχιώτη, οι φόνοι δεν ήταν τυχαίες αυτοδικίες, αλλά οργανωμένες εκτελέσεις.[5] Η σφαγή ήταν προμελετημένη όπως επιβεβαιώνουν στελέχη του ΕΑΜ Μεσσηνίας «…τόσον ο Άρης όσον και ο Κουλαμπάς έβαλαν πόστα τα στελέχη του ΕΛΑΣ γιατί δεν «εξετελέσθησαν όλοι επί τόπου, αλλά τους έπιασαν ζωντανούς. […] Ο Άρης και οι αντιπρόσωποι του κόμματος Κουλαμπάς και Ν. Μπελογιάννηςείχαν πάρει την απόφασιν. Όλοι έπρεπε να εκτελεσθούν…».[6] Ο δε Βελουχιώτης όταν, μεταξύ των κρατουμένων, ανεγνώρισε τον χωροφύλακα Χαράλαμπο Κουτσόγιαννη από τη Στερεά Ελλάδα «…διέταξε έναν αντάρτη και τον πήρε…»

Η επίσημη λίστα καταγράφει 1.144 ονόματα, ενώ άλλες πηγές αναφέρουν ότι «Στον Μελιγαλά, 1.400 άντρες, γυναίκες και παιδιά και περίπου 50 αξιωματικοί των ΤΑ σφαγιάστηκαν».[7] Υπάρχουν ακόμα αναφορές που μιλούν για 1.700 ή για 2.000 και παραπάνω.

Είναι γεγονός πως η θέση ήταν ιδιαίτερα οχυρή και η κατάληψη της θα απαιτούσε χρόνο και πολλές επιχειρήσεις εκ μέρους του ΕΛΑΣ. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ρίχτηκαν στη μάχη εφεδρείες. Ως προς τον τρόπο με τον οποίο έγινε η κατάληψη της κωμόπολης υπάρχει μία εκδοχή πως έγινε κατόπιν προδοσίας. Αλλά στην προκειμένη περίπτωση αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία.

Οι αποτυχημένες προσπάθειες των κομμουνιστών να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα θα προκαλούσαν γέλια σε άλλες περιπτώσεις. Ας δούμε, λοιπόν, τι γράφει ένας απ’ αυτούς: «Αιχμάλωτοι στη φονική αυτή μάχη δεν ήταν δυνατόν να υπάρξουν. Οι ταγματασφαλίτες πετσοκόφτηκαν μαχόμενοι ως την τελευταία στιγμή από θέση σε θέση. Τα σώματά τους ρίχτηκαν με ανάθεμα για το αδικοχυμένο αίμα από τους βασανισμένους κατοίκους της περιοχής στην περιλάλητη πηγάδα».[8] Στην συνέχεια, ο ίδιος, κατεβάζει και τον αριθμό των σκοτωμένων ΕΛΑΣιτών σε 60 (στρογγυλά! Ούτε ένας παραπάνω, ούτε ένας παρακάτω, σύμφωνα με τις «μετρήσεις» του ανακοινωθέντος του ΕΛΑΣ που ανεβάζει τους νεκρούς του σε 60 και τους ταγματασφαλίτες σε 800.). «Κι ας είχε ο ΕΛΑΣ στη μάχη αυτή τις πιο πολλές απώλειες: 60 νεκρούς και 150 τραυματίες». Είναι φανερό πως στους 800 συμπεριλαμβάνονται και κάποιοι από τους σφαγιασθέντες μετά την κατάληψη του Μελιγαλά.

Η έλλειψη συμφωνίας ανάμεσα στους κομμουνιστές για τον τρόπο με τον οποίο αλώθηκε ο Μελιγαλάς είναι χαρακτηριστική: «Όταν όμως από το ύψωμα ακούγεται μια ριπή των ανταρτών προς τα μέσα, στο Μελιγαλά, αμέσως αρχίζουν να χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και ν’ ανεμίζουν στον αέρα κάτασπρα σεντόνια. Ο Μελιγαλάς έπεσε…».[9] Όπου, πάει περίπατο το «μαχόμενοι από θέση σε θέση». Αν, μάλιστα, ισχύει και το ότι απελευθερώθηκαν 200 ΕΑΜίτες που κρατούνταν αιχμάλωτοι (ενώ θα μπορούσαν να έχουν σφαγιασθεί από τους ταγματασφαλίτες), τότε η αγριότητα των ΕΛΑΣιτών, που συναγωνίστηκε και ξεπέρασε κατά πολύ αυτή των αντιπάλων τους, βρίσκεται σε ακόμα πιο απομακρυσμένο σημείο από αυτό της αντεκδίκησης ή των αντιποίνων.

Αν για τους κομμουνιστές τα όσα διαδραματίστηκαν είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από καταισχύνη, για δε τους εθνικόφρονες αφορμή για να επιδείξουν την αγριότητα των αντιπάλων τους (όπου προφανώς σ’ αυτή την περίπτωση υστέρησαν), όσοι μπορούν να αντιληφθούν την βαθύτερη ουσία αυτών των αποτρόπαιων καταστάσεων, διαπιστώνουν τι σημαίνει εξουσία, μανία για κυριαρχία, φανατισμός, ανελευθερία, απανθρωπιά.

Και φυσικά όλα αυτά έγιναν και πάλι χωρίς κάποιο ουσιαστικό αντίκρισμα, όπως π.χ. την κατάληψη της εξουσίας από τον ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Επειδή είναι γνωστό πως όλο αυτό το εγκληματικό όργιο βοήθησε στο να επιταχυνθεί και να εφαρμοσθεί η συμφωνία της Καζέρτας, την οποία το ΚΚΕ έκανε αποδεκτή χωρίς επιφύλαξη (εκτός από τον Δεσποτόπουλο, ο οποίος τελικά απέσυρε τις αντιρρήσεις του). Αλλά και οι προηγούμενες συμφωνίες ουσιαστικά αποδεχόντουσαν την ανασυγκρότηση του κράτους μέσα από την κυβέρνησης εθνικής ενότητας, στην οποία θα συμμετείχε το ΚΚΕ.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την συμφωνία της Καζέρτας, που τροποποιούσε το βρετανικό Σχέδιο «Μάνα», θα στέλνονταν έλληνες υπουργοί σε διάφορες «ευαίσθητες» περιοχές. Δινόταν προτεραιότητα στην Πελοπόννησο όπου θα στελνόταν εκπρόσωπος της κυβέρνησης μαζί με βρετανούς κομάντο, την δε Πάτρα θα καταλάμβαναν βρετανικά στρατεύματα. Ο ΕΛΑΣ θα τελούσε υπό τις άμεσες διαταγές του στρατηγού Σκόμπυ. Στην περιοχή (που ανήκε στον ΕΛΑΣ θα διοριζόταν στρατιωτικός διοικητής από το Γ.Σ. του ΕΛΑΣ τον οποίο θα ενέκρινε η ελληνική κυβέρνηση και θα ήταν κάτω από τις διαταγές του Σκόμπυ. Όπως γράφει ο Σαράφης είχε γίνει σαφές πως ο Βελουχιώτης δεν ήταν ανεκτός ως διοικητής. Η συμφωνία της Καζέρτας ήταν σαφής παράδοση των πόλεων χωρίς κάποιο αντάλλαγμα, παρά μόνο τηνεπιβεβαίωση της συμμετοχής στην διαχείριση της εξουσίας.

Είναι λογικό να αναρωτηθεί κάποιος «για ποιο λόγο έγινε όλο αυτό το μακελειό;». Η απάντηση που δίνουν οι εθνικόφρονες είναι πως ο ΕΛΑΣ ήθελε να πάρει με πλάγιο τρόπο την εξουσία και να έχει στο χέρι την κυβέρνηση. Ισχυρίζονται, μάλιστα, πως αν δεν υπήρχε η αντίσταση των ταγμάτων ασφαλείας η επικράτηση τους ΕΛΑΣ θα ήταν ολοκληρωτική.

Τα πραγματικά, όμως, περιστατικά δεν αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Αν ο ισχυρισμός αυτός είναι αλήθεια τότε για ποιο λόγο το ΚΚΕ να υπογράψει την Συμφωνίας της Καζέρτας, όπου ο ΕΛΑΣ υπαγόταν άμεσα στην αγγλική διοίκηση; Δεν θα μπορούσε να αντιτάξει τις δυνάμεις του και να απαιτήσει αυτό που (υποτίθεται πως) επιδίωκε, αφού ήταν σίγουρο πως καμία δύναμη δεν μπορούσε να το σταματήσει εκείνη τη στιγμή; Κάτι τέτοιο δεν έγινε.

Επομένως, είναι προφανές πως το ΚΚΕ έδρασε ως κρατικός παράγων που ανταγωνίστηκε με τα τάγματα ασφαλείας στο κατά πόσον θα φανεί πιο υποτακτικός στους νόμιμους ιδιοκτήτες του κράτους. Έτσι παρέδωσε σαν καλό παιδί (στον εκπρόσωπο της ελληνικής κυβέρνησης και τους βρετανούς κομάντο) τις «κατακτήσεις» του.

Η προθυμία του ΕΛΑΣ στην εφαρμογή της Συμφωνίας υπήρξε άμεση. Η υποτακτικότητα του Βελουχιώτη στην αντιπροσωπεία της κυβέρνησης υπό τον Π. Κανελλόπουλο είναι χαρακτηριστική και θυμίζει το ρητό: Αρχηγού παρόντος πάσα αρχή παυσάτω! «Οφείλω να παραδεχθώ, ότι ο αδίστακτος εις αιματηράς πράξεις Άρης Βελουχιώτης εσταμάτησεν από της αφίξεώς μου εις την Πελοπόννησον (27 Σεπτεμβρίου 1944) και της συναντήσεώς μου μετ’ αυτού, τας εκτελέσεις και τας σφαγάς».[10]

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1944, ημέρα υπογραφής αυτής της Συμφωνίας ο ΕΛΑΣ είχε ήδη καταλάβει τους Γαργαλιάνους ακολουθώντας την ίδια διαδικασία σφαγών που είχε προηγηθεί στο Πύργο, την Καλαμάτα και τον Μελιγαλά. Οι τελευταίες «επιχειρήσεις» έγιναν στην Πύλο ένα περίπου εικοσιτετράωρο πριν από τον ερχομό του Π. Κανελλόπουλου (27 Σεπτεμβρίου) που συνέπεσε με την πολιορκία της Τρίπολης από τον ΕΛΑΣ.

Εκεί τα τάγματα ασφαλείας, που τελούσαν υπό την διοίκηση του συνταγματάρχη Διον. Παπαδόγκωνα, παραδόθηκαν τελικά στις 29 Σεπτεμβρίου σε αντιπροσωπεία της κυβέρνησης εθνικής ενότητας υπό τον Π. Κανελλόπουλο, παρουσία των Άγγλων και του ΕΛΑΣ (Τσικλητήρας και Παπαγεωργίου).

Αξιοσημείωτη πάντως είναι η δήλωση του Παπαδόγκωνα κατά την παράδοσή του: «Εύχομαι να φθάση η ημέρα της απολογίας μου δια να δηλώσω τις πταίει και πόσον κατεπατήθη ο έντιμος στρατιώτης Παπαδόγκωνας. Εξ όλων των σημείων, τολμώ να το είπω, από τους πολιτικούς και στρατιωτικούς κύκλους Αθηνών, Καΐρου και περί τον Βασιλέα είχομεν συνεχώς την ενθάρρυνσιν ότι η αποστολή μας είναι πατριωτική, να προβαίνομεν αδιστάκτως εις την εκτέλεσιν υψίστου πατριωτικού έργου εναντίον της απειλής του κομμουνισμού. Δεν μπορώ αυτήν την στιγμήν να αναφέρω και το όνομα του ατόμου, το οποίον υπήρξε σύνδεσμός μας. Κατά την στιγμήν της δίκης μου θα μιλήσω ανοικτά δια να μάθη ο κόσμος την αλήθειαν».[11] Όντας υπόλογος μεταφέρθηκε στην Αθήνα όπου κατά τα Δεκεμβριανά σκοτώθηκε από αδέσποτη(;) σφαίρα.

«[…] Η πολιορκία της Τριπόλεως κατόπιν διημέρου αγωνιώδους παρεμβάσεώς μου, ελύθη ομαλώς δια της παραδόσεως του ισχυρού υπό τον συνταγματάρχην Παπαδόγκωνα Τάγματος Ασφαλείας. Ο αρχηγός του Τάγματος και όλοι οι αξιωματικοί εστάλησαν, φέροντες τα ατομικά των όπλα.[…] Το βαρύ αιματηρόν επεισόδιον του Μυστρά, όπου είχε καταφύγει άλλο Τάγμα Ασφαλείας, εσημειώθη, αφού πλέον, απελευθερωθείσης της πρωτευούσης, κατηυθυνόμην ή και είχα φθάσει εις τας Αθήνας. Αφορμή άλλως τε, τούτου υπήρξε το γεγονός, ότι επεχείρησεν το Τάγμα, παρά την διαταγήν που είχα εκδώσει, όπως μείνει ακίνητον όπου ευρίσκετο, να μετακινηθή, πράγμα το οποίον εξεμεταλλεύθησαν οι Ελασίται δια να μη σεβασθούν και την προς αυτούς εκδοθείσαν διαταγήν αποχής από κάθε ένοπλον ενέργειαν».[12]

Εκτός από την Τρίπολη, οι δυνάμεις των ταγμάτων ασφαλείας είχαν συμπτυχθεί πλέον στην Πάτρα και την Κόρινθο. Στην Πάτρα οι ταγματασφαλίτες εγκατέλειψαν τους 350 γερμανούς που βρίσκονταν εκεί (οι οποίοι μετακινήθηκαν με πλοιάρια στη Στερεά Ελλάδα δύο μέρες μετά) και παραδόθηκαν στην νόμιμη εξουσία. Ακολούθησε θριαμβευτική είσοδος στην πόλη του Κανελλόπουλου, με την συνοδεία του πειθήνιου Βελουχιώτη. Στις 9 Οκτωβρίου 1944 εκκενώθηκε και η Κόρινθος.

Με αυτό τον τρόπο έληξε ένα ακόμα μακελειό. Εδώ χρειάζεται να γίνει αναφορά στο ότι οι πρώτοι που προώθησαν την άποψη για τον «προδοτικό» ρόλο των ταγμάτων ασφαλείας ήταν οι Άγγλοι. Οι ΚΚΕδες είναι που την υιοθέτησαν με πάθος. Παρ’ όλα αυτά οι εγγλέζοι τα στήριξαν και τα χρηματοδότησαν κατά την διάρκεια της κατοχής. Ιδιαίτερη μνεία για τα τάγματα ασφαλείας υπάρχει στην συμφωνία της Καζέρτας όπου ορίζεται ότι: τα τάγματα ασφαλείας θα θεωρηθούν ως εχθρικοί σχηματισμοί, εκτός εάν παραδοθούν. Επομένως, μόνο ανόητοι θα μπορούσαν να πιστέψουν πως οι Άγγλοι και οι εξουσιαστές του ελλαδικού χώρου θα άφηναν ανοιχτό το έδαφος στο ΚΚΕ, μετά την απελευθέρωση. Προφανώς αυτό το γνώριζε και το ίδιο το κόμμα πολύ καλά.

Εδώ, λοιπόν, γίνεται φανερό το εξουσιαστικό παιχνίδι όλων των πλευρών για μια καλύτερη θέση μέσα στο υπό ανασυγκρότηση κράτος, (που όμως προκάλεσε τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων) αποδείχνοντας πως η εξουσία σε κάθε της μορφή είναι απεχθέστατη και αντιανθρώπινη.

Ας σημειωθεί το γεγονός πως από τις 30 Αυγούστου έως τις 27 Σεπτεμβρίου 1944 ο ΕΛΑΣ δεν πραγματοποίησε, στο Μωρηά, καμία επίθεση εναντίον των γερμανικών στρατευμάτων, που βρισκόντουσαν εκείνο το διάστημα σε κατάσταση απαγκίστρωσης. Είναι προφανές ότι αυτή δεν ήταν μια πρωτοβουλία του Γενικού Στρατηγείου. Υπήρχαν εντολές άνωθεν που ακολουθούσαν συμφωνίες, οι οποίες είχαν γίνει «κάτω από το τραπέζι» για την ασφαλή αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων, τουλάχιστον για μια ορισμένη περίοδο και σε σχέση με ορισμένες «επίμαχες» περιοχές.

Εξετάζοντας από την ουσιαστική τους σκοπιά τα γεγονότα στο Μελιγαλά –αλλά και αλλού– δεν θα σταθούμε στην αριθμητική προσέγγιση των θυμάτων για να εκτιμηθεί το μέγεθος της κτηνωδίας. Και πολύ λιγότεροι να ήταν οι σφαγιασθέντες πάλι η ουσία παραμένει ίδια. Σημασία έχει, πέρα από οποιαδήποτε προσθαφαίρεση νεκρών και σκοπιμότητες που κρύβονται ή προωθούνται, το ότι δολοφονήθηκαν με τον πλέον βάρβαρο τρόπο (κλαδευτήρια, μαχαίρια κ.λπ.) άνδρες γυναίκες και παιδιά αντιπάλων, οι οποίοι είχαν επίσης αιχμαλωτισθεί. Η κτηνωδία εθριάμβευσε!

Αυτό που ισχύει, για όσους θέλουν να δημιουργήσουν έναν κόσμο ελευθερίας, που δεν μετρούν την νίκη ή την επιτυχία τους με σωρούς πτωμάτων από υπαρκτούς ή ανύπαρκτους εχθρούς, είναι το ότι αν ο σεβασμός προς τους άμαχους είναι ύψιστη υποχρέωση, τότε υπέρτατος σεβασμός οφείλεται και προς τους αιχμαλώτους, όποιοι κι αν είναι. Επειδή η αιχμαλωσία είναι το τέλος του πολέμου γι’ αυτόν που την υφίσταται. Είναι, πλέον, και αυτός άμαχος και μάλιστα πιο ευάλωτος, αφού είναι και αιχμαλωτισμένος.

Η σφαγή στον Μελιγαλά δεν αποτελεί ούτε τίτλο τιμής, ούτε γεγονός για το οποίο μπορεί να νοιώσει κάποιος περηφάνια και χαρά. Είναι ένα συμβάν που βάθυνε ακόμα περισσότερο τα χαντάκια, όπου θα θάβονταν χιλιάδες άνθρωποι και θα κυλούσαν ποταμοί αίματος, τα επόμενα 5 χρόνια. Μια ακόμη θυσία στο Μολώχ του κράτους και της κυριαρχίας. Τα δύο πρόσωπα της εξουσίας συγκρούστηκαν και το ένα αποδείχτηκε πιο αποτρόπαιο από το άλλο.

Ως αναρχικοί δεν έχουμε να επιχαίρουμε για την εκδικητική μανία της μιας πλευράς προς την άλλη. Επειδή, όταν λέμε ότι είμαστε ενάντια σε κάθε εξουσία το εννοούμε…

Συσπείρωση Αναρχικών

Παραπομπές

1. Σ. Σαράφη, Ο ΕΛΑΣ.

2. Δ. Χαριτόπουλου, Άρης ο Αρχηγός των ατάκτων τόμος Α΄.

3. Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 23/5/1964, σ.5.

4. Σολ. Γρηγοριάδη, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδος 1941-1967, τόμος Β΄.

5. Σ. ΞΙΑΡΧΟΣ, Η αλήθεια για τον Μελιγαλά.

6. Γιάννη Καραμουζούνη, Πατριώτες και προδότες στο Μωριά, Τρίπολις 1950.

7. Η Μαύρη Βίβλος του Κομμουνισμού.

8. Γιάννη Γ. Χατζηπαναγιώτου (Καπετάν Θωμά), Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ.

9. Κ. Μπρούσαλη, Η Πελοπόννησος στο πρώτο αντάρτικο.

10. Π. Κανελλόπουλος, Τα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου.

11. Η. Παπαστεριόπουλου, Ο Μωρηάς στα Όπλα.

12. Π. Κανελλόπουλος, Τα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου.

……………………………………………………………………………………………………………………

 

http://anarchypress.wordpress.com/2012/09/13/%CE%BC%CE%AF%CE%B1-%CE%B1%CE%B9%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%AE-%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B5-%CE%BB-%CE%B1-%CF%83-%CF%80%CF%8D%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CE%BA/

http://sxoliastesxwrissynora.wordpress.com/2012/09/18/%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%AC-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%AC%CF%80%CE%BF%CF%88%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BC%CE%B5/

Δίστομο – Η τραγική επέτειος μιας θυσίας

του Δράκου Θ. ( εφημ. Ποντίκι)

 Την 10ην Ιουνίου ετελέσθει το ετήσιον μνημόσυνον των 204 σφαγιασθέντων υπό των Γερμανών κατοίκων του Διστόμου.

Η ανατριχιαστική αυτή τραγωδία της σφαγής ανηλίκων παιδιών και γυναικών από τα «ρομπότ» του Τρίτου Ράιχ, είνε μία από τις πιο δραματικές θυσίες αίματος της Ελλάδος εις τον αγώνα διά την ελευθερίαν της. Το Δίστομον θα πρέπει να παραμείνη ως ένα μεγάλο αψευδές «Κατηγορώ» της γερμανικής θηριωδίας, η οποία άφησεν ανεξίτηλα τα ίχνη της εις τας πόλεις και την ύπαιθρον της Ελλάδος. Εις τα Καλάβρυτα εσφάγησαν οι άρρενες κάτοικοι από 16 ετών και άνω. Εις το Δίστομον όμως οι Γερμανοί δεν εσεβάσθησαν την ζωήν των γυναικών, των ανηλίκων παιδιών και των νηπίων ακόμη. Κατέσφαξαν τον άμαχον πληθυσμόν με αγριότητα τεράτων.

Την τρομεράν αυτήν εγκληματικήν ιστορίαν μάς την αφηγήθησαν οι εκ Διστόμου κ.κ. Λιάσκος, Μπούρας και Ι.Γ. Παπαϊωάννου. Από τας αφηγήσεις των και από τας επισήμους ανακοινώσεις που εγένοντο σχετικώς προς την Κυβέρνησιν και τον πρόεδρον του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, η ομαδική αυτή σφαγή να πώς έγινε:

Το πρωί της 11ης Ιουνίου 1944 έφθασεν εις την κωμόπολιν Διστόμου ομάς εξ 20 Γερμανών μετημφιεσμένων με ελληνικά ενδύματα. Η ομάς αυτή ηκολουθείτο μακρόθεν υπό φάλαγγος τακτικού γερμανικού στρατού. Η ομάς αυτή των Γερμανών οδεύουσα την οδόν Λεβαδείας – Διστόμου, συνέλαβε 17 κατοίκους του Διστόμου, οι οποίοι ειργάζοντο εις τους αγρούς τους οποίους και ενέκλεισεν εις το Δημοτικόν Σχολείον της κωμοπόλεως.

Οι χωρικοί δεν υπωπτεύθησαν καθόλου ότι ήτο δυνατόν να επακολουθήση το ανατριχιαστικόν δράμα που εξετυλίχθη αργότερον. Άλλωστε υπό των Γερμανών εδηλώθη, ότι οι συλληφθέντες θα αφίνοντο ελεύθεροι μετά τον έλεγχον της ταυτότητάς των.

Οι Γερμανοί στρατιώται αφού παρέμειναν ολίγον εις την κωμόπολιν, ανεχώρησαν ακολουθούντες την οδόν Διστόμου – Στειρίου, αφού άφησαν εις το Δίστομον μερικά τεθωρακισμένα αυτοκίνητα.

Οι κάτοικοι δεν μπορούσαν πλέον και αν ήθελαν να εγκαταλείψουν το χωριό, διότι είχον τεθή γερμανικές σκοπιές εις τα γύρω υψώματα και ησχολούντο με τας εργασίας των μάλλον ήσυχοι ύστερα από την στάσιν των εχθρών. Ελάχιστοι ήσαν εκείνοι που απετόλμησαν με κίνδυνον της ζωής των να διαφύγουν προς το βουνόν.

Κατά την πορείαν του όμως ο γερμανικός στρατός, εις την θέσιν «Καταβόθρα», δέχεται επίθεσιν των κομμουνιστών ανταρτών. Καλούνται εσπευσμένως τα αυτοκίνητα που έμειναν εις το Δίστομον και άλλα πέντε καταφθάνουν από την Λειβαδιά. Η μάχη βαστά 2 ώρες. Οι κομμουνισταί τέλος αποσύρονται προς τα κρησφύγετά των, χωρίς απωλείας. Η φθορά των Γερμανών είνε 6-8 νεκροί και τραυματίαι και 2 αυτοκίνητα κατεστραμμένα. Οι Γερμανοί παίρνουν τ’ αυτοκίνητά των, βάζουν φωτιά εις αυτά που αχρηστεύθησαν και επιστρέφουν εις την κωμόπολιν μεταφέροντες τους τραυματίες των.

Ένας Γερμανός αξιωματικός βαρειά πληγωμένος που ξεψυχά εις ένα σπίτι του Διστόμου, με χειρονομίες, γιατί έχει καταληφθή από τον επιθανάτιον ρόγχον, με διακεκομμένα λόγια, δίνει τότε εις τους άνδρας του την διαταγήν της καταστροφής.

Ιδού πώς εξιστορεί αυτήν την τραγωδίαν ο κ. Ι. Παπαϊωάννου, αυτόπτης μάρτυς, που διεσώθη ως εκ θαύματος:

Τα αυτοκίνητα των Γερμανών σφύριζαν δαιμονισμένα. Τα υψώματα πιάνονται αμέσως. Οι πολυβοληταί κι οι άλλοι εγκληματίαι ετοιμάζουν τα όπλα των. Ένα δεύτερο λεπτόν αργότερον ακούγεται ο ξηρός κρότος των πολυβόλων. Όσοι ευρίσκοντο εις τους αγρούς, όσοι ευρέθησαν έξω από το χωριό, σκοτώνονται δίχως έλεος.

Άλλοι Γερμανοί έχουν σκορπισθή εις το Δίστομον. Τοποθετούνται εις την σκάλα του σχολειού οι φυλακισθέντες 17 κάτοικοι που είχον συλληφθή και εκτελούνται. Ακολουθεί η εκτέλεσις αμέσως άλλων συλληφθέντων. Ενώ από τα υψώματα πολυβολούνται συνεχώς τα σπίτια του Διστόμου.

Οι κάτοικοι κλείνονται εις τα σπίτια των, σέρνονται εις τις γωνιές των δωματίων. Ο τρόμος, οι φωνές της απελπισίας, τα κλάμματα είνε απερίγραπτα. Οι βάρβαροι δεν συγκινούνται. Ζητούσαν εκδίκησιν. Απ’ αυτούς 300 ξεχύνονται εις τις γειτονιές του χωριού. Ανά 3-4 ανεβαίνουν με θόρυβο τις σκάλες και μπαίνουν εις τα σπίτια. Γεμίζουν κι αδειάζουν τα όπλα τους επάνω εις τους γέρους, εις τις γριές, εις τις μανάδες, εις τα μικρά παιδιά που οδύρονται από τον τρόμον. Γυναίκες με ξεπλεγμένα μαλλιά τρέχουν έξαλλες διά να σωθούν εις τους δρόμους. Δεκάδες… δεκάδες όμως οι σφαίρες τις ευρίσκουν και τις ξαπλώνουν κατά γης νεκρές.

Εις την κάτω πλατείαν του χωριού έχουν μαζευθή 40 γυναίκες που καλούν βοήθεια με σπαρακτικές κραυγές. Θερίζονται μ’ ένα πολυβόλο χωρίς κανένα έλεος.

Οι Γερμανοί σέρνουν τις νέες από τα μαλλιά… χορταίνουν την πείνα του κτήνους και κατόπιν τις εκτελούν.

Ένα κοριτσάκι 6 χρονών τρέχει έρημο κλαίγοντας εις τον δρόμον. Ένας Γερμανός τ’ αρπάζει εις τα χέρια του. Του ανοίγει την κοιλιά με την ξιφολόγχη και του περνά τα έντερα εις τον λαιμό. Έπειτα κάθεται και το παρακολουθεί με γέλια ως την ώρα που πεθαίνει από τους φρικτούς πόνους του μαρτυρίου του.

Εις το σπίτι του παπά του Διστόμου έχουν μαζευτή για να βρουν άσυλον πολλά γυναικόπαιδα. Έχουν συγκεντρωθή εις την αυλή και γονατισμένα προσεύχονται. Ένας Γερμανός βαθμοφόρος μπαίνει εις την αυλή μαζί με μερικούς στρατιώτες και κλείνει πίσω του καλά την πόρτα. Πλησιάζει τον παπά και του μιλάει αφρίζοντας από λύσσα. Ο παπάς τίποτε δεν καταλαβαίνει. Έχει αντιληφθή όμως ότι πλησίασε η στιγμή. Κάνει το σημείο του σταυρού και αρχίζει να προσεύχεται. Οι Γερμανοί στήνουν τα πολυβόλα και σκοτώνουν τις γυναίκες, τους γέρους, τα παιδιά. Με τα πιστόλια κατόπιν πλησιάζουν τον αιμόφυρτον σωρόν, αναζητούν τα μωρά παιδιά και τους θρυμματίζουν τα κρανία!

Εις άλλον δρόμον του χωριού γίνεται μια άλλη τραγική σκηνή. Ένας Γερμανός έχει τοποθετήσει εις ένα τοίχον μια ολόκληρη οικογένειαν. Πατέρα, γιους, παιδιά. Πέντε ανήλικα παιδιά. Ο γέρος παρακαλεί να τον σκοτώσουν και ν’ αφήσουν τα εγγόνια του. Μα ο Γερμανός δεν ακούει. Τότε ο γέρος ορμά κι αρπάζει τ’ όπλο του Γερμανού. Κυλιέται μαζί του εις το χώμα, παλεύει μέχρις ότου ο δήμιός του τον ξεσκίσει. Η πάλη διαρκεί λίγα λεπτά. Ωστόσο οι άλλοι προφταίνουν να φύγουν. Και τα μικρά παιδιά κατορθώνουν να διασωθούν μέσα εις ένα βαρέλι εις το υπόγειον ενός σπιτιού.

Εις άλλο σπίτι οι Γερμανοί καίνε ζωντανές μερικές γυναίκες.

Όλο το χωριό, έχει πυρποληθή. Οι δρόμοι είναι γεμάτοι πτώματα. Αργά την νύκτα δίδεται η διαταγή να διακοπή η σφαγή. Ηχούν και πάλι οι σειρήνες των αυτοκινήτων. Οι Γερμανοί φεύγουν από το χωριό, αφήνοντας πίσω τους τον όλεθρο και την καταστροφήν.

Αργά την άλλην ημέρα βγήκαν από τις κρύπτες τους τα παιδιά που είχαν διασωθή. Σέρνονται αμίλητα εις τους ματωμένους δρόμους του χωριού, ψάχνουν ανάμεσα εις τους σωρούς των πτωμάτων και αναζητούν τους γονείς των.

Και δεν υπήρχε πιο τραγική εικόνα από το να βλέπη κανείς παιδιά 10 χρονών να τυλίγουν τους γονείς ή τ’ αδέλφια τους εις ένα σεντόνι και να τους μεταφέρουν να τους θάψουν εις το νεκροταφείον του μαρτυρικού Διστόμου.

Εκ των 204 σφαγιασθέντων 43 είναι παιδιά κάτω των 9 ετών, πολλά δε εξ αυτών μωρά ολίγων μηνών!

Εις τα ερείπια της κωμοπόλεως ανευρέθησαν κατόπιν 134 μικράς ηλικίας παιδιά, τα οποία απεστάλησαν εις το Άσυλον «Αετοφωληά» της Κηφισιάς όπου και τους παρέχεται κάθε περίθαλψις.

(Εφ. ΕΜΠΡΟΣ, 3/6/1945)

Ι.Γ. ΜΑΝΩΛΙΚΑΚΗΣ

Η τραγωδία του Διστόμου

Δίστομο, 10-6-44!

Εκεί ξέσπασε η Γερμανική λύσσα

Έσφαξαν γυναίκες, έσπασαν με τις μπότες τους τα κεφάλια μωρών παιδιών,

εβίασαν κορίτσια…

Τίποτα δεν προμηνούσε εκείνο το πρωϊνό της 10ης Ιουνίου 1944 τη μεγάλη συμφορά που θα πλάκωνε στο Δίστομο. Απαλό το βοριαδάκι χάϊδευε τα χρυσά στάχυα. Χαλούσαν τον κόσμο τα χελιδόνια σκίζοντας έναν λαμπρότατο καλοκαιρινό ουρανό. Και στις καλαμιές τ’ αηδόνια σφύριζαν το τρελλό τραγούδι τους. Από την αυγή απλώθηκαν στον κάμπο οι ξωμάχοι. Κάναν τον σταυρό τους, καλημερίστηκαν και πήραν καθένας τον δρόμο του. Θέρος. Πλούσια η σοδειά φέτος. Μα θέλει ακόμη πολύν ιδρώτα για να καρπίσουν οι κόποι του χωριάτη. Πέρα στα χέρσα και στις ριζοβουνιές αχολογούν τα κυπροκούδουνα. Μια ημέρα σαν όλες τις άλλες, μονότονη μέσα στην ειδυλιακή της απλότητα για τους Διστομιώτες που κοιτάζουν πιότερο τις δουλειές τους παρά τέτοιες αισθηματολογίες.

Τα γερμανικά αυτοκίνητα – μια απέραντη φάλαγγα από 75 φορτηγά και θωρακισμένα γεμάτα στρατό που φάνηκαν νάρχονται από το δρόμο της Λειβαδιάς κατά το Δίστομο, δεν τους παραξένεψαν και τόσο πολύ. Φιλήσυχοι άνθρωποι, οι Διστομιώτες είχαν αποφύγει, στην πλειοψηφία τους, ως τότε να δώσουν αφορμές δυσαρέσκειας στον κατακτητή. Σφίχτηκε βέβαια η καρδιά τους καθώς είδαν τόσο στρατό να κοντεύει, μη έχοντας όμως ξεχωριστούς λόγους να φοβούνται για τους εαυτούς των και το χωριό των ξαναρίχτηκαν μοιρολατρικά στη δουλειά τους, μουρμουρίζοντας στενοχωρημένοι.

Ποιος θα πληρώσει πάλι σήμερα;

Άτιμη σκλαβιά…

Αυτή η μοιρολατρική διάθεση βρήκε τους Διστομιώτες, που δεν υποπτεύονταν τα σχέδια και τους σκοπούς των Γερμανών. Γιατί οι Γερμανοί δεν έρχονταν στην τύχη. Είχαν πληροφορίες πως ανάμεσα στο δρόμο Λειβαδιάς – Αράχωβας άρχισαν να δρουν σε μορφή αργανωμένη πια ανταρτικές ομάδες. Θέλαν λοιπόν οι Γερμανοί να τρομοκρατήσουν σε τέτοιο σημείο τους χωριάτες της περιοχής, ώστε να πάψουν να ενισχύουν τους αντάρτες και να τραβήξουν τους τελευταίους σε ανοιχτή μάχη για να τους διαλύσουν. Σχέδιο αρκετά στρατηγικό που απέδωσε όμως, όπως όλα τα γερμανικά σχέδια, αντίθετα αποτελέσματα. Επί κεφαλής της φάλαγγας ήσαν δύο αυτοκίνητα ελληνικά, επιταγμένα από τη Λειβαδιά, γεμάτα στρατιώτες των Ες Ες ντυμένους με πολιτικά. Είχαν κρύψει τα όπλα τους και αυτοί θα πρωτοχτυπούσαν τους αντάρτες όταν ανύποπτοι θα πλησίαζαν τ’ αυτοκίνητα.

Την τρομοκρατία την εξαπέλυσαν ευθύς μόλις βγήκαν από τη Λειβαδιά. Σκορπούσαν τον θάνατο σ’ ό,τι ζωντανό συναντούσαν στο δρόμο τους. Άρχισαν από τα ζώα και κατέληξαν στους ανθρώπους. Όσους δεν μπορούσαν να πιάσουν τους σκότωναν.

Η σφαγή του Διστόμου αναστάτωσε τον ελληνικό λαό. Ο Τύπος της αντιστάσεως σε πολλές στήλες καυτηρίασε την γερμανικήν εγκληματικότητα. Οι ίδιοι οι Γερμανοί προσπάθησαν να θολώσουν την εντύπωση ρίχνοντας τάχα την ευθύνη στους αντάρτες. Μα κανέναν δεν έπεισαν. Τα συμμαχικά ραδιόφωνα σε πολλές εκπομπές τους μίλησαν για τις τρομακτικές σε βαρβαρότητα πράξεις του γερμανικού στρατού. Και στην Αμερική συνεστήθηκε επιτροπή με την προεδρία της κ. Ρούσβελτ που μετονώμασε μια αμερικανική πόλη από Βερολίνο σε Δίστομο.

Τώρα στο Δίστομο απλώνεται η γαλήνη της ειρήνης. Ο ήλιος χρυσώνει τα ψηλά στάχυα. Τα χελιδόνια σκίζουν, σφυρίζοντας στον ουρανό. Και μια φλογέρα από τις ριζοβουνιές λέει το μονότονο τραγούδι του βοσκού. Μα το Δίστομο δεν ξαναβρήκε την πρωτινή του ζωή. Κατάκλειστα σπίτια, απορφανεμένα από τους νοικοκυραίους των, περιμένουν τον μακρυνό συγγενή να τα ανοίξη. Στις αυλές, στους κήπους και στους δρόμους, εκατοντάδες ξύλινοι σταυροί με μικρές φωτογραφίες. Με τα φτωχικά καντηλάκια τους, δείχνουν το μικρό κομματάκι της αγαπημένης γης που πρόχειρα ενταφιάστηκε ο αδικοσκοτωμένος. Πιάνεται η ψυχή σου να περάσης τους δρόμους του Διστόμου.

Αύριο είναι η επέτειος της ανελέητης σφαγής. Ευλαβικά όσοι απόμειναν από τους κατοίκους διοργάνωσαν ένα σεμνό μνημόσυνο στα θύματα της γερμανικής θηριωδίας. Είναι και το Δίστομο ένα από τα πολλά θυσιαστήρια που έχει να επιδείξη η Ελλάδα. Τη μέρα αυτή οι Διστομιώτες καλούν όλους τους έλληνες να ενώσουν τα δάκρυά τους μπροστά στους τάφους εκείνων που πέσανε. Λίγοι βέβαια θα μπορέσουν να πάνε. Μα η Ελληνική Κυβέρνησις, εκπρόσωπος του Έθνους, ευτυχώς δεν θα λείψη. Θα καταθέση διά του υπουργού των Εσωτερικών ένα στεφάνι. Το ίδιο κάνει μ’ αυτές τις γραμμές και ο «Ασύρματος».

[Εν συνεχεία περιγράφονται τα γεγονότα της σφαγής, με βάση το βιβλίο του Τ. Λάππα]

(Εφ. ΑΣΥΡΜΑΤΟΣ, 9/6/1945)

ΑΝΤ. ΛΙΑΣΚΟΣ, Διστομιώτης

Αιώνια κατάρα

Παραδίδουμε στην πολιτισμένη ανθρωπότητα την τραγωδία μας ως ιερή παρακαταθήκη. Το αθώο αίμα των μαρτύρων μας, που χύθηκε ποτάμι απ’ τις σάρκες των βρεφών, των γυναικών και των γερόντων να καταπνίξη τους βρυκόλακες που ξέρασε ο Άδης παίρνοντας μορφές ανθρώπινες. Ξεχύθηκαν στη γη να σκορπίσουν τον όλεθρο. Εκεί στον ματωβαμένο τόπο μας το Δίστομο, στο Γολγοθά των μαρτύρων μας, ας στηθή ο αιώνιος βωμός της λευτεριάς, για να θυμίζη στις γενεές που θάρχωνται της λευτεριάς το τραγούδι.

Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη

των Ελλήνων τα ιερά

και σαν πρώτα ανδρειωμένη

χαίρ’ ω χαίρε Λευτεριά

Και κοντά – κοντά πιο κει στον αιώνιο αυτό βωμό ας στηθή ένα πελώριο ανάθεμα βαρύ από πανανθρώπινη κατάρα, αιώνια κατάρα, στους Γερμανούς και στις γενιές τους, όσο θα κρατάη η πλάση.

(Εφ. ΑΣΥΡΜΑΤΟΣ, 9/6/1945)

[δημοσιεύτηκε μέσα σε πλαίσιο στην 3η σελ. της εφημερίδας]

Στο μαρτυρικό ΔΙΣΤΟΜΟ

Ένα έτος κλείει σήμερον από της τραγικής εκείνης ημέρας του Ιουνίου 1944, κατά την οποία συνετελέσθη ένα από τα μεγαλύτερα και αγριώτερα Γερμανικά εγκλήματα εις την χώραν μας, ίσως και εις την Ευρώπην ολόκληρον. Ένα ωραίον Ελληνικόν χωριό της Αττικοβοιωτίας, το οποίον είχε δοξασθή κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν εξωντώθη, εντός ολίγων ωρών, από τα ανήμερα εκείνα θηρία, τα οποία εφόρουν την Γερμανικήν στολήν και διεξεδίκουν το δικαίωμα να κατακτήσουν τον κόσμον. Με αγριότητα, την οποίαν δεν θα ημπορούσε κανείς να φαντασθή, εφόνευσαν διακόσιους και δεν άφησαν, φεύγοντες, παρά μόνον καπνίζοντα ερείπια και πτώματα. Γυναίκες, γέροντες, παιδιά και βρέφη ακόμη, ήσαν μεταξύ των θυμάτων αυτών της Γερμανικής «κουλτούρ».

Το ολοκαύτωμα του Διστόμου, το οποίον δυστυχώς δεν έγιεν γνωστόν όσο θα έπρεπεν εις τον πολιτισμένον κόσμον, ανήκει εις τας μεγαλειώδεις όσον και τραγικάς δέλτους της Ελληνικής Ιστορίας. Η σημερινή όμως επέτειος, θα έπρεπε να κάμη το Ελληνικόν Κράτος και την Ελληνικήν κοινωνίαν να σκεφθουν αν εξεπλήρωσαν όλας τας υποχρεώσεις των απέναντι του μαρτυρικού Ελληνικού χωρίου, αν εφρόντισαν όσον έπρεπε διά την περίθαλψιν των διασωθέντων και των ορφανών του, αν εμελέτησαν την ανοικοδόμησιν του Διστόμου και των άλλων Ελληνικών χωρίων και κωμοπόλεων, που έπεσαν θύματα της βαρβαρότητος των Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων κατακτητών.

(Εφ. ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ, 10/6/1945)

ΛΙΛΙΚΑ ΝΑΚΟΥ

Δίστομο, το περήφανο χωριό του πόνου και του μαρτυρίου

Πώς εξωντώθη από τα γερμανικά κτήνη

Σάββατο του σαράντα τέσσερα, ήταν δέκα Ιουνίου!! Ο ήλιος είχε ανεβή ψηλά στον ουρανό. Οι άντρες τραβούσανε να πάνε στα χωράφια, οι γυναίκες και τα παιδιά στα σπίτια. Ποιος από αυτούς τους ανθρώπους θα υπωπτεύονταν ότι μια τέτοια ημέρα γιομάτη αίμα και φρίκη είχε ξημερώσει;

Ό,τι και να περιγράψανε, ό,τι και να μεταδώσανε οι ξένοι σταθμοί για τη σφαγή του Διστόμου, ωχριούν μπροστά στην αφήγηση ενός παλληκαριού που επέζησε…

[…]

Αλλά μου φαίνεται κανένας Έλληνας δεν πρέπει την ημερομηνία αυτή να την λησμονήση. Θα μείνει στο μαρτυρολόγιο του Ελληνισμού και οι φωνές των μικρών παιδιών, των κοριτσιών και όλων εκείνων που εσφάγησαν από τον κατακτητή μέσα μας πρέπει ν’ αντηχούνε. Το μαρτυρικό χωριό, το Δίστομο, πρέπει να μείνη και ως σύμβολο το όνομά του, που να μας θυμίζει το τι τράβηξε ο Ελληνισμός στα 4 χρόνια Κατοχής. Τώρα οι καλαμιές θα σαλεύουνε στον αέρα, πιο μακρυά η θάλασσα θα λάμπη στον ήλιο. Μα η γη όμως, ακόμα είνε βαμμένη και ποτισμένη με αίμα…

Δίστομο! Σήμερα η καμπάνα της Εκκλησιάς σου, πένθιμα θα κτυπά και σε μνημόσυνο καλεί όλους τους Έλληνες και αυτούς ακόμα που είνε μακρυά για να δεηθούνε μια στιγμή γι’ αυτούς όλους, τα παιδάκια, τα κορίτσια, τα γερόντια που σφάγησαν σαν σήμερα στο σαράντα τέσσερα!

(Εφ. ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, 10/6/1945)

ΔΗΜΗΤΡΗ ΨΑΘΑ

Το χθεσινόν πανελλήνιον μνημόσυνον εις το Δίστομο

Ο τραγικός απολογισμός:

5 βρέφη, 62 έφηβοι, 53 γυναίκες, 30 άνδρες και 75 γέροντες:

σύνολον 225 αθώοι Έλληνες

Χθες εις το Δίστομον, επί τη επετείω των αγρίων σφαγών, ετελέσθη ετήσιον μνημόσυνον υπέρ του Φραγκλίνου Ρούζβελτ και των υπερδιακοσίων θυμάτων της γερμανικής θηριωδίας. Παρέστησαν ο υπουργός των Εσωτερικών κ. Τσάτσος, ο Αμερικανός πρεσβευτής και η κ. Μακ Βη, αντιπρόσωποι του Ερυθρού Σταυρού και άλλοι επίσημοι. Μετά την επιμνημόσυνον δέησιν, ήτις εψάλη εξεφώνησεν εμπνευσμένον λόγον. Επίσης ωμίλησεν ο χοροστατήσας μητροπολίτης και άλλοι επίσημοι. Ακολούθως το συγκεντρωμένον εις την εκκλησίαν πλήθος με επί κεφαλής τους επισήμους μετέβησαν εις το νεκροταφείον όπου κατετέθησαν πολυάριθμοι στέφανοι εις τους τάφους των θυμάτων των Γερμανών.

Οι κάτοικοι του Διστόμου εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης προς τον μεγάλον Αμερικανόν Πρόεδρον μετωνόμασαν την Πλατείαν του Λαού της κωμοπόλεως εις Πλατείαν Φραγκλίνου Ρούζβελτ. Τα θύματα της τραγωδίας του Διστόμου ανέρχονται εις 225, κατανέμονται δε ως εξής: Νήπια ηλικίας 3-6 μηνών: 5. Παιδιά και έφηβοι 1-19 ετών: 62. Γυναίκες ηλικίας 20-45 ετών: 53. Γέροντες, άνδρες και γυναίκες ηλικίας 50-75 ετών: 75. Άνδρες ηλικίας 20-45 ετών: 30.

ΔΙΣΤΟΜΟ (Του απεσταλμένου συνεργάτου μας).

Όσο καλά πληροφορημένος κι αν είνε κανένας επάνω στην τραγωδία του Διστόμου δεν θα μπορέση ποτέ να συλλάβει την έκτασί της αν δεν φτάση στο ίδιο το χωριό και ζήση την ατμόσφαιρά του. Η διήγησις, ο θρύλος, η περιγραφή, το βιβλίο, δεν θα μπορέσουν ποτέ να του δόσουν τις αληθινές διαστάσεις του πόνου και του χαλασμού που έγραψε στο ελληνικό αυτό αετοχώρι του Παρνασσού ο οίστρος της γερμανικής θηριωδίας. Κι αυτό γιατί ανάμεσα στον αφηγητή και στην πραγματικότητα θα μπη μοιραία η σκιά της δυσπιστίας. Τόση αγριότητα ψυχής όση έδειξαν οι Γερμανοί στο Δίστομο, τέτοιο λυσσασμένο όργιο εγκληματικής ακολασίας, ο άνθρωπος που ζη στο 1945 αδύνατο να το νοιώση. Πρέπει να μεταφερθής στους πιο σκοτεινούς χρόνους της ανθρωπίνης βαρβαρότηατς, στους νόμους της ζούγκλας, στα ήθη των ανθρωποφάγων, για να βρης το κλίμα των ανθρωπόμορφων αυτών τεράτων του Χιτλερισμού που δεν είχαν μόνο το απέραντο θράσος να θεωρούν τον εαυτό τους σαν την διαλεχτή φυλή του κόσμου αλλά διαβεβαιώναν την οικουμένη ότι αγωνίζονται για την «ελευθερία» της Ευρώπης! Αυτοί, που έβγαζαν τα βρέφη απ’ την κοιλιά της μάνας τους, που τρυπούσαν με τις λόγχες άλλα επάνω στο μητρικό βυζί και θέριζαν μέσα στα σπίτια τους γυναίκες και παιδάκια και γερόντους που έπεφταν στα πόδια τους ζητώντας έλεος.

Χθες το Δίστομο είχε το μνημόσυνο των νεκρών του. Εφτάσαμε εκεί επάνω με το δέος στην ψυχή, ο υπουργός των Εσωτερικών κ. Τσάτσος, ο πρεσβευτής των Ην. Πολιτειών Μακ-Βη, ανώτεροι διπλωματικοί υπάλληλοι της αμερικανικής πρεσβείας, ο αρχηγός της αποστολής της αμερικανικής υπηρεσίας περιθάλψεως μέλη της Ούνρα και μερικοί άλλοι επίσημοι. Έγινε επίσης μνημόσυνο του Ρούζβελτ που είχε υψώσει πρώτος τη φωνή του για την τραγωδία του Διστόμου κι έδωσε τ’ όνομά του σε κάποια πόλι της Αμερικής με την βοήθεια στα θύματα της θηριωδίας. Κι εδώ πρέπει να πω ότι το ελληνικό κράτος, η κυβέρνησίς μας εχρεωκόπησε πέρα – πέρα την χθεσινήν η μέρα. Αντί να συγκαλέση συναγερμό, να μαζέψη όλους τους ξένους δημοσιογράφους, να στείλη και δύο και τρεις και πέντε υπουργούς να δώση στο μνημόσυνο αυτό την τεράστια σημασία που είχε για τις θυσίες και το μαρτύριο της Ελλάδος, να φέρη όποιον ξένον μπορούσε να αναμεταδώση στα πέρατα του κόσμου τους ματωμένους τίτλους μας, τους ομαδικούς γόους και θρήνους και τα μοιρολόγια των μαυροντυμένων γυναικών και των παιδιών του Διστόμου, να δη η ανθρωπότητα τι σημαίνει αυτό που λέμε «μαρτύριο της Ελλάδος» στην πιο ζωντανή και φρικτή εκδήλωσί του, μετά βίας αγκαζάρισε ένα αυτοκίνητο για τους δημοσιογράφους – επιμονή των ιδίων! – κι έτσι έστειλε τον κ. Τσάτσο να βγάλη ένα λόγο για να τον ακούσωμε εμείς, οι Διστομιώτες και οι πέντε άλλοι άνθρωποι που κατάφεραν να φτάσουν εκεί επάνω.

Τι να γράψω;

Ότι χοροστάτησε ο Λεβαδείας και Θηβών Πολύκαρπος και έψαλλε την επιμνημόσυνο δέηση με 11 παπάδες; Ότι παρέστη ο νομάρχης Βοιωτίας κ. Δούβλαρης και ότι ομάς εθνοφυλάκων και προσκόπων απέδιδαν τιμές; Ότι έβγαλαν λόγους, ο κ. Τσάτσος, ο μητροπολίτης, ο δικηγόρος Λιάσκος και ο Κίνιας. Ότι επωνομάστηκε η «Πλατεία του Λαού» σε πλατεία Ρούζβελτ; Όλα αυτά δεν ξεπέρασαν την αφόρητη τυπικότητα μιας θλιβερής υποχρέωσης του κράτους που νόμιζες πως δεν ήξερε πως θα την βγάλη από πάνω του.

Εκεί στο Δίστομο έγινε χθες κάτι που θάπρεπε να βρεθή τρόπος να το δη και να το ακούση όλη η πολιτισμένη ανθρωπότητα. Ποτέ στη ζωή μου δεν είδα ούτε άκουσα αυτόν τον ομαδικό σπαραγμό, το μοιρολόι, τον θρήνο, των παιδιών, των κοριτσιών, των γερόντων, των γυναικών:

– Παιδί μου! Γιέ μου!

Σκίζει ο θρήνος της τ’ άλλα μοιρολόγια κι ο πόνος της – κραυγή απόγνωσης, φτεροκοπάει και αντιλαλεί στις πλαγιές του Παρνασσού και κλαίμε όλοι. Η έρμη και πεντάρφανη μάννα – σαν καλαμιά στον κάμπο – κλαίει τον γυιο της τον φαρμακοποιό Γαμβρίλη 41 χρονών, την γυναίκα του Θηρεσία 38 χρονών τα παιδιά τους και εγγόνια της Βασίλη 8 χρονών, Δήμητρα 6 χρονών, Βασιλική 4 χρονών, Ανεστία 1, κι αυτό ακόμα που είχε στην κοιλιά και που σφάξανε όλους μαζί οι Γερμανοί.

Ποιος θ’ ακούση το θρήνο που είνε ο θρήνος της Ελλάδος; Και ποιος θ’ ακούση τον άλλον τον φρικτότερο θρήνο των σπιτιών που δεν ακούγεται πουθενά μέσα σ’ αυτό το σάλαγο του πόνου, γιατί δεν έμεινε κανένας για να κλάψη. Σειρά σπίτια που τα γύρισα με δέος μένουν άδεια και κλειστά με τους νοικοκυραίους και τα παιδιά τους θαμμένα στις αυλές τους! Μπαίνεις μέσα κι είνε μια βουβαμάρα που παγώνει. Είνε μια βαρειά ησυχία νεκροταφείου. Μέσα στα δωμάτια έρμα και κάθε τοίχος, κάθε πράγμα, κάθε πόρτα και παράθυρο νομίζεις κλαίνε. Στην αυλή τρία ή τέσσερα ή πέντε μνήματα. Καμμιά φωνή.

Το μνημόσυνο έγινε κανονικά κι επίσημα. Ακούστηκε ακόμα ως και μουσική (!) για την απόδοσιν των τιμών στους επισήμους που τους ήχους της έπνιγε το ομαδικό μοιρολόγι του χωριού. Κι ήταν κάτι το πρωτάκουστο παράτονο ν’ αντιλαλή ο πόνος και να παλεύη με την επισημότητα. Στέφανα πολλά κατατέθηκαν. Κι εκεί στο νεκροταφείο όπου διαβάστηκε τρισάγιο επάνω στον τάφο του παπά του χωριού Σωτήρη Ζήση που σφάξανε οι Γερμανοί μ’ άλλους οχτώ μέσα στο ίδιο του το σπίτι, ώρα πολλή δερνόταν οι γυναίκες και οι γέροι και τα παιδιά πάνω στους νιόσκαφτους τάφους των δικών τους.

Η μέρα της θυσίας.

Η προσφορά του αίματος της Ελλάδος στον αγώνα της ανθρωπότητας για την χιλιάκριβη ιδέα της λευτεριάς πέρασε για την ελληνική κυβέρνηση σαν μια συνηθισμένη μέρα ημιαργίας. Το κράτος μας πήγε στην κραυγή αυτή του Εθνικού Πόνου πας στο μνημόσυνο ενός τρίτου ξαδέρφου.

(Εφ. ΤΑ ΝΕΑ 11/6/1945)

…Οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες!

• Χάριν της ιστορικής αλήθειας πρέπει να επιβεβαιώσω ότι μόνο οι Έλληνες, απ’ όλους τους αντιπάλους που μας αντιμετώπισαν, πολέμησαν με το μεγαλύτερο θάρρος και περισσότερο αψήφισαν το θάνατο. Adolph Hitler (από ομιλία του στο Reichstag στις 4 Μαΐου 1941)

• Η λέξη ηρωισμός φοβάμαι ότι δεν αποδίδει στο ελάχιστο τις πράξεις αυτοθυσίας των Ελλήνων, οι οποίες ήταν ο καθοριστικός παράγοντας για τη νικηφόρα έκβαση της κοινής προσπάθειας των εθνών, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για την ανθρώπινη ελευθερία και την αξιοπρέπεια. Εάν δεν ήταν η ανδρεία των Ελλήνων και το θάρρος τους, η έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου θα ήταν ακοθόριστη. Winston Churchill (παραφρασμένο από μια από τις ομιλίες του στο βρετανικό κοινοβούλιο στις 24 Απριλίου 1941)

• Μέχρι τώρα συνηθίζαμε να λέμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες. Τώρα θα λέμε ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες. Winston Churchill (από μια ομιλία στο BBC στις πρώτες ημέρες του ελληνο-ιταλικού πολέμου)

• Λυπάμαι επειδή γερνώ και δεν θα ζήσω πολύ για να ευχαριστήσω τους Έλληνες, των οποίων η αντίσταση ήταν αποφασιστική για το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Joseph Stalin (από μια ομιλία στο ραδιοσταθμό της Μόσχας στις 31 Ιανουαρίου 1943 μετά από τη νίκη στο Stalingrand)

• Εάν οι Ρώσοι κατόρθωσαν να προβάλλουν αντίσταση στην είσοδο της Μόσχας για να σταματήσουν και να αποτρέψουν το γερμανικό χείμαρρο, το οφείλουν στους Έλληνες, οι οποίοι καθυστέρησαν τις γερμανικές μεραρχίες, την ώρα που θα μπορούσαν να μας κάνουν να γονατίσουμε. Georgy Constantinovich Zhoukov (Στρατηγός του Σοβιετικού Στρατού)

• Ανεξάρτητα από αυτό που οι μελλοντικοί ιστορικοί θα πουν, αυτό που μπορούμε να πούμε τώρα, είναι ότι η Ελλάδα έδωσε στο Mussolini ένα αξέχαστο μάθημα, ότι ήταν το κίνητρο για την επανάσταση στη Γιουγκοσλαβία, ότι κράτησε τους Γερμανούς στην ηπειρωτική χώρα και την Κρήτη για έξι εβδομάδες, ότι ανέτρεψε τη χρονολογική σειρά όλων των σχεδίων της γερμανικής Ανώτατης Διοίκησης και έφερε έτσι μια γενική αντιστροφή ολόκληρης της πορείας του πολέμου και νικήσαμε. Sir Robert Anthony Eden (Υπουργός Πολέμου και Εξωτερικού της Μεγάλης Βρετανίας 1940-1945, Πρωθυπουργός της Μεγ. Βρετανίας 1955-1957)

• Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι η Ελλάδα ανέτρεψε τα σχέδια της Γερμανίας στην ολότητά τους και την ανάγκασε να αναβάλει την επίθεση στη Ρωσία για έξι εβδομάδες. Αναρωτιώμαστε ποια θα ήταν η θέση της Σοβιετικής Ένωσης χωρίς την Ελλάδα. Sir Harold Leofric George Alexander (Βρετανός Στρατηγός στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – παράφραση από μια ομιλία του στο βρετανικό κοινοβούλιο στις 28 Οκτωβρίου 1941)

• Είμαι ανίκανος να δώσω το κατάλληλο εύρος της ευγνωμοσύνης που αισθάνομαι για την ηρωική αντίσταση του λαού και των ηγετών της Ελλάδας. Charles de Gaul (από ομιλία του στο γαλλικό κοινοβούλιο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου)

• Η Ελλάδα είναι το σύμβολο της βασανισμένης, ματωμένης, αλλά ζωντανής Ευρώπης. Δεν ήταν ποτέ μια ήττα τόσο αξιότιμη για εκείνους που την υπέστησαν. Maurice Schumann, Υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας 1969-1973, μέλος της γαλλικής ακαδημίας (από μήνυμα που απήυθυνε από το BBC στους υποδουλωμένους λαούς της Ευρώπης στις 28 Απριλίου 1941, ημέρα που ο Hitler κατέλαβε την Αθήνα μετά από έξι μηνών πόλεμο ενάντια στο Mussolini και έξι εβδομάδων ενάντια στο Hitler)

• Πολεμήσατε άοπλοι και νικήσατε, μικροί ενάντια σε μεγάλους. Σας οφείλουμε ευγνωμοσύνη, επειδή μας δώσατε το χρόνο να υπερασπιστούμε την πατρίδα μας. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευχαριστούμε. Μόσχα, ραδιοσταθμός όταν επιτέθηκε ο Hitler στην ΕΣΣΔ

• Ο πόλεμος με την Ελλάδα απέδειξε ότι τίποτα δεν είναι σίγουρο στα στρατιωτικά και ότι πάντα μας περιμένουν εκπλήξεις. Benito Mussolini (από ομιλία στις 10 Μαΐου 1941)

• Tην 28η Οκτωβρίου 1940 στην Ελλάδα δόθηκε μια προθεσμία τριών ωρών για να αποφασίσει σχετικά με τον πόλεμο ή την ειρήνη, αλλά ακόμα κι αν δίνονταν τρεις ημέρες ή τρεις εβδομάδες ή τρία έτη, η απάντηση θα ήταν η ίδια. Οι Έλληνες δίδαξαν την αξιοπρέπεια στο πέρασμα των αιώνων. Όταν όλος ο κόσμος έχασε την ελπίδα του, οι Έλληνες τόλμησαν να αμφισβητήσουν το αήττητο του γερμανικού τέρατος, υψώνοντας απέναντί του το υπερήφανο πνεύμα της Ελευθερίας. Franklin Roosevelt (Πρόεδρος ΗΠΑ 1933-1945)

• Η ηρωική προσπάθεια των Ελλήνων… Ενάντια στην επίθεση της Γερμανίας, αφού νίκησαν τόσο βροντερά τους Ιταλούς στην προσπάθειά τους να εισβάλουν στο ελληνικό χώμα, γέμισε τις καρδιές των Αμερικανών με ενθουσιασμό και κίνησε τη συμπάθειά τους. Franklin Roosevelt (Πρόεδρος ΗΠΑ 1933-1945)

• Στις 10 Απριλίου 1941, μετά από την ελληνική συνθηκολόγηση με τη Γερμανία, τα βόρεια οχυρά της Ελλάδας παραδίνονται. Οι Γερμανοί εκφράζοντας το θαυμασμό τους στους Έλληνες στρατιώτες, δήλωσαν ότι είναι τιμημένοι και υπερήφανοι έχοντας ως αντίπαλό τους έναν τέτοιο στρατό και ζήτησαν να επιθεωρήσει ο Έλληνας Διοικητής το γερμανικό στρατό σε μια ένδειξη τιμής και αναγνώρισης! Η γερμανική σημαία αναρτήθηκε μόνο μετά την πλήρη απόσυρση του Ελληνικού Στρατού.

• Ένας Γερμανός αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας δήλωσε στο Διοικητή της ομάδας μεραρχιών Ανατολικής Μακεδονίας, υποστράτηγο Δέδε, ότι ο Ελληνικός Στρατός ήταν ο πρώτος στρατός στον οποίο τα μαχητικά αεροπλάνα stuka δεν προκάλεσαν τον πανικό. Οι στρατιώτες σας, είπε, αντί της μανιώδους φυγής, όπως έκαναν στη Γαλλία και στην Πολωνία, μας πυροβολούσαν από τις θέσεις τους.

Επειδή μόνο εμείς, αντίθετα προς τους βαρβάρους, ποτέ δε μετρήσαμε τον εχθρό στη μάχη. Αισχύλος, Πατέρας της Τραγωδίας